jj it***** ljijar.kah !jj{anus.krip !jj{efayu ~ ~ *....

,.,-. .<f!!!'

~~~ ~r ..J~~ 'Jj lJIJar.kah !Jj{anus.krip !Jj{efayu

It***** ~ ~ * . __ it**;t** BiI.2/2000 Julai - Disember 2000 ISSN 0128-6897

!Pamera4 .!lJ(anus£rip

.!lJ(efayu !Pusda gemLfany

Satu pameran manuskrip Melayu bertema Manuskrip Melayu Pusaka Gemilang telah diadakan dari 6 bingga 30 Oktober 2000, di Ruang Pameran, Aras 1, Perpustakaan N egara Malaysia. Sesuai dengan temanya, objektif pameran ini ialah:

Memasyarakatkan warisan pemikiran masyarakat Melayu terdahulu di kalangan generasi sekarang.

- Memaklumkan kepada masyarakat akan pentingnya manuskrip Melayu sebagai warisan dokumen negara yang perlu dipulihara.

- Menarik orang rarnai untuk. menghayati manuskrip Melayu .

- Menarik lebih ramai penyelidik untuk ~engkaji m~uskrip Melayu supaya lanya dapat dunanfaatkan oleh generasi kini dan akan datang. .

- Memaklumkan kepada pemilik manuskrip individu tentang pentingnya manuskrip Melayu dipulihara dan peranan Pusat Manuskrip Melayu, Perpustakaan Negara Malaysia dalam menyelamatkan dan memulihara manuskrip Melayu.

Sebanyak 100 manuskrip dalam bentuk s~linan gambar telah dipamerkan meliputi bldang agama, yang dibahagikan kepada fikah, tauhid, tasawuf, tarikat, perubatan, petua dan ramalan Melayu, sejarah, adab, undang-undang dan sastera. Dipamerkan juga beberapa manuskrip Melayu yang tersimpan di luar negara. Pameran ini lebih menekankan kepada aspek gaya penulisan, ilustrasi, iluminasi dan isi kandungan manuskrip berkenaan. Keterangan . mengenai manuskrip disediakan bagi membantu orang ramai untuk menghayati ilmu yang terkandung di dalamnya.

Sempena pameran tersebut satu peraduan kuiz telah diadakan bertujuan untuk menggalakkan pengunjung pameran meneliti dan menghayati pameran ini. Penyertaannya terbuka kepada semua ahli . PNM yang berumur 13 tahun ke atas kecuali warga Perpustakaan Negara

Hak Cipta Terpelihara ©2000 – Perpustakaan Negara Malaysia

Hak Cipta Terpelihara ©2000 – Perpustakaan Negara MalaysiaHak Cipta Terpelihara ©2000 – Perpustakaan Negara Malaysia

Malaysia serta keluarga. Seramai 15 orang telah memenangi peraduan kuiz ini. Upacara penyampaian hadiah telah diadakan pada 15 November 2000.

:JJen!/esanan 2J(anus.krip

2J(efayu rJ;- :JJahany

Hukum Kanun Pahang

Aktiviti pengesanan manuskrip Melayu oleh Pusat Manuskrip Melayu, Perpustakaan Negara Malaysia pada tahun ini telah diadakan di negeri Pahang.

Pengesanan di Pahang agak sukar dilakukan kerana kurangnya maklumat. Manuskrip Melayu hanya diketahui terdapat di Muzium Sultan Abu Bakar, Pekan. Sementara maklumat mengenai koleksi yang disimpan oleh individu sangat sukar diperolehi. Dalam us aha pengumpulan maklumat ini, Pusat Manuskrip Melayu mendapat kerjasama daripada Encik Shaharom T.M. Sulaiman, seorang anakjati Pahang yang bertugas sebagai Pustakawan di Bahagian Khidmat Teknik,

2

Perpustakaan N egara Malaysia. Seorang pemilik manuskrip Melayu telah dapat . dikenalpasti iaitu Tuan Haji Yaakob Isa, seorang tokoh penulis dan sej arahwan yang tidak asing di negeri Pahang.

Meskipun maklumat yang diperolehi sedikit, tetapi pengesanan diteruskan juga dalam us aha untuk membongkar khazanah manuskrip Melayu di negen lID.

Pengesanan telah dilakukan oleh Puan Munazzah Zakaria pada 26 dan 27 Oktober 2000 di Muzium Sultan Abu Bakar, Pekan dan menemui Tuan Haji Yaakob Isa di Kuantan yang memiliki manuskrip.

Sebanyak tujuh naskhah manuskrip Melayu telah didapati dalam simpanan Muzium Sultan Abu Bakar. Di antaranya ialah sebuah manuskrip penting yang menjadi kebangaan muzium tersebut iaitu Hukum Kanun Pahang. Manuskrip ini unik kerana mempunyai iluminasi menarik dan berwama-warni pada halaman awal dan akhir. Manuskrip lain di dalam koleksi Muzium ini ialah:

Nazam Nabi Muhammaa (s.a. w.) 1

Nazam Nabi Muhammad (s.a. w.) 11

Kitab sembahyang

Kitab tauhid

Hikayat Sultan Ibrahim Ibn Adham

Kitab bahasa Nusantara

Sementara itu, Tuan Haji Yaakob Isa mempunyai sebuah manuskrip kitab yang penting iaitu Bustan al-Salatin, Bab 7 . . Manuskrip ini masih dalam keadaan baik dan sempurna. Manuskrip fil

membicarakan tentang akal, ilmu, kalbu, firasat, perubatan, kelakuan perempuan dan hikayat yang ajaib dan ghaib.



Xole~s.i !J/{anus~r.ip 70~

cS'ye.i~h 'J)uyony

Catatan perbicaraan Syeikh Duyong

Haji Wan Abdullah bin Wan Mohd. Amin atau lebih dikenali dengan nama Tok Syeikh Duyong merupakan seorang uIama terkenal di Terengganu dan adalah juga Mufti kepada Sultan Zainal· Abidin III pada tabun 1853 bingga akhir hayatnya iaitu pada 24 Februari 1899. Sebahagian daripada koleksi manuskrip beliau kini diserahkan kepada Arkib Negara Malaysia Cawangan TerengganuIPahang untuk disimpan, dipulihara dan dirujuk oleh para penyelidik.

Terdapat 82 naskhah manuskrip diserahkan dan daripada jumlah itu hanya 18 naskhah adaIah manuskrip Melayu. Pusat Manuskrip Melayu telah berkesempatan mendokumen kesemua manuskrip Melayu tersebut. Pada setiap kitab milik Tok Syeikb Duyong tertera tanda (cop) mohomya. Cop mohor ini diperbuat daripada timah dan tembaga dan tertera padanya nama

3

beliau dalam tulisan Jawi. Ciri ini merupakan suatu tanda hak milik yang unik yang dipraktikkan oleh seorang ulama.

Di antara manuskrip penting yang ditemui ialah:

(i) Kitab Hikam Tamat ditulis pada waktu duha, 10 Muharam 1252H. [28 April 1836M.] oleh Syeikh Abdul Malik bin Abdullah.

(U) Catatan perbicaraan Syeikh Duyong Mencatatkan perbicaraan oleh Syeikh Duyong kepada Sultan Zainal Abidin III mengenai pelbagai aspek kebidupan seperti pembahagian dusun, permasalahan suami isteri, perdagangan dengan orang China.

(iii) Nasihat kepada raja-raja Memberi hukum had dan takzir sebagai nasihat kepada raja-raja agar berlaku adil.

(iv) Al-qawl al-mukhtasar fi C alamat almahdi al-muntazar

Menceritakan asal-usul Imam Mahdi, sifat fisikal dan kelakuannya.

Walaupun jumlah manuskrip Melayu yang didokumen adaIah kecil namun projek ini telah menyingkap koleksi manuskrip Melayu Tok Syeikh Duyong yang belum pemah didokumen dan memberi laluan kepada para penyelidik menjalankan kajian mengenai karya ulama tempatan.



JJer/andin!lan

!Jj{endendany£an c5y air

!/aOJiBama

Adik Yasmin pemenang pertama

Pada 26 Ogos 2000 sempena Bulan Ogos Bulan Membaca, Pusat Manuskrip Melayu, Perpustakaan N egara Malaysia telah mengadakan Pertandingan Mendendangkan Syair Jawi Lama. Tujuannya ialah untuk menanam minat membaca karya tradisi dalam bentuk manuskrip Melayu di kalangan masyarakat hari ini.

Objektif Pertandingan tersebut ialah:

Menggalakkan generasi mas a kini menghayati syair, yang merupakan satu bentuk puisi Melayu tradisional.

Menggalakkan penggunaan tulisan Jawi di kalangan generasi muda.

Mendedahkan generasi muda kepada warisan penulisan Melayu lama dalam bentuk manuskrip yang bertulis tangan.

Pertandingan kali ini dibuka kepada ahli Perpustakaan Negara Malaysia berusia 16 hingga 20 tahun.

4

Para peserta telah mendendangkan syairsyair terpilih yang dipetik daripada naskhah manuskrip syair yang terdapat dalam koleksi Pusat Manuskrip Melayu. Seramai 20 orang peserta telah mengambil bahagian. Senarai pemenang adalah seperti berikut:

(1) Yasmin bt. Mat Nazri Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Seraya, Ampang - Syair Makrifat

(2) Ismadian bt. Ismail Sekolah Menengah Puteri Ampang - Syair Makrifat

(3) Fatimah Az-Zahra bt. Noor Rashid Sekolah Menengah Kebangsaan Gombak Setia - Syair Nasihat

Pertandingan telah diadili oleh Puan Junaidah Haji Salleh dari Bahagian Kebudayaan, Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan dan Puan Rogayah Abdul Hamid dari Bahagian Sastera Lama, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Penasihat: Cik Shahar Banun Jaafar Ketua Pengarah

Ketua Pengarang: Puan Zawiyah Baba

Timbalan Ketua Pengarah

Sidang Pengarang: Dr. Haji Wan Ali Wan Mamat

Datin Siti Mariani S.MOmar Puan Munazzah Hj. Zakaria

Urus setia: Perpustakaan Negara Malaysia Pusat Manuskrip Melayu 232, Jalan Tun Razak 50572 Kuala Lumpur Tel: 26943488 samb. 252

26924079 (talian terus) Laman web: http://www.pnm.my E-mel: [email protected]



jj it***** ljijar.kah !jj{anus.krip !jj{efayu ~ ~ *....

Documents