8/12/2019 Hubungan Etnik-soalan

1/5

Takrifkan 3 konsep perpaduan dan integrasidalam hubungan etnik

Perpaduan boleh diertikan sebagai satu proses yang menyatupadukan seluruh masyarakat dan negara

supaya setiap anggota masyarakat dapat membentuk satu identiti dan nilai bersama serta perasaan

cinta dan banggakan tanah air.

Integrasi merupakan satu proses bagi mewujudkan satu identiti nasional dalam kalangan kumpulan yang

terpisah dari segi kebudayaan, sosial dan lokasi dalam sesebuah unit politik. Unsur integrasi yang terdiri

daripada integrasi wilayah, integrasi ekonomi, integrasi kebudayaan, integrasi sosial, integrasi

pendidikan dan integrasi politik.

Integrasi wilayah yang bertujuan mengurangkan jurang perbezaan pembangunan ekonomi dan sosial

antara wilayah yang maju dengan yang mundur. Di Malaysia, tumpuan integrasi wilayah ialah antara

Malaysia Barat dengan Malaysia Timur dan Pantai Timur Semananjung Malaysia dengan Pantai Barat

Semananjung Malaysia.

Integrasi ekonomi yang boleh diertikan sebagai usaha-usaha untuk mengurangkan jurang perbezaanekonomi antara kumpulan etnik.

Integrasi kebudayaan melibatkan usaha membentuk satu kebudayaan kebangsaan.

Integrasi sosial merangkumi usaha-usaha menyatupadukan rakyat melalui program sosial seperti sukan,

pendidikan, perumahan dan kesihatan.

Integrasi pendidikan bertujuan untuk mewujudkan satu sistem pendidikan yang bercorak kebangsaan

dan sempurna dari segi intelek, jasmani dan rohani.

Integrasi politik yang merangkumi usaha-usaha menyatukan rakyat melalui kerjasama dan pembahagian

kuasa politik.

Proses mencapai sebuah masyarakat integrasi bukanlah sesuatu yang mudah. Menurut Ting Chew Peh

(1987), integrasi ialah satu proses yang amat kompleks. Tahap-tahap hubungan etnik boleh dilihat dari

segi darjah kedekatan bermula dengan hubungan terpisah iaitu segregasi sehinggalah hubungan

berbentuk sebati iaitu amalgamasi. Perhubungan yang lebih rapat antara wilayah dapat mewujudkan

integrasi dalam bidang politik dan nilai. Perhubungan ini seterusnya mampu mengurangkan konflik dan

mengutamakan persefahaman serta mewujudkan perasaan harmonis antara pelbagai etnik.

Konsep Segregasi

Segregasi merupakan pemisahan atau pengasingan antara satu kumpulan etnik dengan kumpulan etnik

yang lain dalam sesebuah negara. Pemisahan berlaku dalam beberapa keadaan, antaranya dari segi

kawasan tempat tinggal, sistem persekolahan, pengangkutan dan kemudahan awam. Segregasi wujud

sama ada didasari oleh undang-undang atau sebaliknya seperti Dasar Aparteid di Afrika Selatan yang

dilaksanakan antara tahun 1948-1994.

8/12/2019 Hubungan Etnik-soalan

2/5

Konsep Akomodasi

Akomodasi merupakan proses yang menyebabkan setiap kumpulan etnik menyedari serta menghormati

norma dan nilai kumpulan etnik lain dan tetap mempertahan budaya hidup masing-masing. Konsep ini

diwakili oleh A+B+C = A+B+C, di sini A, B dan C merujuk kepada budaya ( Ting Chew Peh, 1987). Pelbagai

kumpulan etnik hidup secara harmonis dan menghormati antara satu sama lain. Pada peringkatpemerintahan pusat, setiap kumpulan etnik mempunyai wakil dalam bidang ekonomi dan pendidikan

dan mereka saling bergantung. Konsep ini begitu meluas diamalkan di Malaysia kerana setiap kumpulan

etnik bebas mengamalkan budaya mereka dalam keadaan harmoni. Jika dilihat di luar Malaysia,

Switzerland ialah negara yang mempunyai hubungan etnik bersifat akomodasi kerana etnik Jerman,

Perancis dan Itali saling membuat penyesuaian antara mereka.

Konsep akulturasi

Akulturasi merupakan satu proses penerimaan unsur kebudayaan dalam kalangan individu atau

kelompok dari sesuatu kebudayaan lain yang berbeza. Akulturasi terjadi apabila satu kelompok manusia

dengan sesuatu kebudayaan tertentu dihadapkan dengan unsur dari sesuatu kebudayaan asingyang

berbeza sehingga unsur kebudayaan asing itu akhirnya diterima dan diolah dalam kebudayaan sendiri.

Berbeza dengan proses asimilasi, proses akulturasi tidak menyebabkan kehilangan identiti asal

masyarakat penerima.

Dalam sejarah tamadun manusia, sering berlaku penemuan atau pertembungan antara dua atau lebih

kebudayaan. Proses ini menyebabkan berlakunya proses pinjam-meminjam. Pada peringkat awal, unsur

pinjaman digunakan secara langsung dan kemudian diolah serta dijadikan unsur kebudayaan sendiri. Di

Malaysia, beberapa kes boleh dijadikan rujukan seperti penggunaan tali leher, angpau, makanan,

hiburan dan sebagainya. Tetapi, jika unsur budaya yang diambil itu tidak diolah dengan baik, pastinya

tindakan ini akan memberi kesan yang tidak baik kepada sesuatu masyarakat.

Tidak mudah untuk membentuk sesebuah masyarakat yang mencapai tahap akulturasi. Akulturasi lebih

mudah dicapai apabila melibatkan budaya bersifat kebendaan yang mendatangkan manfaat seperti

pakaian Barat. Unsur-unsur budaya yang tidak membentuk kebendaan seperti ideologi dan pemikiran

adalah lebih sukar diterima.

Hubungan etnik tidak wajar dilihat dari sudut luaran sahaja tetapi lebih penting dari sudut konseptual.

Dalam hal ini, aspek-aspek yang menjadi teras kebudayaan kebangsaan sewajarnya dipelihara kerana

kebudayaan kebangsaan berteraskan kepada kebudayaan rakyat asal rantau ini. Unsur-unsur

kebudayaan lain yang sesuai dan wajar boleh diterima menjadi unsur kebudayaan kebangsaan dan Islam

menjadi unsur penting dalam pembentukan kebudayaan kebangsaan mengikut acuan Malaysia.

Penerimaan unsur kebudayaan lain yang sesuai menunjukkan bahawa kebudayaan kebangsaan itu tidak

meminggirkan kebudayaan lain; sebaliknya, meraikan kepelbagaian yang ada di Malaysia seperti dalam

sambutan Hari Kemerdekaan.

8/12/2019 Hubungan Etnik-soalan

3/5

2. Jelaskan ciri-ciri masyarakat di alam Melayu sebelum dan selepas kedatangan penjajahan

Pluralisme budaya bukan fenomena baharu dalam alam Melayu. Integrasi antara pelbagai budaya

seperti Arab pra-Islam, Hinduisme, Buddhisme, Arab Islam dan Eropah( yang diwakili oleh Portugis,

Sepanyol,Belanda dan British) dengan budaya Alam Melayu telah berlaku sekurang-kurangnya sejak

abad ke-5 Masihi lagi. Pertemuan dan pertembungan budaya-budaya besar dunia tersebut telahmelahirkan satu ciri fenomena sosial yang istimewa dalam alam Melayu, iaitu fenomena kepluralitian

budaya. Justeru, bab ini akan menjelaskan hakikat sejarah tersebut yang akan dibahagikan kepada dua

tahap utama, iaitu kepluralitian budaya dalam Alam Melayu dan diikuti dengan kepelbagaian budaya di

Malaysia.

Dua konsep utama yang sering digunakan untuk menjelaskan ciri alam Melayu ialah pluralisme dan

masyarakat pluralistik (plural society). Kedua-dua konsep ini merupakan konstruksi saintifik sosial yang

terhasil daripada kajian empirikal yang dilakukan di wilayah ini. Apabila para sarjana melakukan

penyediaan dan menulis mengenai Alam Melayu sebelum kedatangan Eropah, mereka pasti mengambil

kira realiti kepelbagaian Alam Melayu pada waktu itu sebagai satu wilayah yang menjadi tempat

pertemuan pelbagai tamadun dan budaya utama dunia. Tiupan angin dan arus laut bersatu membawa

manusia dari seluruh manusia dari seluruh dunia yang didorong oleh serampang tiga mata utama, iaitu

pengembangan agama, kekayaan dan kemegahan( Gospal, Gold and Glory). Hasilnya, di Jawa terdapat

seorang raja Hindu yang menggunakan nama Arab dan melayani par pedagang Eropah.

Ciri-ciri masyarakat alam Melayu hidup dalam kepluralitian semula jadi yang terjadi tanpa paksaan oleh

man-mana pihak atau kuasa. Ciri kepluralisme Alam Melayu sebelum kedatangan orang Eropah yang

fleksibel ini dirombak, diubahsuai dan sebagainya terhapus dengan kedatangan kuasa kolonial dan

imperial Eropah. Mereka seterusnya memperkenalkan sistem kerajaan mereka yang menggalakkan

perkembangan masyarakat pluralistik.

Pola masyarakat pelbagai bangsa pada zaman sebelum kedatangan orang Eropah terbentuk melalui

proses semula jadi. Mereka datang berdagang secara sukarela untuk mencari kehidupan dan kekayaan.

Kedatangan mereka disertai bersama oleh ahli keluarga. Jika mereka mengambil keputusan itu

merupakan keputusan berasakan persetujuan sebulat suara bersama ahli keluarga masing-masing.

Keputusan hidup yang terhasil daripada persetujuan tanpa paksaan menjamin ketenangan fikiran dan

perasaan mereka. Hasilnya, mereka berjaya mewujudkan interaksi yang mesra dengan penduduk

tempatan. Terdapat unsur-unsur akomodasi dalam kehidupan masyarakat pluralistik pada zaman

tersebut. Mereka secara sukarela sanggup berkahwin dengan penduduk tempatan. Contohnya,

masyarakat Cina Baba ialah keturunan Cina yang telah berkahwin dengan masyarakat tempatan. Di

samping itu, mereka juga mengamalkan budaya kehidupan orang Melayu. Selain itu, amalan dan adat

resam yang dibawa masuk oleh mereka juga diterima pakai oleh penduduk tempatan. Adat bersanding,

bunga manggar dan bunga telur dalam majlis perkahwinan ialah asimilasi penduduk tempatan dengan

pendatang dari India.

Pembentukan pola masyarakat pluralistik selepas kedatangan orang Eropah berbeza berbanding dengan

zaman sebelum kedatangan mereka. Sebagai contoh, penghijrahan masuk orang Cina dan India ke

8/12/2019 Hubungan Etnik-soalan

4/5

Tanah Maleyu digalakkan oleh British untuk memajukan kepentingan ekonomi dan politik mereka.

Tumpuan dan hasrat kedatangan mereka adalah untuk memenuhi keperluan ekonomipolitik British,

maka asimilasi budaya dan cara hidup antara kumpulan etnik tidak berlaku. Masing-masing menjalankan

kehidupan dalam kelompok masyarakat masing-masing. Namun ini tidak bermakna tiada kehidupan

yang harmonis. Kehidupan yang harmonis antara kaum tetap dan terus wujud dalam bentuk akomodasi

sosial. Akomodasi sosial telah membenarkan setiap kaum iaitu Melayu, Cina dan India menjalani

kehidupan berasaskan sistem sosial masing-masing secara harmonis. Keharmonian ini terus berkekalan

sehingga ke hari ini.

Hubungan antara peradaban Alam Melayu dengan peradaban China dan India telah wujud sejak

beratus-ratus tahun dahulu. Oleh itu, dipercayai bahawa pedagang-pedagang India telah datang ke

Gugusan Kepulauan Melayu sejak selewat-lewatnya pada abad pertama Masihi. Hubung perdagangan

secara langsung antara Gugusan Kepulauan Melayu dengan China telah diasaskan pada awal abad ke-5

Masihi. Hubungan tersebut terjadi disebabkan oleh beberapa faktor seperti perdagangan dan

pendidikan. Malahan, Alam Melayu terkenal sebagai pusat pengajian dan penyebaran ilmu pengetahuan

sejak abad ke-7 Masihi lagi. Menurut I-Tsing terdapat lebih 1000 sami Buddha di Srivijaya.

Perkembangan tamadun awal dalam Alam Melayu amat dipengaruhi oleh agama dan kebudayaan India.

Masyarakat alam Melayu telah menerima unsur-unsur agama Hindu dan Buddha yang tidak bercanggah

dengan kepercayaan tempatan. Menurut Syed Muhammad Naquib Al-Attas (1972) pula, Hinduisme dan

Buddhisme sebenarnya tidak memberi kesan besar dalam kehidupan orang Melayu dalam Alam Melayu.

Pendapat beliau berasaskan hakikat bahawa jarang sekali terdapat nama berunsur Hindu dan Buddha

dalam kalangan anak Melayu daripada kalangan rakyat biasa. Hal ini berbeza dengan agama Islam

kerana hampir kesemua nama orang Melayu diberikan berdasarkan nama Islam. Satu aspek lagi

menurut Al-Attas , tidak terdapat kitab membincangkan idea besar seperti falsafah , ketuhanan,

metafizik dan sebagainya berasaskan Hinduisme dan Buddhisme dalam Alam Melayu sama ada dalambahasa Melayu mahupun bahasa Jawa yang kedua-duanya merupakan bahasa besar dalam Alam

Melayu.

Perlantikan para pegawai kerajaan awal dalam Alam Melayu secara berangka seperti Orang Besar

Empat, Orang Besar Lapan, Orang Besar Enam Belas dan Orang Besar Tiga Puluh Dua dipengaruhi oleh

astrologi Hindu. Menurut, Alam Melayu bahawa institusi raja merupakan sesuatu yang amat besar dan

perlu ditaati secara mutlak sesuai dengan kedudukannya sebagai anak tuhan. Hasilnya raja ialah ketua

kerajaan dan mempunyai kuasa mutlak dalam pentadbiran negeri. Sistem ini terus dikekalkan, walaupun

dengan beberapa perubahan, apabila Islam bertapak dalam Alam Melayu kemudiannya dan berterusan

sehinggalah kedatangan penjajah Eropah, terutamanya British. Penjajahan Eropah telah mengubah

sistem politik Kerajaan yang menyatukan agama dan pentadbiran di bawah satu sistem kepada sistem

politik kerajaan yang memisahkan agama dan pemerintahan dua pentadbiran yang berbeza. Tegasnya,

agama diletakkan di bawah tadbir urus Sultan dan negara pula di bawah tadbir urus kerajaan.

Sebelum kedatangan penjajahan British, ilmu pengetahuan dalam Alam Melayu lebih banyak berasaskan

epistemologi bercorak metafizik. Menurut istilah orang Melayu, ilmu metafizik secara mudahnya ialah

ilmu bersumberkan alam ghaib. Alam ghaib ialah alam bukan material yang wujud di luar pengalaman

8/12/2019 Hubungan Etnik-soalan

5/5

pancaindera manusia. Salah satu manifestasi ketara mengenai ilmu metafizik Alam Melayu ialah amalan

perubatan perdukunan atau perbomohan menggunakan jampi serapah ketika berinteraksi dengan

makhluk alam ghaib untuk mengubati sesuatu penyakit.

Kedatangan British mengubah epistemologi metafizik bersifat bukan material kepada epistemologi

fizikal bersifat rasional atau saintifik. Asas kepada epistemologi baharu ini ialah pembuktian sesuatupengetahuan menerusi pancaindera, kemudiannya dipertingkat dengan alam saintifik seperti mikroskop

dan sebagainya. Sesuatu ini hanya diiktiraf kewujudannya jika boleh dibuktikan secara material oleh

pancaindera sama ada menerusi bantuan alatan saintifik atau pun tidak.