pengurusan kewangan sekolah

PENGURUSAN KEWANGAN SEKOLAH 2013

1.0 PENGENALAN PENGURUSAN KEWANGAN

Pengurusan kewangan perlu ditadbir dengan cekap dan berhemat, agar kewangan boleh

diperolehi secukupnya, dibelanja dan diurus mengikut tatacara yang betul serta dapat memenuhi

matlamat organisasi.

Aspek pengurusan kewangan merupakan sesuatu yang sangat penting dan perlu

dikendalikan dengan sistematik dan berkesan. Wan Mohd.Zahid (1994), dalam buku garis

panduan Perakaunan dan Kewangan Sekolah menyatakan pengetua selaku pengurus pendidikan

bukan sahaja dikehendaki mahir dalam bidang pendidikan tetapi juga mahir dalam bidang

pengurusan khususnya pengurusan kewangan sekolah perlu dipertingkatkan.

Pengurusan kewangan merupakan satu konsep yang merangkumi prinsip-prinsip

pengurusan biasa yang melibatkan kegiatan merancang, mengatur, mengurus, mengarah,

melaksana, mendorong, mengawal dan melapor (Mahashim Bajuri, 1994). Ia melibatkan

pentadbiran kewangan ditadbir secara bijaksana, agar mencapai matlamat organisasi. Dalam

konteks pengurusan kewangan di peringkat sekolah ianya ditadbir bagi mencapai objektif

tertentu iaitu; pertama, untuk mengadakan kawalan yang ke atas pungutan dan perbelanjaan yang

dilakukan oleh sekolah dengan cara teratur supaya tidak berlaku kesilapan dan kehilangan.

Keduanya adalah untuk menyenangkan pelaksanaan tugas pengetua terhadap perakaunan

kewangan sekolah. Ketiganya pula adalah untuk membolehkan kedudukan sebenar perakaunan

dan kewangan sekolah diketahui pada masa-masa tertentu (Zaidatol Akmaliah, 2001).

Sehubungan dengan itu Mahashim Bajuri (1994), menegaskan bahawa fungsi utama pengurusan

kewangan meliputi merancang penggunaan dan keperluan kewangan, memperolehi sumber

[1]


kewangan, mendapatkan wang dengan syarat-syarat yang ditentukan dan melaporkan prestasi

kewangan dengan tepat.

2.0 TANGGUNGJAWAB PENGETUA DALAM PENGURUSAN KEWANGAN SEKOLAH

Tugas pengetua sangat kompleks, merangkumi beberapa aspek seperti pentadbiran,

pengurusan dan juga kepimpinan. Pengurusan kewangan merupakan satu proses di mana jentera

pentadbiran sekolah menggunakan cara-cara tertentu bagi memperolehi dana memperuntukkan

sumber-sumber kewangan berdasarkan kepada keutamaan-keutamaan berkenaan dan mematuhi

prosedur-prosedur serta kawalan-kawalan tertentu bagi mencapai matlamat-matlamat awam

secara cekap dan berkesan. Dalam pengurusan kewangan tradisional, tiga komponen utama yang

perlu diberi perhatian iaitu belanjawan, pembiayaan dan kawalan termasuk perakaunan, laporan

dan auditan.

Selain daripada itu, pengetua juga berdepan dengan dua prinsip utama dalam

menjalankan tugasnya iaitu legaliti dan akuntabiliti. Legaliti bermaksud pengurusan kewangan

mestilah mematuhi semua undang-undang dan peraturan yang digubal olehnya. Legaliti yang

terpaksa dipikul oleh seseorang pengetua termasuk terimaan wang awam, simpanan wang awam,

pengeluaran wang awam, bayaran wang awam dan perakaunan wang awam. Akauntabiliti yang

bermaksud memikul amanah untuk menjalankan aktiviti yang ditentukan secara

bertanggungjawab atas kejayaan atau kegagalannya. Aspek yang perlu dipikul oleh pengetua

seperti Akauntabiliti Fiskal iaitu dari segi integriti kewangan, maklumat, pematuhan kepada

undang-undang dan peraturan pentadbiran awam dan Akauntabiliti Pengurusan iaitu dari segi

penggunaan tenaga manusia dan sumber-sumber lain secara cekap dan ekonomik.

[2]


3.0 ULASAN JURNAL YANG DIPILIH UNTUK PERBANDINGAN PENGURUSAN KEWANGAN DI SEKOLAH

Bilangan Jurnal 1

Tajuk

Penulis

Jurnal

Tinjauan Terhadap Keterlibatan dan Efikasi Guru Besar dalam Pengurusan Kewangan Sekolah

Sazali Yusoff

Jurnal Pengurusan dan Kepimpinan Pendidikan Bagi mendapatkan gambaran yang lebih jelas berkenaan pengurusan kewangan sekolah,

tiga buah jurnal telah dipilih untuk membuat perbandingan peranan guru besar dalam mengurus

kewangan dan akaun sekolah dengan cekap dan berkesan. Hasil daripada perbandingan ini dapat

merumuskan sejauhmana tahap amalan pelaksanaan pengurusan kewangan di sekolah dan

keberkesanan peranan pengurus sekolah dalam mengurus akaun sekolah dengan lebih efektif.

Bilangan

Jurnal 3

Tajuk

Penulis

Jurnal

Exploring Perceptions of Parents on Head Teachers’ Financial Management Skills in Public Primary Schools in Tanzania.

Juma Saidi Mwinjuma dan Roselan Bin Baki

Journal of Education and Practice

4.0 JURNAL 1

[3]

Bilangan Jurnal 2

Tajuk

Penulis

Jurnal

Implementing a type of financial managements in Malaysian public schools: an initial study

Muhammad Faizal A. Ghani, Norfariza Mohd Radzi and Saedah Siraj Global Business and Economics Research Journal


Tajuk : Tinjauan Terhadap Keterlibatan dan Efikasi Guru Besar dalam Pengurusan Kewangan Sekolah

Penulis : Sazali Yusoff Institut Aminuddin Baki Cawangan Utara, Kementerian Pelajaran Malaysia

4.1 Ringkasan dan Sampel Kajian

Tujuan utama kajian ini adalah menilai sejauhmana tahap penglibatan guru besar dalam

pengurusan kewangan sekolah, mengukur tahap efikasi pengurusan kewangan sekolah guru

besar dan menentukan perbezaan penglibatan dan efikasi antara guru besar yang pernah hadir

kursus pengurusan kewangan dengan yang belum hadir. Kaedah kajian dalam Jurnal 1 ini

melibatkan persampelan seramai 67 orang guru besar daripada sekolah-sekolah Zon Utara yang

dipilih secara rawak.

4.2 Instrumen Kajian

Rekabentuk kajian menggunakan kaedah penyelidikan kuantitatif dengan pendekatan tinjauan,

yang bertujuan untuk mengumpul data daripada satu set populasi. Di sini, kaedah pengumpulan

data terdiri daripada soal selidik yang diedarkan kepada guru besar yang terlibat dengan program

tersebut. Pembinaan instrumen Keterlibatan Guru Besar dalam Pengurusan Kewangan, KGBPK

(Sazali, 2006) adalah berasaskan kepada inventori pemeriksaan sekolah oleh Jabatan Audit, dan

perbincangan dengan pensyarah-pensyarah dan pegawai-pegawai latihan kewangan IAB.

Pembinaan Instrumen KGBPK adalah jenis Likert dengan empat mata respons dan mempunyai

10 item dan Instrumen EPKS pula adalah jenis Likert dengan enam mata respons dan

mempunyai lima item.

4.3 Analisis Data

[4]


Seterusnya, bagi mendapatkan maklumat yang tepat melalui data soal selidik, penganalisisan

datas telah menggunakan Analisis Statistik Deskriptif untuk mendapatkan nilai peratusan.

Penulis telah menguji kebolehpercayaan dan kestabilan dalaman data soal selidik bagi instrument

KGBPK (2006) dengan menggunakan Statistik Cronbach Alpha (Cronbach, 1951).

Walaubagaimanapun, instrumen EPKS (2007) pula merupakan adaptasi daripada instrumen

Skala Efikasi Pengurusan Sekolah Rendah, SEPSeR (Sazali, Zurida, & Mustapa, 2004). Kedua-

dua instrumen ini digunakan bagi mengukur keterlibatan dan efikasi guru besar dalam

pengurusan kewangan sekolah. Jadual peratusan, statistik min dan sisihan piawai digunakan

untuk memberikan gambaran yang lebih jelas tentang penglibatan guru besar dalam kursus

kewangan sekolah seperti yang terdapat dalam dapatan kajian. Manakala statistik anova sehala

digunakan untuk menguji perbezaan min antara guru besar yang pernah hadir berkursus dan yang

belum lagi hadir kursus dari aspek keterlibatan dan efikasi pengurusan kewangan.

4.4 Dapatan Kajian

Min Sisihan Piawai

Peratusan guru besar

Sedikit/Sederhana & Rendah Banyak/Tinggi

Keterlibatan 3.245 0.541 26.9 73.1

Efikasi 3.702 0.949 49.3 51.7

Jadual 1: Min, Sisihan Piawai dan Peratusan guru besar.

Berdasarkan jadual di atas, nilai min skor tertinggi yang diperoleh menunjukkan keterlibatan

guru besar dalam pengurusan kewangan adalah agak baik (min =3.245). Data turut menunjukkan

peratus bilangan guru besar yang aktif dalam pengurusan kewangan adalah sangat tinggi iaitu

sebanyak 73.1%. Seterusnya, nilai min tertinggi bagi efikasi (min =3.702) menunjukkan efikasi

[5]


guru besar dalam pengurusan kewangan baik dan peratus menunjukkan peningkatan bilangan

guru besar yang mempunyai efikasi yang baik sebanyak 51.7%.

Analisis inferensi juga dibuat menggunakan ujian Anova dan di dapati nilai min (F = 2.589, p

= .061) menyatakan tiada perbezaan yang signifikan di antara guru besar yang pernah hadir dan

belum hadir untuk kursus pengurusan kewangan sekolah, Ini menunjukkan samaada mereka

hadir atau belum pernah menghadiri kursus, ianya tiada perkaitan dalam penglibatan mereka

menguruskan kewangan di sekolah. Walaubagaimanapun, analisis ini telah mendapati terdapat

perbezaan yang signifikan dalam efikasi pengurusan kewangan sekolah di antara guru besar yang

pernah hadir ke kursus dan belum pernah hadir kursus (F = 5.660, p = .002).

4.5 Perbincangan Dapatan Kajian

Pengurusan kewangan sekolah mempunyai perkaitan dengan tanggungjawab pengurus sekolah

dan mereka seharusnya mempunyai ilmu dan sikap kebertanggungjawaban terhadap semua aspek

pengurusan kewangan sekolah. Oleh kerana itu, guru besar seharusnya memiliki ilmu

pengetahuan dalam pengurusan kewangan sekolah bagi membolehkan mereka memantau dan

menyelia setiap aspek dan peringkat pengurusan kewangan sekolah. Didapati 26.9 % guru besar

dalam kajian melibatkan diri secara sedikit sahaja dalam pengurusan kewangan sekolah

menunjukkan suatu angka yang agak membimbangkan. Seharusnya semua guru besar mesti

melibatkan diri mereka secara aktif bagi setiap aspek dan peringkat pengurusan kewangan

sekolah bagi memastikan keberkesanan dan kecekapan pengurusan kewangan sekolah.

Hampir separuh guru besar dalam kajian (49.3 %) mempunyai tahap ‘efikasi pengurusan

kewangan’ pada tahap sederhana dan rendah. Guru besar mesti mempunyai efikasi pada tahap

[6]


tinggi dalam mengurus kewangan sekolah dengan belajar sama ada secara formal atau bukan

formal. Kajian turut mendapati sebilangan guru besar yang tidak aktif menyertai kursus

kewangan sekolah lebih banyak menyerahkan tugas mengurus hal ehwal kewangan sekolah

kepada pembantu tadbir.

Dari segi efikasi pengurusan kewangan turut menunjukkan guru besar yang telah hadir kursus

dapat meningkatkan kemahiran dan pengetahuan mereka dalam mengurus kewangan dengan

cekap dan berkesan. Namun begitu, di sebabkan kekangan masa yang terhad, mereka hanya

sempat menghadiri satu kursus dari tiga kursus yang di anjurkan. Walau bagaimanapun, dengan

menghadiri kursus tersebut ia dapat meningkatakan tahap kecekapan dan efikasi pengurusan

kewangan di sekolah.

[7]


5.0 JURNAL 2

Tajuk : Implementing a type of financial managements in Malaysian public schools: an initial study

Penulis : Muhammad Faizal A. Ghani, Norfariza Mohd Radzi and Saedah Siraj Universiti Malaya, Kuala Lumpur, Malaysia


Tujuan utama kajian ini adalah untuk menilai strategi-strategi penting yang perlu diberi perhatian

oleh pengurus sekolah samada di peringkat individu dan peringkat sekolah untuk menguruskan

kewangan sekolah dengan baik. Ini penting bagi membawa perubahan yang berkesan ke atas

sistem pengurusan tersebut. Kaedah kajian dalam Jurnal 2 ini melibatkan persampelan seramai

10 orang pengetua daripada sekolah-sekolah yang dipilih berdasarkan kriteria seperti mempunyai

sekurang-kurangnya ijazah sarjana muda, berpengalaman sebagai pengetua selama lebih

daripada tujuh tahun di sekolah-sekolah PTj dan dilakukan di sekolah-sekolah yang telah

diiktiraf sebagai sekolah PTj selama lebih daripada tujuh tahun.


Rekabentuk kajian menggunakan kaedah penyelidikan kualitatif dengan cara untuk menjawab

soalan penyelidikan kerana ia membantu penulis untuk mendapatkan sekurang-kurangnya

pengalaman peserta secara terperinci. Justeru itu, sesi temuduga telah dijalankan dengan

bertujuan untuk mengumpul maklumat mengenai strategi yang diperlukan bagi pelaksanaan

pengurusan kewangan berasaskan sekolah (SBFM) yang berkesan. Bagi melaksanakan kaedah

tersebu dengan lancar, penulis telah mendapatkan kebenaran pihak berkuasa pendidikan melalui

surat kebenaran rasmi yang dikeluarkan oleh Bahagian Perancangan Pendidikan Dasar dan

[8]


Penyelidikan, Kementerian Pendidikan (BPPDP). Instrumen seperti soalan-soalan penyelidikan

dalam protokol temu bual disediakan serta periksa oleh dua orang pakar dari sekolah kewangan

dan kajian kualitatif bagi menguji kesahan dan kebolehpercayaan soalan-soalan tersebut dalam

protokol temuduga.

5.3 Analisis Data

Seterusnya, bagi mendapatkan maklumat yang tepat, sesi temuduga telah di jalankan serta di

rekodkan bagi tujuan dokumentasi. Seterusnya, proses penyusunan data telah di kumpul secara

sistematik bertujuan untuk mendapatkan maklumat kajian dengan lebih terperinci. Data yang

telah direkodkan, kemudiannya di salin untuk memastikan bahawa maklumat dapat di fahami

dan di analisis oleh penyelidik dengan tepat. Proses pengekodan pula di jalankan iaitu

melibatkan penyusunan dan pengkategorian data. Secara keseluruhannya, proses ini telah

menggunakan Microsoft Word 2007 untuk tujuan transkripsi dan NVivo versi 9, merupakan

perisian untuk menganalisis data kualitatif dengan tepat.


Hasil dapatan kajian ini menjelaskan bahawa perlunya satu jawatankuasa pengurusan kewangan

sekolah yang cekap serta dapat merancang strategi yang diperlukan untuk mencapai

keberkesanan dalam mengurus akaun sekolah. Penemuan daripada semua responden yang

terpilih mengesahkan bahawa pihak pengurusan kewangan sekolah perlu melantik ahli-ahli

jawatankuasa tetap dalam sekolah termasuk wakil PIBG yang mana pembentukan jawatankuasa

ini adalah untuk menguruskan sumber kewangan dengan berkesan. Jawatankuasa kewangan

sekolah adalah dipengerusikan oleh pengetua dengan dibantu oleh seorang pembantu pentadbiran

[9]


kewangan dan seterusnya ahli-ahli jawatankuasa termasuk seorang guru yang dilantik sebagai

juruaudit dalaman.

Selain itu, kajian ini mendapati bahawa kejayaan pengurusan kewangan sekolah diperingkat PTj

di Malaysia adalah disebabkan adanya kerjasama pihak sekolah dan Pertubuhan Bukan Kerajaan

(NGO). Ia dilihat sebaga usahasama yang memberi manfaat untuk kedua-dua pihak bagi jangka

masa panjang.

Seterusnya, analisis data yang dikumpulkan dalam sesi temuduga turut mendedahkan beberapa

elemen-elemen yang perlu dilengkapi oleh pengetua sekolah untuk mencapai SBFM berkesan di

Malaysia dalam hal ehwal pengurusan kewangan sekolah. Di antara elemen-elemen tersebut

seperti i) pengetua perlu menetapkan satu misi dan visi yang baik dan berkualiti yang membawa

kepada perlaksanaan mengurus dan menggunakan sumber kewangan dengan baik bagi tujuan

aktiviti pengajaran dan pembelajaran, ii) pengetua perlu mempunyai pengetahuan dan kemahiran

dalam kewangan dan teknikal bagi memantau kerja-kerja penyediaan rekod, dokumentasi untuk

penyata kewangan sekolah, iii) pengetua perlu bersikap telus, akauntabiliti dan mempunyai

integriti yang tinggi bagi mengelakkan penyalahgunaan kuasa dan sumber, iv) pengetua perlu

mempunyai sikap keusahawanan, v) pengetua mempunyai kuasa autonomi bagi menguruskan

bajet dengan cekap, vi) pengetua perlu menyebarkan maklumat yang tepat kepada ibubapa dan

masyarakat luar dan akhir sekali adanya pengiktirafan prestasi untuk kakitangan dan guru-guru

yang terlibat dalam unit pengurusan kewangan sekolah.

[10]


6.0 JURNAL 3

Tajuk : Exploring Perceptions of Parents on Head Teachers’ Financial Management Skills in Public Primary Schools in Tanzania

Penulis : Juma Saidi Mwinjuma dan Roselan Bin Baki Univesiti Putra Malaysia


Tujuan utama kajian ini adalah untuk mengkaji pemerhatian ibu bapa mengenai kemahiran guru

besar dalam pengurusan kewangan di sekolah rendah awam di Tanzania. Ia bertujuan menilai

cara sumber kewangan diurus dan ditadbir oleh guru besar dengan cekap dan berkesan. Kaedah

kajian dalam Jurnal 3 ini melibatkan persampelan seramai 4 peserta kajian yang mana salah

seorang daripada mereka adalah bekas ahli jawatankuasa sekolah di salah sebuah sekolah rendah

awam di Tanzania manakala peserta lain adalah ibu bapa yang mempunyai anak-kanak yang

belajar di sekolah rendah awam di Tanzania. Walau bagaimanapun, kedua-dua mereka tahu dan

mempunyai pengalaman yang sedia ada berkenaan situasi yang berlaku dalam pengurusan

kewangan sekolah rendah awam dan Pendidikan Rendah Program Pembangunan (PEDP).


Rekabentuk kajian menggunakan kaedah penyelidikan kualitatif beserta satu kajian kes sebagai

strategi untuk mengumpul data. Sesi temuduga merupakan alat untuk mengumpul data tentang

persepsi ibu bapa mengenai kemahiran pengurusan kewangan yang dimiliki oleh guru besar di

sekolah-sekolah rendah awam. Temuduga ini bertujuan untuk menyiasat persepsi peserta dalam

persekitaran yang berbeza bagi mendapatkan maklumat pengurusan sumber kewangan di sekolah

[11]


rendah peringkat sekolah. Setiap peserta telah ditemuramah sebanyak empat kali dengan purata

dua puluh lima minit yang bertujuan untuk membiasakan diri peserta serta lebih bersedia untuk

menjawab soalan ketika sesi tersebut berlansung. Ini membolehkan responden memberi

maklumbalas dengan baik.

6.3 Analisis Data

Seterusnya, bagi mendapatkan maklumat yang tepat, sesi temuduga telah di jalankan serta di

rekodkan bagi tujuan dokumentasi. Seterusnya, proses penyusunan data telah di kumpul secara

sistematik bertujuan untuk mendapatkan maklumat kajian dengan lebih terperinci. Data yang

telah direkodkan, kemudiannya di salin untuk memastikan bahawa maklumat dapat di fahami

dan di analisis oleh penyelidik dengan tepat.


Hasil dapatan kajian ini menjelaskan bahawa persepsi ibubapa adalah mengharapkan peranan

guru besar yang aktif i) untuk mengurus dan membuat keputusan kewangan dari segi

pengurusan dan pentadbiran, ii) meningkatkan kemahiran dalam bidang kewangan yang mana

amat penting bagi menguruskan kewangan sekolah dengan berkesan, iii) menambah pengetahuan

dan kemahiran untuk menguruskan kewangan dan akaun sekolah seperti merekod belanjawan

dan menyemak penyediaan buku tunai serta penyata kewangan sekolah, iv) mengambil berat

serta prihatin terhadap pandangan ibubapa tentang pengurusan kewangan semasa serta

jangkamasa panjang, proses dan prospek pembiayaan pendidikan di sekolah rendah awam.

Penemuan kajian menunjukkan bahawa guru besar dan pihak-pihak berkepentingan di sekolah

rendah awam Tanzania adalah kurang berkemahiran dan berkeupayaan untuk menguruskan

[12]


kewangan sekolah. Selain itu, dana yang sepatutnya diperuntukkan kepada sekolah selaras

dengan bilangan murid mendaftar tidak mencukupi dan tidak dikeluarkan dengan sepenuhnya,

dan ini menyebabkan berlakunya sekatan dalam pemerolehan bahan-bahan pendidikan yang lain

dari agensi luar. Oleh itu, bagi mengatasi masalah ini, perlunya sebuah dasar yang di gubal bagi

memantau serta menilai keupayaan guru besar dalam menguruskan kewangan sekolah dengan

cekap dan berkesan.

7.0 RUMUSAN PERBANDINGAN TIGA JURNAL

Berdasarkan pendapat Mahani Hafiz (2000) yang mana menekankan kepemimpinan

pengetua atau guru besar yang berkualiti berupaya untuk mengubah pembolehubah-

pembolehubah tidak bersandar yang lain seperti visi dan misi sekolah, iklim keseluruhan sekolah

dan bilik darjah, gelagat guru, pengurusan guru di dalam bilik darjah, pengendalian dan

penyeliaan kurikulum, serta peluang murid untuk belajar. Sehubungan dengan itu juga,

pengetahuan, kemahiran dan kepakaran adalah pra-syarat yang perlu dimiliki oleh seseorang

pemimpin di sesebuah organisasi seperti sekolah bagi menguruskan kewangan sekolah dengan

cekap dan berkesan.

Oleh itu, secara keseluruhannya didapati ketiga-tiga jurnal ini lebih memfokuskan kepada

peranan yang dilaksanakan oleh pengetua atau guru besar sekolah dalam mengurus dan

mentadbir kewangan sekolah dengan cekap dan berkesan. Burrup (2003) menegaskan

pengurusan kewangan yang cekap bukan bermakna penjimatan wang daripada berbelanja tetapi

lebih menumpukan perbelanjaan berkesan yang menghasilkan manfaat yang banyak kepada

pencapaian murid. Justeru, pengurusan kewangan yang cekap dan berkesan amat bergantung

kepada kebijaksanaan kepemimpinan sekolah untuk merancang sebelum perbelanjaan dilakukan

[13]


di mana dengan perancangan yang teliti, kepemimpinan pengetua akan dapat menentukan agihan

bantuan dengan baik.

Berdasarkan Jurnal 1, kajian lebih menjurus kepada kesan daripada penglibatan guru

besar dalam kursus kewangan yang di anjurkan. Di samping itu, ia turut menjelaskan implikasi

dan kesan daripada kurangnya penyertaan mereka dalam kursus tersebut yang mana boleh

menyebabkan mereka tidak dapat melaksanakan tugas mengurus dengan baik. Namun begitu,

sekiranya mereka aktif melibatkan diri dalam kursus tersebut, secara tidak lansung ia memberi

pendedahan yang secukupnya dalam aspek-aspek pengurusan serta dapat meningkatkan efikasi

pengurusan kewangan di sekolah. Justeru itu, sesuatu kursus, latihan dan program yang di

anjurkan amat penting bagi setiap pengetua atau guru besar untuk meningkatkan tahap

pengetahuan serta mempelbagaikan kemahiran yang di miliki supaya lebih kompetensi dalam

memimpin dan mentadbir urusan kewangan di sekolah.

Seterusnya, kita melihat hasil perbandingan Jurnal 2 yang mana menekankan peranan dan

kerjasama yang perlu di mainkan oleh ibubapa dan pihak NGO bersama-sama pengetua sekolah

amat penting bagi membantu sekolah meningkatkan sumber-sumber kewangan, mengukuhkan

kedudukan kewangan serta memudahkan proses pembangunan sekolah di laksanakan dengan

jayanya. Di samping itu, ia turut menekankan peranan yang perlu di laksanakan oleh pengetua

diantaranya ialah i) pengetua perlu menetapkan satu misi dan visi yang baik dan berkualiti yang

membawa kepada perlaksanaan mengurus dan menggunakan sumber kewangan dengan baik bagi

tujuan aktiviti pengajaran dan pembelajaran, ii) pengetua perlu membuat pengagihan tugas

dengan jelas, iii) pengetua perlu mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam kewangan dan

teknikal bagi memantau kerja-kerja penyediaan rekod, dokumentasi untuk penyata kewangan

sekolah, iv) pengetua perlu bersikap telus, akauntabiliti dan mempunyai integriti yang tinggi bagi

[14]


mengelakkan penyalahgunaan kuasa dan sumber, v) pengetua perlu mempunyai sikap

keusahawanan, vi) pengetua mempunyai kuasa autonomi bagi menguruskan bajet dengan cekap,

vii) pengetua perlu menyebarkan maklumat yang tepat kepada ibubapa dan masyarakat luar dan

akhir sekali adanya pengiktirafan prestasi untuk kakitangan dan guru-guru yang terlibat dalam

unit pengurusan kewangan sekolah.

Selain itu, pengetua juga perlu menggunakan kuasa yang ada untuk menguruskan kewangan

sekolah dengan baik tanpa menyerahkan tugas mereka kepada pihak-pihak yang tidak berupaya

melaksanakannya. Ini bagi mengelakkan berlakunya hasil yang tidak produktif serta memberi

impak negatif kepada prestasi sekolah. Zaidatol Akmnaliah (2000) menjelaskan kepemimpinan

sekolah yang dilantik tanpa sebarang pendedahan mengenai pengurusan kewangan telah

menyebabkan mereka mentadbirkan sekolah secara ‘trial and error’. Senario tersebut berlaku

disebabkan sistem pelantikan pengetua sekolah ketika ini berdasarkan kekananan dan bukan

berdasarkan peningkatan pengetahuan dan kemahiran (Loo, 1999). Implikasinya, mereka akan

menyerahkan tanggungjawab dan peranan tersebut kepada staf bawahan seperti Pembantu Tadbir

Akaun sekolah (Mahani Hafiz, 2000).

Kita juga melihat perbandingan menerusi Jurnal 3, yang mana menyatakan hasil kajian tentang

persepsi ibubapa berkenaan mendapati terdapat banyak kekurangan kemahiran pengurusan

kewangan sekolah oleh guru besar. Ia dapat dilihat dari aspek perancangan dan belanjawan

kewangan serta menyimpan rekod. Justeru, mereka mencadangkan supaya disediakan prosedur

kewangan semasa bagi keberkesanan sesebuah pengurusan kewangan sekolah.

Adi Badiozaman Tuah (2001) dan Zaidatol Akmaliah Lope Pihie (1998) dalam menghuraikan

amalan tersebut berdasarkan konteks di Malaysia telah menjelaskan bahawa seseorang pengetua

[15]


bertanggungjawab untuk memenuhi kehendak perundangan dengan menguruskan kewangan

sektor awam secara check and balance. Perundangan atau peraturan yang digubal bertujuan

untuk menjamin pengurusan kewangan awam diuruskan secara cermat, amanah dan

akauntabiliti. Oleh itu, guru besar dikehendaki melaksanakan aspek-aspek berikut iaitu semua

rancangan dan aktiviti yang telah dilaksanakan seharusnya mencapai visi dan misi yang telah

ditetapkan sekolah, kuasa yang diberikan atau diwakilkan telah digunakan dengan sempurna dan

semua urusan dikendalikan mengikut apa yang dituntut oleh badan perundangan dan peraturan-

peraturan serta tatacara yang berkuatkuasa.

Chediel (2009) menyatakan guru besar bertanggungjawab untuk keseluruhan pengurusan

sekolah.. Berdasarkan kajian ini, ia menunjukkan bahawa guru besar merupakan ketua secara

keseluruhannya dan mempunyai akauntabiliti serta bertanggungjawab ke atas sebarang

keputusan hal ehwal kewangan sekolah. Guru besar juga perlu menguruskan sumber-sumber

kewangan dengan cekap dan menyokong pembiayaan kewangan yang berkesan dan mampan

oleh agensi luar. Selain itu, guru besar turut bertindak sebagai pegawai pengawal yang

seharusnya berupaya untuk mengenal pasti kekuatan dan kelemahan dalam menguruskan

kewangan sekolah bagi tujuan penambahbaikan.

Justeru, rumusan yang dapat dibuat adalah untuk meningkatkan kualiti pengurusan kewangan di

sekolah, guru besar perlu merujuk kepada panduan piawaian mengenai kompetensi yang perlu

dimiliki oleh seseorang pengurus sekolah iaitu mempunyai aspek-aspek pengetahuan dalam

pengurusan kewangan, memiliki nilai professional seperti integriti, akauntabiliti dan telus dalam

menyelenggara kewangan sekolah dan melakukan amalan terbaik dengan mematuhi prinsip dan

peraturan yang telah ditetapkan.

[16]

pengurusan kewangan sekolah

Documents