hakcipta pm

7/26/2019 HakCipta PM

1/16

Objektif

Selepas mengikuti unit pembelajaran ini, murid dapat:

membincangkan undang-undang harta intelek, hakcipta dan paten dalam

pembangunan multimedia

mengisi borang permohonan penggunaan bahan dari pemegang hakcipta.

Pengenalan

Pembangunan sesebuah perisian multimedia biasanya melibatkan gabunganpelbagai elemen dari berbagai punca. Ini secara tidak langsung menandakan betapapentingnya bagi seseorang pembangun perisian multimedia sedar dan tahumengenai undang-undang hakcipta berkenaan bahan-bahan yang ingin digunakandalam sesuatu proses pembangunan.

Bab ini akan memperkenalkan anda kepada beberapa isu mengenai undang-undanghak intelek (intellectual property laws seperti undang-undang hakcipta (copyrightlaw dan undang-undang paten (patent law. Beberapa bahan dalam bentuk bercetakdan elektronik telah dirujuk untuk memberi pendedahan awal kepada anda mengenaiisu serta undang-undang hak intelek yang perlu diberi perhatian yang sewajamya.

Isu ini sebenamya bukanlah semudah yang sering disangka-sangkakan. Ianya amat

kompleks dan memerlukan ke!ahaman yang mendalam bagi memastikan tidakberlaku sebarang permasalahan yang berkaitan dengan hakcipta dalam penghasilanperisian yang ingin diusahakan.

Cetak Rompak Dalam Industri Multimedia

Pembangunan perisian multimedia merupakan satu bidang industri yang berasaskanteknologi maklumat serta menggunakan gabungan pelbagai media. "ultimedia itusendiri merupakan satu bidang yang melibatkan pemiagaan dan boleh membawakeuntungan yang bukan sedikit. #leh yang demikian, kemudahan untuk ia ditiru,

didigitalkan atau dimanipulasikan untuk edaran semula menjadikan undang-undanghakcipta amat penting dalam pembangunan sesebuah perisian multimedia. $i antaracontoh bagaimana cetak rompak boleh berlaku di dalam industri yang melibatkanteknologi atau pembangunan perisian multimedia ialah :

Pita audio ataupun pita %ideo yang disewa dan dimainkan dengan media tertentu&

misalnya pemain ') atau pemacu cakera yang bersambung dengan komputerdapat memerangkap imej dan memudahkan proses menterjemahkan ianya kedalam bentuk digital

Sekiranya sebuah tele%isyen disambungkan kepada sistem komputer, rancangan

yang ditayangkan akan dapat disimpan di dalam komputer dalam bentuk digital.

*

ISU HAKCIPA DA!AM PRODUKSI MU!IM"DIA


2/16

Bahan-bahan bercetak, gambar-gambar !oto dan slaid boleh didigitalkan oleh

mesin pengimbas imej.

+omputer yang dilengkapkan dengan kad audio berupaya memerangkap danmendigitalkan muik dan bunyi-bunyi lain dari $ atau kaset audio.

pabila sesuatu bahan telah disimpan di dalam bentuk digital, sebarang perubahanboleh dilakukan terhadapnya. pabila seseorang artis gra!ik membina sesuatu hasilseni dari imej-imej yang didatangkan dari pelbagai sumber, ada kemungkinanberlakunya pelanggaran hakcipta. Pencantuman di antara satu imej dengan satuimej yang lain akan menimbulkan satu gambaran baru yang boleh menimbulkansituasi yang benar-benar berlainan.

"isalnya ialah gambaran asal seorang ahli politik yang sedang berucap sambilberdepang tangan, boleh dimanipulasikan dengan menjadikannya kelihatan sedangmenari dengan seorang wanita di sebuah parti. Perubahan mata, kombinasi muikdan pelbagai sumber berlainan dan perubahan latar belakang sesuatu peristiwaboleh diubah menjadi suasana yang baru sepertimana yang dikehendaki.

Selama ini, industri penerbitan menyediakan perjanjian bayaran royalti kepadapencipta terhadap setiap terbitan semula serta memberi lesen-lesen tertentu sebagailangkah keselamatan, perlindungan terhadap setiap ciptaan baik dalam karyasastera, muik mahupun !ilem. $alam dunia digital yang sangat luas, pencipta-pencipta mendapati sukar untuk mempertahankan hak terhadap ciptaan merekayang dengan mudah dan pantasnya disebarkan terutamanya melalui kemudahanserta teknologi Internet. erdapat beberapa alternati! yang dicadangkan kepadapembangun perisian multimedia untuk melindungi hak mereka. ntaranya ialah

menuntut perlindungan hak cipta mereka atau memberikan kontrak kekal terhadaphasil ciptaan asli mereka.

Apaka# $ang Dimaksudkan Dengan Hak%ipta &

/akcipta merupakan hak ekslusi! yang diberikan oleh undang-undang kepadapencipta0penerima haknya bagi mengawal pengeluaran semula atau pelbagai bentukpenggunaan hasil ciptaan berkenaan bagi sesuatu tempoh.

/akcipta adalah berdasarkan premis bahawa pencipta mempunyai 1hak kepunyaan1

terhadap ciptaan-ciptaan mereka. Sebarang peniruan dari hasil ciptaan asal mestilahterlebih dahulu mendapat keiinan dari pencipta asalnya.

"emiliki hakcipta adalah berbea daripada memiliki sesuatu benda atau harta secara!iikal. Bila seseorang membeli sebuah buku atau satu pita rakaman, orang itumemiliki benda tersebut secara !iikal. "emiliki sesuatu secara !iikal tidak memberihak kepada pembeli untuk menyalin, merakam semula atau membuat %ersi baru bagibuku atau rakaman tersebut. #leh itu, jika anda membeli pita %ideo bagi sesuatu!ilem, anda boleh menonton !ilem tersebut seberapa banyak kali yang anda stika.nda juga boleh memberikannya atau menjualnya kepada sesiapa sahaja untukmenonton !ilem tersebut, tetapi anda tidak boleh menyalin gambar-gambar dalam%ideo tersebut ke dalam media-media lain dan menayangkannya dipanggung

2


3/16

wayang atau di mana-mana tempat umum tanpa kebenaran daripada indi%idu atausyarikat yang mempunyai hakcipta !ilem tersebut.

ujuan utama undang-undang yang melibatkan hakcipta ialah bagi melindungipencipta dan ciptaannya. Pelindungan hakcipta boleh dibahagi kepada 2 kategoriutama iaitu hak ekonomi dan hak moral.

Hak "konomi

3ndang-undang hakcipta mempunyai tujuan dan implikasi yang penting dari segiekonomi. /ak ekonomi ini adalah sesuatu yang bersi!at kebendaan atau material.ujuan utamanya ialah bukan untuk melindungi hasil seni sesuatu ciptaan tetapimemastikan supaya pencipta mendapat pulangan dalam bentuk kewangan atau

kebendaan. +adang-kadang hakcipta memberi hak sepenuhnya kepada penciptamembuat salinan ciptaan asal untuk disebar serta dijual bagi memperolehipendapatan darinya. Perlindungan hakcipta yang berkesan akan menjaminpemberian royalti kepada pencipta dari hasil jualan dari ciptaannya. Sekiranya hasilciptaan ini diplagiat, pencipta tidak akan menerima apa-apa bayaran royalti dan inipastinya akan melemahkan semangatnya untuk menghasilkan ciptaan-ciptaan baru.

Hak Moral

3ndang-undang hakcipta memberikan insenti! kepada pencipta untuk terus

menghasilkan ciptaan-ciptaan baru yang akan menyumbang kepada perkembanganbidang ilmu, dan seterusnya perkembangan intelek dan budaya. /ak moral jugamenjamin pencipta mendapat pengiktira!an sebagai seorang perekacipta. Selaintujuan kebendaan, rangsangan utama kepada pencipta untuk terus menghasilkanciptaan-ciptaan baru ialah minat, bakat dan cita-cita.

/akcipta untuk diiktira! sebagai perekacipta mernpakan hak moral yang tinggi danhak moral memberi kepuasan yang tinggi kepada pencipta. Ia juga memberinya hakmutlak terhadap hasil ciptaan asal dari menga*ami apa-apa pernbahan .tanpapersetujuan pencipta. Sebagai contoh, seseorang pencipta muik mempunyai hakmoral untuk mengekalkan keaslian irama ciptaannya.

Sekiranya seseorang pereka bentuk perisian multimedia interakti! merekabentuk

suatu perisian yang membenarkan pengguna mengubah susunan irama muiknyamaka perbuatan ini telah melanggar hak moral pencipta lagu. #leh itu penerbit-penerbit muik akan mendapatkan hakcipta terpelihara dan tidak akan membenarkanmuik-muik ciptaan mereka dan digunakan di dalam mana-mana perisianmultimedia tanpa persetujuan mereka.

Undang'undang Hak Intelektual (Intelle%tual Propert) !a*s+

4


4/16

Sejak beberapa tahun kebelakangan ini telah wujud kesedaran yang semakinmeluas di kalangan negara membangun termasuklah "alaysia mengenaikepentingan menyediakan perlindungan kepada pemunya hak intelek atau harta

intelektual. "alaysia misalnya mengakui bahawa perlindungan harta intelektualadalah kritikal kepada pembangunan koridor raya multimedianya ("S di manateknologi-teknologi baru yang berkaitan dengan multimedia digunakan untukmengeluarkan produk-produk dan perkhidmatan-perkhidmatan kepada pasaranglobal. Sehubungan dengan itu juga, kerajaan mengambil keputusan untukmenggubal undang-undang khas untuk melindungi pemiagaan-pemiagaan yangberasaskan komputer0teknologi maklumat dan lain-lain yang beroperasi di "S. Iniadalah sebagai tambahan kepada undang-undang harta intelektual yang sedia adadi negara ini yang meliputi hak rekacipta, paten, cap dagangan dan rahsiapemiagaan.

Apaka# Harta atau Hak Intelektual &

3ndang-undang /arta Intelektual (IP atau /ak /arta Intelektual menyediakanperlindungan monopoli secara sah kepada mereka yang mencipta idea ataupengetahuan. 3ndang-undang IP memberi kuasa monopoli secara eksklusi! kepadapencipta atau pemunya harta intelektual, yang diberikan hak secara sah dari segiundang-undang terhadap ciptaan mereka untuk mengelakkan orang lain darimembuat atau menggunakan ciptaan yang telah dilindungi tanpa kebenaran mereka.

erdapat empat undang-undang hak intelek yang perlu diketahui oleh seseorangpembangun perisian multimedia iaitu :

3ndang-undang hakcipta (copyright law iaitu bagi mengawal ketulenan kerja

seseorang.

3ndang-undang paten (patent law iaitu bagi mengawal penemuan baru dari

berguna dan juga proses penemuan.

3ndang-undang tanda perdagangan (trademark law iaitu bagi mengawal

perkataan, nama dan simbol yang digunakan oleh pengusaha yang terlibat dalampembuatan untuk mengenalpasti produk dan perkhidmatan mereka.

3ndang-undang rahsia perdagangan (trade secret law iaitu bagi mengawal

maklumat penting yang tidak diketahui umum tetapi dirahsiakan oleh empunya.

Sebelum dibincangkan setiap-satunya dengan lebih mendalam, satu persoalan ingindikemukakan di sini. Bolehkah seseorang pembangun perisian multimediamemasukkan gambar kartun yang dikenali ramai seperti 1$onald $uck1 ke dalamperisian yang dihasilkan5 uba !ikirkan jawapannya berdasarkan pengalaman yangdialami di merika Syarikat. Sebagai contoh, sebuah syarikat di sana terpaksamenarik balik pengedaran salah satu 1screen sa%er1 yang telah dihasilkan olehnya.1Screen sa%er1 tersebut menggambarkan kartun yang dihasilkan oleh sebuahsyarikat lain. #leh yang demikian, syarikat empunya kartun tersebut telah menyaman

6


5/16

syarikat pembuat 1screen sa%er1 berasaskan kepada undang-undang hakcipta danundang-undang hak perdagangan. kibatnya, syarikat yang disaman terpaksamembatalkan semua 1screen sa%er1 yang telah dipasarkan dan secara tidak

langsung melibatkan kerugian yang bukan sedikit.

Undang'undang Hak%ipta

Pembangun perisian multimedia perlu memahami prinsip asas undang-undanghakcipta. +erja pembangunan perisian multimeda melibatkan penggabungan isikandungan, teks, gra!ik, gambar, %ideo, audio dan sebagainya. Pembangunanperisian multimedia yang asli adalah dikawal di bawah undang-undang hakcipta.3ndang-undang hakcipta akan memberi hak kepada pembangun agar perisianmultimedia yang dihasilkan tidak boleh disalin dan diedarkan oleh pihak yang tidak

bertanggungjawab tanpa kebenaran dari perekacipta atau kumpulan pembangunanyang terbabit.

,a#an Hak%ipta

Berikut merupakan antara bahan yang dikawal di bawah undang-undang hakcipta:

Bahan bercetak seperti no%el, puisi, surat khabar, artikel dalam majalah dan

manual perisian

"uik atau kesan audio seperti lagu iklan dan lagu instrumental. Pantomin seperti tarian moden, tarian ja dan sebagainya.

7ambar dan gra!Ik seperti gambar toto, poster, peta, lukisan, kartun, lukisan dari

sebagainya.

udio %isual seperti tayangan !ilem, !ilem latihan, rancangan tele%isyen, iklan

tele%isyen dan multimedia interakti!.

)akaman suara seperti rakaman muik, bunyi dan perkataan.

8


6/16

Mendapatkan Hak%ipta

Penda!taran di pejabat hakcipta adalah tidak wajib. 9alau bagaimanapun,pembangun perisian multimedia perlu menda!tar dan seterusnya yuran akandikenakan sebelum tindakan boleh diambil.

Hak "ksklusif

Pembangun perisian multimedia yang mendapat hakcipta mempunyai lima hakeksklusi! seperti yang berikut :

/ak re-produksi (reproduction right iaitu hak untuk menyalin atau meniru bahan.

/ak ubahsuai (modi!ication right iaitu hak untuk mengubahsuaikan sesuatu kerja

kepada kerja yang baru.

/ak pengedaran (distribution right iaitu hak untuk mengedarkan salinan sesuatu

kerja kepada khalayak arnai dengan menjual, menyewa atau meminjam.

/ak persembahan di khalayak rarnai (public per!ormance iaitu hak untuk

mempersembahkan serta mempamerkan hasil kerja secara terbuka.

#leh yang demikian, sesiapa yang menggunakan bahan yang mempunyai hakciptadalarn penghasilan perisian multimedia tanpa iin dikatakan telah melucutkan hak

eksklusi! pemegang hakcipta. "ereka boleh dikenakan tindakan undang-undang.Sebagai contoh, jika seseorang menyalin gambar yang mempunyai hakcipta denganmengunakan pengimbas, menyuntingnya menggunakan perisian gra!ik danmenjualnya tanpa kebenaran, beliau boleh dikenakan tindakan undang-undang.Beliau boleh dikenakan tindakan kerana melanggar hak re-produksi (mengimbasgambar, hak ubah suai (mengubah suai garnbar dan hak pengedaran (menjualgambar yang telah diubahsuai.

erdapat beberapa andaian yang sering kali dipercayai oleh pembangun perisianmultimedia. $i antaranya adalah seperti berikut:

1Produk yang saya akan gunakan tidak mempunyai hakcipta. adi sara bolehgunakan tanpa dikenakan tindakan undang-undang1.

"ulai * "ac, *;


7/16

Sekiranya seseorang itu memberi kredit, ia bukan melakukan plagiat. 9alaubagaiwanapun, proses mendapatkan kebenaran mesti dilakukan terlebih dahulu.

Undang'undang Hak Intelektual di Mala)sia

$i "alaysia, hakcipta ke atas produk yang dihasilkan, dikawal oleh kta /akcipta*; (opyright ct *;. kta tersebut menggariskan proses dan produk yangdibolehkan untuk mendapat hakcipta. lni termasuk perisian komputer. kta /akciptaPengubahsuaian (opyright mendment ct yang mengubahsuaikan kta /akcipta*; (opyright ct *; telah berkuatkuasa pada * pril, *;;;. ujuan akta iniialah untuk menghasilkan undang-undang hakcipta yang terkini sesuai dengan

perkembagan teknologi terkini dan persekitaran semasa.erdapat beberapa cara mengawal hakcipta penemuan atau produk baru di"alaysia. ?ang pertama, pembangun perisian multimedia perlu mengisi boranguntuk memohon hakcipta sesuatu penemuan atau produk baru yang dihasilkan.$isamping. itu, satu kumpulan khas di bawah Bahagian Penguatkuasaan yangdilantik oleh +ementerian ("inistry o! $omestic rade and onsumer !!airs, selaindaripada pihak polis, akan mencari dan merampas bahan cetak rompak yangberleluasa di "alaysia. Ini merupakan usaha kerajaan untuk mengawal hak intelekperseorangan dan syarikat yang melabur dalam bidang teknologi maklumat danmultimedia di "alaysia.

Sekiranya seseorang ingin melaporkan mengenai hak intelektual yang telah

diganggu, mereka boleh melaporkan kepada:

Intellectual Property $i%ision,"inistry o! $omestic and onsumer !!airs,22nd @loor, "enara "aybank,8AA8A +uala umpurele!on : =A4-242;;88 atau =A4-2AA2;4

hakcipta pm

Documents