71

MUSUH CUACA

CIRI DAN PERLINDUNGAN HAIWAN

Sisik Keras – Tenggiling Kulit Tebal – Gajah Cangkerang – Kura- kura Kuku Tajam – Helang Sengat Bisa – Kala Jengking

Tanduk Tajam – Lembu Bau Busuk – skunk, lipas, pijat

Pancut Dakwat Hitam – sotong Gulung Badan – Tenggiling Pura-Pura Mati – Kumbang Putus Ekor – Cicak Hidup Kumpulan – Gajah Tukar Warna Kulit - Sesumpah

Cuaca Sejuk

Bulu Tebal – beruang kutub, musang artik

Lapisan Lemak Tebal – penguin, anjing laut, ikan paus, singa laut, walrus

Cuaca Panas

Bonggol simpan air & makan – unta

Telinga Panjang – musang gurun

72

KEMANDIRIAN HAIWAN

Bertelur banyak dan tidak menjaga telur /

Bertelur sedikit & menjaga anak

Beranak & Menjaga anak

Burung

Ayam

Buaya

Ular

Kala Jengking

Penyu

Katak

Ikan

Siput Babi

Rama – rama

Belalang

Kucing

Kanggaru

Ikan paus

Gajah

Kuda

Zirafah

RANTAI MAKANAN

CONTOH 1 :

Daun hijau beluncas burung helang

(pengeluar) (pengguna 1) (pengguna 2) (pengguna 3)

( herbivor ) ( karnivor ) ( karnivor )

( primer ) ( sekunder ) ( tertier )

CONTOH 2:

Pokok padi tikus ular helang

(pengeluar) (pengguna 1) (pengguna 2) (pengguna 3)

( herbivor ) ( karnivor ) ( karnivor )

( primer ) ( sekunder ) ( tertier )

73

HERBIVOR

( haiwan makan tumbuhan )

Kambing, lembu, rusa, gajah, zirafah, tupai, lebah, rama-rama, belalang

OMNIVOR

( haiwan makan tumbuhan & daging )

Ayam, itik, angsa, kucing, beruang, lalat, lipas, tikus

KARNIVOR

( haiwan makan daging )

Harimau, serigala, buaya, ikan paus, katak, tenggiling, cicak, helang

Mesti dimulai dengan tumbuhan kerana tumbuhan boleh buat makanan sendiri.

Maksud dimakan oleh.

TABIAT PEMAKANAN

SIRATAN MAKANAN

1. Gabungan daripada beberapa rantai makanan dalam habitat yang sama.

2. Siratan makanan penting untuk mengekalkan keseimbangan persekitaran.

3. Pemangsa ( yang makan ) & mangsa ( dimakan ).

K

Karnivor

Herbivor

Tumbuhan

CONTOH SAWAH PADI:

Belalang

Padi Burung

Tikus Ular

CONTOH KOLAM :

Larva

Alga Ikan kecil Ikan besar

Berudu

74

CIRI DAN PERLINDUNGAN TUMBUHAN

75

PENCARAN BIJI BENIH DAN BUAH

MUSUH CUACA

Duri Tajam – Pokok Nenas Bulu Halus – Buluh, tebu, labu Getah – Betik, nangka, manggis Beracun – cendawan, keladi Tebal & Keras – Buah kelapa,

biji getah Pahit – Peria Bau Busuk – Bunga tahi ayam,

petai

Angin Kencang

Daun pecah-pecah – pokok kelapa Batang lentur – Buluh & Kelapa Akar Banir – Pokok Bakau Daun Bentuk Tajam – Pokok Ru

………………………………………..

Cuaca Kering

Gugur Daun – Pokok Getah, Pokok bunga kertas.

Menggulungkan daun –Pokok kunyit, keladi, pokok pisang.

76

ANGIN HAIWAN

MEKANISME LETUPAN

KEMANDIRIAN TUMBUHAN

AIR

Ciri – Ciri :

Kecil, ringan & berbulu dan struktur bersayap

Contoh :

Lalang, buah sena, meranti, kapas, angsana

Ciri-Ciri :

Warna terang

Bau Harum

Isi buah sedap

Bercangkuk

Contoh :

Rambutan, betik, manga, mempelam, tomato

Elakkan daripada :

1. Persaingan Antara anak benih.

2. Persaingan Antara anak benih dengan induk.

Ciri-Ciri :

Ruang udara, pudung berspan, kalis air, sabut berongga

Contoh :

Buah kelapa

Teratai

Telipuk

Ciri-Ciri :

Kulit Kering dan merekah, tegang apabila masak.

Contoh :

Buah getah, keembong dan kacang bendi, saga

Matahari

77

SUMBER TENAGA

AnginBateri

AirMakanan

Bahan Api

BENTUK TENAGA

78

TENAGA KINETIK

TENAGA BUNYI

TENAGA CAHAYA

TENAGA KIMIA

TENAGA ELEKTRIK

TENAGA KEUPAYAAN

TENAGA HABA

Objek yang bergerak dan berputar

Terdapat dalam bahan api dan makanan

Keluar cahaya

Boleh dengar

Dihasilkan melalui getaran

Gelang Getah yang ditarik

Spring yang diregangkan

Suhu Tinggi

Objek Panas

Daripada bateri, dinamo, sel suria

79

Kipas Angin

TelevisyenMesin Basuh

Dapur Gas Saterika Elektrik

Pengering Rambut

TENAGA

PERUBAHAN TENAGA

80

Boleh Dibaharui Tidak Boleh Dibaharui

Tenaga yang boleh diganti apabila habis digunakan.

Angin Suria Biojisim Hidroelektrik

Tenaga yang tidak boleh diganti apabila habis digunakan.

Gas Asli Arang Batu Petroleum

GUNAKAN TENAGA

DENGAN BIJAK

Mengelakkan pembaziran

Menjimatkan kos

Mengurangkan pencemaran

Sesetengah sumber tenaga

tidak boleh diganti apabila

habis

SIFAT CAHAYA

81

SUMBER TENAGA ELEKTRIK

BERGERAK LURUS DIPANTULKAN DIBIASKAN

Cahaya bersifat lurus Cahaya lurus yang

tidak boleh menembusi objek legap menghasilkan bayang-bayang

Cahaya lurus mengenai permukaan objek cahaya akan memantul

Pemantul yang baik : Permukaan keras, licin, dan berkilat

Contoh : Kaleidoskop ,periskop ,cermin muka dan cermin sisi muka

Cahaya bergerak dari satu medium ke satu medium lain.

Contoh : kolam kelihatan cetek, straw bengkok dalam air.

82

SEL KERING SEL SURIA

DINAMO KUASA HIDROELEKTRIK

AKUMULATOR

Tenaga Kimia

Kebaikan : Kecil dan ringan

Kelemahan : Tidak tahan lama

Contoh Alatan : Lampu Suluh

Cahaya Matahari

Kebaikan : Bersih, dan tidak mencemarkan alam.

Keburukan : Alat yang mahal.

Contoh Alatan :

Pemanas Air, Kalkulator

Dinamo besar

Kebaikan : Tenaga elektrik yang sangat besar

Keburukan : Merbahaya

Contoh Alatan : Rumah dan kilang

Kebaikan : Boleh dicas dan tahan lama.

Kelemahan : Mahal, berat dan asid sulfurik kesan kepada kulit.

Contoh Alatan :

Kereta, Motor.

Kebaikan : Menyalakan mentol pada basikal

Kelemahan : Perlu kayuh basikal untuk gerakan dynamo.

Contoh Alatan : Basikal

JENIS LITAR

GENERATOR

Kebaikan : Membekalkan tenaga elektrik

Kelemahan : Perlu minyak untuk hidup, bunyi bising

Contoh Alatan : Pam udara dalam kolam ikan.

83

BERSIRI SELARI

SIMBOL DAN KOMPENAN

ELETRIK

MENTOL

SUIS

WAYAR PENYAMBUNG

SEL KERING

APIKEJUTAN ELEKTRIK

Malap Lebih terang

84

BAHAYA KECUAIAN MENGENDALIKAN

PERALATAN ELEKTRIK

KEBAKARAN

RENJATAN

ELEKTRIK

LANGKAH KESELAMATAN

Jangan guna alat elektrik yang

rosak

Jangan baiki sendiri alat

elektrik

Jangan cabut palam ketika tangan basah

Jangan pasang suis

tempat dibasahi air

Jangan bebankan

soket dengan

banyak alat elektrik

Takat Didih 1000C

85

PENGEMBANGAN DAN PENGECUTAN

HABA

HABA BOLEH

DIRASAI TETAPI TIDAK BOLEH DILIHAT

SUMBER UTAMA IALAH MATAHARI

BAHAN MENJADI

PANAS BILA TERIMA HABA

SUHUDalam

termometer terdapat

merkuri dan alcohol –

peka kepada haba Sukatan

Darjah kepanasan

sesuatu objek

Termometer Makmal –

cecair merkuri skala -100C -

1100C

Takat Beku 00C

Termometer Klinik – Ukur suhu badan

manusia skala 350C -

420C

BAHAN MENGEMBANG

/ BERUBAH BENTUK JIKA TERIMA HABA

86

Apabila bola besi dipanaskan, bola tidak dapat melalui gelang. Hal ini disebabkan bola telah mengembang dan bertambah besar. Apabila bola besi disejukkan, dengan rendam dalam air sejuk, bola besi akan mengecut dan dapat melalui gelang semula.

Contoh lain: - Wayar elektrik- Jambatan keluli- Rel kereta api

Udara mengembang apabila dipanaskan dan mengecut apabila disejukkan.

Bola ping pong kemek akan bulat semula apabila direndam dalam air panas kerana udara dalam belon mengembang apabila dipanaskan.

Contoh lain: belon diikat pada botol

membesar apabila botol dipanaskan kerana udara didalamnya mengembang apabila dipanaskan.

belon boleh mengecil semula apabila udara dalam belon mengecut apabila disejukkan.

Cecair mengembang apabila dipanaskan dan mengecut apabila disejukkan.

Sifat ini digunakan dalam cecair merkuri dalam termometer.

Contoh lain: air warna dalam botol

dipanaskan, aras air warna itu akan naik.

PEPEJAL CECAIR UDARA

KEADAAN BAHAN

z

87

Pepejal

≈ Ada jisim/berat≈ Isipadu tetap≈ Bentuk tetap≈ Tidak boleh mampat

Cecair

≈ Ada jisim/berat≈ Penuhi ruang≈ Isipadu tetap≈ Mengambil bentuk bekas

yang diisinya≈ Tidak boleh mampat≈ Mengalir

Gas

≈ Ada jisim/berat≈ Penuhi ruang≈ Tiada isipadu tetap≈ Tiada bentuk tetap≈ Mengambil bentuk

bekas yang diisinya≈ Boleh dimampat.

PERUBAHAN KEADAAN BAHAN

Peleburan :

Penambahan haba

Pepejal Gas

Contoh : Ais mencair

Penyejatan :

Penambahan haba

Cecair Gas

Contoh : Kain mengering

Pendidihan :

Penambahan Haba

Cecair Gas

Contoh : Pemanasan air

Takat didih 1000C

Pembekuan:

Pengurangan haba

Cecair Pepejal

Contoh : air jadi ais

Takat beku air tulen 00C

Kondensasi :

Pegurangan haba

Gas Cecair

Contoh : embun, air di

luar titisan gelas yang sejuk

P Kondensasi

P Penyejatan/ PendidihanP Peleburan

MENERIMA HABA

88

ASID DAN ALKALI

Pepejal GasP Pembekuan Cecair Cecair

KITAR AIR SEMULAJADI

Air di bumi tersejat sebagai wap air dan naik ke atas.

P PenyejatanCecair —> Gas

Awan terkondensasi menjadi hujan

Awan

P kondensasiGas —> Cecair

Sumber air semulajadi

Sungai

Tasik

Telaga

Kepentingan kitar air semulajadi 1. Membekalkan sumber air bersih yang berterusan2. Menyejukkan suhu bumi3. Memastikan kuantiti air di bumi berkekalan

sepanjang masa 4. Keguanaan harian seperti air minuman, mandi

dan sebagainya

Mata air

89

Rasa masam

Diuji Kertas litmus :Biru merahMerah merah

Contoh : jus oren, asam jawa, jus nenas, limau nipis, cuka

Rasa pahit, licin apabila disentuh

Diuji Kertas litmus : Biru biru Merah biru

Contoh: ubat gigi, syampu, sabun, serbuk penaik, soda bikarbonat

Rasa masin, manis dan tawar.

Diuji Kertas litmus :Biru biruMerah merah

Contoh : kicap, sirap, air mineral, minyak masak, gula, madu, susu, garam

ASID NEUTRAL ALKALI

90

BERPUTAR PADA PAKSI

BEREDAR KELILING MATAHARI

PERGERAKAN BUMI

- Putaran lengkap 24 jam sehari- Berputar pada paksi dari barat ke timur.

- 365 ¼ hari atau setahun untuk mengelilingi matahari- Berkaitan dengan perubahan musim.

1. Kejadian siang dan malam Pada kedudukan muka bumi menghadap matahari, kamu mengalami siang dan kedudukan yang membelakangi matahari

Kesan putaran Bumi

2. Perubahan kedudukan matahari Kedudukan matahari kelihatan berubah-ubah

3. Perubahan arah dan panjang bayang-bayang Panjang dan arah bayang-bayang berubah-ubah. Arah bayang-bayang adalah bertentangan dengan kedudukan matahari.

Bumi

91

Matahari

Anak bulan1 takwin qamari

Bulan sabit baru3 @ 4 takwin qamari

Bulan separa baru 7 takwin qamari Bulan purnama baru

9 takwin qamari

Bulan purnama lama19 takwin qamari

Bulan purnama

penuh

14 @ 15 takwin qamari

Bulan separa lama22 takwin qamari

Bulan sabit lama 26 takwin qamari

Bulan tidak mengeluarkan cahaya

Kita dapat melihat bulan bercahaya kerana bulan memantulkan cahaya dari matahari

BULAN

Bulan berputar pada paksinya

Berputar dan beredar dari Barat ke Timur

Putaran dan Peredaran mengambil masa 27⅓ hari

Kenapa bentuk bulan kelihatan berubah-ubah?

Kerana kita hanya dapat melihat luas permukaan bulan yang memantulkan cahaya matahari ke

Faktor yang Faktor yang

KEKUATAN DAN KESTABILAN

FASA –FASA BULAN

92

Faktor yang Faktor yang

Kepentingan binaan yang kuat dan stabil

1. Ketinggian 1. Tahan lama2. Mengurangkan kos penyelenggaraan3. Selamat digunakan

Apakah yang perlu difikirkan untuk mencipta sesuatu binaan /objek yang kuat dan stabil?1. Kegunaannya2. Bahan dan langkah

membuatnya3. Setelah siap, perlu uji

kekuatan dan kestabilannya4. Penambaikan model

berdasarkan dapatan kajian

Bagaimana mempraktikkan penggunaan bahan secara lestari?

Contoh:1. Menggunakan semula penutup

botol untuk mencipta mainan2. Menggunakan bekas yang

boleh digunakan semula semasa jamuan dan tidak menggunakan bekas

polisterina3. Membawa beg barang semasa hendak membeli belah untuk mengurangkan penggunaan beg