14/12/2016

1

SKP2501 PENGANTAR PSIKOLOGI

Dr. Azlina Mohd Khir m_azlina@upm.edu.my

03-89467156

Jabatan Sains Kemasyarakatan dan Pembangunan Fakulti Ekologi Manusia

UNIT 12 STRES DAN KESIHATAN

1. Menjelaskan konsep dan faktor stres.

2. Menjelaskan reaksi terhadap stres.

3. Membincangkan kesan stres ke atas kesihatan.

4. Membincangkan strategi daya tindak ke atas stres.

HASIL PEMBELAJARAN

14/12/2016

2

PENGENALAN

• Stres merupakan perkara lumrah dalam kehidupan manusia.

• Stres bukan hanya memberi kesan negatif tetapi juga positif.

• Kesan positif dikenali sebagai eustress

• Kesan negatif dikenali sebagai distress.

• Masalah psikologi stress memberi kesan kepada masalah fisiologi manusia.

• Peristiwa negatif dan juga positif boleh membawa stres.

KONSEP TEKANAN

• Ketidakupayaan manusia untuk berdayatindak terhadap peristiwa yang mengancam/menegang.

• Tekanan berpunca daripada persepsi dan penilaian bahawa peristiwa-peristiwa adalah mencabar dan mengancam.

• Dengan demikian: – Tekanan sebagai sesuatu yang tidak dapat dielakkan.

– Tekanan melibatkan proses persepsi

• Sesuatu peristiwa itu mungkin dipersepsi sebagai tekanan oleh seseorang tetapi tidak oleh orang lain.

14/12/2016

3

14/12/2016

4

SUMBER TEKANAN

Masalah harian

14/12/2016

5

Emosi

• Bangkitan fisiologi akibat daripada marah,

sedih, takut dan murung.

• Kekhuatiran terdapat emosi yang dialami

menyebabkan rasa trtekan.

• Kebimbangan: kekhuatiran tyerhadap

peristiwa yang tidak jelas/kabur

14/12/2016

6

Konflik Mental

Konflik dalam membuat pilihan

1. Konflik mendekat-menghampir – memilih satu daripada kedua-duanya positif

2. Konflik menghindar-mengelak – memilih satu yang kedua-duanya negatif

3. Konflik mendekat-menghindar- terpaksa menerima sesuatu yang mempunyai ciri-ciri negatif dan positif

14/12/2016

7

Kekecewaan

• Keinginan dan kehendak yang tidak dapat

dicapai

• Hasrat yang disekat

• Tekanan akibat daripada kekecewaan boleh

membawa kepada tingkah laku langsang

14/12/2016

8

Personaliti

• Terdapat manusia yang mudah merasa tertekan

dan sebaliknya

• Tingkah laku jenis A – persaingan tinggi, resah

gelisah, kerja keras, motivasi tinggi.

• Tingkah laku jenis C – memendam rasa, sensitif,

/ neurotik

• “tingkah laku jenis Z”

14/12/2016

9

Pemikiran (Kognitif)

• Stres bergantung kepada penilaian pemikiran dan persepsi (kognitif)

• Penilaian dalam dua bentuk:

– Penilaian asas – pemikiran tentang kesan-kesan negatif daripada ancaman, masalah.

– Penilaian sekunder – pemikiran tentang cara-cara untuk mengatasi stres tersebut

• Kurang stres sekiranya pemikiran sekunder dapat cara untuk mengatasi stres.

14/12/2016

10

Sosiobudaya

• Unsur-unsur budaya yang baru adalah menekan

• Akulturasi – proses penerimaan budaya baru

– Asimilasi

– Integrasi

– Pemisahan

– Peminggiran

• Status sosioekonomi

• Jantina

Desakan Hidup

• Desakan untuk berprestasi baik

dalam pelajaran

• Desakan untuk menyiapkan kerja

di pejabat

• Desakan untuk hidup mewah

• Desakan untuk membahagiakan

pasangan

• Pelbagai lagi

14/12/2016

11

Tekanan Pascatraumatik

• Peristiwa lalu yang menekan

–Dirompak

–Kemalangan

–Kematian

• Tidak dapat berfungsi secara normal – sering mengingatinya

• Kesan peristiwa berbeza antara manusia

14/12/2016

12

REAKSI TERHADAP

TEKANAN

• Berbeza mengikut manusia

• Bagaimana psikologi dan fisiologi bereaksi

terhadap tekanan yang dihadapi

• Reaksi fisiologi berkait rapat dengan sistem

autonomi – simpatetik dan parasimpatetik.

14/12/2016

13

Sindrom Adaptasi Menyeluruh

(Hans Selye)

• Tiga Peringkat GAS

– Tindak balas berjaga-jaga

– Tahap penentangan

– Tahap keletihan

• GAS penting ketika kita menghadapi bahaya.

• Tetapi GAS boleh membawa kesan negatif kerana

ancaman yang kerap boleh merosakkan sistem

fisiologi

14/12/2016

14

PROSES BIOLOGI DALAM TEKANAN

14/12/2016

15

PROSES BIOLOGI DALAM TEKANAN

Kesejahteraan Fisiologi

• Sistem imun - sistem ketahanan badan

• Sistem endokrin – berkaitan dengan kelenjar

adrenal

• Stres membawa kesan kepada

– Penyakit fizikal ringan

– Penyumbang kepada penyakit yang serius

– Umur hidup

– etc

14/12/2016

16

TEKANAN DAN IMUNITI

14/12/2016

17

Kemurungan dan Sistem Imun

• Stres boleh membawa kepada kemurungan

• Kemurungan yang tinggi boleh menimbulkan

masalah imun badan.

Reaksi Psikologi

• Melibatkan emosi, motivasi dan kognisi

• Merasa bimbang, murung, dan meradang

• Perubahan selera makan – badan kurus

• Kognitif: kesukaran memberikan tumpuan, hilang upaya berfikir dengnan jelas

• Pemikiran lebih tertumpu kepada sumber tekanan.

14/12/2016

18

KESAN STRES TERHADAP

KESIHATAN

• Apakah kesan stres terhadap kesihatan?

• Masalah fisiologi boleh memberi kesan kepada

psikologi manusia.

• Ini juga bergantung kepada individu.

PROSES PERSEPSI KE ATAS TEKANAN

14/12/2016

19

KESAN TEKANAN KEATAS KESIHATAN

KESAN TEKANAN

14/12/2016

20

Faktor Pengaruhi Reaksi Terhadap

Tekanan

• Pengalaman lalu mengenai tekanan

• Faktor perkembangan

• Kebolehramalan dan kawalan

• Sokongan sosial

• Pembolehubah individu

– Faktor kognitif dan reaksi terhadap tekanan

– Ciri-ciri emosi dan personaliti

Kesejahteraan Psikologi

• Kebimbangan

• Kekecewaan

– Kepasifan

– Langsangan

– Kemurungan

• Bunuh diri

14/12/2016

21

DAYA TINDAK KE ATAS TEKANAN

• Daya tindak (coping) – bagaimana manusia cuba

mengatasi atau bertindak balas terhadap

tekanan.

• Tujuannya untuk manusia kembali kepada

kesejahteraan.

• Terdapat beberapa cara tertentu

PROGRAM PENGURANGAN DORONGAN

14/12/2016

22

Daya Tindak Langsung

• Konfrantasi – lawan untuk selesaikan segera

• Kompromi – berpuas hati dengan mendapat

sebahagian

• Tarik diri – lari daripada masalah yang mengancam

• Tingkah laku langsang – bertindak agresif kepada

punca ancaman

Daya Tindak Mekanisme Bela Diri

• Bertindak untuk selesaikan stres untuk sementara – Penafian

– Memendam (represi)

– Projeksi

– Identifikasi

– Regresi

– Keintelektualan

– Pembentuk reaksi

– Pindahgantian

– Sublimasi

14/12/2016

23

Daya Tindak Kognitif

• Mengubah cara kita berfikir – mempersepsi sesuatu secara

rasional / bukan irrasional

• Berfikiran positif – sesuatu masalah / ancaman dipersepsi sebagai

sebagai cabaran dan meningkatkan kemahiran

• Berdaya tindak berfokuskan masalah bukan berfokuskan emosi:

– Daya tindak berfokuskan masalah – selesaikan masalah

secara langsung

– Daya tindak berfokuskan emosi – melupakan masalah untuk

menenangkan emosi

Program Pengurusan Tekanan

• Mengawal reaksi terhadap tekanan

• Menilai peristiwa yang menekan

• Kemahiran mengawal tekanan

• Teknik bertenang

• Teknik bersenam/santai

• Meditasi

14/12/2016

24

PENDEKATAN AGAMA

Sokongan Sosial

• Bantuan yang dalam bentuk yang dapat dilihat

• Maklumat

• Sokongan emosi

14/12/2016

25

Tingkah laku Tegas Diri

Cara kita bertindak menguruskan konflik

• Bertrindak secara langsang

• Bertindak secara manipulatif

• Bertindak secara pasif

• Bertindak secara tegas – Sediakan masa untuk berbincang

– Neyatakan masalah dari segi kesannya

– Luahkan perasaan

– Membuat permintaan

Personaliti Kukuh

• Komitmen

• Cabaran

• Kawalan

14/12/2016

26

Mengubah Pola Tingkah Laku

Berkaitan Kesihatan

• Belajar untuk bertenang

• Baiki tabiat makan

• Bersenam

• Akur kepada prosedur perubatan

• Berhenti merokok

• Etc.

Startegi Daya Tindak Berkesan

• Tukarkan ancaman menjadi cabaran

• Jadikan situasi yang mengancam kurang

mengancam

• Ubah matlamat

• Ambil tindakan fizikal

• Bersedia menghadapi ancaman sebelum

ancaman berlaku

14/12/2016

27

RUMUSAN

• Tekanan merupakan hasil daripada persepsi

dan reaksi kita terhadap sumber penekan.

• Tekanan yang dialami secara berpanjangan dan

serius boleh membawa kepada masalah

penyakit.

• Dengan demikian, manusia perlu menangani

tekanan dengan bijak.