68LA

POR

AN

KESTA

BILA

N K

EWA

NG

AN

DA

N SISTEM

PEMB

AY

AR

AN

2011PEM

BA

NG

UN

AN

SEKTO

R K

EWA

NG

AN

Aset Bersih Bank-bank Islam melalui KumpulanKontrak Matang pada akhir 2011

Rajah 1

Sumber: Bank Negara Malaysia

≤ 1 Minggu 1 Mingguke

1 Bulan

1 ke 3Bulan

3 ke 6Bulan

6 Bulanke 1 Tahun

>1 Tahun

RM milion

-2,000-1,500-1,000

-5000

5001,0001,5002,0002,500

-466-1,357 -883

-581 -527

2,145

Perkembangan Pesat Pengurusan Mudah Tunai dalam Kewangan Islam

Rangka kerja pengurusan mudah tunai yang teguh dan cekap adalah penting kepada pembangunan sistem kewangan Islam yang menyeluruh dan stabil. Rangka kerja seperti ini merupakan komponen penting bagi operasi institusi kewangan Islam dalam menjalankan aktiviti pendanaan dan pelaburan. Sepanjang dekad yang lalu, pengurusan mudah tunai dalam kewangan Islam telah menjadi bertambah penting dengan pertumbuhan ketara dalam deposit perbankan Islam. Pertumbuhan deposit perbankan Islam telah mengatasi perbankan konvensional sebanyak hampir tiga kali ganda, berkembang pada kadar tahunan purata 10 tahun sebanyak 17.6%, berbanding dengan 7.1% untuk deposit konvensional. Tuntutan dan cabaran yang berterusan untuk menguruskan mudah tunai dan ketakpadanan kematangan aset-liabiliti yang berkaitan secara berkesan, seperti ditunjukkan dalam Rajah 1, telah mendorong kepelbagaian usaha untuk menambah baik lagi rangka kerja pengurusan mudah tunai dalam kewangan Islam.

Langkah yang telah diperkenalkan tertumpu pada pembangunan dan pengukuhan enam komponen utama yang menyokong pengurusan mudah tunai yang lebih berkesan, iaitu: (i) memperkenalkan pelbagai instrumen mudah tunai yang berlandaskan Syariah; (ii) mewujudkan infrastruktur yang efi sien untuk memudahkan terbitan instrumen kewangan Islam; (iii) menggalakkan pasaran sekunder yang aktif; (iv) memastikan rangka kerja pengawalan, penyeliaan dan Syariah yang teguh; (v) menjamin kekukuhan jaring keselamatan kewangan; dan (vi) mewujudkan dasar dan prosedur institusi yang mantap. Bagi setiap komponen ini, pencapaian penting dan usaha yang sedang dilaksanakan ditunjukkan dalam Gambar Rajah 1.

Secara kolektif, langkah ini telah menyumbang kepada kemajuan dalam pengurusan mudah tunai Islam, yang merangkumi:

berdaftar dan jumlah perdagangan tahunan yang melebihi RM1 trilion (Rajah 2). Ini membolehkan institusi kewangan Islam mendapatkan dan menguruskan dana dengan cara yang berkesan dari segi kos. Saiz pasaran sukuk kerajaan dan pasaran sukuk korporat Malaysia telah bertambah sebanyak hampir tiga kali ganda daripada jumlah sebanyak RM120 bilion pada tahun 2005 kepada RM335 bilion pada tahun 2011, dengan trend menaik dalam jumlah terbitan sukuk (Rajah 3). Malaysia kekal sebagai peneraju pasaran sukuk global dengan bahagian pasaran sebanyak 60% atau USD108 bilion sukuk terkumpul pada akhir tahun 2011. Terbitan sukuk dalam denominasi mata wang asing di Malaysia juga meningkat dengan stabil, mencakupi bahagian pasaran sebanyak 14.5% daripada sukuk dalam denominasi dolar AS yang diterbitkan pada peringkat global (Rajah 4). Terbitan ini memberikan pilihan saluran pelaburan yang lebih luas kepada institusi kewangan Islam dalam menguruskan mudah tunai portfolio dan pulangan yang dijangka oleh penyedia dana.

Urus Niaga Pasaran Wang Islam Antara Bank

Rajah 2

Sumber: Bank Negara Malaysia

RM trilion

0

1

2

3

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

69LA

POR

AN

KES

TAB

ILA

N K

EWA

NG

AN

DA

N S

ISTE

M P

EMB

AY

AR

AN

201

1PE

MB

AN

GU

NA

N S

EKTO

R K

EWA

NG

AN

AIB

IM -

Per

satu

an In

stitu

si P

erba

nkan

Isla

m M

alay

sia

BM

SSI -

Inde

ks S

yaria

h Be

rdau

lat

Burs

a M

alay

sia

AIB

IM B

loom

berg

BS

AS

- Bu

rsa

Suq

Al-S

ila’

FAST

- S

iste

m A

utom

atik

Sep

enuh

nya

untu

k Te

rbita

n/Te

nder

FS

EC -

Jaw

atan

kuas

a Ek

seku

tif K

esta

bila

n K

ewan

gan

G

II -

Terb

itan

Pela

bura

n K

eraj

aan

IF

SB -

Lem

baga

Per

khid

mat

an K

ewan

gan

Isla

m

IILM

- P

erba

dana

n Pe

ngur

usan

Mud

ah T

unai

Isla

m A

ntar

aban

gsa

IIM

M -

Pas

aran

Wan

g A

ntar

a Ba

nk Is

lam

PI

DM

- P

erba

dana

n In

sura

ns D

epos

it M

alay

sia

RE

NTA

S -

Pem

inda

han

Dan

a &

Sek

uriti

Sec

ara

Elek

tron

ik M

asa

Sebe

nar

SAC

- M

ajlis

Pen

asih

at S

yaria

h SB

BA -

Per

janj

ian

Jual

& B

eli S

emul

a

Lang

kah

yang

sed

ia a

da &

inis

iatif

yan

g te

lah

dila

ksan

akan

In

isia

tif y

ang

bert

erus

an Kom

pone

n ut

ama

Has

il ya

ng d

iingi

ni

Peris

tiwa

pent

ing

Gar

isan

mas

a :

Mas

a ki

ni

Sebe

lum

ta

hun

2000

Gam

bar

Raj

ah 1

Perk

emb

ang

an P

esat

Pen

gu

rusa

n M

ud

ah T

un

ai d

alam

Kew

ang

an Is

lam

Not

a:

Keu

paya

an in

stitu

si

kew

anga

n Is

lam

dal

am

men

guru

skan

k

etak

pada

nan

mud

ah

tun

ai

Kem

udah

an k

redi

t in

trah

ari m

embo

lehk

an

pese

rta

anta

ra b

ank

Isla

m

untu

k m

enca

gark

an s

ekur

iti

yang

laya

k de

ngan

Ban

k N

egar

a M

alay

sia

Perli

ndun

gan

depo

sit

Isla

m o

leh

PID

M m

enur

ut p

rinsi

p Sy

aria

h ya

ng b

erop

eras

i sel

aras

den

gan

insu

rans

dep

osit

konv

ensi

onal

, mel

ibat

kan

peni

laia

n pr

emiu

m d

epos

it ya

ng b

eras

inga

n, k

utip

an d

ana,

had

per

lindu

ngan

&

sum

ber

pem

baya

ran

(200

6)

Peng

inst

itusi

an s

truk

tur

tadb

ir ur

us r

isik

o m

udah

tuna

i yan

g m

elib

atka

n:

Jaw

atan

kuas

a pe

ngur

usan

as

et-li

abili

ti ya

ng

bert

angg

ungj

awab

dal

am

men

ilai k

edud

ukan

mud

ah t

unai

Peng

enal

an e

nam

Pen

iaga

Uta

ma

seca

ra Is

lam

un

tuk

men

yedi

akan

seb

ut h

arga

dua

hal

a ba

gi s

ekur

iti I

slam

& m

enye

rtai

lelo

ngan

pr

imer

sek

uriti

Isl

am (2

010)

Das

ar &

p

rose

du

r ke

inst

itu

sian

ya

ng

ku

kuh

Jari

ng

ke

sela

mat

an

kew

ang

an

yan

g k

uat

Infr

astr

ukt

ur

yan

g c

ekap

un

tuk

mem

ud

ahka

n

pen

erb

itan

Pasa

ran

se

kun

der

ya

ng

akt

if

Lam

an s

esaw

ang

IIMM

mem

bole

hkan

pe

nyeb

aran

mak

lum

at u

tam

a se

pert

i ka

dar

anta

ra b

ank

Isla

m &

has

il pe

lbag

ai

inst

rum

en (2

004)

Inde

ks S

ukuk

Mat

a W

ang

Asi

ng M

alay

sia

Bloo

mbe

rg

berp

eran

an s

ebag

ai t

anda

ara

s gl

obal

unt

uk p

rest

asi

glob

al &

mem

udah

kan

peng

esan

an p

erge

raka

n te

rbita

n w

ang

asin

g (2

011)

BMSS

I ber

pera

nan

seba

gai t

anda

ara

s un

tuk

pres

tasi

sek

uriti

Ker

ajaa

n be

rden

omin

asi

ringg

it ya

ng m

emat

uhi S

yaria

h (2

011)

Kem

udah

an m

udah

tun

ai

sem

alam

an u

ntuk

pes

erta

an

tara

ban

k Is

lam

men

erus

i ur

us n

iaga

SBB

A a

tau

pele

taka

n de

posi

t W

adia

h

Pen

gu

rusa

n

Mu

dah

Tu

nai

yan

g

Ber

kesa

n d

alam

K

ewan

gan

Is

lam

R

ang

ka k

erja

p

eng

awal

an,

pen

yelia

an d

an

Syar

iah

yan

g

teg

uh

Stan

dard

keh

emat

an

peng

urus

an m

udah

tu

nai y

ang

kuku

h

Pem

atuh

an S

yaria

h un

tuk

men

duku

ng

kred

ibili

ti op

eras

i ke

wan

gan

Isla

m

Peny

elia

an &

pe

man

taua

n ya

ng

khus

us t

erha

dap

mud

ah t

unaiSe

lara

s de

ngan

am

alan

ter

baik

glo

bal

Rang

ka K

erja

-i M

udah

Tu

nai y

ang

baha

ru m

enye

diak

an

kepe

rluan

pem

atuh

an y

ang

sera

gam

unt

uk m

emas

tikan

ba

nk d

apat

mem

enuh

i ta

nggu

ng ja

wab

sec

ara

ber

teru

san

(199

8)

Gar

is P

andu

an U

jianT

ekan

an

men

ghen

daki

ban

k

men

jala

nkan

ujia

n te

kana

n m

udah

tun

ai m

engg

unak

an

sena

rio s

elur

uh p

asar

an d

an

yang

khu

sus

untu

k in

stitu

si (2

006)

Rang

ka K

erja

Tad

bir

Uru

s Sy

aria

h m

enet

apka

n ja

ngka

an &

pan

duan

Ba

nk m

enge

nai t

adbi

r ur

us

inst

itusi

Sya

riah

(201

0)

Pros

es p

enila

ian

peny

elia

an

mel

ibat

kan

peni

laia

n w

ajib

at

as p

engu

rusa

n ris

iko

mud

ah

tuna

i bag

i sem

ua b

ank

SAC

di B

ank

Neg

ara

Mal

aysi

a (1

997)

&

Suru

hanj

aya

Seku

riti M

alay

sia

(199

3) b

eper

anan

se

baga

i pih

ak b

erku

asa

tert

ingg

i dal

am

men

entu

kan

unda

ng-u

ndan

g Is

lam

un

tuk

tuju

an p

erni

agaa

n ke

wan

gan

Isla

m

Peng

urus

an p

enen

tuan

sem

ula

harg

a ris

iko

yang

lebi

h ba

ik m

ener

usi:

Peng

guna

an in

stru

men

pel

indu

ng n

ilai s

eper

ti Sw

ap K

adar

Keu

ntun

gan

seca

ra Is

lam

U

rus

niag

a ka

dar

bole

h ub

ah

Peng

guna

an R

izab

Pen

yam

aan

Keu

ntun

gan

Mek

anis

me

peny

okon

g m

udah

tuna

i dal

am

k

eada

an b

iasa

&

kea

daan

ter

teka

n

Pros

es p

enen

tuan

harg

a ya

ng c

ekap

da

n te

lus

Inst

rum

en

mu

dah

tu

nai

ya

ng

pel

bag

ai

Kep

elba

gaia

n in

stru

men

yan

g pa

tuh

Syar

iah

Kum

pula

n pe

sert

a pa

sara

n Is

lam

yan

g be

sar

dan

pelb

agai

Pem

udah

an

sist

em p

emba

yara

n &

pen

yele

saia

n

Plat

form

pem

atuh

an

Sya

riah

yang

khu

sus

unt

uk p

engu

rusa

n

mud

ah t

unai

Perja

njia

n ur

us

niag

a ya

ng

sera

gam

BSA

S be

rper

anan

seb

agai

pl

atfo

rm p

erda

gang

an

kom

oditi

yan

g m

emat

uhi

Syar

iah

(200

9) d

enga

n ju

mla

h da

gang

an s

eban

yak

USD

76.2

bi

lion

darip

ada

7,10

0 ur

us n

iaga

pa

da a

khir

bula

n O

ktob

er 2

011

Suku

k ke

raja

an d

iterb

itkan

men

urut

Akt

a Pe

ndan

aan

Ker

ajaa

n 19

83 u

ntuk

mem

bina

kel

uk t

anda

ara

s ha

sil

Isla

m, d

enga

n ni

lai G

II te

rkum

pul y

ang

men

ingk

at le

bih

darip

ada

30 k

ali g

anda

sej

ak t

ahun

200

1

Pela

ksan

aan

piaw

aian

Ba

sel I

II te

rhad

ap N

isba

h Pe

rlind

unga

n M

udah

Tu

nai m

ulai

tah

un

2015

& N

isba

h Pe

ndan

aan

Stab

il Be

rsih

men

jela

ng

tahu

n 20

19

Peng

libat

an a

ktif

Ba

nk d

alam

m

eran

gka

piaw

aian

gl

obal

IFSB

ten

tang

pe

ngur

usan

ris

iko

mud

ah t

unai

55 p

eser

ta p

asar

an

kew

anga

n an

tara

ban

k Is

lam

ter

mas

ukla

h ba

nk

Isla

m d

alam

neg

eri d

an b

ank

Isla

m a

sing

, tet

ingk

ap Is

lam

, in

stitu

si k

ewan

gan

pem

bang

unan

&

bro

ker

wan

g

FAST

dip

ertin

gkat

unt

uk

men

gaut

omas

ikan

se

penu

hnya

pen

tadb

iran

oper

asi P

rogr

am M

urab

ahah

K

omod

iti (2

010)

IILM

men

ggal

akka

n pe

ngur

usan

mud

ah

tuna

i ant

ara

sem

pada

n (2

010)

Pem

baya

ran

& p

enye

lesa

ian

urus

nia

ga k

ewan

gan

Isla

m

men

erus

i REN

TAS

(199

9)

Pem

beri

kem

udah

an

pinj

aman

ter

akhi

r ol

eh

Bank

Neg

ara

Mal

aysi

a

Bank

men

eraj

ui P

asuk

an

Petu

gas

Perin

gkat

Tin

ggi

Peng

urus

an M

udah

Tu

nai I

FSB

(200

9)

Inst

rum

en k

ewan

gan

Isla

m d

ikeh

enda

ki

oleh

pes

erta

pas

aran

dal

am n

eger

i da

n pe

sert

a pa

sara

n se

cara

Isla

m

Men

ggun

a pa

kai 2

per

janj

ian

utam

a an

tara

ba

nk y

ang

dise

raga

mka

n ol

eh A

IBIM

: Pe

rjanj

ian

Uta

ma

Mur

abah

ah &

Pe

rjanj

ian

Pene

mpa

tan

Wak

alah

(201

0)

IIMM

mem

udah

kan

urus

nia

ga

anta

ra b

ank

(199

4), d

enga

n ju

mla

h ur

us n

iaga

tah

unan

yan

g m

eleb

ihi R

M1

trili

on

Men

erim

a pa

kai k

ontr

ak S

yaria

h ya

ng d

igun

akan

den

gan

mel

uas,

ter

mas

uk

Mud

arab

ah, I

jara

h, W

adia

h, M

urab

ahah

Kom

oditi

& W

akal

ah

Gar

is P

andu

an P

enaw

aran

Sek

uriti

Isla

m

mem

udah

kan

pens

truk

tura

n pr

oduk

Is

lam

yan

g ba

haru

(200

4)

Pem

bang

unan

pas

aran

mod

al I

slam

yan

g te

guh

seba

gai

sum

ber

utam

a in

stru

men

kew

anga

n Is

lam

, den

gan

suku

k ko

rpor

at m

eran

gkum

i 68%

dar

ipad

a ju

mla

h se

kurit

i hu

tang

sw

asta

Key

akin

an p

ende

posi

t y

ang

mam

pan

untu

k

mem

astik

an s

umbe

r

p

enda

naan

yan

g

sta

bil

Peng

ukuh

an p

rose

s un

tuk

men

gena

l pas

ti &

m

enga

was

i ris

iko

mud

ah t

unai

ya

ng k

ukuh

men

erus

i unj

uran

prof

il ko

ntra

ktua

l & k

emat

anga

npe

rilak

u &

kes

an a

liran

tun

aida

ripad

a ko

ntra

k se

cara

Isla

m

Dis

okon

g ol

eh ja

wat

anku

asa

Syar

iah

untu

k m

emas

tikan

pe

mat

uhan

Sya

riah

dala

m

oper

asi p

engu

rusa

n m

udah

tun

ai

Peng

urus

an k

eper

luan

m

udah

tun

ai h

aria

n ya

ng

ceka

p

Pena

mba

hbai

kan

mek

anis

me

kaw

alan

dan

pen

gura

ngan

ris

iko:

Kan

dung

an p

enda

naan

ya

ng s

tabi

l & p

elba

gai

Pela

n pe

ndan

aan

luar

ja

ngka

an y

ang

kuku

h

Peng

ukuh

an p

enam

pan

mud

ah t

unai

70LA

POR

AN

KESTA

BILA

N K

EWA

NG

AN

DA

N SISTEM

PEMB

AY

AR

AN

2011PEM

BA

NG

UN

AN

SEKTO

R K

EWA

NG

AN

Nisbah pembiayaan kepada deposit bagi bank-bank Islam meningkat secara beransur-ansur dan menjadi stabil dalam julat antara 60% hingga 80% apabila kewangan Islam terus memudahkan penggemblengan tabungan yang cekap untuk membiayai aktiviti ekonomi (Rajah 5). Inovasi dalam kewangan Islam mendorong institusi kewangan Islam menawarkan pelbagai jenis produk deposit dan pelaburan yang berlandaskan Syariah, dengan lebih daripada 100 jenis produk dan perkhidmatan yang terdapat di Malaysia pada masa ini, memberikan pulangan yang kompetitif dan setanding dengan produk yang ditawarkan oleh institusi kewangan konvensional. Walaupun sebahagian besar sukuk di Malaysia pernah distrukturkan menggunakan kontrak berasaskan hutang, komposisi sukuk yang distrukturkan menggunakan kontrak bukan hutang seperti kontrak ijarah, wakalah dan musyarakah kini telah meningkat dua kali ganda daripada 12% pada tahun 2001 kepada 24% pada 31 Disember 2011 (Rajah 6). Inovasi yang berterusan ini memperluas pilihan penyelesaian Islam yang tersedia, membolehkan kewangan Islam memenuhi keperluan kewangan yang pelbagai bagi perniagaan dan pengguna.

Rangka kerja pengurusan mudah tunai dalam kewangan Islam di Malaysia kini merangkumi semua komponen yang diperlukan untuk membolehkan sistem kewangan Islam Malaysia berfungsi dengan cekap dan stabil. Melangkah ke hadapan, Malaysia dengan kerjasama Bank-bank Pusat lain, sedang berusaha ke arah menjamin infrastruktur pengurusan mudah tunai merentas sempadan yang teguh dan berdaya tahan, menggalakkan pembangunan instrumen mudah tunai Islam yang diterima pada peringkat global, dan memastikan persekitaran yang kondusif untuk terbitan instrumen mata wang asing. Perbadanan Pengurusan Mudah Tunai Islam Antarabangsa (International Islamic Liquidity Management Corporation, IILM) akan memainkan peranan utama dalam usaha tersebut ke arah menyokong perkembangan global kewangan Islam. Selain itu dengan pelaksanaan piawaian mudah tunai Basel III, usaha yang dilaksanakan juga akan meliputi penilaian struktur dan tempoh sumber pendanaan kewangan Islam semasa untuk mencapai asas pendanaan yang lebih stabil bagi institusi kewangan Islam.

Jumlah Terkumpul Sukuk Kerajaan dan Korporat

Rajah 3

Sumber: Bond Pricing Agency Malaysia

RM bilion

Kerajaan Korporat

19 3251 53

77

113144

101115

149 158173 183

209

0

50

100

150

200

250

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Rajah 4

Jumlah Terbitan Sukuk dalam Ringgit dan Mata Wang Asing di Malaysia

Sumber: Bank Negara Malaysia

0.9 3.0 4.2 2.1

34.6 32.2 33.136.2

53.1

0

10

20

30

40

50

60

2007 2008 2009 2010 2011

Terbitan mata wang asing Terbitan RM

USD bilion

Rajah 5

Nisbah Pembiayaan kepada Deposit Purata bagi Bank-bank Islam

Sumber: Bank Negara Malaysia

0

20

40

60

80

100%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sumber: Bank Negara Malaysia

Sukuk Terkumpul Mengikut Kontrak Syariah di Malaysia pada akhir tahun 2011

Rajah 6

Musyarakah, 23.7%

Murabahah, 17.6%

Bai’ Bithaman Ajil, 37.9%

Tawarruq, 0.1%

Istisna', 3.9%Mudarabah, 1.3%

Wakalah bi al-istithmar, 0.3%

Ijarah, 8.9%Bai’ Dayn, 0.2%

Konsep Hibrid, 4.8%

Bai’ ‘Inah, 1.3%