p&ppuisitradisional 1

8/3/2019 P&PPuisiTradisional 1

1/75

KURSUS KOMSAS IBMM.MPKT.DBP 1

KURSUS PENDEK KELOLAAN MAKTAB

KPKM

KOMSAS(Komponen Sastera Di

Dalam P & P BahasaMelayu )


2/75


APLIKASI DAN TEKNIK PUISI

TRADISIONAL DALAM P&P

BAHASA MELAYU


3/75


Penggunaan Puisi ( Pantun ) di dalam masyarakat tradisional


4/75


Kawasan Alam MelayuTempat Tumbuhnya Puisi Melayu


5/75


Ciri-Ciri dan Sifat Khusus

Kepuitisan

Memperlihatkan penggunaan bahasayang lebih baik, ekspresif, kental,indah, merangsang dan memberi kesankepada pengalaman dan perasaan

Mempunyai bentuk tertentu

Ungkapan kata dan bahasa dipengaruhi

unsur muzik, lagu, intonasi, rentak,irama dan harmoni.


6/75


Baris, rima dan irama disusun membentuk

pola tertentu Pembahagian unit dalam menyatakan idea

Bersifat lisan

Bentuk terikat dengan aturan tertentu

Digunakan dalam kehidupan seharianmasyarakat

Ada puisi yang dianggap suci

Bahasa padat mengandungi unsurperlambangan, imajan, kiasan danbandingan.


7/75KURSUS KOMSAS IBMM.MPKT.DBP 7

2.3 Komponen Puisi Tradisional

2.3.1 Mengenal Puisi TradisionalPantun

Pantun dua kerat

Pantun empat kerat Pantun enam kerat

Pantun lapan kerat

Syair

Gurindam dua baris

Seloka bebas



2.3.1.1 PANTUN Milik asli masyarakat Melayu

Digunakan untuk menyampaikanperasaan dan fikiran

Asal kata pantun berdasarkan kata toen,tuntun, tonton, atuntun, matuntun,panton atau pantun.



Ciri-Ciri dan Sifat Pantun

Rangkapnya berasingan dan boleh berdirisendiri sebagai satu kesatuan idea

Rangkap terbina daripada baris atau keratyang berpasangan

Jumlah perkataan setiap baris sekitar 3hingga 5 patah perkataan

Jumlah sukukata dalam setiap baris sekitar 8-12 suku kata



Skima rima di tengah dan / atau di hujungbaris adalah berjajar berselangan

Struktur pantun terdiri daripada 2 unit iaituunit pembayang dan unit maksud

Setiap rangkap memiliki kesatuan ideatersendiri

Pemilihan perkataan merujuk kepadalambang yang sesuai dengan norma, nilai,

world-view dan tanggapan masyarakatsetempat



Pantun yang baik mempunyaiperhubungan idea dan wacana antaraunit pembayang dan unit maksud

Melahirkan muzik bahasa yangdipengaruhi oleh rangkapan, matra

dan rima serta harmoni dan kesatuankata.



Pantun dibahagikan pula kepada beberapajenis berdasarkan bentuk dan isi.



Berdasarkan bentuk: pantun

2 kerat, 4 kerat, 6 kerat dan 8kerat

Contoh pantun 2 kerat:

Banyak udang banyak garam,Banyak orang banyak ragam.


14/75


Tenang tenang air di laut,

Sampan kolek mudik ke tanjung;

Hati terkenang mulut menyebut,

Budi sedikit rasa nak junjung.

Contoh: Pantun 4 kerat


15/75


Contoh Pantun 6 Kerat:Penakik pisau raut,

Ambil galah sebatang lintabung,

Seludang dijadikan nyiru;

Setitik dijadikan laut,

Sekepal dijadikan gunung,Alam terbentang dijadikan guru.


16/75


Contoh Pantun 8 Kerat:Sarang merbah di celah dahan,

Tempat punai bermain di situ,

Berkejar-kejaran anak rusa,Tampak dari tanah seberang;

Bersyukur aku kepada Tuhan,

Kalau nasib memang begitu,

Akan merana sepanjang masa,

Harap pada kasihan orang.


17/75


PANTUN BERDASARKAN ISIPantun Budi:

Pulau pandan jauh ke tengah,

Gunung daik bercabang tiga;

Hancur badan dikandung tanah,

Budi baik dikenang juga.


18/75


Pantun kanak-kanak:

Jangan gergaji pokok talas,

Nanti lesung dimakan pahat;

Jangan menjadi orang malas,

Perut kosong badan tak sihat.

Pantun Perpisahan:

Hari ini menugal jagung,

Hari esok menugal jelai;Hari ini kita berkampung,

Hari esok kita bercerai.


19/75


Pantun Hiburan:

Dari Melaka pergi ke Pahang,Singgah di Johor beli keranji,

Kami ucapkan selamat datang,

Apa yang kurang jangan dikeji.Pantun Teka Teki:

Tanam pisang sulung tahun,

Malam-malam tanak nasi;Dalam batang ada daun,

Dalam daun ada isi?


20/75


Pantun Nasib:

Seri Mersing lagu Melayu,Mari dikarang zaman dahulu;

Duduk termenung menongkat dagu,

Mengenang nasib dagang piatu.Pantun Peribahasa:

Buat bangsal di Pulau Daik,

Menahan taut sambil mengilau;Kalau asal benih yang baik,

Jatuh ke laut menjadi pulau.


21/75


Pantun Kiasan:

Tebang gelam tebang kenanga,

Batang tumbuh menimpa gedung;

Kumbang mengidam nak seri bunga,

Bunga kembang di puncak gunung.


22/75


Pantun KiasanTebang gelam tebang kenanga,

Batang tumbuh menimpa gedung;

Kumbang mengidam nak seri bunga,

Bunga kembang di puncak gunung.


23/75


Menggunakan keratan filem untuk menulis puisi


24/75


APAKAH JENIS

PUISI INI?


25/75


2.3.1.2 SYAIR Ciptaan orang Melayu

Pengaruh Arab dan Parsi

Berasal dari istilah Arab; shir yangbererti penyair, pengarang, penyajak

Dipercayai diperkenal oleh Hamzah

Fansuri pada abad ke-16 untuk mengajaragama Islam


26/75


Ciri-Ciri Syair:

4 baris serangkap

3-5 patah perkataan, 8-12 sukukata sebaris

Jenis puisi kata

Skima hujung sama iaitu aa;aa

Ada kesatuan idea

Terdapat hentian jeda

Pemerian peristiwa antara rangkap

Isi penceritaan atau pemerian


27/75


Contoh Syair:

Assalamualaikum saya ucapkan,

Selamat sejahtera handai dan taulan,

Sebuah syair saya sajikan,

Bersama-sama kita menungkan.

Syair biasanya dijeniskan berdasarkan isi.

Ada juga syair yang bertemakan cerita,agama, ilmu, pengajaran dan sebagainya.


28/75


APAKAH JENIS PUISI INI?


29/75



30/75


2.3.1.3 GURINDAM Diperkenalkan Raja Ali Haji pada 1846

Gurindam Dua Belas

Ciri-Ciri Gurindam:

Puisi bebas Terdiri 2 baris, tetapi jumlah rangkap

dan rima tetap bebas


31/75


Rima hujung serima (aa)

Wujud asonasi dan aliterasi Terdapat juga sisipan bentuk puisi

lain

Terbahagi kepada unit syarat/indukkalimat (baris 1) dan jawab/anakkalimat (baris 2)

Berisikan pernyataan yang seriusuntuk memberikan pengajaran


32/75


GURINDAMApabila terpelihara mata,

Sedikit cita-cita.

Bersungguh-sungguh engkau memeliharatangan,

Daripada segala berat dan ringan.


33/75


2.3.1.4 SELOKA Istilah Sanskrit: shloka(berseloroh, berjenaka

atau menyindir)

Puisi yang paling tua dalam kesusasteraanMelayu

Datang ke alam Melayu bersama

perkembangan agama Hindu Teks Mahabratadan Ramayanaadalah buku

terawal tertulis dalam bentuk seloka


34/75


Ciri-Ciri Seloka:

Karangan berangkap; pertentanganbunyi rima hujung yang bebas

Unit pembayang/induk kalimat danunit maksud/anak kalimat

Sindiran dan ejekan

Unsur jenaka

Menyindir sambil mengajar


35/75


Seloka bentuk terikat:

Buah pinang buah belimbing,

Ketiga dengan si buah mangga;

Sungguh senang berbini sumbing,

Walau marah ketawa juga.


36/75


Contoh Seloka bebas:

Aduhai malang Pak Kaduk

Ayamnya menang kampung tergadai

Ada nasi dicurahkan

Awak pulang kebuluran

Mudik menongkah surutHilir menongkah pasang;

Ada isteri dibunuh

Nyaris mati oleh tak makan

Masa belayar kematian angin

Sauh dilabuh bayu berpuput

Ada rumah bertandang duduk.


37/75


2.4 Perancangan Pengajaran dan

Pembelajaran Puisi Tradisional.2.4.1 Kesesuaian puisi tradisional sebagai

bahan pengajaran-pembelajaran:

Penuh siratan makna Satu cabang seni

Nilai murni kemanusiaan

Pengalaman estetika yang indah

Proses P & P yang mencabar

Mempertajam daya pemerhatian alam


38/75


2.4.2 Kemahiran Bahasa dan SasteraMelalui Puisi Tradisional

i. Menulis puisiii. Membaca puisi

iii. Lisan/lafaz puisi (bertutur,

mendengar, memahami)


39/75


2.4.3 Pemilihan Puisi Tradisional Sebagai

Bahan Pengajaran-Pembelajaran

Puisi yang mudah dan akrab denga pelajar

Isi puisi sesuai dengan umur, jantina,

kaum, tempat, masa, isu terkini

Mempunyai tahap kebolehan pelbagaiaktiviti yang tinggi

Pemeringkatan dari senang ke susah Dapat membijaksanakan penikmatnya


40/75


2.4.4 Cadangan Kaedah dan

PendekatanPengajaran Puisi Tradisional

Kaedah Struktural

Kaedah Mengalami-Menghayati Kaedah Berfokus

Kaedah Global

Kaedah Eklektik Pendekatan KBKK, Dramatisasi,

4 Mat, Respon Pembaca


41/75


2.4.5 Cadangan Teknik dan Aktiviti MengajarPuisi Tradisional

Kumpul puisi pilihan, deklamasi,nyanyian/lagu, puisidra, tari puisi, ciptapuisi, dramatisasi, main peranan, adaptasi,tamu dalam peranan, permainan puisi,prosa puisi, cerita puisi, improvisasi, teater

pembaca, teater bercerita, pentomim,boneka/topeng, pemaduan seni,formasi/gerak kreatif


42/75


2.4.6 Contoh Persediaan Mengajar danLangkah Pengajaran Puisi Tradisional

Masa: 80 minitTingkatan: 5 Biru

Genre: Puisi Tradisional

Tajuk: Seloka Pak Kaduk

Hasil Pembelajaran Utama (HPU)

10.0

Hasil Pembelajaran Khusus (HPK)10.1, 10.4


43/75


Huraian Hasil Pembelajaran (HHP)

Objektif:i. Dapat menghuraikan maksud

keseluruhan seloka

ii.

Dapat menjelaskan bahasa selokaiii. Dapat menyenaraikan nilai positif

Sistem bahasa:

Kosa kata kampung tergadai, menongkah

surut, menongkah pasang, mudik, hilir,kematian angin, sauh, bayu, bertandangduduk.


44/75


Kemahiran Bernilai Tambah:

Kemahiran Berfikir menjana idea,mengenalpasti, mencari maklumat

Kemahiran Belajar Cara Belajar melakar,membuat peta minda

Kemahiran Kontekstual

Strategi Pengajaran Pembelajaran:

Direktif, mediatif, koperatif/koloboratif,

generatif, pemerhatian, kajian masadepan, kontekstual


45/75


Penekapan Konsep 5 P:

Penggabungjalinan: Membaca,menulis, memahami, mendengar

Penyerapan: Ilmu dan kosa kata

Penilaian: Penilaian kendiri, penilaianrakan sebaya

Pengayaan: Melukis dan membina

peta minda Pemulihan- Mastery Learning


46/75


Sumber/Bahan Bantu Mengajar:

Kaset, kompang, kertas mahjung,marker pen, transperansi, pentransperansi

Pengetahuan Sedia Ada:i. Pelajar telah pernah membaca atau

mendengar cerita rakyat tentang kisahPak Kaduk

ii. Pelajar telah mengetahui tentang tema,persoalan dan watak


47/75


Langkah Pengajaran dan Pembelajaran

Set induksi:

Pelajar ditunjukkan sekepinggambar/lakaran

GAMBAR 1: Lukisan wajah seorangbertulis Pak Pandir.

Pelajar dan guru berbincang secara

ringkas tentang gambar berkenaan


48/75


Langkah 1:

Penulisan Jurnal: penulisan dibuat dalambentuk buku kecil/helaian kertas berasingan.Kemudian dikumpulkan dalam satu fail. Iaberguna untuk memperkukuhkan kemahiran

membuat respon terhadap bahan bacaanpelajar. Pelajar menulis respon dalam bentukreaksi peribadi terhadap bahan, bertanyasoalan tentang bahan, menulis pemikiran,membuat kritikan, memberi pandangan, danrefleksi diri terhadap bahan.

l d d k k


49/75


Respon pelajar dapat diperingkatkankepada 3 bahagian:

i. Sebelum membaca: senarai tajuk bahan,

membuat takkulan, andaian atau harapan,membentuk pertanyaan/soalan yangmungkin

ii. Ketika membaca: catatan bahagian, catatan

pemikiran, jawapan pada persoalansebelum membaca, pembetulan terhadappenakkulan, persoalan baru @ penakkulanbaru

iii. Selepas membaca: catatan ringkas cerita,mesej, persoalan utama, watak, penelitianbahan, apa yang telah dipelajari dandiketahui


50/75


Aktiviti:

Secara individu pelajar diberikan helaiankertas A4. Minta pelajar melipat kertastersebut kepada tiga bahagian dan tulisrespon mereka terhadap gambar dan tajuk

seloka pada ruangan A. Ruangan B dan Cakan diisi semasa dan selepas merekamembaca.

A. SebelumMembaca

B. KetikaMembaca

C. SelepasMembaca

Tajuk:

Seloka Pak Kaduk

Catatan IsiPenting

PendapatPeribadi


51/75


Langkah 2:

Jurnal dialog

Aktiviti: Dalam kumpulan berlima sila isikanruangan jurnal di bawah:

Contoh Jurnal:

Pelajar A:

Setelah membaca seloka saya merasa.(kesanperasaan mengenai mesej)

Pelajar B:

(Melanjutkan kesan peribadi sama ada menyokong atautidak tanggapan pelajar A

Pelajar C:

Pelajar D:

Pelajar E:


52/75


Langkah 3:

Jurnal dua atau tiga bahagian

Aktiviti: Dalam kumpulan berdua, isikan isiatau rumusan pada ruangan jurnal dibawah:

Contoh Jurnal

Ketika Membaca

Pelajar A

Selepas Membaca

Pelajar B

Penilaian pelajar

terhadap isu/rumusan nilai/mesej

Penilaian semula

isu/rumusannilai/mesej


53/75


Langkah 4:

Log Pembelajaran

Aktiviti: Secara individu, isikan aspek bahasayang anda pelajari atau fahami daripadapetikan puisi Pak Kaduk.

Contoh Log Pembelajaran

22 April 2003

Hari ini saya telah mempelajari beberapa bahasaperbandingan iaitu:

i. Metafora:

ii. Simili:

iii. Hiperbola:


54/75


Langkah 5:

Membuat Pemetaan Minda Pelajar membuat peta minda. Contoh:

Tajuk

Latar

Watak

Permasalahan


55/75


Penutup dan Rumusan:

Guru bersama pelajar mendendangkanSeloka Pak Kaduk:

Aduhai malang Pak Kaduk

Ayamnya menang kampung tergadaiAda nasi dicurahkan

Awak pulang kebuluran

Mudik menongkah surutHilir menongkah pasang;


56/75


Seloka Pak KadukAda isteri dibunuh

Nyaris mati oleh tak makan

Masa belayar kematian angin

Sauh dilabuh bayu berpuput

Ada rumah bertandang duduk


57/75


Ini juga satu seloka yang melucukan, dan boleh dituliskan kembalidi dalam bentuk seloka.

2.4.6 Contoh Persediaan Mengajar


58/75


2.4.6 Contoh Persediaan Mengajardan Langkah Pengajaran PuisiTradisional

Tajuk: Pantun 4 kerat Pantun Kanak-Kanak

Objektif: Pada akhir pengajaran ini, pelajardapat:

i. Melafazkan pantun dengan nada danintonasi yang sesuai

ii. Menerangkan maksud/isi pantun secara

tersuratiii. Membina ayat puitis dalam penciptaan

pantun


59/75


Masa: 80 minit

H.P.K:

10.3: Menyatakan nada puisi 10.5: Menghuraikan maksud puisi

12.5: Membina baris puisi dengan indahdan kemas

Sistem Bahasa:

i. Tata bahasa: Kata nama, kata kerja, kataadjektif

ii. Kosa Kata: Pokok talas, lesung dimakanpahat, bintang tujuh, bulan purnama,terang bulan, pokok kelapa


60/75


Kemahiran Bernilai Tambah:

i. KBKK: Menyusun maklumat, meramalmaksud, melakar, merumus

ii. Kecerdasan Pelbagai: Interpersonal,verbal linguistik, visual dan spatial

iii. Strategi: Mengalami menghayati, 4 Mat,Penyepaduan Seni

iv. Nilai: Rasional, hormat, beriman,

bersopan, mengenang budiv. BBB: Kompang, kertas sebak, trasperansi

dan pen, marker, kad arahan


61/75


LANGKAH PENGAJARAN

Set Induksi:

Teknik main peranan

Dua pelajar diberi kad arahan dan diarahkanberperanan sebagai datuk dan nenek

Datuk dan nenek memanggil cucu-cucumereka (2 lelaki dan 2 wanita) yang nakal

untuk diberikan nasihat. Mereka bebasmencipta dialog sendiri secara spontan


62/75


Teknik Penyepaduan Seni lagu/muzik

Guru merumuskan semua pesanan berkenaandalam lagu rakyat

Pamerkan lirik lagu berkenaan di papan hitamuntuk rujukan pelajar

Guru membimbing pelajar bersama-samamenyanyikan lagu rakyat Burung Kenek

Kenek


63/75


Langkah 1:

Teknik Sumbangsaran/perbincangan Perbincangan/soal jawab mengenai aktiviti

main peranan tadi

Guru membimbing pelajar membuat penilaiandan rumusan pemikiran hasil pengalamanmain peranan, aktiviti menyanyikan laguseterusnya dikaitkan dengan tajuk pelajaran

hari ini. Rumusan pemikiran puisi: Sayang diri dan

hormati orang tua


64/75


Langkah 2:Teknik Perbincangan Kumpulan Guru edarkan petikan beberapa buah pantun 4 kerat

Pantun Kanak-Kanak

Pelajar diarah membaca senyap

Pelajar diarah membaca kuat rangkap demi rangkapsecara berbalas pantun antara lelaki dan perempuan

Pelajar diarah membentuk kumpulan kecil

Kumpulan diarah berbincang tentang isi-isi pantun


65/75


Teknik Penyepaduan Seni

lukisan/lakaran Pelajar dikehendaki melukis/lakaran dalam

bentuk objek konkrit apa sahaja yang mereka

fahami mengenai isi unit pembayang dan unitmaksud tiap rangkap pantun

Kumpulan melakar/melukis di atas kertassebak/transperansi

Buat rumusa maksud tersurat (isi) setiaprangkap pantun


66/75


Langkah 3:

Teknik Penerangan, penyepaduam seni;lukisan/lakaran

Ketua kumpulan/wakil menampallukisan/lakaran/tunjukkantransparensi

Terangkan hasil perbincanganberdasarkan lakaran/rumusan


67/75


Langkah 4:

Teknik Perbincangan dan pelaporan Dalam kumpulan bincangkan penggunaan

bahasa:

1. Senaraikan kata/frasa nama, kata kerja dankata adjektif isi borang yang disediakan.

2. Buat 2 ayat puitis dengan menggabungkansenarai kata yang terdapat dalam unit

pembayang dan unit maksud mengikut tiaprangkap pantun


68/75


Setiap kumpulan diarah menciptaserangkap pantun 4 kerat untuk

menjawab salah satu daripada pantunpada halaman 5 buku teks

Wakil kumpulan terpilih diminta

melaporkan kepada kelas hasilperbincangan

L k h 5


69/75


Langkah 5:

Teknik perbincangan dan penerangan.

Rumusan/penilaian oleh guru atau pelajartentang:

Isi/maksud keseluruhan tiap rangkap pantun

Kesesuaian penggunaan kata dalam pantun

Pembinaan ayat puitis pelajar Ciptaan pantun pelajar

Penutup

Teknik Penyepaduan Seni lagu/muzik Guru dan pelajar bersama-sama melagukan

Pantun Kanak-Kanak ikut rentak DendangSeloka.


70/75


BURUNG KENEK-KENEK

Burung kenek-kenek,Hinggap atas batu;

Pesan datuk nenek,

Baik-baik tingkah laku.

Burung kenek-kenek,

Hinggap di atas pagar;

Pesan datuk nenek,

Rajin-rajinlah belajar.


71/75


Geleng-geleng sapi,

Sapi berbulu merah;Angkat-angkat kaki,

Berjalan jangan lengah.

Burung kenek-kenek,

Terbang tinggi di awan;

Pesan datuk nenek,Pandai-pandailah pilih kawan.


72/75


Burung kenek-kenek,

Terbang di awan biru;

Pesan datuk nenek,

Mesti patuh pada guru.

PANTUN KANAK-KANAK

Jangan gergaji pokok talas,

Nanti lesung dimakan pahat;

Jangan menjadi orang malas,

Perut kosong badan tak sihat.


73/75


Bintang tujuh sinar berseri,

Bulan purnama datang menerpa;

Ajaran guru hendaklah dicari,

Apa yang dapat jangan dilupa.

Terang bulan di malam sepi,

Cahaya memancar ke pokok kelapa;

Hidup di dunia buatlah bakti,Kepada saudara ibu dan bapa.

Soalan dan Latihan


74/75


Soalan dan Latihan

Katakan anda mengajar di kelas tahun empat sekolahrendah. Tajuk pengajaran dan pembelajaran anda padaminggu itu ialah Pantun Kanak-kanak.

Terangkan bagaimana anda merancang tajuk di

atas supaya menjadi satu pengajaran yang palingmenarik.

Jelaskan bahan bantu mengajar (BBB) yang akan

digunakan oleh anda dan bagaimanakah BBB ituberfungsi dalam P & P di atas?


75/75

SOALAN DAN LATIHAN:

a. Anda diminta menyediakan satu upacara berbalaspantun di antara ahli-ahli di dalam kelas anda selama 30

minit.

Pantun ini akan dirakamkan oleh pihak TV untuk di-

tayangkan kepada masyarakat umum.

Sediakan soalan-soalan dan jawapannya seberapa baik

yang mungkin di atas tema Pendidikan di Malaysia

Acara berbalas pantun ini akan dirakamkan oleh pihak

maktab untuk dijadikan bahan pengajaran dan

pembelajaran di sekolah anda. Sila uruskan.

p&ppuisitradisional 1

Documents