1

1.0 PENGENALAN:

Sememangnya nasionalisme semestinya akan berlaku kepada Negara-negara yang telah

dijajah. Pada mulanya ianya berbentuk keamanan dengan mahu menunjukkan cintanya

rakyat di sesebuah Negara itu terhadap negaranya. Nasioanalisme bolehlah

didefinesikan sebagai cintakan tanah air dalam mebentuk sebuah Negara bangsa.

Dengan kata lainnya, nasionalisme boleh dikatakan sentimen kesetiaan yang mengikut

sekumpulan masyarakat menerusi institusi budaya yang sama untuk mewujudkan

perpaduan dengan mencapai pembentukkan Negara yang merdeka1. Ini disebabkan

berlakunya semangat nasionalisme ini kerana mereka merasakan bahawa kebebasan

yang mutlak bukanlah terletak pada penjajah yang menjajah. Sebaliknya merekalah

yang menggerakkannya dalam erti kata kebebasan. Inilah apa yang telah terjadi kepada

Negara-negara dikalangan Asia Tenggara yang mana kesan selepas perang dunia kedua

itu secara khususnya menampakkan timbul semangat nasionalisme yang membara di

kalangan mereka2.

Kedatangan para penjajah ini sebanarnya sudah bermula pada abad ke 15 lagi

iaitu kedatangan Portugis dan diikuti oleh Sepanyol dan kuasa-kuasa besar yang lain.

Tujuan mereka pada mulanya ialah untuk berdagang. Tetapi atas dasar kedudukan yang

strategik dan kekayaan hasil bumi lantas mengubah niat mereka untuk menjajah

Negara-negara di Asia Tenggara ini dengan tujuan untuk mengaut kekayaan hasil bumi

serta meluaskan pengaruh mereka3. Apa yang dapat dilihat juga ialah mengenai faktor-

faktor kedatangan mereka kerana perkembangan bahan mentah yang memerlukan

sumber mentah, kemajuan dalam pengangkutan dan perhubungan dan pasaran. Faktor-

faktor ini yang mana menggalakkan lagi mereka untuk datang ke Asia Tenggara.

Semasa pendudukan Jepun di Asia Tenggara, yang mana pihak Jepun ini

sedikit sebanyak telah menanamkan sifat cintakan Negara di kalangan penduduk di

Asia Tenggara. Ini kerana dasar Jepun yang membenarkan mereka menggunakan

1 K. Ratnam, 2006, Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur, Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn. 432.2 Marc Frey, R., W., Pruessen & Tan Tai Yong, 2003, The Transformation of Southeast Asia, edt. Singapore University Press, hlmn. 3.3 Cik Zaharah binti Ahmad, En. Abd. Majid bin Abd. Halim, 1972, Sejarah Asia Tenggara Moden, DBDP, hlmn. 21.

2

bahasa pengatar seperti di Indonesia. Selain itu, pihak Jepun juga dengan

propagandanya iaitu Asia untuk Asia telah mengubah pesepsi masyarakat di Asia

Tenggara kerana mereka beranggapan bahawa kedatangan Jepun ini boleh

membebaskan Negara mereka daripada dibelengu pihak penjajah.

Nasioanlisme di Asia Tenggara adalah lebih teratur disebabkan dengan

lahirnya golongan yang berpendidikan yang menggunakan saluran yang lebih baik

dengan menyebarkan pemikiran mereka dengan menggunakan akhbar ataupun dengan

menggunakan majalah-majalah seperti Majalah al-Imam, Utusan Melayu, La

Solidaridad dan sebagainya.

Jadi, apa yang dapat kita fahami disini ialah sememangnya sebelum perang

dunia kedua lagi telah berlaku semangat nasionalisme contohnya di Filipina, Indonesia,

Kemboja, Myanmar, Vietnam lain-lain lagi. Tetapi semagnat ini tidak pernah pudar

yang mana selepas perang dunia kedua yang menyaksikan kuasa besar Asia iaitu Jepun

telah meluaskan pengaruhnya. Semasa pendudukan Jepun juga, aspek yang dapat kita

lihat ialah kerjasama antara penduduk tempatan dengan Jepun dalam usaha untuk

mengusir penjajahan barat. Apa yang tersirat di fikiran pihak Jepun dan apa yang

tersirat di fikiran penduduk di Asia Tenggara adalah berlainan. Misalnya Jepun mahu

meluaskan pengaruh dan mementing aspek ekonomi, walhal penduduk di Asia

Tenggara dengan kedatangan Jepun ini akan menjanjikan mereka kemerdekaan. Dalam

hal ini Jepun seperti serampang dua mata dan mahu menjadikan Asia Tenggara sebagai

batu loncatan.

Selepas kekalahan Jepun pada 14 ogos 19454, Menyaksikan bahawa penjajah

barat telah masuk semula dan bermula era baru dalam siri nasionalisme. Masyarakat

pada masa itu mula sedar akan kepentingan nasionalisme bagi memperjuangkan hak

mereka dan nasib bangsa mereka. Jadi kertas kerja ini akan ditumpukan kepada

nasionalisme di Asia Tenggara selepas perang dunia kedua yang mana kesannya telah

membangkitkan semangat anti penjajah.

2.0 ASIA TENGGARA SEMENJAK PERANG DUNIA KEDUA:4 D., G., E., Hall, 1950, Burma, Anchor Press, Ltd, Tiptree, Essex, hlmn. 173.

3

Perkembangan sejarah dan peristiwa-perisitwa yang telah terjadi membolehkan kita

menganalisa zaman penjajahan di Asia tenggara. Terdapat perubahan iaini dari sudut

politik, sosial dan ekonomi5. Sebenarnya sebelum perang dunia kedua lagi, para

penjajah telah menyusup masuk. Tujuan utama mereka adalah untuk berdagang dan

mendapatkan hasil bumi. Penjajah barat yang datang ke Asia Tenggara pada mulanya

datang secara aman. Tujuan mereka sebenarnya untuk mendapatkan rempah ratus, kain

sutera, kayu balak dan sebagainya. Ada juga penjajah yang datang menyebarkan agama

mereka contohnya Kerajaan Perancis sebarkan agama kristian di bumi Vietnam.

Masyarakat di Asia Tenggara secara umumnya dibahagikan kepada dua

kumpulan besar. Pertama ialah masyarakat yang terdiri daripada golongan bijak pandai

seperti di Negara-negara Malaysia, Filipina dan Kemboja. Di semua Negara yang saya

sebutkan ini, kuasa politik telah dikuasai oleh mereka sebelum tahun 1942. Burma,

Indonesia dan Vietnam termasuk dalam kumpulan kedua yang mana menyaksikan

keruntuhan dari segi politik, sosial dan ekonomi serta mereka ini menuntut

kemerdekaan melalui jalan kekerasan.

Seterusnya kita akan lihat satu persatu keadaan Negara di Asia Tenggara

semenjak perang dunia kedua yang mengalami pelbagai masalah akibat kepincangan

daripada penjajah itu sendiri. Justeru itu, masalah seperti sosial, politik dan ekonomi

memang tidak dapat lari dan menjadi masalah yang utama. Jadi apa yang Nampak

kesannya disini dan yang menjadi persoalan pokok ialah politik yang mana melibatkan

rampasan kuasa seperti di Thailand dan juga dari segi positif di Kemboja pula ialah

kerjasama yang erat antara pemerintah dengan penjajah.

Seperti yang saya telah tekankan di atas tadi bahawa mananya semasa

kependudukan Jepun menyemarakkan lagi semangat menentang penjajah. Selepas

pengunduran pihak Jepun, mereka ini tidak mahu lagi dikongkong oleh permainan

barat. Justeru itu, pergerakan kepada nasionalisme ini selepas perang dunia kedua lebih

kearah menuntut kemerdekaan.

2.1 THAILAND:5 Sejarah Asia Tenggara Moden, DBDP, hlmn. 195.

4

Thailand merupakan sebuah Negara yang bebas dan tidak pernah dijajah oleh mana-

mana Negara. Ini disebabkan kebijaksanaan pemerintahnya yang cuba

mempertahankan Thailand dari ancaman penjajahan. Tetapi Thailand juga tidak dapat

lari dari masalah dalaman seperti apa yang disebutkan diatas iaitu masalah politik.

Masalah yang dimaksudkan disini ialah rampasan kuasa yang telah berlaku pada 1932.

Manakala dalam bulan November 1947 pula Kabinet awam yang diketuai oleh pridi

telah digulingkan dan perdana menteri yang menggantikan tempatnya ialah Field

Marshall Phibum Songkhram.

Apabila Amerika Syarikat telah muncul sebagai kuasa besar di kawasan

Pasifik, negeri Thailand merapatkan hubungan lagi dengan Amerika kerana Thailand

berpendapat pada masa itu kekacauan yang telah berlaku di Vietnam sedikit sebanyak

akan mendatangkan kesan dan menggangu ketenteraman kepada Thailand. Ini dapat

juga dilihat bahawa hubungan yang rapat anatara Amerika Syarikat dan Thailand telah

membina satu hubungan yang baik. Buktinya semasa berlaku kekacauan di Vietnam,

Kerajaan Thailand membenarkan Amerika Syarikat menempatkan kelengkapan

ketenteraan dan kemudahan peralatan.

2.2 KEMBOJA:

Negara ini sebenarnya berjiran dengan Thailand tetapi juga turut mengalami kejutan

dari aspek politik. Kemboja telah menjadi tanah jajahan Perancis dalam tahun 1860

walaupun dapat dilihat Pihak Perancis telah menjajah segalanya dari sudut politik,

sosial dan ekonomi. Tetapi sebenarnya dalam masa yang sama Pihak Perancis member

perlindungan kepada Kemboja. Perlindungan yang telah diberikan ini mengekalkan

pemerintaha Wangsa Khmer dan keamanan dalam negeri. Keadaan ekonomi diluar

Bandar Kemboja tidak member minat kepada pelabur-pelabur dari Perancis dan oleh itu

mereka terselamat daripada kekacauan.

Keruntuhan kuasa Perancis dengan mengejut di dalam tangan Jepun pada Mac

1945 tidak mempunyai kesan yang luas, sungguhpun Pihak Jepun mendesak

5

pemerintah Kemboja pada masa itu iaitu Norodom Sihanauk mendapatkan

kemerdekaan daripada Perancis. Setelah Kemboja merdeka dan pihak Perancis keluar,

maka jalinan mesra hubungan antara Kemboja dan Perancis tetap utuh. Selain itu dari

segi pendidikan Norodom Sihanauk juga telah menghantar ramai pelajarnya ke

Perancis dan mengadakan hubungan diplomatik dengan Perancis.

2.3 FILIPINA:

Di Filipina proses penjajahan sebenarnya telah dirancang sebelum perang pasifik yang

melibatkan kuasa Asia iaitu Jepun. Jika dilihat dari sudut politik, cawangan pentadbiran

dan kehakiman dalam kerajaan Filipina secara keseluruhannya dipelopori oleh

bumiputera. Ini menunjukkan bahawa Filipina merupakan negeri yang pertama berbuat

demikian di Asia Tenggara dan diketuai oleh presiden dan kalangan bumiputra.

Kedudukan sebagai satu bangsa telah kekal walaupun Negara Filipina masih

menderita akibat daripada keganasan perang. Apa yang membimbangkan Filipina ialah

dari sudut rasuah tetapi golongan bijak pemerintah iaitu golongan ilustrado berjaya

membatasi masalah ini. Dasar luar Filipina ini banyak bergantung kepada pihak

penjajah iaitu Amerik Syarikat6. Jadi disini hakikatnya bahawa golongan politik di

Filipina dididik mengikut acuan penjajahan Amerik Syarikat. Pada masa itu juga

Filipina yang merupakan Negara yang baru membangun terpaksa meluaskan hak-hak

persamaan kepada firma-firma Amerika yang mana kerjaan Filipina ini membenarkan

segala urusan perniagaan dijalankan serupa dengan hak-hak yang dirasai oleh.

Sungguhpun perhubungan Filipina dan Amerika Syarikat nampaknya semakin

kukuh. Tetapi apa yang boleh dipersoalkan disini ialah golongan Nasionalis yang mana

mereka merasakan bahawa persamaan hak itu sama seperti penjajahan dahulu.

Sentimen ini memuncak khasnya di kalangan kumpulan professional dan intelektual di

Bandar dan dikalangan pelajar-pelajar bumiputera. Mereka ini sebenarnya

6 Amat Johari Moain, 1969, Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 26.

6

memperjuangkan satu perkara iaitu mengembalikan perjalanan politik Filipina

mengikut arah demokrasi yang tulen dan ke arah kesedaran masyarakat.

2.4 MALAYSIA:

Malaysia juga tidak ketinggalan mengalami masalah yang sama seperti apa yang telah

berlaku kepada Negara Asia Tenggara yang lain. Selepas Jepun menyerah kalah,

menyaksikan keadaan huru hara telah berlaku. Sebelum British masuk dengan

memerintah kembali dan membawa sistem pemerintahan ala-ala tentera, menunjukkan

bahawa Parti Komunis Malaya cuba untuk merampas tampuk pemerintahan dalam

tempoh kekosongan selepas Jepun menyerah kalah. PKM ini cuba menyusup masuk

melalui kesatuan-kesatuan perniagaan untuk mendapatkan kuasa.

Dalam tahun 1948 Parti Komunis Malaya ini cuba menggugat keadaan Negara

dengan melancarkan taktik perang gerila di kawasan dalam hutan. Dengan ini Malaysia

telah mendapat bantuan ketenteraan dari Negara komanwel seperti Australia, British

dan New Zealand. Isytihar darurat telah digunakan dan hanya tamat selepas pengaruh

komunis ini dihapuskan.

Tetapi, setelah british masuk dan kembali memerintah, serta memperkenalkan

corak pemerintahan yang baru iaitu Mayan Union. Dalam hal ini, bekas-bekas

pentadbir tanah jajahan melancarkan satu kempen iaini untuk menentang pertukaran

kepada satu bentuk yang baharu. Apa yang lebih penting ialah tindak tanduk orang

Melayu yang mula bangkit menentang memandangkan hak keistimewaan orang

Melayu mula terhakis

2.5 LAOS:

Merupakan sebuah Negara yang kecil dan menjadi pertikaian antarabangsa pada tahun

1950. Pada masa itu pihak penjajah yang bertanggungjawab ialah Perancis di mana

Perancis telah membahagikan kepada beberaa jenis kerajaan oleh pihak Perancis pada

7

abad ke 19. Dari segi masyarakatnya dan sistem sosialnya iaitu golongan minoriti

kebiasaanya menetap di kawasan luar Bandar iaitu kawasan yang mempunyai tempat

untuk bertani. Sementara penduduk bumiputra yang lain tidak diberi peluang untuk

melibatkan diri dalam kancah politik yang dicipta oleh pihak Perancis.

Setelah Pihak Perancis meninggalkan Loas, Negara jirannya seperti Vietnam

dan Thailand telah mewujudkan satu persaingan bagi faedah meeka sendiri.

Kedatangan pihak Amerika Syarikat telah memporak perandakan lagi keadaan di Loas7.

Semenjak merdeka, peranan raja bukanlah dominan dalam politik di Loas. Ini kerana

bahawasanya kaum kerabat raja di Loas sendiri tidak bersatu. Buktinya seorang

mengharapkan bantuan dari Siam dan Amerika Syarikat dan seorang lagi meminta

bantuan dari Vietnam Utara.

Satu kerajaan telah dipadukan dimana parti politik yang besar dan

berpengaruh iaitu Parti Neo Lao hak Xat yang dipimpin oleh komunis. Parti ini

menjalankan pemerintahan ketenteraan dan mendapat sokongan kuat daripada Vietnam

Utara. Ini apa yang dapat dilihat ialah pembabitan golongan minority yang tidak

berpuas hati dan turut juga memperjuangkan dasar mereka. Ini dapat dilihat bahawa

pengaruh Amerika Syarikat begitu meluas di kawasan selatan manakala pengaruh

Komunis di bahagian utara. Negara jiran seperti Vietnam juga amat kuat pengaruhnya

kerana Vietnam ini telah dipengaruhi oleh pihak komunis Russia yang mana Russia ini

cuba untuk memperluaskan ideologinya dan menentang dasar-dasar Amerika Syarikat.

Ini dapat dilihat lagi terutamanya semasa perang dingin yang melibatkan blok komunis

dan kapitalis. Justeru tidak hairan mengapa Russia dan China turut campur tangan

semasa belakunya konflik di Vietnam

3.0 KESAN PERANG DUNIA KEDUA DAN KEBANGKITAN

NASIONALISME:

Perang dunia kedua tamat apabila dua buah Bandar Jepun iaitu Hiroshima dan

Nagasaki musnah akibat pengguran bom atom oleh pihak berikat. Pihak Jepun telah

menyerah kalah tanpa syarat pada 14 ogos 1945. Pengunduran Jepun juga telah 7 Nina S. Adams, Alfred W. Mccoy, 1970, War and Revolution, Harper and Row pblsh. Hlmn. 213.

8

memulakan era baru dalam semangat nasionalisme lebih-lebih lagi di Asia Tenggara8.

Kekalahan ini tidak dapat diterima oleh sebilangan kecil tentera Jepun dan ada

sebahgian daripada mereka membunuh diri dihadapan istana maharaja dan ada juga

yang meneruskan peperangan9. Pihak Jepun telah menyerah kalah secara rasmi pada 2

September 1945 di atas kapal perang Amerika Misouri. Ekoran daripada pengunduran

tentera Jepun ini, menyaksikan peninggalan beberapa kesan besr ke atas penduduk yang

ditakluki Jepun dari segi politik, social dan ekonomi.

Dari segi politik, khususnya di Asia Tenggara mengalami perubahan politik

yang ketara. Ini kerana semasa pendudukan Jepun, Jepun juga telah

mencampuradukkan politik di Negara-negara yang dijajahinya. Di Thailand pula tela

menyaksikan satu rampasan kuasa dan penduduk yang dijajah seperti di Vietnam dan

Indonesia yang mana pihak Jepun telah memberi latihan ketenteraan untuk menentang

penjajahan barat. Buktinya apabila pihak Jepun berundur, maka mereka telah

menentang ekoran terdesaknya pihak penjajah barat yang mahu memiliki semula tanah

jajahan mereka.

Dalam pada ekonomi pula, rata-rata rakyat di rantau Asia mengalami

penderitaan daripada peprangan ini. Masalah yang semestinya dihadapi ialah berkenaan

dengan peningkatan harga barang yang tidak terkawal10. Ini dapat dilihat terutamanya

di Thailand yang mengalami peningkatan harga barang dan inflasi. Selain itu,

pengeksportan juga merosot atas masalah terputus bekalan dengan barat. Maka disini

apa yang dapat dirumuskan ialah jumlah pengeluaran gertah dan teh yang merosot. Ini

telah mengakibatkan masalah dan masalah ini telah menyebabkan berlakunya gejala

lain seperti kegiatan pasar gelap, penyorokan barang dan tasuah.

Dari segi social pula ialah mengenai peristiwa hitam semasa pendudukan

Jepun di Asia Teggara iaitu dimana wanita pada masa itu dijadikan hamba seks dan

diseksa. Sehingga Sekarang apa yang kita dapati, sedikit sebanyak masyarakt di rantau

8 Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 154.9 Abd. Zakaria, Azharudin Mohamed Dali, dan Suffian Mansur, 2000, Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn. 100.10 Ibid. 101.

9

Asia mengingatinya. Menurut salah seorang wanita yang terlibat iaitu Lee Sun- dok11

menyatakan bahawa dia telah diculik pada usia 18 tahun pada 1937, dan dipaksa

melayan nafsu seks tidak lebih 10 kali sehari. Menurut sejarawan, kira-kira 200 000

orang wanita muda dari Korea Selatan, China, Filipina, dan Indonesia dipaksa melayan

tentera Jepun di rumah pelacuran.

Selain tiu, masalah kebuluran juga telah timbul akibat kekurangan makanan.

Dianggarkan kira-kira 2 juta rakyat Vietnam telah mati akibat daripada kebuluran.

Aspek lain pula ialah masyrakat mengalami seperti kebuluran, penyakit dan buruh

paksa. Berkenaan dengan buruh paksa ini, pernah mencatatkan peristiwa hitam iaitu

seramai 16 000 orang telah terkorban semasa membina jalan keretapi. Masalah

perkauman juga wujud seperti yang berlaku di Myanmar antara masyarakat Karen dan

masyarakat Myanmar.

Selain itu, penduduk di Asia Tenggara telah mendapat pengajaran yang positif

akibat daripada kesan perang dunia kedua dan pendudukan Jepun. Mereka mula sedar

bahawa untuk mencapai kebebasan yang mutlak sebenarnya bukan terletak di tangan

pihak asing. Lebih-lebih lagi propaganda yang digunakan oleh Jepun Asia untuk Asia

hanyalah kata kosong dari mereka. Kesilapan yang telah berlaku tidak harus lagi

diulangi, kini selepas perang dunia kedua menyaksikan penduduk di Asia Tenggara

mengalami tsunami perubahan sikap dalaman yang mahu membebaskan Negara

mereka daripada penjajahan asing apabila mereka telah kembali menuntut tanah bekas

jajahan mereka. Hal inilah yang menyebabkan nasionalisme selepas perang dunia

kedua bersifat moden.

4.0 FAKTOR-FAKTOR PENCETUS GERAKAN NASIONALISME:

Sebelum berlakunya sesuatu perkara biasanya ianya melibatkan sebab dan musabab

serta penyelesaiannya. Dapat dikaitkan dengan tajuk yang telah diberikan iaitu kesan

selepas perang dunia kedua terhadap kebangkitan semangant nasionalisme dikalangan

11 Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn. 100.

10

Negara Asia Tenggara12. Jadi sebab musababnya ialah kedatangan penjajah asing ke

Negara Asia Tenggara dan penyelesaiannya ialah muncul semangat nasionalisme. Hal

ini terjadi kerana kedatangan mereka ini telah mengasimilasikan dari segi politik, sosial

dan ekonomi. Penjajah datang mengaut keuntungan dan tidak memajukan bangsa yang

dijajah. Ini dapat dilihat di Myanmar apabila masyarakat diasana terpaksa menjual

tanah mereka kerana berhutang dengan golongan ceti.

Manakala sistem politik pula telah menghakis politik tradisional penduduk

peribumi. Pengenalan sistem kehakiman, cukai, polis dan pentadbiran yang berpusat

kuat telah mengancam status quo penduduk tempatan. Walaupun faktor-faktor ini juga

memberi rangsangan kepada gerakan nasionalisme, ianya juga berfungsi sebagai alat

penyatuan kepada semua masyarakat dalam meperjuangkan pembebasan Negara

mereka.

4.1 AGAMA:

Buddha, Islam, Hindu dan Shinto merupakan agama yang mempunyai pengruh yang

kuat di rantau Asia. Secara amnya, agama ini telah menjadi pegangan dalam kehidupan

seharian mereka dan merupakan alat penyatuan di kalangan mereka. Namun

kedatangan penjajah barat ini juga telah membawa bersama-sama mereka agama

kritstian. Bagi mereka, kehadiran agama Kristian ini merupakan satu tamparan hebat

kepada mereka di Asia Tenggara.

Di Indonesia, melalui agama ini, dapat dilihat satu kebangkitan tentangan

terhadap Belanda. Walaupun Indonesia ini terdiri daripada pelbagai bangsa dan budaya,

tetapi melalui penyatuan agama ini, telah muncul seperti persatuan Sarekat Islam,

Muahmmadiyyah dan Nahdatul yang menjadi ancaman kepada Belanda pada tahun

1920. Manakala di Myanmar pula, British mengancam kedudukan pengaruh agama

Buddha di Negara itu. Selain itu, British juga mengancam dari segi pendidikan di

Myanmar. Ini dapat dikaitkan lagi yang mana British cuba menyebarkan agama kristian

dikalangan puak Chin dan Karen. Isu lain yang timbul ialah pencemaran isu kasut yang

menyaksikan tentera British memakai kasut masuk ke kuil Buddha. Maka golongan 12 Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn.228.

11

sami telah bangkit menentang dengan tertubuhnya Belia Agama Buddha. Dengan

tertubuhnya persatuan ini, mereka telah mempertikaikan isu kasut (1916-18)13,

menuntut pembaharuan dalam pentadbiran British dan pemogokan pelajar pada tahun

1920.

Di Filipina pula, agama Kristian dianggap sebagai satu penyatuan perpaduan.

Maksunya disini ialah kehadiran Kristian yang tela disebarkan oleh Sepanyol telah

memupuk semangant kebangsaan di kalangan mereka. Semasa ini, penentangan adalah

bersifat regionalistik. Layanan buruk yang telah diberikan oleh paderi Sepanyol juga

telah memberi semangant kepada rakyat Filipina memberontak. Dalam hal ini kerana

paderi Filipina dianggap sebagai sekular manakala paderi Sepanyol dianggap sebagai

regular yang mana diskriminasi telah berlaku. Ini dibangkitkan lagi paderi regular yang

lebih suka mengumpul harta. Paderi Filipina telah bagkit menentang seperti yang

diperjuangkan oleh Paderi Mariano Gomez, Jacinto Zamora, Jose Guevera dan Jose

Burgos14.

Jadi disini dapat dinyatakan daripada apa yang telah ditulis diatas bahawa

jelaslah melalui agama ini juga, ianya merupakan satu alat perpaduan dan merantai

masyarakat setempat unutk bersatu padu menentang golongan penjajah. Sesungguhnya

kedatangan penjajah sedikit sebanyak mengubah dan seolah-olah mencemarkan

keharmonian agamamasyarakat setempat. Jadi, golongan ketua agama juga memainkan

peranan dalam membentuk semangat perjuangan kepada anti penjajah kerana golongan

ketua agama seperti Sami atau Paderi di Myanmar dan Sepanyol dianggap suci dan

rakyat harus mematuhi arahan ketua agama ini dalam membentuk keharmonian.

4.2 PENGARUH PENDIDIKAN BARAT:

Sistem pendidikan yang diperkenalkan oleh imperialis barat di Asia Tenggara adalah

lebih kepada pendidikan secular serta menghapuskan pendidikan yang sedia ada. Selain

itu, sekolah-sekolah tradisional yang telah bertapak lama juga dihapuskan. Sistem barat

13 Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn 229.14

? Ibid hlmn 229.

12

ini telah memberi idea-idea liberal barat seperti kebebasan dan hak asasi manusia

kepada rakyat setempat. Selain itu, mereka yang melanjutkan pelajaran ke luar Negara

sebenarnya telah bertembung dengan idea-idea kebebasan induvidu, hak asasi manusia,

liberialisme, demokrasi, persaudaraan, sosialisme dan komunisme. Melalui pendedahan

ini, maka golongan yang terpelajar dan menerima pendedahan ini sedar bahawa

sebenarnya Negara mereka telah dikongkong oleh barat sedangkan pemerintahan di

barat pula bersifat demokrasi. Maka merekalah yang mendominasi pergerakan

semagnat nasionalisme.

Di Indonesia, apa yang kita dapat lihat ialah seperti yang dikatakan oleh

Sartono didalam bukunya iaitu lembaran Sejarah Indonesia telah memberi gambaran

bahawa sebenarnya pendidikan Belanda itu sendiri telah menanamkan semangat

nasionalisme di kalangan mereka. Ini disebabkan sistem pendidikan colonial sendiri

merupakan tragedy politik koloni keranan ia membentuk dan membangunkan kekuatan

yang kemudia hari akan melawan pemerintah colonial itu sendiri. G. M., Kahin,

berpendapat bahawa dasar pendidikan Belanda yang dilaksanakan di Indonesia telah

melahirkan golongan elit yang terdiri daripada rakyat Indonesia itu sendiri15.

Secara keseluruhannya, corak perjuagnan nasioanalisme sebenarnya berbeza

mengikut Negara. Ini kerana mereka yang berpendapat pendidikan barat sebenarnya

mempunyai fahaman yang berlainan dalam memperjuangkan semangat nasionalisme.

Contohnya di Myanmar, Vietnam, Laos, Kemboja, Filipina dan Indonesia berjuang

untuk mendapatkan kemerdekaan dan membentuk kerajaan republic. Manakala di

Thailand pula, golongan terpelajar memperjuangkan fahaman anti raja berkuasa mutlak

dan menghapuskan sistem kapitalis-kapitalis barat.

4.3 PERANAN AKHBAR

Akhbar dan majalah adalah diantara alat sebaran am yang banyak memainkan peranan

dalam memperluaskan nasinalisme. Akhbar majalah yang telah dicetak bukan sahaja

dalam bahasa penajajah, bahkan dalam bahasa Ibunda. Melalui penyebaran maklumat

15 Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur, Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn. 434.

13

ini, maka semangat perjuangan nasionalisme dapat dipupuk dengan mudah. Ianya juga

menjadi alat penyebaran maklumat serta menyampaikan mesej dengan berkesan sekali.

Di Filipina dan Indonesia, alat sebaran am ini didapati sangat berkesan dalam

menyedarkan masyarakat mengenai keadaan di Negara mereka. Selain itu, Novel

karangan Jose Rizal seperti “Noli Ma tangere” juga Berjaya menyedarkan masyarakat.

Antara yang memainkan peranan dalam faktor ini ialah peranan guru dan

wartawan juga tidak boleh disangkal. Mereka ini bebas untuk berhubung dengan

masyarakat serta mempengaruhinya. Disebabkan itu, maka nasionalisme di Asia

Tenggara telah berjalan dengan lancar sehingga selepas perang dunia kedua16.

4.4 GERAKAN PEMULIHAN ISLAM DI TIMUR TENGAH:

Gerakan Pemulihan Islam telah bermula di Mesir pada penhujung abad ke 19. Gerakan

ini telah mempengaruhi khususnya masyarakat di Asia Tenggara iaitu di Indonesia dan

Tanah Melayu. Gerakan ini telah dipelopori oleh Sayid Jamaluddin Al-Afghani dan

Syeikh Muhammad Abduh. Antara matlamat perjuagnan gerakan di Mesir ini ialah

memperjuangkan konsep pan-islam iaitu peyatuan semua umat islam di selruh dunia,

membebaskan islam daripada kekarutan dan perkara tahyul dan mencapai kemajuan

dalam ekonomi dan sosial berpandukan Al-quran dan Al hadis. Gerakan dan objektif

utama kumpulan di Mesir ini telah mepengaruhi penduduk di Asia Tenggara. Hal ini

terjadi seperti yang kita lihat di Tanah Melayu yang mana pelajar lepasan daripada

Universiti di Mesir pulang dan melancarkan gerakan anti British ketika itu, mereka juga

bangkit dan juga menggerakkan semangat nasionalisme di kalangan masyarakat ketika

itu. Justeru, melalui objektif gerakan di Mesir ini, maka, difahami bahawa pergerakan

di Mesir ini telah mempengaruhi masyarakat di Asia Tenggara dalam sudut positif.

5.0 NASIONALISME DI ASIA TENGGARA.

Seperti dalam sejarah, penjajah asing sebenarnya telah datang ke Asia Tenggara sejak

abad ke 15 lagi iaini kuasa besar iaitu Portugis telah datang ke Melaka untuk

16 Marc Frey, Ronald W. Pruesse, & Tan Tai Yong, 2004, The Transformation of Southeast Asia, M. E. Sharpe, hlmn.34.

14

berdagang. Lantas atas kedudukan Melaka yang strategik, maka satu angkatan tentera

telah menyerang Melaka. Selepas itu menyaksikan Spanyol yang telah datang ke

Filipina dengan tujuan yang sama iaitu untuk berdagang. Tetapi atas dasar minat ke

pada Filipina kerana kaya dengan sumber bumi. Lantas Sepanyol pun telah menawan

Filipina. Itu serba sedikit mengenai kuasa besar yang berminat ke atas Asia Tenggara.

Tetapi kuasa besar lain juga tidak ketinggalan mempunyai minat untuk

menajajah Asia Tenggara. Misalnya British yang telah menajajah Myanmar dengan

menyebarkan agama sekali. Begitu juga Perancis di kesatuan Indochina yang meliputi

Kemboja, Vietnam, dan Laos. Pihak barat ini mendakwa mereka lah yang berhak

mentamadunkan bangsa di Asia Tenggara dan menganggap ianya sebagai satu beban

orang putih dalam menyebarkan tamadun. Maka mereka pun menajah satu persatu

Negara di Asia Tenggara. Negara yang terselamat ialah Thailand kerana kebijakan

pemerintahnya iaitu Raja Chulalongkon.

Semasa perang dunia kedua, kuasa besar di Asia ialah Jepun yang begitu

cemerlang dalam kuasa ketenteraan. Dalam analisis saya, sedikit sebanyak Jepun

Berjaya menyakinkan rakyat di Asia Tenggara. Lagipun masa pendudukan Jepun di

Asia Tenggara dimana rakyat tempatan sedikit sebnayak menananmkan kepercayaan

kepada Jepun agar Jepun boleh membantu dan memeberikan kemerdekaan. Selepas

pengunduran Jepun, rakyat mula sedar, kebebasan bukanlah terletak di tangan orang

lain, bahakan merekalah yang menggerakkan. Jadi, selepas pengunduran Jepun

menyaksikan nasionalisme di Negara-negara Asia tenggara semakin hebat ini juga

sebahagian daripada didikan Pihak Jepun kerana daripada didikan yang telah diberi,

maka rakyat di Asia Tenggara mula mengintrepertasi bahawa kemerdekaan harus

dituntut oleh mereka sendiri. Jadi, topik yang seterusnya akan di tumpukan kepada

nasionalisme di Asia Tenggara.

6.0 NASIONALISME DI LAOS:

Laos ialah sebuah Negara yang penuh dengan permusuhan yang melibatkan

permusuhan pada zaman silam di antara keluarga atasan Laos untuk mendapatkan

15

kuasa tersebut. Semasa pendudukan Jepun pada tanggal 19 Mac 1945, Pihak Jepun

telah menuntut Raja Sisavang untuk mengisytiharkan kemerdekaan. Apa yang timbul

ialah Raja Sisavang dalam dilemma samada mahu bekerjasama dengan Peracnsi

ataupun Jepun. Maka, golongan elit di bahagian Luang Prabang dan selatan Laos telah

menubuhkan Lao Isarra iaitu pergerakan pembebasan Laos17. Tujuannya ialah untuk

mengusir Perancis keluar. Seleaps kekalahan Jepun, Gabenor wilayah selatan Laos

telah mempelawa kembali Perancis dan membatalkan semua akta kerajaan.

Kemaraan tentara Perancis di Veintiene meyebabkan pemimpin Lao Isarra lari

ke Bangkok. Lantas pemimpinnya pada masa itu Souphanovong telah meminta bantuan

pihak Viet Minh untuk menentang Perancis dan Phetsarath telah campur tangan agar

Viet Minh tidak berkompromi dengan Souphanovnong. Seterusnya Souphanovong

telah melancarkan perang gerila terhadap Perancis. Pada ogos 1946, satu modus

viviendi telah ditandatangani yang membawa maksud pengiktirafan telah diberikan

secara langsung terhadap perpaduan Laos18.

Pada awal tahun 1949, perjanjian Elysee telah dibuat dengan bao Dai dari

Vietnam. Dalam ini, Pihak Perancis telah mengiktiraf kemerdekaan Laos. Tetapi, pada

hakikatnya, Laos tidak merdeka sepenuhnya. Pada 6 Februari 1950, satu lagi perjanjian

telah ditanda tangani bertujuan untuk memindahkan sesetengah daripada fungsi dan

kuasa kerajaan kepada kerajaan Laos19. Akhirnya pada 1960, Laos telah menyelaraskan

hal-hal perhubungan imigresyen, ekonomi, kastam, perdaganan luar dan kewangan

yang dahulunya dikuasai Perancis. Pada masa itu juga Lao Isarra telah dibubarkan dan

Souphanovong telah mnubuhkan satu pertubuhan iaitu Pathet Lao atau kebebasan Lao

yang tujuannya mengusir saki baki Perancis. Laos telah merdeka pada 1953.

6.1 NASIONALISME DI KEMBOJA:

Nasionalisme di Kemboja sebenarnya telah tercetus lagi semenjak kedatangan pihak

Perancis. Pihak Perancis telah memaksa raja Kemboja iaitu Raja Norodom untuk

17 War and Revolution, Harper and Row pblsh. Hlmn. 103.18 Asri Maswan Adam, 2005, Budaya dan masyarakat Laos, pustaka Lp3es, hlmn. 697. 19 Ruhanas Harun, 1988, Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn.159.

16

menerima naungannya. Penaung kepada Kemobja sebelum itu ialah Thailand. Yang

pada akhirnya Raja Norodom hanya berkuasa dalam hal agama sahaja. Kesemua ini

berubah setelah kedatangan pihak Jepun menakluki Kemboja20.

Apabila Jepun telah mengambil alih kuasa pada Mac 1945, nasionalis

Kemboja semasa pemerintahan Perancis iaitu Son Ngoc Thanh telah melarikan diri ke

Tokyo ekoran pihak Perancis yang mahu menangkapnya. Beliau telah membentuk

pergerakkan Khmer Issarak yang bermaksud pergerakan Khmer Bebas. Pergerakan ini

mempunyai seramai 2000 orang sukarelawan bersenjata dan telah menjalinkan

kerjasama dengan Viet Minh untuk menyekat semula kedatangan Perancis. Pada masa

ini, Jepun telah mendesak Raja Norodom Shihanouk untuk mengisytiharkan

kemerdekaan pada bulan Mei 1945 dan Son Ngoc Thanh telah dilantik sebagai Menteri

Luar dan kerajaan yang dipantau oleh Jepun. Tetapi selepas pengunduran Jepun, Raja

Norodom telah melantik Son Ngoc Thanh sebagai perdana menteri.

Sekembalinya Perancis ke Kemboja, Perancis tidak mengisytihar kerajaan

boneka yang telah ditubuhkan oleh Jepun. Dari tahun 1945 hingga tahun beliau

digulingkan dari jawatan ketua Negara. Pada masa ini, Sihanouk berperanan utama

dalam segala perkembangan nasionalisme di Kemboja. Contohnya Sihanouk yang

sememangnya bengang dengan puter belit Perancis yang melambatkan penubuhan

wilayah Batambang dan Siemreap di bawah kekuasaan Khmer pada tahun 1949 dan

1951. Lantas beliau telah menulis sepucuk surat kepada Presiden Perancis iaitu Vincent

Auriol dengan tujuan menuntut kemerdekaan secepat mungkin. Tetapi rundingan antara

Pihak Kemboja dan Pihak Perancis menemui kegagalan. Lants, Sihanouk telah

meminta bantuan dari Amerika Syarikat supaya rundingan dan kesepakatan antara

Kemboja dengan Peracis dapat dicapai. Tetapi pihak Amerika juga tidak dapat

memerikan kerjasama yang diharapkan oleh Sihanouk kerana Setiausaha Amerika

Syarikat pada masa J. Foster Dulles berkata bahawa hanya Perancis sahaja yang berhak

menyelesaikan maslah ini. Lantas tamparan hebat yang diberikan, Sihanouk telah

membuat kenyataan kepada akhabr New York Tmies keluaran April 1853 akan

20 Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn. 46.

17

bekerjasama dengan pihak Viet Minh sekiranya Perancis tidak mempedulikannya lagi21.

Dengan serta merta Pihak Perancis telah menjemput Penn Nouth dan menteri-menteri

lain ke Perancis untuk memulakan rundingan. Dalam perjanjian ini, satu memorandum

telah ditandatangani pada 9 Mei 1953 akan tetapi perjanjian ini tidak memuaskan hati

Pihak Kemboja kerana masalah berkaitan dengan Tentera dan juga keadilan. Pada 21

Jun, Sihanouk kembali ke Kemboja dan pada 28 Jun, Sihanouk mengisytiharkan

“perintah pengerahan” yang menunjukkan bahawa rakyat Khmer mampu

mempertahankan diri mereka.

Rundingan antara pihak Perancis-Khmer berjalan dengan genting22. Pada masa

ini, Pihak Amerika Syarikat mula memebri perhatian kepada isu Kemboja ini. Pada

perjanjian yang pertama, menyentuh mengenai penguasaan polis dan keadilan kepada

Kemboja. Manakala pada 17 Ogos 1953, termeterainya pula penyerahan kuasa

ketenteraan kepada semua wilayah kemboja. Lalu Sihanouk telah pulang ke Kemboja

pada 8 November dan disambut sebagai seorang pejuang. Pada 2 Mac 1955, Sihanouk

telah turun dari takhta dan digantikan oleh ayahnya Norodom . Lantas beliau yang

masih memakai gelaran putera kemudiannya telah menbuhkan sebuah parti politik

bersama Sam Sary, Yem Sambaur dan bebrapa orang lainnya menubuhkan Komuniti

Sosialis Rakyat yang dalam bahasa Kembojanya disebut Sangkum Reastr Niyum yang

lebih popular disebut sebagai Sangkum. Nasionalisme di Kemboja ini apa yang

dapatkita lihat ialah kegigihan perjuangan yang dijuangkan oleh Sihanouk dalam

medapatkan kemerdekaan daripada Pihak Perancis. Kemboja telah merdeka

sepenuhnya pada tahun 1953. Tetapi, pada masa itu, Kemboja mengalami ancaman-

ancaman lama dan struktur ekonomi yang lembap dan dasar berkecuali yang diamalkan

oleh Sihanouk Lantas satu rampasan kuasa telah berlaku yang dipimpin oleh Lon Nol

dan telah menggulingkan pemerintahan Sihanouk. Maka kerajaan yang baru ini telah

menghapuskan dasar berkecuali dan menyertai SEATO.

6.2 NASIONALISME DI FILIPINA.

21 Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn. 76.22 Son Ngoc Thanh enggan memberi kerjasama.

18

Nasionalisme di Filipina telah dicetuskan oleh golongan kiri iaitu golongan radikal

revolusi. Semasa ini, pihak Russia cuba untuk menyebarkan fahaman komunis di

seluruh dunia dengan tujuan untuk menentang kapitalis. Hal ini dapat dikaitkan di

Filipina semasa pemerintahan Kapitalis, khususnya kaum buruh telah ditindas hak

mereka dari segi politik. Lantas satu rombongan untuk orang-orang buruh di Filipina

telah diadakan di Russia. Pihak Russia telah menjemput mereka datang ke Russian

serta melawat Negara-negara dibawah kesatuan Soviet. Dalam hal ini, mereka Nampak

bahawa Negara-negara di bawah naungan Russia maju dalam perlbagai bidang. Lantas

mereka telah menyusun gerakan Komunis dan telah mencetuskan beberapa siri

penentangan bersenjata.

Bagi mengukuhkan kedudukan mereka, lantas satu pertubuhan telah

ditubuhkan iaitu Barisan Rakyat yang dianggotai oleh Sakdalista dan Komunis-

komunis. Pertubuhan ini telah mendapat tempat yang teguh di Luzon utara dan tengah.

Manakala di daerah Pampanga sahaja lapan buah Majlis Perbandaran daripada dua

puluh satu kerusi dikuasai oleh golongan Parti Barisan Rakyat. Nama pertubuhan ini

telah berubah semasa pendudukan Jepun iaitu dikenali sebagai pertubuhan Hukbalahap

yang merupakan kesinambungan dari Barisan Rakyat sebelum perang. Tujuan mereka

ialah menentang kedudukan Jepun. Selepas pengunduran Jepun, Jeneral Amerika iaitu

Jeneral Douglas Mac Arthur telah memerintahkan supaya Hukbalahap meletakkan

senjata23. Mereka terasa terancam dan berlakulah pertempuran berdarah di antara

mereka. Perperangan ini telah terhenti kerana telah diadakan satu pilihan raya. Dalam

masa ini juga, pihak Hukbalahap telah menubuhkan Parti Perikatan Demokratik dan

telah memenangi beberapa buah kerusi untuk Dewan Perwakilan Filipina. Ini telah

menyebabkan kemarahan orang-orang Hukbalahap. Lantas mereka telah mengambil

keputusan kembali kedalam hutan dan akan melancarkan siri gerakan penentangan

gerila. Pimpinan gerakan pada masa itu diketuai oleh Luis Taruc24.

Masalah perpecahan dalaman dalam parti Nasionalis juga terlibat dimana

kedua orang pimpinannya telah bertentangan pendapat iaitu antara Rosmena dan

23 Amat Johari Moain, 1969, Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 52.24 A History of Southeast Asia, London, hlmn. 813.

19

Roxas25. Dalam masa pilihanraya, Roxas menyatakan bahawa belaiu lebih menyokong

kepada pahaman liberial dan beliau telah mendapat sokongan daripada orang-orang

Amerika seperti Jeneral Mac Arthur. Beliau juga telah mnegalahkan Rosmena yang

pada masa itu menjawat jawatan presiden Negara Persekemakmoran Filipina. Rakan

Rosmena iaitu Elpido Quirino telah menang juga. Ini telah menjelaskan bahawa Roxas

dan Quirino dipilih sebagai presiden dan naib presiden Filipina yang pertama.

Kemerdekaan di Filipina telah diisytiharkan pada 4 Julai1946.

Selepas kemerdekaan Filipina masih lagi menghadapi perlabgai masalah

dalaman, keadaan ekonomi yang mundur dan kegiatan-kegiatan ketenteraan Amerika di

sana. Masalah penentangan seperti Pihak Hukbalahap juga membantutkan dalam proses

pembinaan Negara presiden pada masa itu iaitu Roxas. Ini kerana pengaruh mereka di

kalangan penduduk kelas bawahan di Filipina sangat tingi. Penyelesaian untuk

menghapuskan gerakan ini tidak dapat dibasmi sehinggalah presiden yang pertama itu

meninggal dunia.

Selepas kematian beliau, tempat beliau pula telah digantikan oleh timbalannya

iaitu Quirino dan melantik Magsaysay sebagai setiausahanya dalam memberenteras

kegiatan Hukbalahap. Atas inisiatif Magsaysay, maka pergerakan Hukbalahap sedikit

sebanyak dapat dibenteras. Akibat daripada salah laku dalam pemerintahan Quirino,

maka Magsaysay telah keluar dari Parti Liberal dan menyertai Parti Nasional dimana

beliau telah menang dalam pilihanraya tersebut. Bagi rakyat, Magsaysay merupakan

seorang pemerintah yang cekap dan berkaliber. Masalah yang dihadapi oleh mendiang

Roxas iaitu menentanng Hukbalahap diteruskan oleh Magsasay. Buktinya, kegiatan

Hukbalahap yang ganas dapat ditumpaskan. Tetapi jasa beliau terus terkenang apabila

beliau telah terbunuh dalam nahas kapal terbang26.

6.4 NASIONALISME DI MALAYSIA:

25 A History of Southeast Asia, London hlmn.54.26 Ibid hlmn.56.

20

Selepas pengunduran Pihak Jepun, British telah datang kembali berdasarkan kepada

Piagam Atlantik yang telah ditandatangani oleh Perdana Menteri Britain iaitu Winston

Churchill dan Presiden Amerika Syarikat, Roosevelt pada bulan ogos 1941. Piagam

Atlantik telah mengisytiharkan prinsip-prinsip kerajaan sendiri bagi tanah jajahan

mereka. Berdasarkan prinsip-prinsip perjanjian ini, pada bulan Februari 1943 pejabat

tanah jajahan bersama-sama dengan pejabat perang mula membuat rancangan-

rancangan untuk pembaharuan politik di Tanah Melayu selepas perang. Pada bulan

Julai 1943, Pejabat Tanah Jajahan di London telah menubuhkan unit perancang Tanah

Melayu bagi merangka satu sistem pentadbiran baru di Tanah Melayu. Unit ini

dianggotai oleh bekas pegawai-pegawai British. Pada 31 Mei 1944, kabinet perang

telah meluluskan syor-syor mengenai penyatuan politik Tanah Melayu yang

dikemukakan oleh unit perancangan.

Dalam melaksanakan usul ini, maka setiausaha British ketika itu George Hall

telah menhantar Sir Harold Macmichael untuk mendapatkan tanda tangan sultan-sultan

Melayu. Lantas orang Melayu bangkit untuk menentang Malayan Union keranan

dianggap Malyan Union ini menghakis hak orang-orang Melayu. Lagipun jika

tertubuhnya Malayan Union, kuasa-kuasa sultan akan hilang, selain itu, British juga

memberikan syarat kewarganegaraan yang longgar. Sebenarnya, raja-raja Melayu telah

diugut oleh Sir Harold McMichael dalam mendapatkan tandatangan Sultan. Hal ini

yang menyebabkan orang-orang Melayu bangkit menentang27.

Mereka telah menentang melalui akhbar dan majalah. Akhbar-akhbar ketika

itu seperti Utusan Melayu, Majlis dan Warta Negara rata-ratanya mempermainkan

sentiment orang Melayu untuk menentang Malayan Union. Akhbar ini juga merupakan

alat penyebaran maklumat dan pentingnya orang Melayu bersatu menentang gagasan

ini. Selain itu, mereka juga telah mengadakan demonstrasi secara besar-besaran.

Contohnya di Kota Bahru seramai 10 000 orang telah menyertai demonstrasi ini semasa

Sir Harold MacMichael mendapatkan tandatangan.

27 Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur, Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn184.

21

Lantas, satu kongres yang terdiri daripada orang Melayu telah ditubuhkan

pada mei 1946 dengan Dato’ Onn Jaafar dipilih menjadi yang dipertua. Umno ialah

sebuah parti bangsa Melayu yang berjuang menentang penubuhan Malayan Union.

Mereka menetang bukan dengan senjata, tetapi menentang dengan secara aman dan

mengadakan demonstrasi. Pegawai-pegawai British yang pernah berkhidmat di Tanah

Melayu juga turut menentang gagasan ini. Antaranya ialah Alex Mac Adam, Arnold

Robinson dan Sir Richard Winstedt. Mereka ini sebenarnya simpati terhadap bangsa

Melayu. Tetapi kita lihat, satu parti telah ditibuhkan iaitu parti dari kalangan bukan

Melayu yang diberi nama AMCJA. Didalam parti ini mengandungi parti-parti lain

seperti MDU, MIC, MDYL dan Malayan People’s Anti Japanes Ex Comrades

Association. Mereka juga turut memperjuangkan dasar-dasar mereka. Kemudian

AMCJA juga telah mendapat bantuan daripada parti-parti politik Melayu yang

berhaluan kiri.

Mereka juga telah menentang syor-syor yang telah dikemukakan oleh Jabatan

Kerja yang hendak menyediakan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu. Maka

mereka juga telah menubuhkan satu perlembagaan ciptaan mereka sendiri iaitu

Perlembagaan Rakyat untuk Malaysia. Tetapi oleh sebab golongan mereka ini bersifar

bukan perkauman, maka ianya tidak mendapat tempat yang baik dikalangan orang-

orang Melayu. Walaupun usaha mereka tidak mendapat tempat, tetapi mereka tetap

berusaha untuk menggagalkan pembentukkan Persekutuan tanah Melayu. Tetapi segala

tuntutan mereka sama sekali tidak dilayan oleh Pihak Inggeris28.

Setelah diadakan perubahan-perubahan dan pindaan-pindaan pada rangka

perlembagaan itu, maka pada tahun 1948, siaplah disusun satu pelembagaan

Persekutuan Tanah Melayu. Pada 21 Januari 1948, perjanjian ini telah ditandatangani

oleh raja-raja Melayu dengan kerajaan Inggeris. Pada 1 Februari, maka telah

diisytiharkan Negara Persekutuan Tanah Melayu dan dari tarikh itu, berjalanlah

penguatkuasaan pemerintahan Persekutuan Tanah Melayu yang menggantikan Malayan

Union. Selepas itu, Persekutuan Tanah Melayu telah diancam oleh pihak komunis.

Lantas telah diisytiharkan darurat pada tahun 1948. Maka, pihak Inggerislah yang

28 Ibid hlmn. 216.

22

banyak membantu dalam membenteras pergerakan Komunis ini. Lantas, Pihak Inggeris

telah mengadakan kawalan yang ketat seperti catuan makanan, mengadakan kad

pengenalan, dan menyiarkan propaganda rakyat unutk menentang Komunis. Maka,

pada tahun 1954-dan 1955, kekuatan Komunis dapat dikawal. Pada 1960, darurat di

Tanah Melayu telah kembali aman. Selepas tamatnya darurat, maka pemimpin-

pemimpin di Tanah Melayu telah menumpukan kepada usaha untuk memerdekakan

Tanah Melayu daripada Pihak Inggeris. Maka, satu rombongan telah diadakan pada

1956 dan Tunku Abdul Rahman telah mengetuai rombongan ini. Rombongan ini juga

terdiri daripada empat orang wakil raja dan empat orang Menteri perikatan.

Rundingan telah diadakan pada 18 Januari hingga 6 Februari 1956 yang telah

dipengerusikan oleh Lord Lennox Boyd29, Setiausaha Tanah Jajahan British. Beberapa

perkara penting dibincangkan disamping penetapan tarikh kemerdekaan Tanah Melayu

iaitu pada 31 Ogos 1957. Dua Peringkat pelaksanaan dipersetujui dalam rundingan

tersebut antaranya ialah menteri-menteri akan menggantikan pegawai-pegawai British

sebagai Menteri Pertahanan dan Keselamtan, Menteri Kewangan serta Menteri

Perdagangan dan presiden Perindustrian. Yang keduanya ialah, Kerajaan British

berjanji memberikan bantuan kewangan kepada Tanah Melayu semasa kemerdekaan,

Perkhidmatan awam akan dicorakkan bersifat Tanah Melayu iaitu orang tempatan yang

berkelayakan akan menggantikan pegawai-pegawai British dan British akan

mewujudkan sebuah Persekutuan Tanah Melayu Yang merdeka dan bertanggungjawab

menajlankan semua fungsi kerajaan. Maka suruhanjaya Reid telah dibentuk pada Jun

1956.

Dalam hal ini, kerjasama dan perpaduan dapat dipupuk keranan MIC dan

MCA telah mengiktiraf keududukan Raja-raja Melayu, Agama Islam, Bahasa Melayu,

Kedudukan istimewa Orang Melayu dan Kerakyatan. Maka Tanah Melayu telah

diisytiharkan Merdeka oleh Tunku Abdul Rahman.

KESIMPULAN:

29 Ibid hlmn. 218.

23

Sememangnya nasionalisme tidak dapat lari apabila Negara mereka dijajah oleh

penjajah asing. Kedatangan mereka ini seiiring dengan pembawaan budaya serta agama

yang mereka anuti. Kemasukkan para Penjajah ini juga telah mengancam sistem

politik, ekonomi dan sosial. Selain itu mereka juga mencemar agama penduduk

setempat seperti yang berlaku di Myanmar. Tetapi, apa yang kita dapat lihat,

nasionalisme sebelum perang juga telah berlaku dimana para penentang ini tidak

merasakan yang kedatangan mereka ini memebantu mereka dari segi ekonomi yang

pentingnya.

Selain itu, peranan seperti akhbar, golongan cendikiawan dan golongan agama

sedikit sebanyak Berjaya mempengaruhi penduduk setempat unutk bangun menentang

penajajah. Mereka telah menanamkan sikap Anti penjahah dikalangnan penduduk.

Selain itu, peranan seperti agama juga merupakan satu faktor pengikat yang ikut

dikalangan mereka. Misalanya di Filipina, yang mana melalui agama ini, mereka telah

bersatu menentang penjajahan sepanyol.

Tetapi nasionalisme selepas perang dunia kedua yang mana menyaksikan

nasionalisme di Asia Tenggara bersifat moden. Ini kerana semasa pendudukan Jepun,

Pihak Jepun sedikit sebanyak telah menanamkan semangat nasionalisme dikalangan

penduduk di Asia Tenggara. Ini kerana, Jepun tahu bahawa segala didikan yang telah

diberi, akan digunakan oleh penduduk di Asia Tenggara untuk menentang kuasa berikat

atau pihak penjajah. Lagipun propaganda yang digunakan oleh Jepun Berjaya menawan

hati penduduk di Asia Teggara. Selain itu, mereka juga percaya bahawa kuasa tunggal

di Asia iaitu Jepun dapat membantu mereka dalam mencapai kemerdekaan.

Tetapi selepas pengunduran pihak Jepun, menyaksikan kembali kedatangan

penjajah barat. Kedatangan mereka disambut dingin oleh penduduk di Asia Tenggara

keranan melalui didikan yang mereka terima daripada Jepun ternyata bahawa

kebebasan yang mutlak bukan terletak di tangan penjajah.

SENARAI RUJUKAN:

24

Abd. Zakaria, Azharudin Mohamed Dali, dan Suffian Mansur, Sejarah Asia Tenggara

dan Timur 1800-1963, fajar bakti, 2000 .

Amat Johari Moain, Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Utusan Melayu sdn. Bhd.,

1969.

Asri Maswan Adam, Budaya dan masyarakat Laos, pustaka Lp3es, 2005.

Cik Zaharah binti Ahmad, En. Abd. Majid bin Abd. Halim, Sejarah Asia Tenggara

Moden, DBDP, 1972.

D., G., E., Hall, Burma, Anchor Press, Ltd, Tiptree, Essex, 1950.

K. Ratnam, Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia

Timur, Pustaka Sarjana Sdn.

Bhd., 2006.

Marc Frey, R., W., Pruessen & Tan Tai Yong, The Transformation of Southeast Asia,

edt. Singapore University Press, 2003.

Nina S. Adams, Alfred W. Mccoy, War and Revolution, Harper and Row pblsh, 1970.

Ruhanas Harun, Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, 1988.

25

26