penentu kepuasan nelayan terhadap program bantuan kerajaan...

Penentu Kepuasan Nelayan terhadap Program Bantuan Kerajaan di Terengganu

MOHDSHALADDINMUDAWANABDULAZIZWANMOHDAMIN

FAUZIAHABUHASANSHUKERYMOHAMEDNIKHAZIMAHNIKMAT

ISMAILOMARMOHAMMADMAHDIABAS

NOORHASLINAMOHAMADAKHIRSAFWANMOHDNOR

Abstrak

Faktor peranan kerajaan, prasarana, kursus dan latihan, khidmat nasihat, pemasaran, penguatkuasaan serta penyelidikan dan pembangunan adalah penting untuk meningkatkan kepuasan hidup para nelayan. Tujuan kajian ini adalah untuk mengenal pasti faktor-faktor kepuasan nelayan terhadap program bantuan kerajaan yang disediakan di negeri Terengganu. Ia perlu bagi menilai sama ada polisi kerajaan dalam pemberian bantuan kepada para nelayan dapat memberi kepuasan dan meningkatkan kualiti hidup mereka. Kajian ini melibatkan sejumlah 300 responden yang dipilih menggunakan persampelan rawak berstrata mengikut daerah di Terengganu. Data dianalisis menggunakan kaedah deskriptif dan inferensi yang melibatkan ujian-t, analisis varian, korelasi dan regresi. Hasil dapatan menunjukkan peranan kerajaan memberi sumbangan yang tinggi kepada kepuasan nelayan dengan nilai 0.465. Atribut nelayan pula menyumbang nilai 0.395 atau 39.5 peratus perubahan terhadap kepuasan nelayan.

Kata kunci: Kepuasan, kualiti hidup, bantuan.

Abstract

Government roles, infrastructure, training, advisory service, marketing, enforcement, and research and development are important factors that can raise the life satisfaction of fishermen. The aim of this research is to identify the determinant factors of fishermen’s satisfaction towards the government aids’

Jurnal Pembangunan Sosial Jilid 14 (Jun) 2011: 67–87

68 Jurnal Pembangunan Sosial Jilid 14

programme in the state of Terengganu. This is necessary to assess whether the government policy on giving aids to the fishermen can give satisfaction and improve their quality of life. This research involved 300 respondents chosen using stratified random sampling in several fishing districts in the state of Terengganu. Data were analyzed through descriptive and inferential statistics using t-test, variance analysis, correlation and regression. The findings show that government aids contribute to the higher level of satisfaction with R² = 0.465. While fishermen attribute contribute R² = 0.395 or 39.5 percent of fishermen satisfaction.

Keywords: Satisfaction, quality of life, aids.

Pengenalan

MajoritipendudukTerengganuterdiridaripadanelayan,penternakdanpetani.Kebanyakan daripada mereka telah sekian lama menerima bantuan dansokonganmelaluiprogrambantuankerajaansamaadadaripadakerajaannegeriataukerajaanpusat.Walaupunbegitu,tarafsosioekonomikomunitiinimasihrendahdanketinggalanberbandingdengankomunitilain.Kajianspesifikdanterkinimengenaikepuasannelayanterhadapbantuanyangditerimamasihlagiterhad terutamanya di peringkat negeriTerengganu.Memandangkan negeriTerengganukinirancakmembangundenganaspirasimencapaimatlamatVisiNegaraberstatusnegaramajutahun2020,makaprosestransformasimasyarakatperlu dipergiat supaya pembangunan ekonomi negeri Terengganu tidakketinggalandaripadanegeri-negerilain.Transformasipertanian,penternakandanperikanantradisionalkepadapertanian,penternakandanperikananmodendijangkamempunyaiimpakyangbesarkeataspembangunannegeri.

Padatahun2006,pendapatanperkapitakomunitinelayan,penternakdannelayanhanyalebihkurangRM3,000berbandingpendapatanperkapitanasionalRM12,000.Padatahun2020,pendapatanperkapitanegaradijangkamencapaiUSD10,000ataulebihkurangRM38,000.Bolehkahparanelayan,penternakdannelayannegarakhususnyadinegeriTerengganumelonjakkanpendapatanperkapitamerekaketahapitu?Wajarkahmerekaterusdibantuatauperlukahprogramdansistembantuandiubahsuaisupayadapatmeningkatkankeberkesanannya?Justeruitu,tujuankajianiniadalahuntukmengetahuitahapkepuasan nelayan terhadap bantuan yang diterima daripada kerajaan negeridanpersekutuandisetiapdaerahdiTerengganu.

Secaraumumnya terdapatbanyakdefinisimengenai tahapkepuasan,misalnya Agho, Mueller dan Price (1993) mendefinisikan kepuasan ialahsejauhmanakah seseorang itu berpuashati terhadap apa yang diperolehnya.PenyelidiksepertiWittdanNye(1992),HadleydanMitchell(2002)bersetuju

Penentu Kepuasan 69

kepuasanmerupakansatuisuyangsangatpentingdanperludiberiperhatianseriusolehsemuapihak.SebagaicontohHadleydanMitchell (2002)dalamkajiannya merumuskan bahawa tahap kepuasan merupakan faktor pentingdalammenentukankeberkesanansetiapaktivitiyangdilaksanakanolehpihakberwajib.BarrowsdanWesson (2001),danEllickson(2003)menyenaraikanfaktorpenentukepuasanmerangkumipekerjaanitusendiri,polisidanprosedurkerajaan, bantuan kelengkapan dan peralatan serta faktor demografi sepertijantina,umur,pengalamandanperingkatpekerjaan.Berhubungdenganpolisi,kajianSuchman(2001)mendapati iamerupakansebahagiandaripadafaktordalamanyangmempengaruhikepuasanmanusia.

Objektif Kajian

Diantaraobjektifutamakajianiniadalah:

1.Mengenalpastifaktor-faktordominankepuasannelayan.2. Mengenal pasti kepuasan nelayan secara keseluruhan dan juga

mengikutfaktor-faktorpenentu.3. Mengkaji hubungan antara faktor-faktor dalam dimensi program

bantuankerajaandengankepuasan.4. Mengkaji sejauh manakah sikap dan demografi selaku pemboleh

ubahmoderator keatashubunganantaraatributdanprogrambantuankerajaandengankepuasan.

Tinjauan Literatur

Sektorpertanianadalahsektoryangmenyumbangsumbermakananterpentingdinegara ini.Selainmenjadipenyumbangutamaterhadapsumbermakananpenduduk negara ini, sektor ini jugamerupakan salah satu sektor ekonomiyang strategikdanberupayauntukmengimbangkanpembangunandi antarakawasanbandardanluarbandar(Abdullah,2004).SektorinitelahmemberisumbanganpentingterhadapKeluaranDalamNegaraKasar(KDNK)negaraiaitu sebanyak 8.2% (Jabatan Perikanan Malaysia, 2005; Banci Pertanian,2005).

Dalam usaha untuk meningkatkan lagi prestasi sektor pertanian ini,satu penekanan yang serius telah diberikan dalam RMK-9 (2007) denganmatlamat untuk menjadikannya sebagai penggerak dalam mengubah halatujusektorpertaniandanasastanikepadaPertanianBaru.MatlamatiniakandilaksanakanberdasarkankepadalimaterasyangterkandungdalamRMK-9(2007)iaitumeningkatkanpengeluaranpertaniantermasukpenerokaansumberpertumbuhanbarudenganpenyertaanyanglebihbanyakdarisektorswasta,mengembangkanaktivitipemprosesanberasaskanpertaniandankepelbagaian


produk, memperkukuhkan pemasaran dan rangkaian global, meningkatkanpendapatanpekebunkecil,nelayandanmenambahbaiksistempenyampaianperkhidmatan. Selain itu, antara matlamat lain yang terkandung dalamrancanganiniialahmenanganiisuberkaitankewujudankelompokkemiskinandalamkalangannelayankecil,prosespenukaranstatuskebunkepadaladangdankekangantanahpertanian.

Matlamat yang terkandung dalam RMK-9 (2007) ini adalahkesinambungandariDasarPertanianNegaraKetiga(1998–2010)yangmanaobjektifutamanyaialahuntukmemaksimumkanpendapatan,samaadakepadaKDNK, pendapatan eksport mahupun pendapatan nelayan, penternak dannelayanmelaluipenggunaansumbersecaraoptimummelaluisektorini.MelaluiPelan Induk Pertanian III (2006–2020) pula, sektor ini akan dibangunkanlebih pesat lagi denganmemberi tumpuan khusus kepada industri asas tanisepertikelapasawit,getahdanindustrimakananhalaluntukdimajukansupayasetandingdenganindustri-industrilaindinegaraini.

Metodologi Kajian

Kajian inibertujuanuntukmengenalpastibeberapapembolehubahsebagaifaktorpenentukepadakepuasannelayanterhadapprogrambantuankerajaan.Terdapatduadimensiutamayangmenjadipenentukepadakepuasannelayaniaitu atribut nelayan dan program bantuan kerajaan (peranan kerajaan).Pemboleh ubah yang digunakan dalam profil nelayan adalah pendapatan,perbelanjaan, simpanan, rumah kediaman, tanah, kenderaan, peralatan,kesihatan, keselamatan dan pendidikan. Manakala bagi dimensi peranankerajaan pulamerangkumi bantuan kerajaan, prasarana, kursus dan latihan,khidmat nasihat, pemasaran, penguatkuasaan serta penyelidikan danpembangunan.Atribut nelayan dan peranan kerajaan merupakan pembolehubah bebas kepada pemboleh ubah bersandar yang diwakili oleh kepuasannelayan.Rajah1menunjukkanpertalianantaraprofilrespondendanperanankerajaandenganfaktorsikapdandemografiyangdianggapsebagaimoderatorkepada kepuasan nelayan. Ini menunjukkan selain profil responden danperanankerajaan,diandaikansikapdandemografijugamempengaruhitahapkepuasannelayanterhadapprogrambantuankerajaan.

Soal Selidik

Soal selidik kajian ini mengandungi empat bahagian utama. Bahagian Amerangkumi maklumat demografi seperti jantina, umur, taraf pendidikan,tarafperkahwinan,bilangananak,bilangan tanggungan,bilangan isi rumah,tempoh bekerja sebagai nelayan, jumlah perbelanjaan, jumlah pendapatan,jumlah simpanan, tarafpemilikan rumah, tanahdankenderaan.BahagianB

Penentu Kepuasan 71

pulameliputiprofilpekerjaanyangmengumpulmaklumat tentangpendapatresponden mengenai kualiti hidup yang ditunjukkan oleh indikator sepertiperbelanjaan, pendapatan, simpanan, rumah kediaman, tanah, kenderaan,peralatan,kesihatan,keselamatandanpendidikan.BahagianCtertumpukepadasoalan berkaitan dengan program bantuan kerajaan seperti jenis bantuan,prasarana,kursusdanlatihan,pemasaran,penguatkuasaansertapenyelidikandanpembangunan.BahagianDpulamengandungimaklumatyangberkaitandengan sikap nelayan terhadap program bantuan kerajaan. Jawapan bagisoalan-soalandalamBahagianB,CdanDadalahmenggunakanskalaLikert.Skalayangdigunakanadalahdari nilai 1hingga5 iaitunilai 1 adalahbagiSangatTidakBersetuju,nilai2bagiBersetuju,nilai3bagiBerkecuali,nilai4bagiBersetujudannilai5bagiSangatTidakBersetuju.

Rajah 1. Kerangkapenyelidikan.

Keputusan Ujian Kebolehpercayaan dan Kenormalan

NilaiCronbach’s Alpha bagifaktor-faktoryangdikajidalamkajianiniadalahseperti Jadual1.Terdapat tigadimensi faktoryang terlibatdalamkajian iniiaitukualitihidupnelayanyangmengandungi30itemnilaialpha nya0.767,peranankerajaannilaialpha0.78,sikapkomunitinelayannilaialpha0.60danbagipembolehubahbersandarpulaiaitukepuasannelayannilaialphaadalah

!

AtributNelayan:PendapatanPerbelanjaanSimpananRumahKediamanTanahKenderaanPeralatanKesihatanKeselamatanPendidikan

PerananKerajaan:BantuankerajaanPrasaranaKursus&LatihanKhidmatNasihatPemasaranPenguatkuasaanPenyelidikan&Pembangunan

SikapNelayan

KepuasanNelayan


0.686. Seterusnya ujian kenormalan bagi kepuasan nelayan menunjukkanbertaburannormaldengannilaipencongan0.44dankurtosis0.151.Jadual1

Keputusan Analisis Ujian Kebolehpercayaan

Dimensi BilanganItem AlphaAtributNelayanPerananKerajaanSikapKepuasanNelayan

30181016

0.7670.7800.6000.686

Hasil Kajian dan Perbincangan

Sejumlah70respondendiambildaridaerahKualaTerengganu,diikutidaerahSetiu danDungunmasing-masing 60 dan 59 responden. Peratusan nelayandaridaerahBesutadalahsebanyak15%,manakaladiKemaman ialah11.7peratus.Bilangan respondenyangpaling sedikit adalahdaridaerahMarangiaitumelibatkan31orangnelayansahaja. Umur Responden

Taburanumurrespondenmenunjukkankebanyakandaripadarespondenberadadalamlingkunganumur50hingga59tahun,iaitu34.9%(Jadual2).

Jadual2

Taburan Umur Responden

KategoriUmur(tahun)Responden

Kekerapan PeratusKurangdaripada20 2 0.720–29 13 4.330–39 33 11.040–49 93 31.050–59 101 33.760–69 43 14.370–79 13 4.380+ 2 0.7Jumlah 300 100.0

Penentu Kepuasan 73

Lingkunganumurkedua tinggiadalah40hingga49 tahundenganbilanganresponden sebanyak 87 orang (28.9%). Terdapat 13 orang responden yangberumur melebihi 70 tahun, manakala tidak ada responden yang berumurkurangdaripada20tahun.Kajianinimendapatirespondenyangtertuaadalahberumur87tahun,sementarapurataumurrespondenadalah50tahun.Darisegitarafperkahwinan,terdapatsebanyak87.3%(261orang)daripadarespondentelah berkahwin. Hanya 8.4 % (25 orang) sahaja masih belum berkahwin,manakala4.3peratus(13orang)adalahduda.

Pendidikan Responden

Sebahagian besar daripada responden adalah berpendidikan sekolah rendah(65.3%).TerdapatjuganelayanyangmempunyaisijildiperingkatSRP/PMRiaituseramai39orang,manakaladiperingkatsijilSPMpulaseramai31orang.Hanya 11 peratus daripada responden tidak bersekolah dan cuma seorangsahajayangmempunyaisijilDiploma.

Jadual3

Pendidikan Responden

TarafPendidikanResponden

Kekerapan Peratus

Ijazah 0 0.0Diploma 1 0.3STPM 0 0.0SPM 31 10.3SRP/PMR 39 13.0Sekolahrendah 196 65.3Tidakbersekolah 33 11.0Jumlah 300

Tanggungan Responden

Daripada 281 responden nelayan yang dikenal pasti, purata tanggungannelayanadalahseramailimaorang(Jadual4).

Tanggunganyangpalingtinggiadalah14orang.Kumpulantanggungantigahinggaempatdanlimahinggaenammempunyaiperatusanyanghampirsama iaitu sebanyak 28 peratus. Dua isi rumah sahaja yang mempunyaibilangantanggunganmelebihisembilan.


Jadual4

Bilangan Tanggungan Responden

Bilangan TanggunganResponden

Kekerapan Peratus0 0 0.01-2 50 17.83-4 79 28.15-6 81 28.87-8 51 18.19+ 20 7.2Jumlah 281 100.0

Pendapatan dan Perbelanjaan Isi Rumah Responden

Sebahagian besar responden memperoleh pendapatan kurang daripadaRM700.00 (Pendapatan Garis Kemiskinan RMK-9) dari kerja-kerja utamasebagai nelayan. Pendapatan purata kerja utama ketua isi rumah nelayanadalah dianggarkan RM552.10. Secara umumnya tahap pendapatan isirumahmempengaruhi perbelanjaan mereka. Jumlah paling ramai iaitu 100orangrespondenmembelanjakansekitarRM300.00sebulan.HanyasegelintirsahajayangmampuberbelanjalebihdariRM500.00sebulaniaitu17peratus.Memandangkan pendapatan yang diperoleh adalah terhad, maka ianyadiperuntukkan untuk tujuan-tujuan tertentumengikut keutamaan.AnggaranpurataperbelanjaanisirumahpetanidannelayandirumuskandalamJadual5.

Jadual5

Purata Perbelanjaan Isi Rumah mengikut Jenis Perbelanjaan

JenisPerbelanjaanResponden

Purata(RM)Makanan/Minuman 370.00Pakaian 120.23Kediaman 87.25Pendidikan 153.54Kesihatan 42.53Pengangkutan 138.63Lain-lain 69.75

Penentu Kepuasan 75

Jenis-Jenis Bantuan dan Analisis Kepuasan

Jadual6menunjukkanjenis-jenisbantuankerajaanyangtelahditerimaolehresponden.BerdasarkanJadual6tersebut,kategoripenangkapanmerupakankategori bantuan yang paling banyak diterima oleh responden. Dieselmencatatkan peratus yang tertinggi di mana 85 peratus responden telahmenerima bantuan tersebut. Bantuan yang kedua tertinggi diterima olehresponden ialah enjin dengan 37.7 peratus. Selain daripada itu, 35 peratusrespondentelahmendapatbantuanbot.Khidmatnasihatmerupakanbantuanyangpalingsedikitditerimadalamkategoripenangkapaniaitu19.3peratus.Bagikategoripenternakanpula,jumlahpenerimabantuansecarakeseluruhanhanyasebanyak1.3peratus.Daripadajumlahitu,0.7peratusmendapatbantuankolam,manakalabenihdanmakananmasing-masingmencatatkan0.3peratus.

Kategoribantuanyangseterusnyaialahpemprosesan.Hanyaseorangresponden(0.3%)yangmenerimabantuanperalatandanseoranglagimenerimabantuan dari segi pemprosesan. Bagi kategori ini, tiada responden yangmenerimabantuandarisegiperlabelan.Kategoriyangterakhirbagibantuankerajaan ialahpemasaran.Terdapatdua jenisbantuandibawahkategori iniiaitu gerai dan khidmat nasihat.Walau bagaimanapun, tiada nelayan yangmenerimabantuangeraimanakalahanyaseorangresponden(0.3%)menerimabantuankhidmatnasihat.

Jadual6

Penerima Bantuan Kerajaan mengikut Kategori dan Jenis

BantuanNelayanBilanganPenerima PeratusKategoriBantuan Jenisbantuan

Penangkapan Bot 105 35.0Enjin 113 37.7Diesel 255 85.0Pukat 61 20.3Khidmatnasihat 58 19.3

Penternakan Kolam 2 0.7Benih 1 0.3Makanan 1 0.3

Pemprosesan Peralatan 1 0.3Pembungkusan 1 0.3Perlabelan 0 0.0

Pemasaran Gerai 0 0.0Khidmatnasihat 1 0.3


Merujuk kepada Jadual 7, kebanyakan responden dapat menggunakankemudahanprasaranayangdisediakanolehkerajaan.Sebanyak89.7peratusrespondenmenyatakanbahawaterdapatkemudahanjetiyangtelahdisediakanolehkerajaanditempatmereka,manakala88.7peratuspulauntukpelabuhanataupangkalan.Selain itu,80.3peratus lagimenerimakemudahandarisegitempatlelong.Kemudahanbengkelpembaikanbotataulimbunganmerupakankemudahanyangpalingrendahdidapatidengan50.3peratus.

Jadual7

Jenis Prasarana yang Diterima oleh Responden

JenisPrasarana Kekerapan PeratusPelabuhan/Pangkalan 266 88.7Jeti 269 89.7Tempatlelong 241 80.3Mesintarikbot 168 56.0Bengkelpembaikanbot/Limbungan 151 50.3

Darisegikursusdanlatihan,kebanyakanrespondeniaitu64peratusmenerimalatihanyangberkaitandenganpenangkapan.Nilaiyangkeduatertinggiialahlatihanberkaitanpemasarandengan25.3peratus.Selaindaripadaitu,latihanuntuk penternakan dan pemprosesan mencatatkan nilai yang hampir sama,dengan25peratuspenerimalatihanuntukpenternakanmanakala24.7peratusuntuklatihanberkaitanpemprosesan.

Jadual8

Kursus dan Latihan yang diterima Responden

JenisKursus/Latihan Kekerapan PeratusLatihanberkaitanpenangkapan 192 64.0Latihanberkaitanpenternakan 75 25.0Latihanberkaitanpemprosesan 74 24.7Latihanberkaitanpemasaran 76 25.3

Kepuasan Responden terhadap Bantuan Kerajaan

Majoriti responden berpuas hati dengan bantuan yang diberikan oleh pihakkerajaan seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 9. Daripada 105 orangpenerimabantuanbot,hanya4orang(3.9%)sahajayangtidakberpuashati,

Penentu Kepuasan 77

manakala selebihnya berpuas hati dengan bantuan tersebut. Selain itu, 93.8peratusdaripadapenerimaenjinberpuashatidenganbantuanyangditerima.

Keadaan yang sama juga dapat dilihat dalam kalangan penerimabantuanyangpalingbanyakiaitudiesel.Seramai240orangresponden(94.1%)berpuashatiberbandinghanya5.9peratusyangtidakberpuashati.Walaupunjumlahpenerimabantuanpukat hanya seramai 61orang, 57orang (93.4%)daripadanyaberpuashatidenganbantuantersebut.Bagikhidmatnasihatpula,96.5peratuspenerimaberpuashatiberbandingperatusyangtidakberpuashatihanyasebanyak3.5peratus.

Bagi penerima bantuan kolam, hanya 50 peratus daripada merekaberpuashatidenganbantuanyang telahditerima.Kesemua respondenyangmenerimabantuanbenihdanmakananpulatidakberpuashatidenganbantuanyangditerima.Berbezadenganbantuanperalatan,pembungkusandankhidmatnasihat,kesemuanelayanyangterlibatberpuashatidenganbantuan-bantuantersebut.

MerujukkepadaJadual10,kebanyakanrespondenberpuashatidenganprasarana yang disediakan oleh kerajaan. Walau bagaimanapun, peratusrespondenyangtidakberpuashatiterhadapprasaranaagaktinggiberbandingpenerimabantuankerajaan.Daripada266orangpenerima,202orang(75.9%)berpuashatidengankemudahanpelabuhanataupangkalan.Bagijetipula,73.6peratus berpuas hati,manakala yang selebihnya tidak berpuas hati.Tempatlelong jugamenunjukkan peratusan yang hampir sama bagi penerima yangberpuashatiiaitusebanyak72.6peratus.

Mesintarikbotdanbengkelpembaikanbotataulimbunganmerupakanduajenisprasaranayangmencatatkanperatusyangagaktinggibagipenerimayang tidak berpuas hati. Bagimesin tarik bot, 38.2 peratus penerima tidakberpuas hati manakala bengkel pembaikan bot mencatatkan 49 peratuspenerimayangtidakberpuashatidengankemudahanyangdisediakan.Walaubagaimanapun, peratus penerima yang berpuas hati adalah lebih tinggi jikadibandingkandenganperatuspenerimayangtidakberpuashati.

Jadual9

Kepuasan Responden terhadap Bantuan Kerajaan

JenisBantuan Kekerapan Peratus

BotTidakpuashati 4 3.9Puashati 101 96.1Jumlah 105 100.0

(sambungan)


JenisBantuan Kekerapan Peratus

EnjinTidakpuashati 7 6.2Puashati 106 93.8Jumlah 113 100.0

DieselTidakpuashati 15 5.9Puashati 240 94.1Jumlah 255 100.0

PukatTidakpuashati 4 6.6Puashati 57 93.4Jumlah 61 100.0

KhidmatnasihatTidakpuashati 2 3.5Puashati 56 96.5Jumlah 58 100.0

KolamTidakpuashati 1 50.0Puashati 1 50.0Jumlah 2 100.0

BenihTidakpuashati 1 100.0Puashati 0 0.0Jumlah 1 100.0

MakananTidakpuashati 1 100.0Puashati 0 0.0Jumlah 1 100.0

PeralatanTidakpuashati 0 0.0Puashati 1 100.0Jumlah 1 100.0

PembungkusanTidakpuashati 0 0.0Puashati 1 100.0Jumlah 1 100.0

KhidmatnasihatTidakpuashati 0 0.0Puashati 1 100.0Jumlah 1 100.0

Jadual10

Kepuasan Responden terhadap Prasarana

JenisPrasarana Kekerapan PeratusPelabuhan/ Tidakpuashati 64 24.1Pangkalan Puashati 202 75.9

Jumlah 266 100.0

(sambungan)

Penentu Kepuasan 79

JenisPrasarana Kekerapan PeratusJeti Tidakpuashati 71 26.4

Puashati 198 73.6Jumlah 269 100.0

Tempatlelong Tidakpuashati 66 27.4Puashati 175 72.6Jumlah 241 100.0

Mesintarikbot Tidakpuashati 81 38.2Puashati 87 51.8Jumlah 168 100.0

BengkelpembaikanBot/Limbungan

TidakpuashatiPuashati

7477

49.051.0

Jumlah 151 100.0

KepuasanrespondenterhadapkursusdanlatihanditunjukkanmelaluiJadual11.

Jadual11

Kepuasan Responden terhadap Kursus dan Latihan

JenisKursus/Latihan Kekerapan PeratusLatihanberkaitan Tidakpuashati 85 44.2Penangkapan Puashati 107 55.8

Jumlah 192 100Latihanberkaitan Tidakpuashati 71 94.0Penternakan Puashati 4 6.0

Jumlah 75 100.0Latihanberkaitan Tidakpuashati 71 95.9Pemprosesan Puashati 3 4.1

Jumlah 74 100.0Latihanberkaitan Tidakpuashati 71 93.4Pemasaran Puashati 5 7.6

Jumlah 76 100.0

Kepuasan responden terhadap penyediaan kursus dan latihanmencatatkanhasilyangagakberbezaberbandingkepuasanterhadapbantuandanprasarana.DalamJadual11,hanyalatihanberkaitandenganpenangkapansahajamencatatkanperatusanyanglebihtinggi(55.8%)bagipenerimayangberpuashatiberbandingyangtidakberpuashati(44.2%).Sebanyak94peratusresponden tidak berpuas hati dengan latihan berkaitan dengan penternakan,manakala 95.9 peratus pula tidak berpuas hati dengan latihan berkaitan


pemprosesan. Latihan berkaitan pemasaran juga mencatatkan peratusanyangtinggiuntukpenerimayangtidakberpuashatiiaitu93.4peratus.Hanyasebilangankecilsahajapenerimakursusataulatihantersebutyangberpuashatidenganlatihanyangdisertai.

Analisis Varian bagi Faktor Demografi dengan Kepuasan Responden

DapatandaripadaanalisisANOVAdiantarabeberapafaktordemografidengankepuasannelayanadalahsepertidalamJadual12.

Jadual12

Analisis Varian bagi Faktor Demografi dengan Kepuasan Nelayan Responden

FaktorDemografi NilaiF Signifikan KeputusanHipotesisUmurTarafperkahwinanTarafpendidikanTempohsebagainelayanPendapatan

0.9180.2841.7171.3091.584

0.6410.7530.1310.0970.014

GagalditolakHoGagalditolakHoGagalditolakHoGagalditolakHo

TolakHo

Jadual 12 menunjukkan nilai signifikan bagi hipotesis nul yangpertama ialah0.641.Nilai ini lebihbesardaripada0.05.Olehitu,hipotesisnulyangpertamatidakberjayaditolak.Inibermaknatidakterdapatperbezaanminyangsignifikanbagiumurberhubungdengankepuasannelayan.Begitujugabagi tarafperkahwinan,pendidikandanpendapatanbulanansemuanyadidapatinilaisignifikanlebihbesardaripada0.05.

Inibermaknamenerimahipotesisnul,olehitutidakterdapatperbezaanminyangsignifikanbagifaktortarafperkahwinan,pendidikandanpendapatanbulanandengankepuasannelayanyangdikaji.Halinimenunjukkanbahawafaktorumur,tarafperkahwinan,tarafpendidikandantempohsebagainelayantidakmemainkanperananyangsignifikanterhadapkepuasannelayan.Walaubagaimanapunbagifaktorpendapatan,didapatiterdapatperbezaanminyangsignifikanberhubungdengankepuasannelayan.Inikerananilaisignifikannya0.014 adalah lebih rendah daripada 0.05.Maka kajian ini berjayamenolakhipotesisnul,olehituterdapatperbezaanminyangsignifikanantarapendapatandengankepuasannelayan.

Tahap Kepuasan Responden

Berdasarkan kepada Jadual 13 hanya faktor-faktor kesihatan, keselamatan,pendidikan, dan prasarana yang menunjukkan min skor melebihi skala 4.

Penentu Kepuasan 81

Ini menunjukkan tahap kepuasan bagi faktor-faktor ini adalah agak baik.Walau bagaimanapun, faktor-faktor lain yang ditunjukkan dalam Jadual 13mempunyainilaiminmelebihinilaimedian (2.5).Oleh itu, tahapkepuasanberdasarkankualitihidupberadapadatahapyangbaik.

Jadual13

Min Kepuasan Nelayan mengikut Faktor Penentu

FaktorPenentu Minimum Maksimum MinPendapatan 2.00 5.00 3.5881Perbelanjaan 2.00 5.00 3.6914Simpanan 1.00 5.00 3.2177Kediaman 2.00 5.00 3.9197Tanah 1.00 5.00 3.1779Kenderaan 1.00 5.00 3.9474Peralatan 2.00 5.00 3.9017Kesihatan 2.33 5.00 4.4866Keselamatan 3.67 5.00 4.6751Pendidikan 2.00 5.00 4.3435Bantuan 1.00 5.00 3.9135Prasarana 1.00 5.00 4.0349Kursus 1.00 5.00 3.1054Nasihat 1.00 5.00 3.4904Pemasaran 2.00 5.00 3.5229Penguatkuasaan 1.00 5.00 3.6293

Bagidimensiperanankerajaan,dapatankajianmenunjukkanprogrambantuankerajaanmemainkanperananyangpositifterhadapkepuasanpetanidimananilaiminmenunjukkan3.6285(Jadual14).

Jadual14

Min Kepuasan Responden mengikut Dimensi

Dimensi Minimum Maksimum MinAtributKualitiHidupNelayan 2.83 4.83 3.8970

PerananKerajaan 2.33 4.89 3.6285


Analisis Korelasi Faktor-Faktor Penentu dengan Kepuasan Nelayan

Korelasi antara faktor-faktor penentu dengan kepuasan nelayan adalahseperti dalam Jadual 15. Berdasarkan kepada Jadual 15 tersebut didapatimajoritidaripadafaktor-faktorbagidimensiatributnelayaniaitupendapatan,perbelanjaan,simpanan,rumahkediaman,peralatan,kesihatandankeselamatanmempunyai korelasi yang signifikan dengan kepuasan nelayan. Hubunganantara faktor-faktor bagi dimensi peranan kerajaan dengan kepuasan puladidapatikesemuafaktormempunyaikorelasiyangsignifikan iaitup<0.01.Daripada faktor-faktor yang mempunyai korelasi yang signifikan didapatifaktor-faktorkursusdanlatihan,khidmatnasihatmempunyaikorelasipositifyangsederhanakuatdengankepuasan,dimananilaipekalikorelasimasing-masingadalah0.521dan0.592.LihatJadual15.

Analisis mengenai Peranan Sikap sebagai Moderator dalam Hubungan antara Faktor Penentu dengan Kepuasan Responden

Untuk melihat perananmoderator dalam hubungan faktor penentu dengankepuasan,analisiskorelasi separadijalankandenganmengawal faktorsikapresponden.MaklumatmengenaianalisiskorelasiseparaadalahsepertidalamJadual16.Hasildaripadaanalisiskorelasiseparasetiapfaktorpenentudengankepuasandidapatifaktorperanankomunititelahberfungsisebagaimoderator atau menyederhanakan hubungan antara faktor penentu dengan kepuasanresponden.

Misalnya nilai korelasi sifar bagi faktor pendapatan telah menurundaripada0.262kepada0.2551apabilafaktorsikapdikawalmenunjukkanyangsikap telah mempengaruhi kedua-dua pemboleh ubah bebas dan pembolehubahbersandar.Inibermaknafaktorsikapberfungsisebagaimoderatorkepadahubunganantarapendapatandengankepuasan.Begitujugabagifaktordalamdimensikualitihidupnelayansepertiperbelanjaan,simpanan,rumahkediamandantanahkediamandidapatinilaipekalikorelasitelahmenurunapabilafaktorsikapdikawal.Inimenunjukkanperanankomunitimempengaruhikedua-duapemboleh ubah bebas dan pemboleh ubah bersandar.Manakala bagi faktorkeselamatan didapati nilai pekali korelasi meningkat apabila faktor sikapdikawal. Justeru itu dalam hubungan ini, peranan komuniti mempengaruhipembolehubahbersandarsahaja,iaitukepuasannelayan.Pekalisparafaktorkenderaan pula tidak menunjukkan sebarang perubahan pada nilai 0.077,menunjukkanfaktorsikapyangdikawaltidakmempengaruhipembolehubahkenderaandankepuasan(Jadual16).

Penentu Kepuasan 83

Jadual15

Kor

elas

i Fak

tor-

fakt

or P

enen

tu d

enga

n K

epua

san

Resp

onde

n

PDPT

BEL

SIMPA

NRUMAH

TANAH

KEN

DALA

TSIHAT

SMAT

DIDIK

BANTU

PRANA

KSU

SNHAT

PASA

RKKSA

PDPT

1

BEL

.690(**)

1

SIMPA

N.280(**)

.353(**)

1

RUMAH

.246(**)

.360(**)

.225(**)

1

TANAH

.090

.250(**)

.008

.239(**)

1

KEN

D.162(**)

.181(**)

.194(**)

.284(**)

.207(**)

1

ALA

T.261(**)

.263(**)

.190(**)

.133(*)

–.017

.206(**)

1

SIHAT

.077

.096

.237(**)

.097

–.096

.108

.069

1

SMAT

–.026

.062

.357(**)

.130(*)

–.166(**)

.076

.112

.226(**)

1

DIDIK

–.020

.093

.210(**)

.079

.338(**)

–.007

.101

.125(*)

.142(*)

1

BANTU

–.068

.040

.119(*)

.084

–.048

–.027

.078

.259(**)

.238(**)

.071

1

PRANA

.027

.142(*)

.315(**)

.147(*)

.065

–.075

.192(**)

.197(**)

.229(**)

.376(**)

.222(**)

1

KSU

S–.117

–.061

.217(**)

–.011

–.161(**)

.029

.037

.168(**)

.206(**)

.096

.188(**)

.173(**)

1

NHAT

.056

.126(*)

.207(**)

.035

.009

–.088

.054

.350(**)

.073

.124(*).333(**)

.216(**)

.494(**)

1

PASA

R–.020

.211(**)

.192(**)

.161(**)

.070

.036

.055

.293(**)

.220(**)

.068

.202(**)

.141(*)

.099

.160(**)

1

KKSA

.043

.049

–.127(*)

.036

.082

–.151(*)

–.033

.029

-.023

.158(**)

.170(**)

.116(*)

.080

.213(**)

.094

1

PUAS

262(**)

.307(**)

.422(**)

.215(**)

–.088

.077

.222(**)

.471(**)

.201(**)

.073

.245(**)

.317(**)

.521(**).592(**)

.183(**)

.248(**)

**K

orelasisugnifikanpadatahap0.01level(2-

taile

d).

*Korelasisugnifikanpadatahap0.05level(2-

taile

d)


Jadual16

Korelasi Separa antara Kualiti Hidup Responden, Peranan Kerajaan dengan Kepuasan Responden apabila Faktor Sikap Dikawal

Dimensi/Faktor KorelasiSifar KorelasiSpara

KualitihidupPendapatanPerbelanjaanSimpananRumahKediamanTanahKenderaanPeralatanKesihatanKeselamatanPendidikan

0.2620.3070.4220.215-0.880.0770.2220.4710.2010.073

0.2550.3020.4150.202-0.1050.0770.2180.4580.2030.035

PerananKerajaanBantuanPrasaranaKursusdanlatihanKhidmatnasihatPemasaranPenguatkuasaan

0.2450.3170.5210.5920.1830.248

0.2440.3100.5210.5920.1800.232

Bagi faktor-faktor dalam dimensi peranan kerajaan didapati faktor-faktorsepertibantuan,prasarana,pemasarandanpenguatkuasaanmempunyainilaipekalikorelasiyanglebihrendahdaripadanilaipekalisifarapabilafaktorsikapdikawal.Misalnyanilaipekalisifarbagibantuantelahmenurundaripada0.245menjadi0.244.Inimenunjukkanperanansikaptelahberfungsisebagaimoderatoryangmempengaruhipembolehubahbebasiaitufaktorpenentudanpembolehubahbersandariaitukepuasan.Manakalabagifaktor-faktorsepertikursus dan latihan dan khidmat nasihat didapati nilai pekali korelasi tidakberubahapabilafaktorsikapdikawal.Justerudalamhubunganini,faktorsikaptidakmempengaruhipembolehubahbersandardanpembolehubahbebas.

Daripada analisis separa dapat dirumuskan bahawa faktor sikapmemainkanperanansebagaimoderatordalammeningkatkankepuasannelayan.Bagiatributperanankerajaandidapatisikapbertindakmempengaruhisecaraterus ke atas kepuasan apabila ia dijadikan faktor kawalan ke atas bantuandankhidmatnasihat.Inimenunjukkanbahawabantuandankhidmatnasihatyangdiberikankepadanelayanmelaluiprogram-programpembangunanyangtelah dirancang dapatmengubah sikap nelayanmenjadi lebih positif yangkesudahannyamempengaruhikepuasanmereka.

Penentu Kepuasan 85

Pengaruh Faktor Penentu kepada Kepuasan Nelayan

Hasilanalisisregresibagifaktor-faktordalamdimensikualitihiduprespondendidapatikesihatanmerupakanfaktoryangpalingberpengaruhdalamhubungankualitihiduprespondendengankepuasankerananilaikoefisyenpiawai(Beta)paling tinggi iaitu 0.393, kemudian dikuti dengan simpanan (β = 0.278),perbelanjaan(β=0.151),rumahkediaman(β=0.079).Manakalabagidimensiperanankerajaanpuladidapatifaktorkhidmatnasihatpalingberpengaruh(β=0.399),kursusdanlatihan(β=0.291),diikutiolehprasarana(β=0.120),penguatkuasaan(β=0.097),pemasaran(β=0.074)danbantuan(β=0.008).

Maklumat dalam Jadual 17 juga menunjukkan pembolehubah yangdigunakandalamkajianadalahbebasdaripadamasalahmultikolinearan. IniditunjukkanolehnilaiVIF yangrendahdaripada7.

Berdasarkan Jadual 17, dapat dibentuk dua persamaan regresi yangmenunjukkan pengaruh setiap faktor penentu ke atas kepuasan nelayan.Persamaan regresi dalam Jadual 17 menunjukkan kenaikan satu unitpendapataniamenyumbangsebanyak0.033unitkepuasannelayan,seterusnyakenaikan satu unit perbelanjaan menyumbang sebanyak 0.098 unit kepadakepuasannelayan.Inibermaknasemakintingginilaipekaliregresi,semakinbesarsumbangannyakepadakepuasannelayan.

Y=1.484+0.033X1+0.098X2+0.117X3+0.063X4+0.016X5+0.052X6+0.065X7+0.294X8+0.012X9+0.042X10+e,

dan

Y=1.841+0.005X1+0.088X2+0.113X3+0.184X4+0.067X5+0.056X6+e

Jadual17

Pengaruh Faktor-Faktor Penentu kepada Kepuasan Nelayan

Kepuasannelayan KoefisyenTakPiawaiβ

KoefisyenPiawaiβ R2 Adjusted R2 VIF

KualitiHidup 0.395 0.371(Konstan) 1.484Pendapatan .033 .048 2.052Perbelanjaan .098 .151 2.257Simpanan .117 .278 1.399Kediaman .063 .079 1.359

(sambungan)


Kepuasannelayan KoefisyenTakPiawaiβ

KoefisyenPiawaiβ R2 Adjusted R2 VIF

Tanah .016 .030 1.526Kenderaan .052 .083 1.171Peralatan .065 .073 1.217Kesihatan .294 .393 1.112Keselamatan .012 .011 1.269Pendidikan .042 .074 1.376

PerananKerajaan 0.465 0.482(Konstan) 1.841Bantuan .005 .008 1.244Prasarana .088 .120 1.097Kursus .113 .291 1.336Nasihat .184 .399 1.510Pemasaran .067 .074 1.079Penguatkuasaan .056 .097 1.066

Kesimpulan

Berdasarkananalisiskajian,terdapatbeberapacadangan.Antaranyaialah(1)programbantuannelayanharusditeruskan,tetapimekanismapenyampaiannyaperlu telus supaya bantuan tersebut sampai kepada sasarannya; (2) segalabantuanyangdisampaikanperluditurutidengankhidmatnasihatagarmerekatidak terlalu bergantung kepada bantuan yang diberi secara berterusan danpadamasayangsamadapatmengubahsikapnelayandanpenternakmenjadilebih positif supaya bantuan yang diberikan mencapai tahap keberkesananyang tinggi dan mempengaruhi kepuasan mereka; (3) program kursus danlatihankepadanelayanperludipertingkatkandenganmengambilkirabilangankursusdanlatihan,hebahanyangdisampaikankepadakumpulansasarsertakandungandanpendekatankursusharussentiasadiberipenilaiankeberkesananbagi setiap kursus yang dijalankan. Dalam kursus dan latihan yang diberi,aspek-aspekkesihatandanpendidikanuntukanak-anakperludiambilkiradanditekankan;(4)kemudahanprasaranayangsediaadasepertigeraipemasaranuntuknelayandankemudahanyangberkaitanperludikajisemuladanditambahbaik; dan (5) pihak kerajaan negeri harusmencari jalan supaya pemberianbantuanbotgentiandapatsamadipertimbangkandenganpemberianlesenolehLKIM.Perolehanleseninimenjadisyaratkepadanelayanuntukdiberisubsidipetrolataudiesel.

Penentu Kepuasan 87

Rujukan

AbdullahAhmadBadawi.(2004).Persidangan hala tuju sektor pertanian dan industri asas tani. KualaLumpur.

Agho, A. C., Mueller & Price, J. (1993). Determinants of employee jobsatisfaction:Anempiricaltestofacausalmodel.Human Relations,46,1007–1027.

Banci Pertanian.(2005).KualaLumpur:JabatanPerangkaanMalaysia.Barrows, D. T.Wesson. (2001).A comparative analysis of job satisfaction

amongpublicandprivatesectorprofessionals.The Inovation Journal.Capaiandaripadahttp.//www.innovation/Jobsatisfaction.

Ellickson,M.C.,&Logsdon,K. (2002).Determinantsof jobsatisfactionofmunicipalgovernmentemployee.Public Personnel Management, 31,343.

Hadley,J.,&Mitchell,J.M.(2002).Thegrowthofmanagedcareandchangeinphysicianincome,autonomyandsatisfaction.International Journal of Health Care Finance and Economics, 2(1),37–50.

JabatanPerikananMalaysia. (2005).Capaian daripada http://www.agrolink.moa.my

Rancangan Malaysia Kesembilan (2006–2010). 2006. Kuala Lumpur: UnitPerancangEkonomi,JabatanPerdanaMenteriMalaysia.

Suchman,A.L.(2001).Theinfluenceofhealthcareorganizationsonwell-being.West J. Med,174,43–47.

Witt,L.A.,&Nye,L.G.(1992).Genderandtherelationshipbetweenperceivedfairnessofpayorpromotionandjobsatisfaction.Journal of Applied Psychology, 77(6),910–917.

MohdShaladdinMudaWanAbdulAzizWanMohdAminFauziahAbuHasanShukeryMohamedNikHazimahNikMatIsmailOmarMohammadMahdiAbasNoorHaslinaMohamadAkhirSafwanMohdNorUniversitiMalaysiaTerengganu21030KualaTerengganu,Terengganu,[email protected]

penentu kepuasan nelayan terhadap program bantuan kerajaan...

Documents