ras hubungan etnik

5/28/2018 Ras hubungan etnik

1/26

1

ISI KANDUNGAN M/S

AMALGAMASI 2

EKNOSENTRIK 3

ASIMILASI 5

AKULTURASI 7

9

INTEGRASI 10

RAS 11

ETNIK 14

PREJUDIS 16

STEREOTAIP 17

DISKRIMINASI 19

MASYARAKAT PLURAL 20

KONFLIK KELAS 22

KONFLIK ETNIK 22

KONFLIK AGAMA 23

RUJUKAN 24


2/26

2

AMALGAMASI

Amalgamasi merupakan suatu proses penyebatian penuh kumpulan-kumpulan etnik.

Ia juga merupakan proses yang terjadi apabila budaya atau ras bercampur untuk membentuk

jenis budaya dan ras yang baru. Amalgamasi adalah peringkat tertinggi dalam interaksi antara

kumpulan-kumpulan etnik. Ahli-ahli kumpulan etnik minoriti dianggap setaraf dengan ahli

kumpulan etnik dominan. Setiap kumpulan menyumbang kepada pembentukan budaya

baharu. Cara utama dalam menentukan proses amalgamasi adalah dengan terjadinya

perkahwinan campur antara kumpulan etnik. Proses amalgamasi sering kali dianggap sebagai

proses melting pot.Melalui proses amalgamasi berlakulah penyebatian budaya antara etnik.

Dalam pensejarahan manusia, penaklukan suku kaum Saxon di England pada abad

keenam telah menyebabkan terbentuknya suku kaum Anglo-Saxon. Pembentukan ini adalah

akibat proses asimilasi. Pada abad ke-11, berlaku lagi amalgamasi dengan penyebatian

budaya terhadap suku kaum Norman. Proses amalgamasi juga kerap berlaku di kepulauan

Hawaii yang mempunyai penduduk kulit putih, Cina, Jepun, Filipina dan Korea. Amalan

perkahwinan campur juga kerap berlaku (Horton & Hunt, 1964)1. Amalgamasi sering

dikaitkan dengan ungkapan berikut:

....terbentuknya satu bangsa yang baru, budaya yang baru dan benua yang baru (Eitzen &

Zinn, 1988).2

Formula yang sering dikaitkan dengan proses melting potialah;

A + B + C = D (Eshleman & Cashion, 1985)3

D boleh dianggap sebgai entiti yang terhasil dalam bentuk budaya yang baharu. Dalam

pengertian lain, tidak ada budaya yang dominan dalam kalangan kumpulan-kumpulan etnik.

1Horton, P. B. & Hunt, C. L., Sociology, McGraw- Hill Book Company, New York, 1964, hal.64.

2

Eitzen, D. S. & Zinn, M. B.,In Conflict and Order, (fourt edition, Allyn and Bacon, Boston, 1988, hal. 82.3Eshlemen, J. R. & Cashion B. G., Sociology, an Introduction, Little, Brown and Company, Boston, 1985, hal.

37.


3/26

3

Budaya yang dihasilkan bersifat unik dan mungkin diamalkan di tempat-tempat berlakunya

proses amalgamasi sahaja.

Ungkapan melting pot biasanya merujuk kepada keadaan di Amerika Syarikat.

Namun pada realitinya, terdapat sejumlah besar rakyat negara itu terhindar daripada proses

penyebatian budaya. Jika dikaitkan dengan isu semasa di negara kita, konsep amalgamasi ini

boleh dikaitkan dengan masyarakat imigran di Malaysia. Masyarakat majmuk yang ada di

Malaysia pada hari ini bukanlah suatu bentuk masyarakat yang sememangnya tekah wujud

secara asalnya di sini. Sebaliknya, masyarakat yang ada pada hari ini adalah masyrakat yang

telah dicampuri pelbagai asal-usul, budaya dan sejrahnya yang berbeza-beza.

Seperti yang sedia kita maklum, penduduk asal Tanah Melayu adalah orang Melayu

dan beberapa kaum minoriti yang lebih mudah kita kenali sebagai kaum orang asli di

beberapa bahagian di Tanah Melayu. Di Sabah dan Sarawak pula penduduk asalnya terdiri

daripada kaum Kadazan, Dusun, Murut, Iban, Bajau, Melanau dan pelbagai kaum minoriti

yang lain. Kaum-kaum lain yang ada di Malaysia pada hari ini pula seperti kaum Cina, India,

Serani, Siam, Bugis Jawa dan sebagainya. Mereka merupakan golongan imigran yang datang

dan menetap di Tanah Melayu sama ada secara tetap ataupun hanya sekadar singgah untuk

memenuhi keperluan mereka. Kepelbagaian kaum yang menetap di Tanah Melayu sejak

zaman dahulu lagi telah menyebabkan proses amalgamasi berlaku di mana perkahwinan

campur diamalkan. Antara contoh jelas yang boleh kita dapati ialah golongan Baba dan

Nyonya di Melaka, golongan Patani di Kelantan dan India Muslim atau Mamak di Pulau

Pinang.


4/26

4

ETNOSENTRISME

Etnosentrik ialah suatu tindakan menilai budaya masyarakat lain mengikut ukuran

budaya sendiri (Macionis, 1993)4. Pada dasarnya, etnik itu sendiri bersifat etnosentrik dimana

ia menganggap ciri-ciri budayanya sebagai wajar, betul dan lebih utama daripada budaya

etnik lain yang dipandang rendah serta dianggap ganjil ataupun berada pada tahap rendah

atau tidak bermoral. Dengan pemikiran yang sebegini, mereka menganggap budaya mereka

sebagai unggul. Apabila berhadapan dengan bentuk-bentuk budaya asing yang tidak

difahami, terdapat kecenderungan untuk menganggapnya sebagai pelik dan tidak patut

diakukan. Antara contoh pemikiran etnosentrik adalah seperti berikut:

a) Budaya kita lebih maju dari segi material berbanding budaya asingb) Kesenian kita paling halus dan indah berbanding kebudayaan orang lainc) Alangkah peliknya mereka yang makan menggunakan tangan

Etnosentrik terjadi jika masyarakat masing-masing budaya menolak bercampur

dengan kebudayaan yang lain. Porter dan Samovar mendefinasikan etnosentrik sebagai

Sumber utama pertelingkahan budaya dalam sikap adalah etnosentrik iaitu kecenderungan

memandang orang lain secara tidak sedar dengan menggunakan kelompok kita sendiri dan

kebiasaan kita sendiri sebagai kriteria untuk penilaian. Terdapat satu suku Eskimo yang

menyebut diri mereka suku Inuit yang bermaksud penduduk sejati (Herbert, 1973). Sumner

menyebut pandangan ini sebagai etnosentrik di mana secara telusnya didefinisikan sebagai

pandangan bahawa kelompok sendiri adalah pusat segalanya dan semua kelompok lain

dibandingkan dan dinilai sesuai dengan standard kelompoknya (Sumner, 1906).

Antara penerangan yang dapat menerangkan pemikiran etnosentrik ialah sesuatau

masyarakat itu tidak pernah meninggalkan budaya dalam kehidupan mereka. Dalam keadaan

sebegini, mereka cenderung untuk menganggap budaya mereka sebagai satu-satunya cara

hidup yang diterima (Doob, 1985)5. Pemikiran etnosentrik dalam masyarakat telah diransang

oleh sentimen patriotisme nasionalistik yang telah wujud dalam masyarakat. Sejak kecil,

4Macionis, J. J. Sociology, (fourth edition), Prentice Hall, New Jersey, 1993, hal. 35.

5Doob, C. B. Sociology: an Introduction, Holt, Rinehart and Winston, New York, 1985, hal. 43.


5/26

5

kanak-kanak telah dididik dan didedahkan dengan wira-wira yang digambarkan dengan

penuh kehebatan yang telah mengalahkan musuh-musuh daripada kumpulan etnik lain. Mitos

dan lagenda suatu elemen penting dalam setiap budaya sesuatu masyarakat. Kedua-dua

elemen ini akan memberikan dorongan dan peneguhan kepada usaha dan pengorbanan

kepada ahli-ahli masyarakat (Horton & Hunt, 1964)6. Dalam kalangan negara-negara yang

pernah berperang, buku-buku sejarah mereka diolah dengan mesej bahawa negara-negara lain

yang mencetuskan peperangan. Kesannya wujud sentimen bahwa budaya kita adalah betul,

progresif, tinggi dan wajar dicontohi oleh masyarakat lain. Pemikiran etnosentrik bukan

sahaja wujud pada individu malahan mempengaruhi dasar sesebuah negara. Semasa

pemerinatahan Nazi, rejim itu telah mengamalkan dasr ketertinggian bangsa dan budaya

Aryan. Dasar ini telah menyebabkan kematian jutaan bangsa bukan Aryan (Federico, 1979)7.

Konsep etnosentrik sangat berkait rapat dengan situasi di negara kita. Seperti yang

kita ketahui, Malaysia adalah sebuah negara yang unik di mana ia mempunyai pelbagai etnik

yang hidup dengan budaya yang berlainan tetapu berada di bawah satu sistem perlembagaan

undang-undang yang sama. Di sini dapat kita lihat kepelbagaian itu unik tetapi kepelbagaian

ini juga cenderung membawa kepada sifat etnosentrik dan menjurus kepasa persaingan

sesama etnik dalam perebutan kuasa, pengaruh dan perhatian daripada masyarakat setempat.

Antara contoh isu yang boleh dikaitkan dengan etnosentrik ialah isu kalimah Allah.

Selain keburukan, terdapat kesan baik dalam pemikiran etnosentrik bagi kumpulan

sendiri. Etnosentrik sebenarnya mengukuhkan kesetiaan kepada kumpulan dan menggalakkan

perpaduan. Pemikiran ini juga menggalakkan persamaan serta meneguhkan nasionalisme dan

patriotisme. Mereka yang bersifat etnosentrik sebenarnya mempunyai keyakinan terhadap

budaya sendiri. Mereka menghalang kemasukan pihak-pihak luar dan hal ini menyebabkan

berlaku halangan kepada perubahan budaya. Apabila mereka merasakan bahawa budaya

mereka lebih unggul, sebenarnya mereka mempertahankan status quo budaya.

6

Horton, P. B. & Hunt, C. L., Sociology, McGraw- Hill Book Company, New York, 1964, hal.53.7Federico, Ronald C., Sociology, (second edition), Addison-Wesley Publising Company, Massachusetts, 1979,

hal. 36.


6/26

6

ASIMILASI

Dalam pengertian yang mudah asimilasi bermaksud meningkatnya kesamaan. J.

Milton Yinger mentakrifkan asimilasi sebagai ...mengurangkan perbezaan yang mungkin

berlaku apabila dua atau lebih masyarakat atau kumpulan budaya yang lebih kecil bertemu.

Harold Abramson pula mendefinisikan proses ini sebagai proses yang membawa kepada

peningkatan kesamaan dalam masyarakat. Asimilasi juga dianggap sebagai satu proses

kumpulan-kumpulan etnik mula mengamalkan elemen-elemen budaya majoriti. Hal ini

kerana budaya majoriti menjadi pengaruh yang tidak dapat dihindarkan oleh kumpulan etnik

minoriti. Semasa proses asimilasi berlaku kumpula-kumpulan etnik minoriti kehilangan

elemen-elemen budaya seperti bahasa asal mereka (Eitzen & Zinn, 1988)8.

Matlamat akhir proses ini penghapusan perbezaan etnik dan ras. Secara yang ideal

apabila berlaku asimilasi sepenuhnya, tidak wujud kumpulan-kumpulan etnik yang berbeza

dalam masyarakat. Sebaliknya yang wujud ialah sebuah masyarakat yang homogeneus.

Dalam masyarakat sebegini etnisiti bukanlah asas perbezaan serta tidak memainkan peranan

penting dalam pembahagian kekayaan, kuasa dan prestij dalam masyarakat. Jelasnya apabila

semua kumpulan dalam masyarakat telah berasimilasi dengan sempurna, tidak wujud lagi

masyarakat pelbagai etnik.

Di Malaysia, dalam konteks perpaduan kaum, Malaysia masih menghadapai banyak

masalah kerana kepercayaan dan perbezaan agama tidak memungkinkan proses asimilasi

berlaku. Asimilasi dalam konteks budaya juga tidak berjalan dengan lancar kerana setiap

kaum melihat bahawa budaya dan tamadub bangsa mereka masing-masing lebih dominan

daripada yang lain. Asimilasi boleh dikelaskan kepada beberapa bentuk.

Bentuk-Bentuk Asimilasi

8Eitzen, D. S. & Zinn, M. B.,In Conflict and Order, (fourt edition, Allyn and Bacon, Boston, 1988, hal. 61.


7/26

7

Terdapat empat bentuk asimilasi iaitu asimilasi budaya, struktural, biologi dan psikologi.

1 Asimilasi budayaMelibatkan satu kumpulan etnik mengamalkan elemen-elemen budaya kumpulam

etnik yang lain seperti bahasa, agama dan amalan pemakanan. Pada kebiasaannya,

kumpulan etnik minoriti akan mengamalkan elemen-elemen budaya etnik majoriti.

Hal ini adalah kerana amalan itu akan memberikan manfaat kepada kumpulan

minoriti dan menyebabkan etnik minoriti lebih diterima oleh etnik mijoriti. Apabila

kurang permusuhan antara etnik, asimilasi mudah berlaku.

2 Asimilasi strukturalAsimilasi jenis ini merujuk interaksi sosial yang lebih kerap dalam kalangan

kumpulan-kumpulan etnik yang berbeza-beza. Melalui asimilasi jenis ini ahli-ahli

etnik minoriti akan berserakan kepada pelbagai institusi masyrakat serta

meningkatkan hubungan sosial dengan ahli-ahli kumpulan dominan.

3 Asimilasi biologiAda yang menyamakan asimilasi ini dengan proses amalgamasi. Pada tahap ini,

contoh yang terbaik ialah amalan perkahwinan campur. Asimilaisi jenis ini bukansahaja melibatkan asimilasi budaya dan asimilasi struktural tetapi juga asimilasi

fizikal. Mexico dan Brazil adalah dua bandar negara yang memperlihatkan asimilasi

biologi kerana kadar perkahwinan campur yang tinggi.

4 Asimilasi psikologiAsimilasi jenis ini lebih melibatkan ahli-ahli kumpulan etnik sebagai individu.

Melalui asimilasi psikologi, ahli-ahli kumpulan etnik akan melalui proses perubahan

identiti. Ini menyebabkan individu-individu merasakan diri mereka lebih kepada

masyarakat yang lebih besar berbanding dengan kumpulan etnik mereka. Mereka

telah berasimilasi secara psikologi. Hal ini jelas dalam kalangan generasi baru imigran

ke sesebuah negara. Generasi baru (seperti generasi ketiga) merasakan mereka adalah

ahli masyarakat negara tersebut dan ikatan terhadap kumpulan etnik asal mereka

makin longgar. Generasi baru ini merasakan bahawa mereka telah terasimilasi ke

dalam arus perdana masyarakat. Mereka turut berasa bahawa masyarakat adalah

sebagai asas dan tumpuan kesetiaan. Proses asimilasi psikologi bukan sahaja


8/26

8

merupakan proses identifikasi kendiri, tetapi juga melibatkan pengiktirafan daripada

pihak lain. Sekiranya pihak lain terus menganggap mereka sebagai ahli kumpulan

etnik asal, berlakulah halangan terhadap asimilasi psikologi (Marger, 1991).


9/26

9

AKULTURASI

Manusia adalah makhluk yang sentiasa belajar daripada persekitarannya. Proses

pembelajaran ini diistilahkan sebagai proses sosialisasi. Proses sosialisasi adalah proses yang

berturusan selagi manusia itu masih hidup. Jelasnya manusia akan mempelajari

persekitarannya. Semasa berlakunya hubungan antara budaya yang berbeza, akulturasi juga

akan berlaku, iaitu permindahan dan perminjaman elemen-elemen budaya daripada satu

kebudayaan kepada kebudayaan yang lain. Masyarakat yang melakukan perminadahan

budaya akan turut melakukan penyesuian dengan pesekitaran mereka.

Akulturasi akan mengakibatkan perubahan-perubahan struktur budaya kepada budaya

asal, budaya peminjam atau mungkin juga berlaku kepada kedua-dua budaya. Dengan itu,

manusia dalam sesuatu kumpulan budaya akan melakukan pemilihan terhadap perkara-

perkara seperti teknologi, bahasa, organisasi sosial, agama dan seni daripada budaya-budaya

lain untuk diserapkan di dalam budaya sendiri.

Mereka juga akan bertindak sebagai tabir dalam menentukan elemen-elemen yang

dipinjam semasa berlakunya hubungan budaya. Manusia akan menentukan elemen-elemen

budaya yang perlu dikekalkan dan elemen-elemen yang perlu dipinjam akibat hubungan

budaya. Suatu contoh yang jelas adalah apabila masyarakat bukan melayu mempelajari dan

mengunakan bahasa Melayu yang telah dijadikan bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan di

negara ini. Akibat hubungan budaya, masyarakat melayu juga mengambil beberapa elemen

budaya daripada masyarakat bukan Melayu seperti jenis-jenis makanan.


10/26

10

Dalam keadaan yang lain masyarakat yang di dominasi akan secara sukarela untuk

menerima bentuk-bentuk budaya yang baru. Penduduk Kepulauan Manu di lautan Pasifik

telah terdedah kepada beribu-ribu tentera Amerika Syarikat yang ditempatkan di situ semasa

Perang Dunia Ke-2. Setelah memerhatikan ketinggian teknologi dan material tentera,

penduduk Manu telah mengambil keputusan untuk merubah budaya mereka

(Frederico,1979).9

9Federico, Ronald C., Sociology, (second edition), Addison-Wesley Publising Company, Massachusetts, 1979,

hal. 60.


11/26

11

INTEGRASI

Dalam konteks hubungan etnik, perpaduan boleh ditakrifkan sebagai suatu usaha atau

proses menyatukan seluruh masyarakat dalam sesebuah negara untuk membentuk satu identiti

atau nilai bersama. Pengertian asas integrasi adalah menyatu dan menggabungkan komponen-

komponen untuk mewujudkan suatu keseluruhan yang berpadu. Dalam sesebuah masyarakat,

terdapat pelbagai bentuk hubungan kumpulan-kumpulan etnik berhubung dan berinteraksi.

Sebelum perbincangan dibuat tentang bentuk-bentuk interaksi itu, konsep integrasi perlu

ditakrifkan terlebih dahulu. Dalam konteks sesebuah masyarakat integrasi membawa

pengertian menyatukan ahli-ahli yang berbeza ras dan kumpulan etnik dalam sesebuah

organisasi sosial yang setaraf dan tiada sistem pemisahan.

Tindakan integrasi adalah bertujuan menghapuskan pemisahan ras demi mencapai

matlamatnya, iaitu mewujudkan suatu keadaan yang etnisiti menjadi tidak penting. Setiap

orang boleh melibatkan diri dalam arus perdana sosial, ekonomi dan politik (Eshleman &

Cashion, 1985)10. Integrasi juga bermaksud usaha menyatukan ahli-ahli masyarakat yang

berlainan latar belakang sosial dan akhirnya mereka berkongsi pengalam sosial yang sama

serta membentuk norma, sikap dan kepercayaan yang sama (Thompson & Hickley, 1994)11.

Integrasi budaya pula berlaku apabila pelbagai bahagian dalam sistem budaya berkait anatara

saru dengan lain (Macionis, 1993), jelasnya melalui integrasi ahli-ahli dalam masyarakat

akan mengurangkan perbezaan yang wujud sesama mereka dan menyediakan landasan

kepada kehidupan yang lebih berharmonis.

Proses integrasi dapat dilihat apabila berlaku proses migrasi penduduk sesebuah

negara ke negara yang lain. Apabila tiba di negara baru, imigran tersebut akan menganggap

kediaman sebagai sementara sahaja. Mereka akan membentuk koloni-koloni etnik yang

tersendiri kerana menyedari bahawa mereka adalah permastautin sementara demi

kepentingan ekonomi. Namun sejumlah mereka terus bermastautin di negara baru mereka.

10Eshlemen, J. R. & Cashion B. G., Sociology, an Introduction, Little, Brown and Company, Boston, 1985, hal

54. .11Thompson, W. E. & Hickley, J. V., Society in Focus: An Introduction to Sociology, Harper Collins Collage

Publishers, New York, 1994, hal. 34.


12/26

12

Proses berintegrasi dengan kumpulan majoriti bermula apabila mereka keluar daripada

koloni-koloni etnik (Horton & Hunt, 1964)12. Hal ini lebih jelas berlaku dalam generasi

kedua mereka yang mula melibatkan diri dalam arus perdana masyarakat.



13/26

13

RAS

Ras merupakan ukuran perbezaan sesuatu kelompok dengan kelompok yang lain

berdasarkan kepada perbezaan fizikal. Ia juga mengamalkan konsep taksonomi yang terhad

penggunaannya sebagai alat mengelaskan manusia. Tambahan pula ia menonjolkan konsep

kelompok manusia yang mewujudkan fizikal yang maju daripada kelompok lain. Ia juga

merujuk kepada suatu kumpulan manusia yang dicirikan oleh penumpuan dan taburan gen

yang tertentu. Ras wujud disebabkan perbezaan geografi. Antara contoh ras ialah perbezaan

warna kulit, rambut, mata, hidung dan lain-lain.

Pada dasarnya, ras ialah suatu konsep biologi. Terdapat banyak kekeliruam berkaitan

konsep ini. Ahli-ahli sosiologi dan antropologi saling tidak bersetuju dalam memberi takrifan

ras. Adakalanya, ras merujuk kepada umat manusia. Dalam keadaan yang lain pula, ras

digunakan untuk merujuk nasionaliti ia itu kerakyatan dan pengumpulan manusia

berasaskan warna kulit seperti kulit putih. Namun demikian, terdapat kecenderungan para

sainstis sosial untuk mentakrifkan ras sebagai sekumpulan manusia yang dibezakan seripada

kumpulan-kupulan lain oleh kombinasi sifat-sifat fizikal (Horton & Hunt, 1964)13.

Pentakrifan tersebut tidaklah tepat dan saintifik kerana manusia merupakan makhluk

yang boleh melakukan pensenyawaan. Dalam sejarah manusia, perkahwinan campur berlaku

dari masa ke semasa serta berlaku dalam semua masyarakat. Manusia secara genetiknya

bersifat terbuka yang membawa maksud tanpa mengira sifat-sifat fizikal, manusia boleh

melakukan pensenyawaan (Marger, ). Terdapat dua implikasi seperti berikut:

(a)Perbezaan fizikal manusia yang amat banyak(b)Tidak wujud ras yang tulen

Pegangan awal ahli-ahli sosiologi ialah ras terbahagi kepada tiga kategori yang besar

iaitu, Caucasoid, Mongoloid dan Negroid. Namun demikian, klasifikasi tersebut tidak



14/26

14

berupaya menerangkan kelainan-kelainan ciri fizikal ras. Ciri-ciri satu kumpulan ras boleh

dilihat dalam kumpulan yang lain. Pertindanan ciri-ciri fizikal manusia telah berlaku kerana

perkahwinan campur.

Jelasnya, konsep ras yang merujuk manusia dalam kumpulan ciri-ciri fizikal yang

sama ialah persepsi manusia yang tidak disokong oleh dapatan saintifik. Adalah lebih tepat

untuk menganggap ras sebagai ciptaan minda manusia tanpa disokong kebenarannya.

Tinjauan secara mendalam idea ras adalah untuk mengkategorikan manusia yang bersifat

palsu. Idea ras dapat dikaitkan dengan perkembangan sejarah yang berlaku pada penghujung

abad ke-15 dan awal abad ke-16. Dalam jangka masa tersebut, berlaku pertembungan antara

masyarakat Eropah dan bukan Eropah dengan lebih pesat. Akibat pertembungan ini,

masyarakat eropah mendapati penduduk Asia, Amerika dan Eropah mempunyai raut wajah

dan cara bertindak yang begitu berbeza daripada mereka. Masyarakat Eropah akhirnya

membuat rumusan behawa perbezaan luaran ini merupakan petanda wujudnya perbezaan-

perbezaan lain yang lebih penting. Antaranya adalah tanggapan bawaha masyarakat bukan

kulit putih lebih rendah tarafnya berbanding dengan masyarakat kulit putih Eropah (Cornell,

1998)14. Perbandingan seperti ini digunakan untuk menghalalkan kolonialisme Eropah ke atas

tanah-tanah jajahan mereka.

Oleh sebab ras merupakan persepsi manusia, tidak terdapat cara mengklasifikasikan

manusia yang seragam dalam kalangan semua masyarakat. Individu yang dikategorikan

sebagai kulit hitam di Amerika Syarikat mungkin akan dianggap sebagai kulit putih di

Brazil. Jelasnya, cara orang di Brazil mentakrifkan ras tidak sama seperti yang dilakukan di

Amerika Syarikat. Mereka tidak perlu menggunakan cir-ciri fizikal yang sama sebagai

standard dan ukuran untuk mengkategorikan manusia (Marger, 1991). Satu contoh kesilapan

dalam memberi konsep terhadap ras ialah kepercayaan bahawa perbezaan fizikal manusia

akan berkait dengan perbezaan-perbezaan sosial dan tingkah laku manusia. Manusia berkulit

putih akan mempunyai perlakuan yang berbeza daripada manusia berkulit hitam (Marger,

2003). Menerusi pemikiran sebegini, perlakuan manusia akan banyak dipengaruhi oleh warna

kulitnya.

14Cornell, S. & Hartman, D.,Ethnicity and Race, Making Identities in a Changing World, Pine Forge Press,

California, 1998, hal. 37.


15/26

15

Asas-asas ras yang tidak saintifik ini telah mempengaruhi sistem perundangan. Di

Amerika Syarikat, iaitu bermula di Tennesee pada tahun 1910, telah wujud dasar setitik darah

ataupun a drop policy yang mana dasar ini menyatakan sesiapa yang memiliki darah kulit

hitam daripada nenek moyang mereka walaupun melalui warisan yang kecil ia tetap dianggap

sebagai ras kulit hitam (Law, 1962)15.

15Law, I.Racism and Ethnicity, Global Debates, Dilemmas, Direction, Pearson Education Limited, Harlow,

2010, hal. 38.


16/26

16

ETNIK

Perbincangan mengenai konsep etnik dan ras, sering berlaku kekeliruan dan salah

faham dalam kalangan pelajar. Kedua-dua konsep ini sering dianggap sebagai mempunyai

perngertian yang sama oleh orang ramai. Namun, jika dirujuk secara ilmiah , kedua-dua

konsep tersebut dapat dibezakan asasinya.

Istilah etnik dapat disusurgalurkan daripada perkataan Greek, iaitu etnos. Etnos

bermaksud bangsa. Namun demikian, etnos bukanlah merujuk sekumpulan manusia yang

mempunyai kesatuan politik tetapi kumpulan manusia yang mempunyai asal usul yang sama

atau yang mempunyai pertalian darah.

Pada peringkat awal, etnos merujuk kepada orang-orang lain yang tidak berkongsi

kepercayaan yang sama dengan kita. Perkataan etnik mula digunakan dalam bahasaInggeris

sekitar abad ke-15. Ketika itu, etnik bermaksud meraka yang bukan penganut agama

Kristian atau Yahudi (Cornell & Hartmann, 1998)16. Jelasnya pada tahap ini etnik merujuk

kepada fahaman dan kepercayaan kumpulan. Pengertian etnik terus berubah mengikut

peredaran zaman. Kriteria agama tidak lagi digunakan untuk mengelaskan manusia kepada

kumpulan-kumpulan etnik. Max Weber dalam bukunya Economy and Society awal abad ke-

20 telah menjelaskan konsep etnik. Intisari kepada idea Weber adalah seperti yang berikut:

a) Kumpulan manusia yang mempunyai asal usul yang sama.b) Ahli-ahli kumpulan etnik percaya mereka mempunyai asal usul dan pertalian darah.c) Ahli-ahli kumpulan etnik mempunyai perkaitan darahd) Antara asas persamaan asal asul yang sama ialah persamaan ciri-ciri fizikl tubuh,

budaya dan pengalaman sejarah yang sama (Cornell & Hartmann, 1998)

Ahli-ahli sosiologi kini mengaitkan etnik dengan budaya yang dikongsi oleh ahli-

ahlinya. Perkongsian ini membawa pergertian bahawa etnik merupakan suatu kumpulan

16Cornell, S. & Hartman, D.,Ethnicity and Race, Making Identities in a Changing World, Pine Forge Press,

California, 1998, hal. 33.


17/26

17

manusia yang mengamalkan budaya yang sama termasuklah bahasa, agama, adat resam,

undang-undang serta sebarang bentuk perlakuan dan kepercayaan (Cornell & Hartmann,

1998). Asas yang membezakan kumpulan etnik dengan kumpulan etnik yang lain ialah

budaya mereka. Oleh sebab pengaruh budaya yang sama, kumpulan etnik juga mempunyai

perasaan kekitaan dan kesedaran tentang ikatan yang dapat sesama ahli yang bermaksud

timbul perasaan kita dan mereka (kumpulan etnik yang lain) dalam kalangan ahli-

ahlinya. Seorang ahli sosiologi, Bob Blauner menjelaskan bahawa apabila orang ramai yakin

bahawa mereka berkongsi asal usul dan pengalaman yang sama, mereka dapat rasakan

keterikatan anatara satu dengan yang lain (Marger, 2003).


18/26

18

PREJUDIS

Ungkapan prejudis berasal dari perkataan Latin, iaitu praejudicium. Praejudicium

membawa maksud dahuluan, iaitu sesuatu keputusan diambil berdasarkan keputusan dan

pengalaman silam. Kini prejudis bermaksud tanggapan buruk terhadap orang lain tanpa asas

yang secukupnya (Eitzen & Zinn, 1988)17. Selain itu, prejudis juga bererti membuat

tanggapan awal atau pengertian terlebih dahulu sebelum maklumat yang berkaitan dapat

dikumpulkan atau dikaji. Justeru prejudis dibentuk berdasarkan bukti yang tidak cukup atau

bersifat tidak nyata.

G. W. Allenport (1968) menjelaskan bahawa prejudis ialah tanggapan awal terhadap

sesuatu perkara yang akan berterusan sekiranya tanggapan itu tetap tidak berubah walaupun

mendapat pendedahan tentang pengetahuan baharu. Prejudis juga boleh diertikan sebagai

sikap yang negatif terhadap kumpulan-kumpulan luar. Manusia tidak dilahirkan dengan sikap

prejudis. Seseorang itu mempelajari sikap prejudis sejak kecil menerusi proses sosialisasi.

Memalui proses pembelajaran kanak-kanak memperoleh dan menyemai nilai-nilai prejudis

yang terdapat dalam masyarakatnya.

Di Amerika Syarikat, jenayah yang melibatkan kebencian etnik berlaku secara

berleluasa. Kebanyakan daripada kejadian adalah kes-kes yang melibatkan kumpulan majoriti

menyerang ahli kumpulan minoriti. Satu kejadian yang mendapat liputan meluas ialah pada

Jun 1998, James Byrd seorang berkulit hitam telah dipukul sehingga tidak sedarkan diri oleh

tiga orang kulit putih. Beliau kemudiannya diseret sehingga mengakibatkan kematian.

Kejadian-kejadian seperti ini menunjukkan peringatan tragis bahawa sikap prejudis yang

didasarkan kepada perkauman, etnik dan agama berlanjutan wujud dan sering dimanifestasi

dalam bentuk yang berbahaya dan tragis.



19/26

19

STEREOTAIP

Dalam pengertian yang paling mudah, stereotaip ialah satu bentuk kepercayaan

individu bahawa ahli-ahli kumpulan lain mempunyai sifat-sifat tertentu. Sifat-sifat ini

mungkin positif atau pun negatif. Jelasnya, individu ini telah mempunyai idea-idea tetap

mengenai ahli-ahli kumpulan lain (Eitzen & Zinn, 1988)18. Contoh-contah pemikiran

stereotaip:

a) Kumpulan etnik A sangat licik dan melakukan penipuan dalam urus niaga.b) Kumpulan etnik B sangat agresif dan suka bergaduh dengan kumpulan lain.c) Etnik C sangat taat kepada agamad) Etnik D sangat efisien dalam perkerjaan mereka

Pemikiran stereotaip dapat dikaitkan dengan kebiasaan untuk melakukan proses

pengkategorian apabila berhadapan dengan ahli-ahli kumpulan. Manusia akan meramalkan

cara ahli-ahli kumpulan lain bertingkah laku (Encyclopedian of Human Behavier, 1994).

Proses meramalkan ini akan menerbitkan pemikiran stereotaip.

Pemikiran stereotaip akan mewujudkan perasaan kita dan mereka. Dengan itu

wujudlah perbezaan kumpulan majoriti dan minoriti. Biasanya, kumpulan majoriti akan

mengunakan pemikiran stereotaip terhadap kumpulan lain untuk mengekalkan kuasa

seseorang yang mempunyai pemikiran stereotaip akan terus berpegang kepada kepercayaanya

serta tidak mempedulikan realiti (Frederico, 1979). Pemikiran stereotaip akan mendorong

seseorang itu bersikap prejudis, jika dirinya tidak mengubah panangan terhadap kumpulan

lain apabila wujud bukti-bukti yang menolak pendiriaannya itu (Thompson & Hickery,

1994).

Pemikiran stereotaip juga akan memberikan alasan kepada amalan diskriminasi.

Sebagai contohnya pemikiran stereotaip akan menganggap kumpulan etnik tertentu sebagai



20/26

20

malas dan tidak pandai. Andaian sebegini akan menyebabkan mereka didiskriminasikan

dalam peluang perkerjaan (Eshleman & Cashion, 1985). Amalan diskriminasi akan

menyemai dan menyuburkan prejudis kerana diskriminasi akan mewujudkan pemisahan

antara kelompok-kelompok manusia.

Di Malaysia, isu prejudis kaum sering dianggap isu sensitif. Oleh sebab itu, tidak

banyak kajian yang dilakukan untuk menilai sejauh mana pelbagai kaum di Malaysia

menaruh sifat prejudis terhadap satu sama lain. Namun yang jelas, jika ditinjau daripada

kelakuan dan percakapan harian, masalah ini tidak boleh dipandang ringan. Antara sikap

prejudis yang dapat dilihat dalam masyarakat kita ialah masyarakat Melayu digelar pemalas,

manakala masyarakat Cina dikaitkan dengan perjudian dan masyarakat India digelar kaki

botol.


21/26

21

DISKRIMINASI

Pelakuan memberikan layanan yang tidak sama kepada individu-individu kerana

keahliannya kepada kumpulan-kumpulan yang tertentu. Tujuan layanan yang tidak sama

adalah untuk menghalang kumpulan-kumpulan minoriti memiliki kuasa dan untuk

menjadikan mereka itu berbeza daripada kumpulan majoriti (Frederico, 1979). Thompson

& Hickey (1994) telah menyenaraikan tiga bentuk diskriminasi yang berlaku dalammasyarakat iaitu:

a) Diskriminasi personalb) Diskriminasi perundanganc) Diskriminasi institusi

Diskriminasi personal bermaksud perlakuan yang dilakukan oleh indivivu termasuk

memberikan layanan yang tidak sama. Antara contoh layanan dengan memboikot pihak lain,

menuturkan cacian, melakukan ugutan, keganasan dan membunuh. Diskriminasi

perundangan ialah dilakukan menerusi penggubalan undang-undang. Terdapat ahli

masyarakat yang didiskriminasikan dari institusi awam, pekerjaan dan ganjaran-ganjaran

sosial akibat undang-undang dalam sesebuah negara. Diskriminasi institusi adalah tindakan

institusi-institusi negara dalam aspek ekonomi, politik dan sosial (Thompson & Hickey,

1994). Sebagai contoh sebuah bank yang meluluskan pinjaman kepada A dan menolak


22/26

22

permohonan B walaupun kedua-dua mereka mempunyai kelayakan yang sama B adalah

contoh mangsa diskriminasi institusi.

Dari perspektif konflik pula, diskriminasi merupakan suatu bentuk pertentangan

kumpulan-kumpulan ras dan etnik untuk memperoleh sumber-sumber yang terbatas dalam

masyarakat. Semakin hebat persaingan, semakin tinggi diskriminasi. Sebagai contoh, apabila

runtuhnya empayar Kesatuan Soviet, berlaku persaingan kuasa yang sengit di Eropah Timur.

Diskriminasi mula wujud di kawasan tersebut sehingga berlaku kempen pembersihan etnik

untuk menghapuskan musuh-musuh etnik dan agama (Thompson & Hickey, 1994).

MASYARAKAT PLURAL

Pluraliti dapat ditakrifkan sebagai suatu kehidupan yang penuh dengan kepelbagaian

dan kelainan. Golongan ynag berpegang kepada pendirian pluralisme, kelainan dan

kepelbagaian ini adalah sesuatu yang perlu dihargai. Istilah kepelbagaian budaya kini telah

digunakan untuk menerangkan mengenai perbezaan-perbezaan pelbagai lapisan dalam

masyarakat. Pada masa yang sama dapat dikatakan bahawa fahaman pluraliti ini juga

menolak kewujudan sewaktu budaya teras yang mesti diikuti oleh kumpulan-kumpulan

etnik yang berlainan (Ritzer, 2007). Budaya teras dalam konteks ini bermaksud kumpulan

majoriti yang memaksa kumpulan-kumpulan etnik yang bersifat minoriti untuk menerima

aspek budaya mereka.

Persoalan yang sering ditanya oleh mereka yang menyokong konsep pluraliti ialah:

a) Tidakkah kita semua boleh menikmati peluang-peluang yang sama sebagai anggotadalam sesebuah masyarakat dengan tidak menghapuskan identiti sebagai ahli kepada

sesuatu kumpulan etnik?

b) Tidakkah kita boleh wujud bersama secara sama rata dalam sesebuah masyarakat,walaupun kita tidak berkongsi nilai dan budaya yang sama? (Teevan, 1993)


23/26

23

Dalam masyarakat pluraliti wujud kumpulan-kumpulan yang kepentingannya

bertentangan antara satu dengan yang lain (Kammeyer, 1990). Hal ini kerana, setiap

kumpulan mempunyai budaya dan pandangan hidup yang berbeza-beza. Namun, hal ini tidak

semestinya menjadi suatu bentuk kelemahan masyarakat tersebut. Untuk mengelakkan

berlakunya konflik dan penindasan, sesebuah masyarakat itu tidak memerlukan suatu

kumpulan yang mendominasi kuasa sehingga mengakibatkan kumpulan-kumpulan etnik lain

terpaksa tunduk dan akur kepada kumpulan dominan. Keadaan ini bermaksud, tiada pihak

yang cukup kuat untuk mendominasi pihak lain dalam masyarakat terutamanya dari segi

politik. Keadaan sebegini boleh dianggap sebagai kuasa yang tersebar dalam masyarakat.

Kuasa perlu disebarkan dalam masyarakat agar ia tidak tertumpu kepada sesuatu pihak

sahaja. Apabila tiada pihak yang cukup kuat untuk mendominasi pihak lain, wujud sikap

toleransi sesama kumpulan etnik ahli-ahli sosiologi dan hubungan etnik bersetuju bahawa

tidak semestinya hubungan sosial antara kumpulan-kumpulan yang berlain sejarah dan tradisi

akan mendatangkan masalah. Sebaliknya, hubungan-hubungan yang harmonis dan kerjasama

boleh wujud antara kumpulan-kumpulan etnik yang berlainan (Inciardi, 1990).


24/26

24

KONFLIK KELAS

Apabila berlaku pengagihan sunber yang tidak seimbang dalam sesebuah masyarakat,

konflik mudah berlaku. Sebagai contoh, apabila etnik tertentu mnguasai kekayaan atau kuasa

dalam sesebuah negara, rasa tidak puas hati kumpulan etnik mudah berlaku. Etnik tersebut

mungkin dituduh sebagai melakukan penindasan terhadap kumpulan etnik yang lain.

Tambahan pula, terdapat faktor-faktor lain yang menyemarakkan konflik antara kaum. Di

Tanah Melayu, etnik Cina menguasai ekonomi, manakala etnik Melayu menguasai politik

negara. Keadaan ini mewujudkan dikotomi dalam masyarakat.

KONFLIK ETNIK

Apabila kumpulan-kumpulan etnik menyedari bahawa terdapat perbezaan-perbezaan

fizikal yang jelas sesama mereka, wujud potensi untuk berlakunya konflik. Hal ini adalah

kerana faktor ras seperti warna kulit dapat membantu mewujudkan perasaan kekitaan. Contoh

yang jelas adalah semasa Perang Dunia Ke-2, iaitu wujud rasisme dan kebencian terhadap

mereka yang berketurunan Jepun di Amerika Syarikat. Namun, kebencian yang sama tidak


25/26

25

berlaku terhadap mereka keturunan Jerman di negara itu sedangkan Jerman dan Jepun

merupakan musuh Amerika Syarikat.

KONFLIK AGAMA

Terdapat konflik etnik yang disebabkan oleh faktor agama. Sebagai contoh, konflik di

Sri Lanka, iaitu antara etnik Tamil dengan Sinhala kerana kedua-dua kumpulan etnik itu turut

menganut agama yang berbeza. Etnik Tamil beragama Hindu, manakala etnik Sinhala

menganut agama Buddha. Perkara yang sama dapat dilihat daripada konflik yang berlaku di

Ireland Utara dan Timur Tengah. Di kedua-dua tempat ini, konflik menjadi lebih tegang

kerana faktor agama.

Peristiwa 13 Mei merupakan peristiwa yang melibatkan pergaduhan antara kumpulan

etnik di Malaysia selepas pilihan raya pada bulan Mei 1969. Konflik antara kaum Cina yang

tertumpu di Kuala Lumpur. Sentimen antara kumpulan etnik yang kuat akhirnya membawa

kepada konflik secara terbuka. Analisis terhadap peristiwa itu wajar dilihat dalam konteks

yang lebih luas dan tidak hanya tertumpu kepada sekitar tarikh 13 Mei itu sahaja. Tun

Mahathir dalam bukunya, Delima Melayu (1970) menjelaskan bahawa:

Apa yang wujud ialah kurangnya perselisihan antara kaum. Ada rasa toleransi. Adaterdapat penyesuaian. Ada sedikit sebanyak perasaan tolak ansur. Akan tetapi tidak wujud


26/26

26

harmoni yang sebenar. Sebaliknya ada nada-nada sumbang walaupun tidak begitu ketara.

Ada kalanya nada-nada sumbang melansing nyaring lalu mencetuskan pergaduhan kaum

yang terpencil atau merata-rata.

Keharmonian antara kaum di Malaya tidaklah tulen, bahkan juga tidak berakar umbi secara

mendalam

RUJUKAN

Cornell, S. & Hartmann, D. (1998),Ethnicity and Race, Making Identities in a Changing

World, California: Pine Forge Press.

Eitzen, D. S. & Zinn, M. B. (1988),In Conflict and Order, (fourth edition),Boston: Allyn &Bacon.

Thompson, W. E. & Hickey, J.V. (1994), Society in Focus: An Introduction to Sociology,

New York: Harper Collins College Publishers.

Mohd Ashraf Ibrahim..... [et al]. (2013),Hubungan Etnik (Siri Pendidikan Guru),Shah

Alam: Oxford Fajar Sdn, Bhd.

ras hubungan etnik

Documents