pengurusan dan pelupusan sisa elektronik. bincangkan

7/23/2019 Pengurusan Dan Pelupusan Sisa Elektronik. Bincangkan

1/9


2/9

PENGURUSAN DAN PELUPUSAN SISA ELEKTRONIK. BINCANGKAN.

Pembuangan e-waste secara tidak terkawal atau jika ia tidak diurus dengan baik

boleh memudaratkan kesihatan manusia dan alam sekitar. Ini ialah kerana e-waste

mengandungi bahan toksik dan logam berat yang sangat berbahaya seperti plumbum,

raksa, arsenik, kadmium, selenium, kromium heksavalen, penebat api (fire retardant)

dan sebagainya yang boleh mengeluarkan dioksin apabila terbakar. Pada masa yang

sama, sisa ini merupakan satu sumber yang berharga dan negara akan rugi jika ia tidak

dimanfaatkan dengan baik. Jika buangan ini diurus dengan baik, ianya juga dapat

memberi peluang perniagaan yang memberi pulangan yang lumayan, kerana di dalam

e-waste terdapat juga bahan-bahan bernilai seperti emas, perak dan lain-lain. Menurut

satu kajian, pasaran untuk e-waste di peringkat dunia dijangka meningkat daripada US$

6.9 bilion pada tahun 2009 kepada US$ 21 bilion pada 2020.

Sememangnya pengurusan buangan sisa pepejal di Malaysia pada ketika ini

amat mencabar dan seringkali menjadi isu nasional. Kebanyakan tapak pelupusan

sampah di Malaysia kini mempunyai hayat tampungan yang semakin berkurangan. Ini

disebabkan oleh numlah penjanaan bahan sisa pepejal dan pertambahan penduduk

yang semakin meningkat. Pada ketika ini, dianggarkan 18,000 tan sisa pepejal

dihasilkan setiap hari di seluruh Malaysia. Di Kedah misalnya sehingga tahun 2006

terdapat lebih kurang 11 buah tapak pelupusan sisa pepejal dan 50% daripadanya

mempunyai jangka hayat tidak lebih daripada empat tahun. Antara isu yang sering

timbul mengenai pengurusan tapak pelupusan sisa pepejal adalah aspek penempatan

dan rekabentuknya yang tidak menepati spesifikasi kejuruteraan dan tidak menerapkan

konsep mesra alam. Hal ini mengundang pelbagai kesan buruk terhadap persekitaran


3/9


seperti bau busuk dan pelepasan air larut resap daripada tapak pelupusan sehingga

menjejaskan kualiti air sungai di kawasan berhampiran.

Dalam konteks buangan elektronik pula, ia memerlukan suatu sistem

pengurusan yang agak kompleks dan berbeza dengan pengurusan sisa pepejal harian.

Sejak tahun 1990, Kesatuan Eropah telah melarang pelupusan buangan elektronik

bersama dengan sisa pepejal harian. Terdapat beberapa sebab utama mengapa

buangan elektronik perlu di urus secara sistematik. Antaranya adalah kerana sisa

elektronik mengandungi bahan kimia berbahaya yang boleh memudaratkan kesihatan

manusia dan alam sekitar. Terdapat lebih kurang seribu jenis bahan kimia dalam sisa

elektronik. Ini termasuklah beberapa jenis logam berat yang boleh membawa kesan

toksik kepada manusia seperti plumbum, raksa dan kadmium. Sisa elektronik juga

mengandungi Polychlorinated Biphenyls (PCBs) yang boleh membawa kesan

karsinogenik kepada manusia. Kajian yang dibuat oleh Basel Action Network (BAN),

daripada sejumlah 500 juta komputer, adalah didapati ianya mengandungi 2.8 billion

kilogram plastik, 716.1 juta kilogram plumbum dan 286,700 kilogram raksa. Secara

puratanya setiap sebuah monitor komputer mempunyai 6% plumbum yang

kebanyakkannya terdapat dalam kaca tiub sinar katod (CRT).

Sebab kedua kenapa sisa elektronik perlu diuruskan secara sistematik adalah

kerana peningkatan drastik jumlah bahan sisa elektronik. Jumlah tapak pelupusan yang

sedia ada kini amat terhad dan tidak sesuai untuk pelupusan sisa elektronik. Pelupusan

sisa elektronik kebiasannya memerlukan proses yang agak kompleks. Kaedah

pelupusan bahan sisa elektronik juga perlu mematuhi perundangan alam sekitar yang


4/9


ditetapkan. Sehubungan itu, Kerajaan Malaysia memang serius dalam memastikan e-

waste diuruskan secara selamat dan berkesan di negara kita supaya tidak memberi

kesan negatif kepada alam sekitar dan kesihatan rakyat, di samping memperolehi

manfaat ekonomi. Pendekatan yang diambil merangkumi penguatkuasaan undang-

undang dan peraturan termasuk mengawal pengimportan E-Waste secara haram,

penggalakan aktiviti pemerolehan kembali buangan tersebut dan meningkatkan

kesedaran masyarakat.

Buangan elektronik kini dijadikan sumber bahan mentah untuk industri kitar

semula bagi mendapatkan bahan-bahan kimia yang bernilai untuk kegunaan lain.

Selain itu, buangan elektronik seperti komputer boleh diguna semula dengan kaedah

membaik pulih komputer lama. Konsep 3R (reuse, reduce, recycle) telah diterapkan

dalam usaha untuk mengelakkan bahan buanagan elektronik terus dilupus dan

mencemarkan alam. Bagaimanapun, kaedah pelupusan buangan elektronik perlu

mematuhi prosedur perundangan yang ketat. Di Malaysia, buangan elektronik perlu

mematuhi perundangan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 yang ditadbir oleh Jabatan

Alam Sekitar. Buangan elektronik dikategorikan sebagai Buangan Terjadual di bawah

Kod SW110.

Pelupusan buangan eletronik perlu mengikuti pertauran-peraturan yang

ditetapkan. Konsep buaian hingga ke liang lahad diamalkan bagi memastikan tiada

sebarang ketirisan dalam pelupusan bahan buangan ini. Mengurus buangan elektronik

daripada ia terhasil sehingga ianya dilupuskan di tapak pelupusan selamat yang

dilesenkan oleh kerajaan. Dalam konteks antarabangsa, buangan elektronik telah


5/9


disenaraikan di bawah kod A1180 dan kod A2010 dibawah Perjanjian Basel. Perjanjian

Basel ini bermatlamat untuk menggerakkan masyarakat antarabangsa mengenai usaha

manjaga kesihatan manusia dan alam sekitar daripada kesan bahan buangan

berbahaya serta berusaha untuk mengurangkan penghasilan dan mengawal

pergerakkan buangan berbahaya rentas benua. Malaysia merupakan datu daripada 116

buah negara yang telah menandatangani Perjanjian Basel pada tahun 1989.

Pengurusan buangan elektronik di Malysia perlu dilihat sebagai suatu cabaran

besar. Ianya mampu dilaksanakan dengan kesedaran dan kerjasama antara semua

pihak termasuk individu, agensi kerajaan dan badan bukan kerajaan. Selain daripada

polisi dan perundangan amalan mesra alam perlu diterapkan di semua peringkat untuk

memastikan risiko buangan elektronik ini dapat dikawal pada tahap minimum. Antara

amalan yang boleh dilakukan adalah dengan mengembalikan setiap barangan

elektronik yang lusuh kepada penjual. Amalan yang kedua pula adalah dengan

menukar barangan elektronik yang lama apabila membeli barangan yang baru. Amalan

ketiga pula adalah menghantar barangan elektronik yang lama ke pusat-pusat kitar

semula. Amalan yang keempat pula adalah penggunaan komputer di sektor awam

umpamanya perlu di servis secar berkala bagi memanjangkan hayat penggunaan

barangan elektronik.

Dasar dan strategi Kerajaan dalam pengurusan e-waste adalah sepertimana

termaktub dalam Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005

yang telah dikuatkuasakan mulai 15 Ogos 2005. Menurut Peraturan ini, E-Waste boleh

didefinisikan sebagai peralatan elektronik dan elektrikal yang telah luput dan ianya


6/9


adalah salah satu daripada berbagai jenis buangan terjadual atau scheduled waste

dengan kod SW 110. Peraturan ini juga memperuntukkan untuk pemerolehan kembali

e-waste seboleh mungkin. E-waste yang tiada nilai komersial perlu dilupuskan di

tapak/premis yang dilesenkan oleh pihak JAS.

Sehingga kini, sebanyak 153 lesen telah dikeluarkan oleh JAS untuk kemudahan

pemerolehan kembali buangan terjadual di Malaysia, iaitu sebanyak 19 kemudahan

penuh perolehan kembali (full recovery facility) dan 134 kemudahan separa perolehan

kembali (partial recovery facility) termasuk 7 yang dilesenkan oleh JAS Sarawak

Kemudahan ini menjalankan aktiviti mengasingan bahan berguna di dalam e-waste

seperti logam, kaca dan plastik dan akhirnya memperolehi logam-logam spesifik seperti

tembaga, emas, perak dan sebagainya, untuk dijual pada harga yang lebih tinggi untuk

kegunaan-kegunaan lain yang juga akan memberi pulangan hasil yang sangat baik.

Semenjak penguatkuasaan Peraturan Buangan Terjadual 2005, kuantiti e-waste yang

dikutip untuk dipemerolehan kembali oleh kemudahan-kemudahan yang dilesenkan

telah meningkat dari 40,300 tan metrik pada 2006 kepada 134,000 tan metric pada

tahun 2009. Di Sarawak pula, dianggarkan 641 MT E-Waste terhasil untuk tempoh

Januari hingga Oktober 2010.

Di samping itu, pada 30 Ogos 2007 Kerajaan telah meminda seksyen 34B, Akta

Kualiti Alam Sekeliling 1974 di mana pihak yang didapati bersalah melupuskan e-waste

secara haram boleh dikenakan penjara mandatori tidak melebihi 5 tahun penjara dan

denda tidak melebihi RM 500,000. Berikutan ini, sepanjang tahun 2009, sebanyak 28

illegal shipment telah berjaya ditahan oleh pihak Jabatan Kastam dan Eksias Di Raja.


7/9


Kesemua shipment berkenaan telah dikembalikan ke negara asal seperti Amerika

Syarikat, Korea Selatan, India, Kanada, Indonesia, Jepun, New Zealand, Hong Kong,

Filipina, Singapura dan China. Kebanyakan e-waste berkenaan terdiri daripada alat-alat

komputer dan CRT (cathode ray tube). Selain itu, tindakan mahkamah telah diambil ke

atas satu kes pengimportan e-waste secara haram ke negara ini pada tahun 2009.

Pengarah Syarikat berkenaan telah dijatuhkan hukuman denda sebanyak

RM180,000.00 serta penjara mandatori selama satu hari.

E-Waste juga tersenarai sebagai buangan berbahaya di bawah Konvensyen

Basel Yang Mengawal Pergerakan Merentasi Sempadan Buangan Berbahaya di bawah

Annex VIII dengan kod A 1180 dan A 2010, di mana Malaysia adalah parti kepada

Konvensyen tersebut. Bagi mengelakkan pengimportan E-Waste secara haram dari luar

negara pula, Jabatan Alam Sekitar telah mengeluarkan satu garis panduan bertajuk

Guidelines for the Classification of Used Electrical And Electronic Equipment In

Malaysia, 2008. Garis panduan ini menggariskan bahawa pengimportan E-Waste bagi

tujuan pemerolehan kembali dan pelupusan adalah dilarang sama sekali. Walau

bagaimanapun, pengimportan Used Electrical And Electronic Equipment masih

dibenarkan bagi tujuan guna semula jika barangan berkenaan disahkan masih

berfungsi dengan baik atau berumur tidak melebihi 3 tahun daripada tarikh ianya

dikeluarkan.

Di samping penguatkuasaan undang-undangan dan penggalakan aktiviti

pemerolehan kembali, Kementerian dan pihak JAS dengan kerjasama semua pihak

juga mengadakan pelbagai program kesedaran seperti Program Rakan Alam Sekitar


8/9


dan Sambutan Minggu Alam Sekitar Malaysia untuk meningkatkan kesedaran alam

sekitar termasuk isu pengurusan sisa E-waste. Dalam Sambutan Minggu Alam

Malaysia 2010 (Peringkat Kebangsaaan) yang telah diadakan pada 21 Oktober 2010,

pengurusan E-waste telah diberi tumpuan dengan penyertaan aktif oleh syarikat-

syarikat pemerolehan kembali ewaste, pihak kutipan e-waste dan juga syarikat telefon

bimbit.

Untuk mencapai keberkesanan pengurusan E-Waste secara menyeluruh,

Jabatan Alam Sekitar juga telah mengadakan beberapa kempen kesedaran orang

ramai mengenai kitar semula dan pelupusan E-Waste. Kempen yang pernah dan

sedang dijalankan menerusi kerjasama Persatuan Industri Komputer dan Multimedia

(PIKOM), Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Pihak Berkuasa

Tempatan, Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara dan Syarikat Alam Flora Sdn.

Bhd. telah diadakan di beberapa negeri seperti Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur,

Selangor, Pulau Pinang, Melaka dan Johor. Kempen ini bertujuan dan memastikan E-

Waste yang terhasil akan dikutip, dikumpulkan dan tidak dibuang di tapak pelupusan

sampah. Ini dilakukan untuk mengelakkan kesan pencemaran jangka panjang akibat

dari kandungan logam-logam berat seperti raksa, nikel dan plumbum.

Selain itu, kempen kesedaran mengenai pengumpulan buangan bateri dan

telefon bimbit telah dijalankan oleh pihak JAS. Bagi maksud ini sebanyak 440 buah tong

kitar semula telah ditempatkan di 200 premis pejabat-pejabat agensi kerajaan termasuk

di Putrajaya, agensi swasta termasuk pusat penjualan telefon bimbit, institusi pengajian

tinggi serta beberapa buah pasaraya membeli-belah utama. Kempen ini adalah untuk


9/9


menggalakkan orang ramai meletakkan bateri dan telefon bimbit luput di dalam tong

kitar semula untuk untuk tujuan pemerolehan kembali atau pelupusan secara teratur.

Untuk mempertingkatkan lagi keberkesanan pengurusan E-Waste, Jabatan Alam

Sekitar sedang mengkaji menggubal peraturan atau take back policy khusus untuk

menggalakkan semua pengeluar atau pengimport barangan elektrik dan elektronik

mengambil balik barangan elektrik dan elektronik yang telah luput untuk dikitar semula

atau dilupuskan secara selamat. Khususnya di Sarawak pula, disarankan agar kerja

sama erat dan kempen pengumpulan E-Waste ini dipergiatkan dengan lebih proaktif di

antara JAS Sarawak dan Pihak Berkuasa Tempatan mahu pun Pejabat Residen

Bahagian dengan memperbanyakkan pusat 3P iaitu Pemungutan, Pengumpulan dan

Pengangkutan serta mengwujudkan kemudahan penuh atau separa perolehan kembali

E-Waste di semua Bahagian Sarawak.

pengurusan dan pelupusan sisa elektronik. bincangkan

Documents