DEFINISI CETAKAN

Cetakan ialah proses terapan blok/plat.

Proses melibatkan penciptaan plat mhasilkan pelbagai imej.

Kesan permukaan yg dicetakdilakukan ke atas bahan2 spt:-linoleum, styrofoam, logam, kadbod dll.

Blok/plat cetakan disediakan dgn memotong, mengguris,etching,

&melukis.

Dakwat diletakkan ke atas blok/plat tersebut dgn pelbagai teknik.

Kertas dicetak dgn cara menekap keatas blok melalui gosokan tangan / mgunakan mesincetak.

Cetakan mempunyai keistimewaan keana dapat menghasilkan beberapa keping hasilan yg sama disebut edisi.

Sejarah Cetakan

Bermula pada 3000 SM apabila cetakan timbul telah dihasilkan oleh org Sumeria dgn salinan imej kulit kerang di atas tanah liat yg bbtk 4segi. Teknik cetakan kayu paling awal muncul di Negara China pd kurun ke8.

Cetakan bkembang di Eropah thn 1418 utk mencetak rekaan pd kain.

Cetakan dikembangkan utk kegunaan pendidikan, keagamaan,propaganda

&tekstil utk pakaian.

Cetakan berwarna diperkenalkan pda kurun ke-15 Masihi

Di Malaysia, cetakan bermula dgn mencetak kain batik sarung.

Umumnya, cetakan dibahagikan kpd :-

cetakan timbulan, benaman, cetakan planograf dan cetakan stensil, saringrafi/Sutera Saring.

Cetakan blok kayu buatan tangan muncul pada abad ke7 Masihi

Industri cetakan mono blok kayu buatan tgn berkembang di Barat abad-14

Di Malaysia, cetakan kayu diguna utk mencetak kain sarung (kain terap

hitam) sebelum kaedah lilin dari Jawa diperkenalkan.

Kini, Industri cetakan yg mgabungkan teknik canggih melalui pembantuan perisian komputer .

TOKOH CETAKAN

Edvard Munch (1863 1944)

Edvard Munch dilahirkan di Loten, Norway pada 1863.

Beliau pelukis catan aliran ekspresionisme.

Karyanya lebih berfokus kpd figura manusia.

Hasil karya beliau, The Kiss(1902), The SickChild (1886),

The Frieze of Life(1892), The Blue Raider.

Redza Piyadasa (1939)

Dilahirkan Kuantan, Pahang 1939.

Tahun 1958 mdapat pendidikan seni d MaktabPerguruan Brinsford Lodge, England.

Tahun 1962diMPerguruan Ilmu Khas, KualaLumpur.

Pd 1963 1967 melanjutkan pengajian Hornesy College of Art,London.

Pd 19751977 Menuntut University of Hawaii, Amerika Syarikat.

Pensyarah seni Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang.

Keluarga Baba merupakan salah satu karyanya yg agung.

JENIS-JENIS CETAKAN

Cetakan Timbulan (Relief)

Proses mbuat cetakan dgn meletakkan dakwat atau warna pada permukaan tapak cetakan yg biasanya terdiri drpd blok kayu/lino.

Hasil permukaan acuan mrupakan imej yg terhasil di permukaan kertas.

Contoh cetakan ialah:

a) Cetakan Kayu , b) Cetakan Lino, c) Cetakan Kolograf d. Cetakan Kolaj

Cetakan Stensil atau Skrin

Cetakan memerlukan kain sutera yg direnggangkan diatas pemidang kayu.

Cetakan Sutera Saring/Stensil ada beberapa kaedah iaitu:-

a) Kaedah Potongan Kertas Pendua, b) Kaedah Filem Leker

c) Kaedah Skrin Foto

Cetakan Lithografi / Planograf / Cetakan datar

Cetakan ini mgunakan blok batu kapur sebagai blok persembahan imej. Teknik yg digunakan ialah teknik penolakkan minyak dgn air.

Kekalisan antara air & minyak mhasilkan cetakan seakan lukisan pensil.

Cetakan dibuat mgunakan mesen cetak.

2.3.4 Cetakan Benaman ( Intaglio )

Cetakan benaman dakwat atau warnanya didalam ukiran turisan yg akan menjadi imej.

Merupakan proses membuat cetakan melalui cara mengukir pd plat

Logam/kayu& meletakkan dakwat/warna ke dlm hasil turisan. Contoh ialah:-

a) Kaedah Turisan, b) Kaedah Gurisan Asid , c) KaedahAkuantin

d) Kaedah Mesotin

Cetakan Gurisan Asid

Cetakan asid pertama kali awal kurun 16 .

Selepas asid diketahui boleh digunakan utk mengguris imej ke dlm kepingan logam.

Rembrandt Van Rijn, Francisco Goya dan Pablo Picasso adalah antara artis

yg menggunakan teknik ini.

Corak gurisan yg dihasilkan diatas permukaan logam yg telah disapu

dgn sejenis bahan yg kalis asid.

Gurisan dibuat dgn jarum etching diatas permukaan logam.

Mesin digunakan utk menghasilkan cetakan jenis ini.

Cetakan Kayu

Kaedah yg paling awal.

Muncul d China kurun ke8.

Berkembang ke Eropah 1418m utk mencetak rekaan pd kain.

Kemudian, dikembangkan utk kegunaan pendidikan, keagamaan, propaganda & tekstil utk pakaian.

Cetakan berwarna diperkenalkan kurun15M.

Manakala kurun16, cetakan muncul & mencapai status sebagai satu bentuk seni yg penting dgn pghasilan karya Albrecht Durer &karyawan Eropah.

DiMalaysia,cetakan bermula dgn mencetak kain sarung mudah & murah.

Cara & teknik sama dgn cetakan lino.

Perbezaannya hanya cetakan Kayu mgunakan kayu yg kesan cetakannya berair manakala cetakan lino mgunakan lino kesannya yg licin.

Permukaan kayu ygberira ini membawa kesan yg tersendiri yg menarik.

Cetakan Lino

Kaedah & proses sama dgn cetakan kayu iaitu kaedah cetakan timbul.

Bezanya hanya imej yg hendak dicetak diukir dgn pahat pengukir di

atas lino manakala kaedah cetakan kayu ukiran dibuat diatas blok kayu.

Cetakan Lithografi

Cetakan dicipta pd 1798 oleh Aloys Senefelder.

Pada 1890an,cetakan ini telah muncul dlm karya yg penuh artistik, iaitu dlm btk warna oleh Piere Bonnard & Henri de Toulouse Leutrec.

Juga dikenali sebagai cetakanPlonografi

Cetakan datar mgunakan blok batu kapur sbgi blok persembahan imej.

Teknik yg digunakan teknikpenolakan minyak dgn air.

Kekalisan antara air & minyak dpt mhasilkancetakanseakan

lukisan pensil.

Cetakan dibuat mgunakan mesin cetak.

Cetakan Sutera Saring

Juga dikenali sebagai cetakan stensil & sarigrafi.

Ia memerlukan kain sutera (organdi) yg diregangkan pada pemidang.

Imejnya dihasilkan melalui keratan kertas pendua, filem leker/skrin foto.

Ia mgunakan sekuji utk menyapu dakwat/warna diatas pmukaankertas.Beberapa kaedah ialah:

a) Kaedah potongan kertas pendua, b) Kaedah Filem leker

c) Kaedah Lilin, d) Kaedah Sutera Saring

Cetakan Stensil Kaedah Potongan Kertas Pendua

Kaedah yg paling ringkas & mudah.

Sediakan sebuah pemidang skrin.

Lukis & gunting imej atas kertas pendua.

Semasa mencetak, letakkan imej yg telah dipotong diatas kertas permukaan dasar yg hendak dicetak.

Pemidang skrin diletakkan diatasnya sebelum dituangkan dakwat/warna. Gunakan sekuji utk mratakan warna diatas pemidang skrin.

Angkat perlahan pemidang skrin.

Biasanya imej yg dipotong terlekat pada belakang pemidang skrin.

Cetakan tidak boleh mhasilkan edisi yg banyak kerana kertas pendua yg dipotong itu akan lembap & menyebabkan dakwat/warna terkeluar.

Cetakan Stensil Kaedah Filem Laker

Langkah1

Sediakan lakaran imej. Kemudian lukis imej pd muka belakang filem leker

Langkah2

Potong & keluarkan bhgn2 yg hendak didakwatkan /diwarnakan dgn pisau pemotong NT. Filem leker ini mpunyai dua lapisan. Satu lapisan berlilin & satu lapisan kertas biasa.

Bahagian yg dipotong ialah bahagian yg berlilin.

Langkah3

Setelah selesai mgeluarkan bhgian yg ditembusi dakwat/warna, kertas filem leker itu diletakkan dibawah pemidang yg telah tersedia dgn kain sutera. Kemudian, digosok dgn seterika elektrik yg sederhana panas.

Semasa mggosok, bhgian yg berlilin (leker) akan melekat pada

pemidang, sementara kertas biasa(lutsinar) bolehlah ditarik

keluar.

Kerja ini hendaklah dilakukan dgn berhati2 hati.

Langkah4

Kemudian,gamkan bhagian tepi leker dgn pepenjuru kertas.

Setelah selesai, pemidang filem leker boleh digunakan utk

mencetak.

PROSES MENCETAK CETAKAN LINO

ALAT & BAHAN UNTUK CETAKAN KAYU & LINO

a) Warna lino, b) Kertas, c) Sudu, d) Berus, e) Blok Kayu,

f) Lino, g) Penahan h) Pahat, i) Penggelek

Kertas keras, papan lapis, pisau pemotong, pembaris, gam digunakan

untuk membuat alasuntuk cetakan.

Bahan ini sangat penting dalam proses mencetak kerana ia dapat

Mbantu & memudahkan kita membuat tindihan warna yg kedua.

LANGKAH1

Membuat lakaran & mengukir diatas lino.

Pastikan bahagian yg dibuang tidak akan menerima warna

LANGKAH2

Blok lino disapu dgn dakwat lino.

Pastikan sapuan warna rata utk mdapatkan kualiti cetakan yg bmutu & kemas.

Warna cerah digunakan utk lapisan pertama.

LANGKAH3

Blok lino diletakan di atas penahan kemudian letakkan kertas diatasnya.

Pastikan arah & kedudukan yg betul mengikut sukatan yg ditelah

dibuat pada penahan. Ini ntuk memudahkan proses tindihan warna yg

seterusnya disamping menjaga mutu &kekemasan hasil cetakan.

Dengan mgunakan sudu gosok berhati2 hati diatas kertas tadi.

Gosokan hendaklah rata dan tidak terlalu kuat.

LANGKAH4(TINDIHAN WARNA KEDUA)

Blok Lino dicuci kemudian diukir semula

Ulang langkah dua, & tiga.

Pastikan kedudukan kertas diatas blok lino sama dgn corak pertama.

Warna yg lebih gelap digunakan utk tindihan kedua.

LANGKAH5

Hasil cetakan digantung utk mengeringkannya

CETAKAN MGUNAKAN BAHAN ALAM (CETAKAN KENTANG)

Bahan:Kentang, warna air dan kertas

Alatan:Gunting,pisau,berus dan span

Langkah1

Potong kentang kepada dua bhgian.

Bentukcorak di permukaannya dgnmgunakan pisau.Sapukan warna dipermukaan kentang yg telah siap dibentuk coraknya.

Bentukkan aliran corak yg sesuai dgn mencetak dipermukaan kertas.

Corak yg telah siapdigunakan sebagai penghias baling dan sebagainya