topik 11 komunikasi data

8/3/2019 Topik 11 Komunikasi Data

1/10

OUM 165

TOPIK 11 KOMUNIKASI DATA


PENGENALAN

Komunikasi data merujuk kepada bentuk komunikasi secara elektronik yang lazimnya

melibatkan penghantaran data antara pengguna dan komputer, antara komputer dengankomputer, antara komputer dan peranti. Ciri komunikasi data ialah jenis isyarat, modpenghantaran, arah aliran data, dan kadar penghantaran. Dalam topik ini kita berpeluang

mempelajari ke semua ciri-ciri komunikasi data ini dengan lebih terperinci.

OBJEKTIF

Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

1. mempelajari 2 jenis isyarat elektromagnetik untuk penghantaran data;

2. mengetahui 2 bentuk mod penghantaran data;

3. mengenal pasti 3 kaedah untuk mengawal arah aliran data; dan

4. memahami aspek-aspek penting dalam penghantaran data.

11.1 JENIS ISYARAT

Dapatkah anda fikirkan bagaimana isyarat elektromagnetik yangmembawa maklumat ini dihantar kepada penerima?

Isyarat elektromagnetik boleh digunakan untuk menyampai maklumat pada pelbagaimedia penghantaran. Dua bentuk isyarat yang boleh mewakili sebarang maklumat untuk

penghantaran melalui lintasan komunikasi ialah:

(a) isyarat analog; dan

(b) isyarat digital.

11.1.1 Isyarat Analog

Isyarat analog berbentuk selanjar, iaitu apabila isyarat dihantar melalui media (contohnya

wayar telefon), isyarat elektrik yang dihantar diwakili dalam bentuk gelombang sinusyang selanjar sepertimana yang ditunjukkan dalam Rajah 11.1. Gelombang sinus inidicirikan oleh tiga parameter, iaitu frekuensi, amplitud dan fasa seperti yang ditunjukkan

dalam Rajah 11.2.

Frekuensi ialah sukatan bilangan gelombang itu berulang semula (lihat Rajah 11.1).Frekuensi diukur dalam Hertz iaitu satu kitar sesaat. Isyarat 40 Hertz, berulang 40 kitarsesaat.


2/10

166 OUM

KOMUNIKASI DATA TOPIK 11

Fasa ialah kadar perubahan isyarat mengikut masa, atau sukatan anjakan masagelombang yang diukur dalam unit darjah (). Isyarat yang berfrekuensi sama boleh

mempunyai fasa yang berbeza jika dirujuk antara satu sama lain. Dalam Rajah 11.4,gelombang di bawah (b) mempunyai fasa yang berbeza iaitu fasa 180 berbandingdengan gelombang di atas (a). Satu kitar lengkap gelombang bermula pada satu titik

dan berterusan hingga sampai semula ke titik tersebut. Anjakan fasa berlaku apabila

satu kitar belum lagi lengkap, satu kitar baru telah pun bermula sebelum kitarsebelumnya lengkap sepenuhnya (berlaku pada tanda 1 dalam Rajah 11.4c).

Rajah 11.1: Frekuensi gelombang

Rajah 11.2: Gelombang sinus

Amplitud ialah sukatan ketinggian gelombang atau kuasa tertinggi gelombang sepertidi dalam Rajah 11.3. Amplitud diukur dalam pelbagai unit, contohnya voltan (V) atau

desibel(dB). Semakin kuat sesuatu isyarat, semakin t inggi amplitud isyarat tersebut.

Rajah 11.3: Amplitud gelombang


3/10

OUM 167


Isyarat analog digunakan dalam talian telefon berkelajuan rendah. Isyarat analogdihantar melalui rangkaian suis telefon awam (PSTN).

Rajah 11.4: Fasa isyarat

Latihan 11.1

Jelaskan perbezaan antara isyarat analog dan digital.

11.1.2 Isyarat Digital

Isyarat digital berbentuk gelombang diskret berbanding dengan isyarat analog yang

berbentuk gelombang sinus selanjar. Dalam penghantaran digital, rentetan denyutan

diskret dipancarkan atau dihantar, contohnya rententan 0 dan 1. Rentetan 0 dan 1 inisetara dengan perwakilan perduaan data dalam komputer.

Isyarat digital hanya dalam dua keadaan, iaitu seperti voltan rendah dan voltan

tinggi, ON dan OFF, atau 0 dan 1.

Selalunya isyarat digital diwakilkan sebagai gelombang segi empat seperti yangditunjukkan dalam Rajah 11.5.

Rajah 11.5: Isyarat digital


4/10

168 OUM


Data yang dihantar secara penghantaran selari akan dihantar sekali gus, biasanya satu

bait (8 bit) serentak. Jika data 8 bit yang dihantar, 8 wayar selari digunakan untukmenghantar data tersebut iaitu setiap bit dihantar melalui wayar yang berasingan sepertiyang ditunjukkan dalam Rajah 11.6. Wayar tambahan diperlukan untuk menghantar data

antara penghantar dengan penerima. Isyarat ini membenarkan data dihantar dengan

jujukan yang betul.

Isyarat digital tidak boleh dihantar melalui PSTN kecuali setelah diubah kepada isyarat

analog. Proses mengubah isyarat digital ke isyarat analog disebut modulat dan prosessebaliknya disebut nyahmodulat.

11.2 MOD PENGHANTARAN

Komputer-komputer yang dirangkaikan berfungsi secara tersendiri; komputer destinasitidak tahu bila maklumat dari komputer sumber akan sampai kepadanya. Oleh itu, harus

ada satu strategi untuk membolehkan komputer destinasi sedar bahawa komputer

sumber telah menghantar maklumat dan maklumat berkenaan telah sampai kepadanyauntuk membolehkannya memulakan tindakan ke atas maklumat berkenaan. Strategipenyedaran ini disebut sebagai mod penghantaran.

Data yang dihantar antara dua titik atau antara komputer sumber dan komputerdestinasi boleh dalam dua bentuk, iaitu secara selari atau secara siri.

Rajah 11.6: Penghantaran selari

Pencetak, misalnya , menerima data dari komputer melalui port selari yang dihantarsecara selari iaitu aksara(bait) demi aksara(bait). Penghantaran ini sesuai untuk jarakyang dekat atau pendek. Penghantaran selari tidak sesuai atau tidak praktikal untuk

komunikasi data. Komputer lazimnya menghantar data dalam bentuk selari kerana laju.Antaramuka selari Centronic adalah contoh format selari.

Penghantaran siri ialah penghantaran data yang dihantar secara siri, iaitu dihantar satudemi satu bit sebagaimana yang ditunjukkan dalam Rajah 11.7.

Dua mod penghantaran untuk penghantaran siri ialah penghantaran segerak

dan penghantaran tak segerak.


5/10

OUM 169


Penghantaran siri lebih perlahan dibandingkan dengan penghantaran selari, tetapi

sesuai untuk jarak yang jauh. Penghantaran siri adalah satu kaedah lazim untukpenghantaran data dalam rangkaian komunikasi. Dalam data komunikasi, data dihantarsecara siri.

11.2.1 Penghantaran Tak Segerak

Penghantaran jenis ini menjadi popular apabila terciptanya tele-mesintaip yangdigunakan untuk menghantar telegram. Aksara dihantar satu demi satu. Masapenghantaran pula tidak menentu; aksara boleh dihantar pada bila-bila masa sahaja.Untuk membolehkan komputer destinasi sedar bahawa satu aksara telah sampai,

setiap aksara diapit oleh satu bit mula dan satu bit henti serta satu bit pariti seperti di

dalam Rajah 11.8.

Rajah 11.7: Penghantaran siri

Bit pariti digunakan untuk mengesan ralat. Bit mula memberitahu penerima

yang data akan dihantar. Bit henti bermaksud data telah habis dihantar.

Setiap aksara boleh dipisahkan oleh satu selang masa yang berbeza yang keadaan

ini bermaksud tiada kesegerakan antara penghantar dan penerima terutama apabilatiada data yang dihantar. Kesegerakan hanya dicapai pada setiap aksara sahaja.

Penerima akan mengsegerak dengan pemancar apabila bit mula diterima. Beberapa

persetujuan antara penghantar dan penerima ialah bilangan bit per kata, semakan paritigenap atau ganjil, kelajuan penghantaran dan bagaimana mesej dihentikan. Untuk setiappenghantaran satu aksara, dua bit tambahan juga dihantar. Misalkan 100 aksara

dihantar, maka jumlah bit yang dihantar ialah 1000 bit (iaitu {8 bit/aksara + 2 bit mula/

henti}x 100). 1000 bit ini bersamaan dengan 115 aksara. 25 aksara tambahanmelambangkan bebanan (overhead) dalam penghantaran data tak segerak. Kaedah

penghantaran tak segerak, jelas tidak cekap untuk menghantar amaun data yang besar.Penghantaran tak segerak sesuai untuk komunikasi data kelajuan perlahan, iaitu

lazimnya sehingga 32000 bit per saat.

Rajah 11.8: Penghantaran tak segerak


6/10

170 OUM


Penerima akan menyemak bit (data) yang diterima sehingga menjumpai kepala yangmengandungi aksara SYN dan aksara mula sebagaimana yang telah ditunjukkan dalam

Rajah 11.9. Kemudiannya, kedua penghantar dan penerima akan salingmengsegerakkan antara satu sama lain. Penerima akan menerima semua aksarasehingga menjumpai ekor yang mengandungi aksara akhiran dan aksara SYN. Saiz

blok atau paket data berubah-ubah daripada beberapa aksara sehingga beratus-ratus

aksara. Semakin besar blok data, semakin laju penghantaran.

Penghantaran segerak lebih laju dan cekap berbanding penghantaran tak segerak.

Kecekapan penghantaran segerak ialah sehingga 98% berbanding penghantaran tak

segerak yang kecekapannya ialah sehingga 80% sahaja. Bagaimanapun, jika berlakusebarang ralat dalam penghantaran segerak, keseluruhan blok data (seluruh aksara)akan rosak berbanding dengan hanya satu aksara akan rosak dalam penghantaran tak

segerak. Perkakasan yang menggunakan penghantaran segerak lebih mahal dankompleks berbanding perkakasan penghantaran tak segerak Sebarang jenis data boleh

dihantar secara penghantaran segerak berbanding hanya aksara yang boleh dihantar

secara penghantaran tak segerak.

11.2.2 Penghantaran Segerak

Satu kelemahan penghantaran tak segerak ialah overhead yang perlu ditanggung

semasa penghantaran data. Dalam penghantaran segerak, kecekapan yang tinggidiperolehi dengan menghantar sekumpulan atau satu blok aksara sekaligus dan

menggantikan bit pengapit, iaitu bit mula dan bit akhir dengan kepala dan ekor.

Rajah 11.9: Penghantaran segerak

Latihan 11.2

1. Jelaskan perbezaan antara penghantaran segerak dan penghantaran taksegerak.

2. Apakah yang anda faham berkenaan strategi mod penghantaran?

Huraikan.

11.3 ARAH ALIRAN DATA

Data bergerak dalam 3 aliran. Cuba fikirkan apakah kelebihan dankekurangan bagi ketiga-tiga aliran ini.

Rangkaian komunikasi data mempunyai 3 kaedah untuk mengawal aliran data, iaitusimpleks, separuh dupleks dan dupleks penuh. Ketiga-tiga aliran penghantaran data

ini mempunyai kelebihan dan kekurangan.


7/10

OUM 171


Contohnya, siaran televisyen dan siaran radio. Contoh lain ialah terminal terima datasahaja (seperti set televisyen biasa) yang memaparkan data harga saham di pusaturusniaga saham atau paparan ketibaan kapal terbang di lapangan terbang, peranti deria

persimpangan berlampu isyarat yang mengesan kedatangan kenderaan dan pencetak.Kesemua contoh ini membenarkan aliran data dalam satu arah sahaja.

11.3.2 Separuh Dupleks

Penghantaran data separuh dupleks membenarkan data bergerak pada dua arahberlawanan, tetapi hanya satu arah aliran pada satu-satu masa sahaja. Contohnya,menyeberangi jambatan sempit yang hanya satu kenderaan melalui pada satu masa,

mendaki/menuruni jalan raya Bukit Fraser di mana kenderaan mendaki dan menurunditetapkan pada jam yang berlainan, orang yang sedang berhubung denganmenggunakan walkie-talkie atau radio-teksi, atau hubungan antara dua komputer dengan

menggunakan modem, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 11.11.

11.3.1 Simpleks

Penghantaran data simpleks hanya membenarkan data bergerak satu arah sahaja, iaitu

sama seperti jalan sehala seperti di dalam Rajah 11.10.

Rajah 11.10: Penghantaran simpleks

Rajah 11.11: Penghantaran separuh dupleks


8/10

172 OUM


Kaedah ini membenarkan peranti komunikasi memiliki keupayaan menghantar dan

menerima yang lengkap dan merdeka. Kaedah ini juga meningkatkan kecekapan sistem

penghantaran berbanding kaedah penghantaran separuh dupleks. Peranti yangdiperlukan lebih mahal daripada dua kaedah di atas tetapi kaedah ini lebih pantas.

Kaedah ini agak lambat kerana:

(i) masa peranti menukar peranan daripada menjadi penerima kepada peranti penghantar

(atau sebaliknya).

(ii) masa menunggu sewaktu peranti penghantar menghantar mesej kepastian sedia terima

data kepada peranti penerima.

(ii) masa menunggu peranti penghantar ketika menanti jawapan kesediaan menerima datadaripada peranti penerima.

11.3.3 Dupleks Penuh

Penghantaran dupleks penuh membenarkan data dihantar dalam kedua-dua arah yang

berlawanan pada sebarang masa, iaitu seumpama jalan dua hala seperti di dalam

Rajah 11.12.

Rajah 11.12: Penghantaran dupleks penuh

Berdasarkan corak komunikasi simpleks, separuh dupleks dan duplekspenuh, bincangkan corak komunikasi yang paling berkesan jika ditinjau

dari faktor kos.

11.4 KADAR PENGHANTARAN

Kadar penghantaran boleh diungkap dengan kadar bit atau kadar baud.

Kadar bit ialah sukatan sebenar bilangan bit yang dihantar setiap saat. Kadar bit ataukadar data disukat dalam bit per saat (bps). Contohnya, kelajuan modem ialah 14000bps

atau 14.4Kbps.


9/10

OUM 173


Kadar baud ialah sukatan bilangan perubahan keadaan talian per saat, atau kebalikan

unsur isyarat terpendek. Perubahan keadaan talian bermaksud perubahan daripadakeadaan 0 ke 1 atau sebaliknya untuk isyarat digital. Jika isyarat perduaan digital

digunakan, kadar baud = kadar bit.

Kadar penghantaran bergantung kepada frekuensi dan lebar jalur (bandwidth).Frekuensi ialah amaun data yang dihantar melalui saluran atau talian pada frekuensi

gelombang - kitaran gelombang per saat. Frekuensi dinyatakan dengan hertz (Hz)ataupun kitaran per saat.

Lebar jalur ialah perbezaan diantara frekuensi tertinggi dan terendah yang disokongoleh sesuatu saluran atau talian. Data boleh dihantar pada berbagai frekuensi dalamlebar jalur tertentu. Kelajuan penghantaran maksimum bergantung kepada lebar jalur

yang ada. Semakin besar lebar jalur, semakin tinggi kadar penghantaran atau kelajuan

penghantaran. Terdapat tiga gred lebar jalur iaitu jalur suara (voice band), jalurpertengahan (medium band) dan jalur luas (broad band) seperti yang ditunjukkan dalam

Rajah 11.13.

Rajah 11.13: Tiga gred lebar jalur

Jalur suara ialah lebar jalur yang tersedia ada dalam Rangkaian Suis TelefonAwam(RSTA). Ia disebut jalur suara kerana RSTA dibina, dari segi sejarahnya, untuk

komunikasi suara bukan data. Luas lebar jalurnya 4000 hertz adalah memadai untukpenghantaran suara. Oleh kerana lebar jalurnya kecil, ia digunakan untuk komunikasi

dengan kadar kelajuan sehingga 28800 bps (28.8 Kbps). Jalur pertengahan selalunya

digunakan untuk komunikasi yang melibatkan komputer kerangka besar danminikomputer. Biasanya kelajuan yang dicapai adalah 56,000 hingga 264 juta bps(56Kbps-264Mbps). Jalur luas melibatkan satelit, gelombang mikro, kabel sepaksi dan

gentian optik. Ia digunakan untuk komputer berkuasa tinggi dan mempunyai kelajuaan

56,000 hingga 30 bilion bps (56Kbps - 30Gbps).


10/10

174 OUM


RUMUSAN

Selain komunikasi yang melibatkan komunikasi antara manusia, komunikasi juga

berlaku di antara manusia dan komputer, antara komputer dengan komputer. Bentuk

komunikasi secara elektronik ini dikenali sebagai komunikasi data. Dalam topik ini kitatelah mempelajari ke semua ciri-ciri yang terdapat di dalam komunikasi data. Jangan

lupa menjawab soalan-soalan yang disediakan sebelum ke topik seterusnya.

Latihan 11.3

1. Bincangkan perbezaan kadar bit dan kadar baud. Bilakah kedua-dua kadar

bit dan kadar baud sama?

2. Nyatakan kelebihan dan kekurangan bagi setiap kaedah arah aliran data.

3. Senaraikan tiga jenis gred lebar jalur yang anda ketahui.

topik 11 komunikasi data

Documents