4.0 BIODATA IMAM- IMAM QIRAAT DAN PERAWI-PERAWINYA

( QIRAAT SAB’AH )

4.1 Imam Nafi’ Al-Madani

Nama sebenar beliau ialah Nafi’ bin Abd Rahman bin Abi Na’im

Al- Laithi. Digelar sebagai Abu Ruwim @ Abu Hassan @ Abu Abdul

Rahman. Beliau dilahirkan pada dalam lingkungan tahun 70 Hijrah dan

berasal dari Asbahan. Beliau merupakan seorang yang berkulit hitam,

mempunyai wajah yang mudah tersenyum dan berakhlak mulia. Beliau

juga pandai bersenda gurau dan merupakan imam qiraat di Madinah.

Antara kelebihan Imam Nafi’ ialah beliau bertalaqqi dengan 70 orang

imam ta’biin, iaitu Abu Ja’far, Syaibah bin Nasoh, Muslim bin Jundab,

Yazib bin Ruman, Muhammad bin Muslim bin Shihab dan Abu Rahman

bin Hurmuz.

Beliau wafat pada tahun 169 Hijrah di Madinah ketika berumur

99 tahun. Di antara individu yang mengambil sanad dengan Imam Nafi’

ialah Imam Malik bin Anas, Imam Al-Laith bin Saad, Abu Amru bin A’la,

Isa bin Wardan dan Sulaiman bin Muslim bin Jammaz. Perawi yang

masyhur meriwayatkan bacaan Imam Nafi’ ialah Qalun dan Warsh.

20

4.1.1 Imam Qalun

Nama lengkapnya Abu Musa Isa bin Mi’na bin Wardan bin Isa

bin Abd Samad bin Umar bin Abdullah Ar-Zarqi atau Abu Musa. Qalun

adalah gelaran yang diberikan Imam Nafi’ kepadanya kerana

keindahan bacaannya. Qalun dalam bahasa Rom bermaksud baik.

Beliau dilahirkan pada tahun 120 Hijrah dan merupakan anak tiri

kepada Imam Nafi’. Imam Qalun mula bertalaqqi dengan Imam Nafi’

ketika berumur 30 tahun selama 20 tahun.

Antaranya sifat peribadinya ialah bacaan Al-Qur’annya sangat

baik, boleh berbahasa Rom dengan baik, tidak pernah mendengar

perkara-perkara maksiat, mendengar dan memperbetulkan bacaan Al-

Qur’an yang salah dari seorang qari yang sedang membaca Al-Qur’an.

Beliau mempunyai penyakit pekak dan tidak dapat mendengar apa-apa

tetapi apabila dibacakan al-Qur’an kepadanya, beliau dapat

mendengar dengan amat jelas.

Abu Muhammad Al-Baghdadi pernah mengatakan :

“ Qalun termasuk orang yang paling tuli di antara para orang yang tuli,

sehingga suara terompet yang ditiupkan kepadanya pun tidak dapat

didengarnya. Namun, apabila dibacakan kepadanya Al-Qur’an, maka

ia dapat mendengar dengan baik.”

21

Qalun telah wafat di Madinah pada tahun 220 Hijrah pada zaman

pemerintahan Khalifah Ma’mun.

4.1.2 Imam Warsh

Nama penuh beliau ialah Abu Sa’id Uthman bin Said bin

Abdullah bin Amru bin Sulaiman bin Ibrahim atau Abu Said. Beliau

digelar “ Warsh” oleh gurunya, Imam Nafi’ kerana kulitnya putih.

Maksud Warsh ialah sesuatu yang diperbuat daripada susu. Warsh

dilahirkan pada tahun 110 Hijrah dan berasal dari Quraiwan di daerah

Saidi di Mesir. Beliau merupakan seorang yang matang, biru kedua

matanya, putih kulitnya, lincah pergerakannya, suka berjubah singkat ,

seorang pakar bahasa Arab dan memiliki suara yang merdu. Warsh

berguru dengan Imam Nafi’ dan menyumbangkan ilmunya di Mesir.

Beliau telah mengambil bacaan daripada Imam Nafi’ manakala

Imam Nafi’ telah mengambil bacaan Al-Qur’an daripada 70 orang

tabi’in. Antaranya ialah Abu Ja’far Yazid bin Al-Qa’qa yang mana telah

mengambil bacaan daripada Abu Hurairah r.a dan Ubai bin Ka’ab.

Manakala Ubai pula mengambil bacaan daripada baginda Rasulullah

s.a.w. Beliau telah wafat pada 197 Hijrah pada zaman Khalifah Al-

Makmun ketika berusia 87 tahun di Mesir.

22

4.2 Imam Ibnu Kathir Al- Makki.

Nama beliau ialah Abu Sa’id Abdullah bin Kathir bin Amru bin

Abdullah bin Zazan bin Fairuz bin Hurmuz. Dilahirkan pada tahun 45

Hijrah di Makkah. Ibnu Kathir digelar Abu Ma’bud. Beliau berbadan

tegap, berkulit hitam manis, bermata biru, serta putih kepala dan

berjanggut. Beliau juga merupakan seorang yang fasih berkata-kata.

Ibnu Kathir mempunyai ramai anak murid. Anak muridnya yang

masyhur adalah Al-Bazzi dan Qunbul.

Beliau telah wafat pada tahun 120 Hijrah di Makkah ketika

berusia 75 tahun.

4.2.1 Imam Al-Bazzi

Nama lengkap beliau ialah Abu Hassan Ahmad bin Muhammad

bin Abdullah bin Al-Qasim bin Nafi’ bin Abi Bazzah Al-Makki. Beliau

lahir pada tahun 170 Hijrah di Makkah. Gelaran yang diberikan kepada

Al-Bazzi ialah Abu Al-Hassan.Beliau merupakan antara individu

terawal meriwayatkan Qiraat Ibnu Kathir, pentahqiq penghafaz al-

Qur’an yang terkenal dan merupakan sumber para ahli qiraat pada

masanya di Makkah. Al-Bazzi adalah antara perawi Ibnu Kathir, perawi

yang terbaik yang boleh dipercayai serta perawi yang dhobit,yang

23

merangkumi ingatan dan penulisan. Beliau menjadi muazzin dan imam

di Masjidil Haram selama 40 tahun. Al-Bazzi wafat pada tahun 250

Hijrah ketika berusia 80 tahun.

4.2.2 Imam Qunbul

Nama penuh beliau ialah Muhammad bin Abdul Rahman bin

Khalid bin Muhammad bin Said Al- Makhzumi Al-Makki. Dilahirkan

pada tahun 195 Hijrah di Makkah. Pengabdian nama Al-Makhzumi

adalah kerana beliau merupakan hamba sahaya yang dimerdekakan

oleh keluarga Al-Makhzumi. Qunbul merupakan gelaran yang diberikan

kepadanya kerana beliau berasal dari suatu kelompok masyarakat

yang disebut Qanabilah. Kun i yahnya adalah Abu Amru.

Sifat peribadinya ialah beliau seorang yang dhobit dan diyakini

di dalam qiraat Ibnu Kathir, terkenal dengan akhlak yang mulia serta

seorang yang kuat dengan hukum agama. Beliau adalah sumber bagi

para ahli qiraat di negeri Hijaz dan para muridnya datang dari seluruh

pelusuk daerah Islam. Qunbul wafat di Makkah pada tahun 291 Hijrah

ketika berumur 96 tahun.

24

4.3 Imam Abu Amru

Nama beliau ialah Zabban bin al-A’la bin ‘Ammar bin al-Iryan bin

Abdullah bin al-Husain bin al-Mazani. Beliau lahir pada tahun 68 atau

70 Hijrah di Makkah dan digelar Ibnu al-A’la. Beliau adalah imam

Basrah sekaligus ahli Qiraat Basrah. Abu Amru merupakan seorang

yang sangat dihormati di kalangan bangsa Arab serta mendapat pujian

daripada kebanyakan penyair di tanah Arab.

Beliau pakar dalam bidang berkaitan al-Qur’an , seorang yang

benar,dipercayai, amanah, zuhud serta alim dalam bidang agama. Abu

Amru adalah ulama besar yang beramal dengan ilmunya serta menjadi

contoh dalam masyarakat Arab pada zamannya dalam ilmu Qiraat,

Nahu dan Fiqh. Imam Ibnu Jazari pernah berkata :

“ Abu ‘Amr bin ‘Alla’ adalah manusia yang paling tahu masalah

al-Qur’an dan bahasa Arab serta bersifat jujur, terpercaya, memegang

teguh amanah dan ahli agama.”

Abu Amru mempunyai ramai anak murid. Antaranya terdapat

dua orang yang telah memasyhurkan bacaan beliau; iaitu Duri dan

Susi. Beliau telah wafat di Kufah,Iraq pada tahun 154 Hijrah.

25

4.3.1 Imam Ad-Duri

Nama lengkap beliau ialah Hafs bin Umar bin Abdul Aziz bin

Suhban bin ‘Ada bin Suhban ad-Duri al-Azli Al-Baghdadi. Beliau

dilahirkan pada tahun 150 Hijrah, pada zaman al-Mansor. Beliau

digelar ad-Duri dan kinayahnya adalah Abu’Amru. Ad-Duri berasal dari

Baghdad. Sebutan Ad- Duri adalah merupakan nama suatu tempat di

kota Baghdad. Ad-Duri juga merupakan anak murid kepada Imam

Kisaei.

Antara sifat peribadi beliau adalah, merupakan seorang yang

benar serta perawi terawal yang membukukan ilmu Qiraat. Beliau

merupakan sumber rujukan dalam kalangan masyarakat pada

zamannya kerana ketinggian sanad dan ilmunya. Ad-Duri juga seorang

yang pakar dalam bidang hadith dan telah wafat pada zaman

Mutawakkal, pada tahun 246 Hijrah.

4.3.2 Imam As- Susi

Nama sebenar beliau ialah Shalih bin Ziad bin Abdullah bin

Ismail bin Ibrahim bin al-Jarud. Nama panggilannya adalah Abu

Syu’aib. Beliau dilahirkan pada tahun 170 Hijrah dan mempunyai sifat

peribadi yang luhur. Antaranya ialah, beliau seorang yang dhobit ( kuat

26

ingatan ), seorang yang dipercayai, rapat dengan gurunya serta paling

tua dalam kalangan sahabatnya. As-Susi wafat ketika dalam usia

hampir 90 tahun di Riqqah pada tahun 261 Hijrah.

4.4 Imam Ibnu ‘Amir Asy- Syami

Nama penuh beliau ialah Abdullah bin ‘Amir bin Yazid bin Tamin

bin Rabi’ah bin ‘Amir al-Yahshabi. Beliau dilahirkan pada tahun 21

Hijrah namun setengah pendapat mengatakan bahawa beliau lahir

pada tahun 8 Hijrah. Nama panggilan beliau ialah Abu ‘Imran dan

beliau mempunyai banyak keistimewaan. Antaranya ialah, Ibnu ‘Amir

merupakan imam qiraat di Syam dan berperanan sebagai Gabenor,

Qadi dan Imam di Damsyik. Beliau merupakan tokoh terbaik dalam

kalangan Muslimin tabi’in.

Imam Ibnu Jazari mengatakan :

“ Ibnu ‘Amir adalah seorang imam qiraat yang besar, berakhlak

mulia, dan seorang alim yang terkenal.”

Beliau menjadi ikutan kaum muslimin selama bertahun-tahun

pada zaman Bani Umayyah yang dipimpin oleh Khalifah Umar bin

Abdul Aziz. Beliau menjadi penasihat, ahli utama bagi khalifah pada

27

masa itu. Beliau wafat di Damsyik pada tahun 118 Hijrah. Di antara

para murid Ibnu ‘Amir yang menjadi perawi qiraat yang terkenal adalah

Hisyam dan Ibnu Zakwan.

4.4.1 Imam Hisyam

Nama beliau ialah Hisyam bin ‘Ammar bin Nasir bin Maisarah al-

Silmi al-Dimasyshqi. Dilahirkan pada tahun 153 Hijrah. Nama

panggilannya ialah Abu al-Walid. Antara keistimewaan beliau ialah,

merupakan seorang imam bagi penduduk Damsyiq. Beliau juga adalah

seorang khatib, guru Qiraat dan pemidato di Damsyiq. Imam Hisyam

merupakan seorang yang boleh dipercayai, kuat ingatan dan adil.

Beliau wafat pada akhir bulan Muharram pada tahun 245 Hijrah.

4.4.2 Imam Ibnu Zakwan

Nama sebenar beliau ialah Abdullah bin Ahmad bin Basyar /

Basyir bin Dzakuan bin ‘Amru. Beliau lahir pada tahun 173 Hijrah.

Dipanggil dengan panggilan Abu Muhamad atau Abu Amru Al-

Dimasyhqi. Ibnu Zakwan merupakan imam yang masyhur dan

dipercayai di Syam. Beliau adalah imam Masjid Dimasyqi. Kitab

karangan Ibnu Zakwan ialah, Aqsamul Qur’an wa Jawabuha dan Ma

28

Yajibu a’la Qari Al-Qur’an ‘indal Harakati Lisanihi. Beliau wafat di

Damsyiq pada tahun 242 Hijrah.

4.5 Imam ‘Asim Al- Kufi.

Nama penuh beliau ialah Asim bin Abi Najud ( Abdullah ) bin

Bahdalah Al-Asadi. Nama panggilan beliau adalah Abu Bakar. Imam

‘Asim merupakan salah seorang Imam Qiraat tujuh dari kalangan

tabi’in. Beliau pakar dalam ilmu tajwid dan fasohah serta mempunyai

suara yang merdu. Antara guru-gurunya ialah Abi Abd Rahman

Abdullah bin Habib bin Rabi’ah, Abi Maryam Zur bin Habish bin

Habasyah dan Abi A’mru Saad bin Ilyas. Manakala, anak-anak

muridnya pula ialah Hafs bin Sulaiman, Abu Bakar Syu’bah bin ‘Ayash,

Aban bin Taghlab dan Hammad bin Salamah. Anak muridnya yang

masyhur ialah Syu’bah dan Hafs.

Imam Ibnul Jazari mengatakan :

“ Imam ‘Asim adalah rujukan para ahli qiraat di Kufah sesudah

Ubay Abdur Rahman As- Salami. Umat manusia datang dari seluruh

pelusuk daerah untuk menimba ilmu daripadanya. Pada dirinya

berkumpul kefasihan bacaan, ahli tajwid, suara indah dan bening.

29

Beliau adalah orang yang paling merdu suaranya dalam membaca Al-

Qur’an.”

Imam ‘Asim wafat di Kufah pada tahun 127 Hijrah.

4.5.1 Imam Syu’bah

Nama lengkap beliau ialah Syu’bah bin ‘Ayash bin Salim bin al-

Hamat al-Asadi an- Nahsyaly al-Kufi. Beliau dilahirkan pada tahun 95

Hijrah dan diberi nama panggilan sebagai Abu Bakar. Imam Syu’bah

merupakan imam besar di Kufah, serta ulama dalam kalangan Ahli

Sunnah di Kufah. Beliau telah khatam al-Qur’an sebanyak 18 ribu kali.

Guru-guru beliau ialah ‘Asim bin Abi Najud, A’tobin Saib dan Aslam

Munqary. Antara anak muridnya pula ialah Abu Yusof, Yaakob bin

Khalifah, Abd Rahman bin Abi Hammad, Yahya bin Muhamad dan

‘Urwah bin Muhammad. Imam Syu’bah telah wafat pada tahun 193

Hijrah.

4.5.2 Imam Hafs

Nama beliau ialah Hafs bin Sulaiman bin Al-Mughirah bin Abi

Daud Al-Kufi. Beliau dilahirkan pada tahun 90 Hijrah dan nama

30

panggilan yang diberikan kepada beliau ialah Abu Umar. Beliau pakar

dalam ilmu qiraat dan telah berguru dengan ayah tirinya iaitu Imam

‘Asim. Anak muridnya ialah Husin bin Muhamad Maruzi, ‘Amru bin A-

Sobah, ‘Abid bin As-Sobah dan Fudail bin Yahya.

Mengenai keperibadiannya, Az-Zahabi menyatakan ,

“ Dalam masalah qiraat, Hafs adalah seorang yang dipercayai,

menguasai secara lengkap dan utuh serta menghafalnya.”

Riwayat Hafs banyak digunakan sebagai bacaan di seluruh

dunia. Hafs telah wafat pada tahun 180 Hijrah.

4.6 Imam Hamzah Al- Kufi

Nama penuh beliau ialah Hamzah bin Habib bin ‘Amarah bin

Ismail al-Kufi at-Tamimy. Beliau dilahirkan pada tahun 80 Hijrah. Nama

panggilan Imam Hamzah ialah Abu ‘Amarah. Beliau adalah salah

seorang imam Qiraat tujuh dan merupakan imam Qiraat di Kufah.

Setiap hujah-hujahnya boleh dipercayai dan beliau pakar dalam ilmu

faraid dan bahasa Arab. Imam Hamzah juga merupakan salah seorang

penghafaz hadith.

31

Guru-guru Imam Hamzah ialah Abi Muhamad Sulaiman bin

Mahran, Abi Hamzah Hamran bin A’yam, Abi Ishak ‘Amru bin Abdullah,

Muhamad bin Abdul Rahman, Talhah bin Mashraf dan Abi Abdullah

Jaafar as-Sodiq bin Muhamad Al-Bakir. Manakala anak-anak muridnya

pula ialah Ibrahim bin Adham, Husain bin Ali Al Ja’afi, Salim bin Isa,

Yahya bin Ziyad dan Yahya bin Mubarak. Anak murid Imam Hamzah

yang masyhur ialah Kholaf dan Kholad. Beliau telah wafat pada tahun

156 Hijrah di Helwan, Iraq ketika berusia 76 tahun.

4.6.1 Imam Kholaf

Nama lengkap beliau ialah Kholaf bin Hisham bin Tha’lab bin

Kholaf al-Asadi Al-Baghdadi Al- Bazzar. Lahir pada tahun 150 Hijrah

dan nama panggilan yang diberikan kepada beliau ialah Abu

Muhammad. Imam Kholaf telah menghafaz al-Qur’an ketika berumur

10 tahun dan merupakan seorang yang thiqah, zuhud, alim dan kuat

beribadah.

Imam Daruqutni mengatakan,

“ Beliau seorang yang banyak ilmu, bersikap zuhud ( menjauhi

masalah-masalah duniawi semata ) dan dipercayai ”.

32

Guru-gurunya ialah Salim bin Isa, Abdul Rahman bin Hamad

dan Abi Zaid Said bin Aus Al-Ansari. Ahmad bin Ibrahim, Ishak bin

Ibrahim, Ibrahim bin Ali, Ahmad bin Zaid, Idris bin Abdul Karim dan

Muhamad bin Ishak merupakan anak murid kepada Imam Kholaf.

Imam Kholaf telah wafat di Baghdad pada tahun 229 Hijrah.

4.6.2 Imam Kholad

Nama sebenar beliau ialah Kholad bin Khalid as-Syaibani Al-

Kufi. Beliau dilahirkan pada tahun 119 Hijrah atau 130 Hijrah. Nama

panggilan beliau ialah Abu I’sa. Imam Kholad merupakan seorang

pakar ilmu qiraat dan thiqah. Beliau berpengetahuan tinggi, pandai

bertarannum serta seorang yang diyakini. Guru-gurunya ialah Salim

bin I’sa dan Husin bin Ali. Manakala anak muridnya ialah Ahmad bin

Yazid, Ibrahim bin Ali, ‘Ali bin Husin, Ibrahim bin Nasrurrazi, Qasim bin

Yazid, Muhamad bin Fadil dan Muhamad bin Said. Imam Kholad telah

wafat pada tahun 220 Hijrah.

4.7 Imam Kisaei Al-Kufi

Nama beliau ialah Ali bin Hamzah bin Abdullah bin Othman bin

Fairuz. Dilahirkan pada tahun 119 Hijrah dan diberi nama panggilan

33

sebagai Abu Hassan. Beliau digelar Kisaei kerana ia mulai melakukan

ihram di Kisaei. Imam Kisaei merupakan antara imam Qiraat tujuh.

Beliau alim di bidang al-Qur’an dan al-Qiraat. Beliau turut alim dan

imam di dalam ilmu Nahu dan Bahasa Arab.

Abu Bakar bin Al-Anbari mengatakan:

“ Pada diri Kisaei berkumpul beberapa kelebihan iaitu ahli nahu,

ahli firasat, ahli al-Qur’an dan oleh kerana itu, banyak yang datang

menghadiri majlis pengajarannya. Ia duduk di kerusi membaca al-

Qur’an dari awal sampai akhir sedangkan jama’ahnya mendengarkan

dan memcatat hingga hal yang sekecil-kecilnya baik mengenai waqaf

mahupun ibtida’nya”

Guru-guru Imam Kisaei ialah Imam Hamzah, Muhammad bin

Abi Laili, ’Isa bin Umar Al-Hamzani, Abi Bakr bin Aiyash ( Syu’bah ),

Ismail bin Jaafar dan ’Asim. Anak muridnya terdiri daripada Ahmad bin

Jabir, Ahmad bin Mansor, Abdullah bin Ahmad bin Zakwan dan Kholaf

bin Hisyam al-Bazzar. Anak murid beliau yang masyhur ialah Abu

Harith dan Duri Kisaei.Imam Kisaei telah wafat pada tahun 189 Hijrah.

4.7.1 Imam Abu Harith

Nama penuh beliau ialah Al-Laith bin Khalid Al-Marwazi Al-

Baghdadi. Nama panggilan yang diberikan kepada beliau ialah Abu al-

Harith. Beliau merupakan seorang yang sangat dipercayai ( thiqah )

34

serta pakar dalam bidang qiraat. Guru-guru Imam Abu Harith ialah

Imam Kisaei, Hamzah bin Qasim dan Yazidi. Manakala anak muridnya

pula ialah Salmah bin ’Asim, Muhammad bin Yahya serta Al-Fadl bin

Syazan. Imam Abu Harith wafat pada tahun 240 Hijrah.

35