WAJ 3101:TAMADUN ISLAM

DAN ASIA

PENGARUH ISLAM DALAM

TAMADUN MELAYU

PENGENALAN

• Islam merupakan suatu elemen yangsangat penting dan signifikan dalammembincangkan tamadun Melayu.

• Ini kerana, Islam banyak mempengaruhi perkembangan tamadun Melayu. Kesan dan nilai Islam dapat ditemui pada hampir segenap aspek dalam kehidupan masyarakat dan tamadun Melayu.

Islam dan Pembentukan Tamadun Melayu

• Tamadun Melayu ialah sebuah tamadun yangdibentuk oleh sekelompok manusia yangdigolongkan secara luas sebagai kumpulan orangMelayu dan bertempat di suatu wilayah di AsiaTenggara yang dikenali dengan pelbagai namaseperti Alam Melayu, Nusantara, TanahJawi, Gugusan Kepulauan Melayu dan sebagainya.

• Melayu ditakrifkan:

-rumpun bangsa dan bahasa

TEORI

KEDATANGAN

ISLAM

• Pengkaji-pengkaji Barat menegaskan bahawa saudagar India dan China yang membawa islam pada hujun ke -13 masihi (Azam Hamzah 1997)

• Para sejarawan berpendapat bahawa mubaligh dari semenanjung arab yang menyebarkan islam di tanah melayu

TEORI KEDATANGAN ISLAM KE ALAM MELAYU

Teori

Kedatangan

Islam

Dari India

Pendapat golongan orientalis Barat yang mengkaji perkembangan

Islam di Timur.

Snouck Hugronje, B. Harrison

Berdasarkan adanya hubungan perniagaan dan kebudayaan antara

masyarakat Nusantara dan pedagang India Muslim

Berbeza pendapat tentang tempatnya

- Moquette =Gujerat

- batu nisan Pasai dan di Gerisik

- Thomas Arnold, Harrison = Banggala/ Malabar

- pegangan mazhab Syafie penduduk Banggala sama seperti

penduduk Nusantara

- mazhab penduduk Gujerat ialah mazhab Hanafi

Ahli sejarah tidak menerima hujah ini

– hanya mereka yang mendukung teori ini

_ islam telah bertapak di rantau Melayu pada abad ke-7 Masihi

Teori

Kedatangan

Islam Dari

China.

Berdasarkan laporan orang China Islam – orang arab telah datang ke China pada (627-650 masihi)

Rasullullah telah mengutuskan Wahab Abi Kabsyah, pendakwah akhirnya meninggal di Canton dan dikuburkan di situ.

Khalifah Uthman telah hantar Saad bin Abi Waqqas yang telah bina masjid Wan-Shin-Zi

878 Masihi, tercetus pemberontakan besar di Canton akibat rasa tidak puas hati terhadap ekonomi orang islam di China

Orang arab- islam telah pergi ke Nusantara mencari perlindungan dan perkenalkan islam

Hubungan erat China- Islam telah memberikan pelbagai kemudahan dan bantuan untuk orang islam

Teori

Kedatangan

Islam Dari

Arab

Dipertahankan Prof Dr. Syed Naquib Al-Attas, disokong Prof Dr. Hamka

Bukti- zaman Khalifah Umaiyah dan Abasiyyah

Hujah untuk sokong teori:

* pengaruh Asia Barat dalam tulisan Jawi, yang guna sama huruf dengan huruf Arab

* cara tatabacaan al-Quran di Nusantara sama di Asia Barat/Timur Tengah, beza di India dan China

* pengislaman raja-raja Melayu

* pengaruh arab dalam perkataan Melayu seperti kitab, ilmu, fakir, syukur, sahabat,dan sukatan matapelajaran

KESAN & PENGARUH

ISLAM

DALAM TAMADUN

MELAYU

1. Sikap mementingkan ilmu membawa kepada perkembangan ilmu dan institusi pendidikan formal

2. Wujudnya institusi kesultanan

3. Kesenian islam mempengaruhi kesenian Asia Tenggara

4. Lahir semangat jihad untuk menentang penjajah

5. Mutu bahasa dan kesusateraan Melayu ditingkatkan

KESAN ISLAM DALAM

TAMADUN MELAYU

KESAN TERHADAP AKIDAH

• Perubahan menyeluruh berteraskan paradigma Tauhid.

• Meninggalkan kehidupan animisme dan kepelbagaian agama.

-konsep perhitungan dan pembalasan yang muktamad

- keseimbangan kehidupan• Hasil usaha para pendakwah yang terdiri dari

golongan pedagang,mubaligh, ulama’, raja dan tentera.

KESAN TERHADAP POLITIK

• Melaka sebagai pusat perkembangan Islam

• Munculnya kerajaan-kerajaan islam lain

• Peruntukan tentang kuasa perundangan, pentadbiran dan kehakiman sebagai kuasa tertinggi

• Wujudnya falsafah politik Islam

- Kekuasaan dan pemerintahan adalah hak Allah dan dikurniakan kepada sesiapa yang dikehendakiNya

KESAN TERHADAP KESUSASTERAAN MELAYU

• Kedatangan Islam ke Nusantara disebut dalam buku-buku Sejarah seperti Hikayat Raja Pasai, Sejarah Melayu dan Hikayat Merong Mahawangsa.

• Banyak karya-karya Arab diterjemahkan ke Bahasa Melayu dan kalimah-kalimah Arab dimasukkan ke dalam bahasa Melayu.

• Melaka dan Acheh menjadi pusat perkembangan agama Islam dengan galakandaripada Sultan.

• Bahasa Melayu menjadi lingua franca • Kedatang islam telah mengenepikan bahasa Sanskrit

sebagai bahasa ilmu• Sistem Arab-Jawi diperkenalkan

KESAN TERHADAP PERUNDANGAN

• Undang-undang Melaka mengandungi undang-undang jenayah,muamalah, keluarga,keterangan dan acara serta pemerintahan.

• Menurut William R.Roff & Alfred P.Rubin Undang-undang Melaka berasaskan undang-undang Islam disamping hukum akal dan adat.

• Hukum kanun Melaka amat dipengaruhi hukum syarak

KESAN TERHADAP SOSIAL

• Menghapuskan sistem kasta

• Sistem khilafah yang adil dan bersistematik diamalkan

• Gelaran sultan, sistem syuro dalam kalangan pakar diguna pakai

• Muncul institusi-institusi seperti masjid, surau dan madrasah yang membantu perkembangan sosial.

KESAN TERHADAP EKONOMI Aktiviti ekonomi bercorak agraria

Mengharamkan perniagaan benda-benda haram

Syarat sah jual-beli, aqad dan lain-lain juga dinyatakan.

Pengharaman Riba

Hukum orang Muflis

Sulh (perjanjian)

Ikrar

Amanat

Pinjaman

Syarikat (perkongsian )

Penggunaan Wang Siling ikutan kepada kerajaan Islam diTimur Tengah

PENGARUH DALAM KESENIAN

• Dapat dikesan melalui batu-batu nisan, binaan, masjid-masjid, kaligrafi dan perhiasan khat.

• Ayat-ayat al-Qur’an diukir pada batu nisan dan prasasti menggunakan khat Kufi.

• Setiap binaan mihrab dan mimbar mempunyai pengertian dan peranannya.

• Batu nisan Maulana Malik Ibrahim berbentuk badan kapal terbalik menggambarkan pengaruh parsi

PENGARUH DALAM PENDIDIKAN

• Istana memainkan peranan penting sebagai pusat pengajian Islam.

• Mengajar ilmu dunia dan akhirat mengikut peringkat pengajian.

• Menekankan pengajian aliran mazhab Syafi’e.

• Perhatian banyak diberikan pada ilmu syariah

• Kelahiran ulama’ Melayu dengan kemampuan yang hebat

• Nurudin Al-Raniri, Abdul Rauf Fansuri

PENYEBARAN ISLAM DI ALAM MELAYU

• 2 faktor penting yang membawa kepada perkembangan Islam di Alam Melayu iaitu;

• Peranan golongan-golongan penyebar Islam yang terdiri daripada;

• golongan bangsawan• peranan kerajaan-kerajaan Islam• golongan mubaligh• ulama dan ahli sufi• pedagang asing

• Ciri-ciri istimewa yang ada dalam agama Islam itu sendiri seperti;

• Islam tidak memaksa masyarakat Alam Melayu supaya menerima ajarannya, sebaliknya menyerahkan kepada setiap individu sama ada mahu menerimanya atau tidak

• agama baru ini boleh mengasimilasikan ajarannya dengan budaya masyarakat Melayu yang telah sebati dalam diri mereka

• Islam merupakan agama yang sederhana dan sifatnya ini telah mendapat tempat di kalangan masyarakat Melayu.

Faktor Perkembangan Islam di Alam Melayu

• Faktor perlumbaan Penyebaran Agama

– Permusuhan berterusan antara Penganut Agama Islam dengan Penganut Agama Kristian (perang salib)

– Tindakan Portugis secara terbuka melakukan serangan ke atas petempatan serta wilayah-wilayah Islam

• Faktor Perkahwinan

– Perkahwinan Pedagang dan ulama Islam dengan wanita tempatan.

– Latar belakang pedagang dihormati dan mempunyai kekayaan

– Perkahwinan Raja yang telah Islam dengan anak Raja yang belum Islam.

• Faktor Perdagangan

– Pengaruh dari perdagangan serta laluan laut

– Perdagangan saudagar Arab dengan masyarakat Melayu

– Pedagang menjalankan aktiviti dakwah menyebarkan Islam

Faktor Politik Dan Penaklukan

Perluasan kekuasaan melaui penaklukan wilayah

Peranan Ahli-Ahli Sufi

Keperibadian dan karisma Golongan ulamakmenjadi faktor penarik penerimaan Islam olehmasyarakat setempat.

Melaka : Sheikh Ismail, Syed Abdul Aziz ,Maulana Abu Bakar, Maulana ishak,Maulana Yusuf dan Sidi Arab.

Aceh : Hamzah Fansuri, Shamsudin al-Sumatrani ,NurudinRaniri, Abd Rauf Singkel

Demak : Wali Songo, Sunan Giri dan Sunan Gunung Jati.

PERANAN TAMADUN MELAYU DALAM PEMBINAAN

TAMADUN MALAYSIA

• Malaysia kini adalah sebuah negara bangsa berbentukpersekutuan yang terdiri daripada komponen 14 buahnegeri.

• Kewujudan Malaysia sebagai sebuah negara bangsasebenarnya merupakan lanjutan daripada kemunculankerajaan-kerajaan Melayu lebih awal.

• Kerajaan-kerajaan Melayu tersebut juga merupakankesinambungan daripada beberapa buah kerajaanatau pusat tamadun Melayu yang pernah wujud diAlam Melayu seperti Srivijaya, Temasik, KesultananMelayu Melaka, Kesultanan Johor Riau-Lingga dansebagainya.

• Melaka : Hukum Kanun Melaka, Undang-undang LautMelaka.

• Johor : Undang-undang Johor, Undang-undang TubuhNegeri Johor 1895.

• Pahang : Undang-undang Pahang.

• Kedah : Undang-undang Kedah.

• Perak : Undang-undang 99 Perak dan Undang-undangKeturunan Daripada Turun Negeri Perak.

• Terengganu : Perlembagaan Negeri Terengganu, 1911.

• Negeri Sembilan : di Sungai Ujong, Rembau, Joholdan Jelebu.

Sistem Perundangan Tradisional

Agama Islam dan Adat-adat Istiadat

Melayu

• Agama Islam dijadikan salah satu daripada asas bagi mengiktiraf seseorang sebagai berbangsa Melayu. Begitu juga dengan perlantikan sultan bagi setiap negeri, sultan dimestikan beragama Islam.

• Sultan juga diberikan peranan yang besar dalam mengetuai agama Islam di setiap negeri di Tanah Melayu.

• Orang Melayu didefinisikan sebagai orang yang berbahasa Melayu, beragama Islam dan amalkan istiadat Melayu

• Di peringkat kebangsaan, agama Islam sebagai agama persekutuan Malaysia

Kedudukan Istimewa Orang Melayu dan Bumiputera

• Keistimewaan orang Melayu juga telah menjadi satu

asas dalam perkembangan ketuanan orang Melayu

penerajuan dan pemilikan negara Malaysia.

• Keistimewaan ini telah diperuntukan dalam

perlembagaan Persekutuan Malaysia dalam Perkara

153.

• Di samping peruntukan perlembagaan memberikan

keistimewaan orang Malayu, perlembagaan Malaysia

juga memberikan perakuan dan pengiktirafan terhadap

undang-undang adat yang dilaksanakan di kalangan

orang Melayu.

• Namun demikian undang-undang adat ini tidak dapat

mengatasi atau melangkah kuasa Perlembagaan

Persekutuan Malaysia.

Semangat Kebangsaan dan Jati Diri Kebangsaan

• Di bawah pemerintahan British semangatkebangsaan untuk berjuang mempertahan danmembebaskan tanah Melayu telah bermula seawal1900 dengan diketuai oleh beberapa orang pemikirdan cerdik pandai yang memperolehi pendidikantinggi dalam bidang pengajian Islam daripadaUniversiti Al-Azhar Mesir dan juga daripada beberapauniversiti di Timur Tengah yang lain.

• Mereka ini telah menggunakan bahasa Melayusebagai wahana dalam menyampaikan buah fikirandalam beberapa majalah dan akhbar seperti al-Imam, Neracha dan al-Ikhwan.

Penerapan Nilai-nilai Islam dan kesan-kesannya

• Penerapan nilai-nilai Islam yang telah menjadi akar umbi kawalan terhadap semua dasar dan polisi yang dijalankan oleh kerajaan telah menampakkan lagi kepada kita peranan agama Islam dalam pembentukan negara Malaysia.

• Nilai-nilai Islam yang suci dan universal telah dapat diterima oleh semua bangsa majmuk yang tinggal dalam negara ini.

• Nilai-nilai Islam yang berasaskan tauhid dan mencakupi semua aspek hidup manusia telah menjadi satu mekanisme kawalan dan panduan bagi kakitangan kerajaan dalam menjalankan tugas mereka.

• Keistimewaan agama Islam yang menjadi identiti bangsa Melayu telah menjadikan tamadun Melayu sebagai asas tamadun Malaysia.

Pendekatan Sistem Perbankan Islam dalam Era Globalisasi

• Dalam menghadapi era globalisasi masakini

pendekatan ekonomi negara dimantapkan lagi dengan

sistem Perbankan Islam yang dimulakan pada 1983.

• Sekalipun sistem konvensional tetap wujud di

Malaysia, namun Sistem Perbankan Islam kini

semakin popular termasuk juga kepada golongan

bukan Islam.

RUMUSAN

• Kedatangan Islam ke Tanah Melayu telah membentukwajah baru dan memperkukuhkan identiti Melayu yangsebelumnya dibayangi oleh elemen-elemen yang rapuh dantidak kekal.

• Dengan berindentitikan Islam, bangsa Melayu akan dapatmenjayakan pepatah ’tidak Melayu hilang di dunia’.

• Kejituan tamadun Melayu yang berasaskan agama Islaminilah yang telah berjaya membentuk satu lakaranperjalanan bangsa Melayu di Tanah Melayu terutama diMalaysia.