buku panduan pendidikan seni visual - copy.pdf

8/18/2019 BUKU PANDUAN PENDIDIKAN SENI VISUAL - Copy.pdf

1/82

Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

2015

PANDUAN PENGURUSAN

MATA PELAJARAN

PENDIDIKANSENI VISUAL

Sekolah RendahSekolah Menengah


2/82


3/82


4/82

i

Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera,

Saya mengucapkan setinggi-tinggi tahniah kepada Jemaah Nazir dan Jaminan

Kualiti (JNJK) kerana berjaya menerbitkan Buku Panduan Pengurusan Mata

Pelajaran yang bakal digunakan sebagai panduan untuk melaksanakan program-

program kurikulum di sekolah. Usaha dan komitmen JNJK ini menggambarkan

kesungguhan Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) bagi memastikan

tranformasi pendidikan yang direncanakan dalam Pelan Pembangunan Pendidikan

Malaysia (2013-2025) dapat direalisasikan.

Penerbitan buku panduan seperti ini diharap dapat membantu KPM mengupayakankepimpinan sekolah dalam merancang, melaksana, mengawal dan menilai program

kurikulum di sekolah. Penerbitan buku ini juga dapat memperkaya koleksi rujukan

warga pendidikan dan pihak-pihak berkepentingan dalam usaha kita memastikan

kualiti pendidikan negara dapat dipertingkatkan setanding di persada antarabangsa.

Semoga kandungan yang tersedia dalam buku ini dapat dijadikan rujukan dan

dimanfaatkan sepenuhnya oleh semua pihak dan menjadi sebahagian daripada

sumbangan kita dalam usaha melahirkan modal insan holistik mengikut acuan

sendiri.

Selamat Maju Jaya.

DATO’ SERI MAHDZIR BIN KHALID

Kata Alu-Aluan MENTERI PENDIDIKAN MALAYSIA


5/82

ii

Kata Alu-Aluan KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA

Bismillahirrahmanirrahim Assalamualaikum Warahmatullahi WabarakatuhSalam Sejahtera, Salam 1Malaysia dan Salam Perpaduan

Saya merakamkan tahniah atas daya usaha Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

menerbitkan Buku Panduan Pengurusan Mata Pelajaran. Usaha ini melambangkan

komitmen Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti dan Kementerian Pendidikan Malaysia

dalam memastikan pengurusan program kurikulum di sekolah sentiasa berada pada

landasan yang betul dan mematuhi piawaian yang telah ditetapkan.

Saya yakin buku ini dapat memberi seribu makna kepada kita dalam meningkatkan

kualiti pendidikan di sekolah dan dijadikan rujukan untuk melonjakkan kualiti

pengurusan kurikulum seiring dengan transformasi pendidikan negara. Semoga

ilmu dan panduan, yang terkandung dalam buku ini dapat dimanfaatkan oleh warga

pendidik dalam usaha mencorakkan hala tuju dan kecemerlangan pendidikan

negara.

Saya berharap semoga usaha murni ini akan dapat mempertingkatkan kualiti

pengurusan dan pengajaran mata pelajaran di sekolah. Marilah kita sama-sama

berganding bahu merealisasikan matlamat untuk menyediakan pendidikan berkualiti

bagi melahirkan modal insan cemerlang.

Sekian, terima kasih.

DATO’ SRI DR. KHAIR BIN MOHAMAD YUSOF


6/82

iii

Bismillahirrahmanirrahim. Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh, Salam Sejahtera.

Saya memanjatkan kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin dan

limpah kurnia-Nya, Buku Panduan Pengurusan Mata Pelajaran dapat dihasilkan

untuk kegunaan semua sekolah di Malaysia. Saya mengucapkan tahniah dan

syabas kepada semua warga Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti, khususnya Sektor

Penaziran Kurikulum yang berusaha gigih menjana idea dan berkongsi pengalaman

untuk merealisasikan penerbitan buku ini.

Penerbitan buku ini merupakan salah satu usaha Jemaah Nazir dan Jaminan Kualitimembantu Kementerian Pendidikan Malaysia mengekalkan tahap kecemerlangan

dan kualiti pendidikan negara agar sentiasa berada pada standard yang telah

ditetapkan. Selain itu, buku panduan ini juga merupakan salah satu usaha

peningkatan kecemerlangan dalam sistem pengurusan serta pentadbiran di sekolah

seperti yang diharapkan dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-

2025).

Buku panduan ini juga merupakan inisiatif Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti untuk

membantu pihak sekolah dalam usaha untuk memberi khidmat bimbingan dan

panduan pengurusan kurikulum di sekolah. Justeru, saya berharap agar buku inidijadikan sebahagian daripada bahan rujukan profesional yang dapat dimanfaatkan

oleh warga pendidik.

SELAMAT MAJU JAYA DAN SALAM 1MALAYSIA.

Sekian, terima kasih.

(DATO’ HAJI MAHMUD BIN KARIM)

Kata Alu-Aluan KETUA NAZIR SEKOLAH


7/82

iv

JAWATANKUASA PENERBITAN

BUKU PANDUAN PENGURUSAN MATA PELAJARAN

PENDIDIKAN SENI VISUAL

Penasihat

Dato’ Hj. Mahmud bin Karim

Ketua Nazir Sekolah

Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti

Kementerian Pendidikan Malaysia

Pengerusi 1

Hjh. Normah binti Ismail KMN

Timbalan Ketua Nazir Sekolah (Operasi)

Pengerusi 2

Encik Hashim bin Mohd Zin

Timbalan Ketua Nazir Sekolah (Dasar)

Timbalan Pengerusi

Dr. Harery bin Abu Saad

Ketua Sektor Penaziran Kurikulum

Setiausaha

Amran bin Sarbin

Ketua Penolong Pengarah

Ahli

Hassan bin Yussof (JNJK)

Zariani binti Ghazali (JNJK)

Salehuddin bin Marwan (JNJK)

Anuar bin Omar (JNJK)Rawiyah binti Mustaffa Kamal (JNJK)

Ismail bin Muhamad Ali (JNJK)

Ahmad Lotf bin Tarmiji (JNJK)

Muhd. Nizam bin Mohd.Yusof (BPK)

Julia binti Mohamed (LP)

Khalid bin Ahmad Dahlan (LP)


8/82

v

ISI KANDUNGAN

Bil. Tajuk Muka Surat

Kata Alu-aluan YB. Menteri Pendidikan Malaysia i

Kata Alu-aluan Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia ii

Kata Alu-aluan Ketua Nazir Sekolah iii

Jawatankuasa Penerbitan iv

Isi Kandungan v

Pengenalan vii

Objektif Buku Panduan Pengurusan ix

BAB 1 PROFIL MATA PELAJARAN1.1 Pendahuluan 1

1.2 Matlamat 3

1.3 Objektif 4

1.4 Organisasi Kandungan 4

1.5 Peruntukan Waktu Pendidikan Seni Visual 6

BAB 2 PENGURUSAN MATA PELAJARAN

2.1 Pendahuluan 72.2 Jawatankuasa Kurikulum Sekolah 7

2.3 Peranan Jawatankuasa Kurikulum Sekolah 8

2.4 Peranan Panitia Pendidikan Seni Visual 10

2.5 Peranan Pengetua dan Guru Besar 12

2.6 Peranan Penolong Kanan Pentadbiran dan PenolongKanan Petang

12

2.7 Peranan Guru Kanan Mata Pelajaran 13

2.8 Peranan Ketua Panitia Pendidikan Seni Visual 13

2.9 Peranan Guru Mata Pelajaran Pendidikan Seni Visual 15

2.10 Mesyuarat Panitia Pendidikan Seni Visual 17

2.11 Pengurusan Pemberian Bantuan Geran PerKapita 18

2.12 Program Perkembangan Staf 21

2.13 Pengurusan Fail 21

2.14 Bilik Khas dan Sudut Mata Pelajaran Pendidikan SeniVisual

22

2.15 Persatuan Kokurikulum Akademik Pendidikan SeniVisual

24


9/82

vi

Bil. Tajuk Muka Surat

BAB 3 PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

3.1 Pendahuluan 26

3.2 Standard 4 SKPM 2010 26

3.3 Strategi Pengajaran dan Pembelajaran 27

3.4 Penerapan Elemen dalam Pengajaran danPembelajaran

36

3.5 Kemahiran Berfikir Aras Tinggi 37

3.6 Penyediaan Rancangan Pelajaran Tahunan 38

3.7 Penyediaan Rancangan Pelajaran Harian 39

BAB 4 PENTAKSIRAN

4.1 Pendahuluan 42

4.2 Peperiksaan Awam 42

4.3 Pentaksiran Berasaskan Sekolah 44

4.4 Pentaksiran Mata Pelajaran Pendidikan Seni Visual 46

BAB 5 PENYELIAAN

5.1 Pendahuluan 60

5.2 Tujuan Penyeliaan 61

5.3 Bidang Penyeliaan 62

5.4 Prinsip Penyeliaan 63

5.5 Peringkat Penyeliaan 64

5.6 Tindakan Penambahbaikan 66

RUJUKAN 67


10/82


11/82

viii

OBJEKTIF JEMAAH NAZIR DAN JAMINAN KUALITI

i. Meningkatkan keupayaan Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti, mengesan

tahap kualiti pembelajaran dan pengajaran di institusi pendidikan,

melakukan pelbagai aktiviti penaziran;

ii. Meningkatkan keupayaan pengurusan institusi pendidikan supaya menjadi

efektif dan cekap;

iii. Mewujud dan menggalakkan kerjasama di kalangan semua pihak dalam

bidang pendidikan;

iv. Menyalurkan maklumat penaziran melalui sistem rangkaian maklumat yang

cekap dan berkesan;

v. Menggiatkan program peningkatan kecekapan Nazir Sekolah secara

berterusan dalam bidang penaziran; dan

vi. Menjalinkan hubungan kerja yang erat dengan Jabatan Pendidikan Negeri

dan Pejabat Pendidikan Daerah atau Bahagian bagi memastikan nasihat

dan syor-syor Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti kepada institusi

pendidikan diberi perhatian.


12/82

ix

OBJEKTIF BUKU PENGURUSAN

MATA PELAJARAN PENDIDIKAN SENI VISUAL DAN DUNIA SENI VISUAL

Objektif penghasilan Buku Panduan Pengurusan Mata Pelajaran Pendidikan

Seni Visual dan Dunia Seni Visual adalah seperti berikut:

i. Membolehkan pengetua dan guru besar mengetahui peranannya sebagai

pemimpin kurikulum yang profesional.

ii. Memberi garis panduan dan senarai semak untuk membolehkan pengetua

dan guru besar menjalankan penyeliaan dalam bidang pengurusan dan

proses pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Seni Visual dan Dunia Seni

Visual dalam kalangan guru dengan berkesan.

iii. Membolehkan ketua panitia mengurus dan mentadbir panitia dengan

berkesan.

iv. Membolehkan guru Pendidikan Seni Visual dan Dunia Seni Visual memahami

matlamat, objektif, pengurusan, pengelolaan dan strategi pengajaran di

samping melaksanakan proses pengajaran dan pembelajaran dengan lebih

terancang dan berkesan.

v. Memberi garis panduan kepada Guru Penolong Kanan Kokurikulum dan gurupenasihat kokurikulum akademik dalam melihat keperluan persatuan sebagai

pemangkin kepada pelaksanaan aktiviti kesenian.


13/82

BAB I

PROFIL MATA PELAJARAN

1.1 PENDAHULUAN

Kurikulum pendidikan di Malaysia mengalami proses transformasi yang

diperkukuh dan ditambah baik serta dikenali sebagai Kurikulum Standard

Sekolah Rendah yang mula dilaksanakan pada tahun 2011. Kurikulum ini mem-

beri penekanan daripada Knowledge Based Curriculum kepada Standard Based

Curriculum. Kurikulum Standard Sekolah Rendah Tahap II pula dilaksanakan

secara berperingkat mulai Tahun 4 dengan menggunakan Dokumen Standard

Kurikulum dan Pentaksiran (Rajah 1). Manakala Kurikulum Bersepadu Sekolah

Menengah diperkukuh dan dikenali sebagai Kurikulum Standard Sekolah Menen-

gah yang dicadangkan pelaksanaannya secara berperingkat.

Rajah 1:Perkembangan Kurikulum Pendidikan Sekolah di Malaysia

1


14/82

2

KURI-

KULUM

DO-

KUMEN

TAHUN PELAKSANAAN

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

KSSR

DSKThn. 1 Thn. 2 Thn. 3

DSP

DSKP Thn. 4 Thn. 5 Thn. 6 Thn. 1 Thn. 2 Thn. 3 Thn.1—6

Thn.1—6

KBSM SP &HSP

Ting.1—5

Ting.1—5

Ting.1—5

Ting.1—5

Ting.1—5

Ting.1—5

Ting.2—5

Ting.3—5

Ting.4—5

Ting. 5

KBSMDSP Ting. 1 Tin. 2 Ting. 3 Ting.

1—5Ting.1—3

Ting.2—3

Ting. 3

DSKP Ting. 1 Ting. 2 Ting. 3 Ting. 4 Ting. 5

Jadual PelaksanaanDokumen Standard Kurikulum serta Dokumen Standard Kurikulum

dan Pentaksiran di Sekolah Rendah dan Sekolah Menengah

DSK = Dokumen Standard Kurikulum

DSP = Dokumen Standard Prestasi

DSKP = Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran

SP = Sukatan Pelajaran

HSP = Huraian Sukatan Pelajaran

Kurikulum Pendidikan Seni Visual disusun semula selaras dengan

perkembangan terkini supaya lebih jelas dan dapat mencapai hasrat Falsafah

Pendidikan Kebangsaan. Kandungan kurikulum Pendidikan Seni Visual sekolah

menengah merangkumi perkara-perkara yang berkaitan dengan Seni Halus,

Komunikasi Visual, Reka Bentuk, Kraf Tradisional, sejarah dan apresiasi seni.

Kurikulum ini bertujuan memberi peluang kepada murid memupuk minat,

memperkembang keperibadian, memberi kesedaran dan kepekaan terhadap

nilai-nilai kesenian dan alam sekitar serta kaitannya dengan mata pelajaran lain.


15/82

Aktiviti pembelajaran Pendidikan Seni Visual dan Dunia Seni Visual

berorientasikan proses penghasilan seni yang menggabungjalinkan aspek

pemerhatian, pemahaman, penghayatan dan kritikan. Proses ini melibatkan

penjanaan idea dan kreativiti melalui penajaman daya intuisi, persepsi, imaginasi

dan konsepsi murid. Murid diharapkan dapat menerap dan membudayakan

pemikiran kreatif, inovatif dan kritis, bernilai tambah, meningkatkan kepekaan,

ketajaman fikiran serta berfokus. Murid berupaya menyelesaikan masalah,

berkeyakinan dan mampu mengendalikan kehidupan seharian dengan nilai-nilai

positif.

1.2 MATLAMAT

Matlamat Pendidikan Seni Visual adalah untuk membentuk keperibadian

generasi Malaysia yang celik budaya, mempunyai nilai-nilai estetika yang tinggi,

imaginatif, kritis, kreatif, inovatif dan inventif. Kandungan kurikulum berupaya

membantu murid meningkatkan rasa kesyukuran terhadap Tuhan, menghargai

keindahan alam persekitaran, keindahan seni dan warisan bangsa serta dapat

menyumbang ke arah pembangunan diri, keluarga, masyarakat dan negara,

selaras dengan hasrat Falsafah Pendidikan Kebangsaan.

3


16/82

4

1.3 OBJEKTIF

Objektif Pendidikan Seni Visual adalah untuk membolehkan murid

a. menghargai keindahan alam ciptaan Tuhan;

b. memupuk budaya penyelidikan dalam proses penghasilan karya seni

visual;

c. meningkatkan pengetahuan, daya kreativiti, inovasi, disiplin serta

kemahiran dalam bidang seni visual yang dapat diamalkan dalam

kehidupan dan kerjaya;

d. menggunakan pelbagai kemahiran, media, teknik dan teknologi untuk

mereka cipta barangan kraf dan produk seni visual yang berkualiti;e. membuat diskripsi, analisis, interpretasi dan penilaian terhadap karya

seni visual;

f. mendapat nilai tambah dalam disiplin sains, teknologi dan mata

pelajaran lain;

g. menghargai sumbangan dan pengaruh tokoh-tokoh seni visual dalam

konteks perkembangan sejarah seni visual di Malaysia dan

antarabangsa;

h. menjadikan bidang seni visual sebagai prospek kerjaya;

i. menyedari dan menghargai suasana seni visual dalam persekitaran

dan kaitannya dengan keselesaan hidup; dan

j. membina jati diri ke arah pembentukan negara bangsa.

1.4 ORGANISASI KANDUNGAN

1.4.1 Sekolah Rendah

Kurikulum Pendidikan Seni Visual dan Dunia Seni Visual sekolah rendah

mengandungi empat bidang iaitu

a. menggambar;

b. membuat corak dan rekaan;

c. membentuk dan membuat binaan; dan

d. mengenal dan membuat kraf tradisional.


17/82

5

1.4.2 Sekolah Menengah

Kurikulum Pendidikan Seni Visual sekolah menengah disusun

berdasarkan kandungan yang dibahagikan kepada:

a. Produk: Penghasilan Seni

i. Proses penghasilan seni visual menitikberatkan pernyataan

idea berasaskan seni reka dalam pelbagai teknik, media dan

teknologi terkini berkaitan dengan penyataan kendiri,

masyarakat dan nilai budaya.

ii. Bidang ini meliputi asas seni reka, seni halus, komunikasi

visual, reka bentuk dan seni kraf tradisional serta seni krafdimensi baru.

b. Teori: Sejarah dan Apresiasi Seni

Bidang ini memberi peluang kepada murid membuat kajian

pemahaman terhadap hasil seni visual dalam budaya tempatan,

kebangsaan dan negara ASEAN serta antarabangsa yang

mempunyai kesamaan dan kelainan dengan budaya tempatan.Murid dapat menyatakan kefahaman berkaitan sejarah dan

perkembangan, membuat apresiasi dan penghayatan, analisis

dan kritikan seni.

Bidang Sejarah dan Apresiasi Seni Visual meliputi:

i. Perkembangan Seni Visual di Malaysia dalam bidang Seni

Halus dan Kraf Tradisional dan pribumi.

ii. Peralatan senjata dan domestik.

iii. Alat permainan tradisional seperti gasing, wau dan alat

muzik.

iv. Seni bina dan kediaman seperti mesjid, rumah, wakaf dan

makam.

v. Kenderaan seperti pengangkutan di darat dan udara.

vi. Pakaian tradisional

vii. Perhiasan diri seperti tanjak, tengkolok dan hiasan lain.


18/82

1.5 PERUNTUKAN WAKTU

1.5.1 Sekolah Rendah

Peruntukan masa minimum bagi mata pelajaran Pendidikan Seni Visualdan Dunia Seni Visual di sekolah rendah dan menengah hendaklah

mematuhi Peratuan-Peraturan Pendidikan (Kurikulum Kebangsaan) 1997.

Peruntukan masa bagi Kurikulum Standard Sekolah Rendah Tahap Satu

dan Tahap Dua sebanyak 60 minit seminggu. Bilangan masa tersebut

menepati jumlah 25 jam setahun seperti yang dinyatakan dalam Surat

Pekeliling Ikhtisas Bilangan 11/2010: Pelaksanaan Kurikulum Stan-

dard Sekolah Rendah.

1.5.2 Sekolah Menengah

Peruntukan masa bagi Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah adalah

seperti yang dinyatakan dalam Surat Pekeliling Ikhtisas Bilangan

6/1991: Sukatan Pelajaran dan Peruntukan Masa Kurikulum Baru

Sekolah Menengah seperti jadual berikut:

Jadual waktu berkembar bagi mata pelajaran ini dilaksanakan mengikutkeperluan dan kebijaksanaan pihak pengurusan sekolah.

Tingkatan Bilangan Waktu Peruntukan Minit/Minggu

Peralihan 2 80

Satu 2 80

Dua 2 80

Tiga 2 80

Empat 3 120

Lima 3 120

Jadual 1: Peruntukan Masa KBSM Bagi Sekolah Menengah

6


19/82

BAB 2

PENGURUSAN MATA PELAJARAN

2.1 PENDAHULUAN

Pengurusan mata pelajaran amat penting bagi memastikan pelaksanaan

kurikulum lebih terancang dan sistematik. Pengurusan mata pelajaran yang

cemerlang akan memantapkan prestasi akademik dan sahsiah murid.

Pengurusan mata pelajaran juga penting agar guru bersedia untuk menjadi

pendidik yang prihatin, bertanggungjawab, berwawasan, berinovasi, dan

berupaya melaksanakan tugas dengan berkesan.

Kerjasama antara guru dalam pengurusan mata pelajaran akan dapat

meningkatkan prestasi mata pelajaran dan seterusnya mampu melahirkan

insan yang seimbang sejajar dengan visi Kementerian Pendidikan malaysia

iaitu “Pendidikan Berkualiti Insan Terdidik Negara Sejahtera”.

2.2 JAWATANKUASA KURIKULUM SEKOLAH

Jawatankuasa Kurikulum Sekolah merupakan jawatankuasa tertinggi dalam

bidang kurikulum di peringkat sekolah. Jawatankuasa ini bertanggungjawab

dalam menetapkan hala tuju dan ketetapan yang jelas ke arah

merealisasikan pendidikan cemerlang. Jawatankuasa Kurikulum Sekolahmemandu dan memberi panduan kepada guru melalui aktiviti panitia dan

persatuan mata pelajaran yang dilaksanakan supaya mencapai

matlamatnya.

7


20/82

Carta Organisasi Jawatankuasa Kurikulum Sekolah adalah seperti berikut:

8

Sumber Rujukan PPK, KPM (2001)

2.3 PERANAN JAWATANKUASA KURIKULUM SEKOLAH

Antara peranan Jawatankuasa Kurikulum Sekolah adalah:

a. Membuat ketetapan berkenaan pelaksanaan kurikulum sekolah dengan

jelas.

b. Memastikan semua dasar dan program Kementerian Pendidikan

Malaysia dibincangkan dan dilaksanakan.

c. Merancang pelaksanaan program kurikulum jangka pendek dan jangka

panjang bagi menentukan pencapaian matlamat kurikulum.

d. Menyelaras, melaksana, memantau, menilai, dan menambah baik

pelaksanaan aktiviti kurikulum untuk memperbaik lagi keadaan, suasana,

dan amalan pengajaran dan pembelajaran.


21/82

e. Merancang latihan dan kursus perkembangan staf dengan tujuan

meningkatkan mutu pendidikan.

f. Membincangkan masalah pendidikan semasa yang dihadapi di

sekolah.

g. Memantau dan menilai keberkesanan program, projek, dan aktiviti

kurikulum.

h. Melaksanakan penambahbaikan terhadap program, projek dan aktiviti

kurikulum hasil daripada penilaian impak yang dijalankan.

i. Memberi ruang yang luas kepada idea baharu yang berkaitan dengan

pendidikan semasa.

j. Memastikan penubuhan panitia mata pelajaran dan

mempertimbangkan pandangan dan syor yang dikemukakan oleh

panitia.

k. Memaklumkan jumlah peruntukan kewangan kepada panitia.

l. Memastikan kurikulum Kebangsaan dilaksanakan dengan berkesan;.

m. Menilai serta meneliti pelaksanaan Kurikulum Kebangsaan dan

mengemukakan maklum balas kepada jawatankuasa kurikulum

daerah atau negeri.

9


22/82

2.4 PERANAN PANITIA MATA PELAJARAN PENDIDIKAN SENI VISUAL

Berdasarkan Surat Pekeliling Ikhtisas Bilangan 4/1986: Panitia Mata

Pelajaran, semua sekolah perlu menubuhkan panitia mata pelajaran secara

rasmi. Sekolah yang bilangan gurunya sedikit tidak perlu menubuhkan

pelbagai panitia mata pelajaran. Sekolah boleh menggabungkan beberapa

mata pelajaran sebagai satu panitia.

Berikut adalah antara perkara yang perlu dilaksanakan oleh panitia mata

pelajaran sejajar dengan peranannya sebagai sebuah badan ikhtisas:

a. Memperoleh Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran, Dokumen

standard kurikulum, dokumen standard kurikulum dan Pentaksiran, dan

Panduan Perkembangan Pembelajaran Murid (Panduan PPM) yang

terkini dan kemas kini untuk kegunaan ahli panitia.

b. Menyediakan Rancangan Pelajaran Tahunan bagi tahun semasa

selaras dengan Sukatan Pelajaran dan bersesuaian dengan takwim

sekolah.

c. Memilih dan mencadangkan buku rujukan yang sesuai kepada pentadbir

sekolah untuk keperluan guru dan murid.

d. Menyelaraskan soalan ujian atau instrumen pentaksiran dan

menyediakan bank soalan.

e. Menganalisis keputusan peperiksaan murid dalam setiap peperiksaan

atau pentaksiran seterusnya merancang pascanilai bagi

penambahbaikan.

f. Mengadakan mesyuarat panitia secara berkala, sekurang-kurangnya

sekali sepenggal dan mengadakan perjumpaan secara semerta jika

perlu.

10


23/82

11

g. Mengatur perjumpaan atau mesyuarat dengan ahli-ahli panitia sama ada

secara formal atau tidak formal untuk membincangkan masalah atau isu

yang berkaitan seperti masalah yang berhubung dengan kaedah untuk

mengajar serta mencari penyelesaian masalah bagi sesuatu isu.

h. Berkongsi pengalaman dan pengetahuan baharu yang diperoleh setelah

mengikuti kursus atau seminar.

i. Mewujudkan semangat bekerjasama dengan persatuan di sekolah dan

menjalinkan hubungan kerja yang boleh membantu pencapaian

matlamat pengajaran dan pembelajaran .

j. Bekerjasama dan berkongsi pengalaman serta kepakaran dengan

panitia di sekolah berhampiran.

k. Bekerjasama dengan panitia lain di sekolah dalam memacu usaha ke

arah peningkatan kualiti pembelajaran murid.

l. Melantik seorang setiausaha dalam kalangan ahli panitia untuk

menyedia dan mengedarkan minit mesyuarat kepada semua ahli panitia.

m. Menyelenggarakan fail panitia dan semua minit atau laporan mesyuarat,

surat menyurat dan perekodan.


24/82

2.5 PERANAN PENGETUA ATAU GURU BESAR

Pengetua dan guru besar berperanan sebagai peneraju, perancang,

pelaksana perubahan, dan inovasi kurikulum. Selain itu, beliau jugamerupakan penentu mata pelajaran elektif, perancang, dan pengurus

program pengajaran dan pembelajaran, memastikan sumber bahan

pengajaran dan pembelajaran mencukupi dan sebagai contoh dalam

meningkatkan tahap profesionalisme keguruan.

Pengetua dan guru besar perlu mengenal pasti kekuatan dan kelemahan

sekolah berkaitan sumber tenaga manusia, kewangan, dan fizikal. Di

samping itu, pengetua dan guru besar perlu menubuhkan panitia mata

pelajaran. Beliau juga perlu merekodkan segala hasil penyeliaan atau

pencerapan yang dibuat bagi memudahkan rujukan pelbagai pihak.

2.6 PERANAN GURU PENOLONG KANAN PENTADBIRAN ATAU

PENOLONG KANAN PETANG

Penolong Kanan Pentadbiran dan Penolong Kanan Petang berperanan

dalam urusan penyediaan jadual waktu induk, jadual waktu kelas, dan

jadual guru ganti. Selain itu, beliau juga berperanan bagi menentukan

tenaga pengajar mengikut kesesuaian opsyen, pembangunan staf,

merancang, melaksana, dan menilai program peningkatan kurikulum serta

membimbing guru. Beliau juga memastikan peperiksaan dan pentaksiran

sama ada dalaman atau awam dapat dilaksanakan dengan lancar. Selain

itu Penolong Kanan Pentadbiran dan Penolong Kanan Petang hendaklah

memastikan pusat sumber berfungsi dengan baik.

Penolong Kanan Pentadbiran dan Penolong Kanan Petang juga

berperanan sebagai penyelaras program pemulihan, kelas tambahan dan

bimbingan, dan mengenal pasti serta mencalonkan guru untuk mengikutikursus dalam perkhidmatan yang berkaitan mata pelajaran Pendidikan

Seni Visual.

12


25/82

13

2.7 PERANAN GURU KANAN MATA PELAJARAN

Guru Kanan Mata Pelajaran berperanan membantu pengetua dalam

merancang dan melaksanakan penyeliaan pengajaran dan pembelajaran,

mengurus, dan menggerakkan panitia mata pelajaran. Selain itu, Guru

Kanan Mata Pelajaran perlu memastikan penggunaan bahan, mengurus

jadual waktu, mengurus bilik khas yang berkaitan bidang Pendidikan Seni

Visual, penyediaan bahan bantu mengajar di samping melaksanakan

penilaian terhadap pengajaran dan pembelajaran guru.

2.8 PERANAN KETUA PANITIA MATA PELAJARAN PENDIDIKAN SENIVISUAL

Keperluan penubuhan panitia mata pelajaran dimaklumkan melalui Surat

Pekeliling Ikhtisas Bilangan 4/1986: Panitia Mata Pelajaran. Ketua

panitia dilantik berdasarkan kekananan oleh pengetua atau guru besar

secara rasmi untuk memimpin guru mata pelajaran di bawah

tanggungjawabnya. Ketua panitia bertanggungjawab merancang,

melaksana, menyelaras, memantau, menilai, dan menambah baik semua

hal berkaitan mata pelajaran.

Panitia mata pelajaran hendaklah dianggotai oleh semua guru yang

mengajar mata pelajaran tersebut di sekolah. Bagi memastikan panitia

berfungsi dengan baik dan selari dengan perkembangan pendidikan

semasa, antara tugas yang boleh dijalankan oleh ketua panitia adalah

seperti berikut:

a. Merancang dan mengadakan mesyuarat dari semasa ke semasa untuk

mengkaji dan mengesan pelaksanaan kurikulum.


26/82

14

b. Menyedia dan menyelaras Rancangan Pelajaran Tahunan dengan

mengambil kira takwim persekolahan semasa. Mendapatkan dokumen

kurikulum seperti Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran,

Dokumen Standard Kurikulum dan bahan sokongan kurikulum.

Manakala dokumen pentaksiran seperti Panduan Perkembangan

Pembelajaran Murid dan dokumen Standard Kurikulum dan

Pentaksiran terkini serta merancang pelaksanaannya.

c. Memastikan Surat Pekeliling Ikhtisas Bilangan 3/1999: Penyediaan

Rekod Pengajaran dan Pembelajaran dipatuhi oleh semua guru

mata pelajaran dalam penyediaan Rancangan Pelajaran Harian.

d. Menyelaras penyediaan soalan ujian dan peperiksaan serta

pentaksiran serta menganalisis keputusan penilaian untuk tujuan

penambahbaikan.

e. Mengenal pasti, merancang dan melaksanakan program atau aktiviti

peningkatan prestasi mata pelajaran dan kegiatan kokurikulum

akademik.

f. Menyelaras tugasan dan jenis buku latihan serta buku nota yang akan

digunakan.

g. Menyelaras tugasan kepada murid dengan menetapkan bilangan,

bentuk, aras kesukaran dan kekerapan yang bersesuaian.

h. Mengenal pasti, merancang, dan melaksanakan program atau aktivitiperkembangan staf.

i. Membantu dalam merancang dan menyedia anggaran perbelanjaan

tahunan bagi mata pelajaran.

j. Mengenal pasti dan mengurus perolehan peralatan serta bahan

mengikut arahan perbendaharaan dan surat pekeliling yang sedang

berkuat kuasa.


27/82

15

k. Memilih dan mencadangkan buku yang sesuai untuk kegunaan pusat

sumber sekolah.

l. Mengurus pembelian alatan dan bahan yang baru dibeli dan diterimamengikut bilangan dan spesifikasi.

m. Memastikan guru mata Pendidikan Seni Visual menerapkan unsur

didik hibur dan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi.

n. Memastikan bilik-bilik khas seperti bilik seni visual dan sudut mata

pelajaran digunakan secara optimum dan menyeluruh kepada semua

murid.

o. memastikan bilik-bilik khas sentiasa berada dalam keadaan bersih,

kemas dan selamat digunakan.

2.9 PERANAN GURU MATA PELAJARAN PENDIDIKAN SENI VISUAL

Guru mata pelajaran merupakan agen terpenting dalam pelaksanaan

kurikulum di sesebuah sistem persekolahan. Peranan guru mata pelajaran

ialah:

a. Menggunakan Sukatan Pelajaran, Huraian Sukatan Pelajaran,

Dokumen Standard Kurikulum, Dokumen Standard Kurikulum dan

Pentaksiran, serta Panduan Perkembangan Pembelajaran Murid yang

terkini.

b. Menyediakan Rancangan Pelajaran Tahunan dan Rancangan

Pelajaran Harian yang berasaskan Sukatan Pelajaran, Huraian

Sukatan Pelajaran, Dokumen Standard Kurikulum, Dokumen Standard

Kurikulum dan Pentaksiran, serta Panduan Perkembangan

Pembelajaran Murid. Persediaan ini hendaklah mempunyai peringkat

perkembangan yang sesuai dan selaras dengan kebolehan serta

keperluan pembelajaran murid;


28/82

16

c. Mengkaji dan menganalisis kaedah penyampaian supaya pengajaran

dan pembelajaran yang berkesan dapat dihasilkan.

d. Membantu ketua panitia membuat pemilihan buku rujukan dan sumber

pendidikan yang sesuai untuk proses pengajaran dan pembelajaran.

e. Menyedia pelbagai sumber pendidikan yang boleh digunakan dalam

pengajaran dan pembelajaran seperti gambar atau bahan bercetak,

teknologi maklumat dan multimedia seperti cakera padat, video dan

sebagainya yang difikirkan sesuai.

f. Menghadiri mesyuarat panitia mata pelajaran bagi merancang aktiviti

dan menyelesaikan masalah pengajaran dan pembelajaran di samping

saling berkongsi maklumat.

g. Menghadiri mesyuarat, taklimat, seminar, bengkel dan kolokium

berkaitan mata pelajaran sama ada dianjurkan oleh panitia mata

pelajaran atau badan-badan profesional.

h. Memberi latihan atau tugasan kerja rumah yang mencukupi kepada

murid serta memeriksa hasil kerja murid mengikut ketetapan yang

diputuskan.

i. Mengkaji dan menganalisis kaedah penyampaian supaya pengajaran

dan pembelajaran yang berkesan dapat dihasilkan.

j. Membantu ketua panitia membuat pemilihan buku rujukan dan sumberpendidikan yang sesuai untuk proses pengajaran dan pembelajaran .

k. Menghadiri mesyuarat panitia mata pelajaran bagi merancang aktiviti

dan menyelesaikan masalah pengajaran dan pembelajaran di samping

saling berkongsi maklumat.


29/82

17

l. Memberi latihan atau tugasan kerja rumah yang mencukupi kepada

murid serta memeriksa hasil kerja murid mengikut ketetapan yang

diputuskan.

m. Melaksanakan program komuniti pembelajaran profesional bagi menilai

kekuatan dan kelemahan pengajaran dan pembelajaran serta

merancang program penambahbaikan.

n. Menerapkan unsur didik hibur serta elemen Kemahiran Berfikir Aras

Tinggi.

o. Melaksanakan aktiviti pentaksiran mengikut garis panduan yang

ditetapkan.

2.10 MESYUARAT PANITIA MATA PELAJARAN PENDIDIKAN SENI VISUAL

Panitia mata pelajaran perlu menjalankan mesyuarat secara formal

sebagaimana ditetapkan oleh Jawatankuasa Kurikulum Sekolah mengikut

ketetapan berikut:

a. Mengadakan mesyuarat secara berkala, sekurang-kurangnya dua kali

setahun seperti ketetapan dalam Surat Pekeliling Ikhtisas Bilangan

4/1986: Panitia Mata Pelajaran. Selain itu, mesyuarat secara semerta

juga boleh dilaksanakan mengikut keperluan.

b. Mesyuarat panitia diadakan selepas mesyuarat JawatankuasaKurikulum Sekolah.

c. Semua perkara asas seperti perancangan aktiviti tahunan,

perkembangan staf, pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran,

analisis peperiksaan awam, penilaian kendalian sekolah, pentaksiran

berasaskan sekolah dan perancangan kewangan perlu dibincangkan

serta diputuskan dalam mesyuarat panitia.


30/82

18

d. Agenda mesyuarat sekurang-kurangnya mengandungi perkara berikut.

i. Ucapan pengerusi

ii. Pengesahan minit mesyuarat yang lalu

iii. Perkara berbangkit

iv. Perbincangan isu atau masalah profesional

v. Hal-hal lain

e. Minit mesyuarat hendaklah disediakan dan salinannya diedarkan

kepada ahli panitia dan pihak pengurusan sekolah dalam tempoh yang

telah ditetapkan dalam Pekeliling Kemajuan Pentadbiran Awam

(PKPA) Bilangan 2/1991: Panduan Pengurusan Mesyuarat dan

Urusan Jawatankuasa-Jawatankuasa Kerajaan.

2.11 PENGURUSAN PEMBERIAN BANTUAN GERAN PER KAPITA

Bagi memastikan pengurusan sekolah dan panitian dapat dilaksanakan

dengan sempurna, peruntukan kewangan melalui pemberian Bantuan

Geran Per Kapita disediakan. Bantuan Geran Per Kapita hendaklah diurus

dan ditadbir dengan bijak oleh pihak pengurusan sekolah.

Antara perkara yang perlu difahami tentang Geran Per Kapita ialah:

a. Bantuan kewangan yang diperuntukkan kepada setiap murid yang

bersekolah di Sekolah Kerajaan atau Sekolah Bantuan Kerajaan.

b. Pengurus sekolah hendaklah memaklumkan kepada Guru Kanan Mata

Pelajaran dan ketua panitia dalam mesyuarat Jawatankuasa

Pengurusan Kewangan dan Akaun Sekolah mengenai jumlah

peruntukan geran per kapita yang diterima serta agihannya supaya

perancangan perbelanjaan tahunan dapat dilaksanakan dan

peruntukan yang diberikan itu dapat dimanfaatkan sepenuhnya oleh

murid.


31/82

19

Geran per kapita yang layak dituntut terbahagi kepada dua kumpulan iaitu:

a. Geran Per Kapita Mata Pelajaran – Teras, Wajib, Tambahan &

Bahasa Asing dan Elektif.

a. Geran Per Kapita Bukan Mata Pelajaran – Pusat Sumber Sekolah,

Bimbingan dan Kaunseling, Lain-lain Perbelanjaan Berulang Tahun/

Khas (LPBT/LPK) Sekolah dan LPBT/LPK Asrama.

Panitia mata pelajaran perlu merancang peruntukan geran per kapita bagi

mencapai maksud perbelanjaan seperti yang digariskan dalam SuratPekeliling Kewangan Bilangan 8/2012: Garis Panduan Pengurusan

Kewangan Peruntukan Bantuan Persekolahan Ke Sekolah

Berdasarkan Per Kapita dan Enrolmen Murid dan Pindaan Surat

Pekeliling Kewangan Bilangan 8/ 2012 bertarikh 17 Jun 2013 serta

pekeliling yang sedang berkuat kuasa.

Maksud perbelanjaan seperti yang terdapat dalam surat pekeliling

berkenaan adalah:

a. Pembelian inventori dan bahan habis guna bagi tujuan pembelajaran

dan pengajaran .

b. Pembelian buku rujukan, ensaiklopedia, perisian, cakera padat dan

bahan-bahan lain yang bersesuaian untuk tujuan pembelajaran dan

pengajaran.

c. Penyelenggaraan dan pembaikan inventori dan harta modal yang

digunakan untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran.

d. Keceriaan berunsurkan pendidikan seperti mural, galeri seni dan

sebagainya yang boleh memberi pengukuhan kepada program

pengajaran dan pembelajaran.


32/82

20

e. Program berunsurkan pendidikan yang boleh memberi pengukuhan

kepada proses pengajaran dan pembelajaran sama ada semasa cuti

persekolahan atau hari persekolahan.

f. Perolehan harta modal dibenarkan tetapi hendaklah dibincangkan dan

dipersetujui oleh Guru Kanan Mata Pelajaran atau ketua panitia dan

diluluskan oleh Pengetua atau Guru Besar. Pembelian hendaklah

mematuhi peraturan dan ketetapan semasa.

g. Bagi perolehan Teknologi Maklumat dan Komunikasi, sekolah

hendaklah mematuhi Tatacara Perolehan Teknologi Maklumat dan

Komunikasi yang berkuat kuasa.

h. Perolehan harta modal yang melebihi kadar yang ditetapkan perlu

mendapat kelulusan terlebih dahulu daripada Ketua Pusat

Tanggungjawab.

Garis Panduan Pengurusan Kewangan Peruntukan Bantuan

Persekolahan ke Sekolah Berdasarkan Per Kapita dan Enrolmen

Murid bertarikh 21 Jun 2013 yang membawa maksud seperti berikut:

a. Bayaran elaun penceramah dibenarkan menggunakan peruntukan

geran per kapita mata pelajaran.

b. Pembelian inventori dibenarkan menggunakan peruntukan Lebihan

Perbelanjaan Bantuan Tahunan (LPBT) sekolah dan LPBT asrama.

c. Perbelanjaan bagi penyediaan makan minum ahli mesyuarat

pentadbiran dan pengurusan sekolah atau asrama dibenarkan

menggunakan peruntukan LPBT sekolah atau asrama.

d. Bayaran balik tambang pengangkutan kepada guru atau warden atau

kakitangan sekolah bagi urusan kecemasan berdasarkan kelayakan

tambang teksi dibenarkan menggunakan peruntukan LPBT sekolah

atau asrama.


33/82

21

2.12 PROGRAM PERKEMBANGAN STAF

Program perkembangan staf perlu dirancang dan dilaksanakan untuk

mempertingkat pengetahuan dan kemahiran guru. Antara perkara yangperlu diberi perhatian adalah seperti berikut:

a. Mengenal pasti bidang yang memerlukan peningkatan melalui kajian

keperluan atau analisis SWOT (strength, weaknesses, opportunity,

threat) bagi merancang program perkembangan staf.

b. Mengenal pasti dan mengesyorkan kepada pihak pengurusan supaya

menghantar guru menghadiri kursus, seminar atau persidangan

berkaitan pengajaran dan pembelajaran.

c. Menggunakan kepakaran guru sedia ada bagi menjalankan kursus

dalaman peringkat panitia.

d. Menjemput pakar dari luar untuk memberi ceramah berkaitan mata

pelajaran dengan memberi idea-idea serta pendekatan baharu bagi

meningkatkan tahap dan kualiti pengajaran guru.

e. Membuat penilaian dan mengambil tindakan susulan terhadap

sesuatu program atau aktiviti yang dijalankan.

2.13 PENGURUSAN FAIL

Panitia mata pelajaran hendaklah mewujudkan fail rasmi untuk

menyimpan dokumen mata pelajaran. Dokumen hendaklah diurus dengan

sistematik, kemas kini serta mudah diakses. Kemudahan teknologi

maklumat dan komunikasi boleh digunakan bagi tujuan menyimpan data

dan maklumat berkaitan panitia.


34/82

22

2.14 BILIK SENI DAN SUDUT MATA PELAJARAN

Panitia mata pelajaran bertanggungjawab:

a. Bilik Seni

i. Bilik Pendidikan Seni Visual disediakan bagi melaksanakan proses

pengajaran dan pembelajaran dan aktiviti seni visual dengan lebih

efektif.

ii. Suasana bilik seni yang kondusif dan berinfomatif menjadi daya

penarik kepada murid untuk menjana idea dalam penghasilan

produk seni seperti catan, lukisan dan poster serta yang berkaitan

dengan hasil seni.

iii. Aspek kebersihan, keceriaan dan keselamatan serta susun atur

perabut merupakan elemen penting bagi memastikan keselesaan

penggunaan bilik seni.

Contoh Pelan Lantai Bilik Pendidikan Seni Visual


35/82

23

b. Sudut Seni Visual di Bilik Darjah

Sudut seni visual dalam bilik darjah hendaklah diwujudkan untuk:

a. Mempamerkan hasil kerja murid dan artikel berkaitan seni visual

bagi membolehkan murid membuat rujukan.

b. memberi peluang kepada murid mempamer, mengenali hasil

kerja yang baik dan menghargai hasil kerja seni visual dalam

kalangan murid.

c. Pameran Karya Seni Visual di Luar Bilik Darjah

Pameran karya seni visual di luar bilik darjah juga diwujudkan bagi

memaparkan hasil kerja murid untuk meningkatkan minat,

kecenderungan, apresiasi dan pengetahuan murid dalam bidang

seni visual. Pameran ini juga sebagai penghargaan dan motivasi

kepada murid yang menghasilkan hasil karya tersebut.

Sudut karya hasil murid Bilik seni yang kondusifSudut karya hasil kerja 3D

Hasil kerja 2D Sudut karya Guru PSV Sudut Informasi PSV


36/82

24

2.15 PERSATUAN KOKURIKULUM AKADEMIK

PENDIDIKAN SENI VISUAL

Kegiatan kokurikulum akademik bermaksud apa-apa kegiatan yang diran-

cang lanjutan daripada proses pengajaran dan pembelajaran dalam

bilik darjah. Bagi maksud tersebut, kegiatan kokurikulum akademik

atau koakademik bertujuan:

a. Memberikan peluang kepada murid untuk menambah, memperku-

kuh dan mengamalkan pengetahuan dan penguasaan kandungan

kurikulum. Di samping itu murid dapat mempraktikkan kemahiran

dan nilai yang dipelajari di bilik darjah melalui aktiviti pengkaryaan,penulisan, dan apresiasi seni.

b. Menyemai, memupuk dan menanam semangat kekitaan atau

esprit de corps dalam kalangan murid pelbagai kaum yang

mempunyai latar belakang dan cara hidup yang berbeza.

c. Semua ahli jawatankuasa terdiri daripada murid yang dipilih oleh ahli

dalam mesyuarat agung tahunan. Jawatan-jawatan yang diwujudkan

dalam persatuan ini adalah seperti berikut;

i. Pengerusi

ii. Naib Pengerusi

iii. Setiausaha

iv. Bendahari, dan

v. Beberapa orang ahli jawatankuasa

d. Persatuan koakademik yang ditubuhkan perlu mempunyai peraturan

dan perlembagaannya. Keahlian adalah terbuka kepada semua

murid tanpa sebarang sekatan

Berikut adalah perkara-perkara yang perlu diberi perhatian dalam

pengurusan persatuan koakademik:

a. Memperoleh garis panduan dan ketetapan daripada pihak

pengurusan sekolah


37/82

25

b. Menggubal perlembagaan kecil persatuan

c. Merancang, melaksana, memantau, menilai dan melakukan

penambahbaikan setiap program dan aktiviti persatuan.

d. Menyediakan kurikulum persatuan koakademik yang bersesuaian

mengikut keperluan murid dan disahkan oleh pengetua dan guru

besar.

e. Contoh aktiviti persatuan koakademik:

i. lawatan sambil belajar yang mempunyai sejarah berkaitan seni

tampak atau bidang kesenian yang lain;

ii. memperkukuhkan kemahiran yang diperoleh dalam

pembelajaran melalui aktiviti eksplorasi dan eksperimentasi

media dan teknik dengan bimbingan guru atau pakar luar yang

mempunyai kemahiran berkaitan seni;

iii. aktiviti keceriaan dan keindahan kawasan sekolah seperti

melukis mural dan mewujudkan taman lanskap; dan

iv. mengadakan pameran dalaman untuk menghargai dan

mengiktiraf karya seni murid.

Pihak pengurusan sekolah dengan jawatankuasa yang telah ditetapkan

akan melaksanakan pemantauan dan penyeliaan terhadap pelaksanaanaktiviti tersebut. Antara perkara yang sentiasa diberi keutamaan seperti:

a. Membuat penilaian impak terhadap aktiviti yang dilaksanakan.

b. Menyemak dan menyelia sistem fail dan buku laporan aktiviti

persatuan,.

c. Menganalisis kehadiran, penyertaan, kejayaan dan pelaporan bagi

setiap aktiviti yang telah dijalankan.


38/82

26

BAB 3

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

3.1 PENDAHULUAN

Pembelajaran dan pengajaran menjurus kepada suatu proses memperoleh

ilmu melalui penyebaran maklumat dan kemahiran yang disampaikan oleh

guru menggunakan pelbagai kaedah, teknik dan strategi berupaya

menghasilkan perubahan tingkah laku murid ke arah yang lebih baik.

Pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Seni Visual mencakupi aspek

perancangan pengajaran, penyampaian, perkembangan pembelajaran dan

pentaksiran serta penambahbaikan secara berterusan. Hasil pembelajaran

adalah sesuatu yang dihasratkan daripada pengajaran melalui penemuan

dan latihan bagi memastikan tiada defisit pembelajaran dalam kalangan

murid.

3.2 STANDARD 4: STANDARD KUALITI PENDIDIKAN MALAYSIA 2010

Bagi memastikan mutu pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran Pen-

didikan Seni Visual ditingkat dan dikekalkan serta memenuhi piawaian

kualiti pengajaran di bilik darjah, guru perlu memberikan perhatian kepada

dua belas aspek piawaian kualiti berdasarkan Standard 4: Standard Kualiti

Pendidikan Malaysia 2010 iaitu:

a. Penglibatan murid dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran bagi

membolehkan berlakunya pembelajaran berkesan.

b. Penguasaan pembelajaran murid selaras dengan objektif yang

ditetapkan.

c. Hasil kerja murid berkualiti bagi mengukuhkan pembelajaran.

d. Perancangan dan persediaan yang rapi bagi meningkatkan

keberkesanan pengajaran.


39/82

27

e. Kaedah penyampaian yang bersesuaian bagi meningkatkan

pencapaian objektif pelajaran.

f. Komunikasi yang berkesan bagi memudah dan mempercepatkan

pemahaman dan menggalakkan pembelajaran murid.

g. Penggunaan sumber pendidikan yang berkesan bagi mengukuhkan

pembelajaran murid.

h. Penilaian yang berterusan bagi meningkatkan keberkesanan penga-

jaran dan pembelajaran .

i. Teknik penyoalan yang berkesan meningkatkan pemahaman murid.

j. Penguasaan isi kandungan yang mendalam membolehkan pelajaran

disampaikan dengan yakin, jelas, dan tepat.

k. Pengurusan kelas atau bilik khas yang cekap mewujudkan suasana

yang kondusif untuk meningkatkan keberkesanan pengajaran dan

pembelajaran .

l. Pematuhan etika kerja dan amalan nilai yang positif bagi mewujudkan

keyakinan dan kepercayaan murid terhadap guru.

SKPM 2010 sedang dibuat penambahbaikan meliputi Standard 4 berkaitan

pengajaran dan pembelajaran. Walau bagaimanapun, elemen asas penga-

jaran dan pembelajaran dalam Standard 4 masih dikekalkan.

3.3 STRATEGI PEMBELAJARAN DAN PENGAJARAN

Strategi ialah susunan pendekatan dan kaedah untuk mencapai sesuatu

matlamat dengan menggunakan tenaga, masa serta kemudahan secara

optimum. Dalam proses pengajaran pula, seseorang guru biasanya

menggunakan gabungan beberapa pendekatan, kaedah, teknik dan strategidalam usaha untuk mencapai objektif pengajaran.


40/82

28

3.3.1 Kaedah dan Teknik

Kaedah bermaksud cara atau aturan membuat sesuatu, hukum atau prinsip.

Kaedah merupakan suatu siri tindakan yang sistematik dan tersusun untuk

mencapai sesuatu matlamat. Kemahiran dan teknik yang khusus perlu

dimiliki oleh guru untuk menjayakan semua kaedah tersebut. Oleh itu, untuk

mencapai hasrat atau objektif, kaedah yang dipilih mestilah disertai dengan

teknik-teknik yang betul.

3.3.2 Kaedah dan Teknik Pengajaran

Kaedah pengajaran adalah terdiri daripada beberapa langkah atau kegiatan

yang mempunyai urutan yang tertentu. Pengajaran yang dimaksudkan ialah

segala aktiviti untuk menghasilkan perubahan tingkah laku yang agak kekal

dalam diri murid.

Kaedah-kaedah pengajaran ini terbahagi kepada beberapa jenis.

a. Kaedah terus

Menurut Salleh Mohd Akib (1975), kaedah terus ialah kaedah

pengajaran secara perbualan untuk memperkenalkan bahasa kedua

kepada murid. Menurut Kamarudin Hj. Husin (1988), Kaedah ini

mengutamakan prinsip mengajar berdasarkan psikologi murid. Kaedah

ini disampaikan berdasarkan:

i. Perhubungan secara langsung antara perkataan dengan benda

atau ayat dengan fikiran atau sebaliknya.

ii. Pengajaran harus dikaitkan dengan pengalaman-pengalaman

sedia ada.

iii. Timbulkan perasaan ingin tahu murid melalui soalan-soalan yang

telah dirancangkan.

iv. Mengutamakan bahasa lisan di samping mengutamakan sebutan

yang betul.


41/82

29

v. Mempelajari sesuatu yang mudah sebelum sesuatu yang kompleks.

vi. Pengulangan dan pengukuhan harus diperbanyakkan.

b. Kaedah semulajadi.

Pengajaran dimulakan dengan soalan-soalan yang berhubung dengan

objek dan gambar. Perkataan-perkataan yang baru diterangkan

dengan menggunakan perkataan-perkataan atau laras bahasa seni

visual yang mudah difahami oleh murid.

3.3.3 Teknik pengajaran

Kemahiran atau perkara-perkara khusus yang terdapat dalam sesuatu

kaedah. Seseorang guru hendaklah menguasai teknik-teknik yang terdapat

dalam sesuatu kaedah agar matlamat dapat dicapai. Terdapat pelbagai

teknik yang boleh diamalkan oleh seorang guru dalam sesi pengajaran dan

pembelajaran, antaranya adalah:

a. Teknik Main Peranan.

Teknik main peranan melibatkan imaginasi murid terhadap sesuatu

situasi atau keadaan dan melakonkannya tanpa sebarang bantuan

skrip. Hal ini berlaku secara spontan dan murid perlu bijak dalam

memainkan peranan semasa sesi ini berlangsung.

b. Teknik Latih Tubi.

Teknik latih tubi merupakan pengulangan fakta-fakta yang telah

dipelajari bertujuan untuk mencapai taraf penguasaan kemahiran dan

menjamin pengekalannya. Pengulangan menjawab soalan-soalan lalu

atau gerak kerja secara ansur maju berkaitan sesuatu kemahiran

sehingga murid menguasai sepenuhnya.


42/82

30

c. Teknik Bercerita.

Guru memilih cerita yang sesuai dengan murid dan isi pengajaran

yang hendak disampaikan. Guru bercerita dalam keadaan yang

selesa dan memberi penekanan kepada aspek-aspek laras bahasa

seni visual yang hendak diajarkan. Teknik-teknik bercerita dalam

konteks seni visual turut melibatkan kawalan nada suara, pergera-

kan, penggunaan alatan yang berkenaan, kemahiran mengekalkan

minat murid, gerakan tangan, memek muka serta kedudukan murid

semasa aktiviti itu berlangsung.

d. Teknik Penemuan Inkuiri

Teknik penemuan inkuiri merangkumi proses soal jawab untuk

mendapatkan respons daripada murid atau pelanggan. Aktiviti ini

memerlukan penyoalan pelbagai aras untuk menguji pengetahuan

dan seterusnya murid mampu membuat hipotesis, ekperimentasi

dan membuat andaian serta rumusan. Pembelajaran sedemikian

dapat meningkatkan daya pemikiran, daya kreativiti, dan tahappemahaman murid. Contohnya, apakah yang akan terjadi sekiranya

warna daripada kelompok yang sama dalam roda warna

dicampurkan?

e. Teknik Sumbang Saran

Teknik sumbang saran berbentuk perbincangan, perbualan yang

dilakukan dalam kalangan murid. Menggalakkan berfikiran secara

kreatif dan aktif bagi menghuraikan pendapat dengan penyeliaan

dan kawalan guru. Percambahan fikiran melalui perkongsian

maklumat menggalakkan murid menyumbang pendapat dan idea

terhadap sesuatu topik secara logik dan analitis. Sesi perbincangan

ini boleh dilaksanakan secara keseluruhan kelas atau kumpulan

kecil.


43/82

31

f. Teknik soal jawab dan kuiz

Teknik soal jawab dan kuiz merupakan teknik yang kerap digunakan

oleh guru bagi mewujudkan interaksi antara guru dengan murid.

Setiap soalan mempunyai aras kesukaran yang tertentu bagi

mencungkil dan mengukuhkan pemahaman serta penguasaan

pembelajaran murid. Teknik penyoalan yang baik, jelas dan tepat

serta memberi ruang masa untuk memikirkan jawapan membo-

lehkan murid memberi respons yang sesuai berdasarkan topik

pembelajaran. Guru bertindak memberi respons balas yang baik

terhadap jawapan murid.

g. Teknik Simulasi

Simulasi adalah satu situasi pembelajaran dalam keadaan terkawal

dan sengaja diwujudkan seperti situasi sebenar bagi tujuan penyele-

saian masalah. Murid diberi tugasan dan cuba menyelesaikannya

di bawah penyeliaan guru.

h. Teknik Tunjuk Cara

Teknik tunjuk cara sesuai digunakan dalam proses yang memerlu-

kan murid menghasilkan produk seni visual dengan menggunakan

bahan-bahan dan peralatan yang betul serta lengkap. Teknik penga-

jaran yang melibatkan kemahiran guru menunjuk cara atau langkah

menghasilkan kerja seni kepada murid. Murid melakukan pemer-

hatian, membuat pengamatan dan penghayatan serta mengaplikasi-

kan dalam aktiviti penghasilan seni visual. Kaedah penerangan dan

demonstrasi atau tunjuk cara merupakan kaedah yang perlu

dilakukan oleh guru untuk menjelaskan konsep dan proses serta

tata cara penghasilan sesebuah karya seni visual.


44/82

32

i. Kegiatan di Luar Bilik Darjah

Kegiatan di luar bilik darjah merupakan kaedah yang sesuai bagi

kajian penerokaan yang dijalankan dengan menggunakan bahan-

bahan alam sekitar sebagai rujukan utama. Kaedah ini juga boleh

digabungkan dengan kaedah inkuiri penemuan pada masa-masa

tertentu.

3.3.4 Pendekatan

Pendekatan dimaksudkan sebagai arah atau hala yang di ambil untuk

menuju sesuatu sasaran berasaskan kepada teori-teori atau generalisasi

yang tertentu. Penghasilan kerja seni visual perlu menggunakan

pendekatan yang mempunyai prinsip serta hubungan ke arah penghasi-

lan produk tersebut.

Guru boleh menggunakan pendekatan profesional atau konvensional.

Bagi pendekatan profesional, semua kaedah penghasilan produk

dipelajari berdasarkan prinsip-prinsip yang bersistematik. Manakala bagi

pendekatan konvensional, kaedah-kaedah dipelajari berdasarkan

pengalaman, perbincangan informal serta melalui pemerhatian.

3.3.5 Pendekatan Pengajaran

Pendekatan pengajaran merupakan haluan atau aspek yang digunakan

untuk memulakan proses pengajaran atau sesuatu kemahiran. Pendeka-tan pengajaran boleh dikategorikan berdasarkan pengelolaan murid,

penyampaian fakta, keaktifan pengajaran dan penglibatan murid.

Pendekatan pengajaran yang berasaskan pengelolaan murid adalah

seperti pendekatan individu, pendekatan pasangan, pendekatan kumpu-

lan, pendekatan kelas, pendekatan kelas bercantum dan sebagainya.

Guru bebas memilih kaedah yang difikirkan wajar bagi setiap pendekatan

tersebut.


45/82

33

Berdasarkan kriteria bagaimana isi pelajaran disampaikan, maka

terdapatlah pendekatan bersepadu, pendekatan induktif, pendekatan

deduktif dan pendekatan tematik. Manakala pendekatan-pendekatan

pengajaran ini juga terbahagi kepada beberapa bahagian. Antaranya:

a. Pendekatan Pengajaran Berpusatkan Guru

Pendekatan yang memberi tumpuan kepada guru dikenali sebagai

pendekatan berpusatkan guru dan mempunyai kaedah pelaksanaan

yang tersendiri. Kaedah-kaedah seperti syarahan, demonstrasi,

bercerita serta pengajaran secara kelas boleh digunakan. Pendeka-

tan ini tidak memberi peluang kepada murid untuk mengambil

bahagian dalam sesi pengajaran dan pembelajaran. Mereka hanya

mendengar dan menerima apa sahaja yang disampaikan oleh guru.

b. Pendekatan Pengajaran Berpusatkan Murid

Pendekatan pengajaran yang mementingkan murid disebut sebagai

pendekatan berpusatkan murid. Pendekatan ini lebih menarik dan

berkesan kerana murid berpeluang untuk mengambil bahagian,

memberi pendapat dan idea berkenaan topik yang dipelajari,

menyampaikan apa yang ada dalam fikiran mereka secara terbuka

melalui kaedah menyelesaikan masalah, kaedah bermain dan

kaedah perbincangan berkumpulan. Kaedah pengajaran

dipraktikkan berdasarkan tahap penguasaan pembelajaran dan

kemahiran murid.

c. Pendekatan Pengajaran Berpusatkan Bahan

Pendekatan pengajaran berpusatkan bahan memerlukan guru untuk

lebih kreatif dalam mencari dan menggunakan bahan-bahan penga-

jaran untuk menarik minat murid. Antaranya ialah melalui bahan

pengajaran guru, bahan pembelajaran murid dan penggunaan sudut

atau ruang bilik darjah. Guru boleh menggunakan bahan-bahanseperti video, gambar, kertas mahjung, dan sebagainya bagi

membuka minda serta menarik perhatian murid.


46/82

34

d. Pendekatan Bersepadu

Pendekatan ini menggabungjalinkan ilmu, bahan yang interaktif dan

peerapan nilai di dalam satu set pengajaran dan pembelajaran.

e. Pendekatan Induktif

Pendekatan induktif merupakan satu proses penaakulan yang tinggi

di mana pelajar-pelajar tidak diajar sesuatu bahan pengajaran itu

secara langsung, mereka hanya diberitahu berhubung hal-hal

berkaitan dengan pelajaran tersebut.

f. Pendekatan Deduktif

Pendekatan deduktif merupakan satu pendekatan mengajar murid

kepada hukum-hukum tertentu dengan mengaplikasikannya untuk

menghasilkan suatu fakta yang konkrit. Pengajaran dimulakan

dengan mengemukakan teori, hukum, fakta, konsep sesuatu topik

pembelajaran dan kemudiannya diikuti dengan contoh-contoh yang

relevan.

g. Pendekatan Tematik

Pendekatan Tematik merupakan pembelajaran bersepadu berdasar-

kan tema untuk memusatkan perhatian murid dengan mengaitkan

tajuk atau tema yang dirancang. Pendekatan ini disesuaikan dengan

tahap perkembangan dan pengalaman kepada murid untuk

berkomunikasi dalam situasi sebenar.

3.3.6 Strategi

Strategi merupakan suatu susunan atau gabungan pelbagai pendekatan

dan kaedah serta teknik untuk mencapai sesuatu matlamat dengan

menggunakan tenaga, masa serta kemudahan secara optimum serta

mengambil kira kekangan atau halangan bagi mencapai sesuatu hasrat.

Strategi yang berkesan mampu memperoleh impak serta kepuasan yang

maksimum.


47/82

35

3.3.7 Strategi Pengajaran

Strategi pengajaran digunakan untuk menarik minat murid mengikuti

pembelajaran. Kebijaksanaan dan kreativiti guru mampu memberi impak

yang tinggi. Perancangan yang rapi dan sistematik mampu mewujudkan

suasana pembelajaran yang tidak membosankan dan memudahkan

objektif pengajaran dicapai. Hal ini bertujuan untuk membolehkan guru-

guru menjalankan pengajaran mereka dan berupaya mengintegrasi serta

menyusun kaedah bagi membentuk strategi pengajaran yang paling

berkesan.

Strategi pembelajaran dan pengajaran yang disarankan oleh Bahagian

Pembangunan Kurikulum boleh digunakan oleh guru-guru untuk memasti-

kan pelaksanaan lebih berkesan dalam bilik darjah. Di antaranya ialah:

a. Pembelajaran Masteri

b. Kajian Masa Depan

c. Konstruktivisme

d. Belajar Cara Belajar

e. Kecerdasan Pelbagai

f. Pembelajaran Akses Kendiri

g. Kemahiran Berfikir

h. Pembelajaran Konseptual

i. Pembelajaran Kontekstual

j. Teknologi Komunikasi dan Maklumat (ICT)


48/82

36

3.4 PENERAPAN ELEMEN DALAM PEMBELAJARANDAN PENGAJARAN

3.4.1 Elemen Merentas Kurikulum (EMK)

Penerapan Elemen Merentas Kurikulum berupaya membuka minda

murid dalam memahami kandungan pelajaran. Pengajaran guru akan

menjadi lebih menarik dan bervariasi serta murid dapat memahami

sesuatu topik dalam konteks yang pelbagai.

Berikut adalah senarai Elemen Merentas Kurikulum yang perlu

diterapkan oleh para guru dalam pengajaran dan pembelajaran :

a. Bahasa;

b. Pendidikan Alam Sekitar;

c. Nilai Murni;

d. Sains dan Teknologi;

e. Patriotisme;

f. Kepimpinan;

g. Pendidikan Kesihatan Reproduktif dan Sosial;

h. Pencegahan Rasuah;

i. Pendidikan Pengguna;

j. Keselamatan Jalan Raya; dan

k. Keusahawanan.

3.4.2 Teknologi Maklumat dan Komunikasi

Penggunaan Teknologi Maklumat dan Komunikasi dalammenyampaikan sesuatu pelajaran amat relevan dengan mata pelajaran

Pendidikan Seni Visual kerana pemikiran murid boleh dijana dengan

pelbagai stimulus bagi memperteguhkan kefahaman. Penggunaan

Teknologi Maklumat dan Komunikasi melalui pengajaran secara

interaktif dan animasi berupaya merangsang pelbagai deria bagi

memudahkan murid memahami sesuatu kandungan pembelajaran.

Peralatan seperti crome book , LCD, alat visualiser, dan smartboard

sangat efektif bagi menarik minat murid seterusnya mempertingkatkan

pemahaman mereka.


49/82

37

3.5 KEMAHIRAN BERFIKIR ARAS TINGGI

Kecenderungan guru menekankan soalan-soalan fakta jenis ingatan yang

berkaitan dengan ujian dan peperiksaan banyak digunakan semasa proses

pengajaran dan pembelajaran berlangsung. Soalan-soalan guru kurang

melibatkan pemikiran yang lebih kritis untuk penghasilan produk yang lebih

kreatif dan inovatif. Berdasarkan Taksonomi Bloom, kemahiran pada aras

aplikasi, analisis, sintesis, dan penilaian diklasifikasikan sebagai kemahiran

beraras tinggi.

I-Think ialah salah satu alat kemahiran berfikir. Hal ini bagi melahirkan

modal insan masa hadapan yang mempunyai pemikiran kreatif, inovatif,

dan kritis. Alat tersebut membolehkan murid melahirkan idea-idea yang

bernas bagi membuat keputusan dan menyelesaikan masalah. I-Think juga

bertujuan memupuk kemahiran pemikiran aras tinggi dan mampu berdaya

saing.

I-Think memperkenalkan lapan peta pemikiran dan setiap satunya

mempunyai proses pemikiran yang boleh disesuaikan mengikut tajuk atau

unit pelajaran.


50/82

38

SOALAN PROSES PEMIKIRAN PETA PEMIKIRAN

Bagaimanakah anda mendefinisikan

benda atau idea ini? Apakah konteksnya?

Apakah rujukan kamu?

Mendefinisikan mengikut

konteks

Bagaimanakah kamu menerangkan

sesuatu benda? Apakah kata sifat yang

sesuai untuk menerangkan benda ini?

Menerangkan kualiti

Apakah persamaan dan perbezaan kedua-

dua benda ini? Mana satu yang akan kamu

pilih? Kenapa?

Membanding beza

Apakah isi utama, isi sokongan dan

maklumat berkenaan tentang informasi ini?

Membuat pengelasan

Apakah komponen atau bahagian yang

membentuk objek fizikal ini?

Hubungan bahagian-

seluruh

Apakah yang berlaku? Apakah urutan bagisesuatu peristiwa yang berlaku? Apakah

peringkat perkembangannya?

Urutan

Apakah yang menyebabkan perkara ini dan

kesan-kesannya? Apakah yang mungkin

berlaku?

Sebab dan kesan

Apakah perkaitan atau analogi antaranya? Analogi (hubungan yang

sama, mencari faktor

penghubung)

Tree Map

as


51/82

39

3.6 PENYEDIAAN RANCANGAN TAHUNAN

Rancangan pelajaran mempunyai dua unsur iaitu Rancangan Pelajaran

Tahunan dan Rancangan Pelajaran Harian. Guru perlu menyediakan

kedua-dua unsur tersebut selaras dengan ketetapan Surat Pekeliling

Ikhtisas Bilangan 3/1999: Penyediaan Rekod Pengajaran dan

Pembelajaran bertarikh 4 Januari 1999.

Penulisan Rancangan Pelajaran Tahunan disediakan sebelum sesi

persekolahan awal tahun bermula berdasarkan:

a. Sukatan Pelajaran dan Huraian Sukatan Pelajaran terkini;

b. Tahap kebolehan murid;

c. Merangkumi sepanjang tahun persekolahan dan berdasarkan takwim

semasa;

d. Sumber pendidikan yang berkesan; dan

e. Pengesahan oleh pengetua atau guru besar.


52/82

40

3.7 PENYEDIAAN RANCANGAN PELAJARAN HARIAN

Rancangan Pelajaran Harian merupakan terjemahan Rancangan Pelajaran

Tahunan yang mengandungi sekurang-kurangnya maklumat seperti

objektif, cara bagaimana hendak mencapai objektif dan kenyataan sejauh

mana objektif itu tercapai.

3.7.1 Persediaan Guru

Selain daripada menyediakan perancangan tahunan dan harian,

guru hendaklah:

a. Mempunyai pengetahuan serta kemahiran terhadap tajuk

atau tema dan kaedah pengajaran yang sesuai;

b. merancang aktiviti yang bersesuaian dengan tahap kognitif,

efektif dan psikomotor murid;

c. penyediaan sumber pendidikan yang sesuai;

d. sentiasa peka dan memahami tentang keperluan dan

masalah murid seterusnya menentukan tempat yang sesuai

untuk pengajaran; dan

e. merancang pentaksiran formatif dan sumatif untuk mengukur

prestasi pencapaian murid dari semasa ke semasa.

3.7.2 Persediaan Murid

Sepanjang proses pembelajaran, murid seharusnya bersedia

dengan alatan dan bahan yang akan digunakan dalam prosespembelajaran seperti;

a. membuat kajian dan rujukan sebelum sesi pelajaran; dan

b. buku skrap, buku lakaran, buku catatan serta folio Pendidikan

Seni Visual.


53/82

41

3.7.3 Latihan dan Hasil Kerja Murid

Hasil kerja murid yang berkualiti dapat mengukuhkan kemahiran dan

pengetahuan. Sehubungan itu setiap guru Pendidikan Seni Visual

perlu memberi perhatian terhadap keupayaan menghasilkan tugasan

atau latihan dengan kemas serta mematuhi format dan prosedur.

Kepatuhan terhadap format dan prosedur wajar diberi perhatian,

khususnya dalam tugasan amali Pendidikan Seni Visual yang

melibatkan penggunaan peralatan tertentu yang mempunyai risiko.

Guru juga perlu memastikan murid dapat menyiapkan semua

tugasan atau latihan yang diberikan dalam jangka masa yangditetapkan dan menepati piawaian sebenar berdasarkan tahap

kognitif murid. Pelaksanaan tugasan atau latihan bukanlah hanya

mementingkan produk akhir tetapi yang lebih utama ialah

memastikan murid dapat mengaplikasikan isi pelajaran yang telah

dipelajari semasa pelaksanaan tugasan tersebut.

Guru perlu menyelia pelaksanaan tugasan dan memastikan murid

membuat pembetulan hasil kerja. Perkara ini boleh dilaksanakan

melalui bimbingan secara individu atau berkumpulan ketika

pengajaran dan pembelajaran sedang berlangsung di dalam bilik

darjah.

Jumlah tugasan dan kekerapan latihan perlu diberi perhatian dengan

serius oleh panitia mata pelajaran bagi memastikan tugasan yang

disediakan merangkumi keseluruhan topik pembelajaran dan

bersesuaian dan menepati tahap keupayaan sebenar murid.

Penyediaan sudut mata pelajaran di dalam bilik darjah atau sudut

pameran di bilik Pendidikan Seni Visual perlu disediakan dengan

mempamerkan hasil kerja seni visual murid yang berkualiti. Hal ini

bertujuan memberi pengiktirafan terhadap hasil karya murid dan

boleh digunakan dalam sesi apresiasi seni.


54/82

42

BAB 4

PENTAKSIRAN

4.1 PENDAHULUANPentaksiran dalam pendidikan ialah integrasi proses mengumpul maklumat

tentang pembelajaran murid, memberi nilai kepada maklumat,

menginterpretasi maklumat, membuat inferens, dan membuat keputusan

tentang perkara yang perlu dilakukan terhadap murid untuk memperbaik

pembelajarannya. Proses pengajaran, pembelajaran, dan pentaksiran

berlaku secara timbal balik dan bersepadu. Hal ini bermakna seseorang

guru membuat pentaksiran untuk mengetahui tahap penguasaan murid

ketika mengajar. Di samping itu, guru akan menerapkan nilai-nilai murni

dan akhlak mulia yang holistik sifatnya semasa proses tersebut berjalan.

Proses pengumpulan maklumat pembelajaran murid dilakukan dengan

pelbagai cara sama ada secara tidak formal atau formal dengan

menggunakan instrumen pentaksiran seperti ujian, soal selidik, amali, kerja

kursus, dan pemerhatian. Maklumat yang dikumpulkan akan dinilai dan

diinterpretasikan supaya keputusan dapat dibuat tentang kebolehan

seseorang murid dalam pembelajarannya.

4.2 PEPERIKSAAN AWAM

Peperiksaan awam yang ditadbirkan oleh Lembaga Peperiksaan ialah

Ujian Pencapaian Sekolah Rendah, Penilaian Menengah Rendah

[sehingga tahun 2013], Sijil Pelajaran Malaysia, Sijil Pelajaran Malaysia

(Ulangan), dan Sijil Tinggi Agama Malaysia. Peperiksaan Awam atau

Peperiksaan Pusat ialah peperiksaan yang dikendalikan oleh Lembaga

Peperiksaan sepenuhnya, bermula daripada pendaftaran calon

peperiksaan, penyediaan item dan pembinaan instrumen pentaksiran,

pengendalian peperiksaan di pusat-pusat peperiksaan yang ditetapkan

oleh Lembaga Peperiksaan, pemeriksaan skrip jawapan calon danpenskoran, pengeluaran keputusan, dan pensijilan.


55/82

43

Ujian Pencapaian Sekolah Rendah diperkenalkan mulai tahun 1987 dan

merupakan peperiksaan awam/pusat peringkat kebangsaan yang diduduki

oleh murid-murid Tahun 6 sekolah rendah. Ujian Pencapaian Sekolah

Rendah dilaksanakan dengan tujuan untuk mengukur tahap penguasaan

calon dalam kemahiran 3M iaitu, membaca, menulis, dan mengira. Di

samping itu, murid-murid diberi peluang untuk membangunkan potensi diri

masing-masing agar menjadi insan yang seimbang seperti yang

dihasratkan dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Keputusan Ujian

Pencapaian Sekolah Rendah bukan merujuk kepada lulus atau gagal

tetapi merujuk kepada tahap pencapaian murid pada akhir persekolahan

rendah.

Sijil Pelajaran Malaysia ialah sistem peperiksaan yang bertujuan untuk

pensijilan. Selaras dengan usaha untuk memastikan peperiksaan yang

dikendalikan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia mendapat

pengiktirafan antarabangsa, kerjasama Lembaga Peperiksaan dengan

Cambridge International Examinations , United Kingdom telah memberi

peluang kepada calon yang menduduki Bahasa Inggeris 1119 Sijil

Pelajaran Malaysia untuk mendapat sijil Cambridge International

Examinations O-Level bagi mata pelajaran berkenaan. Lembaga

Peperiksaan juga bekerjasama dengan Education Development

International , United Kingdom untuk memberi peluang kepada calon yang

menduduki Prinsip Perakaunan Sijil Pelajaran Malaysia mendapat sijil

LCCI Level 2 Book Keeping and Account .

Bagi peperiksaan Sijil Tinggi Agama Malaysia, sijil yang dikeluarkan oleh

Kementerian Pemdidikan Malaysia dengan kerjasama Al-Azhar Al-Syarif,

Republik Arab Mesir mendapat pengiktirafan setaraf dengan Sijil Tinggi

Persekolahan Malaysia (STPM) daripada Jabatan Perkhidmatan Awam

(JPA). Kurikulum Sijil Tinggi Agama Malaysia diambil daripada Maahad

Bu’uth Al-Islamiyyah Al-Azhar, Mesir dan bahasa pengantar yang

digunakan sepenuhnya ialah bahasa Arab.


56/82

44

4.3 PENTAKSIRAN BERASASKAN SEKOLAH

Di samping peperiksaan awam, Lembaga Peperiksaan juga telah

memperkenalkan Pentaksiran Berasaskan Sekolah bagi sekolah rendah

mulai tahun 2011 dan menengah rendah mulai tahun 2012. Berdasarkan

Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025 berkaitan

pembelajaran murid; pengajaran dan pembelajaran perlu menyepadukan

kurikulum dan pentaksiran berdasarkan tanda aras antarabangsa bagi

melahirkan murid yang berkemahiran serta mampu bersaing di peringkat

global. Sistem penilaian yang berorientasikan peperiksaan (examination

orientation) perlu mengalami penambahbaikan bagi memastikan hala tuju

pendidikan yang berteraskan assessment of learning, assessment for

learning, dan assessment as learning serta bertunjangkan kemenjadian murid

secara holistik dapat direalisasikan.

Pentaksiran Berasaskan Sekolah merupakan kaedah pentaksiran yang

mencorakkan hala tuju sistem pentaksiran yang bersifat holistik iaitu menilai

aspek kognitif (intelek), afektif (emosi dan rohani), psikomotor (jasmani) dan

sosial selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan terarah kepada

proses pembentukan personaliti murid secara menyeluruh, berterusan,

fleksibel, autentik, dan pelbagai situasi. Pentaksiran Berasaskan Sekolah

dibangunkan untuk memenuhi kehendak Falsafah Pendidikan Kebangsaan

dengan menilai potensi individu secara menyeluruh dari awal hingga tamat

persekolahan dan tidak tertumpu kepada perkembangan intelek sahaja.Pentaksiran Berasaskan Sekolah bersifat holistik iaitu bukan sahaja

mentaksir kebolehan kognitif individu tetapi menjurus kepada pembinaan

sahsiah, motivasi diri, dan sosial individu yang dipupuk bersama dengan

aspek kecemerlangan diri dan akademik individu. Pentaksiran Berasaskan

Sekolah berupaya menyumbang kepada pembentukan modal insan yang

berfikiran kritis dan kreatif, berkemahiran menyelesaikan masalah, berdaya

mencipta peluang baharu, mempunyai ketahanan, dan kebolehan

berhadapan dengan persekitaran dunia global yang sering berubah-ubah.


57/82

45

Mekanisme penjaminan kualiti pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan

Sekolah yang merangkumi komponen pementoran, pemantauan,

penyelarasan, dan pengesanan diwujudkan di peringkat sekolah, daerah,

negeri, dan kementerian bagi memastikan pelaksanaan Pentaksiran

Berasaskan Sekolah seperti yang dihasratkan. Pementoran merupakan

bimbingan dan panduan yang diberikan kepada guru untuk melaksanakan

pentaksiran di sekolah. Pemantauan dijalankan untuk memastikan

pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah mengikut prosedur yang

telah ditetapkan. Penyelarasan pula dilaksanakan untuk memastikan

keseragaman tugasan dan penskoran bagi menjamin kebolehpercayaan

dalam perekodan dan pelaporan prestasi murid. Pengesanan pula

dilaksanakan untuk melihat keberkesanan dan ketepatan instrumen yang

digunakan dalam pentaksiran.

Komponen Pentaksiran Berasaskan Sekolah terdiri daripada bidang

akademik dan bukan akademik. Bidang akademik terdiri daripada

Pentaksiran Sekolah dan Pentaksiran Pusat, manakala bidang bukan

akademik terdiri daripada Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan

Kokurikulum. dan Pentaksiran Psikometrik. Kedua-dua bidang ini memberi

pengiktirafan dan autonomi kepada guru untuk melaksanakan pentaksiran

formatif dan sumatif yang berasaskan sekolah.


58/82

46

4.3.1 Pentaksiran Sekolah

Pentaksiran Sekolah ialah suatu pentaksiran yang dirancang, dibina,

ditadbir, diperiksa, dan dilaporkan oleh guru di sekolah. Kaedah ini

melibatkan murid, ibu bapa dan organisasi luar dan dilaksanakan

dalam bentuk pentaksiran formatif yang dijalankan seiring dengan

proses pengajaran dan pembelajaran atau pentaksiran sumatif pada

akhir tahun. Pentaksiran Sekolah berperanan untuk mengukuhkan

pembelajaran murid, meningkatkan pengajaran guru, dan

memberikan maklumat yang sah tentang perkara yang telah

dilaksanakan atau dicapai dalam satu-satu proses pengajaran dan

pembelajaran. Pentaksiran Sekolah amat penting untuk menentukan

keberkesanan guru dan sekolah dalam usaha menghasilkan insan

yang harmoni dan seimbang. Pentaksiran Sekolah merupakan aktiviti

yang berterusan yang memerlukan komitmen yang tinggi serta hala

tuju yang jelas daripada guru dan sekolah. Pentaksiran Sekolah juga

memberi empowerment kepada guru dan sekolah untuk menjalankan

pentaksiran dan melaporkan hasil pentaksiran sepenuhnya.

Pentaksiran Sekolah berfungsi sebagai pentaksiran untuk

pembelajaran (assessment for learning) dan pentaksiran tentang

pembelajaran (assessment of learning).

Dalam usaha penambahbaikan kepada Pentaksiran Sekolah sedia

ada, Pentaksiran Rujukan Standard diperkenalkan untuk melihat

kemajuan dan pertumbuhan (growth) pembelajaran serta pencapaianprestasi seseorang murid. Pentaksiran Rujukan Standard merupakan

proses bagi mendapatkan maklumat tentang kemampuan murid

sama ada tahu, faham dan boleh buat atau telah menguasai perkara

yang dipelajari berdasarkan pernyataan standard prestasi yang

ditetapkan mengikut tahap-tahap pencapaian seperti yang

dihasratkan dalam dokumen kurikulum.


59/82

47

Pendekatan Pentaksiran Rujukan Standard dibangunkan di sekolah untuk

melihat perkembangan pembelajaran murid dalam pengetahuan,

pemahaman dan kemahiran yang diukur dan berperanan mengukuhkan

pembelajaran murid, meningkatkan pengajaran guru serta memberikan

maklumat yang sah tentang aspek yang telah dicapai dalam satu-satu

proses pengajaran dan pembelajaran.

Pentaksiran Rujukan Standard juga tidak membandingkan pencapaian

seseorang murid dengan murid lain tetapi melapor prestasi murid dalam

pembelajaran dengan menerangkan kemajuan dan pertumbuhan (growth)

murid dalam pembelajaran merujuk pernyataan standard. Murid-murid

dinilai secara adil dan saksama sebagai individu dalam masyarakat

berdasarkan keupayaan, kebolehan, bakat, kemahiran, dan potensi diri

tanpa dibandingkan dengan orang lain. Pihak sekolah mampu

mendapatkan maklum balas yang lengkap dalam bentuk data kualitatif dan

kuantitatif yang merangkumi segala aspek tentang diri seseorang murid

bagi membolehkan pihak yang bertanggung jawab mengenali, memahami,

menghargai, mengiktiraf, dan memuliakan anak didik sebagai insan yang

berguna, penting dan mempunyai potensi untuk menyumbang kepada

pembangunan negara dan bangsa mengikut keupayaan dan kebolehan

masing-masing.

Pentaksiran Sekolah dijalankan secara;

i. Pentaksiran formatif

Pentaksiran formatif dilaksanakan seiring dengan proses pengajaran

dan pembelajaran sebagai sebahagian prosesnya dan juga untuk

mentaksir perkembangan pembelajaran murid sepanjang tahun untuk

mendapatkan maklum balas tentang kemajuan pengajaran dan

pembelajaran sesuatu topik atau aspek.


60/82

48

ii. Pentaksiran Sumatif

Pentaksiran sumatif dijalankan pada akhir unit pembelajaran, penggal,

bulan atau tahun untuk mentaksir pencapaian murid tentang

pembelajaran (Assessment of learning).

Pelbagai instrumen Pentaksiran Sekolah digunakan oleh guru bagi

mengukur keupayaan dan penguasaan serta prestasi pembelajaran murid

berdasarkan konstruk yang ditaksir dalam sesuatu mata pelajaran. Antara

instrumen pentaksiran yang digunakan ialah :

i. Pemerhatian

Instrumen yang memerlukan murid melakukan tugasan dengan cara

melihat atau mengawasi sesuatu perkara secara berterusan, berkala

atau berjadual tentang apa yang dihasratkan.

ii. Pensil dan kertas / Ujian Bertulis

i Instrumen yang menggunakan item objektif atau subjektif

iii. Persembahan

Instrumen yang bersifat lebih fleksibal melibatkan tugasab menyeluruh

yangmerangkumi aspek pengetahuan, kemahiran dan sikap dalam pel-

bagai situasi dan konteks. Persembahan meliputi komponen praktikal

sesuatu mata pelajaran dengan menentukan bagaimana murid meng-

gabungkan teori dan amali.

iv. Projek

Projek ialah satu bentuk tugasan yang dilaksanakan dalam aktiviti

pembelajaran yang dijalanakan dalam satu tempoh masa yang ditentu-

kan melibatkan aktiviti pengumpulan maklumat dan penyediaan

laporan. Instrumen ini boleh dijalanakan secara individu atau secara

kumpulan. Pelaksanaan instrumen ini membolehkan muridmengintegrasikan pengetahuan serta kemahiran interpersonal dalam

melaksanakan tugasan.


61/82

49

v. Produk

Tugasan yang memerlukan murid melaksanakan atau membuat atau

menghasilkan satu produk berdasarkan tugasan yang diberikan.

vi. Amali

Tugasan yang memerlukan murid mempraktikkan atau melakukan apa

yang telah dipelajari dalam bentuk teori.

vii. Tugasan melukis dan berkarya

Instrumen yang memerlukan murid menghasilkan gerak kerja

menggunakan kreativiti dalam bentuk karya atau produk seni mengikut

spesifikasi atau format yang ditetapkan berpandukan kepada tugasan

yang diberi.

viii. Lembaran kerja

ix. Soal jawab

x. Kuiz

xi. Senarai semak

xii. Latihan atau tugasan rumah


62/82

50

4.3.2 Pentaksiran Pusat

Pentaksiran Pusat merupakan satu daripada komponen akademik

dalam Pentaksiran Berasaskan Sekolah iaitu murid ditaksir bagi melihat

penguasaan dan keupayaan intelek mereka di akhir satu program

pembelajaran. Lembaga Peperiksaan menyediakan instrumen

pentaksiran dan panduan penskoran manakala pentadbiran,

pemeriksaan skrip jawapan, perekodan skor atau markah dan

pelaporan dikendalikan oleh pihak sekolah. Pentaksiran Pusat

merupakan pelengkap (compliment) kepada Pentaksiran Sekolah dan

pencapaian murid dalam sesuatu mata pelajaran ditaksir secara

sumatif.

Pentaksiran Tingkatan 3 (PT3)

Pentaksiran pusat yang dikendalikan kepada murid-murid pada akhir

peringkat menengah rendah, iaitu di Tingkatan 3. Tugasan dalam

instrumen pentaksiran Pentaksiran Tingkatan 3 dibangunkan dalam

skop sukatan pelajaran tingkatan satu hingga tingkatan tiga

berdasarkan matlamat, objektif dan kandungan mata pelajaran

tersebut. Elemen yang mengukur Kemahiran Berfikir Aras Tinggi turut

diserapkan dalam tugasan Pentaksiran Tingkatan 3.

Instrumen pentaksiran bagi mata pelajaran Bahasa Melayu dan Bahasa

Inggeris akan menggunakan instrumen pentaksiran ujian bertulis dan

ujian lisan. Mata pelajaran Sains, Matematik, Pendidikan Islam,Kemahiran Hidup Bersepadu, Bahasa Arab, Bahasa Cina, Bahasa

Tamil, Bahasa Iban, Bahasa Kadazandusun, dan Bahasa Punjabi

menggunakan instrumen pentaksiran ujian bertulis sahaja. Mata

pelajaran Sejarah dan Geografi pula ditaksir menggunakan pelbagai

instrumen seperti tugasan bertulis (assignment), projek, kajian

lapangan (field study) atau kajian kes (case study).


63/82

51

4.3.3 Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum (PAJSK)

Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum adalah sebagai

panduan untuk menilai aktiviti fizikal dan kesihatan serta mengukur

penyertaan, penglibatan dan pencapaian murid dalam pelbagai

aktiviti sukan, kokurikulum dan ekstrakurikulum. Pentaksiran Aktiviti

Jasmani, Sukan dan Kokurikulum memerlukan murid melibatkan diri

dalam aktiviti bukan akademik sama ada di dalam atau di luar bilik

darjah mengikut keupayaan murid.

Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum merangkumi

tiga komponen; Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan dan BMI,

Kokurikulum dan Ekstrakurikulum.

Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan dalam Pentaksiran Aktiviti

Jasmani, Sukan dan Kokurikulum merupakan aktiviti fizikal yang

dilakukan oleh murid sekolah untuk mengukur kecergasan

berdasarkan kepada Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan yang

ditetapkan. Skor mengikut tahap umur ini ditetapkan dengan

menggunakan indeks skor standard yang telah diperakui di peringkat

kebangsaan. Standard Kecergasan Fizikal Kebangsaan terdiri

daripada empat aktiviti iaitu "Naik turun bangku", "Tekan tubi",

"Ringkuk Tubi Separa" dan "Jangkauan Melunjur". Body Mass Index

tertumpu kepada mengukur berat badan dan ketinggian seseorang

murid menggunakan piawaian ukuran Body Mass Index.


64/82

52

Pentaksiran Sukan dan Kokurikulum adalah untuk mengukur aktiviti

sukan dan kokurikulum yang ditetapkan oleh Kementerian Pendidi-

kan Malaysia. Aktiviti sukan merangkumi aktiviti permainan dan

pertandingan di peringkat sekolah, zon / daerah / bahagian, negeri,

kebangsaan dan antarabangsa. Aktiviti kokurikulum merangkumi

aktiviti murid dalam Sukan dan Permainan, Kelab dan Persatuan,

Badan Beruniform dan Koakademik di peringkat sekolah, zon /

buku panduan pendidikan seni visual - copy.pdf

Documents