pusaka telah di tambah glosari telah di edit

PUSAKA DALAM PERSPEKTIF ISLAM 1

Al-faqir Mohammed Fauzi bin Abdul Aziz

��آ��ڤ دا��

ڤ��ڤ�� إ��م

2 PUSAKA DALAM PERSPEKTIF ISLAM

PUSAKA DALAM PERSPEKTIF ISLAM

Penulis: Al-faqir Ustaz Mohammed Fauzi bin Abdul Aziz [email protected] No Tel: 019-6455765

Cetakan Pertama ...............................Februari 2006 (Mesir) Cetakan Kedua …………………….Julai 2006 (Mesir) Cetakan Ketiga …………………… Januari 2007 (Malaysia) Cetakan Keempat …………………….Julai 2009 (Malaysia) Judul buku : Pusaka Dalam Perspektif Islam

Edit :Haji Mohammed Fauzi Al-Hafiz Al-Yamani

Pembaca pruf : Rohaida Othman

Design : Mohammad Shahib Bin Mohamed Amin

Taip teks : Arial Saiz taip : 9 point

Terbitan : Haji Mohammed Fauzi Al-Hafiz Al-Yamani

Cetakan : Prospecta Printers SDN.BHD No 20 Jalan 34/10A Taman Perindustrian IKS Batu Caves 68100 Kuala Lumpur. Faks :0361875436

© Hak Cipta Terpelihara Sebarang bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbitkan semula dalam apa bentuk jua dan dengan apa cara jua

sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanikal, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin dari penulis dan penerbit.


SENARAI KANDUNGAN

Tajuk Mukasurat

Kalam Nasihat Professor Doktor ’Alawi Amin Sayyid Khalil...…..7 Kata Aluan Pengetua Pondok Pasir Tumbuh ................................9 Muqaddimah......................................................................................11 Salsilah sanad …………………………………………………………….14 Niat memulakan pengajian………………………………………………15

BAB PERTAMA: ................................................................................18 Pengenalan Ilmu Pusaka

- Definisi - Perbincangan - Faedah - Kelebihan - Nisbah - Pengantar cara - Gelaran - Hukum syara’ - Petikan - Masalah

BAB KEDUA: ....................................................................................22 Ayat-ayat al-Quran Mengenai Pusaka

BAB KETIGA: ...................................................................................28 Sejarah Ilmu Pusaka BAB KEEMPAT: ...............................................................................32 Tarikah

BAB KELIMA: ...................................................................................36 Waris

- Rukun Al-Irsi - Sebab-sebab menerima pusaka - Syarat-syarat menerima pusaka - Halangan menerima pusaka

BAB KEENAM: .................................................................................42 Mereka-mereka Yang Mempusakai Harta

- Waris lelaki - Waris perempuan - Bahagian-bahagian pusaka

BAB KETUJUH: ...............................................................................48 Definisi Fardhu

- Lima orang yang berhak mendapat nisfu ½


- Dua orang yang berhak mendapat ¼ - Seorang sahaja yang berhak mendapat 1/6 - Empat orang yang berhak mendapat 2/3 - Dua orang yang berhak mendapat 1/3

- Masalah Gharrawain - Tujuh orang yang berhak mendapat 1/6

- Perbezaan di antara Jad & Ab didalam mewarisi harta pusaka - Kategori mereka yang mewarisi - Kategori mereka yang tidak mewarisi - Mereka-mereka yang menjadi penghalang kepada Jaddah untuk mendapat 1/6 dari pusaka

BAB KELAPAN: ..............................................................................94 A’sobah

- Pengertian A’sobah - Dalil tentang pensyariatan A’sobah - Bahagian-bahagian A’sobah - Bahagian A’sobah Nisbiah - A’sobah sababiah - Kedudukan A’sobah - Hukum A’shib bi nafshi - Masalah berkongsi ( Musytarakah )

BAB KESEMBILAN: ......................................................................106 Terdinding/ Tertegah/ Terhalang

- Pembahagian hijab - Mereka-mereka yang terhalang

BAB KESEPULUH: .......................................................................116 Hukum Datuk ( Jad ) Dan Saudara Seibu Sebapa Lelaki Mahupun Perempuan ( Ikhwah Wal Akhawat Ashiqqa’ Aw Li Ab )

- Hukum Jad & saudara tidak bersama ahli fardhu - Hukum datuk bersama saudara serta ahli fardhu - Hukum jika berkumpul dalam pusaka datuk, saudara seibu sebapa dan sebapa - Jadual bahagian-bahagian pusaka dan penerimanya

BAB KESEBELAS: .......................................................................142 Mewarisi Melalui Perwalian

- Pembahagian Wala’ - Wala’ Mubasyarah - Wala’ Tab’iyyah

BAB KEDUABELAS: ....................................................................146 BAB KETIGA BELAS: ..................................................................150 Definisi ’Aul & Permasalahan


- Cara untuk mendapatkan asal masalah

BAB KEEMPAT BELAS: ..............................................................172 Munasakhat

- Keadaan waris Munasakhat

BAB KELIMA BELAS: .................................................................184 Khunsa

- Definisi khunsa - Bahagian khunsa - Khunsa wadhih - Khunsa musykil ( tidak nyata )

- Hukum pembahagian pusaka Khunsa musykil

BAB KEENAM BELAS: ..............................................................192 Orang Yang Hilang ( Al-Mafqud )

- Definisi - Keadaan Al-mafqud mewarisi pusaka - Keadaan isteri mafqud - Keadaan mafqud mewarisi daripada si mati - Keadaan orang lain mewarisi daripada Mafqud - Pusaka orang tawanan

BAB KETUJUH BELAS: ..............................................................198 Pusaka Orang Yang Hamil & Cara Pembahagian

- Syarat kandungan mewarisi dan menghalang ( Hijab ) - Hukum waris mewarisi pusaka

BAB KELAPAN BELAS: ..............................................................204 Orang Yang Lemas, Tertimbus, Berlanggar Atau Terbakar BAB KESEMBILAN BELAS: ........................................................208 Hukum Mewarisi Anak Zina

- Hukum anak li’an

BAB KEDUA PULUH: ..................................................................210 Hukum Radd

- Definisi - Waris-waris yang menerima Radd - Mereka-mereka yang tidak menerima Radd - Pembahagian Radd

BAB KEDUA PULUH SATU: .......................................................218 Pusaka Zhawi al-Arham

- Definisi - Pendapat Ulama’ mengenai pewarisan Zhawil al-Arham - Kategori Zhawil al-Arham - Cara pembahagian pusaka Zhawil al-Arham - Syarat mewarisi Zhawil al-Arham - Keadaan Zhawil al-Arham


- Keadaan Zhawil al-Arham di dalam pusaka

BAB KEDUA PULUH DUA: ........................................................234 Institusi Baitulmal BAB KEDUA PULUH TIGA: .......................................................236 Masalah-masalah Yang Terkenal Di dalam Ilmu Faraid

- Masalah Musytarakah atau Himmariyyah - Masalah ’Umarariyataani atau Gharrawain - Masalah al-Mubahalah - Masalah Akdariyyah - Masalah al-Yatimatani - Masalah Syuraikhiyyah - Masalah ’Ummul Aramil atau Dinariyyah As-Shugra - Masalah Al-Marwaniyyah - Masalah Hamziyyah - Masalah Kharqa’ - Masalah Dinariyyah

BAB KEDUA PULUH EMPAT: ..................................................244 Cara Pembahagian Harta

- Pembahagian harta si mati

Penutup .....................................................................................247 Bibliografi ..................................................................................248 Glosari………………………………………………………………... 249 Biodata Penulis..........................................................................252 Ijazah / Sanad ……………………………………………………… .253


بسم االله الرحمن الرحيم

حصو هآلو هائبيأنو هلسرو هلقر خيلى خع هلامسلاة االله وصو هائمعلى نالله ع دمالحنيعمأج به،

دعا ب؛ أم

كثـر أ ،محمد فوزي بن عبد العزيز الماليزي / لأختى كتبها افلقد قرأت ودرست هذه المنظومة الالمواريـث من مرة وفي كل مرة كنت أرى نور االله وفضله على رجل وفقه االله وفقهه في علـم

على يقين أن هذا العلم ما زال يجد جنودا مخلصين من أتبـاع لأني .فيزداد أعجابي وشكري الله .النبي الكريم صـلى االله عليـه وآلـه وسـلم تسـليما حتـى يرضـى ربنـا جـل وعـلا

ي فضل الحديث الشريف في رواية ابن ماجة والحاكم في المستدرك عن أبي هريرة ف فلقد ورد في ـلعا فصن هنإف اسا النهوملعو ضائرا الفوملعت {ودراسته تعلم هذا العلم ـو مل هو

فإذا وجدنا من يقف عليه ويعلمه للناس كنا على يقين أن أمتـه } يتمأ نم عزني ملع لوأتإن كانو لما عهيال فا زم لمسو هليلى االله عأ ص توة حمظوالمن هذفه اثريلم المع كثر ـنإن م .تعلمها ودرسها لحري أن يتقدم صفوف العلماء

في كل إني لا أستطيع مهما كتبت أن أوفي هذا الكتاب حقه فلقد جمع فأوعى وجمع فاتقى االلهفي هذا الكتاب أنه حاز العربية بطلاقة وإني لأرجو أن تكـون الترجمـة كلمة خطها وأفضل ما

ريو هبحا ياالله إلى م مفقهوأن ي هيارسدلو اءهقرل بهاحصاالله ل وعلأد يإنو ككذلهازيجأن يو اهض م .عن علمهم خير الجزاء

واتي علماء ودعوأذكرهم ونفسي أن يوم القيامة توزن دماء الشهداء بمداد العلماء فيثقل مداد الة وراء مالجز رياالله خ كمازيجعا أن ييمج لكمةرم ى ألفتح ـمنع ـهإن كميدلى أيع لمالع رشني

رياء قدشا يلى مع وهو نيالمع منعلى والمو ،قيفوباالله التو .

علوى أمين السيد خليل/ د .أ

قسم الشريعة والقانون جامعة الأزهر الشريف


مةالمقد

الحمالله د الحي ائالدم الذي لا يمتو مبلالخ ئدق ومعيدهو ،محييه وبميدهو ،ثارو السموات لأاوضر بالمين في ابتكه زالعرف لك زييضتك ةبها عنليا والهادوذ يي .انيإل هنم ةمحر ةردقالم امهالس نا مهيا فم ةفرعإلى م اببالأل

ولوال ىبسط القول، اضبنمزه الأش نعباه الأنودادن، وع الثالأم والأضداد ونع ا نيبلى نع لامالسو ةلاالصو. ضعبالو ءزالج نعو دلاالأوو ةباحالص اذخاتورسنلوختنا المبم ،حمد نب عباالله د نب عبد طالمالذي نبل ،رش تخسيتعه الزاهةر جميالش عابالغ عائررةو ،جب اءنالسة رالفويضةو ،لى آلعه وصبحلقا هةاد الأمجاد ،المجاهدين في بسالله لي الج قحهادو ،زائالحيق نصب السبق بين العباد .ولى ع . ادنالت موإلى ي انسبإح مهل نيعابلتا أما بعد، تابا كهمهأ ضائرالف بتك ضعب نم الفقير هعمج ثياروالم ملع يف رصتخذا مهف ةروصنالم يف يانوإخ ضعب ةداعسم لضفب ثياروالم هقف يف ثيدالح ةدبز ةلمكتا، نفيلح ابوالص فيألذا التهفي لعجي نى أالعتو هانحبس هألسن. ةسورحمال رصمبويبعده نع للالز الوفهواتر ،جل اءمنا عده مالث نابو وحال نسآبمو ،ماالله ن : هددصا با أنمل اددالسو قيفوالتو نوعال دمتسأ

حما لداروث السملأاا وضر وجامل اسالن عيال موعضر مبيفال نرضو في ابتالك ولخال قازرلاب ق حابس


Kelebihan ilmu telah banyak diceritakan di dalam al-Quran dan juga as-Sunnah Nabi

Muhammad y dan ianya tidak mungkin dapat dihitung mahupun dikira oleh manusia.

Telah berfirman Allah � dalam al-Quran:

dddd öö öö≅≅≅≅ èè èè%%%% öö öö≅≅≅≅ yy yyδδδδ ““““ ÈÈ ÈÈθθθθ tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttββββθθθθ çç ççΗΗΗΗ ss ss>>>> ôô ôôèèèè tt ttƒƒƒƒ tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββθθθθ ßß ßßϑϑϑϑ nn nn==== ôô ôôèèèè tt ttƒƒƒƒ 33 33.... ∩∩∩∩∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Adakah ada persamaan bagi orang yang berilmu dengan orang yang tidak mempunyai ilmu".

(Az-Zumar 39 : Ayat, 9)

Bersabda Rasulullah y:

} باكوكال رائى سلع رمقال لضفك دابعى اللع مالعال لضف{

Maksudnya: “Kelebihan orang yang berilmu dengan orang yang banyak beribadah (’Abid)

seperti kelebihan bulan dengan galaksi yang lain".

Ketahuilah bahawasanya ilmu itu berbagai-bagai jenis dan cabang-cabangnya. Ilmu tidak akan putus bahkan akan sentiasa dipelajari sehingga datangnya hari kiamat.

Kepentingan ilmu faraid tidak dapat dinafikan. Ia merupakan ilmu Islam pertama

yang akan diangkat oleh Allah � daripada muka bumi. Untuk itu bijak pandai sangat dituntut mengajar, menyebar dan mengembangkannya kepada masyarakat umum supaya ia tidak

tinggal terabai dan terbengkalai. Ini jelas dan nyata dapat dilihat dalam sabda Rasulullah y:

ذا ه نإو. ضوبقم ؤرماى نإف اسا النهوملعو ضائرا الفوملعتو اسالن هوملعو نآرا القوملعت{ } امهنيب لضفي نم اندجي لاف ةضيرالف يف اننثالا فلتخى يتح. نتفال رهظتو ضبقيس ملعال

Maksudnya: "Hendaklah kamu belajar al-Quran dan ajarkanlah kepadanya akan manusia, dan hendaklah kamu belajar faraid dan ajarkanlah kepadanya akan manusia. Kerana aku seorang yang akan diambil nyawaku. Dan ilmu ini (faraid) akan ikut bersamaku. Pada suatu hari kelak akan berlaku fitnah (huru-hara) sehingga dua orang lelaki bertengkar sama sendiri dalam masalah faraid (pembahagian pusaka). Tidak ada seorang pun yang dapat meleraikan masalah di antara keduanya".

Sabda Rasulullah y:

} ىسني ملع لوأ هنإف اسا النهوملعو ضائرا الفوملعت }

Maksudnya: "Pelajarilah ilmu faraid serta ajarkanlah ia kepada manusia kerana ia merupakan ilmu yang pertama akan di lupakan (kerana apabila munusia mati maka ia akan membawa ilmu tersebut bersamanya di dalam kubur)".

Ilmu faraid membentuk hidup masyarakat yang murni dan harmoni. Ia dipandukan oleh Allah � yang Maha Bijaksana dalam memberi keseimbangan kepada setiap individu di dalam masyarakat.


Cara pembahagian yang mantap menjadikan perpindahan harta di antara para waris berlaku dengan cara yang sangat teliti tanpa menimbulkan sebarang perasaan tidak senang atau kecewa di antara mereka yang berhak menerimanya.

Buku ini ditulis atas hasrat untuk memperluaskan maklumat masyarakat pembaca

berhubung dengan ilmu pusaka Islam. Ia amat kurang dibicarakan dan dijumpai di pasaran sepertimana buku-buku dalam bidang yang lain. Kitab pusaka Islam amat sukar didapati, sama ada untuk tujuan kegunaan sendiri mahupun untuk rujukan bagi sesuatu tujuan. Ilmu pusaka Islam hanya mudah didapati di dalam bahasa asalnya iaitu bahasa Arab.

Cara penyampaian yang mudah dan senang serta ringkas diperkenalkan melalui

kitab ini untuk membolehkan mereka yang berminat menguasainya dengan cara yang selesa dan tidak menjemukan. Untuk menarik minat dan menimbulkan rasa cinta pada ilmu ini, istilah-istilah penting disebut dalam bahasa asalnya. Untuk memenuhi citarasa ini, istilah-istilah tersebut ditransliterasikan supaya pembaca dapat menyebutnya hampir sama dengan sebutan asal di dalam bahasa Arab. Ia bertujuan untuk mengekalkan keaslian istilah bagi menambahkan keyakinan pembaca apabila dapat menyebut perkataan asal mengikut gaya dan rentak serta irama bunyinya yang sebenar. Mudah-mudahan dengan cara ini rasa tanggungjawab dan sayangkan disiplin ilmu Islam akan bertambah di kalangan masyarakat.

Kitab ini dikumpul serta ditulis berdasarkan susunan dalam kitab asal berbahasa

Arab كتةلم زبدة الحديث في قفه المارويث karangan Imam as-Sayyid Muhammad bin Salim

bin Hafidz yang merupakan mufti Hadramaout, Yemen pada zamannya.

Kitab ini adalah hasil idea daripada sahabat-sahabat yang tekun menghadiri majlis pengajian al-faqir di Mansurah, Mesir. Begitu juga usaha sama dan buah fikiran isteri tersayang Rohaida bte Othman yang sama-sama bertungkus-lumus di dalam menjayakan kitab ini.

Mudah-mudahan kitab ini dapat memberi sedikit sumbangan dan meringankan

beban para pembaca, pelajar dan para pengkaji di dalam memahami dan menyelesaikan persoalanan yang berhubung dengan pusaka Islam. Sesungguhnya ilmu pusaka Islam merupakan satu ilmu daripada ilmu-ilmu Islam yang amat penting. Semoga buku ini menjadi sumbangan yang berguna dan termasuk di antara amalan soleh yang diterima oleh Allah �.

Amin Ya Rabbal Alamin. Ya Allah, terimalah segala yang dilakukan oleh al-faqir serta sahabat-sahabat di

dalam memenuhi tuntutan-Mu sebagai pelajar-pelajar ilmu-Mu. Semoga segala usaha penat lelah yang disalurkan dalam menjayakan kitab ini mendapat rahmat-Mu serta taufiq-Mu kerana Engkau sahajalah tempat kami mengadu dan berlindung. Ya Allah, berkatilah kami serta keluarga kami dan juga seluruh umat Islam yang berada di timur mahupun barat serta jadikan kami daripada golongan yang menolong agama-Mu dan syariat Nabi Muhammad y

di waktu ketandusan syariat dan agamu-Mu ini. Amin Ya Rabbal Alamin.


SALSILAH SANADSALSILAH SANADSALSILAH SANADSALSILAH SANAD

SANAD ALSANAD ALSANAD ALSANAD AL----FAQFAQFAQFAQIIIIR KEPADA IMAM ASR KEPADA IMAM ASR KEPADA IMAM ASR KEPADA IMAM AS----SAYYID MUHAMMAD BIN SALIM BIN SAYYID MUHAMMAD BIN SALIM BIN SAYYID MUHAMMAD BIN SALIM BIN SAYYID MUHAMMAD BIN SALIM BIN

HAFIDZ PENGARANG KITAB TAKMILAH ZUBDATUL HAFIDZ PENGARANG KITAB TAKMILAH ZUBDATUL HAFIDZ PENGARANG KITAB TAKMILAH ZUBDATUL HAFIDZ PENGARANG KITAB TAKMILAH ZUBDATUL HHHHADADADADIIIITH FI FIQHIL TH FI FIQHIL TH FI FIQHIL TH FI FIQHIL

MAWMAWMAWMAWAAAARRRRIIIITHTHTHTH

ALALALAL---- FAQFAQFAQFAQIIIIRRRR MERIWAYATKAN SANAD KITAB INI DARIPADA MUFTI MERIWAYATKAN SANAD KITAB INI DARIPADA MUFTI MERIWAYATKAN SANAD KITAB INI DARIPADA MUFTI MERIWAYATKAN SANAD KITAB INI DARIPADA MUFTI

TARIM ALTARIM ALTARIM ALTARIM AL----’ALIM ALALIM ALALIM ALALIM AL----’ALLALLALLALLAAAAMAH ALMAH ALMAH ALMAH AL----HABIB HABIB HABIB HABIB ’ALI MASYHOOR BIN ALI MASYHOOR BIN ALI MASYHOOR BIN ALI MASYHOOR BIN

MUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ DAN JUGA ADIKNYA ALMUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ DAN JUGA ADIKNYA ALMUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ DAN JUGA ADIKNYA ALMUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ DAN JUGA ADIKNYA AL----HABIB HABIB HABIB HABIB

’UMAR BIN MUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ YANG MERUPAKAN UMAR BIN MUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ YANG MERUPAKAN UMAR BIN MUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ YANG MERUPAKAN UMAR BIN MUHAMMAD BIN SALIM BIN HAFIDZ YANG MERUPAKAN

DEKAN PUSAT PENGAJIAN ISLAM TINGGI DARUL MDEKAN PUSAT PENGAJIAN ISLAM TINGGI DARUL MDEKAN PUSAT PENGAJIAN ISLAM TINGGI DARUL MDEKAN PUSAT PENGAJIAN ISLAM TINGGI DARUL MUUUUSSSSTAFA DI TAFA DI TAFA DI TAFA DI

HADRAMOUT YEMEN, DARIPADA AYAHNYA SERTA MURABBI YANG HADRAMOUT YEMEN, DARIPADA AYAHNYA SERTA MURABBI YANG HADRAMOUT YEMEN, DARIPADA AYAHNYA SERTA MURABBI YANG HADRAMOUT YEMEN, DARIPADA AYAHNYA SERTA MURABBI YANG

JUGA PERGARANG KITAB INI ALJUGA PERGARANG KITAB INI ALJUGA PERGARANG KITAB INI ALJUGA PERGARANG KITAB INI AL----HABIB MUHAMMAD BIN SALIM BIN HABIB MUHAMMAD BIN SALIM BIN HABIB MUHAMMAD BIN SALIM BIN HABIB MUHAMMAD BIN SALIM BIN

HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM,HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM,HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM,HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM,

ALALALAL---- FAQFAQFAQFAQIIIIRRRR MERIWAYATKAN JUGA SANAD KITAB INI DARIPADA MERIWAYATKAN JUGA SANAD KITAB INI DARIPADA MERIWAYATKAN JUGA SANAD KITAB INI DARIPADA MERIWAYATKAN JUGA SANAD KITAB INI DARIPADA

AL AL AL AL ––––HABIB AHMAD BIN MUHAMMAD ALHABIB AHMAD BIN MUHAMMAD ALHABIB AHMAD BIN MUHAMMAD ALHABIB AHMAD BIN MUHAMMAD AL----HADDAR YANG MERHADDAR YANG MERHADDAR YANG MERHADDAR YANG MERUPAKAN UPAKAN UPAKAN UPAKAN

SALAH SEORANG ULAMASALAH SEORANG ULAMASALAH SEORANG ULAMASALAH SEORANG ULAMA‘ YANG TERKENAL DI YAMAN DARIPADA YANG TERKENAL DI YAMAN DARIPADA YANG TERKENAL DI YAMAN DARIPADA YANG TERKENAL DI YAMAN DARIPADA

SHEIKHNYA YANG JUGA MURABBINYA SHEIKHNYA YANG JUGA MURABBINYA SHEIKHNYA YANG JUGA MURABBINYA SHEIKHNYA YANG JUGA MURABBINYA ALALALAL----HABIB MUHAMMAD BIN HABIB MUHAMMAD BIN HABIB MUHAMMAD BIN HABIB MUHAMMAD BIN

SALIM BIN HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM.SALIM BIN HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM.SALIM BIN HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM.SALIM BIN HAFIDZ IBNU ABI BAKAR BIN SALIM.

� ��


��

��نلإا ةيامم بالحبي عبالل ده نب ولعي الحداد

��م��م��م��م��ن��ن��ن��ن��

اعفتنلااو عفالنو ميلعالتو ملعنويت الت

اواكذلمةر ذالتوكير فلإاوةاد اولاسفتةاد اوثلح ى التلعمساالله ابتكب ك بونسة رساالله لو ى االلهلص لعيه ولسم والدعى الإ اءلهىد وللاالدة لخى العري ابغتاء وجاالله ه ومرضاته قوبره ثوابوه - آمني


Pengenalan Ilmu Pusaka


BAB PERTAMA:

PENGENALAN ILMU PUSAKA Sebelum memulakan tajuk pusaka dan semua ilmu yang ingin diceburi terlebih dahulu hendaklah dikenal pasti apakah tajuk perbincangan atau lebih dikenali dengan "Pengenalan asas sepuluh perkara" yang akan dimuatkan di dalam kitab ini, mudah-mudahan apa yang diingini tercapai, insya-Allah.

Telah berkata al-’Alim al-Imam Shabban:

Kإن OPدــــــــــــTي آKX YZ[ \]ة # bcاfg اوicjkjع mKn Kocــــــاiة عTراn K]c|} ادxyzigا ynاxو # wــــــــــاjckاو stPvو YpqrوOt~TX اوPc�� cTP�� آاz�� # وOى ار] د�ci�w {زT K]cاYT

Sesungguhnya pengenalan setiap ilmu sepuluh perkara: Definisi, Perbincangan, Kemudian Faedah, Kelebihan, Nisbah serta Pengantar cara, Gelaran, Petikan, Hukum Syara', Masalah, Setengah daripada setengahnya memadai, Barangsiapa yang mengetahui ke semuanya akan mendapat kemuliaan

1) Definisi: Feqh warisan dan ilmu hisab sebagai jalan mengetahui pusaka si mati

daripada harta ataupun hak-hak. 2) Perbincangan: Harta pusaka si mati. 3) Faedahnya: Mampu untuk membahagi harta ataupun hak-hak kepada waris si mati. 4) Kelebihannya: Kelebihannya banyak sekali di antaranya:

Sabda Rasulullah y:

}��Kqij�cو �ا~ا ا\�qijهK�cا TسT Y��sr s�� اcqn هوj أKلو \qn ��ع O[ أKOz� {

Maksudnya: "Pelajarilah ilmu faraid (pusaka) serta ajarilah kepada manusia kerana ia merupakan separuh daripada ilmu dan ia juga merupakan ilmu yang pertama diangkat daripada umatku".

(Riwayat ibnu Majah dan juga Hakim) 5) Nisbah: Nisbahnya dengan ilmu-ilmu yang lain ialah ianya merupakan sejumlah

daripada ilmu syariah Islamiah. 6) Pengantar cara: Pengantar cara (pengasasnya) ialah Allah �. Ada pula ulama’

mengatakan bahawa ia merupakan kajian daripada ulama' mujtahidin. Kesimpulan yang dapat diambil daripada perselisihan ini ialah asal ilmu ini merupakan daripada wahyu


yang turun ke atas junjungan mulia Nabi Muhammad y, kemudian beberapa hukum

yang lain merupakan kajian daripada ulama' mujtahidin. 7) Gelaran: Gelaran ilmu ini banyak sekali di antaranya: ilmu hisab, ilmu mawaris, ilmu

pusaka Islam, feqh mawaris dan lain-lain. 8) Hukum Syara': Menjadi fardhu ain mempelajarinya jika tidak ada orang yang mampu

mempelajarinya dan menjadi fardhu kifayah jika ada orang lain selain kamu mampu mempelajarinya.

9) Petikan: Daripada al-Quran dan as-Sunnah serta ijma' para sahabat �. 10) Masalah: Masalah yang terkandung di dalam ilmu ini seperti perbincangan

1/2

dibahagikan kepada lima golongan dan sebagainya. Perkara ini akan dibincangkan dengan lebih terperinci selepas ini,

insya-Allah.

Hikmah mempelajari ilmu pusaka Di antara hikmah ilmu pusaka Islam ini ialah: a. Islam menjadikan harta warisan kepada waris si mati kerana menghormati hak individu seorang manusia. b. Difardhukan warisan kepada orang yang paling hampir disebabkan kaum kerabat dan sanak saudara sahaja yang akan menolong apabila ia di dalam keadaan sempit dan susah atau sebagainya. c. Dijadikan setiap seorang kadar yang tertentu untuk mengelakkan terjadinya pergaduhan dan perselisihan faham sehingga boleh menyebabkan tidak bertegur-sapa, bunuh membunuh dan sebagainya. Oleh itu, syara' menetapkan kadar yang tertentu untuk setiap orang yang menerima harta warisan. d. Hak perempuan kurang daripada lelaki disebabkan lelaki adalah ketua bagi sesebuah keluarga dan bertanggungjawab pada keluarga tersebut. Maka syara' menetapkan bahawa lelaki mendapat lebih daripada perempuan kerana ia memerlukan banyak duit (harta) bagi mengendalikan sesebuah keluarga itu.


Ayat-ayat al-Quran Mengenai Pusaka


BAB KEDUA

AYAT–AYAT AL-QURAN MENGENAI PUSAKA

Dalil yang menunjukkan bahawa pembahagian pusaka atau faraid itu disyariatkan banyak tercatat di dalam al-Quran dan as-Sunnah. Di antara dalil-dalilnya ialah:

Firman Allah �:

dddd ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ££ ££ ää ää.... [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ ss ss−−−− öö ööθθθθ ss ssùùùù ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttGGGG tt tt⊥⊥⊥⊥ øø øøOOOO $$ $$#### ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù $$$$ ss ssVVVV èè èè==== èè èèOOOO $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? (( (( ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ ôô ôôMMMM tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο yy yy‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏmmmm≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏ ii iiΖΖΖΖ9999 $$ $$#### 44 44 ÏÏ ÏÏµµµµ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ uu uuθθθθ tt tt//// LL LL{{{{ uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÏÏ ÏÏ9999 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttββββ%%%% xx xx.... ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ

ÿÿ ÿÿ………… çç ççµµµµ rr rrOOOO ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘ uu uuρρρρ uu uuρρρρ çç ççνννν#### uu uuθθθθ tt tt//// rr rr&&&& ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ßß ßß]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ%%%% xx xx.... ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! ×× ××οοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ ÅÅ ÅÅ»»»»θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ pp ppκκκκ ÍÍ ÍÍ5555 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& AA AA øø øø yy yyŠŠŠŠ 33 33 öö ööΝΝΝΝ ää ää.... ää ääττττ !! !!$$$$ tt tt////#### uu uu öö ööΝΝΝΝ ää ää.... ää ääττττ !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ öö öö//// rr rr&&&& uu uuρρρρ

ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββρρρρ ââ ââ‘‘‘‘ ôô ôô‰‰‰‰ ss ss???? öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ •• ••ƒƒƒƒ rr rr&&&& ÜÜ ÜÜ>>>> tt tt�� øø øø%%%% rr rr&&&& öö öö//// ää ää3333 ss ss9999 $$$$ YY YYèèèè øø øø"""" tt ttΡΡΡΡ 44 44 ZZ ZZππππ ŸŸ ŸŸÒÒÒÒƒƒƒƒ ÌÌ ÌÌ�� ss ssùùùù šš šš∅∅∅∅ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ «« ««!!!! $$ $$#### 33 33 ¨¨ ¨¨ββββ ÎÎ ÎÎ)))) ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttββββ%%%% xx xx.... $$$$ ¸¸ ¸¸ϑϑϑϑŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== tt ttãããã $$$$ VV VVϑϑϑϑŠŠŠŠ ÅÅ ÅÅ3333 yy yymmmm ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu. Iaitu: bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan; dan jika anak itu semuanya perempuan lebih daripada dua, maka bagi mereka dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan; jika anak perempuan itu seorang saja, maka dia memperolehi separuh harta. Dan untuk dua orang ibu bapa, bagi masing-masing mendapat seperenam daripada harta yang ditinggalkan, jika yang meninggal itu mempunyai anak; jika orang yang meninggal itu tidak mempunyai anak dan dia diwarisi oleh ibu bapanya (sahaja), maka ibunya mendapat sepertiga; jika yang meninggal itu mempunyai beberapa saudara, maka ibunya mendapat seperenam. (Pembahagian tersebut) sesudah dipenuhi akan wasiat si mati atau sesudah dibayar akan hutangnya”. (Tentang) orang tuamu dan anak-anakmu, kamu tidak mengetahui siapa di antara mereka yang lebih dekat (banyak) manfaatnya bagimu. Ini adalah ketetapan daripada Allah. Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui lagi Maha Bijaksana".

(Surah An-Nisa’ 4 : Ayat 11)

Dalam ayat yang lain Allah � berfirman:

dddd **** öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ãã ãã____≡≡≡≡ uu uuρρρρ øø øø———— rr rr&&&& ββββ ÎÎ ÎÎ)))) óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ££ ££ ßß ßßγγγγ ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ àà àà6666 nn nn==== ss ssùùùù ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ

zz zz òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ šš šš ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ yy yyγγγγ ÎÎ ÎÎ//// ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& && && øø øø yy yyŠŠŠŠ 44 44 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFF øø øø.... tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 àà àà6666 tt ttƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ ss ss9999 uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222

öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß ßß ßßϑϑϑϑ ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ΛΛΛΛ ää ää òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ šš ššχχχχθθθθ ßß ßß¹¹¹¹θθθθ èè èè???? !! !!$$$$ yy yyγγγγ ÎÎ ÎÎ//// ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& && && øø øø yy yyŠŠŠŠ 33 33 ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ šš ššχχχχ%%%% xx xx.... ×× ××≅≅≅≅ ãã ãã____ uu uu‘‘‘‘ ßß ßß^uu uu‘‘‘‘θθθθ ãã ããƒƒƒƒ »» »»'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ŸŸ ŸŸ2222 ÍÍ ÍÍρρρρ rr rr&&&&

×× ××οοοο rr rr&&&& tt tt�� øø øøΒΒΒΒ $$ $$#### ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ îî îîˆ rr rr&&&& ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� ss ssYYYY òò òò2222 rr rr&&&& ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ yy yy7777 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ôô ôôΜΜΜΜ ßß ßßγγγγ ss ssùùùù ââ ââ !! !!%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� àà àà°°°° ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt////

77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ 44 44 || ||»»»»θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ pp ppκκκκ ÍÍ ÍÍ5555 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& AA AA øø øø yy yyŠŠŠŠ uu uu�� öö öö�� xx xxîîîî 99 99 hh hh‘‘‘‘ !! !!$$$$ ŸŸ ŸŸÒÒÒÒ ãã ããΒΒΒΒ 44 44 ZZ ZZππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ zz zz ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ «« ««!!!! $$ $$#### 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ íí ííΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ÒÒ ÒÒΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== yy yymmmm ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Dan bagimu (suami-suami) seperdua daripada harta yang ditinggalkan oleh isteri-isterimu, jika mereka tidak mempunyai anak. Jika isteri-isterimu itu mempunyai anak, maka kamu mendapat seperempat daripada harta yang ditinggalkannya sesudah dipenuhi wasiat yang mereka buat atau (dan) sesudah dibayar hutangnya. Para isteri memperoleh


seperempat harta yang kamu tinggalkan, jika kamu tidak mempunyai anak. Jika kamu mempunyai anak, maka para isteri memperoleh seperlapan daripada harta yang kamu tinggalkan sesudah dipenuhi wasiat yang kamu buat (dan) sesudah dibayar hutang-hutangmu. Jika seseorang mati, baik lelaki mahupun perempuan yang tidak meninggalkan ayah dan tidak meninggalkan anak, tetapi mempunyai seorang saudara lelaki (seibu sahaja) atau seorang saudara perempuan (seibu sahaja), maka bagi masing-masing daripada kedua jenis saudara itu seperenam harta. Tetapi jika saudara-saudara seibu itu lebih daripada seorang, maka mereka bersekutu dalam yang sepertiga itu, sesudah dipenuhi wasiat yang dibuat olehnya atau sesudah dibayar hutangnya dengan tidak memberi mudharat (kepada ahli waris). (Allah menetapkan yang demikian itu) sebagai syariat yang benar-benar daripada Allah, dan Allah Maha Mengetahui lagi Maha Penyantun”.


Dalam ayat yang lain Allah � berfirman:

dddd yy yy7777 tt ttΡΡΡΡθθθθ çç ççFFFF øø øø"""" tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏFFFF øø øø"""" ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÈÈ ÈÈββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((#### îî îîττττ ââ ââ÷÷÷÷ öö öö∆∆∆∆ $$ $$#### yy yy7777 nn nn==== yy yyδδδδ }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ !! !!$$$$ yy yyγγγγ èè èèOOOO ÌÌ ÌÌ�� tt ttƒƒƒƒ ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ $$$$ oo ooλλλλ °° °°;;;; ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù $$$$ tt ttFFFF tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttFFFF uu uuΖΖΖΖ øø øøOOOO $$ $$#### $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ÈÈ ÈÈββββ$$$$ ss ssVVVV èè èè==== ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ®® ®®ÿÿÿÿ ÊÊ ÊÊΕΕΕΕ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ZZ ZZωωωω%%%% yy yy`ÍÍ ÍÍ hh hh‘‘‘‘ [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ

ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ss[[[[ΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 33 33 ßß ßß ÎÎ ÎÎ ii ii tt tt6666 ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ββββ rr rr&&&& (( ((####θθθθ << <<==== ÅÅ ÅÅÒÒÒÒ ss ss???? 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// >> >> óó óó xx xx«««« 77 77ΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Mereka meminta fatwa kepadamu (tentang kalalah). Katakanlah: "Allah memberi fatwa kepadamu tentang kalalah (iaitu): jika seorang meninggal dunia, dan dia tidak mempunyai anak dan mempunyai saudara perempuan, maka bagi saudaranya yang perempuan itu seperdua daripada harta yang ditinggalkannya, dan saudaranya yang lelaki mempusakai (seluruh harta si mati), jika dia tidak mempunyai anak; tetapi jika saudara perempuan itu dua orang, maka bagi keduanya dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan oleh yang si mati. Dan jika mereka (ahli waris itu terdiri daripada) saudara-saudara lelaki dan perempuan, maka bahagian seorang saudara lelaki sebanyak dua bahagian orang saudara perempuan. Allah menerangkan (hukum ini) kepadamu supaya kamu tidak sesat. Dan Allah Maha Mengetahui segala sesuatu".


Dalil daripada hadith Nabi y:

} آذ X�� رcو� q�Y Ti� T�� Y�jه�� ا~c�ا اcb�jأ: yKqnو q�r\ � اKq�� ا� لyjر Tل�{ Maksudnya: Rasulullah y telah bersabda:"Berikanlah harta pusaka itu kepada ahli fardhu

yang dinaskan di dalam al-Quran, kemudian mana-mana yang masih lagi berbaki, yang lebih utama diberikan kepada anak lelaki (sebagai habuan a'shobah)".

(Mutatfaqun ’Alaih)

q�r\و Tتs�t�n ,Yi[ Oأ ]c� �cTi¡O��[ OوT أsأ: Tل� yKqnو q�r\ � اPK� �Kq�اK�c نKأروي { } mzrرOxT Yqj ك� ]Oو §ؤT Y�q�� TpTءYو كcn �zو ]�د

Maksudnya: Sesungguhnya baginda Rasulullah y telah bersabda: "Antara orang–orang

mukmin, akulah orang yang paling utama daripada mereka, barangsiapa mati dan mempunyai hutang serta tidak ada orang yang menyempurnakannya, maka akulah yang


membayarkannya. Dan barangsiapa mati dan meninggalkan harta, maka itu adalah kepunyaan warisnya".

(Riwayat Al-Bukhari) Sebab turunnya ayat-ayat mawaris: Ada beberapa riwayat yang menceritakan tentang sebab turunnya ayat mawaris dan disebutkan beberapa sebab di antaranya sebagaimana diriwayatkan oleh Imam Bukhari dan juga Imam Muslim dalam Shahih mereka: "Telah mengadu isteri dan dua orang anak perempuan Sa'ad bin Rabi' kepada Rasulullah y bahawa adik kepada Sa'ad telah

mengambil segala harta peninggalan Sa'ad yang telah terbunuh dalam peperangan Uhud bersama Rasulullah y, maka turunlah ayat mawaris. Nabi y memerintahkan kepada adik

Sa'ad supaya memberikan kepada isteri Sa'ad 1/8 dan juga kepada dua anak perempuan

Sa'ad 2/3 dan selebihnya diberikan kepada adik Sa'ad".

Dalam riwayat yang lain, ayat ini diturunkan ke atas isteri Abdul Rahman yang dikenali sebagi Ummu Kahti yang mengadu kepada Rasulullah y mengenai harta warisan

yang diambil oleh adik lelaki Abdul Rahman tanpa meninggalkannya walaupun sedikit kepada waris perempuan, maka turunlah ayat ini. Maka Rasulullah y menyuruh kepada

adik Abd Rahman supaya memberikan juga kepada isteri Abdul Rahman dan juga adik perempuan mereka. Walau apapun sebab turunnya ayat ini, jelas dapat dilihat turunnya disebabkan kerana menghalang perempuan daripada menerima harta warisan si mati.

Intipati daripada ayat di atas: 1. Hukum mengenai anak lelaki dan anak perempuan.

ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ££ ££ ää ää.... [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ ss ss−−−− öö ööθθθθ ss ssùùùù ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttGGGG tt tt⊥⊥⊥⊥ øø øøOOOO $$ $$#### ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù $$$$ ss ssVVVV èè èè==== èè èèOOOO $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? (( (( ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ ôô ôôMMMM tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx....

ZZ ZZοοοο yy yy‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏmmmm≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß #### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏ ii iiΖΖΖΖ9999 $$ $$#### 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu. Iaitu: bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan; dan jika anak itu semuanya perempuan lebih daripada dua, maka bagi mereka dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan; jika anak perempuan itu seorang sahaja, maka ia memperolehi separuh daripada harta …".

2. Hukum mengenai kedua ibu bapa.

ÏÏ ÏÏµµµµ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ uu uuθθθθ tt tt//// LL LL{{{{ uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÏÏ ÏÏ9999 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttββββ%%%% xx xx.... ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… çç ççµµµµ rr rrOOOO ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘ uu uuρρρρ uu uuρρρρ çç ççνννν#### uu uuθθθθ tt tt//// rr rr&&&& ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ßß ßß]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ%%%% xx xx.... ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! ×× ××οοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Dan untuk dua orang ibu bapa, masing-masing mendapat seperenam daripada harta yang ditinggalkan, jika yang meninggal itu mempunyai anak; jika orang yang meninggal tidak mempunyai anak dan ia diwarisi oleh ibu-bapanya (sahaja), maka ibunya


mendapat sepertiga; jika yang meninggal itu mempunyai beberapa saudara, maka ibunya mendapat seperenam …".

3. Hutang di dahulukan daripada wasiat.

.. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ … ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ ÅÅ ÅÅ»»»»θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ pp ppκκκκ ÍÍ ÍÍ5555 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& AA AA øø øø yy yyŠŠŠŠ 33 33 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "(Pembahagian tersebut) sesudah dipenuhi wasiat yang dibuat atau sesudah dibayar hutangnya".

4. Allah �� sendiri yang membahagikan harta warisan.

öö ööΝΝΝΝ ää ää.... ää ääττττ !! !!$$$$ tt tt////#### uu uu … öö ööΝΝΝΝ ää ää.... ää ääττττ !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ öö öö//// rr rr&&&& uu uuρρρρ ŸŸ ŸŸωωωω tt ttββββρρρρ ââ ââ‘‘‘‘ ôô ôô‰‰‰‰ ss ss???? öö ööΝΝΝΝ ßß ßßγγγγ •• ••ƒƒƒƒ rr rr&&&& ÜÜ ÜÜ>>>> tt tt�� øø øø%%%% rr rr&&&& öö öö//// ää ää3333 ss ss9999 $$$$ YY YYèèèè øø øø"""" tt ttΡΡΡΡ 44 44 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "(Tentang) orang tuamu dan anak-anakmu, kamu tidak mengetahui siapa di antara mereka yang lebih dekat (banyak) manfaatnya bagimu".

5. Hukum kedua suami isteri.

**** öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ãã ãã____≡≡≡≡ uu uuρρρρ øø øø———— rr rr&&&& ββββ ÎÎ ÎÎ)))) óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ££ ££ ßß ßßγγγγ ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ àà àà6666 nn nn==== ss ssùùùù ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ zz zz òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ šš šš ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ yy yyγγγγ ÎÎ ÎÎ//// ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& && && øø øø yy yyŠŠŠŠ 44 44 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFF øø øø.... tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 àà àà6666 tt ttƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ ss ss9999 uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ

££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß ßß ßßϑϑϑϑ ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ΛΛΛΛ ää ää òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 .. .. ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ šš ššχχχχθθθθ ßß ßß¹¹¹¹θθθθ èè èè???? !! !!$$$$ yy yyγγγγ ÎÎ ÎÎ//// ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& && && øø øø yy yyŠŠŠŠ 33 33 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Dan bagimu (suami-suami) seperdua daripada harta yang ditinggalkan oleh isteri-isterimu, jika mereka tidak mempunyai anak. Jika isteri-isterimu itu mempunyai anak, maka kamu mendapat seperempat daripada harta yang ditinggalkannya sesudah dipenuhi wasiat yang mereka buat atau (dan) sesudah dibayar hutangnya. Para isteri memperoleh seperempat harta yang kamu tinggalkan, jika kamu tidak mempunyai anak. Jika kamu mempunyai anak, maka para isteri memperoleh seperlapan daripada harta yang kamu tinggalkan sesudah dipenuhi wasiat yang kamu buat atau (dan) sesudah dibayar hutang-hutangmu".

6. Hukum saudara lelaki dan perempuan seibu sahaja.

ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ … šš ššχχχχ%%%% xx xx.... ×× ××≅≅≅≅ ãã ãã____ uu uu‘‘‘‘ ßß ßß^uu uu‘‘‘‘θθθθ ãã ããƒƒƒƒ »» »»'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ŸŸ ŸŸ2222 ÍÍ ÍÍρρρρ rr rr&&&& ×× ××οοοο rr rr&&&& tt tt�� øø øøΒΒΒΒ $$ $$#### ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ îî îîˆ rr rr&&&& ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� ss ssYYYY òò òò2222 rr rr&&&&

ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ yy yy7777 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ôô ôôΜΜΜΜ ßß ßßγγγγ ss ssùùùù ââ ââ !! !!%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� àà àà°°°° ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Jika seseorang mati, baik lelaki mahupun perempuan yang tidak meninggalkan ayah dan tidak meninggalkan anak, tetapi mempunyai seorang saudara lelaki (seibu sahaja) atau seorang saudara perempuan (seibu sahaja), maka bagi masing-masing


daripada kedua jenis saudara itu seperenam harta. Tetapi jika saudara-saudara seibu itu lebih daripada seorang, maka mereka bersekutu dalam yang sepertiga itu".

7. Makna Kalalah.

yy yy7777 tt ttΡΡΡΡθθθθ çç ççFFFF øø øø"""" tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏFFFF øø øø"""" ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÈÈ ÈÈββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((#### îî îîττττ ââ ââ÷÷÷÷ öö öö∆∆∆∆ $$ $$#### yy yy7777 nn nn==== yy yyδδδδ }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Mereka meminta fatwa kepadamu (tentang kalalah). Katakanlah: "Allah memberi fatwa kepadamu tentang kalalah (iaitu): jika seorang meninggal dunia dan dia tidak mempunyai anak". Makna kalalah ialah: Seorang mati tidak meninggalkan asal dan furu’ waris iaitu: Bapa, Jadd dan seterusnya ke atas. Anak, cucu dan seterusnya ke bawah.

8. Hutang dan wasiat yang memudaratkan tidak diterima dan tidak di tunaikan.

.. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ … ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 77 77ππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ 44 44 || ||»»»»θθθθ ãã ããƒƒƒƒ !! !!$$$$ pp ppκκκκ ÍÍ ÍÍ5555 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& AA AA øø øø yy yyŠŠŠŠ uu uu�� öö öö�� xx xxîîîî 99 99 hh hh‘‘‘‘ !! !!$$$$ ŸŸ ŸŸÒÒÒÒ ãã ããΒΒΒΒ 44 44 ZZ ZZππππ §§ §§‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹ uu uuρρρρ zz zz ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ «« ««!!!! $$ $$#### 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ íí ííΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ÒÒ ÒÒΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== yy yymmmm ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Sesudah dipenuhi wasiat yang dibuat olehnya atau sesudah dibayar hutangnya dengan tidak memberi mudarat (kepada ahli waris). (Allah menetapkan yang demikian itu) sebagai syariat yang benar-benar daripada Allah, dan Allah Maha Mengetahui lagi Maha Penyantun".

9. Hukum saudara lelaki dan perempuan seibu sebapa ataupun sebapa sahaja.

dddd yy yy7777 tt ttΡΡΡΡθθθθ çç ççFFFF øø øø"""" tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏFFFF øø øø"""" ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÈÈ ÈÈββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((#### îî îîττττ ââ ââ÷÷÷÷ öö öö∆∆∆∆ $$ $$#### yy yy7777 nn nn==== yy yyδδδδ }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ !! !!$$$$ yy yyγγγγ èè èèOOOO ÌÌ ÌÌ�� tt ttƒƒƒƒ ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ $$$$ oo ooλλλλ °° °°;;;; ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù $$$$ tt ttFFFF tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttFFFF uu uuΖΖΖΖ øø øøOOOO $$ $$#### $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ÈÈ ÈÈββββ$$$$ ss ssVVVV èè èè==== ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ®® ®®ÿÿÿÿ ÊÊ ÊÊΕΕΕΕ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ZZ ZZωωωω%%%% yy yy`ÍÍ ÍÍ hh hh‘‘‘‘ [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ

ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ss[[[[ΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 33 33 ßß ßß ÎÎ ÎÎ ii ii tt tt6666 ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ββββ rr rr&&&& (( ((####θθθθ << <<==== ÅÅ ÅÅÒÒÒÒ ss ss???? 33 33 ªª ªª!!!! $$ $$#### uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ//// >> >> óó óó xx xx«««« 77 77ΟΟΟΟŠŠŠŠ ÎÎ ÎÎ==== tt ttææææ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Mereka meminta fatwa kepadamu (tentang kalalah). Katakanlah: "Allah memberi fatwa kepadamu tentang kalalah (iaitu): jika seorang meninggal dunia, dan ia tidak mempunyai anak dan mempunyai saudara perempuan, maka bagi saudaranya yang perempuan itu seperdua daripada harta yang ditinggalkannya, dan saudaranya yang lelaki mempusakai (seluruh harta si mati), jika ia tidak mempunyai anak; tetapi jika saudara perempuan itu dua orang, maka bagi keduanya dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan oleh yang meninggal. Dan jika mereka (ahli waris itu terdiri daripada) saudara-saudara lelaki dan perempuan, maka bahagian seorang saudara lelaki sebanyak bahagian dua orang saudara perempuan. Allah menerangkan (hukum ini) kepadamu, supaya kamu tidak sesat. Dan Allah Maha Mengetahui segala sesuatu".


Sejarah Ilmu Pusaka


BAB KETIGA: SEJARAH ILMU PUSAKA

Pada zaman jahiliyyah, harta pusaka hanya diberikan kepada pihak lelaki yang

dewasa sahaja. Manakala perempuan dan juga kanak-kanak tidak diberikan harta pusaka. Berkata orang Arab jahiliyyah ketika itu :"Bagaimana kami hendak berikan harta pusaka kami kepada orang yang tidak tahu menunggang kuda dan tidak pernah membawa pedang dalam pertempuran dan tidak pernah membunuh seterunya!". Maka mereka menegah kaum perempuan (kaum ibu) daripada mewarisi harta sepertimana yang ditegahkan kepada kanak-kanak yang kecil. Pada zaman kebangkitan Islam, pembahagian pusaka mengikut janji setia ke atas tolong menolong (dua orang mengikat janji dengan bersumpah tolong menolong antara satu sama lain semasa hidupnya). Apabila salah seorang mati, maka sahabat yang menolong itulah warisnya yang berhak mendapat pusaka walaupun ianya bukan Islam. Kemudian

kaedah ini diubah semasa Nabi Muhammad y berpindah ke Madinah (dua orang muslim,

apabila bersama-sama berpindah ke Madinah dan mengaku saudara dalam Islam, jadilah salah seorang daripadanya waris kepada sahabatnya) walaupun ianya orang lain dan bukan daripada ahli keluarganya. Kemudian perintah tersebut dinasakhkan. Tinggallah pusaka itu menurut wasiat yang diwajibkan ke atas seorang muslim berwasiat sahaja kepada kedua ibu bapa dan ahli keluarganya. Kemudian kaedah yang diperintahkan ini dinasakhkan dengan ayat pembahagian pusaka seperti firman Allah � yang berbunyi:

dddd ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Allah telah berpesan kepada kamu tentang pembahagian harta pusaka kamu kepada anak-anak kamu iaitu bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan…".


Allah � mengetahui akan makhluk ciptaan-Nya. Oleh kerana itu, bahagian lelaki dua kali ganda daripada bahagian perempuan disebabkan kewajipan lelaki lebih berat daripada perempuan seperti kewajipan membayar mas kahwin dan memberi nafkah kepada isterinya dan sebagainya. Allah � berfirman:

dddd ãã ããΑΑΑΑ%%%% yy yy`ÌÌ ÌÌ hh hh��9999 $$ $$#### šš ššχχχχθθθθ ãã ããΒΒΒΒ≡≡≡≡ §§ §§θθθθ ss ss%%%% ’’’’ nn nn???? tt ttãããã ÏÏ ÏÏ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÏÏ ÏÏ ii iiΨΨΨΨ9999 $$ $$#### $$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// ŸŸ ŸŸ!!!! $$ $$####≅≅≅≅ āā āāÒÒÒÒ ss ssùùùù ªª ªª óó óóΟΟΟΟ ßß ßßγγγγ ŸŸ ŸŸÒÒÒÒ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 44 44’’’’ nn nn???? tt ttãããã << <<ÙÙÙÙ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// !! !!$$$$ yy yyϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ//// uu uuρρρρ (( ((####θθθθ àà àà)))) xx xx""""ΡΡΡΡ rr rr&&&& ôô ôô ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ öö ööΝΝΝΝ ÎÎ ÎÎγγγγ ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ uu uuθθθθ øø øøΒΒΒΒ rr rr&&&& 44 44 ... ∩∩∩∩⊂⊂⊂⊂⊆⊆⊆⊆∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: "Kaum lelaki itu adalah pemimpin bagi kaum wanita. Oleh kerana itu, Allah telah melebihkan sebahagian mereka (lelaki) atas sebahagian yang lain (wanita) dan kerana mereka (lelaki) telah menafkahkan sebahagian daripada harta mereka…".

(Surah An-Nisaa‘ 4 : Ayat 34)


Nabi Muhammad y bersabda:

} ثارK�v cj�و x xأ Zª {K�r} ىذ KXآ �©\أ ا� نKإ{

Maksudnya: "Allah telah memberikan akan hak tiap-tiap yang mempunyai hak, seseorang itu tidak boleh berwasiat kepada warisnya".

Di antara ratusan ribu para sahabat Rasulullah y, sebijak-bijaknya di dalam ilmu

faraid ialah Saidina Zaid bin Thabit bin al-Dahak al-Ansari al-Khazraj daripada golongan Aus al-Khazraj (daripada ahli Madinah yang banyak membantu Nabi y) semasa Nabi

Muhammad y sampai di Madinah. Ketika itu Zaid bin Thabit berumur 15 tahun dan

merupakan seorang yang sangat cenderung kepada ilmu faraid sehingga masyhur di kalangan orang-orang Madinah ketika itu. Saidina Zaid bin Thabit meninggal dunia pada tahun 45 hijrah. Pada masa itu juga banyak pengakuan dan pujian yang diberikan kepadanya. Pengakuan yang besar sekali ini pernah disabdakan oleh junjungan kita iaitu Nabi Muhammad y yang berbunyi:

} g�ز Yk|nأ{ Maksudnya: "Orang yang lebih pandai daripada kamu dalam ilmu faraid ialah Zaid".

Sabda baginda y lagi:

} ¬g �[ m�T�ز �ا~KOz� �cT�أ qn\أ{

Maksudnya: "Sealim-alim umatku dalam ilmu faraid ialah Zaid bin Thabit". Dengan sebab demikian itulah mazhab Imam Syafi’e cenderung kepadanya (secara kebetulan) bukan dia bertaqlid kepada saidina Zaid sahaja bahkan Imam Syafie berjitihad sendiri.


Tarikah


BAB KEEMPAT: TARIKAH

Definisi

Tarikah ialah pusaka berupa harta ataupun hak-hak yang tinggalkan oleh orang yang telah mati kepada waris-warisnya yang masih hidup serta berhak menerimanya.

Istilah para fuqaha' tarikah digunakan kepada apa yang ditinggalkan oleh si mati kepada warisnya sama ada si mati itu mempunyai hutang ataupun tidak, sama ada hutang itu bersangkutan dengan manusia seperti hutang mahar kahwin ataupun tidak bersangkutan dengan manusia seperti gadaian dan lain-lain.

Harta yang ditinggalkan oleh si mati tidak boleh dibahagikan melainkan setelah diselesaikan beberapa perkara mengikut susunan sebagaimana berikut.

1

1. Hak-hak yang bersangkutan dengan harta tarikah seperti zakat; iaitu jika sebelum

meninggalnya si mati, telah diwajibkan baginya mengeluarkan zakat, akan tetapi belum sempat mengeluarkan zakat dia meninggalkan dunia, maka wajib dikeluarkan zakat daripada harta si mati sebelum dibahagikan kepada waris-warisnya.

2. Hak yang bersangkutan dengan upacara mandi dan pengkebumian jenazah si mati

mengikut senang dan susahnya si mati sewaktu hidupnya (1)

kecuali upacara pengkebumian isteri yang kaya adalah tanggungan suami yang kaya, jika si isteri tidak menderhakai suaminya.

3. Hak yang bersangkutan dengan hutang yang tertangguh didahulukan sebelum

wasiat meskipun didahulukan menyebut wasiat daripada hutang di dalam al-Quran. Ini kerana beramal dengan hadith saidina Ali �.

Sabda Rasulullah y:

} j�K�vاKgcT[ �PX c�� أyKqn �gو q�r\ � اKq�� ا� لyjر ¬�أر{

Maksudnya: Telah berkata saidina Ali �: "Aku melihat Rasulullah y memulakan dengan

membayar hutang sebelum melaksanakan wasiat". (Riwayat Tirmizi)

Sabda Nabi y yang berbunyi:

}s� cاi¡O[ O�Kq�v �g��r {Kz� ��p� \�r {

Maksudnya: Nyawa seseorang muslim yang belum menyelesaikan hutangnya tergantung sehinggalah dia menunaikan dahulu hutangnya".

(Riwayat Ahmad) 1 Ini merupakan muktamad mazhab Syafi’e. Wajib mengikut turutan ini jika harta peninggalan itu sedkit

dan menjadi sunnah sekiranya harta peninggalan itu banyak dan melimpah ruah.


Hutang ini secara umumnya terbahagi kepada beberapa kategori mengikut dibawah ini:

• Hutang dengan Allah �� sahaja: Seperti zakat, kaffarah, nazar, dan sebagainya. Maka wajib ditunaikan daripada harta peninggalan si mati walaupun tidak diwasiatkan.

• Hutang dengan manusia sahaja: Seperti gadaian, sewa, mahar kahwin dan

sebagainya. Jika hutang tersebut bagi pihak perseorangan diwajibkan membayar kecuali dimaafkan dan jika daripada orang ramai, maka ianya wajib dibayar.

• Hutang dengan Allah �� dan manusia: Jika tidak mencukupi untuk membayar kedua-duanya serentak, hendaklah didahulukan hutang Allah � daripada hutang manusia. Jika harta tersebut mencukupi untuk kedua-duanya, maka hendaklah dibayar akan hutang tersebut sama ada dengan Allah � ataupun dengan manusia.

Perhatian: Perlu dingatkan beberapa perkara yang sangat penting yang mana kebanyakan manusia tidak tahu mengenainya iaitu mengenai upacara mandi dan pengkebumian jenazah. Perkara yang wajib bagi waris si mati dalam menggunakan harta ataupun peninggalan si mati itu cuma untuk membeli sabun, berus, minyak wangi, kapur barus, kain kapan, cotton, daun-daun yang digunakan untuk mandi dan upah menggali kubur, upah memandikan jenazah, upah pengangkutan daripada rumah ke tanah perkuburan dan sebagainya yang bersangkutan sahaja. Akan tetapi upah sembahyang jenazah yang dilakukan oleh kebanyakkan orang di Malaysia dan selainnya, begitu juga upah tunggu kubur selama 7 hari atau 40 hari dan juga upah baca al-Quran itu semua tidak termasuk dalam kiraan upacara mandi dan pengkebumian jenazah. Jika diinginkan maka bolehlah dilakukan dengan menggunakan harta waris ataupun daripada sedekah orang ramai. Bagi mereka yang berkemampuan boleh menggunakan kain sutera untuk wanita dan kain yang mahal untuk lelaki bagi mengkafankan jenazah mengikut hal kaya dan miskin si mati ketika hidupnya.

4. Hak yang bersangkut-paut mengenai wasiat kepada bukan waris dalam lingkungan

1/3 daripada harta si mati, maka hendaklah didahulukannya daripada waris. Jika

wasiat itu melebihi daripada 1/3 maka ia tertunda sehingga mendapat izin waris.

Jika mendapat keizinan waris maka didahulukan pelaksanaan wasiat daripada pembahagian pusaka dan jika tidak mendapat keizinan para waris maka ditunaikan

1/3 sahaja yang selebihnya batal wasiat tersebut. Hal-hal lain yang berkaitan dengan hukum wasiat bolehlah didapati dalam kitab-kitab feqh.

5. Hak kepada waris iaitu harta pusaka (adalah dalam kategori yang kelima selepas

daripada apa yang disebutkan di atas).


Definisi Waris


BAB KELIMA WARIS

Definisi Al-Irith ( ا®رث ) dalam bahasa Arab bererti: Perpindahan sesuatu daripada sesebuah kaum kepada sesebuah kaum yang lain atau seseorang kepada seseorang. Ini jelas dapat dilihat daripada firman Allah �:

dddd yy yy^ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘ uu uuρρρρ uu uuρρρρ ßß ßß≈≈≈≈ yy yyϑϑϑϑ øø øøŠŠŠŠ nn nn==== ßß ßß™™™™ yy yyŠŠŠŠ………… ãã ããρρρρ#### yy yyŠŠŠŠ (( (( ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Nabi Sulaiman mewarisi daripada Nabi Daud (�)”. (Surah An-Naml 27 : Ayat 16)

Dalam bahasa Arab erti mewarisi itu umum dan boleh dipelbagaikan makna seperti

mewarisi takhta, harta, rumah, pangkat, kepujian dan sebagainya.

Dalam istilah fuqaha' pula bererti: Perpindahan milik daripada si mati kepada waris yang masih hidup sama ada berupa harta, tanah ataupun hak-hak daripada hak syariah seperti gadaian, kaffarrah dan sebagainya.

Dalam istilah fuqaha' erti mewarisi khusus untuk harta dan tanah ataupun hak-hak Islam, tidak termasuk mewarisi takhta, pangkat, kemuliaan dan sebagainya. Oleh kerana itu, ia tidak dinamakan warisan dalam istilah fuqaha'.

Rukun al-Irith ( ثر®ا ) Rukun menerima pusaka itu ada tiga perkara:

1. Orang yang mewarisi harta si mati (Waris ثارو )

2. Orang yang meninggalkan harta kepada waris atau si mati (Muwarris Ojثر )

3. Harta peninggalan si mati (Hak Maurus {fª Ojثور ) Sebab-sebab menerima pusaka Sebab-sebab seseorang itu berhak menerima pusaka ada tiga perkara:

1. Pertalian nasab (keturunan) 2. Perkahwinan 3. Wala‘ (wilayah)


Pertama: Pertalian Nasab (Keturunan) Mereka yang berhak menerima pusaka atas sebab pertalian nasab ialah kedua ibu bapa, anak-anak, bapa saudara dan lain-lain. Mereka ini terdiri daripada tiga kumpulan berikut:

1. Mereka yang menerima secara fardhu 2. Mereka yang menerima secara a’shobah 3. Mereka yang menerima secara zhawi al arham

Kedua: Perkahwinan Yang dimaksudkan dengan perkahwinan itu ialah pernikahan yang sah walaupun tidak berlaku persetubuhan selepasnya. Ini bererti jika kematian sebaik sahaja akad nikah selesai dilakukan, maka si isteri atau suami berhak menerima pusaka daripada si mati (pasangan yang meninggal).

Ketiga: Wala‘ (wilayah) Wala’ ( xءو ) iaitu pusaka yang berhak diwarisi oleh seseorang disebabkan dia memerdekakan hambanya. Contohnya, apabila mati bekas hambanya dan hamba itu ada meninggalkan harta tetapi tiada waris seperti bapa atau anak nescaya hartanya itu dipusakai oleh bekas tuannya (yang memerdekakan hamba tersebut).

Telah bersabda Rasulullah y:

}vibc ءxjcا TP� xع ، وj� xه tK�cا [O {

Maksudnya: “Pemerdekaan (wala') itu satu pertalian qarabah sepertimana pertalian nasab (keturunan) yang tidak boleh dijual beli dan tidak boleh dihadiahkan kepada orang lain

”.

(Riwayat Baihaqi)

Syarat-syarat menerima pusaka Untuk membolehkan seseorang itu mewarisi pusaka, maka dia perlulah terlebih dahulu memenuhi beberapa syarat yang telah ditetapkan oleh fuqaha' sepertimana berikut:

1. Menyakini hidupnya waris selepas matinya si mati 2. Menyakini matinya si mati 3. Mengetahui akan hubungan waris dengan si mati


Pertama: Menyakini hidupnya waris selepas matinya si mati Apabila seorang manusia kembali ke rahmatullah, maka seluruh harta peninggalan si mati itu akan berpindah milik kepada waris. Oleh kerana itu, menyakini hidupnya si waris merupakan perkara yang sangat penting dalam pembahagian harta si mati. Yang dimaksudkan oleh fuqaha' mengenai hidup itu terbahagi kepada dua: 1- Hidup zahir seperti melihat seorang sedang makan dan minum. 2- Hidup taqdiri seperti hidupnya janin di dalam rahim ibu. Perkara ini akan dikupas di dalam babnya, insya-Allah.

Kedua: Menyakini matinya si mati Yang dimaksudkan menyakini matinya si mati iaitu sama ada mati yang hakiki ataupun hukmi.

1- Mati hakiki ialah mati yang dilihat dengan mata kepala sendiri. 2- Mati hukmi ialah hakim menghukumkan seseorang itu mati disebabkan hilangnya orang tersebut yang berkemungkinan orang tersebut akan dianggap mati mengikut pendek dan panjang kaum kerabat yang terdekat dengannya. Ini hukuman secara hukmi sahaja, berkemungkinan orang tersebut hidup sihat dan diberi rezeki oleh Allah �. Bab ini akan dijelaskan pada babnya yang akan datang, insya-Allah.

Ketiga: Mengetahui akan hubungan waris dengan si mati Seseorang yang ingin memiliki harta pusaka hendaklah dia mengetahui di manakah martabatnya sebagai waris kepada si mati. Sebagai contoh, sama ada waris itu dalam kategori anak atau suami, cucu, Jadd dan sebagainya. Jika seseorang itu tidak mampu menentukan kategorinya sebagai waris, maka dia tidak berhak menerima harta pusaka kerana ianya memberi mudharat kepada waris yang lain.

Halangan menerima pusaka

Seseorang yang berhak menerima pusaka tidak boleh menerimanya jika terdapat padanya salah satu daripada sebab-sebab berikut:

1. Bunuh 2. Hamba 3. Berbeza agama

Pertama: Bunuh Seorang waris yang berhak menerima pusaka diharamkan daripada menerimanya apabila dia terlibat dengan pembunuhan terhadap pewarisnya (si mati). Pengharaman ini merangkumi segala jenis atau bentuk pembunuhan yang dilakukan secara segaja seperti menembaknya ataupun tidak sengaja seperti menggali lubang untuk bercucuk tanam kemudian pewaris jatuh ke dalam lubang tersebut lalu mati, maka orang yang menggali lubang tersebut walaupun dengan niat bercucuk tanam diharamkan daripada menerima pusaka si mati, begitu juga halnya dengan berlanggar dan sebagainya.

Ini bertepatan dengan hadith Nabi Muhammad y yang berbunyi:


}c� cq��TX O[ �آv cاi�zjء�± ل { Maksudnya: “Orang yang membunuh tuan harta (si mati) tidak berhak menerima suatu apa pun daripada harta peninggalannya”. Kedua: Hamba Seseorang yang menjadi hamba tidak boleh menerima pusaka sesiapa pun selagi statusnya sebagai hamba masih kekal. Perlu diingatkan bahawa golongan hamba sudah tiada lagi pada masa sekarang ini. Ketiga: Berbeza agama

Antara sebab yang menghalang seseorang itu mewarisi pusaka pewarisnya ialah berlainan agama. Ini bererti seorang anak yang beragama kristian tidak boleh menerima pusaka bapanya yang beragama Islam, jika di saat berlaku kematian, anak tersebut masih beragama kristian. Begitu juga sebaliknya si ayah tidak mewarisi harta anaknya jika anaknya masih beragama kristian ketika sampai ajal anak tersebut. Ini berdasarkan kepada sabda Rasulullah y:

}x �ث cاitqn cا|YT وx �ث cا|YT cاitqn {

Maksudnya: “Orang-orang Islam tidak boleh mewarisi harta pusaka orang kafir begitu juga orang kafir tidak berhak mewarisi harta pusaka orang Islam”.

(Hadith Riwayat Bukhari) Sabda baginda y lagi:

}x �zjهأ ثارX OKqz�[ { Maksudnya: “Dua orang yang berbeza agama tidak boleh saling mewarisi”.

(Riwayat Tirmizi & Nasaie)

Agama orang kafir semuanya adalah agama yang satu tidak ada perbezaan di antara hindu dengan kristian begitu juga buddha dengan hindu dan sebagainya.

Murtad iaitu keluar daripada agama Islam ( �cذ�اT ��T ) dan masuk ke dalam agama yang menyalahi (bukan Islam). Mereka tidak boleh menerima pusaka daripada orang muslim dan perkara ini telah sebulat suara disepakati oleh ulama’ yang muktabar.

Adapun ahli keluarganya yang muslim ada khilaf padanya: Adakah boleh mempusakai daripada orang murtad atau tidak? Maka sebulat suara fuqaha’ iaitu Maliki, Syafi’e dan pendapat yang sah dalam mazhab Hanbali: Tidak boleh mempusakai orang muslim daripada orang murtad kerana bahawasanya tidak boleh mempusakai antara orang muslim dan kafir. Ringkasannya, murtad itu telah terkeluar daripada agama Islam dan jelas dia adalah kafir. Maka hartanya

menjadi harta rampasan bagi orang-orang muslimin ( Fai‘ اc� �ء ) dan jika dia kembali kepada agama Islam, maka seluruh hartanya akan dikembalikan kepadanya.


Dalam mazhab Abu Hanifah: Jika orang murtad itu perempuan hartanya terpulang kepada warisnya kerana perempuan yang murtad tidak wajib dibunuh di sisi mazhab Abu Hanifah tetapi dipenjarakan sehingga dia masuk Islam. Sama ada harta itu diusahakannya semasa Islam atau diusahakannya setelah dia murtad dan menyalahi juga dengan mazhab Hanafi yang mengatakan apa-apa pendapatan orang murtad semasa Islam menjadi pusaka warisnya.

Ada ulama' yang menambah syarat yang keempat: Daurul Hukmi iaitu dengan melazimkan seorang waris kepada waris yang lain itu melenyapkan warisan yang dimiliki. Contohnya, seorang lelaki yang merupakan abang kepada si mati itu mewarisi segala harta peninggalan adiknya disebabkan tidak ada waris yang lain. Tiba-tiba muncul seorang lelaki yang mendakwa bahawa dia merupakan anak kepada si mati dan dakwaannya itu disokong oleh abang si mati dengan mengatakan bahawa orang tersebut memang anak kepada si mati, maka dengan iqrarnya itu menjadikan dia tidak menerima apa-apa pusaka si mati disebabkan terhalang dengan adanya anak si mati. Maka yang demikian itu, para ulama' bersepakat mengatakan bahawa si abang sahaja yang berhak menerima pusaka si mati.Manakala si anak (atas dakwaan abang) tidak menerima apa-apa harta warisan dari simati


Mereka Yang Mempusakai Pusaka


BAB KEENAM:

MEREKA YANG MEMPUSAKAI HARTA

Mereka yang ditetapkan oleh syara' berhak mewarisi pusaka adalah terdiri daripada dua kumpulan, satu kumpulan ialah waris daripada pihak lelaki dan satu lagi daripada pihak perempuan. Manakala khunsa pula (seorang yang mempunyai dua alat kelamin). Perkara ini akan diceritakan dalam bab yang akan datang, insya-Allah.

Waris lelaki Mereka yang berhak mewarisi pusaka daripada kalangan lelaki ialah:

1. Ibn = Anak lelaki xا[�

2. Ibn al Ibn = Cucu lelaki daripada anak lelaki si mati [ا ا�x[� dan seterusnya ke bawah

3. Ab = Ayah أب 4. Abul Ab = Jadd أب �ب اأg� و

5. Akh Shaqiq = Saudara lelaki seibu sebapa ا�K]cخ اª�� 6. Akh li Ab = Saudara lelaki sebapa ب�اµc خ 7. Akh li Umm = Saudara lelaki seibu مµc ا�خ 8. Ibn Akh Shaqiq = Anak saudara lelaki kepada saudara lelaki seibu sebapa [ا�

خ ا�ª��]cا 9. Ibn Akh li Ab = Anak saudara lelaki kepada saudara lelaki sebapa seterusnya ke

bawah نإا�] ا�خ �ب و yX�

10. Amm Shaqiq = Bapa saudara daripada sebelah saudara lelaki seibu sebapa cاn� K]cاª��

11. Amm li Ab = Bapa saudara daripada sebelah saudara lelaki sebapa n�cب ا� 12. Ibn Amm Shaqiq = Sepupu daripada saudara lelaki seibu sebapa n�cا [ا� ª��]cا 13. Ibn Amm li Ab = Sepupu daripada saudara lelaki sebapa dan seterusnya ke bawah

y�X نإ�ب و اn�c ا�]

14. Zawj = Suami K�cوجا 15. Mu'tiq = Lelaki bekas tuan kepada seorang hamba yang telah dibebaskan ic�اzª

Waris perempuan Mereka yang berhak mewarisi pusaka daripada kalangan perempuan ialah:

1. Bint = Anak perempuan ¬�� 2. Bint Ibn = Cucu perempuan daripada anak lelaki si mati ¬�� اx[�

3. Umm = Emak / Ibu م�ا 4. Jaddah min jihatil umm = Nenek daripada sebelah ibu Kgم ة��


5. Jaddah min jihatil Ab = Nenek daripada sebelah bapa. gب� ة� 6. Ukht Shaqiqah = Saudara perempuan seibu sebapa v��± أ¸¬ 7. Ukht li Ab = Saudara perempuan sebapa ¬¸ب أ� 8. Ukht li Umm = Saudara perempuan seibu ¬¸م أ�

9. Zawjah = Isteri cاvو�� 10. Mu'tiqah = Bekas tuan Perempuan kepada hamba yang telah dibebaskan ic�اzv�

Perhatian: Jadual di bawah, penulis menggunakan kata ringkas:

[P� = Cucu perempuan daripada anak lelaki [P� = Cucu lelaki daripada anak lelaki

r� = Saudara perempuan seibu sebapa Saudara lelaki seibu sebapa = ق

¯z¸ = Saudara perempuan sebapa ¯¸ = Saudara lelaki sebapa

nz¸ = Saudara perempuan seibu n¸ = Saudara lelaki seibu

v� = Isteri

Mahjub (terhalang) = م

Ashobah’ = ع

Jatuh (tidak mewarisi kerana harta telah habis dibahagi kepada waris) = س

gcو = Walad (anak lelaki atau perempuan)

�O = Mafqud (orang-orang yang hilang) Faedah: Jika berkumpul seluruh waris perempuan, maka yang mewarisi daripada mereka hanya:

• Bint

• Bint Ibn

• Umm

• Ukht Shaqiqah

• Isteri


Contoh: Asal masalah

↓

24

12 ¬�� 1/2

4 [P� 1/6

1/6 أم 4

3 v1/8 زو�

1 v� ع Jika berkumpul seluruh waris lelaki, maka yang mewarisi daripada mereka hanya:

• Ibn

• Ab

• Zawj


↓

12

1/4 زوج 3

1/6 أب 2

�]ا 7 ع Jika berkumpul waris lelaki dan perempuan, maka yang mewarisi daripada mereka hanya:

• Ibn

• Bint

• Ab

• Umm

• Salah seorang daripada suami atau isteri



↓

24

1/6 أب 4

1/6 أم 4

3 v1/8 زو�

13 ا�]

ع¬��

Bahagian-bahagian pusaka Mereka yang menerima pusaka sama ada daripada kalangan lelaki ataupun perempuan itu terbahagi kepada tiga kategori: Kategori pertama: Mereka yang menerima pusaka secara fardhu Kategori kedua : Mereka yang menerima pusaka secara a’shobah Kategori ketiga : Mereka yang menerima pusaka secara fardhu dan a’shobah (kedua-dua sekali)


Definisi Fardhu


BAB KETUJUH:

DEFINISI FARDHU Fardhu

Makna fardhu dalam ilmu ini ialah bahagian yang ditentukan oleh syara’ (Allah �)

bagi waris-waris yang tertentu. Tidak boleh lebih melainkan dengan ditolak (Radd) dan tidak boleh kurang melainkan dengan ditambah (’Aul).

A'shobah

Makna a'shobah dalam ilmu ini iaitu suatu bahagian yang tidak ditentukan oleh syara' bagi waris-waris yang tertentu. Mereka yang menerima secara fardhu daripada kalangan perempuan itu adalah ke semuanya sekali kecuali Mu'tiqah (bekas tuan perempuan kepada hamba yang telah dibebaskan). Bagi lelaki pula, mereka hanya menerima ’ashobah kecuali Zawj (suami) dan Akh li um (saudara lelaki seibu) dan juga Ab (ayah) serta Jadd (datuk) pada sesetengah keadaan. Kesimpulannya, mereka yang menerima secara ’ashobah ke semua lelaki kecuali Zawj dan Akh li Umm. Bagi perempuan pula mereka tidak menerima secara ’ashobah kecuali Mu'tiqah

sepertimana yang dinyatakan dalam nazam Rahabiah:

z� OK�¬ ��zª KاKx Kcإ Pv�ا \¼« Tء�t اc� Y��cو(( c�اPv ((

"Tidaklah bagi perempuan itu menerima ’ashobah

Kecuali mereka yang diberikan peluang membebaskan hamba"

Fardhu (ketentuan) yang telah ditetapkan oleh Allah �� di dalam al-Quran: Fardhu yang disebutkan di dalam al-Quran al-Karim itu ada enam:

1) 1/2 ��s satu perdua 4) 2/3 نToqm dua pertiga

2) 1/4 wر� satu perempat 5) 1/3 ½qm satu pertiga

3) 1/8 [im satu perlapan 6) 1/6 سgy satu perenam Ulama' mujtahidin telah menambah satu lagi fardhu iaitu:

1/3 (satu pertiga baki) apabila

berkumpul seluruh waris di dalam pusaka sama ada ahli fardhu atau ahli a’shobah. Maka hendaklah diberikan pusaka tersebut kepada ahli fardhu dahulu. Jika ada lebihan, maka hendaklah diberikan kepada ahli a’shobah.


Ini berdasarkan sabda Nabi y di dalam hadithnya:

} آذ X�� رcو�q�Y Ti� T�� Yµه� �ا~ا اcb�j�cأ{

Maksudnya: “Berikan harta pusaka kepada ahlinya (ahli fardhu), jika berlebih berikan kepada yang berhak daripada kalangan lelaki”

(Riwayat Bukhari) Huraian: Nabi Muhammad y di dalam sabdanya telah mendahulukan ahli fardhu dan

kemudian kaum lelaki. Ini bererti harta diberikan kepada ahli fardhu dahulu, jika ada lebihan barulah diberikan kepada ahli a'shobah. Sekarang diperincikan lagi bahagian-bahagian yang telah ditetapkan oleh Allah � di dalam al-Quran dan ulama' mujtahidin.

LIMA ORANG YANG BERHAK MENDAPAT NISFU ( ½ )

Zawj = Suami Bint = Seorang anak perempuan Bint Ibn = Seorang cucu perempuan daripada anak lelaki Ukht Shaqiqah = Seorang saudara perempuan seibu sebapa Ukht li Ab = Seorang saudara perempuan sebapa

1. Zawj = Suami: Berhak menerima seperdua ( ½ ) daripada harta dengan syarat si

mati (isteri) tiada mempunyai furu’ waris iaitu anak lelaki ataupun perempuan dan seterusnya ke bawah (sama ada Ibn Ibn atau Bint Ibn dan ke bawah)

Jika si mati (isteri) mempunyai furu' waris maka si zawj hanya berhak menerima seperempat sahaja ¼. Dalil daripada al-Quran:

**** öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ãã ãã____≡≡≡≡ uu uuρρρρ øø øø———— rr rr&&&& ββββ ÎÎ ÎÎ)))) óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ££ ££ ßß ßßγγγγ ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ àà àà6666 nn nn==== ss ssùùùù ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ zz zz òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 ⟨⟨⟨⟨ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ …

Maksudnya: “Dan bagimu (suami-suami) seperdua daripada harta yang ditinggalkan oleh isteri-isterimu, jika mereka tidak mempunyai anak. Jika isteri-isterimu itu mempunyai anak, maka kamu mendapat seperempat daripada harta yang ditinggalkannya…”.



Contoh:

Zawj tanpa furu' waris berhak menerima ½ harta

2

1/2 زوج 1

ع أب 1

Zawj jika mempunyai furu' waris, maka dia hanya berhak menerima 1/4 harta

4

1/4 زوج 1

ع ا�] 3

*Furu' waris ialah anak lelaki atau perempuan atau cucu lelaki dari anak lelaki atau cucu perempuan dari anak lelaki dan seterusnya ke bawah cicit, cuit dan seterusnya.

2. Bint = Seorang anak perempuan berhak menerima seperdua (1/2) daripada harta

dengan dua syarat:

Pertama: Tidak bersama Bint (anak perempuan) itu adik-beradik perempuan yang lain (Mumasil).

Kedua: Tidak bersama Bint (anak perempuan) itu adik-beradik lelaki yang lain (Mua'shshib).

Jika Bint itu bersama adik perempuannya, maka dia dan adik perempuannya itu akan mendapat

2/3 dan jika dia bersama adik-beradik lelaki, maka dia akan

mendapat a’shobah bersama adik- beradik lelakinya (bagi lelaki itu dua bahagian perempuan).

Dalil daripada al-Quran:

dddd ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù ££ ££ ää ää.... [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ ss ss−−−− öö ööθθθθ ss ssùùùù ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttGGGG tt tt⊥⊥⊥⊥ øø øøOOOO $$ $$#### ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù $$$$ ss ssVVVV èè èè==== èè èèOOOO $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? (( (( ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ ôô ôôMMMM tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο yy yy‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏmmmm≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏ ii iiΖΖΖΖ9999 $$ $$#### 44 44 ... ⟨⟨⟨⟨ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪

Maksudnya: “Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu. Iaitu: bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan; dan jika anak itu semuanya perempuan lebih daripada dua, maka bagi mereka


dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan; jika anak perempuan itu seorang saja, maka dia memperolehi separuh daripada harta”. (Surah An-Nisa’ 4 : Ayat 11)

Contoh: 1) Bint berhak menerima 1/2 kerana tidak ada mumasil dan mua’shshib.

2

1 ¬�� 1/2

1 n\ ع

2) Jika Bint bersama adik-beradik perempuan (Bint), maka dia tidak mendapat 1/2 harta, akan tetapi akan mendapat 2/3 untuk dikongsi bersama saudaranya.

3

1 ¬�� ¬�� 2/3

1

1 n\ ع

3) Jika Bint bersama saudara lelaki, maka dia dan saudara lelakinya akan mendapat a’shobah. Bagi lelaki dua bahagian perempuan.

3

1 ¬�� ع

ا�] 2

3. Bint Ibn = Seorang cucu perempuan daripada anak lelaki dan seterusnya ke

bawah: Berhak menerima seperdua (1/2) harta dengan tiga syarat:

Pertama : Si mati tidak meninggalkan anak lelaki mahupun perempuan ataupun cucu yang terdekat


Kedua : Tidak bersama Bint Ibn itu adik-beradik perempuan (mumasil) Ketiga : Tidak bersama Bint Ibn itu adik-beradik lelaki (mua’shshib)

Dalil daripada hadith:

}�pK�cا �Pf� �� cqP�¬ ا��c�� وcP�¬ اx�[ ftcاgس �|iqv cqoqo�[ {

Maksudnya: “Rasulullah y memberi hukum bagi Bint separuh harta dan Bint Ibn satu

perenam harta bagi mencukupi dua pertiga harta”. (Hadith Riwayat Bukhari) Dalil daripada Ijma’ ulama‘

] jcg \�g \gOrاT cمO� مx�[ ��jا cgو نKأ[

Maksudnya: “Sesungguhnya walad ibn mengambil tempat walad jika di dalam keadaan ketiadaannya”.

*Jika bersama Bint Ibn itu furu’ waris atau cucu yang lebih hampir kepada si mati dan sekiranya furu’ waris itu lelaki, maka terhalanglah Bint Ibn daripada menerima harta pusaka. *Jika furu’ waris itu seorang perempuan tidak berbilang, maka Bint Ibn tersebut mendapat

1/6 mencukupi

2/3 bahagian yang disediakan untuk perempuan dan jika

furu’ waris itu berbilang, maka terhalanglah Bint Ibn tersebut daripada menerima harta pusaka selagi tidak ada orang yang menga'shobahkannya iaitu (Akh Mubarak). *Jika bersama Bint Ibn tersebut cucu lelaki yang lain (sepupu) atau adik-beradik, maka akan berpindah Bint Ibn daripada keadaan fardhu kepada a'shobah (bahagian lelaki dua kali ganda perempuan). *Jika bersama Bint Ibn tersebut adik-beradik perempuan yang lain sama ada seorang ataupun ramai, maka dia dan saudaranya itu akan menerima

2/3 daripada

harta pusaka.

Contoh:

1) Bint Ibn berhak mendapat 1/2 daripada pusaka kerana tidak ada furu’ waris atau cucu yang terhampir serta tidak ada mumasil dan juga tidak ada mua’shshib.

2

1 [P� 1/2

1 n\ ع


2) Bint Ibn bersama seorang furu’ waris perempuan. Bint Ibn hanya berhak mendapat 1/6 untuk mencukupi 2/3 daripada harta pusaka.

6

3 ¬�� 1/2

1 [P� 1/6

2 n\ ع

3) Bint Ibn bersama dua atau berbilang furu’ waris perempuan, maka terhalanglah Bint Ibn daripada menerima harta pusaka.

3

Tz�� 2/3ن 2

م �P] م

1 n\ ع 4) Bint Ibn bersama dua atau ramai anak perempuan si mati serta bersamanya juga Akh Mubarak. Bint Ibn jika tidak ada Akh Mubarak, maka termahjub (terhalang) daripada mendapat harta pusaka seperti contoh di atas. Akan tetapi dengan adanya Akh Mubarak layaklah cucu mendapat a’shobah bersama Akh Mubarak.

3

Tz�� 2/3ن 2

1

[P� ع

[P�* *Akh Mubarak


5) Bint Ibn bersama saudara perempuannya (mumasil). Bint Ibn hanya berhak berkongsi dengan saudaranya 2/3 daripada harta pusaka.

3

1 [P� 2/3

1 [P�

1 n\ ع

6) Cucu perempuan bersama saudaranya lelaki. Cucu perempuan hanya berhak mendapat a’shobah iaitu untuk lelaki dua bahagian perempuan (seolah-seolah cucu lelaki itu dua orang).

3

�]�x] اا 2 ع

�]��x¬ ا 1

4. Ukht Shaqiqah = Seorang saudara perempuan seibu sebapa berhak menerima ½ dengan empat syarat:

Pertama: Tidak bersama si mati itu furu' waris sama ada Ibn atau Bint Kedua: Tidak ada bersama si mati itu Ab Ketiga: Tidak bersama Ukht Shaqiqah itu saudaranya lelaki (mu'ashib) Keempat: Tidak bersama Ukht Shaqiqah itu saudaranya perempuan (mumasil)

*Jika bersama si mati itu furu' waris lelaki, maka Ukht Shaqiqah terhalang daripada mendapat harta pusaka. *Jika bersama si mati itu furu' waris perempuan sama ada seorang mahupun ramai, Ukht Shaqiqah akan menjadi a’shobah bersama furu' waris perempuan. *Jika bersama si mati itu bapa, maka Ukht Shaqiqah terhalang daripada menerima pusaka. *Jika bersama Ukht Shaqiqah saudaranya perempuan (mumasil), maka dia dan saudaranya itu menerima

2/3 daripada harta pusaka.

*Jika bersama Ukht Shaqiqah saudaranya lelaki, maka dia dan saudaranya itu menerima a'shobah (bagi lelaki dua bahagian perempuan).



yy yy7777 tt ttΡΡΡΡθθθθ çç ççFFFF øø øø"""" tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏFFFF øø øø"""" ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÈÈ ÈÈββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((#### îî îîττττ ââ ââ÷÷÷÷ öö öö∆∆∆∆ $$ $$#### yy yy7777 nn nn==== yy yyδδδδ }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ !! !!$$$$ yy yyγγγγ èè èèOOOO ÌÌ ÌÌ�� tt ttƒƒƒƒ

ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ $$$$ oo ooλλλλ °° °°;;;; ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù $$$$ tt ttFFFF tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttFFFF uu uuΖΖΖΖ øø øøOOOO $$ $$#### $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ÈÈ ÈÈββββ$$$$ ss ssVVVV èè èè==== ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ®® ®®ÿÿÿÿ ÊÊ ÊÊΕΕΕΕ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ZZ ZZωωωω%%%% yy yy`ÍÍ ÍÍ hh hh‘‘‘‘ [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm

ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ss[[[[ΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 33 33 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Mereka meminta fatwa kepadamu (tentang kalalah). Katakanlah: "Allah memberi fatwa kepadamu tentang kalalah (iaitu): jika seorang meninggal dunia dan dia tidak mempunyai anak dan mempunyai saudara perempuan, maka bagi saudaranya yang perempuan itu seperdua daripada harta yang ditinggalkannya dan saudaranya yang lelaki mempusakai (seluruh harta si mati), jika dia tidak mempunyai anak; tetapi jika saudara perempuan itu dua orang, maka bagi keduanya dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan oleh yang meninggal. Dan jika mereka (ahli waris itu terdiri daripada) saudara-saudara lelaki dan perempuan, maka bahagian seorang saudara lelaki sebanyak bahagian dua orang saudara perempuan…”.

(Surah An-Nisaa’ 4 : Ayat 176)

Dalil daripada hadith Nabi Muhammad y:

}�pK�cا �Pf� �� cqP�¬ ا��c�� وcP�¬ اx�[ ftcاgس �|iqv cqoqo�[ {


perenam harta bagi mencukupi dua pertiga harta”. (Hadith Riwayat Bukhari)

Contoh: 1) Ukht Shaqiqah berhak menerima 1/2 daripada harta pusaka kerana tidak ada yang menghalangnya.

2

1 r� 1/2

1 n\ ع


2) Ukht Shaqiqah bersama furu' waris lelaki, maka terhalanglah Ukh Shaqiqah daripada

menerima harta pusaka.

1

ع �]ا 1

م �r م

3) Ukht Shaqiqah bersama furu' waris (cucu lelaki daripada anak lelaki dan seterusnya ke bawah seperti cicit dan sebagainya), maka Ukht Shaqiqah terhalang daripada menerima pusaka.

1

1 �[P ع

م �r م

4) Ukht Shaqiqah bersama seorang furu' waris perempuan. Oleh itu, Ukht Shaqiqah mendapat a’shobah.

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

م \n م


5) Ukht Shaqiqah bersama dua orang atau lebih furu' waris perempuan. Hukum masalah ini ialah: Ukht Shaqiqah mendapat a’shobah (lebihan daripada harta).

3

Tz�� 2/3ن 2

1 r� ع

م \n م

6) Ukht Shaqiqah terhalang daripada menerima pusaka disebabkan ia bersama bapa.

1

ع أب 1

م �r م

7) Ukht Shaqiqah mendapat a’shobah bersama Shaqiq dan dibahagikan mengikut kaedah lelaki mendapat dua bahagian dan perempuan mendapat satu bahagian.

3

1 r� ع

ق 2


8) Ukht Shaqiqah bersama saudara perempuan (Shaqiqah) yang dinamakan mumasil akan mendapat 2/3 harta pusaka.

5. Ukht li Ab = Seorang saudara perempuan sebapa berhak menerima ½ harta pusaka dengan lima syarat: Pertama: Tidak bersama si mati itu furu' waris Kedua: Tidak ada bersama si mati itu bapa Ketiga: Tidak ada bersama Ukht li Ab salah seorang daripada saudara seibu dan

sebapa (Ashiqqa') Keempat: Tidak bersama Ukht li Ab itu saudara lelaki sebapa (mu'ashib). Kelima: Tidak bersama Ukht li Ab itu saudara perempuan sebapa (mumasil).

*Jika bersama si mati itu furu' waris lelaki, maka Ukht li Ab terhalang daripada mendapat harta pusaka. *Jika bersama si mati itu furu' waris perempuan sama ada seorang ataupun ramai, maka Ukht li Ab akan menjadi a’shobah bersama furu' waris perempuan seperti

yang telah dinyatakan oleh nazam Rahabiah:

)) TتT Y�K[ O��K[ O��Pت�� ]|� نإ اتj�او ))

"Akhawat (tidak kira sama ada Shaqiqah ataupun li Ab) jika mereka bersama anak perempuan si mati, maka akhawat ke semuanya akan mendapat a’shobah (bersama anak perempuan si mati)".

*Jika bersama si mati itu bapa, maka Ukht li Ab akan terhalang daripada menerima harta pusaka. *Jika ada bersama Ukht li Ab itu saudara seibu sebapa lelaki, maka akan terhalang daripada menerima harta pusaka. *Jika ada bersama Ukht li Ab itu seorang saudara seibu sebapa perempuan dan berhak menerima ½ secara fardhu, maka Ukht li Ab itu menerima

1/6

menyempurnakan 2/3. Akan tetapi jika berbilang Bint (anak perempuan si mati),

maka terhalanglah Ukht li Ab selagi tidak ada orang yang menga'shobahkannya iaitu saudara lelaki sebapa. *Jika Ukht Shaqiqah itu menjadi a'shobah bersama anak perempuan si mati, maka Ukht li Ab terhalang daripada mendapat harta pusaka. *Jika bersama Ukht li Ab itu saudaranya perempuan (mumasil), maka dia dan saudaranya itu akan menerima

2/3 dari harta pusaka.

*Jika bersama Ukht li Ab itu saudaranya lelaki, maka dia dan saudaranya itu menerima a'shobah (bagi lelaki dua bahagian perempuan).

3

2 r�

2/3 r�

1 n\ ع



yy yy7777 tt ttΡΡΡΡθθθθ çç ççFFFF øø øø"""" tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ oo oo„„„„ ÈÈ ÈÈ≅≅≅≅ èè èè%%%% ªª ªª!!!! $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ àà àà6666‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏFFFF øø øø"""" ãã ããƒƒƒƒ ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ss ss3333 øø øø9999 $$ $$#### 44 44 ÈÈ ÈÈββββ ÎÎ ÎÎ)))) (( ((#### îî îîττττ ââ ââ÷÷÷÷ öö öö∆∆∆∆ $$ $$#### yy yy7777 nn nn==== yy yyδδδδ }} }}§§§§ øø øøŠŠŠŠ ss ss9999 ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& $$$$ yy yyγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 uu uuθθθθ èè èèδδδδ uu uuρρρρ !! !!$$$$ yy yyγγγγ èè èèOOOO ÌÌ ÌÌ�� tt ttƒƒƒƒ

ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ $$$$ oo ooλλλλ °° °°;;;; ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù $$$$ tt ttFFFF tt ttΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ tt ttFFFF uu uuΖΖΖΖ øø øøOOOO $$ $$#### $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ÈÈ ÈÈββββ$$$$ ss ssVVVV èè èè==== ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ®® ®®ÿÿÿÿ ÊÊ ÊÊΕΕΕΕ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ZZ ZZωωωω%%%% yy yy`ÍÍ ÍÍ hh hh‘‘‘‘ [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm

ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ss[[[[ΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 33 33 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪

Maksudnya: “Mereka meminta fatwa kepadamu (tentang kalalah). Katakanlah: "Allah memberi fatwa kepadamu tentang kalalah (iaitu): jika seorang meninggal dunia dan dia tidak mempunyai anak dan mempunyai saudara perempuan, maka bagi saudaranya yang perempuan itu seperdua daripada harta yang ditinggalkannya dan saudaranya yang lelaki mempusakai (seluruh harta si mati), jika dia tidak mempunyai anak; tetapi jika saudara perempuan itu dua orang, maka bagi keduanya dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan oleh yang meninggal. Dan jika mereka (ahli waris itu terdiri daripada) saudara-saudara lelaki dan perempuan, maka bahagian seorang saudara lelaki sebanyak bahagian dua orang saudara perempuan…”.

(Surah An-Nisaa’ 4 : Ayat 176) Dalil Hadith:

} f�PK�cا �p�� ¬�Pcو ��cا ¬�Pqc [�oqoqc vqi|� سgftcا [�xا{


perenam harta bagi mencukupi dua pertiga harta”. (Hadith Riwayat Bukhari)

Contoh: Ukht li Ab tidak bersama orang–orang yang menghalangnya.

2

1 ¯z¸ 1/2

1 n\ ع Contoh: Ukht li Ab bersama furu’ waris lelaki.

1

1 STع ا م VWX م


Contoh: Ukht li Ab bersama seorang furu’ waris perempuan.

2

1 ¬�� 1/2

1 ¯z¸ ع

م \n م

Contoh: Ukht li Ab bersama berbilang furu’ waris perempuan .

Contoh: Ukht li Ab bersama Akh Mubarak serta bersama berbilang furu’ waris perempuan.

*Akh Mubarak Contoh: Ukht li Ab bersama bapa.

1

ع أب 1

م ¯z¸ م

3

Tz�� 2/3ن 2

1 ¯z¸ ع

م \n م

3 Tz�� 2/3ن 2

1 ¯z¸

ع ¯¸*


Contoh: Ukht li Ab bersama Shaqiq (saudara lelaki seibu sebapa).

1

م ¸z¯ م

ع ق 1

Contoh: Ukht li Ab bersama seorang Shaqiqah yang layak mendapat ½ harta.

6

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

2 n\ ع Contoh: Ukht li Ab bersama berbilang Shaqiqah.

3 2 2r� 2/3

م ¸z¯ م

1 n\ ع Contoh: Ukht li Ab bersama Akh Mubarak.

3 2 2 r� 2/3

1 ¯z¸

ع ¯¸*

*Akh Mubarak


Contoh: Ukht li Ab bersama Shaqiqah yang menjadi a’shobah bersama furu’ waris perempuan.

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

م ¸z¯ م

Contoh: Ukht li Ab bersama saudara perempuan sebapa (mumasil).

3 1 ¯z¸

2/3 1 ¯z¸

1 n\ ع Contoh: Ukht li Ab bersama saudara lelaki sebapa (mua’shib).

3

1 ¯z¸ ع

2 ¯¸

Contoh: Ukht li Ab bersama Akh Masy’um.

2 1/2 زوج 1

1 r� 1/2

¸z¯ س ع

¯¸* أخ O[¡م:(*) Faedah: Apabila berkumpul ke semua waris yang menerima ½ harta, maka yang akan menerimanya hanya 4 waris sahaja.


Contoh:

12

1/4 زوج 3

6 ¬�� 1/2

2 [P� 1/6

1 r� ع

م ¸z¯ م

DUA ORANG YANG BERHAK MENDAPAT ( ¼ )

Zawj = Suami Zawjah = Isteri

1. Zawj = Suami: Berhak menerima ¼ dengan satu syarat iaitu jika si mati (isteri) mempunyai furu' waris sama ada anak lelaki atau perempuan, cucu lelaki atau

perempuan. Jika tidak ada furu' waris maka Zawj akan mendapat ½ pusaka seperti di atas.


öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 uu uuρρρρ ßß ßß#### óó óóÁÁÁÁ ÏÏ ÏÏΡΡΡΡ $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ãã ãã____≡≡≡≡ uu uuρρρρ øø øø———— rr rr&&&& ββββ ÎÎ ÎÎ)))) óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ££ ££ ßß ßßγγγγ ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 �� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ãã ããΝΝΝΝ àà àà6666 nn nn==== ss ssùùùù ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ zz zz òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪

Maksudnya: “Dan bagimu (suami-suami) seperdua daripada harta yang ditinggalkan oleh isteri-isterimu, jika mereka tidak mempunyai anak. Jika isteri-isterimu itu mempunyai anak, maka kamu mendapat seperempat daripada harta yang ditinggalkannya…”.


Contoh:

1) Zawj (زوج): Zawj menerima 1/4 kerana ada furu' waris sama ada lelaki atau perempuan.

4

1/4 زوج 1

ا�] 2 ع

1 ¬�� Jika tiada furu' waris, maka Zawj berhak mendapat ½ seperti contoh di atas.


2

1/2 زوج 1

ع بأ 1

2. Zawjah = Isteri sama ada seorang atau lebih, dia berhak mendapat ¼ dengan satu

syarat sahaja iaitu tidak ada bersama si mati (suami) itu furu' waris sama ada anak lelaki atau perempuan, cucu lelaki atau perempuan dan seterusnya ke bawah. Jika bersama si mati (suami) furu' waris, maka si isteri seorang ataupun lebih akan mendapat

1/8 daripada harta pusaka.


�� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 uu uuρρρρ .. ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFF øø øø.... tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 àà àà6666 tt ttƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ ss ss9999 uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß ßß ßßϑϑϑϑ ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ΛΛΛΛ ää ää òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “… Para isteri memperoleh seperempat harta yang kamu tinggalkan jika kamu tidak mempunyai anak. Jika kamu mempunyai anak, maka para isteri memperoleh seperlapan daripada harta yang kamu tinggalkan…”.


Contoh:

Zawjah tidak bersama furu' waris, maka berhak baginya mendapat 1/4 harta.

4

1 r� 1/4

ع أب 3

Jika Zawjah bersama furu' waris, maka berhak baginya mendapat 1/8 harta.

8

1 r� 1/8

ع ا�] 7

Dalam masalah ini tidak mungkin terjadi kedua-duanya (Zawj dan Zawjah) berada di dalam warisan harta pusaka.


Faedah: Diketahui daripada hukum ini bahawa Zawjah mendapat ¼ , jika tidak ada furu’

waris dan mendapat 1/8 jika bersama furu’ waris sama ada berbilang ataupun seorang Zawjah sahaja, kerana tidak mewarisi jika lebih dari empat orang Zawjah.

*Jika seorang kafir mengahwini 5 orang isteri, kemudian dia memeluk agama Islam begitu juga kesemua isterinya. Kemudian dia meninggal dunia sebelum memilih 4 orang isteri. Berkata Ulama’ Hanbali: Dibuat undian, hanya 4 orang sahaja yang akan mewarisi. Berkata Ulama’ Hanafi: Jika dia (si mati) mengahwini isteri-isterinya secara serentak, maka hendaklah dipisahkan ke semua mereka (isteri-isteri). Jika dia mengahwini secara turutan, maka empat turutan yang pertama sahaja yang sah, manakala isteri yang kelima terpisah (tidak menerima harta pusaka). Berkata ulama’ Maliki: Tidak mewarisi isteri-isterinya kecuali jika dia sempat membuat pilihan sebelum dia meninggal dunia. Berkata Ulama’ Syafi’e: Sesungguhnya yang mewarisi daripada mereka semua hanya 4 orang sahaja. Oleh itu, boleh dilakukan perdamaian atau dibahagi secara sama rata kepada kelima-lima isteri tersebut.

SEORANG SAHAJA YANG BERHAK MENDAPAT 1/8

1. Zawjah = Isteri: Berhak menerima 1/8 dengan satu syarat sahaja iaitu ketika si mati

(suami) ada mempunyai furu' waris iaitu anak lelaki atau perempuan, cucu lelaki atau perempuan. Jika si mati ( suami) tidak ada furu' waris maka Zawjah berhak mendapat ¼ seperti di atas.


�� ∅∅∅∅ ßß ßßγγγγ ss ss9999 uu uuρρρρ .. ßß ßßìììì çç çç//// ”” ””��9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFF øø øø.... tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) öö ööΝΝΝΝ ©© ©©9999 àà àà6666 tt ttƒƒƒƒ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 ©© ©©9999 ÓÓ ÓÓ‰‰‰‰ ss ss9999 uu uuρρρρ 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ$$$$ ŸŸ ŸŸ2222 öö ööΝΝΝΝ àà àà6666 ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ££ ££ ßß ßßγγγγ nn nn==== ss ssùùùù ßß ßß ßß ßßϑϑϑϑ ›› ››VVVV9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ΛΛΛΛ ää ää òò òò2222 tt tt�� ss ss???? 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Para isteri memperoleh seperempat harta yang kamu tinggalkan jika kamu tidak mempunyai anak. Jika kamu mempunyai anak, maka para isteri memperoleh seperlapan daripada harta yang kamu tinggalkan”

(Surah An-Nisa’ 4 : Ayat 12) Contoh:

Jika Zawjah bersama furu' waris, maka berhak baginya 1/8 harta pusaka.


8

1 r� 1/8

ع ا�] 7

Jika Zawjah tidak bersama furu' waris, maka berhak baginya ¼ harta pusaka.

4

1 r� 1/4

ع بأ 3

EMPAT ORANG YANG BERHAK MENDAPAT ( 2/3 )

Bintaani = Dua orang anak perempuan atau lebih. Bintaa Ibn = Dua orang cucu perempuan daripada anak lelaki atau lebih. Ukhtaa Shaqiqah = Dua orang saudara perempuan seibu sebapa atau lebih. Ukhtaa li Ab = Dua orang saudara perempuan sebapa atau lebih.

Formula: Semua yang mendapat ½ , merekalah yang mendapat 2/3 kecuali Zawj

seperti yang telah dinyatakan oleh nazam Matan Zubad:

)) اoآ��cT�� Ow OoX c�Y T�� ا O[ �g Ä� ضT Yنqoاfocو((

" 2/3 merupakan fardhu bagi orang yang mendapat

½ bersama saudara perempuan seorang mahupun ramai"

1. Bintaani: Dua orang anak perempuan atau lebih berhak mendapat

2/3 harta

pusaka dengan satu syarat sahaja iaitu tidak ada bersama Bintaani ini saudara lelaki. Jika ada saudara lelaki, maka Bintaani hanya berhak mendapat a'shobah bersama saudara lelaki (bagi lelaki dua bahagian perempuan).


Contoh:

Bintaani ( zن��T ): Dua orang anak perempuan atau berbilang serta tidak bersamanya saudara lelaki (Ibn).

3

Tz�� 2/3ن 2

ع ق 1

Bintaani bersama saudara lelakinya, maka hendaklah diikuti kaedah (Bagi seorang lelaki dua bahagian perempuan)

4

��Tzن 2 ع

ا�] 2

2. Bintaa Ibn: Dua orang cucu perempuan daripada anak lelaki atau lebih berhak mendapat

2/3 dengan dua syarat:

Pertama : Tidak ada pada si mati itu anak lelaki atau perempuan ataupun cucu yang terhampir.

Kedua : Tidak ada bersama cucu perempuan itu saudaranya lelaki (mua'shib).

*Jika si mati mempunyai anak lelaki atau cucu lelaki yang lebih hampir kepada si mati daripada cucu perempuan ini, maka tidak ada bahagian untuk cucu perempuan di dalam mewarisi harta pusaka. *Jika si mati mempunyai anak perempuan seorang, maka cucu perempuan ini akan

mendapat 1/6 mencukupi 2/3 bahagian perempuan.

*Jika si mati mempunyai ramai anak perempuan, maka terhalanglah cucu perempuan daripada mendapat harta pusaka selagi tidak ada orang yang menga'shobahkannya (saudara lelaki juga dinamakan Akh Mubarak). *Jika terdapat saudara lelaki bagi cucu perempuan tersebut, maka si cucu perempuan akan mendapat a'shobah bersama saudara lelakinya (bagi lelaki dua bahagian perempuan).


Contoh:

1) Bintaa Ibn ( Tzا��x[� ): Tidak bersamanya anak si mati lelaki maka berhak baginya 2/3.

24

16 2 [P� 2/3

3 v� 1/8

ع ق 5

2) Bintaa Ibn bersama anak lelaki si mati, maka dia terhalang dengan adanya anak lelaki si mati.

1

م �P] 2 م

ع ا�] 1 3) Bintaa Ibn bersama seorang anak perempuan si mati.

6

3 ¬�� 1/2

1 2 [P� 1/6

2 n\ ع


4) Bintaa Ibn bersama dua anak perempuan si mati atau lebih.

3

Tz�� 2/3ن 2

م �P] 2 م

1 n\ ع

5) Bintaa Ibn bersama Akh Mubarak serta dua anak perempuan si mati.

3

Tz�� 2/3ن 2

1 2 [P�

ع * �]xا�] ا

* Akh Mubarak 6) Bintaa Ibn bersama saudara lelakinya hukumnya: dia’shobahkan kedua-duanya (bagi lelaki dua bahagian perempuan).

4

2 [P� 2 ع

2 [P�


3. Ukhtaa Shaqiqah: Dua orang saudara perempuan seibu sebapa atau lebih

berhak mendapat 2/3 dengan tiga syarat:

Pertama : Tidak ada pada si mati itu furu' waris. Kedua : Tidak ada pada si mati itu bapa. Ketiga : Tidak ada pada Uktaa Shaqiqah itu saudara lelaki. *Jika ada pada si mati itu furu' waris lelaki, maka terhalang Ukhtaa Shaqiqah daripada mendapat harta pusaka. *Jika ada pada si mati itu furu' waris perempuan seorang ataupun ramai, maka Ukhtaa Shaqiqah mendapat a'shobah bersama furu' waris perempuan. *Jika ada pada si mati seorang bapa, maka Ukhtaa Shaqiqah terhalang daripada mendapat harta pusaka. *Jika ada bersama Ukhtaa Shaqiqah itu saudara lelaki, maka dia dan saudaranya itu mendapat a’shobah (bagi lelaki dua bahagian perempuan).

Contoh: 1) Ukhtan Shaqiqatan tidak bersama furu' waris.

3

2 2 r� 2/3

1 n\ ع 2) Ukhtan Shaqiqatan bersama furu' waris lelaki.

4

1/4 زوج 1

ع ا�] 3

م �r 2 م


3) Ukhtan Shaqiqatan bersama furu' waris perempuan.

2

1 ¬�� 1/2

1 2r� ع

4) Ukhtan Shaqiqatan bersama bapa.

1

م �r 2 م

ع بأ 1

م \n م

5) Ukhtan Shaqiqatan bersama saudara lelaki seibu sebapa, dibahagi mengikut kaedah a’shobah (bagi lelaki dua bahagian perempuan).

4

2 2 r� ع

ق 2

4. Ukhtaa li Ab: Dua orang saudara perempuan sebapa atau lebih berhak mendapat

2/3 harta pusaka dengan empat syarat: Pertama : Tidak ada pada si mati itu furu' waris. Kedua : Tidak ada pada si mati itu bapa. Ketiga : Tidak ada pada Ukhtaa li Ab itu saudara seibu sebapa. Keempat : Tidak ada pada Uktaa li Ab itu saudara lelaki.

*Jika ada pada si mati itu furu' waris lelaki, maka Ukhtaa li Ab terhalang daripada mendapat pusaka. *Jika ada pada si mati itu furu' waris seorang perempuan atau ramai, maka Ukhtaa li Ab mendapat a’shobah bersama furu' waris perempuan.


*Jika si mati ada bapa, maka Ukhtaa li Ab terhalang daripada mendapat pusaka. *Jika ada pada Uktaa li Ab saudara lelaki seibu bapa (Shaqiq), maka terhalang Uktaa li Ab daripada pusaka. *Jika saudara seibu bapa itu perempuan (Shaqiqah) dan berkongsi a'shobah bersama furu' waris, maka terhalang Ukhtaa li Ab daripada mendapat pusaka.

*Jika seorang sahaja Shaqiqah dan mendapat ½ secara fardhu, maka Ukhtaa li Ab

hanya mendapat 1/6 melengkapi

2/3 bahagian perempuan. *Jika berbilang saudara perempuan (Shaqiqah), maka terhalang Uktaa li Ab daripada mendapat pusaka selagi tidak ada orang yang menga'shobahkannya iaitu saudara lelaki (Akh Mubarak). *Jika terdapat saudara lelaki bagi Ukht li Ab, maka dia dan saudaranya berkongsi di dalam a'shobah (bagi lelaki dua bahagian perempuan).

Contoh: 1) Ukhtan li Ab tidak bersama furu' waris ataupun orang yang menghalangnya daripada mewarisi harta pusaka.

6

4 2 ¯z¸ 2/3

1/6 مأ 1

1 n\ ع

2) Ukhtan li Ab bersama furu' waris lelaki.

1

ع ا�] 1

م ¸z¯2 م


3) Ukhtan li Ab bersama seorang atau berbilang furu' waris perempuan.

2

1 ¬�� 1/2

1 2 ¯z¸ ع

4) Ukhtan li Ab bersama bapa.

6

1/6 أم 1

ع أب 5

م ¸z¯ 2 م

5) Ukhtan li Ab bersama saudara lelaki seibu sebapa (ª��]cا�خ ا).

1

م ¸z¯ 2 م

ع ق 1 6) Ukhtan li Ab bersama furu' waris dan Ukht Syaqiqah yang menerima a’shobah bersama Bint (furu' waris).

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

م ¸z¯ 2 م


7) Ukhtan li Ab bersama Ukht Shaqiqah yang mendapat fardhunya ½. Dengan itu Ukht li Ab

hanya mendapat 1/6 untuk mencukupi 2/3 harta.

6

3 r� 1/2

1 2 ¯z¸ 1/6

2 n\ ع

8) Ukht li Ab bersama dua orang atau berbilang Ukht Shaqiqah, maka terhalanglah Ukht li Ab daripada menerima harta pusaka.

3

2 2 r� 2/3

م ¸z¯ 2 م

1 n\ ع

9) Ukht li Ab bersama Akh Mubarak dan berbilang Ukht Shaqiqah.

3

2 2 r� 2/3

1 ¯¸

ع2 ¯z¸


10) Ukht li Ab bersama saudara lelakinya Akh li Ab (ا�خ �ب).

4

2 2 ¯z¸ ع

2 ¯¸

Contoh: 11) Masalah jika berkumpul seluruh waris 2/3, maka yang menerima waris adalah Bintan dan Ukhtaa Shaqiqah sahaja. Dalam masalah di bawah Bintan menerima fardhu manakala Ukhtaa Shaqiqah pula menerima A’shobah bersama Bintaa.

3

Tz�� 2/3ن 2

م �]Tz��x ا م

1 2r� ع

م ¸z¯ 2 م

DUA ORANG YANG BERHAK MENDAPAT (1/3 )

Umm = Ibu. Ikwah wal Akhawat li Umm = Saudara seibu sama ada lelaki ataupun perempuan. 1. Umm : Ibu: Berhak mendapat

1/3 dengan dua syarat:

Pertama : Tidak ada pada si mati furu' waris (anak lelaki atau perempuan, cucu lelaki atau perempuan dan seterusnya ke bawah

Kedua : Tidak bersama Umm itu berbilang saudara (dua orang saudara atau lebih) sama ada lelaki atau perempuan seibu sebapa atau sebapa atau seibu sahaja.

*Jika menyalahi kedua-dua syarat tersebut, maka Umm hanya berhak mendapat 1/6 daripada pusaka.


*Jika berkumpul kedua-dua syarat tersebut, maka Umm berhak mendapat 1/3 pusaka kecuali dalam masalah Gharrawain.


ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù … óó óóΟΟΟΟ ©© ©©9999 ää ää3333 tt ttƒƒƒƒ ………… ãã ãã&&&& ©© ©©!!!! ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ ÿÿ ÿÿ………… çç ççµµµµ rr rrOOOO ÍÍ ÍÍ‘‘‘‘ uu uuρρρρ uu uuρρρρ çç ççνννν#### uu uuθθθθ tt tt//// rr rr&&&& ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ßß ßß]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù tt ttββββ%%%% xx xx.... ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! ×× ××οοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ÏÏ ÏÏµµµµ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ TT TT|||| ss ssùùùù ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “… Jika orang yang meninggal tidak mempunyai anak dan dia diwarisi oleh ibu bapanya (sahaja), maka ibunya mendapat sepertiga; jika yang meninggal itu mempunyai beberapa saudara, maka ibunya mendapat seperenam…”.

(Surah An-Nisa’ 4 : Ayat 11) Contoh: 1) Umm tidak bersama furu' waris ataupun berbilang saudara.

3

1/3 أم 1

ع أب 2 2) Umm bersama furu' waris perempuan.

6

1/6 أم 1

3 ¬�� 1/2

2 n\ ع


3) Umm bersama berbilang-berbilang saudara.

6

1/6 أم 1

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

1 nz¸ 1/6

4) Umm tidak bersama berbilang saudara.

3

1/3 أم 1

ع ق 2

Masalah Gharrawain:

Asal dalam masalah ini ialah apabila seorang ibu menerima ⅓ keseluruhan harta, jika tidak ada furu’ waris dan berbilang saudara lelaki mahupun perempuan seibu sebapa, sebapa atau seibu sahaja seperti apa yang tercatat di dalam al-Quran. Akan tetapi dalam masalah gharrawain ini, ibu hanya diberi ⅓ baki selepas diberikan fardhu kepada Zawj atau Zawjah. Masalah ini adalah mengikut pembahagian yang dilakukan oleh saidina ’Umar � dan persetujuan daripada para sahabat �.

Contoh:

6 4

1/4 زو�v 1 1/2 وجز 3

1/3 أم 1 ب ب 1/3 أم 1

ع أب 2 ع أب 2


Asal dalam masalah ini ialah apabila seorang ibu menerima 1/3 harta, jika tidak ada furu' waris atau berbilang-berbilang saudara. Akan tetapi dalam masalah gharrawain ibu diberi 1/3 baki selepas difardhukan kepada Zawj atau Zawjah. Mengikut pembahagian saidina Umar � dan persetujuan daripada seluruh para sahabat �. Ini kerana jika Umm diberi 1/3 keseluruhan harta, maka dia telah melebihi daripada Ab - sebagaimana yang diketahui bahawa seorang lelaki kebiasaannya akan mendapat harta melebihi daripada perempuan. Oleh kerana itu, saidina ’Umar � memberikan hukum seperti ini supaya Ab mendapat harta melebihi daripada Umm.

2. Ikhwah wal Akhawat Li Umm: Dua orang saudara seibu atau lebih. Sama ada lelaki atau perempuan keduanya, atau seorang lelaki dan perempuan, mereka berhak mendapat

1/3 dengan satu syarat sahaja iaitu tidak ada orang yang

menghalang mereka daripada mendapat 1/3 harta. Orang yang menghalang mereka

ialah:

a. Bapa b. Datuk lelaki dan ke atas c. Anak lelaki atau perempuan. d. Cucu lelaki atau perempuan dan ke bawah

*Jika tiada orang yang menghalang mereka, maka mereka akan berkongsi 1/3

harta sama banyak diantara lelaki dan perempuan tanpa dilebihkan lelaki daripada perempuan .


ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ … šš ššχχχχ%%%% xx xx.... ×× ××≅≅≅≅ ãã ãã____ uu uu‘‘‘‘ ßß ßß^uu uu‘‘‘‘θθθθ ãã ããƒƒƒƒ »» »»'''' ss ss####≈≈≈≈ nn nn==== ŸŸ ŸŸ2222 ÍÍ ÍÍρρρρ rr rr&&&& ×× ××οοοο rr rr&&&& tt tt�� øø øøΒΒΒΒ $$ $$#### ÿÿ ÿÿ………… ãã ãã&&&& ss ss!!!! uu uuρρρρ îî îîˆ rr rr&&&& ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& ×× ××MMMM ÷÷ ÷÷zzzz éé éé&&&& ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ ßß ßßγγγγ ÷÷ ÷÷ΨΨΨΨ ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### 44 44 ββββ ÎÎ ÎÎ**** ss ssùùùù (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� ss ssYYYY òò òò2222 rr rr&&&&

ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ yy yy7777 ÏÏ ÏÏ9999≡≡≡≡ ss ssŒŒŒŒ ôô ôôΜΜΜΜ ßß ßßγγγγ ss ssùùùù ââ ââ !! !!%%%% ŸŸ ŸŸ2222 uu uu�� àà àà°°°° ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÏÏ ÏÏ]]]] èè èè==== ›› ››WWWW9999 $$ $$#### 44 44 ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ … ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “… Jika seseorang mati, sama ada lelaki mahupun perempuan yang tidak meninggalkan ayah dan tidak meninggalkan anak, tetapi mempunyai seorang saudara lelaki (seibu sahaja) atau seorang saudara perempuan (seibu sahaja), maka bagi masing-masing daripada kedua jenis saudara itu seperenam harta. Tetapi jika saudara-saudara seibu itu lebih daripada seorang, maka mereka berkongsi dalam yang sepertiga itu… ”.



Contoh: 1) Ukhwain li Umm tidak bersama orang yang menghalang mereka daripada mendapat 1/3 harta pusaka.

3

1 2 n¸ 1/3

ع ق 2 2) Ukhwain li Umm, lelaki dan perempuan, mereka berkongsi di dalam mewarisi 1/3 harta si mati.

3

1 n¸

1/3 nz¸

ع ق 2

3) Ukhwain li Umm bersama usul waris (bapa, Jadd dan seterusnya ke atas)

6

1/6 أم 1

ع أب 5

م ¸n 2 م


4) Ukhwain li Umm bersama furu' waris lelaki.

1

م ¸n 2 م

ع ا�] 1

5) Ukhwain li Umm bersama furu' waris perempuan.

2

1 ¬�� 1/2

م ¸n 2 م

1 n\ ع


TUJUH ORANG YANG BERHAK MENDAPAT 1/6

Ab = Bapa Jadd = Datuk Umm = Ibu Jaddah = Nenek Bint Ibn = Cucu perempuan daripada anak lelaki Ukht li Ab = Saudara perempuan sebapa Akh wa Ukht li Umm = Seorang saudara lelaki dan perempuan seibu

1. Ab = Bapa :Mempunyai tiga keadaan: Pertama :Bapa mendapat

1/6, jika bersama si mati furu' waris lelaki.

Kedua :Bapa mendapat 1/6 secara fardhu dan jikalau masih lagi ada lebihan

harta pusaka, maka bapa akan mendapat lebihan secara a'shobah, jika dia bersama furu' waris perempuan (bererti bapa dalam keadaan ini menerima fardhu dan a'shobah sekaligus).

Ketiga :Bapa hanya mendapat a'shobah, jika tidak ada furu' waris pada si mati.


...ÏÏ ÏÏµµµµ ÷÷ ÷÷ƒƒƒƒ uu uuθθθθ tt tt//// LL LL{{{{ uu uuρρρρ ÈÈ ÈÈ ee ee≅≅≅≅ ää ää3333 ÏÏ ÏÏ9999 77 77‰‰‰‰ ÏÏ ÏÏnnnn≡≡≡≡ uu uuρρρρ $$$$ yy yyϑϑϑϑ åå ååκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ââ ââ¨ßß ßß‰‰‰‰ �� ¡¡¡¡9999 $$ $$#### $$$$ ££ ££ϑϑϑϑ ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ xx xx8888 tt tt�� ss ss???? ββββ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttββββ%%%% xx xx.... ………… çç ççµµµµ ss ss9999 ÓÓ ÓÓ$$$$ ss ss!!!! uu uuρρρρ 44 44 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “…Dan untuk dua orang ibu bapa, bagi masing-masingnya seperenam daripada harta yang ditinggalkan, jika yang meninggal itu mempunyai anak… ”.


Contoh:

1) Bapa hanya mendapat 1/6 harta pusaka kerana si mati meninggalkan furu' waris lelaki.

6

1/6 أب 1

ع ا�] 5


2) Bapa mendapat fardhu dan ’ashobah sekaligus.

6

3 ¬�� 1/2

1/6 بأ 1+2

3) Bapa mendapat ’ashobah kerana tidak ada furu ’ waris di dalam warisan.

3

1/3 أم 1

ع أب 2

م \n م

2. Jadd: Datuk berhak menerima 1/6 daripada pusaka bersama furu' waris sekiranya

tidak terhalang. Orang yang menghalang Jadd ialah ayah dan Jadd yang terhampir kepada si mati .

Jadd pada hakikatnya (hukum) adalah seperti bapa di dalam mewarisinya jika ketiadaan bapa, kecuali dalam masalah apabila Jadd bertemu saudara seibu sebapa dan sebapa sahaja. Dalam permasalahan ini kami akan kupaskan dengan lebih lanjut pada babnya, insya-Allah.

Sabda Rasulullah y:

}\[ \iل ]��} ]� انT� :�ءT �رX إcK�cا �P�� Kq�ا � \q�r وyKqn YلT� :K��ا ]ا� إن OتT ,YicT� O[ O�mاr لT�Y ؟: )cÇ ftcاgس (YqKiو TKc� د\§T، YلT�: )cÇ ygس È (YqKiو TKc� } É »�ivا سgاftc إنT�: KلT ،Y§\د

)gi{روا§ أ( Maksudnya: Daripada ’Imran bin Hussin katanya: Seorang lelaki telah datang bertemu

dengan Nabi Muhammad y lalu dia bertanya: “Sesungguhnya cucu lelaki saya telah

meninggal. Berapa banyak bahagian saya daripada harta peninggalannya? Sabdanya:

"Bahagian kamu satu perenam 1/6". Tatkala dia hendak pergi Rasulullah y memanggilnya,

lalu bersabda: "Untuk kamu satu perenam lagi" lalu tatkala dia hendak pergi Rasulullah y

memanggilnya, lalu bersabda: "Dan satu perenam lagi sebagai makanan". (Riwayat Imam Ahmad)


Dalil Ijma’ ulama‘:

�T :YcTعiا®�[ fg �مT O�مT ب�ا Y� {xTإر تmr [

Maksudnya: “Jadd adalah seperti Ab di dalam cara pewarisannya”.

Perbezaaan diantara Jadd dan Ab di dalam mewarisi harta pusaka

• Datuk (Jadd) tidak termasuk di dalam masalah gharrawain. • Jadd apabila bertemu saudara seibu sebapa atau sebapa, maka masalahnya

berbeza daripada bapa apabila bertemu dengan saudara seibu sebapa atau sebapa kerana bapa akan menghalang mereka daripada mewarisi harta pusaka.

• Saudara seibu sebapa atau sebapa akan menghalang Jadd (Jadd) di dalam pewarisan melalui Wala’.

3. Umm: Ibu. Berhak mendapat 1/6 dengan syarat si mati mempunyai furu' waris

atau berbilang saudara seibu sebapa atau sebapa atau seibu. Jika si mati tidak mempunyai furu' waris atau saudara yang berbilang, maka si Ibu berhak mendapat 1/3 pusaka kecuali dalam masalah gharrawain

1/3 baki sahaja seperti yang telah dikupaskan pada babnya.

Contoh: 1) Umm bersama furu' waris, beliau hanya berhak mendapat 1/6.

6

1/6 أم 1

ع ا�] 5


2) Umm bersama berbilang saudara sama ada seibu sebapa, sebapa atau seibu sahaja.

6

1/6 أم 1

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

1 nz¸ 1/6

3) Umm bersama seorang saudara dan tidak ada furu' waris.

6

1/2 زوج 3

1/3 أم 2

ع ق 1

4. Jaddah : Seorang Jaddah ataupun berbilang akan berkongsi 1/6 harta pusaka

dengan syarat tidak ada orang yang menghalangnya.

Dalil daripada hadith:

�yKqn ��X cqو q�r\ � اPK� �Kq�اK�c أنr K��أ ]\ ةg�� ]ا� ]\{ Kgة ftcاgإذ سc اn �|[ ودs�أ TÊم { )دواد �jأروا§ (

Maksudnya: Daripada Ibnu Buraidah mengambil daripada bapanya: “Sesungguhnya

Rasulullah y telah menetapkan untuk nenek 1/6 (satu perenam) jika ketiadaan ibu”.

(Riwayat Abu Daud)

Jaddah ataupun nenek itu terbahagai kepada empat kategori, tiga daripadanya mewarisi dan satu kategori tidak mewarisi.


Kategori mereka yang mewarisi ialah: Pertama: Jaddah yang datang daripada punca perempuan seperti Umm kepada Umm si mati dan seterusnya ke atas.

Contoh:

v]~T\ ا�ibc^اء

Jaddah yang mewarisi

vرا��vو�g�cا


[�\ v�k^icا


Umm yang أمmewarisi

Kedua: Jaddah yang datang daripada punca lelaki seperti Umm kepada Jad daripada sebelah Ab si mati.

g�^Y Jaddah yangةmewarisi

Jaddah yang رو}�gاmewarisi

gP\ اc^زاق

Jadd yang mewarisi

Ab أب

Contoh:

vi»TY Jaddah yang mewarisi

gP\��cا

Jadd yang mewarisi

Ab أب


Ketiga: Jaddah yang datang daripada punca perempuan kepada lelaki seperti Umm kepada Jaddah daripada Jad sebelah Ab si mati.

Contoh:

Jaddah yang رو}��ان mewarisi

Jaddah yang روز�Tbن mewarisi

Jaddah yang ر�Tbن mewarisi

Ab أب

Keempat: Jaddah yang datang daripada punca lelaki kepada perempuan seperti Umm kepada Jad daripada sebelah Umm, kerana Jad daripada sebelah Umm adalah orang yang tidak mewarisi pusaka secara fardhu mahupun a'shobah.

Contoh:

[�gcا i± Dhawil al-arham

X�kTY Dhawil al-Arham

��^± ^i\ Dhawil Al-Arham

Ahli fardhu أم

Mereka yang menjadi penghalang kepada Jaddah untuk mendapat 1/6 daripada pusaka ialah: Jika Jaddah daripada sebelah Umm ialah:

• Umm • Jaddah yang hampir kepada si mati daripada sebelah Umm sahaja.

Jika Jaddah daripada sebelah bapa ialah:

• Bapa • Umm


• Nenek yang terhampir kepada si mati, tidak kira sama ada nenek daripada sebelah bapa atau Umm.

5. Bint Ibn: Cucu perempuan daripada anak lelaki seorang dan lebih berhak

mendapat 1/6 daripada pusaka, jika bersama Bint (seorang anak perempuan) si

mati dan tidak ada orang yang menga'shobahkannya (cucu lelaki daripada anak lelaki si mati) seperti di atas.

Contoh: 1) Bint Ibn bersama seorang anak perempuan si mati.

6

3 ¬�� 1/2

1 [P� 1/6

ع ق 2

2) Bint Ibn bersama saudara lelaki (cucu lelaki daripada anak lelaki).

3

�]ا�] ا 2 ع

�]ا ¬�� 1

3) Bint Ibn bersama berbilang Bint (anak perempuan si mati).

3

2 ¬�� 2 2/3

- [P� م

1 n\ ع


4) Bint Ibn bersama Akh Mubarak dan berbilang Bint (anak perempuan si mati).

3

2 ¬�� 2 2/3

1 [P�

ع[P� *

* Akh Mubarak

6. Ukht li Ab: Seorang atau berbilang saudara sebapa berhak mendapat 1/6

daripada harta pusaka bersama seorang Ukht Shaqiqah dengan syarat Shaqiqah

mendapat fardhunya ½ dan tidak ada orang yang menga'shobahkannya (Akh li

Ab) .

*Jika Shaqiqah tidak mendapat fardhunya ½, maka jatuhlah Ukht li Ab (gugur daripada senarai pewaris), begitu juga jika berbilang Shaqiqah, maka terhalanglah Ukht li Ab daripada pusaka selagi tidak ada orang yang menga'shobahkannya (Akh Mubarak) seperti yang lalu.

Contoh: 1) Ukht li Ab mendapat 1/6 bersama Ukht Shaqiqah yang mendapat fardhunya ½ harta pusaka.

6

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

2 n\ ع


2) Ukht li Ab berbilang dan berkongsi sesama saudaranya 1/6 daripada harta pusaka.

6

3 r� 1/2

1 2 ¯z¸ 1/6

2 n\ ع

3) Ukht li Ab bersama Shaqiqah yang menjadi a’shobah bersama Bint (anak perempuan) si mati. Dengan itu, Ukht li Ab terhalang daripada mendapat harta pusaka.

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

م ¸z¯ م

4) Ukht li Ab bersama berbilang Shaqiqah. Oleh itu, Ukht li Ab terhalang daripada mendapat harta pusaka selagi tidak ada orang yang meng’ashobahkannya (Akh Mubarak).

3

2 2 r� 2/3

م ¸z¯ م

1 n\ ع


5) Ukht li Ab bersama berbilang Shaqiqah berserta Akh Mubarak.

3

2 2 r� 2/3

1 ¯z¸

ع¯¸

7. Akh wal Ukht li Umm: Saudara seibu sama ada lelaki ataupun perempuan berhak mendapat

1/6 daripada pusaka dengan syarat mereka seorang dan tidak ada orang

yang menghalang mereka iaitu: • Ab dan Jadd ke atas • Anak lelaki dan perempuan serta cucu ke bawah

Jika mereka berbilang, maka mereka berhak berkongsi 1/3 daripada harta pusaka

seperti di atas.

Contoh: 1) Ukht li Umm berseorangan dan tidak ada orang yang menghalangnya. Oleh itu, Ukht li Umm berhak mendapat 1/6 daripada harta warisan.

6

1/2 زوج 3

1 nz¸ 1/6

ع ق 2


2) Akh li Umm bersama asal lelaki iaitu Ab atau Jadd ke atas. Hukumnya: Akh li Umm akan terhalang daripada menerima harta pusaka.

8

1 r� 1/8

ع ا�] 7

1 n¸ م

3) Akh li Umm bersama furu' waris lelaki, maka Akh li Umm terhalang daripada menerima harta pusaka.

1

م ¸n م

ع ا�] 1

4) Ukht dan Akh li Umm mereka berkongsi di dalam 1/3 harta pusaka.

3

1

n¸ 1/3

nz¸

ع ق 2


’Asobah


BAB KELAPAN:

’ASHOBAH ) vP��cا ( Definisi Makna a'shobah ialah suatu bahagian yang tidak ditentukan oleh syara' bagi waris-waris yang tertentu.

Dalil tentang pensyariatan ’ashobah: Firman Allah � yang berbunyi:

dddd ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu. Iaitu: bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan… ”.

(Surah an-Nisaa' 4 : Ayat 11)

Sabda Nabi Muhammad y di dalam hadithnya:

} آذ X�� رcو�q�Y Ti� T�� Yµه� �ا~ا اcb�j�cأ{

Maksudnya: “Berikan harta pusaka kepada ahlinya (ahli fardhu), jika ada lebihan, maka

berikan kepada yang berhak daripada lelaki”. (Riwayat Bukhari)

Bahagian-bahagian ’ashobah )مTtأ� cا vP��(

’Ashobah ) vP�$ terbahagi kepada 2 bahagian: 1. ’Ashobah Nisbiah (v�Pts vP�$ iaitu dengan sebab keturunan. 2. ’Ashobah Sababiah (v�PPy vP�\) iaitu a'shobah atas sebab perwalian.

’Asobah Nisbiah )Pts vP�\ v�( A’shobah Nisbiah terbahagi kepada 3 bahagian :

1. ’Ashobah dengan sendirinya iaitu )rt�� vP�\ ( 2. ’Ashobah dengan sebab orang lain iaitu )vP�\ ^�ËcT� (


3. ’Ashobah berserta dengan yang lain iaitu ) ^�Ëcا wO vP�\ ( Pertama: ’Ashobah bi nafsihi )�� vP�\rt� ( Waris-waris lelaki yang berhak menerima ’ashobah atas nama dirinya sebagai seorang pewaris itu ada 15 orang:

1. Anak lelaki. 2. Cucu lelaki daripada anak lelaki hingga ke bawah. 3. Ab pada keadaan yang tertentu. 4. Jadd lelaki hingga ke atas pada keadaan yang tertentu. 5. Saudara lelaki seibu sebapa. 6. Saudara lelaki sebapa. 7. Anak saudara lelaki daripada saudara lelaki seibu sebapa. 8. Anak saudara lelaki daripada saudara lelaki sebapa. 9. Bapa saudara seibu sebapa. 10. Bapa saudara sebapa. 11. Anak bapa saudara seibu sebapa. 12. Anak bapa saudara sebapa. 13. Tuan atau Puan yang memerdekakan (membebaskan) hamba. 14. Sekalian a’shobah kepada tuan atau puan yang memerdekakan (membebaskan)

hamba. 15. Baitulmal.

Kaedah: ’Ashobah bi nafsihi ( )�� vP�\rt tidak boleh berlaku melainkan daripada kalangan lelaki sahaja. Tidak berlaku daripada kalangan perempuan segala keadaan melainkan Puan yang memerdekakan (membebaskan) hambanya.

Kedua: ’Ashobah bil ghairi )ËcT� vP�\^� ( dan hukumnya. Tiap-tiap anak perempuan atau Bint Ibn atau saudara perempuan mengambil ta’sib dengan saudaranya yang lelaki di dalam 4 keadaan sahaja:

1. Anak perempuan bersama anak lelaki. 2. Cucu perempuan bersama cucu lelaki samaada saudaranya ataupun sepupunya

yang setaraf dengannya. 3. Saudara perempuan seibu sebapa bersama saudara lelaki seibu sebapa. 4. Saudara perempuan sebapa bersama saudara lelaki sebapa.

Kaedah: Setiap yang empat di atas mengambil ta’sib bersama saudara lelaki. mengikut

kaedah }KÌqc[��os�ا �Í{ XoO }آ- Pihak lelaki 2 bahagian. - Pihak perempuan 1 bahagian.



ÞÞ ÞÞΟΟΟΟ ää ää3333ŠŠŠŠ ÏÏ ÏÏ¹¹¹¹θθθθ ãã ããƒƒƒƒ ªª ªª!!!! $$ $$#### þþ þþ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû öö ööΝΝΝΝ àà àà2222 ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰≈≈≈≈ ss ss9999 ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& (( (( ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ...∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Allah mensyariatkan bagimu tentang (pembahagian pusaka untuk) anak-anakmu. Iaitu: bahagian seorang anak lelaki sama dengan bahagian dua orang anak perempuan… ”.

(Surah an-Nisaa' 4 : Ayat 11)

Firman Allah � lagi:

dddd … ββββ ÎÎ ÎÎ)))) uu uuρρρρ (( ((#### þþ þþθθθθ çç ççΡΡΡΡ%%%% xx xx.... ZZ ZZοοοο uu uuθθθθ ÷÷ ÷÷zzzz ÎÎ ÎÎ)))) ZZ ZZωωωω%%%% yy yy`ÍÍ ÍÍ hh hh‘‘‘‘ [[ [[ !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÎÎ ÎÎ==== ss ssùùùù ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ss[[[[ΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 33 33 ...ßß ßß∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∠∠∠∠∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “… Dan jika mereka (ahli waris itu terdiri daripada) saudara-saudara laki dan perempuan, maka bahagian seorang saudara lelaki sebanyak bahagian dua orang saudara perempuan… ”.

(Surah An-Nisaa’ 4 : Ayat 176)

Contoh: 1) Anak lelaki bersama anak perempuan: Kaedah di dalam pengiraan a’shobah ialah mengikut bilangan kepala. Jika lelaki 2 bahagian dan perempuan 1 bahagian, maka asal masalah mereka ialah 3 mengikut bilangan mereka.

3

ا�] 2 ع

1 ¬��

2)

3

�]xا ا�] 2 ع

�]��x¬ ا 1


3)

3

ق 2 ع

1 r�

4)

3

2 ¯¸ ع

1 ¯z¸

Ketiga: ’Ashobah ma’al ghairi )^�Ëcا wO vP�\ ( dan hukumnya. Tiap-tiap saudara perempuan akan menjadi a’shobah, jika berhimpun dengan anak perempuan atau cucu perempuan iaitu dalam 2 keadaan:

1. Saudara perempuan seibu sebapa seorang atau berbilang bersama-sama dengan anak perempuan atau cucu perempuan.

2. Saudara perempuan sebapa seorang atau berbilang bersama-sama dengan anak perempuan atau cucu perempuan.

Dalil daripada hadith Nabi y:

TءT :��p�K[ Y�� T�pلY� ¬أو ،]ا� ¬��و ،¬�� ]\ Ksr yÎXأ ،r�\ ا� k�ر دOt�j ]ا� ]\{ K�cاP��: cqP�¬ ��cو ،��اcP�¬ اx�[ ftcاgو ،سcµ¬ O� T�� {

)روا§ اTÏPcري(

Maksudnya: Daripada Ibnu Mas’ud �: Sesungguhnya beliau telah ditanya mengenai masalah jika seorang mati meninggalkan seorang anak perempuan, cucu perempuan daripada anak lelaki dan juga saudara perempuan. Beliau berkata: “Akan aku beri hukum sepertimana Nabi Muhammad (y) memberi hukum. Bagi anak perempuan ½ dan cucu

perempuan pula 1/6 dan saudara pula adalah selebihnya”.

(Riwayat Bukhari)


Contoh:

1) Shaqiqah mendapat a’shobah bersama anak perempuan si mati. Cara penyelesaiannya ialah: Diberikan ahli fardhu bahagian mereka dan selebihnya diberikan kepada Shaqiqah.

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

2) Ukht li Ab bersama furu' waris anak perempuan dan cucu perempuan. Cara penyelasaiannya: Cucu perempuan mendapat 1/6 untuk mencukupi 2/3 bahagian perempuan. Manakala selebihnya diberikan kepada Ukht li Ab kerana a’shobah bersama anak perempuan.

6

3 ¬�� 1/2

1 [P� 1/6

2 ¯z¸ ع

3) Ukht li Ab bersama cucu perempuan (furu' waris). Cara penyelesaiannya: Diberikan ahli fardhu bahagian mereka dan selebihnya diberikan kepada Ukhtaa Li Ab.

2

1 [P� 1/2

1 ¯z¸ ع

A'shobah sababiah ( v�PPy vP�\ ) ialah tuan kepada seorang hamba sama ada beliau seorang lelaki atau perempuan. Apabila hamba yang telah dibebaskannya itu telah


meninggal dunia tanpa meninggalkan seorang waris, yang berhak mewarisi pusaka hamba itu ialah tuan yang telah membebaskannya (mendapat a'shobah). Masalah ini tidak wujud pada masa kini kerana sistem penghambaan telah terhapus dengan kedatangan Islam tetapi hukum pusaka ini masih kekal. Kami akan memperjelaskannya pada bab hamba nanti, insya-Allah. Kedudukan ’ashobah

Kedudukan a'shobah itu ada tujuh peringkat mengikut tertib (muktamad dari mazhab Syafi’e �):

1. Anak, cucu dan seterusnya ke bawah 2. Ab 3. Jadd dan saudara Shaqiq dan li Ab 4. Anak saudara Shaqiq dan li Ab. 5. Bapa saudara Shaqiq dan li Ab (pakcik) 6. Perwalian (Tuan) 7. Baitulmal mutlak (iaitu berfungsi ataupun tidak berfungsi di dalam mazhab Imam

Maliki �) manakala disyaratkan berfungsi seperti yang dikehendaki oleh syariat di dalam mazhab Imam Syafi’e �.

Kaedah: Kedudukan yang terdahulu di dalam turutan ini menghalang kedudukan yang terkemudian dalam turutan. Jika sama turutannya, maka di dahulukan orang yang paling hampir kepada si mati, jika sama hampirnya kepada si mati, maka didahulukan orang yang paling kuat (kuat ikatan persaudaraan dengan si mati) seperti yang disebutkan oleh Imam Ja’bari �� dalam nazamnya:

))YPTc��v Kzc�اg�n mKn ��r ��وgهiKzcا T�g�n �cT�Kj��ا ةÐ ((

"Kedudukan yang terdahulu didahulukan, kemudian kedudukan yang paling hampir selepas keduanya, maka dahulukan yang paling kuat (di sisi si mati)"

Contoh: 1) Didahulukan kedudukan anak lelaki daripada Shaqiq. Mereka adalah daripada orang yang menerima a’shobah. Akan tetapi berbeza kedudukannya di dalam tertib di atas. Oleh itu, hendaklah didahulukan anak daripada saudara.

4

1/4 زوج 1

ع ا�] 3

م ق م


2) Persamaan di dalam kedudukan, kemudian didahulukan kedudukan yang paling hampir. Anak lelaki dan cucu lelaki. Mereka adalah daripada orang yang menerima ’ashobah dan

berada di dalam kedudukan yang sama iaitu ( )cاPةj� . Maka perlulah didahulukan mereka yang paling hampir kepada si mati. Anak adalah orang yang paling hampir kepada si mati, oleh itu terhalanglah cucu lelaki daripada menerima pusaka.

1

ع ا�] 1

�]xاا�] م م

3) Didahulukan yang paling kuat di sisi si mati. Shaqiq bersama Akh li Ab. Mereka adalah daripada orang yang menerima a’shobah dan mereka juga berada dikedudukan yang sama serta hampir kepada si mati. Shaqiq berasal daripada ayah dan ibu yang sama, manakala Akh li Ab berasal daripada bapa sahaja. Maka yang paling kuat kerabat kepada si mati ialah Shaqiq, maka terhalanglah Akh li Ab daripada menerima harta pusaka.

2

1/2 زوج 1

ع ق 1

م ¸¯ م

Hukum ’Ashib bi nafsihi ’Ashobah bi nafsihi ialah mereka yang mendapat ke seluruhan harta pusaka apabila dia berseorangan atau mereka mengambil harta yang baki selepas ahli fardhu mengambil bahagian mereka masing-masing, atau sekiranya harta pusaka tersebut tidak berbaki kerana semua harta tersebut telah diambil oleh ahli fardhu. Maka mereka akan gugur daripada menerima haknya kecuali dalam masalah Musytarakah. Ini adalah pendapat yang mahsyur di sisi ulama’ faraid.


Contoh:

1) Apabila mereka berseorangan di dalam warisan. Hukumnya: Mereka akan mengambil ke seluruhan harta tersebut.

1

ع ا�] 1

2) Apabila ada lebihan harta, maka mereka yang menerima a’shobah akan mengambil harta yang lebih seperti Shaqiq mengambil lebihan harta.

6

1/2 زوج 3

1/3 أم 2

ع ق 1

3) Apabila ahli fardhu mengambil keseluruhan harta, maka orang yang menerima a’shobah akan gugur dari menerima haknya kecuali dalam masalah musytarakat. Amm merupakan daripada ahli a'shobah.

2

1/2 زوج 1

1 r� 1/2

ع \n س


Masalah Musytarakah (berkongsi) Dalam sesuatu keadaan pusaka saudara seibu sebapa (’Ashiqqa‘) dengan saudara seibu (li Umm) akan berkongsi harta pusaka, di mana saham yang diterima oleh saudara seibu dibahagi sama rata dengan saudara lelaki seibu sebapa.

Contoh: Masalahnya ialah seorang perempuan mati meninggalkan suami, ibu atau neneknya, 2 orang atau lebih saudara seibu, seorang atau lebih saudara seibu sebapa. Ini adalah contoh sebelum dibahagi mengikut cara saidina Umar �.

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

2 2 n¸ 1/3

ع ق س

Shaqiq tidak mendapat apa-apa bahagian di dalam warisan kerana ahli fardhu telah mengambil keseluruhan harta pusaka yang ditinggalkan. Akan tetapi masalah ini telah ditukar pada zaman saidina Umar � apabila beberapa orang saudara seibu sebapa mengadu kepada saidina Umar � dengan mengatakan bahawa mereka berasal daripada ayah dan ibu manakala saudara mereka berasal daripada ibu sahaja. Mereka yang berasal daripada sebelah ibu bapa sepatutnya mendapat bahagian tetapi disingkirkan. Oleh itu saidina Umar � menghukumkan bahawa mereka semua berkongsi di dalam 1/3 harta pusaka.

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

2 2 n¸

1/3 ق


Keterangan: Dalam masalah ini (musytarakah) saudara seibu sebapa (Shaqiq) tidak boleh diganti kepada saudara sebapa (li Ab) ataupun kepada saudara perempuan seibu sebapa (Shaqiqah), kerana jika diganti saudara seibu sebapa (Shaqiq) dengan saudara sebapa, maka dia akan terhalang. Jika digantikan dengan saudara perempuan seibu sebapa (Shaqiqah), maka (Shaqiqah) akan mendapat fardhunya iaitu ½ daripada harta pusaka, maka tidaklah ia dinamakan masalah musytarakah.

Contoh:

Jika digantikan Shaqiq kepada Akh li Ab.

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

2 2n¸ 1/3

ع ¸¯ س

Jika digantikan Shaqiq kepada Akh li Ab, maka Akh li Ab akan tergugur daripada menerima warisan kerana tidak ada bahagian untuk ’ashobah jikalau ahli fardhu mengambil ke semua harta

1

1

Akh Li Ab berasal dari Ab,bererti mereka berasal daripada satu pihak sahaja manakala Akh Li Umm juga berasal daripada satu pihak sahaja , bererti Akh li Ab tidak mempunyai kekuatan untuk menyingkirkan Akh Li Um daripada mewarisi.


Jika digantikan Shaqiq kepada Shaqiqah.

9

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

2 2 n¸ 1/3

3 r� 1/2

Apabila digantikan shaqiq kepada shaqiqah, maka difardhukan kepada shaqiqah 1/2. Oleh itu, masalah ini akan dia'ulkan kepada 9 serta tidak dinamakan ini masalah musytarakah.


Terdinding /Tertegah/ Terhalang

)¯�{(


BAB KESEMBILAN:

TERDINDING /TERTEGAH/TERHALANG ( �{¯ )

Definisi

Pengertian hijab ) ¯�{( daripada segi bahasa ialah tertegah atau terdinding. Pada istilah pula ialah menegah waris daripada -mendapat harta pusaka di atas sebab-sebab yang tertentu. Firman Allah �:

dddd HH HHξξξξ xx xx.... öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ¨¨ ¨¨ΞΞΞΞ ÎÎ ÎÎ)))) tt ttãããã öö ööΝΝΝΝ ÍÍ ÍÍκκκκ ÍÍ ÍÍ hh hh5555 §§ §§‘‘‘‘ 77 77‹‹‹‹ ÍÍ ÍÍ×××× tt ttΒΒΒΒ öö ööθθθθ tt ttƒƒƒƒ tt ttββββθθθθ çç çç////θθθθ àà ààffff óó óóssss pp ppRRRR °° °°QQQQ ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∈∈∈∈∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Sekali-kali tidak, sesungguhnya mereka pada hari itu benar-benar terhalang daripada tuhan mereka”.

(Surah al-Mutaffifeen 83 : Ayat 15)

Telah berkata seorang ulama’ tentang betapa pentingnya bab ini di dalam mengetahui ilmu pusaka:

�Y ةTg~�اT \Ñ�n cبPاc اذ لj�أKg Y�r �bzjى O��Tgة O[ cn �� O�r �tZ ÒOT� �bنأ م ��z� Yc�ا~�� ا

"Aku berkata sesungguhnya bab ini merupakan bab yang banyak sekali faedahnya, berusaha kamu di dalam bab ini kerana di dalamnya terdapat tujuan mempelajari ilmu faraid" "Barangsiapa yang tidak berjaya di dalam mempelajari bab ini dengan sebenar-benarnya, maka diharamkan baginya memberi fatwa dalam ilmu faraid"

Hijab )¯�{ ( terbahagi kepada 2 bahagian: Pertama: Hijab bersebab Kedua : Hijab Kediri

1. Hijab bersebab ialah halangan daripada menerima pusaka atas sebab-sebab yang ditetapkan oleh syara' sebagaimana berikut.

• Pembunuhan: Jika seorang waris telah membunuh pewarisnya, maka

waris tersebut terhalang daripada menerima pusaka si mati yang di bunuhnya itu.


• Hamba: Seorang hamba tidak boleh menerima harta pusaka daripada mereka yang merdeka (bukan hamba) walaupun dia adalah waris hamba tersebut.

• Perbezaan agama: Seorang waris tidak beleh menerima pusaka pewarisnya, jika dia berbeza agama daripada pewarisnya.

2. Hijab Kediri ialah halangan yang berlaku dengan sebab kewujudan seseorang yang tertentu menyebabkan seorang waris yang lain terhalang daripada menerima pusaka.

Bahagian ini (Hijab Kediri) terbahagi kepada 2 bahagian:

I) Hijab Nuksan ){� cاf��نT ( iaitu menegah seseorang daripada mendapat saham yang banyak kepada saham yang sedikit seperti terdinding ibu daripada

1/3 kepada

1/6 kerana ada furu’ waris (anak,

cucu hingga ke bawah).

II) Hijab Hirman ) ¯�{cناTO^b ( iaitu menegah waris daripada mendapat pusaka seperti terdindingnya saudara lelaki seibu sebapa dengan wujudnya Ab di dalam warisan dan sebagainya.

Formula untuk mengetahui Hijab Hirman ( ){� ¯cناTO^b Kebanyakan Hijab Hirman berpunca daripada dua kaedah:

1. Kaedah Pertama: Setiap orang yang berasal daripada punca tersebut maka punca tersebut menjadi penghalangnya daripada mendapat harta pusaka kecuali saudara lelaki atau perempuan seibu, kerana puncanya (iaitu Umm) tidak menghalangnya daripada mewarisi pusaka.

Contoh: 1) Jadd terhalang daripada menerima pusaka kerana Jadd dengan si mati diselangi oleh Ab, maka Ab adalah puncanya. Dengan adanya punca tersebut maka terhalanglah Jadd.

6

3 ¬�� 1/2

1/6 مأ 1

ع + 1/6 بأ 1+1

م �g م


2) Akh li Um tidak terhalang daripada menerima pusaka bahkan difardhukan padanya 1/6 sedangkan dia dengan si mati diselangi oleh ibu. Akan tetapi Umm tidak menghalangnya daripada menerima pusaka.

2. Kaedah Kedua: Seperti yang telah disebut oleh Imam Ja’bari di dalam

nazamnya:

))YPTc�K�v Kzc�اg�n mKn ��r ��وgهiKzcا T�g�n �cT�Kj��ا ةÐ ((

"Kedudukan yang terdahulu di dahulukan, kemudian kedudukan yang paling hampir selepas keduanya, maka dahulukan yang paling kuat (di sisi si mati)"

Faedah: Perbezaan diantara saudara seibu dengan yang lain daripada saudara-saudaranya di dalam beberapa perkara:

1. Setiap orang yang berasal daripada punca tersebut, maka punca tersebut menjadi penghalangnya daripada mendapat harta pusaka kecuali saudara seibu.

2. Tidak ada perbezaan di antara lelaki dan perempuan, mereka dibahagi sama-rata .

3. Sesungguhnya lelaki yang berasal daripada perempuan tidak mewarisi. Akan tetapi

saudara lelaki seibu walaupun berasal daripada perempuan mereka akan tetap mewarisi.

Mereka yang tidak dihijabkan secara hirman:

1. Ab 2. Ibu 3. Anak lelaki si mati 4. Anak perempuan si mati 5. Suami 6. Isteri

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

1 n¸ 1/6

ع ق 1


Mereka yang terhalang:

Mereka yang terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengan orang-orang yang tertentu adalah seperti berikut:

1. Jadd terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengannya Ab kerana Ab lebih kuat hubungannya dengan si mati berbanding Jadd.

2. Nenek sebelah ibu terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengan ibu kerana ibu lebih kuat hubungannya berbanding dengan si mati, begitu juga nenek yang hampir dengan si mati kerana ianya lebih kuat ikatan persaudaraannya berbanding nenek yang jauh dengan si mati.

3. Nenek sebelah bapa terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengan ibu dan bapa, begitu juga nenek yang hampir kepada si mati.

4. Cucu lelaki dan cucu perempuan terhalang daripada menerima pusaka dengan adanya anak lelaki.

5. Semua saudara si mati terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengan bapa, anak lelaki, cucu lelaki hingga ke bawah.

6. Saudara lelaki sebapa terhalang daripada menerima pusaka dengan adanya Ab, anak lelaki dan cucu lelaki si mati dan saudara lelaki seibu sebapa.

7. Saudara perempuan sebapa terhalang daripada menerima pusaka denga adanya saudara-saudara perempuan seibu sebapa yang lebih daripada seorang, anak lelaki si mati dan berbilang anak perempuan si mati.

8. Saudara seibu terhalang daripada menerima pusaka apabila bersama dengan Ab atau anak lelaki atau perempuan atau cucu lelaki atau perempuan atau terhalang dengan wujudnya Jadd.

9. Semua anak saudara akan terhalang dengan adanya Ab, Jadd ,anak lelaki, cucu lelaki daripada anak lelaki, saudara lelaki seibu sebapa dan saudara lelaki sebapa kepada si mati.

10. Semua bapa saudara seibu sebapa akan terhalang dengan adanya Ab, Jadd, anak lelaki, cucu lelaki hingga ke bawah, saudara lelaki seibu sebapa, saudara lelaki sebapa, anak saudara seibu sebapa, anak saudara sebapa. Bapa-bapa saudara akan terhalang dengan adanya saudara perempuan seibu sebapa jika dia menerima a'shobah.

11. Semua bapa saudara sebapa akan terhalang dengan adanya Ab, Jadd, anak lelaki, cucu lelaki hingga ke bawah, saudara lelaki seibu sebapa, saudara lelaki sebapa, anak saudara seibu sebapa, anak saudara sebapa dan bapa saudara seibu sebapa . Bapa-bapa saudara akan terhalang dengan adanya saudara perempuan seibu sebapa jika dia menerima a'shobah.

12. Semua sepupu lelaki baik seibu sebapa terhalang dengan adanya Ab, Jadd, anak lelaki, cucu lelaki hingga ke bawah, saudara lelaki seibu sebapa, saudara lelaki sebapa, anak saudara seibu sebapa, anak saudara sebapa, bapa saudara seibu sebapa dan sebapa.

13. Semua sepupu lelaki sebapa terhalang dengan adanya Ab, Jadd, anak lelaki, cucu lelaki hingga ke bawah, saudara lelaki seibu sebapa, saudara lelaki sebapa, anak saudara seibu sebapa, anak saudara sebapa, bapa saudara seibu sebapa, sebapa dan sepupu seibu sebapa.


Perhatian: Adakah Jaddah daripada pihak Ab yang hampir kepada si mati itu terhalang daripada menerima harta pusaka dengan wujudnya Jaddah yang jauh daripada pihak Umm? Didalam masalah ini ulama’ bercanggah kepada dua pendapat:

• Dinukilkan di dalam Syarah Shanshuri, mengikut qaul yang arjah ialah Jaddah dari pihak Ab yang dekat menghalang Jaddah dari pihak Umm yang jauh.

• Di dalam kitab Tuhfah oleh Imam Ibnu Hajar Haitami dan kitab Nihayah oleh

Imam Ramli menegaskan bahawa Jaddah dari pihak Ab yang dekat tidak menghalang Jaddah dari pihak Umm yang jauh seperti yang tertera di atas.


Jadual yang menerangkan secara terperinci mengenai Hijab Hirman:

JADUAL HIJAB BAGI PIHAK LELAKI.

Terdinding dengan salah seorang daripada yang tersebut Mereka-mereka di bawah ini

¯�Tbcب اj�bicا

r�O ات أ�^بg� أب أو g�cا

r�O د ا�]أ ا�] أو ا�] ا�] أ�^بxو

v�� [O T��O ة أ�^بg� ة �م أم ما�أوg�

T��O T��O ة أ�^بg� Xوآ ,� Xوآ gr� ¬cة �ب أم أب أدg�

ن إا�] و أب X�y

إ¸jة أ±�Tء

أخ ن إا�] و أب ق

X�y ة �بj¸إ

¬��ن إا�] و أب �x[� ¬�� gا

X�y ة �مj¸إ

أخ ن إا�] و أب �g أخ ق �ب

X�y ا�] أخ ق

ا�] أخ ق


X�y ا�] أخ

�با�]

أخ �ب

ا�] أخ ق


X�y ق n\

\n ق

ا�] أخ �ب

ا�] أخ ق

أخ ن إوا�] أب �g أخ ق �ب

X�y ب� n\

n\ \n ق �ب

ا�] أخ �ب

ا�] أخ ق


X�y n\ [ا�

ق

ا�] \n ق

n\ \n ق �ب

ا�] أخ �ب

ا�] أخ ق


X�y n\ [ا�

�ب


JADUAL HIJAB BAGI PIHAK PEREMPUAN.

Meraka yang dibawah ini Terdinding dengan salah seorang daripada tersebut

g� v�� [Oة أم ا�م

أب أم �gة

x2 �]ا �]��¬ ا ¬��

ª��± ¬¸ا �]ا أب أxا [�[�

±��v��± ª 2 �]�] اxا �]ا أب أ¸¬ �ب

�]��¬ اx �]�] اxا ��¬ �]ا �g أب أخ �م/ أ¸¬ �م

Peringatan: Apabila Shaqiqah (saudara perempuan seibu sebapa) menjadi a'shobah bersama anak perempuan si mati (A'shobah ma’al ghairi), maka dia akan menghalang kepada sesiapa sahaja sepertimana Shaqiq (saudara lelaki seibu sebapa) menghalang orang lain, begitu juga Ukht li Ab (saudara perempuan sebapa) apabila dia menjadi a'shobah bersama anak perempuan si mati (A'shobah ma al ghairi), maka dia akan menghalang kepada sesiapa sahaja sepertimana Akh li Ab (saudara lelaki sebapa) menghalang orang lain. Seperti apa yang dikatakan oleh al-Alamah Abu Bakar bin Shihabuddin dalam nazam kitabnya:

�T �b هcTP�¬ \K�Pj� اذإ ¬�او(( O[ �b� )) Tهjأ

"Saudara perempuan (seibu sebapa atau sebapa) apabila menjadi ’ashobah bersama

anak perempuan si mati, maka dia akan menghalang kepada sesiapa sahaja sepertimana saudara lelaki (seibu

sebapa atau sebapa) menghalang orang lain"


Contoh: 1)

2

1 ¬�� 1/2

1 r� ع

م ¸¯ م

2)

3

2 [�z�� 2/3

1 ¯z¸ ع

ا�] ق م 3) Shaqiqah apabila menjadi a’shobah bersama anak perempuan, maka dia seolah-olah seperti abang iaitu Shaqiq di dalam turutan a’shobah (saudara lebih dahulu daripada pakcik). Oleh itu, pakcik terhalang daripada menerima harta pusaka.

6

3 ¬�� 1/2

1 [P� 1/6

1/6 أم 1

1 r� ع

م \n م


Soalan: Bolehkah seseorang itu mewarisi di dalam dua keadaan? Jawapan: Kadang-kadang terdapat juga seseorang itu mewarisi di dalam dua keadaan seperti dia merupakan ahli fardhu dan juga a'shobah. Contoh: Seorang mati meninggalkan Jadd, saudara lelaki seibu, suami yang juga merupakan sepupu seibu sebapa. Dalam masalah ini Jadd mendapat

1/6 , saudara lelaki seibu mendapat

1/6 juga, manakala suami

mendapat 1/2 secara fardhu dan selebihnya secara a'shobah seperti di bawah:

Contoh:

6

g� 1/6ة 1

1 n¸ 1/6

ع + 1/2 زوج وهjا�] \n ق 3+1


Hukum Datuk (Jad) Bersama Saudara Seibu Sebapa

Atau Sebapa Lelaki Mahupun Perempuan

(Ikhwah Wal Akhawat ’Ashiqqa’ Aw Li Ab)


BAB KESEPULUH:

Hukum datuk (Jadd ) bersama saudara seibu sebapa atau sebapa lelaki mahupun perempuan

(Ikhwah wal Akhawat Ashiqqa’ aw li Ab) - ب� وأ TءK�±أ اتj�وا ةj®ا -

Jadd jika bersama saudara seibu sebapa atau sebapa sama ada lelaki ataupun perempuan, padanya berlaku perselisihan pendapat ulama‘ disebabkan tidak ada dalil daripada al-Quran ataupun as-Sunnah mengenai masalah mereka. Oleh kerana persoalan ini merupakan masalah khilafiah, maka masalah tersebut diselesaikan berdasarkan kepada ijtihad ulama'. Terdapat dua pendapat yang berbeza:

• Pendapat pertama: Imam Abu Hanifah � berpendapat: Bahawa Jadd akan menghalang saudara daripada menerima pusaka sepertimana apabila saudara bersama dengan Ab (berpegang dengan kaedah Jadd hukumnya seperti Ab ketika ketiadaannya). Jika ketiadaan Ab, Jadd akan menerima a'shobah atau keseluruhan harta setelah waris lain mendapat bahagian masing-masing. Pendapat ini berdasarkan riwayat saidina Abu Bakar, Ibnu Umar dan Ibnu Abbas �.

• Pendapat kedua: Imam Malik, Imam Syafi'e dan Imam Ahmad bin Hanbal

berpendapat: Bahawa Jadd tidak menghalang saudara lelaki mahupun perempuan sama ada saudara seibu sebapa atau saudara sebapa, sebaliknya Jadd berkongsi pusaka bersama saudara-saudara tersebut. Mereka berpendapat bahawa Jadd dan saudara adalah sama-sama kuat hubungannya dengan si mati. Ini kerana hubungan mereka dengan si mati adalah dengan perantaraan Ab (Jadd merupakan asal dhazkar manakala ikhwah pula merupakan furu’ Ab). Ada juga yang berpendapat bahawa ikhwah berhajat kepada harta lebih banyak berbanding Jadd kerana Jadd seorang yang tua dan lemah. Jika dia meninggal dunia, maka harta yang diperolehi hendaklah diberikan kepada anaknya, dengan itu ikhwah tidak memperolehi apa-apa kecuali kesedihan di atas kematian saudaranya dan terkejut apabila harta telah pindah ke tangan orang lain. Pendapat ini telah diterima oleh jumhur sahabat dan tabi'in. Berdasarkan dengan pendapat kedua ini saidina Ali � telah memutuskan bahawa bahagian Jadd tidak boleh kurang daripada

1/6 walau dalam keadaan apa sekalipun, begitu juga saidina Zaid bin

Thabit � berpendapat bahawa Jadd ketika bersama saudara hendaklah berkongsi pusaka bersama mereka.

Hasil masalah Jadd dan saudara-saudara Maksud Jadd : Jadd shahih iaitu Jadd Abu Jadd (datuk dari sebelah bapa) dan seterusnya ke atas. Manakala Jadd tidak shahih iaitu Jadd yang diselangi oleh perempuan seperti: Abu Umm (bapa kepada ibu) atau Jaddul Umm (datuk dari sebelah ibu). Mereka tidak mewariisi di sebabkan mereka adalah daripada golongan zhawi al arham yang mana akan dikupaskan pada babnya, insya-Allah.


Maksud Saudara: Saudara seibu sebapa dan sebapa sama ada lelaki ataupun perempuan. Manakala saudara seibu akan terhalang jika bertemu dengan Jadd kerana Jadd merupakan di antara orang yang menghalang saudara seibu. Jadd apabila bersama saudara-saudaranya, maka bagi Jadd dua keadaan:

Pertama : Tidak bersama mereka ahli fardhu Kedua : Bersama mereka ahli fardhu yang lain

Hukum Jadd dan saudara tidak bersama ahli fardhu

Jika tidak bersama Jadd dan saudara-saudara ahli fardhu, maka hendaklah diberikan kepada Jadd yang lebih baik daripada dua keadaan:

1. Muqasamah: Iaitu dibahagi secara berkongsi dengan mengambil kira bahagian seorang lelaki adalah sama dengan 2 bahagian orang perempuan (seolah-olah Jadd itu ialah saudara lelaki ) dan apabila ada saudara perempuan maka lelaki akan mengambil dua bahagian daripada saudara perempuan.

2. Difardhukan 1/3 daripada keseluruhan harta

• Jadd mendapat muqasamah adalah lebih afdhal dalam lima keadaan:

Telah berkata Sohibul Rahabiah di dalam nazamnya:

))��yTn ا®jة Y��K[ ا ذإ cn ��g c�اtn \q�r ��Tىذ ((

"Dibahagikan saudara secara muqasamah bersama Jadd, jika

tidak dikira dengan pembahagian secara muqasamah itu memudaratkan Jadd"

Kaedah dalam bab ini ialah: Bersama Jadd itu saudara lelaki mahupun

perempuan kurang daripada dua Jadd (bererti dalam masalah ini dianggap seorang Jadd itu seumpama dua orang Jadd) dalam erti kata yang lain, Jadd adalah Akh Shaqiq dan mengambil bahagian Akh Shaqiq. Pembahagian kepada saudara-saudara yang lain adalah mengikut kaedah ’ashobah (bagi lelaki itu dua bahagian perempuan).


1. Jadd bersama seorang saudara perempuan.

Contoh:

Muqasamah 1/3 keseluruhan harta

3 6

2 g� viy T�icا

2/3

2 g� 1/3

1 r� 1/3 3 r� 1/2

1 n\ ع

Dalam contoh ini Jadd akan mendapat 2/3 daripada harta, jika dibahagikan secara muqasamah. Akan tetapi jika diberikan 1/3 ke semua harta, bermakna Shaqiq akan mendapat lebih. Oleh kerana bab ini adalah bab yang khusus, maka Jadd mestilah mendapat yang terlebih baik baginya sebab itulah dibahagikan secara muqasamah.

2. Jadd bersama seorang saudara lelaki.

Contoh:


2 3

1 g� viyT�icا

1/2 1 g� 1/3

ع ق 2 1/2 ق 1

Bagi Jadd adalah terlebih afdhal baginya muqasamah daripada 1/3 seluruh harta kerana Jadd akan mendapat 1/2 harta dengan pembahagian secara muqasamah. Akan tetapi jika 1/3 harta, Jadd hanya akan mendapat 1/3 sahaja dan selebihnya hendaklah diberikan kepada Shaqiq yang mengambil secara ’ashobah.


3. Jadd bersama dua orang saudara perempuan.

Contoh:


4 3

2 g�

viy

T�icا

1 g� 1/3

1 r� 1 r� 2/3

1 r� 1 r�

Bagi Jadd muqasamah adalah terlebih afdhal baginya daripada 1/3 keseluruhan harta ini kerana di dalam pembahagian secara muqasamah dia akan mendapat 1/2 harta. Akan tetapi jika dibahagi1/3 harta,ia hanya akan mendapat 1/3 harta dan ini akan memudharatkan Jadd, maka muqasamah adalah terlebih afdhal baginya.

4. Jadd bersama seorang saudara lelaki dan perempuan.

Contoh:


5 3

2 g�

viy

T�icا

1 g� 1/3

ق 22

ق ع

1 r� r�

Bagi Jadd muqasamah adalah terlebih afdhal baginya, ini kerana di dalam pembahagian secara muqasamah Jadd akan mendapat 2/5 harta dan ianya lebih afdhal daripada 1/3 harta. Oleh itu, muqasamah adalah afdhal bagi Jadd di dalam contoh di atas.


5. Jadd bersama tiga saudara perempuan.

Contoh:


5 3

2 g�

viy

T�icا

1 g� 1/3

1 r� 2

r� 2/3

1 r� r�

1 r� r�

Bagi Jadd muqasamah adalah terlebih afdhal baginya, ini kerana di dalam pembahagian secara muqasamah Jadd akan mendapat 2/5 harta dan ianya lebih afdhal daripada 1/3 harta. Oleh itu, muqasamah adalah afdhal bagi Jadd dalam contoh ini.

Jadd mendapat 1/3 keseluruhan harta adalah lebih afdhal dalam keadaan yang tidak terhitung: Telah berkata Sohibul Rahabiah di dalam nazamnya:

)) TxزT �cT�tiv \�r sنآ إن TOTÐ آmqo ¸ذ�� ةTر�و((

"Kadang-kadang (Jadd) mengambil 1/3 keseluruhan harta

Jika dengan pembahagian secara muqasamah akan memudaratkannya" Kaedah dalam bab ini ialah: Bersama Jadd itu saudara lelaki mahupun perempuan lebih daripada dua Jadd. Dalam erti kata lain dua orang saudara lelaki bersamaan dengan seorang Jadd dan empat orang saudara perempuan bersamaan dengan seorang Jadd (Ini adalah di dalam pengiraan kaedah, manakala pengiraan saham Jadd di kira seperti Ikhwah)


Contoh: 1)

1/3 keseluruhan harta Muqasamah

3

4

1 g� 1/3 1 g� 1/4

2

ق

ع

1/4 ق 1

1/4 ق 1 ق

1/4 ق 1 ق

Bagi Jadd 1/3 adalah lebih afdhal baginya. Jikalau dibahagi secara muqasamah Jadd hanya akan mendapat 1/4 harta sahaja.

Contoh:


3 7

1 g� 1/3 2 g� 2/7

2

r�

2/3

1 r� 1/7

r� 1 r� 1/7

r� 1 r� 1/7

r� 1 r� 1/7

r� 1 r� 1/7 Bagi Jadd 1/3 harta adalah afdhal baginya daripada muqasamah. Ini kerana dengan muqasamah Jadd akan menerima 2/7 harta sahaja.


3) 1/3 harta lebih baik bagi Jadd. Pembahagian muqasamah memudharatkan Jadd kerana dia hanya akan mendapat 2/7 daripada hartanya sedangkan di atas dia akan mendapat 1/3 daripada harta.


3 7

1 g� 1/3 2 g� 2/7

2

ق

ع

2/7 ق 2

2/7 ق 2 ق

r� 1 r� 1/7

• Jadd mendapat muqasamah dan 1/3, adalah sama afdhal di dalam

tiga keadaan:

Kaedah dalam bab ini ialah: Jadd bersama saudara lelaki mahupun perempuan yang bersamaan dengan dua orang Jadd. Dalam erti kata yang lain, dua orang saudara lelaki bersamaan seorang Jadd dan empat orang saudara perempuan bersamaan seorang Jadd (Ini adalah di dalam pengiraan kaedah , manakala pengiraan saham Jadd di kira seperti Ikhwah)

1. Jadd bersama dua orang saudara lelaki. Muqasamah dan 1/3 adalah sama afdhal bagi Jadd.

Muqasamah 1/3 harta

3 3

1 g�

viyT

�ic1 ا g� 1/3

1/3 ق 1 ق 1

1/3 ق 1 ق 1


2. Jadd bersama seorang saudara lelaki dan dua orang saudara perempuan.

Contoh:

Muqasamah 1/3 harta

6 3

2 g� 1/3 1 g� 1/3

1/3 ق 1 1/3 ق 2

1 r� 1/6 1

r� 1/6

1 r� 1/6 r� 1/6

3. Jadd bersama empat saudara perempuan.

Contoh:

Muqasamah 1/3 harta

6

3

2 g�

viyT

�icا

1 g� 1/3

1 r�

2

r�

2/3 1 r� r�

1 r� r�

1 r� r�

Hasil masalah ini: • Muqasamah lebih afdhal bagi datuk (Jadd), jika bersama Jadd itu kurang dari dua

orang lelaki seibu sebapa atau sebapa. •

1/3 keseluruhan harta lebih afdhal bagi datuk (Jadd), jika bersama Jadd itu lebih dari

dua orang lelaki seibu sebapa atau sebapa.


• Muqasamah dan 1/3 adalah sama-sama afdhal bagi datuk (Jadd), jika bersama Jadd

itu dua orang lelaki seibu sebapa atau sebapa.

Hukum Jadd bersama saudara serta ahli fardhu Apabila Jadd bersama saudara serta ahli fardhu yang lain, maka pembahagian pusaka untuk Jadd hendaklah diselesaikan melalui salah satu daripada tiga keadaan yang mana di berikan yang terlebih afdhal bagi Jadd. Pertama : Muqasamah

Kedua : 1/3 baki daripada harta pusaka

Ketiga : Difardhukan 1/6 ke seluruhan harta

Ahli fardhu yang mungkin mewarisi bersama Jadd (Jadd) dan saudara itu terdiri daripadanya enam waris sahaja:

1. Zawj = suami وج�cا 2. Bint = Anak perempuan ¬��

3. Umm = Emak / Ibu ا�م 4. Jaddah = Nenek gة�

5. Bint Ibn = Cucu perempuan dari anak lelaki si mati ا ¬��x[�

6. Zawjah = Isteri vزو�

Pertama: Muqasamah Setelah ahli fardhu menerima pusakanya, maka yang berbaki daripadanya itu hendaklah dibahagikan secara muqasamah (berkongsi sama rata) antara Jadd dengan saudara. (Perhatian) Di dalam pengiraan masalah Jadd dan Ikhwah, penulis menggunakan formula yang akan disebutkan di akhir bab Jadd dan Ikhwah serta penulis tidak menggunakan kaedah Tashih (sah pengiraan masalah)


Contoh

Muqasamah

6

1 g1/6 ة�

21/2 g�

viy

T�icا

ق 21/2

1/6 segala harta

6

g� 1/6ة 1

1 g� 1/6

ع ق 4

1/3 baki

6

g� 1/6ة 1

1.6 g� 1/3ب

ع ق 3.33

Jadd di sini lebih afdhal baginya muqasamah kerana dengan muqasamah Jadd akan

mendapat 2 1/2 daripada 6 bahagian. Akan tetapi jika 1/6 harta, maka Jadd akan mendapat

1 bahagian sahaja. Begitu juga 1/3 baki, habuan Jadd kurang dari pembahagian secara muqasamah. Oleh itu, afdhal bagi Jadd itu muqasamah.


Kedua: 1/3 baki daripada harta pusaka Setelah ahli fardhu mengambil bahagian mereka, maka Jadd diberi

1/3 baki daripada harta

pusaka yang tinggal:

Contoh:

Muqasamah 1/6 segala harta

6 6

g� 1/6ة g� 1/6 1ة 1

0.83 5

g�

viy

T�icا

1 g� 1/6

إ¸jة 5 4 ع

¸jةإ 4.15 5

1/3 baki

6

g� 1/6ة 1

1.6 5

g� 1/3

¸jةإ 3.4 5

Dalam masalah ini, Jadd afdhal baginya mendapat 1/3 baki kerana dia akan mendapat 1.6 bahagian daripada 6, manakala 1/6 dia akan mendapat 1 bahagian daripada 6 dan muqasamah pula dia akan mendapat 0.83 (kurang dari satu) bahagian daripada 6. Oleh itu, 1/3 baki lebih afdhal untuk Jadd.


Ketiga: 1/6 harta pusaka Setelah ahli fardhu mengambil bahagian mereka, maka diberikan kepada Jadd itu 1/6 daripada harta pusaka kerana 1/6 adalah lebih afdhal untuk Jadd.

Contoh:


6 6

g� 1/6ة g� 1/6 1ة 1

4 [�z�� 2/3 4 [�z�� 2/3

0.5 g�

viyT

�ic1 ا g� 1/6

ع ق س ق 0.5

1/3 baki

6

1 g1/6 ة�

4 [�z�� 2/3

0.3 g� 1/3

ق 0.7

Jadd di sini lebih afdhal baginya 1/6 ke seluruhan harta, ini kerana dengan 1/6 dia akan mendapat 1 bahagian daripada 6. Akan tetapi dengan muqasamah dia hanya akan mendapat 0.5 bahagian daripada 6, begitu juga 1/3 baki dia akan mendapat kurang dari 1/6 harta.


Contoh: Muqasamah, 1/6 dan 1/3 baki adalah sama-sama afdhal.


3 6

1/2 زوج 3 2 6

g� 1/6 1 1/2 زوج 1 3

1

1

g� vi

yT�i

cق 1 ا ع

ق 1 ق 1

ق 1

1/3 baki

6

1/2 زوج 3

1 g� 1/3 ب

ق 1 ع

ق 1

Dalam masalah ini, Jadd afdhal baginya dalam ketiga-tiga keadaan kerana setiap keadaan dia akan mendapat 1 bahagian daripada 6.


Contoh: Muqasamah dan 1/3 baki adalah sama-sama afdhal.


6 6

1/6 أم 1 1/6 مأ 1

1.6 g� 1 g� 1/6

ق 2 ق 1.6

ق 2 ق 1.6

1/3 baki

6

1/6 مأ 1

1.6 g� 1/3ب

ق 1.6

ق 1.6 Afdhal bagi Jadd muqasamah dan 1/3 baki kerana di dalam kedua-dua keadaan ini Jadd akan mendapat 1.6 bahagian daripada 6 manakala 1/6 pula Jadd akan mendapat 1 bahagian daripada 6. Oleh itu, muqasamah dan 1/3 baki adalah sama-sama afdhal untuk Jadd.


Contoh: 1/6 dan 1/3 baki adalah sama-sama afdhal.

Muqasamah 1/3 baki

4 Juzu’ saham

6

Asal masalah

8 2 Asal masalah

4

1

1/2 زوج 3 1/2 زوج

1 g�

viy

T�icا

1 g� 1/3 ب

ق 1

2

ق

ق ق 1 ع

ق ق 1

1/6 segala harta

6

3 1/2 زوج

1 g� 1/6

2

ق

ق ع

ق Dalam contoh ini, Jadd afdhal baginya 1/6 dan 1/3 baki kerana kedua-keduanya Jadd akan mendapat 1 bahagian daripada 6, manakala pembahagian secara muqasamah Jadd hanya akan mendapat 1 bahagian daripada 8. Oleh itu, afdhal bagi Jadd mendapat 1/3 baki dan 1/6 harta.


Peringatan: *Sesungguhnya bahagian Jadd (Jadd) tidak boleh kurang daripada 1/6 harta. *Sekiranya tidak ada baki selepas ahli fardhu mengambil bahagian mereka, maka difardhukan kepada Jadd

1/6 , dengan itu tergugurlah saudara daripada mewarisi pusaka.

*Jika sekiranya baki harta hanya mencukupi 1/6 atau baki tersebut kurang daripada

1/6, maka

difardhukan kepada Jadd 1/6 dan gugurlah saudara daripada mendapat pusaka.

Contoh: Tidak tinggal harta bagi Jadd selepas pembahagian kepada ahli fardhu kecuali 1/6 harta.

6

4 [�z�� 2/3

1/6 أم 1

1 g� 1/6

ع ق س

Dalam masalah ini, selepas diberikan kepada ahli fardhu hak-hak mereka tidak tertinggal padanya kecuali 1/6 harta. Oleh itu, Jadd mendapat 1/6 harta, maka gugurlah saudara lelaki kerana apabila kehabisan harta tidak ada habuan kepada orang yang menerima a’shobah.

Contoh:

Jika harta pusaka bagi Jadd selepas pembahagian ahli fardhu kurang daripada 1/6.

13 ’Aul

12 Asal

masalah

8 [�z�� 2/3

1/4 زوج 3

2 g� 1/6

ع ق س


Apabila harta pusaka selepas pembahagian ahli fardhu kurang daripada 1/6, maka berjayalah Jadd dan gugurlah saudara. Masalah ini ada kaitan dengan ’aul yang akan dibincangkan pada tempatnya nanti, insya-Allah.

Contoh: Jika Jadd tidak mendapat apa-apa bahagian selepas pembahagian ahli fardhu, maka difardhukan pada Jadd itu 1/6 harta.

15 12 8 [�z�� 2/3 1/4 زوج 3 1/6 أم 22 g� 1/6 ع ق س

Apabila harta pusaka tidak berbaloi selepas pembahagian ahli fardhu, maka

difardhukan pada Jadd itu 1/6 dan dia’ulkan masalah serta gugurlah saudara kerana orang yang menerima a’shobah tidak mendapat habuan jika harta telah habis dibahagikan kepada ahli fardhu.

Formula dalam masalah Jadd dan Ikhwah berserta ahli fardhu

o Apabila di dalam masalah jadd dan ikhwah terdapat ahli fardhu, cara

pembahagiannya ialah dengan di berikan kepada ahli fardhu akan hak mereka terlebih dahulu. Kemudian di berikan baki yang terlebih afdhal kepada Jadd sama ada 1/6 harta. 1/3 baki atau di bahagikan secara muqasamah.

o Di dalam mengetahui hak yang terlebih afdhal bagi Jadd, para ulama’ telah

memerah usaha mereka untuk mencari formula atau kaedah yang senang lagi mudah untuk pelajar memahaminya tanpa memerah tenaga memikirkannya.

Untuk mengetahui 1/6 keseluruhan harta Ambil asal masalah ahli fardhu kemudian bahagikan dengan 6, hasil daripada pembahagian tersebut adalah 1/6 harta Contoh: 12÷6=2 (Angka 2 adalah bernilai 1/6 harta)

Untuk mengetahui 1/3 baki harta Ambil baki daripada ahli fardhu ,kemudian bahagikan dengan 3 hasil daripada pembahagian tersebut adalah 1/3 baki harta. Contoh: 6 ÷3=2 (Angka 2 adalah bernilai 1/3 baki)


Untuk mengetahui Muqasamah Ambil bilangan Jadd

1, kemudian didarabkan dengan baki dari hak ahli fardhu, hasilnya di

bahagikan dengan bilangan Jadd dan ikhwah, hasil pembahagian tersebut adalah Muqasamah

Contoh:

6 g� 1/6ة 1

g� إ¸jة 5

1) Formula 1/6 : 6 ÷ 6 = 1 2)Formula 1/3 baki: 5 ÷ 3 = 1.6 3)Formula Muqasamah: 1 х 5 = 5 ÷ 6 = 0.83 Jelas kepada kita bahawa 1/3 baki adalah terlebih afdhal bagi Jadd Perhatian: Hukum dalam masalah Jadd dan saudara adalah sepertimana di atas jika saudara tersebut dalam jenis yang sama seperti saudara seibu sebapa sahaja atau sebapa sahaja sama ada lelaki ataupun perempuan. Jika saudara tersebut berbilang jenis, maka dihukumkan mereka seperti di bawah ini: Hukum jika berkumpul dalam pusaka Jadd, saudara seibu sebapa dan sebapa: Masalah ini dinamakan (mu’adah) دةT�icا. Pembahagian dalam masalah ini tidak berubah

seperti dalam masalah yang lepas iaitu sama ada bagi Jadd muqasamah, 1/3 baki atau

1/6 keseluruhan harta. Jadi, apabila Jadd telah mengambil bahagiannya daripada tiga keadaan yang lebih baik untuknya, maka dijadikan saudara yang tinggal itu seolah-olah tidak ada Jadd di dalam pusaka. Jika saudara seibu sebapa itu lelaki, maka dia akan mengambil keseluruhan harta yang lebih.

1 Yang dimaksudkan dengan bilangan Jadd ialah: Jadd jika bersamanya saudara lelaki maka Jadd

dikira seorang. Manakala jika bersamanya saudara perempuan maka Jadd dikira dua orang.


Contoh: Seorang mati meninggalkan Jadd, Shaqiq dan Akh li Ab. Dalam masalah di atas kita dapati pada permulaan perkiraan kewujudan Akh li Ab diambil kira sebagai sebahagian daripada kumpulan Akh Shaqiq untuk memudharatkan Jadd, tetapi apabila selesai diberi bahagian Jadd, maka keseluruhan baki pusaka menjadi milik Shaqiq yang menerima secara a’shobah, manakala Akh li Ab akan terhalang dengan adanya Shaqiq.

3

1 g� 1/3

2/3 ق 2

¸¯ م

Jika saudara seibu sebapa itu perempuan, maka dibahagikan bahagiannya iaitu ½ jika

seorang dan 2/3 jika berbilang. Jika berbaki hendaklah diberikan kepada saudara sebapa

dan jika tidak berbaki, maka gugurlah saudara sebapa.

2 Juzu’ saham

10 5

4 2 g�

5 3

r� 1/2 ع ¸¯ 1

Dalam masalah ini, Jadd lebih afdhal baginya muqasamah mengikut kaedah di atas. Asal masalah ialah lima 5, diberikan kepada Jadd 2 saham, kemudian diberikan kepada Shaqiqah 1/2 fardhu seolah-olah tidak ada Jadd. Apabila saham yang baki tidak boleh dibahagikan, maka angka sebutan (2) diletakkan di atas angka 5 (asal masalah). Angka ini dinamakan juzu' saham, kemudian 5 x 2=10 dinamakan tashih masalah. Setiap orang yang mendapat saham di asal masalah, mendarabkannya dijuzu’ saham sebagai saham mereka di dalam tashih masalah, maka Shaqiqah akan mendapat 1/2 daripada 10, ini bererti 5 dan baki diberikan kepada Akh li Ab.


Contoh: Jika tiada berbaki selepas diberikan bahagian Jadd kecuali bahagian untuk saudara seibu sebapa perempuan sama ada 1/2 ataupun 2/3 harta, maka dapatlah saudara seibu sebapa perempuan akan pusaka manakala saudara sebapa gugur daripada menerima pusaka. Dalam contoh di bawah ,afdhal bagi Jadd 1/3 baki dan juga Muqasamah dan di selesaikan mengikut cara Muqasamah.

6 2 g�

4 r� 2 2/3 س ¸¯ س

Contoh: Jika baki daripada warisan itu kurang daripada 2/3 atau 1/2 selepas diberikan kepada Jadd, maka Shaqiqah diberikan haknya 2/3 atau 1/2. Akan tetapi tidak dia'ulkan masalah tersebut seperti contoh di bawah:

5

2 g�

3 r� 2 2/3 ¸z¯ س

Shaqiqah di dalam masalah di atas mendapat 2/3 harta, akan tetapi saham yang didapati kurang daripada 2/3 harta. Kerana 2/3 harta ialah 4 saham manakala shaqiqah hanya mendapat 3 saham, dengan itu di berikan 3 saham kepada shaqiqah serta tidak di’aulkan akan masalah ini.

Peringatan: Tidak difardhukan kepada saudara perempuan akan harta kerana Jadd telah menga'shobahkan saudara perempuan kecuali di dalam masalah akdariyyah. Masalah Akdariyyah Masalah akdariyyah ini ialah penyelesaian yang dilakukan oleh Saidina Zaid bin Thabit � yang berbeza daripada cara biasa mengikut mazhabnya. Pada asal masalah ini, Shaqiqah tidak menerima apa-apa saham kerana mengikut kaedah seperti yang telah lepas dalam bab Jadd dan saudara. Akan tetapi Zaid bin Thabit � telah mengubahnya dan menjadikan Shaqiqah mendapat fardhunya seperti biasa iaitu setengah. Akan tetapi


sekiranya Shaqiqah mengambil fardhunya, maka dia akan mendapat lebih daripada Jadd. Oleh kerana itu, digabungkan saham Shaqiqah dan Jadd seperti masalah ’ashobah, kemudian dibahagikan mengikut kaedah bagi lelaki dua bahagian perempuan.

Masalah akdariyyah ini berlaku apabila seorang mati meninggalkan suami, ibu,

Jadd, saudara perempuan seibu sebapa atau saudara perempuan sebapa. Telah berkata

Sohibul Zubad dalam nazamnya:

�اOw c ضx Y ¬ا�و�g c� T Y� Ò� آأgرK�v آKiq�T �mqo§T cq ثرT �jقــــــ� mKn أمÊو جوز�g أو¬ mq½

"Saudara perempuan tidak ada fardhu bagi mereka bersama Jadd kecuali dalam

masalah akdariyyah,

mereka mendapat fardhu Suami, ibu kemudian selebihnya diwarisi oleh Jadd 2/3 dan

saudara perempuan 1/3 "

Contoh: Zawj mendapat 1/2, Umm mendapat 1/3 harta, Shaqiqah atau Ukht li Ab dalam masalah ini menerima fardhu mereka 1/2 harta, maka asal masalah ialah 6 dia’ulkan ke 9. Zawj 3 saham, Umm 2 saham, Shaqiqah atau Ukht li Ab 3 saham dan Jadd pula 1 saham. Kemudian saham bagi Shaqiqah atau Ukht li Ab dan Jadd digabungkan dan dijadikan bagi lelaki itu 2 bahagian dan perempuan satu bahagian. Hasil daripada muqasamah saham mereka, maka 4 tidak boleh dibahagikan dengan bilangan 3 orang. Oleh itu, 3 bilangan orang diletakkan di atas asal masalah atau a’ulnya. Kemudian didarabkan (9 x 3 = 27) dan hasil ini merupakan tashih masalah. Maka setiap orang yang mendapat saham di dalam masalah pertama, mendarabkan dengan juzu’ saham iaitu 3. Hasilnya, Zawj 9 saham, Umm 6 saham dan baki diberikan kepada Jadd dan

Shaqiqah mengikut kaedah [��os�ا �Í{ XoO KÌqc (bagi lelaki dua bahagian dan perempuanآsatu bahagian).

Sebelum diubah

9 ’Aul

6 Asal masalah

1/2 زوج 3

1/3 أم 2

3 r� 1/2

1 g� 1/6


Selepas diubah Selepas diubah

3 Juzu’ saham

3 Juzu’ saham

9 ’Aul 9 ’Aul

27 6 Asal masalah 27 6 Asal

masalah 1/2 زوج 3 9 1/2 زوج 3 9

1/3 أم 2 6 1/3 أم 2 6

4 3 r� 1/2 4 3 ¯z¸ 1/2

8 1 g� 1/6 8 1 g� 1/6 Masalah akdariyyah ini hanya berlaku apabila mereka yang menerima pusaka adalah terdiri daripada mereka yang disebutkan di dalam contoh di atas sahaja. Jika bertukar salah seorang daripadanya, maka ia tidak lagi diselesaikan mengikut cara akdariyyah seperti di atas, sebaliknya ia perlu diselesaikan dengan yang cara biasa.

Jadual bahagian pusaka dan penerimanya:

Zawj ½ Jika si mati tiada furu’ waris

¼ Jika si mati mempunyai furu’ waris

Zawjah ¼ Jika si mati tiada furu’ waris

⅛ Jika si mati mempunyai furu’ waris

Bint

½ Jika si mati mempunyai furu’ waris

⅔ Jika berbilang dan tanpa ada yang meng’ashobahkannya

Bersama saudara lelaki atau sedarjat dengannya ع


Bint Ibn

½ Jika berseorangan dan si mati tidak mempunyai anak dan tidak ada orang yang meng’ashobahkannya

⅔ Jika berbilang dan tanpa ada yang meng’ashobahnya

¹⁄6 Bersama anak perempuan seorang dan tidak orang yang meng’ashobahkannya

Bersama cucu lelaki atau sedarjat dengannya ع

Jika bersama anak lelaki si mati atau berbilang anak مperempuan si mati dan tidak ada Akh Mubarak

Ukht Shaqiqah

½ Jika berseorangan dan si mati tidak mempunyai anak dan tidak ada orang yang meng’ashobahkannya


Bersama anak perempuan seorang dan tidak ada عorang yang meng’ashobahkannya

Bersama Ab dan cucu lelaki atau sedarjat dengannya م

Ukht Li Ab

½ Jika berseorangan dan si mati tidak mempunyai anak, Ab dan tidak ada orang yang meng’ashobahkannya


¹⁄6 Bersama anak perempuan seorang dan tidak ada orang meng’ashobahkannya

Bersama cucu lelaki dan sedarjat dengannya ع

مJika bersama Ab dan anak lelaki si mati atau berbilang anak perempuan si mati tanpa ada Akh Mubarak

Umm

⅓ Jika tidak bersama furu’ waris dan berbilang saudara (L, P)

¹⁄6 Jika bersama furu’ waris dan berbilang saudara

⅓ baki

Di dalam masalah Gharrawain


Akh dan Ukhti Li

Umm

⅓ Berbilang sama ada lelaki atau perempuan dan tidak ada Ab dan Jadd serta furu’ waris

¹⁄6 Jika berseorangan serta tidak ada orang yang menghalangnya iaitu Ab dan Jadd serta furu’ waris

Ab dan Jadd seterusnya ke atas dan furu’ waris م

Jaddah

¹⁄6 Jika tidak ada orang yang menghalangnya

م

Dengan Umm sama ada dari ibu atau bapa, Ab jika Jaddah daripadanya dan setiap Jaddah yang berpunca dari Jaddah itu

Ab

¹⁄6 Jika bersama furu’ waris lelaki

¹⁄6

ع +

Jika bersama furu’ waris perempuan

Jika tidak ada furu’ waris ع

Jadd

¹⁄6 Jika bersama furu’ waris lelaki serta tidak ada Ab atau Jadd yang hampir kepada si mati

¹⁄6

ع +

Jika bersama furu’ waris perempuan serta tidak ada Ab atau Jadd yang hampir kepada si mati

عJika tidak ada furu’ waris dan Ab atau Jadd yang hampir kepada si mati

Dengan Ab dan Jadd yang hampir kepada si mati م

⅓ baki

Di dalam masalah Jadd dan saudara


Mewarisi Melalui Perwalian


BAB KESEBELAS: MEWARISI MELALUI PERWALIAN

Wala' ialah anugerah Allah � yang diberikan kepada seorang manusia yang disebabkan pengurniaan kepada hambanya dengan membebaskan hamba tersebut. Ini telah disebut

oleh baginda Nabi Muhammad y dalam hadithnya yang berbunyi:

} zª\أ ]ci ءcjxا{

Maksudnya: “Wala‘ itu untuk orang yang membebaskan hamba” (Shahih Bukhari)

Seorang tuan itu akan diberikan ke semua harta jika si mati (hamba) itu tidak

meninggalkan waris ataupun tuan akan menerima yang baki selepas pembahagian kepada waris si mati, sama ada tuan itu lelaki ataupun perempuan. Jika tuannya telah meninggal dunia, maka waris lelaki yang menerima ’ashobah dengan sendirinya akan menerima pusaka mengikut tertib ’ashobah nasab (keturunan) kecuali saudara lelaki dan anak saudara lelaki yang terdahulu daripada Jadd di dalam mewarisi pusaka secara wala'.

Jika ’ashobah mu'tiq juga tidak ada, maka mu'tiqul mu'tiq (tuan kepada tuan yang membebaskan hamba) dan seterusnya, jika tiada maka kepada warisnya begitulah seterusnya.

Ketahuilah seorang perempuan tidak boleh menerima wala' kecuali dia merupakan tuan kepada hamba.

Pembahagian Wala‘ Wala‘ terbahagi kepada dua bahagian:

Pertama: Wala‘ Mubasyarah Kedua : Wala‘ Tab’iyyah (Mengikut)

Wala‘ Mubasyarah

Wala‘ Mubasyarah ini berada pada orang yang dibebaskan daripada ikatan perhambaan sama ada dengan perbuatan atau perkataan. Barangsiapa yang membebaskan hamba lelaki atau perempuan secara:

• Munjiz (serta merta dengan mengatakan: Engkau, aku merdekakan). • Mu’allaq dengan sifat, (seperti dia berkata: Jika Allah menyembuhkan penyakitku,

maka aku akan memerdekakan engkau). • Dabbar seperti dia berkata: Engkau akan aku merdekakan selepas matiku. • Tuan meminta kepada tuan yang lain memerdekakan hambanya dengan upah lalu

disahut akan cabaran tuan tersebut. • Tuan memiliki salah satu daripada orang tuanya yang hamba atau anaknya yang

hamba maka dengan pembelian tersebut menjadikan mereka semuanya merdeka.


• Tuan berkongsi dengan sahabatnya dalam membeli seorang hamba, maka tuan tersebut membebaskan bahagiannya dalam hamba tersebut, maka jadilah hamba tersebut separuh hamba dan separuh merdeka. Akan tetapi, jika tuan tadi orang yang mempunyai harta, maka dengan sendirinya hamba tersebut bebas dan tuan tersebut akan membayar ganti rugi kepada sahabatnya itu. • Memerdekakan hamba dengan upah seperti: Engkau akan dibebaskan jika engkau

berkhidmat padaku selama setahun. • Seorang hamba membeli dirinya sendiri dengan tunai. • Kitabah: Iaitu tuan mengatakan kepada hambanya: Jika engkau memberikan kepada

aku RM 10,000 dalam masa 2 tahun, maka engkau akan aku bebaskan. Maka datanglah hamba tersebut membawa apa yang diinginkan pada masa yang ditetapkan, maka hamba tersebut akan merdeka. • Dengan sebab wasiat seperti mewasiatkan kepada warisnya supaya memerdekakan

hambanya. • Merdeka dengan sebab membayar kaffarah atau nazar. • Memerdekakan dengan syarat tidak ada wala‘ bagi tuan tersebut. Kesemua gambaran yang disebutkan di atas al-Mu’tiq (tuan) tetap akan mendapat wala‘ begitu juga warisnya jika ketiadaan al-Mu’tiq seperti yang telah di sebutkan di atas.

Wala‘ Tab’iyyah (Mengikut) Wala‘ Tab’iyyah ini thabit kepada orang yang tidak pernah menjadi hamba sepertimana thabit wala‘ kepada Mu’tiq lelaki atau perempuan, begitu juga thabit wala‘ kepada anak dan cucu-cucu mereka hingga ke bawah. Begitu juga thabit wala‘ kepada tuan-tuan anak cucu mereka.

Thabit wala‘ ke atas anak cucu tuan itu ada dua syarat: Pertama: Anak cucu tuan tersebut tidak pernah menjadi hamba. Jika anak dan cucu tersebut pernah manjadi hamba, kemudian dibebaskan maka wala‘ itu diberikan kepada tuan (anak tersebut ), kemudian kepada mereka yang mewarisi secara ’ashobah, kemudian tuan kepada tuan (anak) tersebut. Tidak ada wala‘ kepada anak, jika membebaskan bapanya atau Jaddnya. Kedua: Tidaklah Ab kepada anak atau cucu tersebut merdeka (tidak pernah menjadi hamba). Barangsiapa bapanya itu tidak pernah menjadi hamba, maka tidak ada wala‘ baginya seperti seorang lelaki merdeka berkahwin dengan seorang hamba perempuan. Kemudian perempuan tadi melahirakan anak hasil dari perkongsian dengan suaminya kemudian dibebaskan oleh tuannya. Maka anak tersebut tidak mewarisi wala‘ daripada tuan ibu mereka kerana Ab anak tersebut tidak pernah menjadi hamba.


Usul Masalah


BAB KEDUA BELAS: USUL MASALAH

Di dalam mengetahui saham dan cara-cara pembahagian harta kepada si waris, maka perlu diketahui 3 perkara asas:

1. Asal masalah. 2. Tashih iaitu sah pengiraan masalah. 3. Pembahagian harta si mati.

Asal masalah

Makna asal masalah ialah makhraj yang dikeluarkan fardhunya iaitu asal masalah fardhu ada 7. Ulama' yang terkemudian telah menambah dua lagi asal masalah fardhu Iaitu 18 dan 36.

1. Masalah 2 adalah daripada makhraj

1/2

2. Masalah 3 adalah daripada makhraj 1/3 dan

2/3

3. Masalah 4 adalah daripada makhraj 1/4

4. Masalah 6 adalah daripada makhraj 1/6 atau

1/6 bersama

1/2 atau

1/2 bersama

1/3

atau 1/2 bersama

2/3

5. Masalah 8 adalah daripada makhraj

1/8 atau

1/8 bersama

1/2

6. Masalah 12 adalah daripada makhraj 1/4 bersama

1/6 atau

1/4 bersama

1/3 atau

1/4

bersama 2/3


1/6 atau

1/8 bersama

2/3


1/3 baki dan selebihnya daripada

waris 9. Masalah 36 adalah daripada makhraj

1/4 bersama

1/6 dan

1/3 baki serta bersama

selebihnya daripada waris

Adapun a’shobah pula ialah asal masalahnya menurut bilangan kepala. Jika tidak ada ahli fardhu, lelaki dan perempuan, maka ditakdirkan lelaki mendapat 2 bahagian dan perempuan mendapat 1 bahagian. Seperti seorang mati meninggalkan 3 anak lelaki dan seorang anak perempuan, maka asal masalah ialah 7. Lihat contoh di bawah:

Contoh:

7

ا�] 2

ع ا�] 2

ا�] 21 ¬��


Jika bersama ahli a'shobah itu saudara perempuan, maka dikira mengikut kaedah bagi lelaki

ÌÌ ÌÌ�� xx xx.... ©© ©©%%%%#### ÏÏ ÏÏ9999 ãã ãã≅≅≅≅ ÷÷ ÷÷VVVV ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÅÅ ÅÅ ee eeáááá yy yymmmm ÈÈ ÈÈ ÷÷ ÷÷ uu uu‹‹‹‹ ss ssVVVVΡΡΡΡ WW WW{{{{ $$ $$#### 44 44 ⟨⟨⟨⟨ dua bahagian dan perempuan satu bahagian.

Jika tidak bersama ahli saudara perempuan, maka dibahagikan harta tersebut mengikut bilangan kepala (orang).

Contoh:

3

ا�] 1

ا�] 1 ع

ا�] 1


Definisi ’Aul & Permasalahan


BAB KETIGABELAS:

DEFINISI ’AUL ( لj\ ) DAN PERMASALAHANNYA

Definisi

’Aul dari segi bahasa ialah naik, terangkat dan tertinggi. ’Aul pada istilah pula bererti penambahan di dalam asal masalah dan pengurangan di dalam saham waris.

Asal masalah fardhu di dalam ilmu faraid ada 7. Tiga daripadanya yang boleh di’aulkan iaitu 6, 12 dan 24 dan 4 daripadanya tidak boleh di’aulkan iaitu 2, 3, 4 dan 8. Masalah di bawah ini sahaja yang boleh di’aulkan:

1. Masalah 6 ’aul kepada 7.








Contoh: Masalah 6 ’aul kepada 7.

7 ’Aul

Asal masalah 6

1/2 زوج 34 r�2 2/3



8 ’Aul Asal masalah 6

1/2 زوج 3

1/3 أم 2

3 r� 1/2 Contoh: Masalah 6 ’aul kepada 9.

9 ’Aul

Asal masalah 6

1/2 زوج 3

1/6 أم 1

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

1 nz¸ 1/6 Contoh: Masalah 6 ’aul kepada 10.

10 ’Aul

Asal masalah 6

1/2 زوج 3

1/6 أم 1

3 r� 1/2

1 ¯z¸ 1/6

2 n¸ 2 1/3



’Aul

Asal masalah

13

12 Tz�� 8ن 2/3

2 أم 1/6 3 زوج 1/4


’Aul

Asal masalah

15

12

Tz�� 8ن 2/3 3 زوج 1/4

2 أب 1/6مأ 1/6 2


’Aul Asal masalah

17

12

1/4 3 v3 زو� g� 2ة 2 1/6

2/3 8 ¯z¸ 8 1/3 4 nz¸ 4



’Aul Asal masalah

27

24 1/8 v3 زو�

Tz�� 16ن 2/3 4 أب 1/6

4 أم 1/6 CARA UNTUK MENDAPATKAN ASAL MASALAH Telah dinyatakan di atas tentang asal masalah yang ditetapkan di dalam ilmu faraid ini. Untuk mengetahui asal masalah tersebut itu ada beberapa peraturan dan cara-cara yang tertentu sama ada menggunakan kaedah khas atau menggunakan kaedah nasab yang empat:

Kaedah Khas Para ulama' telah meletakkan beberapa kaedah yang tertentu di dalam mengetahui asal masalah tanpa penat dan letih mengiranya. Dengan itu dibahagikan fardhu itu kepada dua bahagian:

• Bahagian Pertama:

1/2 1/4, 1/8 • Bahagian Kedua:

2/3 1/3 1/6

Keterangan: *Jika ahli fardhu ke semuanya daripada bahagian pertama, maka angka penyebut yang paling besar adalah asal masalah seperti: 1/2 bertemu

1/4 , maka asal masalah ialah 4 (angka penyebut).

*Jika

1/4 bertemu

1/8, maka asal masalah ialah 8 (angka penyebut). Jika ahli fardhu ke

semuanya daripada bahagian kedua, maka angka penyebut yang paling besar adalah asal masalah seperti

1/3 bertemu

1/6, maka asal masalah ialah 6 (angka penyebut) dan qiaskanlah

juga pada yang lain.


Contoh:

4

2 ¬�� 1/2

1/4 زوج 1

1 n\ ع

Apabila bertemu ahli fardhu yang mewarisi 1/2 dengan 1/4 harta daripada golongan yang sama, maka asal masalah ialah angka penyebut yang paling besar. Asal masalah ialah 4.

6

1/3 أم 2

1 nz¸ 1/6

3 n\ ع Apabila bertemu ahli fardhu yang mewarisi 1/3 dengan 1/6 daripada golongan yang sama, maka asal masalah mereka ialah angka penyebut yang paling besar iaitu 6.

Jika bercampur ahli fardhu bahagian pertama dan kedua, maka hendaklah mengikut kaedah ini:

• Apabila bertemu 1/2 dengan bahagian kedua setengahnya ataupun ke semuanya,

maka asal masalah ialah 6. • Apabila bertemu

1/4 dengan bahagian kedua setengahnya ataupun ke semuanya,

maka asal masalah ialah 12. • Apabila bertemu

1/8 dengan bahagian kedua setengahnya ataupun ke semuanya,

maka asal masalah ialah 24.


Contoh:

Kaedah Pertama:

6

1/2 زوج 3 1/3 أم 2

1 n¸ 1/6

ع \n س Apabila bertemu 1/2 dengan bahagian kedua setengahnya atau ke semuanya, maka asal masalah ialah 6. Zawj mendapat 3 saham, Umm mendapat 2 saham, Akh li Umm mendapat 1 saham dan Amm pula tidak mendapat apa-apa saham kerana ahli a'shobah akan mendapat saham selepas ahli fardhu (jika berlebihan) dan jika tidak berlebihan, maka gugurlah orang yang menerima secara a’shobah.

Kaedah kedua:

12

3 v1/4 زو� 1/6 أم 2

4 n¸ 2 1/3

ع ق 3 Apabila bertemu 1/4 dengan bahagian kedua setengahnya atau ke semuanya, maka asal masalah ialah 12. Zawjah mendapat 3 saham, Umm mendapat 2 saham, dan Akh li Umm mendapat 4 saham. Shaqiq pula mendapat 3 saham kerana dia merupakan ahli a'shobah.


Kaedah ketiga :

24

3 v1/8 زو� 12 ¬�� 1/2

4 [P� 1/6 1/6 أم 4

ع ق 1 Apabila bertemu 1/8 dengan bahagian pertama atau bahagian kedua setengahnya atau ke semuanya, maka asal masalah ialah 24. Zawjah mendapat 3 saham, Bint mendapat 12 saham, Bint Ibn mendapat 4 saham dan Umm mendapat 4 saham. Shaqiq pula mendapat 1 saham kerana dia merupakan ahli a'shobah.

Nasab yang empat1

Nasab yang empat ialah: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun. Keempat-empat nasab ini akan datang di dalam asal masalah dan juga tashih masalah.

Tamathul: XmTi� Serupa di antara 2 makhraj

2 atau bilangan seperti 2 dengan 2 , 6 dengan 6 , 8 dengan 8

dan sebagainya. Hukum dalam masalah ini ialah: Memadai dengan satu makhraj sahaja.

Contoh:

Tamathul (XmTi� )

2

1/2 زوج 1

1 r� 1/2

1 Kaedah ini lebih senang dan berkesan di dalam menyelesaikan masalah

2 Makhraj iaitu tempat keluar fardhu seperti 1/6, 6 adalah makhraj dan 1 di atas itu di panggil fardhu

juga angka penyebut kerana kita menyebut satu per enam, maka 6 itulah makhraj


Apabila bertemu dua makhraj yang serupa seperti 1/2 dan 1/2 maka memadai dengan satu makhraj sahaja. Zawj mendapat 1 saham dan Shaqiqah juga mendapat 1 saham.

3

2 r� 2 2/3

1 n¸ 2 1/3 Apabila bertemu dua makhraj yang serupa seperti 1/3 dan 2/3, maka memadai dengan satu makhraj sahaja iaitu 3. Shaqiqah mendapat 2 saham dan Akh li Umm mendapat 1 saham. Qiaskanlah juga pada masalah yang serupa dengannya

Tadakhul : X¸اg�

Boleh masuk satu makhraj atau bilangan (kecil) ke dalam makhraj yang lain (besar) sebanyak dua kali atau di antara keduanya boleh dibahagi hingga selesai seperti ⅓ dan

1/6

kerana 3 boleh masuk ke dalam 6 sebanyak dua kali tanpa ada baki. Begitu juga ½ dan ⅛ , 2 boleh masuk ke dalam 8 sebanyak dua kali tanpa meninggalkan baki pecahan.

Hukum dalam masalah ini ialah mencukupi dengan makhraj yang besar sahaja.

Contoh:

Tadakhul ( X¸اg� )

4

1 v1/4 زو�

2 r� 1/2 1 n\ ع

Apabila bertemu dua makhraj yang berbeza tetapi boleh dimasukkan ke dalam angka yang lain dua kali atau lebih tanpa meninggalkan pecahan seperti 2 boleh masuk ke dalam angka 4 sebanyak dua kali tanpa meninggalkan baki (dalam erti kata yang lain dibahagikan sehingga tidak ada pecahan) atau 3 boleh masuk ke dalam angka 6 sebanyak dua kali tanpa meninggalkan baki begitulah seterusnya, angka 4 boleh masuk ke dalam angka 8 sebanyak dua kali dan sebagainya. Hukumnya di sini adalah memadai dengan angka yang paling besar.


6

3 ¬�� 1/2

1/6 أم 1

ع ق 2 Dua makhraj yang berbeza tetapi boleh dibahagikan sehingga tiada pecahan seperti: 2 dan 6 adalah dua makhraj yang berbeza akan tetapi 6 boleh dibahagi kepada 2 atau 2 boleh masuk ke dalam 6 tanpa ada pecahan. Oleh itu, memadai dengan angka yang paling besar.

8

4 ¬�� 1/2

1/8 زوج 1

ع ق 3 Masalah dua makhraj yang berbeza seperti: 2 dan 8 akan tetapi 8 boleh dibahagi kepada 2 dan 2 boleh masuk ke dalam 8 dua kali atau lebih tanpa meninggalkan baki. Hukumnya memadai dengan menjadikan angka yang paling besar sebagai asal masalah.

Tawafuk: ªYاj� Muafakat (persamaan) antara 2 makhraj di dalam pecahan-pecahan yang genap seperti

1/4 dengan

1/6 dan

1/6 dengan

1/8, maka di dapati padanya setengah yang shahih

iaitu tanpa ada pecahan atau perpuluhan (setengah daripada 4 ialah 2 dan setengah daripada 6 ialah 3) seperti

1/6 dengan

1/9 didapati padanya pecahan 3 yang genap (6

dibahagi 3 = 2 dan 9 dibahagi 3 = 3. Jadi kedua-duanya adalah angka yang genap). Hukum dalam masalah ini ialah didarabkan setengah makhraj kepada makhraj yang lain seperti contoh yang pertama antara 4 dan 6, maka di antara angka tersebut ada persamaan di dalam setengah. Jadi setengah daripada setiap angka didarabkan kepada angka yang sempurna (setengah 4 ialah 2 didarabkan dengan 6 atau setengah 6 ialah 3 didarabkan dengan 4, maka hasilnya ialah = 12, atau boleh dikatakan didarabkannya

dengan cara bersilang). Qiaskanlah juga pada masalah seterusnya.


Contoh:

Tawafuk ( ªYاj� )

24

3 1/6 أم 4

3 r4 1/8 زو�

ع ا�] 17

Apabila bertemu dua makhraj yang berbeza akan tetapi mempunyai pecahan yang sama, maka didarabkan angka pecahan tersebut dengan angka asli secara bersilang seperti di atas. 8 dan 6 adalah angka yang berbeza akan tetapi mempunyai pecahan yang sama, bererti 8 dibahagi setengah = 4, manakala 6 dibahagi setengah = 3. Jadi, angka 8 dan 6 mempunyai tawafuk dengan setengah (persamaan di dalam setengah). Hasil daripada persamaan tersebut, angka kecil diletakkan di tepi kemudian didarabkan secara bersilang. Hasil darab tersebut adalah asal masalah. 6 x 4 = 24 atau 8 x 3 = 24

12

v 1/4 2زو� 3

3 1/6 مأخ � 2

ع ق 7

Contoh: 4 dan 6 merupakan angka yang berbeza akan tetapi mempunyai persamaan di dalam setengah. Letakkan setengah 4 iaitu 2 di tepi dan letakkan setengah 6 iaitu 3 di tepi, kemudian darabkan angka yang kecil dan besar secara bersilang seperti contoh di atas. 4 x 3 = 12 atau 6 x 2 = 12. Asal masalah dalam warisan ini ialah 12. Qiaskanlah pada masalah yang serupa dengannya.

Tabayun: [�TP�

Berasingan antara 2 makhraj, tidak mempunyai persamaan di dalam setengah atau pertiga, perempat atau perenam (dalam erti kata yang lain jika dilakukan pecahan, maka akan terjadi pecahan yang tidak shahih atau mempunyai angka perpuluhan) seperti

1/3


dengan 1/5 , jika dibahagi setengah, maka 3 dibahagi 2 = 1 ½ dan kalau 5 dibahagi 2 = 2 ½

pada kedua-dua angka tersebut, maka akan ada angka tidak shahih iaitu ½ . Hukum dalam masalah ini ialah: Mendarabkan angka tersebut dengan angka yang lain seperti contoh di atas: 3× 5 =15. Qiaskan juga pada masalah yang lain.

Contoh:

12

3 r1/4 زو�

1/3 أم 4

ع ق 5 Dalam contoh di atas 4 x 3 = 12

6

1/3 أم 2

3 r� 1/2

1 n\ ع Dalam contoh di atas 3 x 2 = 6

Kedua: Tashih (sah pengiraan masalah)

Apabila sesuatu masalah itu mencukupi dengan asal masalah, maka tidak perlu dilakukan masalah yang lain kerana akan menyebabkan pengiraan yang panjang. Berkata

Sohibul Rahabiah:

)) Û�ر Tبbtاj�X c©� كq�� T�fÛ Yz�أ ]O ]|� إنو ))

"Jika dengan asal masalah itu memadai

maka meninggalkan pengiraan yang panjang itu mendapat keuntungan" Tidak memadai dengan asal masalah bahkan terjadi padanya pecahan- pecahan (bererti saham si mati tidak boleh dibahagi kepada waris tanpa ada pecahan atau perpuluhan), maka hendaklah dilakukan tashih (penyelesaian) masalah supaya matlamat pembahagian warisan itu berjaya sampai kepada waris dengan betul dan senang.


Bahagian-bahagian tashih masalah Tashih masalah dalam satu golongan.

Jika perpecahan itu berlaku pada satu golongan sahaja, maka dilihat saham

golongan tersebut dengan masalahnya menggunakan dua pandangan iaitu: Tawafuk

ªYاj� dan juga Tabayun [�TP�.

*Jika Tawafuk, ambil angka persamaan pada bilangan kepala sebagai juzu’ saham dan diletakkan di atas asal masalah atau a’ulnya. Kemudian asal masalah didarabkan dengan juzu’ saham. Hasil daripada pendaraban tersebut dinamakan tashih masalah. Setiap orang yang mendapat saham daripada asal masalah itu didarabkan dengan juzu’ saham, maka hasil tersebut adalah saham mereka.

*Jika Tabayun, ambil angka bilangan kepala sebagai juzu’ saham, kemudian diletakkan di atas asal masalah atau a’ulnya. Kemudian asal masalah didarabkan dengan juzu’ saham. Hasil daripada pendaraban tersebut dinamakan tashih masalah. Setiap orang yang mendapat saham daripada asal masalah itu didarabkan dengan juzu’ saham, maka hasil tersebut adalah saham mereka.

Contoh:

Tawafuk

2

6 3

1/3 أم 1 24 2 n\ 4 ع

Keterangan: Di antara saham Amm dengan bilangan orang tidak boleh bahagi, dengan itu lihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Dalam masalah ini tawafuk dengan setengah, ambil setengah bilangan orang iaitu 2 diletakkan di atas asal masalah sebagai juzu’ saham masalah tersebut. Darabkan 3 x 2 = 6 sebagai tashih masalah, setiap orang yang mendapat saham di dalam asal masalah didarabkan dengan juzu’ saham, hasilnya ialah saham mereka di dalam tashih masalah.


3 Juzu’ saham

15 ’Aul

45 12 Asal masalah

1/4 زوج 3 9

1/6 أب 2 6

1/6 أم 2 6

24 8 ¬�� 6 2/3 Keterangan: Di antara saham Bint dengan bilangan Bint tidak boleh dibahagi, jadi hukumnya adalah tawafuk dengan setengah. Lakukan seperti keterangan di atas.

Contoh:

5

7

35 6

1/2 زوج 3 15

20 4 �v ع 5 Keterangan: Di antara saham Shaqiqah dengan bilangan Shaqiqah adalah tabayun. Hukumnya: letakkan bilangan Shaqiqah di atas asal masalah sebagai juzu’ saham masalah tersebut. Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham, hasilnya ialah tashih masalah. Setiap orang yang mendapat saham di asal masalah didarabkan dengan juzu’ saham, hasilnya adalah saham mereka di dalam tashih masalah. Qiaskanlan pada masalah yang seumpama dengannya.

Tashih masalah dalam dua golongan.

Cara pembahagian:

• Selesaikan masalah ke semua waris. • Lihat saham waris dengan masalahnya. • Jika tidak boleh dibahagi, maka dilihat saham golongan pertama dengan

masalahnya pada dua pandangan: Tawafuk ªYاj� dan juga Tabayun [�TP�. • Lakukan juga pada saham waris yang kedua seperti di atas dengan melihat dua

pandangan: Tawafuk dan Tabayun.


• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz kedua).

• Kemudian lihat di antara mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamathul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.

• Natijah daripada ke semua nasab yang empat diletakkan di atas asal masalah atau ’aulnya (dinamakan juzu’ saham).

• Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham. • Hasilnya adalah tashih masalah (penyelesaian masalah). • Setiap waris yang mempunyai saham di dalam asal masalah, mengambil bahagian

mereka dengan mendarabkan saham mereka di asal masalah dengan juzu’ saham.

Contoh:

4 24 6 1/6 أم 1 48 2 n¸ 4 1/3 ظj�bO)1 (2 12 3 n\ 4 4 ع )j�bO)2ظ

Tashih masalah dalam tiga golongan.

Cara pembahagian:


masalahnya dengan menggunakan dua pandangan: Tawafuk ªYاj� dan juga

Tabayun [�TP�. • Lakukan juga pada saham waris yang kedua seperti di atas dengan melihat dua


• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz Kedua).

• Lakukan juga pada saham waris yang ketiga seperti di atas dengan melihat dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz Ketiga).

• Kemudian lihat di antara mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamathul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.


• Natijah daripada ke semua nasab yang empat diletakkan di atas asal masalah atau ’aulnya (dinamakan juzu’ saham).



Contoh:

30 180 6

g� 2 1/6 2ة 1 30 )j�bO)1ظ

60 2 n¸ 6 1/3 3 )j�bO)2ظ 90 3 n\15 5 ع )j�bO)3ظ

Tashih masalah dalam empat golongan.

Cara pembahagian:


masalahnya dengan menggunakan dua pandangan: Tawafuk ªYاj� dan juga

Tabayun [�TP�. • Lakukan juga pada saham waris yang kedua seperti di atas dengan melihat dua


• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz Kedua).

• Lakukan juga pada saham waris yang ketiga seperti di atas dengan melihat dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz Ketiga).

• Lakukan juga pada saham waris yang keempat seperti di atas dengan melihat dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

• Jika tawafuk maka ambil angka persamaan pada bilangan kepala atau tabayun, maka ambil bilangan kepala, kemudian diletakkan ditepi (dinamakan mahfuz Keempat).

• Kemudian lihat di antara mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.


• Natijah daripada ke semua nasab yang empat di letakkan di atas asal masalah atau a’ulnya (dinamakan juzu’ saham).



Perhatian: Tashih masalah tidak akan terjadi lebih daripada empat keadaan kerana orang yang mewarisi secara fardhu jika berkumpul tidak akan lebih daripada lima golongan. Zawj pula tidak boleh berbilang, manakala Zawjah jika berbilang ia akan mendapat ⅛ bersama furu’ waris. Oleh itu, sahamnya boleh dibahagi kepada empat orang isteri tanpa ada pecahan.

Pertama: Masalah Tamathul Contoh :

4

48 12 Asal masalah

12 3 vظ 1/4 4 زو�j�bO)1 ( 4

) j�bO)2ظ g� 8 1/6ة 2 8 4 16 4 n¸ 16 1/3 ظj�bO)3 ( 4

12 3 n\ 4 ظ عj�bO)4 ( 4 Keterangan:

Asal masalah adalah 12. Zawjah mendapat 3 saham, Jaddah mendapat 2 saham, Akh li Umm mendapat 4 saham dan Amm pula mendapat 3 saham secara a’shobah.

Di antara keempat-empat golongan ini saham mereka tidak boleh dibahagi kepada bilangan mereka. Oleh itu, dilihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

• Zawjah 3 (saham) dan 4 (bilangannya) adalah tabayun. Simpankan bilangan Zawjah iaitu 4 (dinamakan mahfuz pertama).

• Jaddah 2 (saham) dan 8 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah. Ambil setengah bilangan Jaddah iaitu 4 disimpankan (dinamakan mahfuz kedua).

• Akh li Umm 4 (saham) dan 16 (bilangannya) adalah tawafuk dengan seperempat. Ambil seperempat bilangan Akh li Umm iaitu 4 di simpankan (dinamakan mahfuz ketiga).

• Amm 3 (saham) dan 4 (bilangannya) adalah tabayun, simpan bilangan Amm iaitu 4 (dinamakan mahfuz keempat).


Kemudian lihat di antara keempat-empat mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun. Di antara mahfuz pertama dengan kedua tamasul. Hukumnya memadai dengan salah satu iaitu 4. Hasil di atas iaitu 4 dengan mahfuz ketiga adalah tamasul juga. Hukumnya memadai dengan salah satu iaitu 4. Hasil di atas iaitu 4 dengan mahfuz keempat adalah tamasul. Hukumnya memadai dengan salah satu iaitu 4. Letakkan hasil daripada tamasul tersebut di atas masalah pertama (dinamakan juzu’ saham). Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham 12 x 4 = 48 (dinamakan tashih masalah).

Setiap orang yang mendapat saham pada asal masalah mengambil bahagian mereka di tashih masalah dengan mendarabkan saham mereka di juzu’ saham. Zawjah mendapat 3 x 4 = 12, maka setiap orang mendapat 3 Jaddah mendapat 2 x 4 = 8, maka setiap orang mendapat 1 Akh li Umm mendapat 4 x 4 = 16, maka setiap seorang mendapat 4 Amm mendapat 3 x 4 = 12, maka setiap seorang mendapat 3

Kedua: Masalah Tadakhul

Contoh:

16 17

272 12 Asal masalah

v 2 1/4 2زو� 3 48 ) j�bO)1ظ g� 8 1/6 4ة 2 32 ) j�bO)2ظ

64 4 n¸ 32 1/3 8 ) j�bO)3ظ

128 8 z¸¯ 128 2/3 16 ) j�bO)4ظ Keterangan:

Asal masalah adalah 12 kemudian dia’ulkan kepada 17. Zawjah mendapat 3 saham, Jaddah mendapat 2 saham, Akh li Umm mendapat 4 saham dan Ukht li Ab pula mendapat 8 saham.


Di antara keempat-empat golongan ini saham mereka tidak boleh dibahagi kepada bilangan mereka. Oleh itu, dilihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.


• Jaddah 2 (saham) dan 8 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah, ambil setengah bilangan Jaddah iaitu 4 disimpankan (dinamakan mahfuz kedua).

• Akh li Umm 4 (saham) dan 32 (bilangannya) adalah tawafuk dengan seperempat, ambil seperempat bilangan Akh li Umm iaitu 8 disimpankan (dinamakan mahfuz ketiga).

• Ukht li Ab 8 (saham) dan 128 ( bilangannya) adalah tawafuk dengan seperlapan, simpan seperlapan bilangan Ukht li Ab iaitu 16 (dinamakan mahfuz keempat).

Kemudian lihat di antara keempat-empat mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun. Di antara mahfuz pertama dengan kedua tadakhul. Hukumnya adalah memadai dengan angka yang paling besar iaitu 4. Hasil di atas iaitu 4 dengan mahfuz ketiga tadakhul. Hukumnya memadai dengan angka yang paling besar iaitu 8. Hasil di atas iaitu 8 dengan mahfuz keempat juga tadakhul. Hukumnya memadai dengan angka yang paling besar iaitu 16. Letakkan hasil daripada tadakhul tersebut di atas asal masalah (dinamakan juzu’ saham). Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham 12 x 16 = 272 (dinamakan tashih masalah). Setiap orang yang mendapat saham pada asal masalah akan mengambil bahagian mereka di tashih masalah dengan mendarabkan saham mereka di juzu’ saham. Zawjah mendapat 3 x 16 = 48, maka setiap orang mendapat 24 Jaddah mendapat 2 x 16 = 32, maka setiap orang mendapat 4 Akh li Umm mendapat 4 x 16 = 64, maka setiap seorang mendapat 2 Amm mendapat 8 x 16 = 128, maka setiap seorang mendapat 1


Ketiga: Masalah Tawafuk

Contoh :

180

17

3060 12

540 3 v4 1/4 4 زو� )j�bO)1ظ

g� 12 1/6 6ة 2 360 )j�bO)2ظ

720 4 n¸ 40 1/3 10 )j�bO)3ظ 1440 8 ¯z¸144 2/3 18 )j�bO)4ظ

Keterangan:

Asal masalah adalah 12 kemudian dia’ulkan menjadi 17. Zawjah mendapat 3 saham, Jaddah mendapat 2 saham, Akh li Umm mendapat 4 saham dan Ukht li Ab pula mendapat 8.

Di antara keempat-empat golongan ini saham mereka tidak boleh dibahagi kepada bilangan mereka. Oleh itu, lihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

• Zawjah 3 (saham) dan 4 (bilangannya) adalah tabayun. Simpankan bilangan

Zawjah iaitu 4 (dinamakan mahfuz pertama). • Jaddah 2 (saham) dan 12 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah, ambil

setengah bilangan Jaddah iaitu 6 disimpankan (dinamakan mahfuz kedua). • Akh li Umm 4 (saham) dan 40 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah,

ambil setengah bilangan Akh li Umm iaitu 10 disimpankan (dinamakan mahfuz ketiga).

• Ukht li Ab 8 (saham) dan 144 (bilangannya) adalah tawafuk dengan seperlapan, simpan seperlapan bilangan Ukht li Ab iaitu 18 (dinamakan mahfuz keempat).

Kemudian lihat di antara keempat-empat mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun. Di antara mahfuz pertama dengan kedua tawafuk dengan setengah, hukumnya, darabkan kedua-dua angka dengan cara bersilang, 4 x 3 = 12 atau 6 x 2 = 12. Hasil di atas iaitu 12 dengan mahfuz ketiga tawafuk dengan setengah. Hukumnya, darabkan kedua-dua angka dengan cara bersilang, 12 x 5 =60 atau 10 x 6 = 60. Hasil di atas iaitu 60 dengan mahfuz keempat tawafuk seperenam. Hukumnya, darabkan kedua-dua angka secara bersilang, 60 x 3 = 180 atau 18 x 10 = 180.


Letakkan hasil daripada darab tersebut di atas asal masalah (dinamakan juzu’ saham). Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham 17 x 180 = 3060 (dinamakan tashih masalah). Setiap orang yang mendapat saham pada asal masalah mengambil bahagian mereka di tashih masalah dengan mendarabkan saham mereka dalam juzu’ saham. Zawjah mendapat 3 x 180 = 540, maka setiap orang mendapat 135 Jaddah mendapat 2 x 180 = 360, maka setiap orang mendapat 30 Akh li Umm mendapat 4 x 180 = 720, maka setiap seorang mendapat 18 Ukht li Ab mendapat 8 x 180 = 1440, maka setiap seorang mendapat 10

Keempat: Masalah Tabayun

Contoh :

210 2520 12

630 3 v2 1/4 2 زو� )j�bO)1ظ g� 6 1/6 3ة 2 420 )j�bO)2ظ

840 4 n¸ 10 1/3 5 )j�bO)3ظ

630 3 n\ 7 7 ع )j�bO)4ظ Keterangan:

Asal masalah adalah 12. Zawjah mendapat 3 saham, Jaddah mendapat 2 saham, Akh li Umm mendapat 4 saham dan Amm pula mendapat 3 saham secara a’shobah. Di antara keempat-empat golongan ini saham mereka tidak boleh dibahagi kepada bilangan mereka. Oleh itu, lihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.


• Jaddah 2 (saham) dan 6 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah. Ambil setengah bilangan Jaddah iaitu 3 disimpankan (dinamakan mahfuz kedua).

• Akh li Umm 4 (saham) dan 10 (bilangannya) adalah tawafuk dengan setengah. Ambil setengan bilangan iaitu 5 disimpankan (dinamakan mahfuz ketiga).

• Amm 3 (saham) dan 7 (bilangannya) adalah tabayun, simpan bilangan Amm iaitu 7 dinamakan (mahfuz keempat).

Kemudian lihat di antara keempat-empat mahfuz tersebut dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun. Di antara mahfuz pertama dengan kedua tabayun. Hukumnya, darabkan kedua-dua angka 3 x 2= 6. Darabkan hasil daripada di atas iaitu 6 dengan mahfuz ketiga 6x5= 30. Darabkan hasil daripada di atas iaitu 30 dengan mahfuz keempat 30 x 7= 210.


Letakkan hasil daripada darab tersebut di atas masalah pertama (juzu’ saham). Darabkan asal masalah dengan juzu’ saham 12 x 210 = 2520 (dinamakan tashih masalah). Setiap orang yang mendapat saham pada asal masalah mengambil bahagian mereka di tashih masalah dengan mendarabkan saham mereka di juzu’ saham. Zawjah mendapat 3 x 210 = 630, maka setiap orang mendapat 315 Jaddah mendapat 2 x 210 = 420, maka setiap orang mendapat 70 Akh li Umm mendapat 4 x 210 = 840, maka setiap seorang mendapat 84 Amm mendapat 3 x 210 = 630, maka setiap seorang mendapat 90 Ini adalah sebahagian daripada contoh yang diletakkan di dalam kitab ini. Mudah-mudahan ianya dapat difahami. Qiaskanlah juga pada masalah yang seumpama dengannya.


Munasakhat


BAB KEEMPAT BELAS: MUNASAKHAT تTÏyT�O

Pengertian munasakhat daripada sudut bahasa ialah menghilangkan atau memindahkan atau mengubahkan. Ini bertepatan dengan ayat al-Quran al-Karim yang berbunyi:

dddd … $$$$ ‾‾ ‾‾ΡΡΡΡ ÎÎ ÎÎ)))) $$$$ ¨¨ ¨¨ΖΖΖΖ ää ää.... ãã ãã‡‡‡‡ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ΨΨΨΨ tt ttGGGG óó óó¡¡¡¡ nn nnΣΣΣΣ $$$$ tt ttΒΒΒΒ óó óóΟΟΟΟ çç ççFFFFΖΖΖΖ ää ää.... tt ttββββθθθθ èè èè==== yy yyϑϑϑϑ ÷÷ ÷÷èèèè ss ss???? ∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “… Sesungguhnya kami telah menyuruh mencatat apa yang telah kamu

kerjakan”. (Surah al-Jathiah 45 : Ayat 29)

Firman Allah �:

dddd **** $$$$ tt ttΒΒΒΒ ôô ôô‡‡‡‡ || ||¡¡¡¡ΨΨΨΨ tt ttΡΡΡΡ ôô ôô ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ >> >>ππππ tt ttƒƒƒƒ#### uu uu ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& $$$$ yy yyγγγγ ÅÅ ÅÅ¡¡¡¡ΨΨΨΨ çç ççΡΡΡΡ ÏÏ ÏÏNNNN ùù ùù'''' tt ttΡΡΡΡ 99 99�� öö öö�� ss ssƒƒƒƒ ¿¿ ¿¿2222 !! !!$$$$ pp ppκκκκ ÷÷ ÷÷]]]] ÏÏ ÏÏ ii iiΒΒΒΒ ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& !! !!$$$$ yy yyγγγγ ÎÎ ÎÎ==== ÷÷ ÷÷WWWW ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ 33 33 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇⊃⊃⊃⊃∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Mana-mana ayat yang kami mansukhkan atau kami lupakan, kami

gantikan dengan yang lebih baik daripadanya atau seumpamanya… ” . (Surah al-Baqarah 2 : Ayat 106)

Daripada sudut istilah pula, seseorang mati meninggalkan beberapa orang waris, kemudian mati pula seorang daripada waris tersebut sebelum dibahagikan harta pusaka si mati yang pertama. Maka terhenti (ternasakh) pembahagian pusaka tersebut dengan timbulnya masalah pusaka yang kedua.

Keadaan waris munasakhat Dalam pembahagian harta pusaka mengikut kaedah munasakhat, maka perlu dilihat kepada waris si mati tersebut dalam dua bahagian:

Keadaan pertama: Waris dalam masalah kedua adalah orang yang sama dalam masalah pertama (si mati pertama) tidak ada perbezaan di dalam hak–hak mereka. Hukum dalam masalah ini ialah dijadikan masalah kedua itu seolah-olah tidak wujud, mencukupi sekadar penyelesaian masalah pertama, ini merupakan jawapan pada keadaan pertama. Contoh:

Seorang mati meninggalkan lima orang anak lelaki. Kemudian sebelum harta tersebut selesai dibahagikan, maka meninggal pula salah seorang anak lelaki. Penyelesaian masalah ini dengan meletakkan jadual seperti berikut:


Asal masalah

4

x [ا� mati

ا�] 1

ع

ا�] 1

ا�] 1

ا�] 1

Keterangan: Si mati meninggalkan lima orang anak lelaki sebelum harta tersebut dibahagikan sehinggalah salah seorang anak lelaki tersebut mati. Hukum dalam masalah ini menjadikan si mati seolah-olah meninggalkan empat orang anak lelaki sahaja, kerana waris pada masalah pertama adalah sama dengan masalah kedua. Oleh itu, memadai dengan dijadikan satu masalah sahaja.


4

1/4 زوج 1

ع ا�] 3

x [ا� Mati

Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang suami dan dua orang anak lelaki dari suami yang lain, kemudian sebelum dibahagikan harta tersebut meninggal pula seorang anak lelaki tersebut. Hukumnya seolah-olah si mati meninggalkan suami dan seorang anak lelaki sahaja, kerana waris pada masalah pertama adalah waris yang sama pada masalah kedua. Oleh itu, memadai dengan dijadikan satu masalah sahaja.

Keadaan kedua: Waris dalam masalah kedua adalah orang yang sama dalam masalah pertama (si mati pertama), akan tetapi berbeza di dalam hak–hak mereka, atau waris masalah kedua bukan waris dalam masalah pertama, atau waris masalah kedua setengahnya daripada waris masalah pertama dan setengahnya bukan waris daripada


masalah pertama. Hukum dalam masalah ini, jika saham waris dengan masalah kedua boleh di bahagi (tamasul), maka memadai dengan asal masalah menjadi angka jamik dan jika tidak boleh dibahagikan. Maka dilihat dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun.

Kaedah pembahagian bagi keadaan kedua:

• Masalah si mati yang pertama. • Nisbah antara si mati yang kedua. • Masalah si mati yang kedua. • Angka jamik.

*Masalah munasakhat adakalanya XmTi� tamathul, tawafuk ªYاj� dan pada kebiasaannya tabayun [�TP�

Contoh: Masalah Tamathul (XmTi� )

Jamik Masalah Masalah Kedua Asal masalah

6 3 TAMATHUL 6

x - mati 3 1/2 زوج

ع أب 2 - - 2

baki 1/3 أم 1 - - 1

ا�] 2 2 ع

1 1 ¬�� Keterangan: Seorang mati meninggalkan suami, Ab dan juga ibu (masalah ini dinamakan Gharrawain). Ibu akan mendapat ⅓ baki. Hukum dalam masalah ini ialah:

• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan. • Didapati di dalam masalah ini saham si mati di dalam asal masalah. dengan

masalah kedua adalah tamasul iaitu 3. Oleh itu, memadai dengan asal masalah itu dijadikan angka jamik.


Aul

Jamik Masalah Masalah Kedua

7

7 2 TAMATHUL

6 Asal masalah

1/2 زوج 3 - - 3

- - Mati 2 v� 2/3

3 1 v� 2 ع v�

1 1 ¬�� 1/2 Keterangan: Seorang mati meninggalkan suami, dua orang saudara perempuan seibu sebapa (Shaqiqah). Hukum dalam masalah ini ialah:

• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan. • Didapati di dalam masalah ini saham si mati di dalam asal masalah dengan

masalah kedua adalah tamasul iaitu 2. Oleh itu, memadai dengan asal masalah atau ’aulnya itu dijadikan angka jamik.

Contoh: Masalah Tawafuk ( ªYاj� ) Jamik Masalah Juzuk Saham Juzuk Saham

1 TAWAFUK 2

12 6 6 Asal masalah

- mati 3 1/2 زوج

ع أب 2 - 4

baki 1/3 أم 1 - 2

6 ا�] 6 6


Keterangan: Seorang mati meninggalkan suami, Ab dan juga Ibu (masalah ini dinamakan Gharrawain). Ibu akan mendapat ⅓ baki. Kemudian suami mati meninggalkan 6 orang anak. Hukum dalam masalah ini ialah:

• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua

dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua adalah tawafuk dengan sepertiga.

• Hukum tawafuk ialah: Angka penyamaan bagi saham si mati diletakkan di atas masalahnya (masalah kedua) iaitu

(1) dinamakan juzu’ saham dan angka

penyamaan masalah kedua diletakkan di atas asal masalah iaitu (2)

dinamakan juzu’ saham. Darabkan angka persamaan masalah kedua iaitu 2 dengan asal masalah iaitu 6: 2 x 6 = 12, hasil daripada darab tersebut adalah jamik masalah.

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah pertama mendarabkannya pada juzu’ saham di asal masalah seperti: Abb mendapat 2 x 2 = 4 di dalam angka jamik, Umm pula mendapat 1 x 2 = 2 di dalam angka jamik, manakala Ibn yang merupakan waris dalam masalah kedua mengambil sahamnya dengan mendarabkannya dengan juzu’ saham pada masalahnya 6 x 1 = 6. Qiaskanlah juga pada contoh tawafuk yang lain.

Contoh: Masalah Tabayun ([�TP� ) Jamik Masalah Juzuk Saham Juzuk Saham

3 Masalah kedua 4

24 4 TABAYUN 6 Asal masalah

mati 3 1/2 زوج

ع أب 2 - 8

baki 1/3 أم 1 - 4

3 1 v1/4 زو�

9 3 n\ 3 ع Keterangan: Seorang mati meninggalkan suami, Ab dan juga Ibu (masalah ini dinamakan Gharrawain). Ibu akan mendapat ⅓ baki. Kemudian suami mati meninggalkan seorang isteri dan 3 orang Amm.


Hukum dalam masalah ini ialah:

• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan.

• Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan.

• Lihat di antara saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua

dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua adalah tabayun.

• Hukum tabayun ialah: Darabkan asal masalah dengan masalah kedua iaitu 6 x 4 = 24. Hasil daripada pendaraban tersebut dinamakan jamik masalah. Letakkan asal masalah dalam masalah kedua seperti contoh di atas .

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah pertama mendarabkannya pada juzuk saham di asal masalah seperti: Abb mendapat 2 x 4 = 8 di dalam angka jamik, Umm pula mendapat 1 x 4 = 4 di dalam angka jamik, manakala Zawjah yang merupakan waris dalam masalah kedua mengambil sahamnya dengan mendarabkannya dengan juzu’ saham pada masalahnya 1 x 3 = 3 dan Amm pula mendarabkan sahamnya dengan juzu’ saham pada masalahnya 3 x 3 = 9. Qiaskanlah juga pada contoh tabayun yang lain.

Contoh:

Juzuk Saham Masalah kedua Juzuk saham

Jamik 1

18

144 18 6 8 Asal Masalah

مأ 1 3 21 1/6 1 vزو� ⅛

41 5

5

ق

ع

]�ا 2

ع41 5

ق�]ا 2

ق�]ا 2 5 41

- - - mati 1 ¬�� Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang isteri dan tiga orang anak lelaki dan seorang anak perempuan. Kemudian mati pula anak perempuan dengan meninggalkan saudara lelaki dan juga ibunya yang merupakan waris dalam masalah pertama.


Hukum dalam masalah ini ialah: • Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua

dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam asal masalah dengan tashih masalah kedua adalah tabayun.

• Hukum tabayun ialah: Darabkan asal masalah dengan masalah kedua iaitu 8 x 18 = 144. Hasil daripada pendaraban tersebut dinamakan jamik masalah. Letakkan angka asal masalah di atas dalam masalah kedua dan letakkan angka masalah kedua di atas dalam asal masalah seperti contoh di atas.

Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah pertama dan masalah kedua mendarabkannya pada juzu’ saham di asal masalah dan juga juzu’ saham masalah kedua seperti: Zaujah mendapat 1 x 18 = 18 + 3 x 1 = ke semuanya 21 saham di dalam angka jamik, Ibn pertama pula mendapat 2 x 18 = 36 + 5 x 1 = ke semuanya 41 saham di dalam angka jamik, Ibn kedua pula mendapat 2 x 18 = 36 + 5 x 1 = ke semuanya 41 saham di dalam angka jamik, Ibn ketiga pula mendapat 2 x 18 = 36 + 5 x 1 = ke semuanya 41 saham di dalam angka jamik. Qiaskanlah juga pada contoh tabayun yang lain.

Contoh masalah mati 3 lapis. Cara untuk memberi harta pusaka mengikut cara munasakhat adalah sama, sama ada yang

mati itu seorang, dua orang, tiga orang ataupun lebih. Ini kerana cara pembahagiannya

adalah serupa seperti di atas.


Masalah(4)

Keterangan: Seorang mati meninggalkan isteri, ibu dan dua orang anak perempuan. Kemudian mati Ab dengan meninggalkan isteri (yang merupakan ibu pada masalah pertama) dan dua orang cucu perempuan (yang merupakan anak perempuan pada masalah pertama) dan saudara lelaki seibu sebapa Shaqiq. Kemudian mati pula isteri (yang merupakan ibu pada masalah pertama) dengan meninggalkan dua orang cucu perempuan (yang merupakan anak perempuan pada masalah pertama) dan seorang ibu serta seorang Amm. Kemudian mati pula seorang cucu perempuan dengan meninggalkan saudara

perempuan seibu sebapa dan ibunya (yang merupakan isteri dalam masalah pertama). Hukum dalam masalah ini ialah:

• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua

dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua adalah tawafuk dengan seperempat.

• Hukum tawafuk ialah: Angka penyamaan bagi saham si mati diletakkan di atas masalahnya (masalah kedua) iaitu


penyamaan masalah kedua diletakkan di atas asal masalah iaitu (6)

dinamakan juzu’ saham. Darabkan angka persamaan masalah kedua iaitu 6 dengan asal


masalah iaitu 27: 6 x 27 = 162 . Hasil daripada darab tersebut adalah jamik masalah (1).

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah pertama mendarabkannya pada juzu’ saham di asal masalah seperti: Zawjah mendapat 3 x 6 = 18 di dalam angka jamik masalah (1), Ab tidak mendapat apa-apa kerana dia mati pada masalah kedua, Umm pula mendapat 4 x 6 = 24 di dalam masalah pertama, manakala di dalam masalah kedua ibu (Zawjah dalam masalah kedua) mendapat 3 x 1= 3. Hasilnya ke semuanya ialah 27 saham di dalam angka jamik (1), manakala Bint dua orang mengambil saham mereka dengan mendarabkannya dengan juzu’ saham di dalam masalah pertama dan kedua: 16 x 6 = 96 di dalam masalah pertama dan 16 x 1 = 16 dalam masalah kedua. Hasilnya ialah 112 dikongsi dua orang = 56 saham setiap seorang, manakala Shaqiq pula mendapat a’shobah iaitu 5 saham sahaja.

• Selesaikan masalah ketiga atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam jamik masalah dengan masalah ketiga

dengan menggunakan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam jamik masalah dengan masalah ketiga adalah tawafuk dengan sepertiga

• Hukum tawafuk ialah: Angka penyamaan bagi saham si mati diletakkan di atas masalahnya (masalah ketiga) iaitu


penyamaan masalah ketiga diletakkan di atas jamik masalah iaitu (2)

dinamakan juzu’ saham. Darabkan juzu’ saham si mati iaitu 2 dengan jamik masalah iaitu 162: 2 x 162 = 324. Hasil daripada darab tersebut adalah jamik masalah (2).

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam jamik masalah (1) dan mendapat saham dalam masalah ketiga, mendarabkan saham mereka dengan juzu’ saham dalam masalah masing-masing seperti: Dua orang cucu perempuan mendapat 112 x 2 = 224 + 4 x 9 = 36. Hasil ke semuanya ialah 360, maka setiap seorang mendapat 130 saham di dalam jamik (2), Shaqiq pula mendapat 5 saham dalam jamik (1) didarabkan dengan juzu’ saham dalam masalahnya 5 x 2 = 10 mendapatkannya dalam jamik masalah (2), Zawjah mendapat 18 x 2 = 36 mendapatkannya dalam jamik masalah (2), Umm pula mendapat 1 x 9 = 9 mendapatkannya dalam jamik masalah (2), manakala Amm pula yang merupakan waris dalam masalah ketiga mengambil sahamnya dengan mendarabkannya dengan juzu’ saham di masalahnya 9 x 1 = 9 saham yang didapatinya di jamik masalah (2).

• Kemudian selesaikan masalah keempat atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam jamik masalah (2) dengan masalah keempat

menggunakan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam jamik masalah (2) dengan masalah keempat adalah tawafuk dengan seperdua.

• Hukum tawafuk ialah: Angka penyamaan bagi saham si mati diletakkan di atas masalahnya (masalah keempat) iaitu


penyamaan masalah keempat diletakkan di atas jamik masalah (2) iaitu (4)

dinamakan juzu’ saham. Darabkan angka persamaan masalah keempat iaitu 4 dengan jamik masalah (2) iaitu 324: 4 x 324 = 1296. Hasil daripada darab tersebut adalah jamik masalah (3).

Setiap waris yang mendapat saham di dalam jamik masalah (2) dan mendapat saham di dalam masalah keempat, mendarabkan saham mereka pada juzu’ saham dalam masalah masing-masing seperti: Umm mendapat 36 x 4 = 144 di dalam jamik masalah (2) dan


mendapat 2 x 65 =130. Hasil daripada percampuran tersebut, Umm mendapat 274 di dalam jamik masalah (3), Shaqiqah pula mendapat 130 dalam masalah jamik (2)130 x 4 = 520 dan mendapat di dalam masalah keempat 3 x 65 = 195. Hasilnya di dalam kedua-duanya ialah 715 di dalam jamik masalah (3). Umm yang mendapat 9 di dalam jamik masalah (2) mendarabkan dengan juzu’ saham dalam masalahnya 9 x 4 = 36 yang didapatinya di dalam jamik masalah (3). Amm pula yang mendapat 9 saham di dalam jamik masalah (2) mendarabkan dengan juzu’ saham dalam masalahnya 9 x 4 = 36. Zawj pula yang mendapat 3 saham di dalam masalah keempat mendarabkannya dengan juzu’ saham dalam masalahnya 3 x 65 = 195 saham yang didapatinya dalam jamik masalah (3).

Contoh:

Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawj, Umm dan juga Amm. Kemudian mati Zawj dengan meninggalkan 5 orang anak lelaki, kemudian mati pula Umm dengan meninggalkan 4 orang saudara lelaki sebapa, kemudian mati pula Amm dengan meninggalkan 10 orang anak lelaki.


• Selesaikan asal masalah atau tashihnya jika diperlukan. • Selesaikan masalah kedua atau tashihnya jika diperlukan.


• Lihat di antara saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua dengan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam asal masalah dengan masalah kedua adalah tabayun.

• Hukum tabayun ialah: Darabkan masalah kedua dengan asal masalah iaitu 5 x 6 =

30. Hasil daripada pendaraban tersebut dinamakan jamik masalah. Letakkan angka asal masalah di atas masalah kedua dan letakkan angka masalah kedua di atas asal masalah (dinamakan juzu’ saham) seperti contoh di atas.

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam asal masalah mendarabkannya dengan juzu’ saham seperti: Umm 2 x 5 = 10 saham di dapatinya di jamik masalah, Amm pula 1 x 5 = 5 saham mendapatinya di jamik masalah, manakala 5 orang anak lelaki pula mendapat 5 saham di dalam masalah kedua mendarabkannya dalam juzu’ saham dalam masalahnya 5 x 3 = 15 saham yang didapatinya dalam jamik masalah.

• Kemudian selesaikan masalah ketiga atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam jamik masalah dengan masalah ketiga

dengan menggunakan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam jamik masalah dengan masalah ketiga adalah tawafuk dengan setengah.

• Hukum tawafuk ialah: Angka penyamaan bagi saham si mati diletakkan di atas masalahnya (masalah ketiga) iaitu


penyamaan masalah ketiga diletakkan di atas jamik masalah iaitu (2)

dinamakan juzu’ saham. Darabkan angka persamaan dalam masalah ketiga iaitu 2 dengan jamik masalah iaitu 30: 2 x 30, hasil daripada darab tersebut adalah dalam jamik masalah (2).

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam jamik masalah (1) mendarabkannya pada juzu’ saham dalam masalah mereka seperti: Amm mendapat 5 saham di dalam jamik masalah mendarabkannya di juzu’ sahamnya 5 x 2 = 10 saham, mendapatinya dalam jamik masalah kedua, 5 orang anak lelaki yang mendapat 15 saham di dalam jamik masalah satu mendarabkannya dengan juzu’ saham 15 x 2 = 30, 4 orang saudara lelaki sebapa pula mendapat 4 saham di dalam masalah ketiga mendarabkannya dengan juzu’ saham masalahnya 4 x 5 = 20 saham, mendapatinya dalam jamik masalah kedua.

• Kemudian selesaikan masalah keempat atau tashihnya jika diperlukan. • Lihat di antara saham si mati di dalam jamik masalah (2) dengan masalah keempat

dengan menggunakan dua pandangan: Tawafuk dan Tabayun, jika tidak boleh dibahagi dan dengan tamasul, jika boleh dibahagi. Maka didapati di dalam masalah ini, saham si mati di dalam jamik masalah (2) dengan masalah keempat adalah tamasul.

• Hukum dalam masalah tamasul ialah: Memadai dengan jamik masalah kedua itu sebagai jamik masalah ketiga.

• Untuk mendapatkan juzu’ saham masalah masing- masing ialah dengan meletakan angka 1 dalam jamik masalah kedua dan masalah keempat.

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam jamik masalah kedua mendarabkannya dengan juzu’ saham masalahnya iaitu 1 seperti: 5 orang anak lelaki 30 x 1 = 30 , 4 orang saudara lelaki sebapa 20 x 1 = 20, manakala 10 orang anak lelaki 10 x 1 = 10 saham, ke semuanya di dapati di dalam jamik masalah ketiga. Qiaskanlah juga hukum ini pada masalah jika yang mati itu lebih dari empat orang.


Khunsa


BAB KELIMA BELAS:

KHUNSA

Definisi Khunsa ialah seorang manusia yang memiliki dua alat kelamin, iaitu alat lelaki dan alat perempuan atau mempunyai lubang yang tidak menyerupai kedua-dua alat kelamin.

Bahagian Khunsa

Khunsa terbahagi kepada dua bahagian: Pertama: Khunsa Wadhih (nyata). Kedua : Khunsa Musykil (tidak nyata).

Pertama: Khunsa Wadhih

Mengenali khunsa wadhih ialah melalui cara membuang air kencing dan tanda-tanda atau perubahan yang berlaku pada badannya. Sekiranya dia membuang air kencing atau keluar air mani melalui alat lelaki atau mempunyai minat terhadap perempuan, maka dia dihukumkan sebagai lelaki. Akan tetapi jika dia membuang air kencing, keluar air mani dan haid melalui alat kelamin perempuan atau mengandung atau mempunyai minat terhadap lelaki, maka dia dihukumkan sebagai perempuan. Hukum dalam masalah ini nyata dan tidak perlu dibahaskan lagi kerana jika mempunyai tanda-tanda lelaki bahawasanya dia adalah lelaki dan jika dia ada mempunyai tanda-tanda perempuan, maka bahawasanya dia adalah perempuan.

Kedua: Khunsa Musykil (tidak nyata) Khunsa musykil pula ialah seorang manusia yang mempunyai dua alat kelamin yang belum jelas jantinanya. Cara dia membuang air kecil tidak jelas dan menimbulkan kekeliruan kerana kedua-dua alat kelaminnya berfungsi untuk tugas tersebut, atau mempunyai minat terhadap lelaki dan perempuan tanpa ada perbezaan terhadap keduanya, atau keluar air mani dan juga haid dalam masa yang sama. Para ulama' juga bermasalah di dalam menghukum khunsa musykil ini dalam segala masalah yang berkaitan dengan agama. Dalam mazhab Imam Syafi'e mengatakan bahawa tumbuh janggut dan buah dada itu tidak termasuk di dalam tanda membezakan antara lelaki atau perempuan. Manakala mazhab Abu Hanifah dan Ahmad bin Hanbal � mengatakan bahawa tumbuh janggut dan buah dada dan ditambah dengan keluar susu merupakan tanda bagi membezakan antara lelaki dan perempuan. Hukumnya dalam masalah ini ialah khunsa musykil tidak boleh menjadi bapa, ibu, Jadd, suami atau isteri bahkan dia hanya boleh mewarisi dalam 4 golongan sahaja iaitu


anak lelaki atau perempuan, saudara lelaki atau perempuan, pakcik dan makcik dan Mu'tiq (tuan).

Hukum pembahagian pusaka khunsa musykil

Di dalam pembahagian pusaka bagi khunsa musykil ini para ulama' telah bercanggah pendapat di dalam pembahagiannya. Oleh itu, disimpulkan bahawa: Pertama: Pembahagian yang tidak berubah sama ada lelaki atau perempuan.

Kedua : Pembahagian yang berubah di antara lelaki dan perempuan. Pertama: Pembahagian yang tidak berubah Khunsa musykil kadang-kala pembahagiannya itu tidak mempengaruhi keadaan, contohnya khunsa tersebut adalah saudara seibu atau Mu'tiq kepada si mati, maka pembahagian tersebut dibahagi seperti biasa kerana saudara seibu lelaki ataupun perempuan jika mereka berseorangan mereka akan mendapat

1/6 dan jika mereka berbilang, maka mereka akan

mendapat 1/3. Jadi, pembahagian tidak berubah dalam keadaan ini. Begitu juga jikalau

khunsa itu Mu'tiq. Keadaan tetap tidak berubah kerana Mu'tiq akan menerima a'shobah tidak kira sama ada lelaki atau perempuan tuan tersebut. Dengan kata lain faktor jantina tidak mempengaruhi di dalam pembahagian pusaka untuk golongan ini.


6

1/6 أم 1

n¸ 1/6 خ 1

ع ق 4

Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang ibu, Shaqiq dan seorang saudara seibu khunsa. Asal masalah ialah 6, Umm mendapat 1 saham, saudara seibu khunsa pula mendapat 1 saham kerana lelaki dan perempuan tidak berbeza untuknya, seolah-olah tidak ada khunsa di dalam warisan ini dan yang selebihnya diambil oleh Shaqiq.



2

1/2 زوج 1

ع ªz�O خ 1

Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang Zawj dan seorang Mu’tiq khunsa, maka asal masalah ialah 2, makhraj Zawj: Zawj mendapat 1 saham dan Mu’tiq pula mendapat 1 saham juga kerana a’shobah, seolah-oleh tidak ada khunsa di dalam warisan kerana lelaki ataupun perempuan Mu’tiq tersebut tetap akan mendapat a’shobah.

Kedua: Pembahagian yang berubah

Sekiranya saham khunsa berubah disebabkan perbezaan antara lelaki dan perempuan, maka pembahagian pusaka akan dilakukan dengan dua andaian:

Pertama : Andaian bahawa khunsa itu lelaki. Kedua : Andaian bahawa khunsa itu perempuan.

• Selesaikan masalah pertama dengan andaian bahawa khunsa tersebut lelaki, kemudian lakukan masalah yang kedua dengan andaian bahawa khunsa tersebut perempuan.

• Kemudian lihat di antara kedua-dua masalah dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.

• Hukum Tamasul: Memadai dengan salah satu angka di dalam dua masalah tersebut dijadikan jamik masalah.

• Hukum Tadakhul: Memadai dengan angka yang paling besar daripada dua masalah tersebut dijadikan jamik masalah.

• Hukum Tawafuk: Lihat tawafuk dengan berapa?. Kemudian bahagikan serta letakkan setiap penyamaan bagi masalah di atas secara bersilang Darabkan angka penyamaan dengan masalah. Hasilnya diletakkan dalam jamik masalah.

• Hukum Tabayun: Darabkan masalah pertama dengan masalah kedua. Hasil daripada pendaraban tersebut diletakkan dalam jamik masalah.

• Setiap waris yang mendapat saham pada kedua–dua masalah perlu mengambil yang paling sedikit daripada kedua-dua masalah tersebut dalam jamik masalah.

• Setiap waris yang mendapat saham pada satu masalah dan tidak mendapat saham pada masalah yang lain, tidak akan mengambil bahagian mereka di dalam jamik masalah.

• Selebihnya disimpan sehingga jelas keadaan khunsa tersebut, atau diberikan kepada waris dengan cara perdamaian. Jika jelas keadaan khunsa tersebut, maka harta tersebut hendaklah dikembalikan kepadanya dengan cara yang akan disebut nanti

mengikut lelaki dan perempuan.


Contoh:

(3) Saham disimpan (Masalah kedua) (Juzu’ saham) (Juzu’ saham)

Jamik 1 1

Asal masalah 8 8 8

1 1 1 v1/8 زو� 4 4 7 �o�¸ gcو

- 3 n\ ع

Perempuan (andaian)

Lelaki (andaian)

Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawjah, anak khunsa dan Amm.


Dibuat dua masalah; satu ditaqdirkan bahawa anak tersebut adalah lelaki dan satu lagi ditaqdirkan bahawa anak tersebut adalah perempuan. Kemudian bahagikan masalah pertama: Zawjah mendapat 1 saham, manakala yang selebihnya diambil oleh khunsa tersebut, Amm pula terhalang.

Kemudian bahagikan masalah kedua: Zawjah mendapat 1 saham, khunsa pula mendapat 4 saham kerana ditaqdirkan padanya perempuan, manakala Amm pula mendapat 3 saham kerana a’shobah.

Kemudian lihat di antara kedua-dua masalah dengan empat pandangan. Dalam masalah ini didapati bahawa ianya tamasul. Hukumnya memadai dengan salah satu angka sahaja diletakkan dalam jamik masalah.

Untuk mengagihkan saham–saham kepada waris, maka hendaklah dibahagikan kedua-dua masalah tersebut seperti: 8÷8 = 1. Oleh itu, letakkan di atas kedua-dua masalah tersebut angka 1 (dinamakan juzu’ saham) dalam masalah masing-masing.

Setiap waris yang mendapat saham di dalam kedua-dua masalah mendarabkannya dalam juzu’ saham masalah mereka dengan melihat perbandingan di antara saham-saham tersebut. Letakkan saham yang paling kecil sahaja di dalam jamik masalah seperti: Zawjah mendapat 1 x 1 = 1 di dalam masalah pertama dan mendapat 1 x1 = 1 di dalam masalah kedua. Oleh itu, letakkan 1 dalam jamik masalah. Anak khunsa 7 x 1 = 7 di dalam masalah pertama dan mendapat 4 x 1 = 4 di dalam masalah kedua. Oleh itu, letakkan angka yang paling kecil dalam jamik masalah iaitu 4, manakala Amm pula tidak mendapat saham di dalam masalah pertama dan tidak diberi apa-apa saham padanya walaupun mendapat 3 saham pada masalah kedua. Maka hasil 1 saham adalah untuk Zawjah, 4 saham untuk anak khunsa dan 3 saham lagi disimpan.

(3) Saham disimpan sehingga jelas akan keadaan anak khunsa tersebut. Jika lelaki, maka yang disimpan akan diambil ke semuanya oleh anak lelaki. Maka terhalanglah Amm daripada menerima warisan. Jika perempuan, maka saham yang disimpan itu diberikan kepada Amm.


Contoh: Masalah kedua Juzu’ saham Juzu’ saham Tashih asal masalah Jamik

3 1 3 Juzu’ saham

Asal masalah 18 6 18 6

1/6 أم 1 3 1 3 و�o�¸ gc 10 2 6 ع ��¬ 5 5 2 5 م \n م - 1 -

Perempuan (Andaian)

Lelaki (Andaian)

(4) Saham disimpan Keterangan: Seorang mati meninggalkan Umm, Bint, khunsa dan Amm. Hukum dalam masalah ini sama seperti di atas, menyelesaikan kedua-dua masalah dengan ditaqdirkan lelaki dan perempuan. Kemudian lihat di antara kedua-dua masalah dengan menggunakan empat pandangan. Didapati di dalam masalah ini kedua-duanya adalah tadakhul. Hukum tadakhul ialah: Memadai dengan angka yang paling besar sebagai jamik masalah. Untuk mengetahui saham-saham waris yang paling sedikit di dalam kedua-dua andaian tadi ialah dengan membahagikan kedua-dua masalah: 18 ÷ 3 = 6 dan 6 ÷1 = 6. Oleh itu, letakkan 1 di atas 18 dan 3 di atas 6 sebagai juzu’ saham pada kedua-dua masalah. Setiap waris mengambil saham yang paling kecil di antara dua andaian tersebut seperti: Umm mendapat 3 saham pada kedua-dua andaian, maka dia berikan 3 saham dalam jamik masalah. Bint mendapat 5 saham di andaian yang pertama dan mendapat 6 saham di andaian kedua, maka diberikan Bint 5 saham sahaja dalam jamik masalah, khunsa pula mendapat 10 saham di andaian pertama dan 6 saham di andaian kedua, maka diberikan 6 saham sahaja dalam jamik masalah, manakala Amm pula tidak diberikan apa-apa saham kerana dia tidak mendapat saham di salah satu andaian. (4) Saham disimpan sehingga jelas keadaan anak khunsa tersebut. Jika lelaki, maka Amm terhalang daripada warisan ini dan saham yang disimpan diambil oleh khunsa tersebut. Jika perempuan, maka Amm mendapat 3 saham dan 1 saham lagi diberikan kepada saudara perempuan khunsa tersebut.


Contoh: Masalah kedua Juzu’ saham Jamik

3 4 Juzu’ saham Asal masalah 24 8 6

1/2 زوج 3 3 9 1/3 أم 2 2 64 3 1 ¯¸ gcخ و

Perempuan (Andaian)

Lelaki (Andaian)

(5) Saham disimpan

Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawj, Umm dan saudara lelaki sebapa khunsa. Hukum dalam masalah ini ialah: Selesaikan kedua-dua masalah dengan dua andaian. Kemudian lihat di antara kedua-dua masalah ini dengan empat pandangan. Didapati di dalam masalah ini tawafuk dengan setengah. Hukum tawafuk ialah: Bahagikan kedua-dua masalah dengan setengah. Kemudian letakkan setiap angka pembahagian tersebut (penyamaan) di atas kedua-dua masalah secara bersilang seperti jadual di atas. Darabkan angka penyamaan dengan masalah. Hasilnya diletakkan dalam jamik masalah.

Setiap waris akan mengambil saham yang paling kecil di antara dua andaian tersebut seperti: Zawj mendapat 12 saham di andaian pertama dan mendapat 9 saham di andaian kedua, maka diberikan Zawj 9 saham sahaja dalam jamik masalah, Umm mendapat 8 saham di andaian pertama dan mendapat 6 saham di andaian kedua, maka diberikan 6 saham sahaja dalam jamik masalah. Saudara lelaki sebapa khunsa pula mendapat 4 saham di andaian pertama dan mendapat 9 saham di andaian kedua, maka diberikan 4 saham sahaja dalam jamik masalah. (5) Saham disimpan sehingga jelas keadaan anak khunsa tersebut. Jika lelaki, maka diberi kepada Zawj 3 saham lagi dan Umm 2 saham lagi. Jika jelas bahawa dia adalah perempuan, maka 5 saham yang baki diambil oleh khunsa.


Contoh:

Masalah kedua Juzu’ saham

Jamik 5 4 Juzu’ saham

Asal masalah 20 4 5

ا�] 2 2 8 ��¬ 1 1 4 ع

5 1 2 �o�¸ gcو

Perempuan (Andaian)

Lelaki (Andaian)

(3) Saham disimpan

Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang anak lelaki, seorang anak perempuan dan seorang anak khunsa. Hukum dalam masalah ini ialah: Selesaikan kedua-dua masalah dengan dua andaian. Kemudian lihat di antara kedua-dua masalah ini dengan empat pandangan. Didapati dalam masalah ini adalah tabayun. Hukum tabayun ialah: Mendarabkan kedua-dua masalah, hasilnya ialah jamik masalah. Untuk mengetahui saham waris, letakkan angka masalah pertama di atas masalah kedua sebagai juzu’ saham masalah kedua dan letakkan angka masalah kedua di atas masalah pertama sebagai juzu’ saham masalah pertama. Setiap waris akan mengambil saham yang paling kecil di antara dua andaian tersebut seperti: Ibn mendapat 8 saham di dalam andaian pertama dan mendapat 10 saham di dalam andaian kedua, maka diberikan 8 saham sahaja di dalam jamik masalah, Bint pula mendapat 4 saham di dalam andaian pertama dan mendapat 5 saham di dalam andaian kedua, maka diberikan 4 saham di dalam jamik masalah. Khunsa pula mendapat 8 saham di dalam andaian pertama dan mendapat 5 saham di dalam andaian kedua, maka diberikan 5 saham sahaja di dalam jamik masalah. Selebihnya disimpan.

(3) Saham disimpan sehingga jelas keadaan anak khunsa tersebut. Jika khunsa tersebut lelaki, maka ke semua 3 saham tersebut diambil dan jika sekirannya khunsa tersebut perempuan, maka anak lelaki mengambil 2 saham dan 1 saham lagi diberikan kepada anak perempuan.

Peringatan: Dalam masalah saham yang disimpan, boleh juga diselesaikan dengan diberikan kepada yang berhak tanpa menunggu akan jelas keadaan khunsa. Akan tetapi jika keadaan khunsa tersebut telah jelas, hendaklah dikembalikan kepada waris akan hak-hak mereka tanpa ada kekurangan


Orang Yang Hilang (Al-Mafqud)


BAB KEENAM BELAS:

ORANG YANG HILANG (AL -MAFQUD) Definisi Orang yang hilang iaitu orang yang hilang jejaknya atau khabarnya serta jahil akan keadaannya sama ada hidup atau mati disebabkan musafir, kemudian hilang jejaknya atau menyertai peperangan atau tenggelam kapal di laut sedangkan dia berada di dalamnya atau terhempas kapal terbang dan dia berada di dalamnya atau dia ditangkap oleh pihak musuh dan sebagainya.

Keadaan al-mafqud dalam mewarisi pusaka Dalam masalah mafqud ini terjadi padanya beberapa keadaan:

• Keadaan isteri mafqud.

• Keadaan dia mewarisi daripada si mati. • Keadaan orang lain mewarisi daripadanya.

Pertama: Keadaan isteri mafqud

Isteri orang yang hilang tidak boleh berkahwin lain selagimana hakim tidak menjatuhkan hukum bahawa orang yang hilang itu telah mati atau mendapat berita akan kematian orang yang hilang itu daripada sumber yang diyakini.

Diriwayatkan oleh Imam Syafi’e � daripada Imam ’Ali bin Abi Talib �:

} x ��|Û {Kz� ��Tو zq�¬ Yqz�P�ا دi��jاc ةأOا }

Maksudnya:”Isteri orang yang hilang itu diuji, maka hendaklah dia bersabar dan jangan berkahwin lain sehingga dia pulang”.

Kedua: Keadaan mafqud mewarisi daripada si mati Dalam hal ini apabila seseorang itu telah hilang maka pusakanya yang bakal diterima oleh waris itu akan dibahagi berdasarkan kepada dua keadaan:

a. Mafqud diandaikan masih hidup.

b. Mafqud diandaikan telah mati.


Contoh: Tabayun (Masalah kedua) (Juzu’ saham) (Juzu’ saham)

Jamik 3 2 Asal

masalah 6 2 3

2 1 1 g� ق 2 1 3- - - �O ¯¸ Mati Hidup

(1) Saham disimpan Keterangan: Seorang mati meninggalkan seorang Jadd, Shaqiq dan juga saudara sebapa mafqud (hilang).

• Selesaikan kedua-dua masalah menggunakan dua andaian. • Lihat antara kedua-dua masalah dengan menggunakan empat pandangan (seperti

di dalam masalah khunsa). • Di dalam masalah ini adalah tabayun. Hukumnya darabkan masalah pertama

kepada masalah kedua, hasilnya ialah jamik masalah. • Untuk mengetahui akan saham yang paling kecil di dalam kedua-dua andaian

tersebut, maka letakkan angka masalah kedua di atas masalah pertama sebagai juzu’ saham masalah pertama, kemudian letakkan angka masalah pertama di atas masalah kedua sebagai juzu’ saham masalah kedua.

• Setiap waris akan mendapat saham yang paling sedikit di antara dua andaian tersebut seperti: Jadd dalam masalah pertama mendapat 2 saham dalam andaian pertama dan mendapat 3 saham dalam andaian kedua, maka diberikan 2 saham di dalam jamik masalah. Shaqiq pula mendapat 4 saham dalam andaian pertama dan mendapat 3 saham dalam andaian kedua, maka diberikan 3 saham di dalam jamik masalah. Saudara lelaki sebapa (mafqud) pula tidak diberikan apa-apa kerana dia tidak mendapat saham di dalam kedua-dua andaian tadi.

(1) Saham disimpan sehingga jelas keadaan mafqud tersebut. Jika hidup, maka diberikan 1 saham kepada Shaqiq. Jika mati, maka diberikan 1 saham tersebut kepada Jadd.


Contoh: (Masalah kedua) (Juzu’ saham) (Juzu’ saham) (Juzu’ saham)

Jamik

8 7

’Aul 7 4

Asal masalah 56 6 8 2

1/2 زوج 1 4 3 24

7 2 1 1

¯z¸ 2/3

7 2 1 ¯z¸ - - 2 �O ¯¸ Mati Hidup

Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawj, dua orang saudara perempuan sebapa dan seorang saudara lelaki sebapa mafqud.

• Selesaikan kedua-dua masalah menggunakan dua andaian. • Lihat antara kedua-dua masalah tersebut dengan menggunakan empat pandangan

(seperti di dalam masalah khunsa). • Di dalam masalah ini adalah tabayun. Hukumnya darabkan masalah pertama

kepada masalah kedua, hasilntya ialah jamik masalah. • Untuk mengetahui akan saham yang paling kecil di dalam kedua-dua andaian,

maka letakkan angka masalah kedua di atas masalah pertama sebagai juzu’ saham masalah pertama, kemudian letakkan angka masalah pertama di atas

• masalah kedua sebagai juzu’ saham masalah kedua. • Setiap waris akan mendapat saham yang paling sedikit di antara dua andaian

tersebut seperti: Zawj mendapat 28 saham dalam andaian pertama dan mendapat 24 saham dalam andaian kedua, maka diberikan 24 saham di dalam jamik masalah. Dua orang saudara perempuan sebapa pula mendapat 14 saham dalam andaian pertama dan mendapat 32 saham dalam andaian kedua, maka diberikan 14 saham sahaja di dalam jamik masalah. Manakala saudara lelaki sebapa mafqud pula tidak diberi apa-apa kerana dia hanya mendapat salah satu daripada dua andaian sahaja.

(18) Saham disimpan sehingga jelas keadaan mafqud. Jika masih lagi hidup, maka diberikan kepada saudara lelaki sebapa (al-Mafqud) tersebut 14 saham dan 3 saham lagi diberikan kepada Zawj. Jika mafqud itu telah mati, maka diberikan 18 saham kepada dua orang saudara perempuan sebapa (setiap seorang 9 saham). Qiaskanlah juga pada semua masalah mafqud.


Peringatan: Dalam masalah saham yang disimpan, boleh juga diselesaikan dengan diberikan kepada yang berhak tanpa menunggu akan jelas keadaan mafqud. Akan tetapi jika keadaan mafqud tersebut telah jelas, hendaklah dikembalikan harta tersebut kepada waris yang berhak menerima warisan tanpa ada kekurangan.

Ketiga: Keadaan orang lain mewarisi daripada mafqud

Dalam hal ini tidak boleh dibahagikan harta orang yang hilang sehingga telah terbukti mengatakan bahawa dia telah mati atau hakim menjatuhkan hukuman bahawa dia telah mati. Yang demikian itu setelah berlalu satu tempoh secara kebiasaannya seseorang itu tidak akan hidup dalam tempoh hilangnya yang begitu lama dengan memandang di antara kaum kerabatnya yang hidup (muktamad dari mazhab Imam Syafi’e �. Para ulama' tidak dapat memberi hukum yang shahih terhadap orang yang hilang sehingga dapat bukti atau hakim menghukumkan bahawa orang itu telah mati. Apabila telah disahkan bahawa dia telah mati sama ada daripada hakim atau bukti, maka bolehlah dibahagikan hartanya kepada warisnya yang hidup, ketika hakim menjatuhkan hukum bahawa dia telah mati.

*Jika seseorang waris itu telah mati sebelum hakim menjatuhkan hukuman atau mati bersama (serentak) dengan hakim menjatuhkan hukuman, maka waris tersebut tidak berhak mendapat harta pusaka tersebut. *Jika selepas hakim menjatuhkan hukuman terhadap orang yang hilang, kemudian selepas beberapa tempoh yang lama, muncul orang tersebut (mafqud), maka seluruh hartanya itu hendaklah diberikan kepadanya semula. Jika hartanya itu telah habis digunakan oleh para waris, maka hendaklah diganti akan setiap harta yang telah digunakan.

Pusaka orang tawanan Orang–orang yang ditawan oleh pihak musuh berada di dalam dua keadaan:

• Keadaannya diketahui serta diyakini masih hidup atau mati. Hukum dalam masalah ini ialah: Hukum pusakanya berjalan seperti biasa dengan dibahagikan harta kepada setiap waris yang berhak serta boleh mewarisi dan diwarisi.

• Keadaannya yang tidak diketahui hidup atau mati. Hukum dalam masalah ini ialah seperti hukum orang yang hilang (mafqud). Pusaka yang menjadi haknya dibahagi sepertimana keadaan mafqud.


Pusaka Orang Yang Hamil &

Cara Pembahagian


BAB KETUJUH BELAS: PUSAKA ORANG YANG HAMIL DAN CARA

PEMBAHAGIANNYA Anak dalam kandungan diambil kira kewujudannya. Yang dimaksudkan dengan anak yang berada dalam kandungan ialah kandungan yang mungkin mewaris dan mungkin menghalang orang daripada mewarisi harta (hijab). Pusakanya dikira berdasarkan kepada empat andaian:

• Pertama : Bahawa anak tersebut mati. • Kedua : Anak lelaki. • Ketiga : Seorang anak perempuan. • Keempat : Berbilang anak perempuan.

Syarat kandungan mewaris dan menghalang (hijab) itu ada dua:

1. Mengetahui (sama ada yakin atau dhzon) akan kewujudannya dalam perut ibu sewaktu kematian pewaris, walaupun ketika itu kandungan tersebut baru nutfah.

*Jika kandungan tersebut dilahirkan kurang daripada enam bulan daripada tarikh mati pewaris, maka diketahui bahawa kandungan tersebut berada dalam perut ibu sewaktu matinya pewaris sama ada si ibu (yang mengandungkan kandungan itu) telah berkahwin lain dan telah bersama suaminya (kedua) ataupun tidak.

*Jika kandungan tersebut itu dilahirkan lebih daripada 4 tahun iaitu tempoh yang paling panjang bagi orang hamil (mengikut mazhab Syafi’e �, maka diketahui bahawa anak tersebut telah wujud selepas matinya pewaris.

*Jika kandungan tersebut dilahirkan selepas 6 bulan dan sebelum 4 tahun daripada

tarikh kematian pewaris, jika ibu itu telah berkahwin lain dan telah bersama dengan suami (kedua), maka anak yang lahir itu tidak mewarisi pusaka pewaris yang mati ini kerana kemungkinan wujudnya kandungan tersebut selepas matinya pewaris. Sekiranya si ibu belum bersama lagi dengan suami yang kedua, maka anak yang lahir itu berhak menerima pusaka pewaris.

2. Hendaklah anak yang dilahirkan itu hidup walaupun hidup yang sementara dengan

mempunyai tanda-tanda kehidupan seperti menjerit, menangis, meraung, gerakan yang kuat, meminum susu dan sebagainya. Jika kandungan tersebut itu mati semasa dilahirkan atau hidup, akan tetapi hidup yang terlalu singkat ( vÞ{j�Ìicة اTÞ�{ ), maka anak tersebut tidak mewarisi pusaka, seolah-olah dia tidak wujud di muka bumi ini. Ini berdasarkan hadith nabi y yang berbunyi:

} ثروو Pf� ��q� \q�rاz�X K�cا اyإذ }

Maksudnya: “Apabila menangis atau menjerit seorang bayi, maka sembahyangkanlah bayi tersebut dan dia mewarisi harta pusaka pewarisnya”.

(Hadis riwayat an-Nasaie dan Tirmizi)


Hukum waris mewarisi pusaka Harta pusaka dibahagikan kepada setiap waris; saham yang lebih kecil daripada empat andaian seperti di atas diberikan kepada waris, serta dibekukan (simpan) saham yang belum pasti sehingga yakin anak tersebut lahir dalam keadaan selamat atau tidak selamat. Dalam hal ini keadaan waris tidak lari daripada empat keadaan:

1. Barangsiapa terhalang dalam mewarisi sesetengah andaian, maka dia tidak diberikan apa-apa daripada pusaka.

2. Barangsiapa yang tidak berbeza sahamnya pada ke semua andaian, maka dia

mendapat sahamnya tanpa ada kurang sedikit pun.

3. Barangsiapa yang berbeza sahamnya pada sesetengah andaian sedangkan dia daripada golongan ahli fardhu, maka diberikan kepada waris yang paling sedikit daripada saham mereka.

4. Barangsiapa yang berbeza sahamnya pada sesetengah andaian sedangkan dia bukan daripada ahli fardhu, maka tidak diberikan kepadanya sedikit pun kerana

tidak ada ketentuan tentang berapa banyak janin yang ada dalam kandungannya.

Contoh:

Jamik 1 1 1 2 24 24 24 24 12

3 3 3 3 3 XOT{ r� أم 4 4 4 4 4 ق 5 - 5 1 16 12 17 - [��

Berbilang(P) Seorang (P) Lelaki Mati

(17) Saham disimpan. Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawjah hamil, ibu, Shaqiq dan anak yang bakal lahir. Dalam keadaan ini hendaklah dibuat empat andaian. Andaian bahawa anak tersebut mati, andaian bahawa anak tersebut lelaki, andaian bahawa anak tersebut seorang perempuan dan andaian bahawa anak tersebut berbilang perempuan. Diberikan kepada Zawjah 1/8 dan Umm 1/6 saham yang paling sedikit untuk mereka.


Hukum masalah ini:

• Selesaikan masalah dengan andaian pertama, kedua, ketiga dan Keempat. • Kemudian lihat di antara ke semua masalah tersebut dengan menggunakan empat

pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.

• Di antara masalah pertama (12) dan masalah kedua (24) adalah tadakhul. Hukumnya ialah memadai dengan angka yang besar iaitu 24. Kemudian lihat hasil masalah kedua iaitu 24 dengan masalah ketiga dan keempat, ke semuanya adalah tamasul. Hukumnya memadai dengan salah satu angka sahaja.

• Hasil daripada angka tersebut ialah jamik masalah. • Cara untuk mendapatkan saham waris ialah dengan membahagikan angka jamik

masalah iaitu 24 dengan masalah pertama, kedua, ketiga dan keempat. • 24 bahagi12 (masalah pertama) = 2 (juzu’ saham) • 24 bahagi 24 (masalah kedua) = 1 (juzu’ saham) • 24 bahagi 24 (masalah ketiga = 1 (juzu’ saham) • 24 bahagi 24 (masalah keempat ) = 1 (juzu’ saham) • Setiap orang yang mendapat saham pada setiap masalah diberikan pada jamik

masalah dengan jumlah yang paling kecil seperti: Zawjah, dalam masalah pertama mendapat 3 x 2 = 6. Akan tetapi dalam masalah kedua, ketiga dan keempat Zawjah mendapat 3 x 1 = 3, maka Zawjah hanya menerima 3 saham sahaja di dalam jamik masalah. Manakala Umm pula mendapat 4 x 2 = 8 dalam masalah pertama dan mendapat 4 x 1 = 4 dalam masalah kedua, ketiga dan keempat, maka diberikan 4 saham di dalam jamik masalah. Shaqiq pula mendapat 5 x 2 = 10 di dalam masalah pertama dan tidak mendapat apa-apa saham dalam masalah kedua, maka tidak diberikan kepada Shaqiq satu saham pun kerana dia tidak mendapat saham dalam sesetengah andaian. Anak yang bakal lahir pula tidak diberikan apa-apa saham kerana dia tidak mendapat harta di dalam andaian pertama.

• !7 saham lagi disimpan sehingga jelas keadaan anak yang bakal dilahirkan itu.

Contoh:

(128) Saham disimpan Keterangan: Seorang mati meninggalkan Zawjah hamil, bapa, ibu dan anak yang bakal lahir. Diberikan kepada Zawjah 1/8, Ab 1/6 dan Umm 1/6 saham yang paling sedikit untuk mereka.

Jamik 8 9 9 54 216 27 24 24 4 24 3 3 3 1 XOT{ r� أب 2 4 5 4 32 أم 1 4 4 4 32- 16 12 13 [�� gcو Berbilang(p) Seorang (P) Lelaki Mati


Lakukan seperti masalah di atas:

• Di antara andaian pertama 4 dan andaian kedua 24 adalah tadakhul. Hukumnya memadai dengan angka yang paling besar.

• Di antara hasil andaian tersebut, 24 dengan andaian ketiga adalah tamasul, maka memadai dengan salah satu angka iaitu 24.

• Di antara hasil andaian tersebut, 24 dengan andaian keempat 27 adalah tawafuk dengan sepertiga. 24÷3 = 8 (angka kecil) dan 27 ÷ 3 = 9 (angka kecil) .Hukumnya darabkan angka besar dan kecil secara bersilang. 24 x 9 atau 27 x 8 = 216. Hasil 216 ialah angka jamik masalah.

• Untuk mengetahui saham setiap waris ialah dengan membahagikan jamik masalah dengan setiap masalah. 216 ÷ 4 = 54 (juzu’ saham) masalah pertama. 216÷24 = 9 (juzu’ saham) masalah kedua dan ketiga. 216÷27 = 8 (juzu’ saham) masalah keempat.

• Setiap orang yang mendapat saham pada setiap masalah diberikan pada jamik masalah dengan jumlah yang paling kecil.

• 127 saham disimpan sehingga jelas keadaan anak yang bakal dilahirkan. • Sesiapa yang tidak mendapat sebahagian daripada andaian, maka dia tidak

mendapat saham dalam jamik masalah. Qiaskanlah juga pada masalah yang seumpamanya.


BAB KELAPAN BELAS:

Orang Lemas, Tertimbus, Berlanggar Atau

Terbakar


BAB KELAPAN BELAS

ORANG YANG LEMAS, TERTIMBUS, BERLANGGAR ATAU TERBAKAR

Sesuatu nahas boleh berlaku pada bila-bila masa ke atas sesiapa sahaja dengan cara apa sekalipun seperti pelanggaran, runtuhan, tenggelam atau kebakaran. Apabila nahas-nahas ini berlaku ke atas individu tertentu, maka ia akan melibatkan pembahagian harta pusaka.

Apabila berlaku nahas, harta pusaka dibahagi mengikut kaedah-kaedah yang

tertentu. Mangsa nahas mestilah dipastikan yang mana satukah mati terlebih dahulu di antara mereka. Apabila telah diketahui, maka barulah dibahagikan harta pusaka itu kepada warisnya.

Sekiranya dua orang saudara telah terlibat dalam nahas jalan raya dan kedua-

duanya telah meninggal di tempat kejadian dan mangsa kedua telah meninggal lewat sejam daripada mangsa pertama, maka saudara kedua itu berhak menerima harta pusaka saudaranya itu sekalipun jarak masa kematian antara keduanya hanya sejam atau beberapa minit sahaja, kerana tempoh tersebut sudah memenuhi syarat untuk membolehkan seseorang menerima pusaka. Syarat yang dimaksudkan ialah: Menyakini hidupnya waris selepas matinya si mati.

Jika kedua-dua saudara tersebut mati bersama dan tidak diketahui siapa yang di

antara mereka terlebih dahulu meninggal dunia, maka kedua-duanya tidak boleh saling waris mewarisi harta masing-masing, ini kerana syarat membolehkan mereka mewarisi tidak dapat dipastikan. Maka harta pusaka mereka berdua hendaklah diberikan kepada waris masing-masing yang masih hidup. Manakala kedua-dua yang mati itu tidak akan mewarisi antara satu sama lain.

Telah berkata nazam Rahabiah:

�اKn c\ ثTد} وأ قÒ وأ مg�� مi¬ �j� إنوi�w آcTbق ªــــاهز ]O T�اهز ثر�Tª YÐ �j�ــــاT tcل} cn �|[ ��qnو ـT~اg�g K�cاKtc لj�ا اsT Y�|Ìcــــــــــــ�أ Ks��nآ nهKg\و

"Jika sekiranya mati sesebuah kaum disebabkan runtuhan atau tenggelam

Atau nahas terbakar yang melanda semua Dan tidak diketahui siapakah yang meninggal terlebih dahulu

Maka tidak saling mewarisi orang yang binasa daripada orang yang binasa Dikira mereka ke semuanya seolah-olah orang asing (bukan saudara-mara)

Maka inilah perkataan teguh lagi benar"

Masalah: Jika mati dua orang saudara ketika terbenam matahari atau terbit matahari dalam hari yang sama, salah seorang waris di timur dan waris kedua di barat, maka saudara yang mati di barat mewarisi harta daripada saudaranya yang mati di timur kerana dikatakan


bahawa sesungguhnya matahari dan seluruh planet-planet yang berada di galaksi akan terbenam di timur sebelum terbenam di barat.

Teka-teki: Dua orang saudara mati ketika tergelincir matahari dalam hari yang sama, mewarisi salah satu daripada mereka sahaja, maka siapakah yang mewarisi?


Hukum Pewarisan Anak Zina


BAB KESEMBILAN BELAS:

HUKUM PEWARISAN ANAK ZINA Seorang anak yang lahir hasil daripada perzinaan, maka dia tidak boleh menerima pusaka daripada lelaki yang menyebabkan dia lahir ke dunia. Ini kerana anak zina tidak boleh disabitkan nasab dengan lelaki tersebut bahkan jika anak yang lahir itu perempuan, maka si lelaki itu boleh mengahwini anak tersebut

1 Mereka tidak tidak boleh saling mewarisi

harta pusaka antara satu sama lain. Anak tersebut hanya boleh saling mewarisi harta dengan ibunya sahaja. Contoh: Seorang mati meninggalkan ibu dan anak hasil perzinaan, maka si ibu sahaja yang akan mendapat keseluruhan pusaka fardhunya serta radd kerana tiada waris lain yang berhak menerima pusaka sedangkan anak zina tersebut tidak ada pertalian nasab dengan si mati kerana anak tersebut adalah hasil perzinaan. HUKUM ANAK LI’AN Anak li’an adalah anak yang lahir daripada perkahwinan yang sah kemudian si ayah menafikan akan nasab anak tersebut daripadanya kerana disebabkan berlaku penyelewengan terhadapnya ketika dia berada di luar negara atau si isteri berzina dengan orang lain atau sebagainya. Hukumnya adalah seperti hukum anak zina di dalam pewarisannya daripada sebelah ibu sahaja dan hukum mengenai li’an boleh didapati dalam kitab-kitab feqh yang muktabar.

1 Ini merupakan muktamad mazhab Imam Syafi'e , manakala imam-imam yang lain

berpendapat seorang anak perempuan hasil dari perzinaan tidak boleh di kahwinkan dengan

si bapa dalam perzinaan tersebut. Sila rujuk di dalam kitab Minhaju Thalibin karangan

Imam Nawawi dan Majmuk Imam Nawawi.


Hukum Radd


BAB KEDUA PULUH:

HUKUM RADD Definisi Radd dalam bahasa arab bererti kembali, balik atau meninggalkan seperti firman Allah �:

dddd ¨¨ ¨¨ŠŠŠŠ uu uu‘‘‘‘ uu uuρρρρ ªª ªª!!!! $$ $$#### tt tt ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### (( ((####ρρρρ ãã ãã�� xx xx"""" xx xx.... öö ööΝΝΝΝ ÎÎ ÎÎγγγγ ÏÏ ÏÏàààà øø øø‹‹‹‹ tt ttóóóó ÎÎ ÎÎ//// óó óóΟΟΟΟ ss ss9999 (( ((####θθθθ ää ää9999$$$$ uu uuΖΖΖΖ tt ttƒƒƒƒ #### ZZ ZZ�� öö öö�� yy yyzzzz 44 44 ...∩∩∩∩⊄⊄⊄⊄∈∈∈∈∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Dan Allah (�) menolak orang-orang yang tidak beriman itu dengan berasa marah sedangkan mereka tiada memperolehi kebaikan… ”.

(Surah al-Ahzab 33 : Ayat 25).

Dari segi istilah pula: Radd bererti pengurangan di dalam asal masalah dan penambahan di dalam saham waris dan ia merupakan sebalik daripada ’Aul. Apabila selesai pembahagian harta pusaka kepada waris dan harta tersebut masih lagi berbaki, maka harta itu hendaklah dibahagikan semula kepada ahli fardhu kecuali Zawj dan Zawjah dengan syarat-syarat yang tertentu.

Tidak dinamakan masalah radd kecuali terdapat di dalamnya tiga syarat:

1. Adanya ahli fardhu di dalam pusaka.

2. Tidak ada orang yang meng’ashobahkan.

3. Lebihan harta yang banyak.

Waris–waris yang menerima radd:

• Anak perempuan

• Cucu perempuan daripada anak lelaki

• Saudara perempuan seibu sebapa

• Saudara perempuan sebapa

• Ibu

• Nenek yang mewarisi

• Saudara perempuan seibu


• Saudara lelaki seibu

Ayah dan Jadd walaupun mereka merupakan ahli fardhu akan tetapi tidak mungkin dengan wujudnya mereka terjadinya masalah radd kerana mereka akan mengambil selebihnya secara ’ashobah.

Mereka yang tidak menerima radd:

• Zawj

• Zawjah

Zawj dan juga Zawjah merupakan ahli fardhu juga, akan tetapi pertalian mereka kepada si mati bukan pertalian nasab tetapi pertalian atas sebab perkahwinan. Jadi apabila si mati meninggal dunia maka terputuslah pertalian yang dijalin selama hidupnya, akan tetapi pertalian nasab tidak terputus dengan kematian.

Pembahagian radd terbahagi kepada dua:

Bahagian pertama : Jika dalam pembahagian itu tidak ada Zawj atau Zawjah.

Bahagian kedua : Jika dalam pembahagian itu ada Zawj dan Zawjah.

Bahagian pertama (ada tiga kategori):

Kategori pertama: Jika di dalam warisan hanya seorang sahaja, maka jelas hukumnya iaitu mereka akan mengambil fardhu mereka dan radd juga. Cara pembahagian, dibahagi mengikut bilangan kepala tanpa perlu diambil makhraj masing-masing untuk dibuat asal

masalah.

Contoh:

�r 1 ��¬ 1 أم 1


Kategori kedua: Jika terdapat di dalam warisan berbilang orang, akan tetapi daripada jenis yang satu seperti: Lima orang anak lelaki, tujuh orang anak perempuan dan sebagainya, maka hukumnya dalam masalah ini ialah: Dikira seperti dalam hukum a’shobah iaitu bilangan mereka dan bahagikan sama rata.

Contoh:

Kategori ketiga: Jika terdapat di dalam warisan berbilang orang dan juga berbilang jenis seperti ibu, anak lelaki dan anak perempuan atau saudara perempuan, saudara lelaki dan sebagainya. Hukum dalam masalah ini ialah diberikan mengikut saham masing-masing dan itulah asal masalah mereka. Qiaskanlah juga pada contoh lain yang seumpamanya dengannya.

Contoh:

Masalah Radd

Asal Masalah

3 6

مأ 1 1 1/6 2 2 2 n¸ 1/3

7 3

1 ¬�� 1 r�

1 ¬�� 1 r�

1 ¬�� 1 r�

1 ¬��


Qiaskanlah pada contoh-contoh ini yang seumpama dengannya.

Bahagian kedua (ada dua kategori):

Dalam bahagian ini terdapat 2 kategori :

Kategori pertama: Zawj atau Zawjah bersama seorang ahli fardhu atau berbilang, akan tetapi daripada jenis yang sama. Maka hukum dalam masalah ini ialah: Pertama, selesaikan masalah Zawj atau Zawjah terlebih dahulu sama ada diberikan ½ atau ¼ atau 1/8. Jika ahli fardhu seorang atau sejenis, maka asal masalah radd ialah masalah Zawj atau

Zawjah (kaedah pengiraan: Asal masalah diambil dari makhraj ahli fardhu yang tidak boleh diradd (Zawjah dan Zawj) dan yang selebihnya dibahagi mengikut bilangan mereka (kepala).

Contoh : Seorang mati meninggalkan Zawj dan seorang ibu

2

1/2 زوج 1

Radd + 1/3 أم 1

Dalam contoh di atas di dapati bahawa Zawj mendapat ½ harta, dengan itu asal masalah ialah 2, diberikan 1 saham kepada Zawj dan selebihnya hendaklah diberikan kepada ibu secara fardhu dan radd.

Contoh: Seorang mati meninggalkan Zawjah dan seorang anak perempuan.

8 1 v1/8 زو�

4 + 3 ¬�� 1/2 + Radd

Dalam contoh di atas asal masalah adalah makhraj Zawjah ini kerana baki daripada pembahagian Zawjah boleh diberikan kepada Bint, dengan itu Bint mendapat 4 saham fardhu dan 3 saham secara radd.


Contoh: Seorang mati meninggalkan Zawj dan tiga anak perempuan.

4

1/4 زوج 11 ¬��

2/3 1 ¬��

1 ¬��

Dalam contoh di atas asal masalah ialah masalah Zawj iaitu 4 kemudian diberikan kepada Bint selebihnya iaitu 3 saham.

Kategori kedua: Bersama Zawj atau Zawjah berbilang ahli fardhu sama ada satu jenis atau berbilang jenis. Hukum dalam masalah ini ialah: Dilakukan dua masalah iaitu: Pertama, selesaikan masalah Zawj atau Zawjah terlebih dahulu, kemudian lakukan masalah untuk ahli fardhu yang lain. Jika baki daripada masalah Zawj atau Zawjah itu mencukupi untuk diberikan kepada ahli fardhu yang lain, maka itulah masalah radd. Jika tidak mencukupi, maka disatukan asal masalah untuk dijadikan jamik, kemudian dibahagikan sama rata.

Contoh: Jika saham waris selepas pembahagian Zawjah boleh dibahagi dengan asal masalah Zawjah, maka jamik masalah ialah masalah Zawjah.

4 3 4 1 - 1 v1/4 زو�

1/6 ام - 1 1

2 2 - 2 n¸ 1/3

Jamik Masalah Radd

Masalah Zawjah


Contoh: Jika saham waris selepas pembahagian Zawjah atau Zawj tidak boleh dibahagi dengan masalah Zawjah.

3 2 Juzu’ saham

8 2 4

2 - 1 v1/4 زو�

g� 1/6ة - 1 3

3 1 - n¸ 1/6

Jamik Masalah Radd

Masalah Zawj

Keterangan: Dalam masalah di atas lakukan dua masalah iaitu masalah Zawjah dan masalah radd. Kemudian selesaikan masalah Zawjah seolah-olah tidak ada waris yang lain. Kemudian selesaikan masalah radd seolah-olah Zawjah tidak ada di dalam warisan. Kemudian lihat asal masalah Zawjah dan asal masalah radd, jika boleh dibahagi, maka jawapannya di gambar rajah di atas, jika tidak boleh dibahagi, maka darabkan asal masalah Zawjah dan asal masalah radd, hasilnya ialah jamik kedua-dua masalah 4 x 2 = 8 (jamik masalah).

Untuk mengetahui saham waris di dalam jamik masalah ialah dengan meletakkan baki masalah Zawjah di atas masalah radd (sebagai juzu’ saham masalah radd) dan meletakkan asal masalah radd di atas masalah Zawjah (sebagai juzu’ saham masalah Zawjah), setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah masing-masing mendarabkannya dalam juzu’ saham. Zawjah mendapat 2 x 1 = 2 di dalam (jamik masalah). Jaddah mendapat 1 x 3 = 3 dalam jamik masalah dan Akh li Umm pula mendapat 3 x 1 = 3 dalam jamik masalah. Dengan itu telah selesailah masalah radd. Qiaskanlah juga dengan masalah yang seumpama dengannya.


Pusaka Zhawil Al-Arham


BAB KEDUA PULUH SATU: PUSAKA ZHAWIL AL ARHAM

Definisi

Dalam bahasa Arab zhawil al arham bererti: Arham adalah kalimah jama’ daripada rahim yang bererti tempat terjadinya janin bayi, kemudian digunakan untuk saudara-mara sama ada saudara daripada pihak Ab atau Umm. Perkataan Arham ini banyak digunakan dalam bahasa Arab terutamanya dalam al-Quran yang membawa erti saudara-mara.

Firman Allah �:

dddd ...44 44 (( ((####θθθθ àà àà)))) ¨¨ ¨¨???? $$ $$#### uu uuρρρρ ©© ©©!!!! $$ $$#### ““““ ÏÏ ÏÏ%%%% ©© ©©!!!! $$ $$#### tt ttββββθθθθ ää ää9999 uu uu !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ss ss???? ÏÏ ÏÏµµµµ ÎÎ ÎÎ//// tt ttΠΠΠΠ%%%% tt ttnnnn öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### uu uuρρρρ 44 44 ... ∩∩∩∩⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “...Dan bertaqwalah kamu kepada Allah (�) dengan (mempergunakan) namanya kamu saling meminta satu sama yang lain dan peliharalah hubungan

silaturrahim... ”. (Surah an-Nisaa’ 4 : Ayat 1)

Sabda Rasulullah y dalam hadithnya:

O[ أ{K نأ �Ptß cr Y� �زرr ��وt� Y� �أqr, Yq��X ر{ir { }

Maksudnya: “Barangsiapa yang suka disenangkan rezekinya dan dilupakan akan ajalnya maka hendaklah dia menjalinkan tali silaturrahim”.

Dalam istilah fuqaha‘ pula ia bererti keluarga yang tidak ditentukan apa-apa bahagian di dalam pusaka dan tidak juga termasuk di dalam golongan orang-orang yang menerima

a’shobah.

Pendapat ulama’ mengenai pewarisan zhawil al arham

Tidak ada nas yang tetap menerangkan tentang pewarisan zhawi al arham, kerana itu para sahabat Rasulullah y berselisih pendapat berhubung dengan pewarisan mereka.

Para ulama’ dan mujtahidin berbeza pendapat berhubung dengan masalah ini:

Pendapat pertama: Zaid bin Thabit � berpendapat bahawa zhawil al arham tidak boleh mewarisi pusaka, sebaliknya harta peninggalan si mati itu hendaklah diserahkan kepada Baitulmal. Pendapat ini disokong dan diikuti oleh dua orang imam yang besar iaitu Imam Syafi’e � dan Imam Malik � berdasarkan hadith Nabi Muhammad y:

�n�� اcTY �c�� ا� T �tzÏ�ءc� �Pإ آر yKqnو q�r\ � اKq�� ا� لyjر نKأ TرT �[ �tء©\ ]\ يور{ } c�iT اثKx O�أ q�r\ ا� لÏcTv, Y�s�اcو

)�j داودأروا§ (


Maksudnya: "Diriwayatkan oleh ’Ato’ bin Yasar, sesungguhnya Rasulullah y di dalam

menunggang kenderaan meminta kepada Allah (�) mengenai keadaan ’Amm (pakcik) dan Khal (pakcik sebelah ibu, maka turun jawapan daripada Allah (�) mengatakan bahawa ’Amm dan Khal tidak mewarisi". (Riwayat Abi Daud)

Dalil kedua: Sesungguhnya pusaka tidak thabit kecuali dengan nas kitab (al-Quran), as-Sunnah (hadith Nabi y) dan juga Ijma’ ulama’. Di dalam masalah pewarisan zhawi al

arham tidak terdapat di dalam al-Quran, as-Sunnah mahupun ijma’ ulama’ terhadap masalah tersebut. Sesungguhnya Allah � telah menerangkan bahagian-bahagian orang yang mewarisi secara fardhu dan juga a’shobah tanpa menyentuh tentang zhawi al arham. Kalaulah zhawi al arham mempunyai bahagian di dalam warisan, maka sudah tentu akan disebutkan di dalam al-Quran.

Dalil ketiga: Qiyas yang nyata: Sesungguhnya anak saudara perempuan seibu sebapa tidak berhak mewarisi pusaka bersama anak saudara lelaki seibu sebapa. Kesemuanya diwarisi oleh anak saudara lelaki seibu sebapa. Kalaulah dia tidak mewarisi dengan wujudnya lelaki yang sedarjat dengannya, maka terlebih afdhal dia tidak mewarisi dengan tidak wujudnya lelaki yang sedarjat dengannya.

Pendapat kedua: Saidina Ali � dan ’Umar � serta kebanyakan para sahabat �, mereka berpendapat bahawa zhawi al arham boleh menerima pusaka, ini diikuti oleh Imam Abu Hanifah � dan juga Imam Ahmad bin Hanbal �. Ini berdasarkan dalil al-Quran, as-Sunnah dan akal.

Dalil al-Quran:

dddd ...(( ((####θθθθ ää ää9999 '' ''ρρρρ éé éé&&&& uu uuρρρρ ÏÏ ÏÏΘΘΘΘ%%%% tt ttnnnn öö öö‘‘‘‘ FF FF{{{{ $$ $$#### öö ööΝΝΝΝ åå ååκκκκ ÝÝ ÝÝÕÕÕÕ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// 44 44†††† nn nn<<<< ÷÷ ÷÷ρρρρ rr rr&&&& << <<ÙÙÙÙ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt7777 ÎÎ ÎÎ//// ’’’’ ÎÎ ÎÎûûûû ÉÉ ÉÉ====≈≈≈≈ tt ttFFFF ÅÅ ÅÅ2222 «« ««!!!! $$ $$#### ...∩∩∩∩∉∉∉∉∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “...Dan orang-orang yang mempunyai hubungan darah satu sama lain lebih berhak (waris mewarisi) di dalam kitab Allah... ”.

(Surah al-Ahzab 33 : Ayat 6)

Keterangan: Sesungguhnya Allah � telah memberikan keutamaan kepada zhawi al

arham yang merupakan kaum kerabat, sedangkan kaum kerabat yang terhampir ialah mereka yang menerima secara fardhu dan ’ashobah yang telah ditetapkan bahagian mereka di dalam nas al-Quran. Jika ketiadaan mereka, maka yang berhak mewarisi harta pusaka ialah zhawi al arham kerana merekalah yang paling hampir kepada si mati berbanding orang lain. Dengan itu mereka mewarisi pusaka dengan nas al-Quran dengan ketiadaan ahli fardhu dan ’ashobah.

Sabda Rasulullah y:

} cr ثارو O[ x ثارو TلcÏا }

Maksudnya: “Pakcik daripada pihak ibu menjadi waris bagi sesiapa yang tidak mempunyai waris”.

( Riwayat Imam Ahmad, Hakim dan Ibnu Hibban)


Dalil akal:

Mereka mengatakan bahawa zhawi al arham lebih berhak menerima pusaka daripada baitulmal kerana zhawi al arham mempunyai dua ikatan dengan si mati iaitu ikatan Islam dan juga ikatan persaudaraan, manakala baitulmal pula hanya mempunyai ikatan agama sahaja. Ini pendapat daripada jumhur ulama’ begitu juga pengikut Imam Syafi’e � yang terkemudian dengan syarat sistem baitulmal tidak lagi berfungsi dan mengikut syariat Islam.

Kategori zhawi al arham Orang yang mewarisi secara zhawi al arham banyak sekali sehingga tidak terhitung. Maka dibahagikan ia kepada empat kategori: Kategori pertama: Mereka yang berasal daripada si mati:

• Cucu daripada anak perempuan sama ada lelaki atau perempuan dan seterusnya ke bawah.

• Cicit lelaki atau perempuan daripada cucu perempuan dan seterusnya ke bawah.

Kategori kedua: Si mati berasal daripada mereka:

• Jadd yang tidak mendapat fardhu atau a’shobah seperti Ab kepada si ibu dan moyangnya dan seterusnya ke atas.

• Nenek yang tidak mendapat fardhu a’shobah seperti di antara si mati dan nenek tersebut diselangi oleh Jadd iaitu moyang perempuan daripada si ibu.

Kategori ketiga: Mereka yang berasal daripada kedua ibu bapa si mati:

• Anak lelaki mahupun perempuan daripada saudara perempuan seibu sebapa atau sebapa atau seibu sahaja.

• Anak perempuan daripada saudara lelaki seibu sebapa atau sebapa atau seibu sahaja dan seterusnya ke bawah.

• Anak lelaki atau perempuan daripada saudara seibu. • Setiap orang yang berasal daripada salah satu keturunan mereka.

Kategori keempat: Mereka yang berasal daripada Jadd dan nenek si mati:

• Pakcik daripada sebelah ibu dan makcik daripada sebelah ibu dan bapa, begitu juga anak perempuan daripada pakcik sebelah ibu atau sebelah bapa.

• Makcik dan pakcik yang berasal daripada sebelah ibu sahaja sama ada mereka seibu sebapa atau sebapa atau seibu sahaja dengan ibu si mati dan begitu juga anak-anak

mereka dan seterusnya ke bawah.


Carta zhawi al arham Golongan pertama

ا�] ��¬�]ا ��¬ �]ا ��¬

�]ا ��¬ �]ا ��¬ �]ا ��¬ �]ا ��¬

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

¬ا ��

[�

Golongan kedua

بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم

بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم

بأ أم بأ أم

بأ أم

بأ

¬�icا

بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم

بأ أم بأ أم بأ أم بأ أم

بأ أم بأ أم

بأ أم

أم

¬�icا


Golongan ketiga

أخ ±��v ªأ¸¬ ±�� أخ �ب

�]ا ��¬ ا�] ��¬ ا�] ��¬

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

أ¸¬ �ب �م أخ أ¸¬ �م

ا�] ��¬ ]ا� ��¬ ا�] ��¬

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

Golongan keempat

\n\ v��± vi\ ª��± n �ب

ا�] ��¬ ا�] ��¬ ا�] ��¬

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

\vi �ب \n �م \vi �م

ا�] ��¬ ا�] ��¬ ا�] ��¬

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا


¸Tل ±��T¸ v��± vcT¸ ªل �ب

ا�] ��¬ ا�] ��¬ ا�] ��¬

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¸vcT �ب ¸Tل �م ¸vcT �م

ا�] ��¬ ا�] ��¬ ا�] ��¬

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

¬��

[�ا

Zhawi al Arham

Ahli fardhu dan a’shobah

Cara pembahagian pusaka zhawi al arham

Oleh kerana tidak ada nas berhubung dengan pusaka zhawi al arham, maka para ulama’ berselisih pendapat mengenai cara pembahagian pusaka kepada mereka. Perbezaan pendapat ulama’ itu terbahagi kepada tiga:

Pendapat pertama: n{^cا Xأه (Ahli al Rahim) iaitu membahagikan pusaka zhawi al

arham sama rata tanpa mengira perbezaan lelaki atau perempuan, dekat atau jauh hubungannya, sama ada kuat atau lemah hubungannya dengan si mati. Jika si mati meninggalkan Ibn Bint, Bint Ukht dan juga Ammah, maka harta pusaka itu dibahagi 3 dan setiap seorang akan mendapat 1/3 daripada harta pusaka tersebut. Pembahagian dengan cara ini tidak lagi digunakan dan tidak ada para ulama’ yang bersetuju dengan cara pembahagian tersebut. Qaul ini adalah daripada Hassan bin Maisar dan Nuh bin Zirah.


Contoh:

3

ا�] ��¬ 1 ��¬ أ¸¬ 1

1 vi\

Pendapat kedua: أ vا�^�cا Xه (Ahli al Qarabah) ialah penyelesaian pusaka mengikut cara Imam Ali �. Cara ini menjadi ikutan ramai ulama’ mazhab Imam Hanafi � dan lain-lain. Pembahagian pusaka ini berasaskan kepada kekuatan hubungan nasab kepada si mati. Oleh itu, Kategori pertama menghalang kategori yang selepasnya, Kategori kedua menghalang kategori yang selepasnya, dan Kategori ketiga menghalang kategori yang selepasnya (turutan mengikut seperti dalam kategori zhawi al arham). Contoh: Seorang mati meninggalkan Bint Bint, Jadd yang tidak mewarisi, Khal dan Khalah.

1

1 ¬�� ¬��

�gyTY g م

¸Tل م

¸vcT م Ke semua harta diberikan kepada Bint Bint kerana dia merupakan daripada golongan

pertama. Contoh: Seorang mati meninggalkan Bint Bint dan Ibn Ibn Bint.

1

1 ¬�� ¬��

ا�] ا�] ��¬ م

Ke semua harta diberikan kepada Bint Bint kerana ia merupakan yang paling hampir dengan si mati.


Contoh:

Seorang mati meninggalkan Bint Bint Ibn dan Ibn Ibn Bint.

1 ��¬ ��¬ ا�] 1 ا�] ا�] ��¬ م

Ke semua harta diberikan kepada Bint Bint Ibn kerana dia berasal daripada waris manakala Ibn Ibn Bint pula bukan berasal dari waris.

Contoh: Seorang mati meninggalkan Bint Bint Ibn dan Bint Bint Ibn yang lain.

2

��¬ ��¬ ا�] 1

��¬ ��¬ ا�] 1 Dibahagikan harta secara sama-rata kerana kedua-dua mereka berada pada darjat yang sama di dalam warisan.

Contoh: Seorang mati meninggalkan Ibn Bint Bint dan Bint Bint Bint.

3 ا�] ��¬ ��¬ 21 ¬�� ¬�� ¬��

Diberikan kepada zhawi al arham mengikut kaedah dua bahagian untuk lelaki dan satu

bahagian untuk perempuan ( Ìcc�Í{ XoO ^آ [��osا� ) Pendapat ketiga: X��zcا Xأه (Ahli al Tanzil) iaitu membahagikan pusaka zhawi al

arham mengikut keluarga sebelah atas, di mana cucu perempuan mengambil tempat anak perempuan dan anak saudara mengambil tempat saudara begitulah seterusnya seperti: Seorang mati meninggalkan Bint Bint, Ibn Bint Shaqiqah dan Bint Akh li Ab, maka pembahagian pusaka mereka dikira samalah seperti seorang mati meninggalkan Bint, Ukt Shaqiqah dan Akh li Ab. Ini merupakan pendapat mazhab Hanbali � dan juga muktamad dari mazhab Syafi’e �. Pendapat inilah yang akan diperincikan di dalam kitab ini, insya-Allah.


Syarat mewarisi zhawi al arham

Golongan zhawi al arham akan dapat mewarisi harta pusaka si mati dengan beberapa syarat:

1. Tidak ada di dalam warisan mereka yang menerima pusaka secara fardhu kerana orang yang menerima secara fardhu akan mengambil fardhu mereka dan mengambil baki secara radd, kecuali Zawj dan Zawjah kerana mereka tidak termasuk di dalam masalah radd.

2. Tidak ada di dalam warisan mereka yang menerima pusaka secara a’shobah kerana mereka akan mengambil ke semua harta jika mereka berseorangan dan mengambil baki selepas ahli fardhu mengambil bahagian mereka.

Keadaan zhawi al arham Keadaan zhawi al arham terbahagi kepada dua bahagian:

Pertama : Keadaan bersendirian.

Kedua : Keadaan berbilang.

Pertama: Keadaan bersendirian Yang dimaksudkan dengan bersendirian ialah sama ada mereka berseorangan atau ramai, akan tetapi daripada jenis yang sama seperti Ibn Bint atau Awlad Banat, Khalah seorang atau lebih, Ammah seorang atau lebih dan qiaskanlah juga masalah ini pada yang lain. Hukum dalam masalah ini ialah: Mereka akan mendapat ke semua harta jika mereka berseorangan. Jika mereka berbilang, maka mereka berhak menerima pusaka seperti di

dalam contoh yang akan disebutkan di bawah ini.

1

2

1 ¬�� ¬�� 1 ¬�� ¬�� 1 ¬�� ¬��

Kedua: Keadaan berbilang Yang di maksudkan dengan berbilang ialah: Mereka yang berhimpun di dalam warisan terdiri daripada dua atau berbilang jenis seperti: Ibn Bint dan juga Khal atau Ab li Umm dan Amm li Um dan sebagainya. Hukum dalam masalah ini ialah: Dijadikan setiap daripada Zhawi al arham mewarisi pusaka mengikut keluarga di sebelah atas dalam mewarisi harta bukan di dalam menghalang Zawj dan Zawjah daripada mendapat bahagian mereka yang sempurna. Barangsiapa yang berasal daripada orang yang menerima a’shobah, maka dia akan mendapat a’shobah juga. Barangsiapa yang berasal daripada orang yang menerima harta secara fardhu, maka dia juga akan mendapat sepertimana mereka dapat dan barangsiapa berasal daripada orang yang terhalang daripada mewarisi harta pusaka, maka dia juga terhalang daripada mewaris pusaka.


Seperti: Seorang mati meninggalkan Bint Bint, Bint Shaqiqah dan Bint Akh li Umm, maka pembahagian pusaka mereka dikira samalah seperti seorang mati meninggalkan Bint, Ukt Shaqiqah dan Akh li Umm. Ini merupakan pendapat mazhab Hanbali � dan juga muktamad dari mazhab Syafi’e �.

Contoh: Mengambil tempat

2

1 ¬�� ¬�� ¬�� 1/2

1 r� ¬�� r� ع

م ¸n¸ ¬�� n م Keterangan: Dalam contoh di atas Bint Bint diberikan hukum Bint mendapat 1/2 harta, Bint Shaqiqah pula diberikan hukum Shaqiqah mendapat a'shobah, manakala Bint Akh li Umm diberikan hukum Akh li Umm tidak mendapat harta warisan kerana terhalang dengan adanya furu' waris. Qiaskanlah juga pada contoh yang seumpama dengannya.

Pengecualian: Dalam pendapat ini, pembahagian dilakukan mengikut keluarga di atas kecuali dalam beberapa keadaan:

• Khalaah dan Akhwal, sama ada mereka daripada Ashiqqa’ atau li Ab atau li Umm. Mereka mengambil tempat ibu walaupun bukan berasal daripada ibu (bahkan mereka berasal daripada Jadd). Maka dengan hukum yang diberikan ini dapat diketahui bahawa apa yang thabit bagi ibu daripada fardhunya, maka thabit juga kepada mereka (zhawi al arham).

• A’mam daripada pihak ibu dan Ammah daripada pihak ibu dan bapa. Mereka semua mengambil tempat bapa walaupun bukan berasal daripada bapa (bahkan mereka berasal daripada Jadd). Daripada hukum ini dapat diketahui bahawa apa yang thabit kepada bapa daripada a’shobah atau fardhunya, maka thabit juga hukum ini kepada mereka (zhawi al arham).

Keadaan zhawi al arham di dalam pusaka Di dalam pembahagian harta pusaka mengikut pendapat muktamad dari mazhab Imam Syafi’e � maka perlu melihat kepada tiga perkara:

1. Melihat kepada hampirnya zhawi al arham kepada orang yang mewarisi, tidak kira sama ada mereka berada di dalam kategori yang sama atau lebih hampir kepada si mati.


Contoh:

1

��¬ ��¬ ��¬ ا�] م

��¬ ��¬ ا�] ا�] 1 Dalam contoh di atas Bint Bint Bint tidak menerima warisan kerana ibunya bukan daripada ahli fardhu atau a’shobah, manakala yang kedua walaupun kedudukannya jauh daripada si mati akan tetapi ibunya adalah daripada ahli fardhu.

Contoh:

1

��¬ ق 1

ا�] ا�] ��¬ م Dalam contoh di atas didapati bahawa Ibn Ibn Bint tidak mewarisi harta pusaka kerana bapanya itu bukan daripada ahli fardhu atau a’shobah, manakala Bint Shaqiq mewarisi harta kerana bapanya adalah daripada ahli a'shobah. Maka dengan ini jelaslah akan syarat di

atas. Qiaskanlah juga dengan contoh yang sama dengannya.

2. Melihat kepada terhalang (hijab) golongan keluarga di sebelah atas, kerana barangsiapa yang berasal daripada orang yang terhalang maka dia juga akan terhalang.

Contoh:

1

1 vi\

ا�] ا�خ �م م

Dalam contoh di atas Ammah diletakkan mengikut kaedah yang tertera di atas iaitu Ammah mengambil tempat bapa, manakala Ibn Akh li Umm pula mengambil tempat Akh li Umm. Jadi seolah-olah seorang mati meninggalkan Ab dan juga Akh li Umm. Seperti yang diketahui bahawa Akh li Umm terhalang (mahjub) jika ada di dalam warisan tersebut bapa, begitu juga halnya di dalam masalah di atas, Ibn Akh li Umm akan terhalang (mahjub) dengan adanya Ammah.


Contoh:

1

ا�] ��¬ 1

ا�] ا�¸¬ �م م

Dalam contoh di atas Ibn Ukht li Umm terhalang daripada mewarisi harta kerana dia mengambil tempat Ukht li Umm, manakala Ibn Bint pula mengambil tempat Bint. Seperti yang diketahui bahawa Ukht li Umm terhalang daripada menerima harta warisan dengan adanya furu’ waris di dalam warisan tersebut. Qiaskanlan juga di dalam contoh yang serupa dengannya.

3. Melihat keadaan zhawil al arham melalui martabat hijb, kadar yang berhak diterima ialah ahli fardhu atau a’shobah. Ini kerana terjadinya berbilang-bilang zhawi al arham di dalam carta warisan harta pusaka. Oleh itu, hendaklah mengikut kaedah seperti yang tertera pada jadual di bawah.

Contoh:

(Tashih M) (Asal M 3) (Juzuk) (Juzuk) (Asal M 2)

(Mengambil tempat) (Juzuk) (Asal M1)

5 2

5

15 1 5 3

6 - 3 � vi\r

ب أ

ع

\vi �ب 1 - 2 2

\vi �م 1 - 2

¸Tل ق - 1 5

م أ

1/3 1

¸Tل �ب - - -

Keterangan: Dalam contoh di atas seorang mati meninggalkan Ammah Shaqiqah,

Ammah li Ab, Ammah li Umm, Khal Shaqiq dan Khal li Ab. Cara untuk membahagi harta tersebut ialah:


• Letakkan setiap zhawi al arham pada tempat orang di atas mereka. Dalam masalah ini ke semua Ammah mengambil tempat Ab, manakala Khal pula mengambil tempat Umm.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah seorang mati meninggalkan Ab dan

Umm. Asal masalah ialah 3, Umm mengambil 1 saham dan selebihnya diambil oleh Ab sebagai a’shobah iaitu 2 saham.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah Ab mati meninggalkan Ukht Shaqiqah,

Ukht li Ab dan Ukht li Umm, dengan itu asal masalah mereka ialah 6 kemudian diraddkan menjadi 5. Shaqiqah mendapat 3 saham, Ukht li Ab mendapat 1 saham dan Ukht li Umm juga mendapat 1 saham.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah Umm mati meninggalkan Shaqiq dan Akh

li Ab.Asal masalah mereka ialah 1 kerana Shaqiq akan mengambil a’shobah dan menghalang Akh li Ab daripada mewarisi harta pusaka.

• Kemudian lihat di antara masalah kedua dengan masalah pertama, dan masalah

ketiga dengan masalah pertama. Dengan itu didapati bahawa masalah kedua dengan masalah pertama tidak boleh dibahagi, manakala masalah ketiga dengan masalah pertama boleh dibahagi kepada waris. Oleh itu, asal masalah kedua diletakkan di atas masalah pertama (dinamakan juzu’ saham).

• Darabkan masalah pertama dengan juzu’ sahamnya 3 x 5 = 15 (dinamakan tashih

masalah). • Untuk mengetahui saham waris di dalam tashih masalah ialah dengan

mendarabkan saham masalah pertama (Ab) dengan juzu’ saham masalah tersebut, kemudian hasilnya di dibahagikan dengan masalah masing-masing, maka hasil daripada pembahagian tersebut ialah juzu’ saham masalah tersebut.

• Saham Ab di dalam masalah pertama 2 x 5 = 10 dibahagi 5 (asal masalah kedua )

= 2 sebagai juzu’ saham masalah kedua. Saham Umm di dalam masalah pertama 1 x 5 = 5 dibahagi 1 (asal masalah ketiga) = 5 sebagai juzu’ saham masalah ketiga.

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah kedua dan ketiga

mendarabkan saham mereka dengan juzu’ saham masalah masing-masing, hasilnya merupakan saham mereka di dalam tashih masalah.


Contoh: Mengambil tempat

1 2 4 4

24 4 4 3 6

ا�] ��¬ 2 - - 8

¬�� 3

4 - - 1 ¬�� ¬��

6 - 3 - r� vi\

ب 2 أ

\vi �ب - 1 - 2

3 3 - - r� vcT¸

1 أم ¸vcT �م - - 1 1

Keterangan: Seorang mati meninggalkan Ibn Bint, Bint Bint, Ammah Shaqiqah dan li Ab,

Khalah Shaqiqah dan li Umm.

• Letakkan setiap zhawi al arham pada tempat orang di atas mereka. Dalam masalah ini Ibn Bint dan Bint Bint mengambil tempat Bint dan ke semua Ammah mengambil tempat Ab, manakala Khalah pula mengambil tempat Umm.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah seorang mati meninggalkan Bint, Ab dan Umm. Asal masalah ialah 6, Bint mengambil 3 saham, Umm mengambil 1 saham dan selebihnya diambil oleh Ab sebagai ahli fardhu dan a’shobah iaitu 2 saham.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah Bint mati meninggalkan Ibn dan Bint,

dengan itu asal masalah mereka ialah 3. 2 saham diberikan kepada Ibn dan 1 saham diberikan kepada Bint mengikut kaedah { [��osا� Í{ XoO ^آ Ìqc }

• Kemudian bahagikan harta seoleh-olah Ab mati meninggalkan Ukht Shaqiqah,

Ukht li Ab, dengan itu asal masalah mereka ialah 6 kemudian diraddkan menjadi 4. Shaqiqah mendapat 3 saham dan Ukht li Ab mendapat 1 saham.

• Kemudian dibahagikan harta seolah-olah Umm mati meninggalkan Shaqiqah dan

Ukht li Umm, asal masalah mereka ialah 6 kemudian diraddkan menjadi 4. Shaqiqah akan mengambil 3 saham manakala Ukht li Umm mendapat 1 saham.

• Kemudian lihat di antara masalah Bint dengan sahamnya di dalam masalah

pertama. Masalah Ab dengan sahamnya di dalam masalah pertama dan masalah Umm dengan sahamnya dalam masalah pertama. Dengan itu didapati bahawa masalah Bint dan sahamnya boleh dibahagi, maka memadai dengan masalah tersebut, manakala masalah Ab dan masalah Umm kedua-duanya tidak boleh dibahagi. Oleh itu, lihat kedua–dua asal masalah mereka dengan empat pandangan: Tamasul, Tadakhul, Tawafuk dan Tabayun.


• Dalam asal masalah ketiga dan keempat adalah tamasul. Hukumnya ialah memadai dengan salah satu angka iaitu 4 diletakkan di atas asal masalah pertama sebagai juzu’ saham masalah tersebut.

• Darabkan masalah pertama dengan juzu’ sahamnya 6 x 4 = 24 (dinamakan tashih

masalah)

• Untuk mengetahui saham waris di dalam tashih masalah ialah dengan mendarabkan saham Bint di dalam masalah pertama dengan juzu’ saham masalah tersebut, kemudian hasilnya dibahagikan dengan masalah masing-masing. Hasil daripada pembahagian tersebut ialah juzu’ saham masalah tersebut.

• Saham Bint didarabkan dengan juzu’ saham masalahnya kemudian hasilnya

dibahagi dengan asal masalah Bint. Hasil pembahagian tersebut ialah juzu’ saham masalah Bint, 3 x 4 = 12 ÷3 = 4 (sebagai juzu’ saham masalah Bint).

• Saham Ab didarabkan dengan juzu’ saham masalahnya, kemudian hasilnya

dibahagi dengan asal masalah Ab. Hasil pembahagian tersebut ialah juzu’ saham masalah Ab, 2 x 4 = 8 ÷ 4 = 2 (sebagai juzu’ saham masalah Ab).

• Saham Umm didarabkan dengan juzu’ saham masalahnya. Kemudian hasilnya

dibahagi dengan asal masalah Umm, hasil pembahagian tersebut 1 x 4 = 4 ÷ 4 = 1 (sebagai juzu’ saham masalah Umm).

• Setiap waris yang mendapat saham di dalam masalah kedua dan ketiga dan

keempat mendarabkan saham mereka dengan juzu’ saham masalah masing-masing, hasilnya merupakan saham mereka di dalam tashih masalah. Qiyaskanlah juga di dalam contoh yang seumpama dengannya.


Institusi Baitul Mal


BAB KEDUA PULUH DUA:

INSTITUSI BAITUL MAL

Baitulmal adalah institusi kewangan negara yang akan menjadi tempat menerima harta pusaka jika tidak ada penerimanya. Sama ada ke seluruhan harta atau sebahagian daripada harta pusaka. Harta yang ditinggalkan oleh si mati, jika tidak ada waris yang menerima secara fardhu ataupun ’ashobah, maka harta tersebut hendaklah diserahkan

kepada baitulmal sekiranya pelaksanaan urusan baitulmal berjalan mengikut peraturan sebagaimana yang digariskan oleh syara’. Ini merupakan asal pegangan mazhab Imam Syafi’e �. Selepas kurun ketiga, para ulama’ melihat bahawa sistem pengurusan institusi kewangan ini tidak berjalan sepertimana yang di kehendaki oleh syariat Islam. Maka para ulama’ mazhab Imam Syafi’e � memutuskan bahawa jika seseorang mati tanpa meninggal waris, maka harta tersebut hendaklah diberikan kepada zhawi al arham disebabkan sistem kewangan baitulmal tidak lagi berfungsi seperti yang diinginkan oleh syara’.

Contoh : Jika baitulmal berfungsi mengikut syara’.

6

3 ¬�� 1/2

1/6 أم 1

ع ��¬ اTicل 2 Dalam masalah di atas didapati bahawa Bint mendapat 3 saham, Umm pula mendapat 1 saham dan selebihnya diberikan kepada baitulmal, jika pelaksanaannya berjalan mengikut syariat Islam.


Masalah-masalah Yang Terkenal Di dalam ilmu

Faraid


BAB KEDUA PULUH TIGA:

MASALAH YANG TERKENAL DALAM ILMU FARAID

Telah terkenal di dalam ilmu faraid ini masalah yang digelar dengan gelaran yang

tertentu oleh para ulama’ faraid. Masalah ini mungkin ditanya kepada orang tertentu, maka masalah ini digelar dengan gelaran orang tersebut atau disebabkan terdapatnya khilaf di dalam masalah tersebut atau sebagainya.

Di antara masalah tersebut ialah:

1. Masalah Musytarakah atau Himmariyyah ( vآ^z]icا ,bcاKiKر�Tv ) Sebab dinamakan Musytarakah adalah: Saidina ’Umar � telah menghukumkan pada kali pertama dengan menggugurkan saudara seibu sebapa, kerana saudara seibu sebapa mendapat a’shobah sedangkan orang yang mendapat a’shobah tidak akan menerima harta jika harta telah habis dibahagikan kepada ahli fardhu. Kemudian pada kali kedua saidina ’Umar � menarik balik hukum tersebut dan menghukumkan bahawa saudara seibu sebapa berkongsi bersama saudara seibu. Contoh:

6

1/2 زوج 3

1/6 مأ 1

2 2 n¸ 1/3 ق

Keterangan: Masalah ini telah dikupaskan di dalam bab a'shobah.

2. Masalah ’Umarriyatani atau Gharrawain (نTz�^i�cا )( K Ëcاو�]ا ) Asal dalam masalah ini ialah seorang ibu menerima ⅓ keseluruhan harta jika tidak ada furu’ waris dan mendapat 1/6 harta jika berbilang saudara lelaki mahupun perempuan sama ada seibu sebapa, sebapa atau seibu sahaja seperti apa yang tercatat di dalam al-Quran. Akan tetapi dalam masalah gharrawain ini ibu hanya diberi ⅓ baki selepas diberikan kepada Zawj atau Zawjah akan fardhu mereka. Masalah ini adalah mengikut pembahagian yang dilakukan oleh saidina ’Umar � dan dengan persetujuan para sahabat �. Sebab dinamakan ’Umarriyataani adalah kerana hukum ini dilakukan oleh saidina ’Umar �.


Contoh:

6 4

1/4 زو�v 1 1/2 زوج 3

1/3 أم 1 1/3 أم 1

ع أب 2 ع أب 2

Masalah ini telah dikupas dengan panjang lebar di dalam bab Umm serta bahagiannya.

3. Masalah al-Mubahalah ( vqهTPicا ) Sebab dinamakan Mubahalah adalah: Peristiwa ini berlaku pada zaman saidina ’Umar �. Para sahabat bermesyuarat mengenai masalah ini, maka saidina ’Abbas � memberitahu

bahawa, bahagikan mereka mengikut saham mereka. Perkataan mubahalah diambil daripada al-Quran:

dddd ôô ôô yy yyϑϑϑϑ ss ssùùùù yy yy7777 §§ §§____ !! !!%%%% tt ttnnnn ÏÏ ÏÏµµµµ‹‹‹‹ ÏÏ ÏÏùùùù .. .. ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÏÏ ÏÏ‰‰‰‰ ÷÷ ÷÷èèèè tt tt//// $$$$ tt ttΒΒΒΒ xx xx8888 uu uu !! !!%%%% yy yy` zz zz ÏÏ ÏÏΒΒΒΒ ÉÉ ÉÉΟΟΟΟ ùù ùù==== ÏÏ ÏÏèèèè øø øø9999 $$ $$#### öö öö≅≅≅≅ àà àà)))) ss ssùùùù (( ((#### öö ööθθθθ ss ss9999$$$$ yy yyèèèè ss ss???? ää ääíííí ôô ôô‰‰‰‰ tt ttΡΡΡΡ $$$$ tt ttΡΡΡΡ uu uu !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ öö öö//// rr rr&&&& öö öö//// ää ää.... uu uu !! !!$$$$ oo ooΨΨΨΨ öö öö//// rr rr&&&& uu uuρρρρ $$$$ tt ttΡΡΡΡ uu uu !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ää ää.... uu uu !! !!$$$$ || ||¡¡¡¡ ÎÎ ÎÎΣΣΣΣ uu uuρρρρ

$$$$ oo ooΨΨΨΨ || ||¡¡¡¡ àà àà""""ΡΡΡΡ rr rr&&&& uu uuρρρρ öö ööΝΝΝΝ ää ää3333 || ||¡¡¡¡ àà àà""""ΡΡΡΡ rr rr&&&& uu uuρρρρ ¢¢ ¢¢ΟΟΟΟ èè èèOOOO öö öö≅≅≅≅ ÍÍ ÍÍκκκκ tt ttJJJJ öö öö6666 tt ttΡΡΡΡ ≅≅≅≅ yy yyèèèè ôô ôôffff uu uuΖΖΖΖ ss ssùùùù || ||MMMM uu uuΖΖΖΖ ÷÷ ÷÷èèèè ©© ©©9999 «« ««!!!! $$ $$#### ’’’’ nn nn???? tt ttãããã šš šš ÎÎ ÎÎ//// ÉÉ ÉÉ‹‹‹‹≈≈≈≈ xx xx6666 øø øø9999 $$ $$#### ∩∩∩∩∉∉∉∉⊇⊇⊇⊇∪∪∪∪ ⟨⟨⟨⟨

Maksudnya: “Siapa yang membantahmu tentang kisah Nabi Isa � sesudah datang ilmu (yang meyakinkan kamu), maka katakanlah (kepadanya): “Marilah kita memanggil anak-anak kami dan anak-anak kamu, isteri-isteri kami dan isteri-isteri kamu, diri kami dan diri kamu, kemudian marilah kita bermubahalah kepada Allah � dan kita meminta supaya laknat Allah � ditimpakan kepada orang-orang yang berdusta”.

(Surah Ali Imran 3 : Ayat 61)

Masalah ini merupakan masalah pertama berlakunya ’aul dalam Islam. Contoh:

8 ’Aul

6

1/2 زوج 3 1/3 أم 23 r� 1/2


4. Masalah al-Minbariyyah ( v�^P�icا ) Dinamakan Minbariyyah adalah disebabkan sewaktu saidina ’Ali � sedang berkhutbah di atas minbar lalu datang seseorang dan bertanya kepada beliau tentang masalah faraid, dengan pantasnya beliau menjawab akan masalah tersebut dan meneruskan khutbahnya. Jadi dinamakan masalah minbariyyah disebabkan beliau mengeluarkan hukum ketika berada di atas minbar.

Contoh:

27

24

3 v� 1/8

1/6 أب 4

1/6 أم 4

Tz�� 2/3ن 16

5. Masalah Akdariyyah ( Kر�gا�آv ) Dinamakan Akdariyyah adalah disebabkan saidina Zaid bin Thabit � telah melakukan perubahan dalam masalah ini dengan tiga keadaan:

1. Memberikan a’ul kepada Jadd. 2. Memberikan fardhu kepada saudara perempuan seibu sebapa atau sebapa. 3. Mengumpulkan saham saudara perempuan dan Jadd kemudian membahagikan secara

muqasamah mengikut kaedah setiap lelaki mendapat dua bahagian dan perempuan mendapat satu bahagian.

Contoh:

3

9 A’ul

27 6

1/2 زوج 3 9

1/3 أم 2 6

8 1 g� 1/6

4 3 r� 1/2


6. Masalah al-Yatimatani (نTzi�z�cا ) Sebab dinamakan Yatimatani adalah: Masalah ini merupakan masalah dua orang waris yang menerima pusaka dari si mati dengan nilai yang sama banyak. Tidak ada di dalam ilmu faraid dua orang waris menerima pusaka dengan sama banyak kecuali dalam masalah ini.

Contoh:

2 2

1/2 زوج 1

1/2 زوج 1

1 r� 1/2 1 ¯z¸ 1/2

7. Masalah Syuraikhiyyah ( ]cاÏ�K�v ) Dinamakan Syuraikhiyyah adalah disebabkan masalah ini mula-mula dihukumkan oleh Qadi Syuraih.

Contoh:

10 A’ul

6

1/2 زوج 3

1/6 أم 1

2 nz¸ 2 1/3

4 ¯z¸ 2 2/3 8. Masalah Ummul Aramil atau Dinariyyah as-Sughra ( XOى أم ا�را^Ë�cا vر�T��gcأو ا ) Sebab dinamakan Ummul Aramil adalah kerana dalam masalah ini ke semua waris adalah

daripada perempuan. Teka-teki: Seorang mati meninggalkan 17 dinar serta meninggalkan 17 perempuan, setiap perempuan mendapat 1 dinar daripada harta pusaka.


Contoh:

17

12

3 rزو� 3 1/4

2 gة� 2 1/6

4 nz¸ 4 1/3

8 r� 8 2/3

9. Masalah al-Marwaniyyah ( icاv�sوا ) Sebab dinamakan Marwaniyyah adalah: Masalah ini terjadi pada zaman Marwan bin Hakam.

Contoh:

9

6

1/2 زوج 3

4 r� 2 2/3

2 nz¸ 2 1/3

- ¯z¸ 2 م

10. Masalah Hamziyyah (v��ibcا ) Dalam masalah ini juga dinamakan masalah Mua’dah di dalam mazhab Imam Syafi’e �. Dinamakan dengan Hamziyyah ialah kerana apabila Hamzah Az-zayyat ditanya tentang masalah ini, lalu dia menjawab seperti ini.


Contoh:

12

72 6

)j�bO)1ظ g� 3 1/6ة 1 12 3

30

5 g�

ع)j�bO)2ظ 4

30 r�

- ¯z¸

- nz¸ م

11. Masalah Kharqa’ (ءT�^Ïcا ) Sebab dinamakan Kharqa’ adalah: Masalah ini telah memecah persepakatan para ulama’ di dalam menyelesaikan masalah ini.

Contoh:

9 3

1/3 أم 1 3

4 2 g�

�r 2 ع

12. Masalah Dinariyyah Al Kubra ( vر�T��gcى ا^P|cا )

Sebab dinamakan Dinariyyah adalah: Pada zaman saidina ’Ali �, telah datang seorang perempuan bertanya tentang masalah faraid, lalu dijawab oleh salah seorang sahabat nabi y dengan memberikan kepada perempuan tersebut hanya 1 dinar daripada harta pusaka,

perempuan tersebut tidak berpuas hati lalu bertanya kepada saidina ’Ali �. Maka saidina ’Ali � berkata, mungkin disebabkan si mati meninggalkan seorang isteri, seorang nenek, dua orang anak perempuan, 12 orang saudara lelaki sebapa dan seorang saudara perempuan sebapa, jadi engkau akan mendapat 1 dinar sahaja. Teka-teki: Seorang mati meninggalkan 600 dinar dan 17 waris terdiri daripada lelaki dan perempuan, salah seorang daripada mereka hanya menerima 1 dinar sahaja.


Contoh:

25

600 24

75 3 v1/8 زو�

gة� 4 100 1/6

400 16 ¬�� 2 2/3

24 1

¯¸ 12 ¸z¯ 1 ع

13. Masalah Imtihan ( TbzOن®ا ) Sebab dinamakan Imtihan adalah kerana ingin menguji seseorang dalam ilmu faraid. Teka-teki: Seorang mati meninggalkan berbilang jenis waris, setiap jenis waris tersebut kurang daripada 10 orang dan tidak sah masalah kecuali jika harta tersebut melebihi RM30,000 ribu.

Contoh:

1260

30240 24

3780 3 vظ 1/8 4 زو�j�bO)1 (4

j�bO)2 (5ظ g� 5 1/6ات 4 5040

j�bO)3 (7ظ 2/3 7 ��¬ 16 20160

1260 1 z¸¯ j�bO)4 (9ظ ع 9


Cara Pembahagian Harta


BAB KEDUA PULUH EMPAT:

CARA PEMBAHAGIAN HARTA Pembahagian harta si mati

Cara pembahagian harta pusaka merupakan intipati dalam ilmu faraid, manakala

asal masalah serta tashih masalah merupakan jalan menuju kepada intipati tersebut.

Harta terbahagi kepada 2 bahagian:

1. Harta yang tidak boleh dibahagi dengan sama rata sama ada dengan dibilang, ditimbang, disukat atau diukur seperti tanah, rumah, binatang dan sebagainya.

2. Harta yang boleh dibahagi iaitu barang-barang yang boleh dibilang, ditimbang, disukat atau diukur seperti wang tunai, beras, gandum dan sebagainya.

Pertama: Harta yang tidak boleh dibahagi Sekiranya pewaris tidak berkehendak untuk menjualkan harta tersebut ataupun tidak ditafsirkan dengan harganya, maka hendaklah dibahagi mengikut nisbah ukuran atau sebagainya seperti seseorang mati meninggalkan hartanya sebanyak 30 ekar tanah. Lihat contoh di bawah ini:

30 Ekar 15

6 Ekar 3 1/4 زوج

8 Ekar 4 ¬�� 2/3

8 Ekar 4 ¬��

4 Ekar 2 1/6 أب

4 Ekar 2 1/6 أم

Keterangan: Zawj mendapat 3 saham bererti 1/4 harta bersamaan dengan 6 ekar. Bintaani pula mendapat 8 saham bererti 2/3 harta bersamaan 16 ekar, Ab pula mendapat 2 saham bererti 1/6 harta bersamaan 4 ekar dan Umm mendapat 2 saham bererti 1/6 harta bersamaan 4 ekar.


Kedua: Harta yang boleh dibahagi

Seperti wang tunai atau pewarisnya redha dengan penafsiran satu persatu atau menjualkan harta tersebut. Maka dijalankan pembahagiannya mengikut beberapa kaedah. Akan tetapi disebutkan di dalam kitab ini tiga kaedah yang popular digunakan oleh para ulama':

Kaedah Pertama: Kaedah ini merupakan yang paling masyhur di kalangan para ulama ‘iaitu: Mendarabkan saham waris kepada harta warisan, kemudian dibahagikan hasil darab

tersebut kepada asal masalah atau tashih masalah, hasil jawapan merupakan nilai saham waris.

Contoh:

RM 160,000 8 ’Aul

6

RM 60,000 3 1/2 زوج

RM 40,000 2 1/3 أم

RM 60,000 3 r� 1/2

Harta peninggalan si mati bernilai RM160,000. Zawj mendapat 3 saham didarabkan dengan harta peninggalan, kemudian di bahagikan kepada asal masalah. 3 x 160,000 = 480,000 ÷ 8 = 60,000 Umm 2 x 160,000 =320,000 ÷ 8 = 40,000 Shaqiqah 3 x 160,000 = 480,000 ÷ 8 = 60,000


Kaedah Kedua: Kaedah ini merupakan cara yang paling senang digunakan iaitu: Membahagikan jumlah harta warisan kepada asal masalah atau tashih masalah, hasil daripada bahagi tersebut didarabkan kepada saham waris, hasil jawapan merupakan nilai saham waris. Contoh:

RM 160,000 8 ’Aul

6

RM 60,000 3 1/2 زوج

RM 40,000 2 1/3 أم

RM 60,000 3 r� 1/2

Zawj : 160,000 ÷ 8 = 20,000 x 3 = 60,000 Umm: 160,000 ÷ 8 = 20,000 x 2 = 40,000 Shaqiqah: 160,000 ÷ 8 = 20,000 x 3 = 60,000

Kaedah Ketiga: Kaedah ini merupakan cara yang paling baik dan memberi manfaat iaitu: Menggunakan kaedah nisbah sepertimana yang telah disebutkan di bahagian pertama

Contoh:

RM 160,000 8 ’Aul

6

RM 60,000 3 1/2 زوج

RM 40,000 2 1/3 أم

RM 60,000 3 r� 1/2

Nisbah saham Zawj dengan asal masalah ialah: 1/4 + 1/8 = 60.000 Nisbah saham Umm dengan asal masalah ialah: 1/4 = 40.000 NIsbah saham Shaqiqah dengan asal masalah ialah: 1/4 +1/8 = 60.000


PENUTUP

Alhamdulillah, syukur ke hadrat Allah � yang telah memudahkan berbagai-bagai masalah dan menyempurnakannya. Salam dan selawat ke atas junjungan Nabi Muhammad y serta keluarga dan juga sahabat-sahabat �.

Jutaan terima kasih al-faqir ucapkan kepada sahabat-sahabat di Mansurah yang telah bertungkus-lumus menyemak dan meneliti gaya bahasa dan kesilapan yang terdapat di dalam kitab ini. Begitu juga kepada al-Habib ’Umar bin Hafidz dan al-Habib Ahmad bin

Muhammad al-Haddar yang telah mengijazahkan sanad mereka kepada al-faqir. Tidak lupa juga kepada Sheikh ’Umar Za’izaq dan Syed Ahmad bin ’Umar Ba Agil yang turut sama di dalam menjayakan kitab ini.

Al-faqir meminta kepada para pembaca yang budiman supaya tidak segan silu di

dalam memberi teguran yang membina kepada al-faqir jika terdapat kesilapan dan salah silap di dalam kitab ini. Semoga akan mendapat ganjaran daripada Allah �.

Akhir kalam jika terdapat perkara yang baik, itu merupakan daripada Allah � dan jika terdapat perkara yang tidak elok, maka itu merupakan kesilapan daripada seorang

hamba Allah � yang kerdil ini. Semoga Allah � memberi petunjuk kepada al-faqir dan

sahabat sekalian. Amin Ya Rabbal ’Alamin.

Dengan itu telah selesailah kitab fara‘id atau mawarith ini pada hari Jumaat 18 Februari 2005 bersamaan 9 Muharram 1426 hijrah.

^��cإا��cا rر� �c KibO��cا gP\ [� زيjY g

¯cT» v�^�O ءTzY®ار اg� [�gcا �Y r��zqc �O^pbcا q�O


BIBLIOGRAFI

• Al-Qur‘an al-Karim • Takmilah Zubdatil Hadith Fi Fiqhil Mawarith ( ي ف الحديث ةدبز تكملة

قفموارال هيث ) cetakan akhir. • Mustaffa Khin (Dr.), Al Fiqh Manhaji ( cا��icا r�� ), cetakan ke-

4, juzuk 2, Dar Al Qalam, Beirut, 2000 • Al-Mawarith Fi Syariah Islamiah Fi Dhaw‘i Kitab Wal Sunnah

K�vواftc اTz|cب jء� Yk ا®�Y v�OÐy اv��^]c اjicار�½ ) ), cetakan pertama, Dar as-Shabuni, 2002).

• Salleh Ismail (Dr.), Pemudah Pusaka ( X��t� �~ا^�cا ) (Kusza-1999).

• Kuraim Abd Aziz Muhammad Khoffaji (Dr.), Al-Mirath Wal Wasiah Fi Islam ( اث^�icا jcواKا�� Y v®مÐy ) cetakan pertama- Dar al-Fursan, 2003.

• Wahbah al-Zuhaili (Dr.), Al-Fiqhul Islami Wa Adillatuh ( r��cا�OÐy وأدrzc®ا ) cetakan ketiga, Juzuk 8, Dar al-Fikr, 1989.

• Hj. Abdul Razak bin Hj. Muhammad, Feqh ( r��cا ), cetakan pertama, Pustaka Hj. Abdul Majid, Kuala Lumpur, 1997.

• Muhammad Thalib (Drs.), Terjemahan Bulughul Maram cetakan pertama, Darul Nu’man - 2003.

• Muhammad Toha Abu ‘Ula Khalifah (Dr.), Ahkam al-Mawarith اjicار�½ }|Tمأ ) ) cetakan pertama, Dar Salam - 2004.

• Ahmad bin Yusuf bin Muhammad al-Ahdal al-Husaini (Sheikh) I’anah At Talib Fi Bidayat ’Ilmi al-Fara‘id ( \إvsT K©cا cT Y� �vا�g nq\ .cetakan kedua ( ا�c^ا~�

• Mustaffa Muhammad Anbuh, Fiqhul Mawarith Fi Dhaw‘i al-Kitab Wa as-Sunnah ( k �Y ½ار�jicا r�Yءj v�tcب واTz|cا ), cetakan Maktabah Iman, Mansurah.

• Abu Bakar, (Imam Al ’Allamah Shihabuddin) Futuhatul Bahith ( ½{TPcت اT{jzY ), cetakan Maktabah An-Nasr, Kaherah.


GLOSARI

Asal dan furu' waris:.

Asal waris membawa erti ayah dan juga datuk

Manakala Furu' Waris membawa erti anak serta

cucu.

A'shobah Makna a'shobah ialah suatu bahagian yang tidak

ditentukan oleh syara' bagi waris-waris yang

tertentu.

'Aul

'Aul dari segi bahasa ialah naik,terangkat dan

tertinggi. 'Aul pada istilah pula bererti

penambahan di dalam asal masalah dan

pengurangan di dalam saham waris

Asal dhazkar Asal dhakar ialah datuk, dinamakan begitu ialah

kerana datuk merupakan punca pada segala-

galanya.

Angka jamik

Angka yang di kumpulkan selepas dua masalah.

Bertaqlid

Mengambil sesuatu pendapat para sahabat r.a

tanpa merujuk kepada al-quran dan sunnah.

Berijtihad

Memerah tenaga dan juga akal fikiran(ilmu)

untuk mencapai sesuatu hukum dengan merujuk

kepada al-Quran dan juga sunnah Rasulullah

s.a.w.

Dinasakhkan Ertinya dihilangkan Dzon

Curiga, syak, waham.

Fardhu

Makna fardhu dalam ilmu ini ialah bahagian

yang ditentukan oleh syara(Allah s.w.t) bagi

waris-waris yang tertentu.Tidak boleh lebih

melainkan dengan ditolak(radd dan tidak boleh

kurang melainkan dengan ditambah ('aul).

Iqrar

Janji yg sungguh-sungguh, janji yg disertai dgn

sumpah,pengakuan


Kafarah

Penutup kesalahan (dosa); 2. denda yg dikenakan

oleh syarak akibat kesalahan spt melanggar

sumpah, menzihar isteri, bersetubuh pd siang hari

dlm bulan Ramadan

Khilaf

Pendapat para ulamak yang berbeza.

Mahjub/Hijab Mahjub ialah seseorang itu terhalang daripada

menerima harta warisan di sebabkan ada saudara

mara yang terhampir kepada simati

Mafqud

Iaitu orang yang hilang jejaknya sehingga tidak

boleh diberi harta warisan kepada waris yang

berhak

Mahfuz Mahfuz ialah sesuatu yang di simpan atau di jaga

, dalam masalah ini mahfuz hanya di gunakan

untuk angka yang yang disimpan

.

Nazar

Bernazar berjanji akan membuat sesuatu (apabila

tercapai hajat), berkaul, berniat: ia ~ , jika ia

lulus dlm peperiksaannya nanti ia akan berpuasa

tiga hari;

Nutfah

Air mani (benih manusia).

Qarabah

Qarabah bererti saudara mara yang terdekat

Radd

Ialah pengurangan di dalam masalah

pembahagian dan Penambahan didalam saham

waris. Shahih

Pasti, benar, sah, dapat diakui (diterima):

Tarikah

Tarikah ialah harta warisan yang berupa duit,

hak-hak serta tanah yang ditinggalkan oleh orang

yang telah mati kepada waris-warisnya yang

masih hidup serta mereka berhak menerimanya

Tamathul

Ialah dua angka yang serupa seperti angka 2

dengan 2.


Tadakhul

Ialah dua angka yang satunya lebih besar dari

kedua seperti angka 6 dan 3 , maka angka 3 boleh

memasuki angka 6 dengan dua kali

Tawafuk

Ialah dua angka yang mempunyai nisbah yang

sama, seperti angka 4 dan angka 6 , kedua-

duanya mempunyai nisbah yang sama iaitu

setengah (1/2) maka hasil dari nisbah tersebut

angka 4 nisbahnya 1/2nya ialah 2 , manakala

angka 6 nisbah 1/2nya ialah 3.

Tabayun

Iaitu dua angka yang tidak mempunyai apa-apa

persamaan dari segi nisbahnya atau yang lainnya

seperti angka 5 dan 3.

Tashih

Mentashih di dalam ilmu ini ialah merungkaikan

masalah yang tidak boleh di bahagi kerana

terdapat pecahan dan perpuluhan kepada

masalah yang genap dan senang di bahagi.

Zhawi al-arham

Zhawil al-arham ialah saudara –mara yang jauh

ikatan kekeluargaan dengan simati.ia tidak

berhak mendapat harta warisan kecuali jika

saudara yang terdekat tidak ada dan sistem

pengendalian baitumal tidak wujud.


BIODATA PENULIS Penulis ialah Mohammed Fauzi bin Abdul Aziz. Merupakan anak ke-4 daripada sembilan adik-beradik. Dilahirkan pada 1 September 1977. Mendapat pendidikan awal di Sekolah Rendah Selayang Baru. Kemudian melanjutkan pengajian ke Pusat Balai Dakwah Islamiah, Jeram bermula daripada tahun 1988-1995 dan mengambil pengkhususan dalam bidang penghafalan al-Quran selama 3 tahun serta pengajian bahasa Arab. Kemudian menduduki peperiksaan Empat Thanawi di Madrasah Makarimul Akhlak, Langgar, Alor Setar, pada tahun 1996. Disamping itu, penulis juga mengajar tahfiz al-Qur‘an di sebelah petang. Pada tahun 1997, penulis telah ditawarkan mengajar bahasa Arab dan tajwid di sebuah Pusat Tuisyen yang terletak di Kuala Kangsar selama 6 bulan. Pada awal tahun 1998, penulis melanjutkan pengajian ke Pusat Pengajian Tinggi Islam Darul Mustaffa, Hadramaout, Yaman dan telah menamatkan pengajian di sana pada tahun 2002. Kemudian penulis berkhidmat di Pusat Balai Dakwah Islamiah, Jeram dalam bidang penghafazan al-Quran selama setahun. Pada tahun 2003, penulis telah melanjutkan pengajian di Universiti al-Azhar dalam bidang Syariah Islamiah dan memperolehi ijazah pertama (B.A) pada tahun 2004. Sekarang ini pada tahun 2008 penulis telah tamat pengajian di Darul Ifta' Mesir. Semoga Allah �� mengurniakan nikmat dan rahmat-Nya kepada penulis serta keluarganya. Amin Ya Rabbal ’Alamin.

� ��


��א�א��א��א�א��א��א�א��א��א�א��א�� א��وא��وא��م�� א��و��א��وא��وא��م�� א��و�� א ��א��وא��وא��م�� א��و�� א ��א��وא��وא��م�� א��و�� א ��وووو�"��"��"��"�!!!!א ��#$�"%&'��#$�"%&'��#$�"%&'��#$�"%&'� ��

��"��56��,�7,�7,�7,�7"��4ن�א�1�2د�+��א�/.�-,�+��*(�"�56"��4ن�א�1�2د�+��א�/.�-,�+��*(�"�56"��4ن�א�1�2د�+��א�/.�-,�+��*(�"�56"��4ن�א�1�2د�+��א�/.�-,�+��*(�"��)�)�)�)��و��و��و��و��"�$�"��4��;��:�9,�و��4��8��"�$�"��4��;��:�9,�و��4��8��"�$�"��4��;��:�9,�و��4��8�و�7��7ل�و�7��7ل�و�7��7ل�و�7��7ل�>�>�>�>�$�"��4��;��:�9,�و��4��8

��>>>>��א�א��+%��C$��$��ن�א��AB��?�%1א�1�2د��:�ل�+��@�?�+��@�?��א�א��+%��C$��$��ن�א��AB��?�%1א�1�2د��:�ل�+��@�?�+��@�?��א�א��+%��C$��$��ن�א��AB��?�%1א�1�2د��:�ل�+��@�?�+��@�?��א�א��+%��C$��$��ن�א��AB��?�%1א�1�2د��:�ل�+��@�?�+��@�?%%%%<�$ول�'&�&"��<�$ول�'&�&"��<�$ول�'&�&"��<�$ول�'&�&"��א2+�م�+��א2+�م�+��א2+�م�+��א2+�م�+��

�D:/א��%�و��7و��7و��7و�L,,,,��7��"�א��J8Jא��زאق��B6ز�K��%��א��J8J��%��א��زאق�א .�+�L�G��"�א��J8Jא��زאق��B6ز�K��%��א��J8J��%��א��زאق�א .�+�L�G��"�א��J8Jא��زאق��B6ز�K��%��א��J8J��%��א��زאق�א .�+�L�G��"�א��J8Jא��زאق��B6ز�K��%��א��J8J��%��א��زאق�א .�+FFFF�Gو�Eא�B:8ل�א��%��א�/:�Dو�Eא�B:8ل�א��%��א�/:�Dو�Eא�B:8ل�א��%��א�/:�Dو�Eא�B:8ل�א�

N8א*د�N�O1א��P��R%�Sא��N��Qא��Pא��N�O1א*د�R%�SN8א��N��Qא��Pא��N�O1א*د�R%�SN8א��N��Qא��Pא��N�O1א*د�R%�SN8א��N��Qא� ��

::::<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<��

�N�% א�U+��Pא��V8�אB6:"�א��>�V8� ز��א�U��W9��X4�>و��XWא�א�EY �F(�ز��<� ZJ�)$ن�$�N�% א�U+��Pא��V8�אB6:"�א��>�V8� ز��א�U��W9��X4�>و��XWא�א�EY �F(�ز��<� ZJ�)$ن�$�N�% א�U+��Pא��V8�אB6:"�א��>�V8� ز��א�U��W9��X4�>و��XWא�א�EY �F(�ز��<� ZJ�)$ن�$�N�% א�U+��Pא��V8�אB6:"�א��>�V8� ز��א�U��W9��X4�>و��XWא�א�EY �F(�ز��<� ZJ�)$ن�$

�L��9�9��]�/��P��Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א�9��]�/��P��Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א�9��]�/��P��Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א�א��N��Qא�B4E��א��N��Qא�B4E��א��N��Qא�B4E��א��N��Qא�B4E��FFFF^J)$��7�G�^J)$��7�G�^J)$��7�G�^J)$��7�Gوووو>>>>��]�/��Pא��א�\��P��W��G�$�[�"�א

EYא �K�1��אEY �K�1��אEY �K�1��אEY �K�1��,,,,א��>�U��Y �U��Y<�א��6"�$ن��8و�4�R��K;�@�?�و��@�?�`��8_��6"�$ �U��Y<�א��6"�$ن��8و�4�R��K;�@�?�و��@�?�`��8_��6"�$ �U��Y<�א��6"�$ن��8و�4�R��K;�@�?�و��@�?�`��8_��6"�$ ��و��a+��א��61111��XW"�$ن��8و�4�R��K;�@�?�و��@�?�`��8_��6"�$��\��XWא��+��aو��\��XWא��+��aو��\��XWא��+��aو��\�<�<�<�<

+��U��W9ز��א ��V8<�6:"�א�Bא��Gb�@��V8א��Pא��X4�Kو�$+��U��W9ز��א ��V8<�6:"�א�Bא��Gb�@��V8א��Pא��X4�Kو�$+��U��W9ز��א ��V8<�6:"�א�Bא��Gb�@��V8א��Pא��X4�Kو�$+��U��W9ز��א ��V8<�6:"�א�Bא��Gb�@��V8א��Pא��X4�Kو�$UUUU��+��. א��د�8�c/++��. א��د�8�c/++��. א��د�8�c/++��. א��د�8�c/+UUUU��N�% א�N�% א�N�% א�N�% א

��Bd\+�G��Bd\+�G��Bd\+�G��Bd\+�G��,�,�,�,+��+/�cد�8��א�%�.�?�א %��c/+�Nد�8��א�%�.�?�א %��c/+�Nد�8��א�%�.�?�א %��c/+�Nد�8��א�%�.�?�א %�UUUU��Nو@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא��+��,,,,א��Gא %��Nא��Gא %��Nא��Gא %��Nא��Gא %�UUUU��Nو@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא��+و@��Gbא��Pא�

+��:��א %��P��N��:��א %��P��N��:��א %��P��N��:��א %�UUUU��P��Nא��c/+�Gد�8��א .��+א��c/+�Gد�8��א .��+א��c/+�Gد�8��א .��+א��c/+�Gد�8��א .��+��UUUU$��א�fא��א��e;�א��Pא��+$��א�fא��א��e;�א��Pא��+$��א�fא��א��e;�א��Pא��+$��א�fא��א��e;�א��Pא�

L��9�9��]�/�Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א�9��]�/�Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א�9��]�/�Lא��א�\��P��W��G�$�[�"�א��>>>>�/��]א��א�\��P��W��G�$�[�"�א ��

��وא� �وא��و$و'�"�و�/�B:X��G_�א�<�א�� وא��و$و'�"�و�/�B:X��G_�א�<�א�� وא��و$و'�"�و�/�B:X��G_�א�<�א�� و$و'�"�و�/�B:X��G_�א�<�א�� ,� ,� ,� �G�Yو$وAدgggg�Kو$ن�19�A��Gو+\�و$ن�19�A��Gو+\�و$ن�19�A��Gو+\�و$ن�19�A��Gو+\�, �BhFא��Gو$ i�#و�G�KدAو$و�G�Y �BhFא��Gو$ i�#و�G�KدAو$و�G�Y �BhFא��Gو$ i�#و�G�KدAو$و�G�Y �BhFא��Gو$ i�#و�G

�+!� �و��Bغ�א �1 �وز�8د� ��د�� #� �1�� Xg9"�و$ن�B�)9"�وB�h�>�k��א� �!+�وא��+��א��? �و��Bغ�א �1 �وز�8د� ��د�� #� �1�� Xg9"�و$ن�B�)9"�وB�h�>�k��א� �!+�وא��+��א��? �و��Bغ�א �1 �وز�8د� ��د�� #� �1�� Xg9"�و$ن�B�)9"�وB�h�>�k��א� �!+�وא��+��א��? �و��Bغ�א �1 �وز�8د� ��د�� #� �1�� Xg9"�و$ن�B�)9"�وB�h�>�k��א� >�>�>�>�وא��+��א��?

��و�� !�"�و'&%"�و�� و�� !�"�و'&%"�و��و'� �א�� و�� !�"�و'&%"�و��و'� �א�� و�� !�"�و'&%"�و��و'� �א��>>>>و'� �א ��

��>�>�>�>��:��:��:��:��/ /��_143��U8�OYU8�OYU8�OYU8�OY��

��:��:��:��:��/ /��_200��U8د��+U8د��+U8د��+U8د��+��

�D:/א��D:/א��D:/א��D:/א�FFFFא��زאق�J8J��L��"�א��J8Jא��زאق�L��"�א��J8Jא��زאق�L��"�א��J8Jא��زאق�L��"�א� ��

�� J8J��%��א��زאق�א .�+�G%��א��زאق�א .�+�G%��א��زאق�א .�+�G%��א��زאق�א .�+B6��Gز�K��%��א��B6��J8Jز�K��%��א��B6��J8Jز�K��%��א��B6��J8Jز�K��%��א� ��

pusaka telah di tambah glosari telah di edit

Documents