keunikan kaum murut

8/12/2019 Keunikan Kaum Murut

1/4

Adat Perkahwinan Kaum Murut

Dalam pengertian adat Barian Sampai Mati ialah Barian atau dalam bahasa Melayu Mas

Kahwin dan dalam bahasa Inggeris Dowry. Barian ialah namayang diberi oleh masyarakat Murut

bagi menunjukkan mas kahwin ataupun barang-barang hantaran daripada keluarga pihak lelaki

kepada keluarga pihak perempuan semasa perkahwinan berlangsung. Oleh demikian, BarianSampai Mati bermaksud mas kahwin atau barang-barang hantaran yang dituntut atau diminta oleh

keluarga pihak perempuan daripada keluarga pihak lelaki bermula dari perkahwinan sehingga ke

akhir hayat.

Adat Barian Sampai Mati sudah lama diamalkan sejak zaman nenek moyang lagi oleh

masyarakat Murut di Sabah. Apabila gadis Murut dikahwini oleh lelak pilihan keluarga atau pilihan

sendiri, barian akan terus ditagih oleh keluarga pihak perempuan sehingga ke akhir hayat. Meskipun

sudah beranak pinak dan umur sudah menjangkau 30 hingga 90 tahun, tetapi keluarga pihak

perempuan masih meminta barian daripada pihak lelaki. Masyarakat Dusun dan masyarakat lain di

Sabah mengatakan bahawa gadis Murut yang dikahwini memiliki barian atau hantaran mas kahwin

yang sangat mahal berbanding suku kaum lain di Malaysia.

CTH:

Adat Barian Sampai Mati dapat dilihat apabila keluarga sebelah pihak perempuan

menghadapi masalah seperti ada kematian, saudara mara berkahwin, menghadiri perkahwinan.

Keluarga sebelah pihak lelaki mahupun suami gadis yang dikahwini turut dilibatkan sama dalam

kesusahan tersebut. Pihak suami mesti mambantu keluarga sebelah pihak perempuan dengan

memberi mana-mana barang seperti tajau, kain sarung, emas, gong, kain nila, sisitan, duit dan

sebagainya.

Seterusnya, Barian Sampai Mati juga dapat dilihat apabila keluarga pihak perempuan pergi

mengunjungi rumah pihak lelaki selepas kahwin, keluarga pihak perempuan akan meminta apa saja

yang disukai dan dijumpai oleh mata mereka dalam rumah menantu lelaki. Pada masa itu juga,

keluarga pihak perempuan akan terus mengambil benda atau barang tersebut, misalnya televisyen,

peti sejuk, tajau, gong, kain sarung, emas, basikal dan apa sahaja yang ditemui ketika berada di

rumah pihak lelaki. Pihak lelaki pula tidak berbuat apa-apa dan membenarkan saja permintaan

keluarga pihak perempuan sebagai tanda hormat kepada bapa dan mak mertuanya.

Tarian Tradisional Kaum Murut

Masyarakat kaum Murut juga terkenal dengan Tarian Lansaran dan Tarian Mangunatipyang penuh tenaga. Kebanyakan upacara keramaian, tarian-tarian ini lazim ditarikan kerana

muziknya rancak serta bersimbolik. Semasa pesta menuai diadakan, penari-penari kaum Murut ini

akan membuat persembahan di Bandar-bandar sehingga menjadi suatu daya tarikan kepada para

pelancong dalam dan luar Negara. Walaupun terdapat sedikit sebanyak unsur tarian ini telah diubah

namun makna serta gaya tariannya masih tidak terjejas. Tarian Mangunatip misalnya mempamerkan

unsur kegagahan yang ada dalam kaum Murut serta bertujuan untuk memujuk roh-roh nenek

moyang mereka agar dapat menjaga mereka. Penari-penari tarian ini menyelitkan gugusan padi yang

sudah dituai dan juga kepala mangsa pada pinggang mereka.

Gaya tarian Mangunatip ini amat unik serta mempesonakan dimana lelaki yang memegang

parang akan melompat ke atas bambu yang disusun selang-seli oleh penari-penari lelaki lain. Selepas

itu, penari yang berada di atas itu akan dianggap sebagai seorang pemburu yang menggunakan


2/4

penyumpit iaitu buluh yang dimasukkan sejenis sumpit untuk memecahkan belon yang disediakan.

Alunan muzik daripada gendang kulit serta somputon akan mengawal rentak tarian ini[9].

Di samping itu, Tarian Mangunatip ini mempunyai keunikan tersendiri. Melalui nama tarian ini

sudah menampakkan keunikan kerana mengekalkan identity suku kaum Murut. Perkataan

Mangunatip diambil dalam bahasa Murut iaitu apit yang bermaksud sepit kerana tarian inimenggunakan buluh dan para penari memerlukan kepantasan dan kecekapan ketika menari.

Oleh itu, setiap gerakan dalam sesuatu tarian mempunyai maksud tersirat. Tarian Mangunatip

juga mempunyai makna disebalik sesuatu gerakan. Tarian yang lemah-gemalai membawa maksud

kesopanan wanita dan pihak lelaki sebagai pelindung kepada wanita dalam kehidupan. Hal ini dapat

dilihat ketika penari lelaki memegang parang dan perisai yang melambangkan sifat kepahlawanan

kaum Murut sambil matanya liar berwaspada dan seolah-olah sedang bertarung dengan musuh.

Ketika melalui buluh pula, penari lelaki dan wanita akan berpasang-pasangan sambil berpegangan

tangan menari melalui buluh tersebut. Hal ini menerangkan bahawa walau apa jua cabaran dan

rintangan yang melanda, kedua-dua pasangan khasnya dalam institusi perkahwinan, kedua-dua

pihak hendaklah berganding bahu menyelesaikan masalah dalam rumahtangga[10].

Tarian Mangunatip Kaum Murut

Adat Kematian Kaum Murut

Adat kematian dalam masyarakat Murut, mereka akan mengebumikan mayat. Mereka akan

melakukan mengebumikan mayat bergantung kepada punca kematian seseorang itu. Sesuatu kes

kematian perlu diuruskan dengan tertib dan baik dengan mengikuti adat-adat tertentu. Hal ini

bertujuan bagi mengelakkan daripada berlakunya sebarang bencana atau musibah.Terdapat tiga

proses dalam pengebumian mayat dalam kaum Murut iaitu semasa kematian, pengebumian, dan

selepas pengebumian.

Semasa kematian, ahli keluarga si mati akan memukul gong dan ketika gong dipukul, semua

penduduk perlu berhenti daripada melakukan aktiviti masing-masing. Jika terdapat penduduk tidak

berhenti daripada melakukan pekerjaan semasa gong dipukulkan, seluruh penduduk akan didenda

iaitu memberi seekor khinzir kepada ahli keluarga si mati. Selepas itu, mayat akan dimandikan dansetelah itu mayat akan dipakaikan dengan pakaian yang cantik serta bersih. Mayat akan berada di
http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn9http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn9http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn9http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn10http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn10http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn10http://4.bp.blogspot.com/-kGpDPbUI8IM/UYkUKmenyoI/AAAAAAAAAEI/X1gW8RF3ruE/s1600/Wednesday,+March+26,+2008+(4).jpghttp://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn10http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn9


3/4

rumah selama dua hari sebelum dimasukkan ke dalam tajau iaitu bangkalan kaum Murut. Tajau akan

ditutup dengan kayu dan di atasnya diletakkan lampu kecil bagi menakutkan hantu syaitan. Pada hari

kedua, tajau akan dibawa keluar dari bilik tepat pukul 12.00 tengah malam dan ketika ini ahli

keluarga akan bertangis-tangisan sambil mengelilingi tajau tersebut. Pada hari ketiga, kaum lelaki

akan pergi ke tanah perkuburan untuk membaiki rumah perkuburan sekiranya terdapat kerosakkan.

Pada malam keempat, mereka akan bersuka ria sebagai menghormati malam terakhir si mati berada

dirumah. Keesokan harinya, tajau mayat akan diusung dengan menggunakan usungan kayu ke tanah

perkuburan. Ketika ini, ahli keluarga perempuan si mati akan menangis kerana mereka percaya akan

roh si mati akan selamat ke syurga dan bertujuan mengucap selamat jalan.

Proses yang kedua iaitu semasa pengebumian gong akan dibunyikan sepanjang jalan tajau

dihantar ke tapak pengebumian dan tajau tersebut akan dihias dengan manik-manik beraneka warna

dan dipaku dengan kayu yang berukir. Ketika ini mereka akan meraikan majlis makan-makan.

Seterusnya proses yang terakhir iaitu selepas pengebumian, ahli keluarga akan meletakkan

tiga potongan bara setelah empat hari tajau di tanah perkuburan. Bara-bara tersebut akan dikawal

apinya oleh keluarga si mati, supaya roh si mati tidak dapat meniup api tersebut kerana merekapercaya sekiranya si mati dapat meniup api sehingga menyala kemungkinan rumah tersebut ditimpa

bencana. Adat tolak bala akan diadakan bagi menandakan pantang larang adat kematian sudah

selesai[12].

Tajau tempat simpan mayat bagi suku kaum Murut.

Tambahan pula, adat kematian Murut sudah tidak diamalkan pada zaman moden sekarang[13].

Pada zaman dulu, adat kematian suku kaum Murut akan berkabung selama sebulan denganmemakai baju hitam bagi keluarga atau saudara-saudara terdekat si mati[14].Pada zaman sekarang,

pemakaian baju hitam tidak diamalkan lagi malah kain digunting kecil dan diletakkan pada lengan

kiri. Di samping itu, responden mengatakan bahawa keluarga si mati dan orang-orang kampung tidak

boleh berhibur seperti menyanyi, menari dan sebagainya untuk menghormati keluarga si mati tetapi

boleh mengadakan majlis perkahwinan tanpa hiburan. Selepas berkabung selama sebulan, kain

hitam itu akan dibakar diikuti pukulan gong sebanyak tiga kali menandakan pantang larang sudah

berakhir[15].

Selain itu, responden juga mengatakan bahawa adat kematian suku kaum Murut sekiranya

berlaku kematian si suami atau si isteri. Contohnya, jika si suami meninggal si isteri akan di

masukkan ke dalam bilik, sepanjang keluarga yang lain menguruskan pengebumian mendiang. Kaum

Murut memanggilnya Nampalang tujuannya adalah mengelak daripada bala kepada orang lain.
http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn12http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn13http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn13http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn14http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn14http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn14http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn15http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn15http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn15http://1.bp.blogspot.com/-M3HzmyZAzjw/UYkVnWN5u6I/AAAAAAAAAEc/9bUMIZj4GMI/s1600/MAYAT+TEMPAYAN.jpghttp://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn15http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn14http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn13http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn12


4/4

Dalam perkabungan si balu akan berlanjutan selama satu hari dan satu malam. Dalam pantang

larang tersebut orang yang sudah berkahwin tidak sama sekali dibenarkan mengunjungi si balu

selama tempoh itu. Tujuan pantang larang tersebut adalah untuk mengelak bala supaya orang yang

masih mempunyai pasangan hidup tidak mengikut seperti si balu. Sepanjang pantang larang tersebut

hanya anak perempuan yang belum berkahwin ,begitu juga sebaliknya hanya dibenarkan masuk ke

dalam bilik melayan si balu seperti memberi makan dan minum. Selepas acara pengebumian

mendiang, si balu pula tidak boleh keluar rumah atau mengunjungi rumah jiran selama sebulan,

hanya keluarga terdekat yang dibenarkan mengunjungi si balu untuk memberi keperluan harian

seperti beras dan sebagainya[16].
http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn16http://f/My%20Jobs/pbs%20sej%20(3).docx%23_edn16

keunikan kaum murut

Documents