1

AMALAN HIJAU DI SEBUAH RESTORAN DI PUTRAJAYA

Zanaton H Iksan Sharifah Zarina Syed Zakaria Mohamad Sattar RasulEdi Mohamra Mustapa Earliany Mohd Shahri Norpizah Hashim

Rasyidah Mohammad Sayyidah Nusaibah Mohd Salehudin

Fakulti Pendidikan Universiti Kebangsaan Malaysia Bangi

ABSTRAK

Kajian ini bertujuan melihat sejauh mana amalan hijau yang dilaksanakan oleh restoran yang dipilih di Putrajaya Kajian kes ini melibatkan tiga orang responden yang terdiri daripada pegawai bahagian pengurusan dan pentadbiran penyelia restoran dan pengurus penyelenggaraan Kaedah rakaman temubual secara bersemuka telah digunakan bagi mendapatkan maklumat yang dikehendaki iaitu pengurusan air tenaga dan sisa buangan Kajian ini menunjukkan bahawa pihak restoran mempunyai strategi pentadbiran pengurusan tenaga air dan sisa buangan yang sistematik dalam melaksanakan amalan hijau berdasarkan kepada panduan yang telah digariskan oleh pihak Perbadanan Putrajaya dalam mengekalkan Putrajaya sebagai bandar dalam taman

Katakunci amalan hijau restoran tenaga air sisa buangan

10 LATAR BELAKANG

Kerajaan Malaysia memulakan pencarian tapak Pusat Pentadbiran Kerajaan yang baru

pada tahun 1980-an agar sebahagian pembangunan Kuala Lumpur dapat diselerakkan

Satu tapak di Perang Besar daerah Sepang yang terletak di lokasi strategik di antara

Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) telah

dipilih untuk tujuan tersebut Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan ini telah

dinamakan sempena Perdana Menteri Malaysia yang pertama YTM Tunku Abdul

Rahman Putra Al-Haj Walaupun Putrajaya memainkan peranan sebagai Pusat

Pentadbiran Kerajaan Persekutuan yang baharu tetapi Kuala Lumpur tetap kekal

sebagai ibu negara serta pusat utama kewangan dan perdagangan Pelaksanaan

pembangunan bandar baru ini telah bermula pada Ogos 1995 Putrajaya adalah pusat

pentadbiran negara merupakan kawasan yang dibangunkan dengan konsep bandar

dalam taman Sejumlah 38 peratus daripada jumlah keseluruhan kawasan Putrajaya

telah dibangunkan untuk kegunaan taman tasik dan tanah lembap (wetland)

2

Manakala kawasan selebihnya meliputi kegunaan pejabat-pejabat Tasik buatan

berkeluasan 600 hektar yang merentangi di bahagian tengah bandar ini merupakan

ciri-ciri landskap yang utama dan berperanan mengimbangi keadaan cuaca di

Putrajaya Melalui Belanjawan 2010 Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Abdul

Razak telah mengumumkan bahawa Putrajaya dan Cyberjaya merupakan perintis

teknologi hijau dan menjadi contoh pembangunan bandar-bandar lain di Malaysia

Bandar Hijau Putrajaya mensasarkan untuk meminimumkan impak negatif kepada

alam sekitar dan menggalakkan hubungan manusia dan alam semulajadi Sehubungan

dengan itu satu kajian kes mendalami pengurusan sebuah restoran yang terkenal di

Putrajaya dalam mengekalkan kelestarian bandar hijau yang akan dicapai pada 2025

dijalankan Kajian kes ini menemubual pihak-pihak yang bertanggungjawab

menguruskan restoran mengikut standard piawaian yang ditetapkan oleh pihak alam

sekitar dan Perbadanan Putrajaya Pihak yang terlibat adalah pengurusan restoran

penyelia restoran dan penyelenggaraan restoran Kajian kes ini mendalami pengurusan

sisa makanan pengurusan penjimatan elektrik pengurusan air pengurusan sisa

pepejal dan pengurusan mengekalkan konsep bandar hijau

20 KAJIAN KEPUSTAKAAN

21 PENGENALAN

Alam sekitar merupakan suatu amanah yang perlu dipikul bersama oleh semua

golongan manusia Namun begitu demi kelangsungan hidup manusia

berkecenderungan untuk mengeksploitasi alam secara berlebihan dengan

menggunakan pemahaman sains dan teknologi yang mengakibatkan keseimbangan

alam terganggu dan tidak dapat dikekalkan Peristiwa pemanasan global pencemaran

alam sekitar perubahan cuaca tanah runtuh banjir kilat gelombang besar tsunami

hujan asid gempa bumi menyumbang kepada ketidakstabilan ekosistem yang

dilakukan oleh tangan-tangan manusia (Mohd Yusof 2010) Di Malaysia Dasar Alam

Sekitar Negara Dasar Perubahan Iklim Negara dan Akta Kualiti Alam Sekeliling

1974 adalah asas pengurusan alam sekitar Mohd Yusof (2010) menyatakan empat

aktiviti utama ke arah mengurus alam sekitar agar lebih lestari adalah pengurusan

hutan pengurusan air pengurusan tenaga dan pengurusan sisa buangan

3

Air digunakan dalam pelbagai aktiviti harian tiga kegunaan utamanya adalah

domestik industri dan pengairan dalam sektor pertanian Air juga digunakan dalam

industri akuakultur eko-pelancongan aktiviti sosial perlombongan dan untuk

penjanaan elektrik melalui hidroelektrik Dalam kajian pengurusan sumber air

(Kirupaliny 2015) menyebut antara konflik air yang dihadapi oleh manusia termasuk

kekurangan bekalan air kemerosotan kualiti air dan air tercemar Kemerosotan kualiti

air berlaku seiring dengan pembangunan sesuatu kawasan seperti yang telah

dibuktikan (Abdullah dan Zaki 2013) yang membuat kajian kes di tiga lembangan

sungai di bawah skim pemulihan sungai Jabatan Alam Sekitar iaitu Sungai Langat di

Selangor Sungai Tebrau dan Sungai Segget di Johor Oleh yang demikian

pengurusan air yang efisien perlu dilaksanakan bagi menampung keperluan

penggunaan air untuk manusia

Tenaga diperlukan dalam semua sektor perindustrian kegunaan awam dan

juga sektor domestik (Mohd Yusof 2010) Pembakaran bahan api fosil akan

memberikan kesan negatif kepada alam sekitar kerana gas yang dihasilkan akan

menyumbang kepada kesan rumah hijau Untuk itu sumber tenaga yang mesra alam

seperti tenaga keterbaharuan (tenaga suria angin biojisim biogas mini hidro

biodiesel) (Mohd Yusof 2009) perlu diusahakan Pengurusan tenaga merupakan

elemen penting seperti yang dinyatakan dalam Rancangan Malaysia Kesepuluh

(RMKe-10) 2011-2015 Pelbagai langkah utama telah diambil untuk memastikan

bekalan tenaga yang terjamin Pada masa yang sama pertumbuhan tenaga boleh

baharu (TBB) sebagai sumber tenaga alternatif telah dipertingkatkan di samping usaha

menggalakkan kecekapan tenaga (EE) juga dilaksanakan untuk menyokong

peningkatan permintaan tenaga yang berterusan

Sisa merupakan bahan buangan yang tidak lagi diperlukan yang berpunca

daripada aktiviti manusia haiwan dan tumbuhan Sisa binatang dan tumbuhan

biasanya bersifat organik yang sekiranya diurus dengan baik dapat dikitar semula

Tetapi sisa yang merupakan hasil daripada aktiviti manusia amat rencam sehingga

memerlukan kepada proses pengurusan yang lebih canggih (Mohd Yusof 2010)

Muhamad Azhar (2013) menerangkan dengan jelas komposisi sisa yang dihasilkan

dipengaruhi oleh faktor-faktor luaran seperti lokasi geografi standard kehidupan

4

populasi sumber tenaga dan kesejahteraan sesebuah negara Untuk mengurus sisa

pepejal kaedah yang dapat digunakan adalah pelupusan iaitu dengan melupuskan di

tempat pembuangan sisa menggunakan kaedah pembakaran untuk diambil tenaganya

atau dikitarkan semula Pelupusan sisa dengan dikambus merupakan kaedah yang

paling tidak mesra alam (Mohd Yusof 2010) Perkara ini turut dipersetujui oleh

Mohmadisa et al (2011) yang telah mengkaji bahawa kaedah kambusan terkawal di

tapak pelupusan sanitari tetap menimbulkan banyak masalah kerana kawasan tapak

telah ditimbuni dengan sampah yang banyak

Kelestarian alam sekitar merupakan tanggungjawab setiap insan Mengkaji

cara pengurusan air tenaga dan sisa buangan yang efisien merupakan pendekatan

terbaik untuk mentadbir urus alam sekitar

22 KAJIAN LEPAS

Pengurusan kelestarian alam sekitar dalam bentuk pengurusan air elektrik dan sisa

pepejal bukan lagi terletak sepenuhnya pada bahu pihak berkuasa tempatan malahan

seluruh komuniti yang berada di situ perlu memainkan peranan Oleh itu kesedaran

komuniti perlu dikaji Kajian oleh Siti Khatijah dan Noraziah (2014) terhadap

pengurusan sisa pepejal di bandar Kuching mendapati bahawa pengetahuan sikap dan

amalan penduduk berada di tahap sederhana Namun melalui beberapa item yang

diperoleh didapati bahawa wujudnya perkaitan yang signifikan iaitu amalan

mengasingkan sisa pepejal dengan jantina amalan membungkus sisa makanan

sebelum dibuang dengan status perkahwinan dan amalan kitar semula surat khabar

dengan kumpulan umur Kajian oleh Siohong amp Zuraidah (2012) merumuskan

bahawa bagi mempertingkat penerimaan strategi hijau seperti komunikasi kitar semula

dan perbualan mengenai amalan hijau inovasi dalam pemasaran hijau perlu

menekankan norma subjektif persepsi kebolehkawalan tingkah laku serta akibat

amalan hijau untuk menggalakkan amalan hijau

Pengurusan sisa pepejal menelan kos yang sangat tinggi dan tidak setanding

dengan kos yang dikenakan sekarang Oleh itu Hasnah Ali et al (2012) mengkaji

amalan kesanggupan membayar oleh komuniti wanita di Bandar Baru Bangi Kajian

5

mendapati bahawa majoriti responden bersedia membayar caj yang lebih mahal

berbanding sedia ada Kajian ini disokong oleh Jamal (2007) yang mendapati bahawa

isi rumah sanggup membayar bagi penambahbaikan dan pengurusan sisa pepejal

perbandaran Justeru kesediaan komuniti membayar caj yang lebih mahal mampu

membantu meningkatkan kualiti pengurusan sisa pepejal

Inovasi bagi menghasilkan penjimatan sumber turut dilakukan Shamsuddin

dan Noorazuan (2015) mengkaji kesediaan masyarakat terhadap inovasi sistem

penuaian air hujan di rumah mendapati bahawa masyarakat belum bersedia untuk

menggunakan air hujan untuk menyediakan makanan Namun mereka bersedia untuk

menggunakan air hujan bagi tujuan lain seperti membasuh kereta dan menyiram

tanaman Jika inovasi sistem ini dapat dipasang di kebanyakan rumah dan premis

perniagaan maka sudah tentu penggunaan air dapat dijimatkan

Kelestarian alam sekitar juga diambil berat oleh agensi pembangunan bandar

Menerusi Iskandar Malaysia Ecolife Challenge guru dan pelajar dididik mengenai isu

pembebasan karbon yang rendah (low-carbon issue) dan alat yang boleh dihasilkan

bagi menghasilkan masyarakat yang membebaskan sedikit karbon (low carbon

society) Program yang berlangsung selama sebulan dan melibatkan 80 buah sekolah

di sekitar Iskandar Malaysia merangkumi aktiviti kitar semula penjimatan air dan

penjimatan elektrik serta menyiapkan buku kerja yang direka untuk meningkatkan

kesedaran kepentingan alam sekitar tempatan dan global Tinjauan sebelum dan

selepas program mendapati bahawa amalan karbon rendah pelajar meningkat

sebanyak 8 manakala guru 5 Sepanjang tempoh itu juga 45 540 kg barangan

kitar semula dikutip 76785 m3 air dan 90857 kWh elektrik berjaya dijimatkan oleh

pihak sekolah Kajian juga menyatakan bahawa jika kesemua sekolah di kawasan

tersebut menyertai inisiatif ini dianggarkan 322 kt CO2 dapat dikurangkan sebulan

Bayangkan pula jika inisiatif ini dilakukan di seluruh Malaysia berapa banyak

pembebasan karbon dapat dikurangkan

30 METODOLOGI

Kajian secara kualitatif ini dimulakan dengan urusan permohonan kebenaran untuk

menemubual agensi luar yang dipilih dengan mengemukakan surat rasmi daripada

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

2

Manakala kawasan selebihnya meliputi kegunaan pejabat-pejabat Tasik buatan

berkeluasan 600 hektar yang merentangi di bahagian tengah bandar ini merupakan

ciri-ciri landskap yang utama dan berperanan mengimbangi keadaan cuaca di

Putrajaya Melalui Belanjawan 2010 Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Abdul

Razak telah mengumumkan bahawa Putrajaya dan Cyberjaya merupakan perintis

teknologi hijau dan menjadi contoh pembangunan bandar-bandar lain di Malaysia

Bandar Hijau Putrajaya mensasarkan untuk meminimumkan impak negatif kepada

alam sekitar dan menggalakkan hubungan manusia dan alam semulajadi Sehubungan

dengan itu satu kajian kes mendalami pengurusan sebuah restoran yang terkenal di

Putrajaya dalam mengekalkan kelestarian bandar hijau yang akan dicapai pada 2025

dijalankan Kajian kes ini menemubual pihak-pihak yang bertanggungjawab

menguruskan restoran mengikut standard piawaian yang ditetapkan oleh pihak alam

sekitar dan Perbadanan Putrajaya Pihak yang terlibat adalah pengurusan restoran

penyelia restoran dan penyelenggaraan restoran Kajian kes ini mendalami pengurusan

sisa makanan pengurusan penjimatan elektrik pengurusan air pengurusan sisa

pepejal dan pengurusan mengekalkan konsep bandar hijau

20 KAJIAN KEPUSTAKAAN

21 PENGENALAN

Alam sekitar merupakan suatu amanah yang perlu dipikul bersama oleh semua

golongan manusia Namun begitu demi kelangsungan hidup manusia

berkecenderungan untuk mengeksploitasi alam secara berlebihan dengan

menggunakan pemahaman sains dan teknologi yang mengakibatkan keseimbangan

alam terganggu dan tidak dapat dikekalkan Peristiwa pemanasan global pencemaran

alam sekitar perubahan cuaca tanah runtuh banjir kilat gelombang besar tsunami

hujan asid gempa bumi menyumbang kepada ketidakstabilan ekosistem yang

dilakukan oleh tangan-tangan manusia (Mohd Yusof 2010) Di Malaysia Dasar Alam

Sekitar Negara Dasar Perubahan Iklim Negara dan Akta Kualiti Alam Sekeliling

1974 adalah asas pengurusan alam sekitar Mohd Yusof (2010) menyatakan empat

aktiviti utama ke arah mengurus alam sekitar agar lebih lestari adalah pengurusan

hutan pengurusan air pengurusan tenaga dan pengurusan sisa buangan

3

Air digunakan dalam pelbagai aktiviti harian tiga kegunaan utamanya adalah

domestik industri dan pengairan dalam sektor pertanian Air juga digunakan dalam

industri akuakultur eko-pelancongan aktiviti sosial perlombongan dan untuk

penjanaan elektrik melalui hidroelektrik Dalam kajian pengurusan sumber air

(Kirupaliny 2015) menyebut antara konflik air yang dihadapi oleh manusia termasuk

kekurangan bekalan air kemerosotan kualiti air dan air tercemar Kemerosotan kualiti

air berlaku seiring dengan pembangunan sesuatu kawasan seperti yang telah

dibuktikan (Abdullah dan Zaki 2013) yang membuat kajian kes di tiga lembangan

sungai di bawah skim pemulihan sungai Jabatan Alam Sekitar iaitu Sungai Langat di

Selangor Sungai Tebrau dan Sungai Segget di Johor Oleh yang demikian

pengurusan air yang efisien perlu dilaksanakan bagi menampung keperluan

penggunaan air untuk manusia

Tenaga diperlukan dalam semua sektor perindustrian kegunaan awam dan

juga sektor domestik (Mohd Yusof 2010) Pembakaran bahan api fosil akan

memberikan kesan negatif kepada alam sekitar kerana gas yang dihasilkan akan

menyumbang kepada kesan rumah hijau Untuk itu sumber tenaga yang mesra alam

seperti tenaga keterbaharuan (tenaga suria angin biojisim biogas mini hidro

biodiesel) (Mohd Yusof 2009) perlu diusahakan Pengurusan tenaga merupakan

elemen penting seperti yang dinyatakan dalam Rancangan Malaysia Kesepuluh

(RMKe-10) 2011-2015 Pelbagai langkah utama telah diambil untuk memastikan

bekalan tenaga yang terjamin Pada masa yang sama pertumbuhan tenaga boleh

baharu (TBB) sebagai sumber tenaga alternatif telah dipertingkatkan di samping usaha

menggalakkan kecekapan tenaga (EE) juga dilaksanakan untuk menyokong

peningkatan permintaan tenaga yang berterusan

Sisa merupakan bahan buangan yang tidak lagi diperlukan yang berpunca

daripada aktiviti manusia haiwan dan tumbuhan Sisa binatang dan tumbuhan

biasanya bersifat organik yang sekiranya diurus dengan baik dapat dikitar semula

Tetapi sisa yang merupakan hasil daripada aktiviti manusia amat rencam sehingga

memerlukan kepada proses pengurusan yang lebih canggih (Mohd Yusof 2010)

Muhamad Azhar (2013) menerangkan dengan jelas komposisi sisa yang dihasilkan

dipengaruhi oleh faktor-faktor luaran seperti lokasi geografi standard kehidupan

4

populasi sumber tenaga dan kesejahteraan sesebuah negara Untuk mengurus sisa

pepejal kaedah yang dapat digunakan adalah pelupusan iaitu dengan melupuskan di

tempat pembuangan sisa menggunakan kaedah pembakaran untuk diambil tenaganya

atau dikitarkan semula Pelupusan sisa dengan dikambus merupakan kaedah yang

paling tidak mesra alam (Mohd Yusof 2010) Perkara ini turut dipersetujui oleh

Mohmadisa et al (2011) yang telah mengkaji bahawa kaedah kambusan terkawal di

tapak pelupusan sanitari tetap menimbulkan banyak masalah kerana kawasan tapak

telah ditimbuni dengan sampah yang banyak

Kelestarian alam sekitar merupakan tanggungjawab setiap insan Mengkaji

cara pengurusan air tenaga dan sisa buangan yang efisien merupakan pendekatan

terbaik untuk mentadbir urus alam sekitar

22 KAJIAN LEPAS

Pengurusan kelestarian alam sekitar dalam bentuk pengurusan air elektrik dan sisa

pepejal bukan lagi terletak sepenuhnya pada bahu pihak berkuasa tempatan malahan

seluruh komuniti yang berada di situ perlu memainkan peranan Oleh itu kesedaran

komuniti perlu dikaji Kajian oleh Siti Khatijah dan Noraziah (2014) terhadap

pengurusan sisa pepejal di bandar Kuching mendapati bahawa pengetahuan sikap dan

amalan penduduk berada di tahap sederhana Namun melalui beberapa item yang

diperoleh didapati bahawa wujudnya perkaitan yang signifikan iaitu amalan

mengasingkan sisa pepejal dengan jantina amalan membungkus sisa makanan

sebelum dibuang dengan status perkahwinan dan amalan kitar semula surat khabar

dengan kumpulan umur Kajian oleh Siohong amp Zuraidah (2012) merumuskan

bahawa bagi mempertingkat penerimaan strategi hijau seperti komunikasi kitar semula

dan perbualan mengenai amalan hijau inovasi dalam pemasaran hijau perlu

menekankan norma subjektif persepsi kebolehkawalan tingkah laku serta akibat

amalan hijau untuk menggalakkan amalan hijau

Pengurusan sisa pepejal menelan kos yang sangat tinggi dan tidak setanding

dengan kos yang dikenakan sekarang Oleh itu Hasnah Ali et al (2012) mengkaji

amalan kesanggupan membayar oleh komuniti wanita di Bandar Baru Bangi Kajian

5

mendapati bahawa majoriti responden bersedia membayar caj yang lebih mahal

berbanding sedia ada Kajian ini disokong oleh Jamal (2007) yang mendapati bahawa

isi rumah sanggup membayar bagi penambahbaikan dan pengurusan sisa pepejal

perbandaran Justeru kesediaan komuniti membayar caj yang lebih mahal mampu

membantu meningkatkan kualiti pengurusan sisa pepejal

Inovasi bagi menghasilkan penjimatan sumber turut dilakukan Shamsuddin

dan Noorazuan (2015) mengkaji kesediaan masyarakat terhadap inovasi sistem

penuaian air hujan di rumah mendapati bahawa masyarakat belum bersedia untuk

menggunakan air hujan untuk menyediakan makanan Namun mereka bersedia untuk

menggunakan air hujan bagi tujuan lain seperti membasuh kereta dan menyiram

tanaman Jika inovasi sistem ini dapat dipasang di kebanyakan rumah dan premis

perniagaan maka sudah tentu penggunaan air dapat dijimatkan

Kelestarian alam sekitar juga diambil berat oleh agensi pembangunan bandar

Menerusi Iskandar Malaysia Ecolife Challenge guru dan pelajar dididik mengenai isu

pembebasan karbon yang rendah (low-carbon issue) dan alat yang boleh dihasilkan

bagi menghasilkan masyarakat yang membebaskan sedikit karbon (low carbon

society) Program yang berlangsung selama sebulan dan melibatkan 80 buah sekolah

di sekitar Iskandar Malaysia merangkumi aktiviti kitar semula penjimatan air dan

penjimatan elektrik serta menyiapkan buku kerja yang direka untuk meningkatkan

kesedaran kepentingan alam sekitar tempatan dan global Tinjauan sebelum dan

selepas program mendapati bahawa amalan karbon rendah pelajar meningkat

sebanyak 8 manakala guru 5 Sepanjang tempoh itu juga 45 540 kg barangan

kitar semula dikutip 76785 m3 air dan 90857 kWh elektrik berjaya dijimatkan oleh

pihak sekolah Kajian juga menyatakan bahawa jika kesemua sekolah di kawasan

tersebut menyertai inisiatif ini dianggarkan 322 kt CO2 dapat dikurangkan sebulan

Bayangkan pula jika inisiatif ini dilakukan di seluruh Malaysia berapa banyak

pembebasan karbon dapat dikurangkan

30 METODOLOGI

Kajian secara kualitatif ini dimulakan dengan urusan permohonan kebenaran untuk

menemubual agensi luar yang dipilih dengan mengemukakan surat rasmi daripada

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

3

Air digunakan dalam pelbagai aktiviti harian tiga kegunaan utamanya adalah

domestik industri dan pengairan dalam sektor pertanian Air juga digunakan dalam

industri akuakultur eko-pelancongan aktiviti sosial perlombongan dan untuk

penjanaan elektrik melalui hidroelektrik Dalam kajian pengurusan sumber air

(Kirupaliny 2015) menyebut antara konflik air yang dihadapi oleh manusia termasuk

kekurangan bekalan air kemerosotan kualiti air dan air tercemar Kemerosotan kualiti

air berlaku seiring dengan pembangunan sesuatu kawasan seperti yang telah

dibuktikan (Abdullah dan Zaki 2013) yang membuat kajian kes di tiga lembangan

sungai di bawah skim pemulihan sungai Jabatan Alam Sekitar iaitu Sungai Langat di

Selangor Sungai Tebrau dan Sungai Segget di Johor Oleh yang demikian

pengurusan air yang efisien perlu dilaksanakan bagi menampung keperluan

penggunaan air untuk manusia

Tenaga diperlukan dalam semua sektor perindustrian kegunaan awam dan

juga sektor domestik (Mohd Yusof 2010) Pembakaran bahan api fosil akan

memberikan kesan negatif kepada alam sekitar kerana gas yang dihasilkan akan

menyumbang kepada kesan rumah hijau Untuk itu sumber tenaga yang mesra alam

seperti tenaga keterbaharuan (tenaga suria angin biojisim biogas mini hidro

biodiesel) (Mohd Yusof 2009) perlu diusahakan Pengurusan tenaga merupakan

elemen penting seperti yang dinyatakan dalam Rancangan Malaysia Kesepuluh

(RMKe-10) 2011-2015 Pelbagai langkah utama telah diambil untuk memastikan

bekalan tenaga yang terjamin Pada masa yang sama pertumbuhan tenaga boleh

baharu (TBB) sebagai sumber tenaga alternatif telah dipertingkatkan di samping usaha

menggalakkan kecekapan tenaga (EE) juga dilaksanakan untuk menyokong

peningkatan permintaan tenaga yang berterusan

Sisa merupakan bahan buangan yang tidak lagi diperlukan yang berpunca

daripada aktiviti manusia haiwan dan tumbuhan Sisa binatang dan tumbuhan

biasanya bersifat organik yang sekiranya diurus dengan baik dapat dikitar semula

Tetapi sisa yang merupakan hasil daripada aktiviti manusia amat rencam sehingga

memerlukan kepada proses pengurusan yang lebih canggih (Mohd Yusof 2010)

Muhamad Azhar (2013) menerangkan dengan jelas komposisi sisa yang dihasilkan

dipengaruhi oleh faktor-faktor luaran seperti lokasi geografi standard kehidupan

4

populasi sumber tenaga dan kesejahteraan sesebuah negara Untuk mengurus sisa

pepejal kaedah yang dapat digunakan adalah pelupusan iaitu dengan melupuskan di

tempat pembuangan sisa menggunakan kaedah pembakaran untuk diambil tenaganya

atau dikitarkan semula Pelupusan sisa dengan dikambus merupakan kaedah yang

paling tidak mesra alam (Mohd Yusof 2010) Perkara ini turut dipersetujui oleh

Mohmadisa et al (2011) yang telah mengkaji bahawa kaedah kambusan terkawal di

tapak pelupusan sanitari tetap menimbulkan banyak masalah kerana kawasan tapak

telah ditimbuni dengan sampah yang banyak

Kelestarian alam sekitar merupakan tanggungjawab setiap insan Mengkaji

cara pengurusan air tenaga dan sisa buangan yang efisien merupakan pendekatan

terbaik untuk mentadbir urus alam sekitar

22 KAJIAN LEPAS

Pengurusan kelestarian alam sekitar dalam bentuk pengurusan air elektrik dan sisa

pepejal bukan lagi terletak sepenuhnya pada bahu pihak berkuasa tempatan malahan

seluruh komuniti yang berada di situ perlu memainkan peranan Oleh itu kesedaran

komuniti perlu dikaji Kajian oleh Siti Khatijah dan Noraziah (2014) terhadap

pengurusan sisa pepejal di bandar Kuching mendapati bahawa pengetahuan sikap dan

amalan penduduk berada di tahap sederhana Namun melalui beberapa item yang

diperoleh didapati bahawa wujudnya perkaitan yang signifikan iaitu amalan

mengasingkan sisa pepejal dengan jantina amalan membungkus sisa makanan

sebelum dibuang dengan status perkahwinan dan amalan kitar semula surat khabar

dengan kumpulan umur Kajian oleh Siohong amp Zuraidah (2012) merumuskan

bahawa bagi mempertingkat penerimaan strategi hijau seperti komunikasi kitar semula

dan perbualan mengenai amalan hijau inovasi dalam pemasaran hijau perlu

menekankan norma subjektif persepsi kebolehkawalan tingkah laku serta akibat

amalan hijau untuk menggalakkan amalan hijau

Pengurusan sisa pepejal menelan kos yang sangat tinggi dan tidak setanding

dengan kos yang dikenakan sekarang Oleh itu Hasnah Ali et al (2012) mengkaji

amalan kesanggupan membayar oleh komuniti wanita di Bandar Baru Bangi Kajian

5

mendapati bahawa majoriti responden bersedia membayar caj yang lebih mahal

berbanding sedia ada Kajian ini disokong oleh Jamal (2007) yang mendapati bahawa

isi rumah sanggup membayar bagi penambahbaikan dan pengurusan sisa pepejal

perbandaran Justeru kesediaan komuniti membayar caj yang lebih mahal mampu

membantu meningkatkan kualiti pengurusan sisa pepejal

Inovasi bagi menghasilkan penjimatan sumber turut dilakukan Shamsuddin

dan Noorazuan (2015) mengkaji kesediaan masyarakat terhadap inovasi sistem

penuaian air hujan di rumah mendapati bahawa masyarakat belum bersedia untuk

menggunakan air hujan untuk menyediakan makanan Namun mereka bersedia untuk

menggunakan air hujan bagi tujuan lain seperti membasuh kereta dan menyiram

tanaman Jika inovasi sistem ini dapat dipasang di kebanyakan rumah dan premis

perniagaan maka sudah tentu penggunaan air dapat dijimatkan

Kelestarian alam sekitar juga diambil berat oleh agensi pembangunan bandar

Menerusi Iskandar Malaysia Ecolife Challenge guru dan pelajar dididik mengenai isu

pembebasan karbon yang rendah (low-carbon issue) dan alat yang boleh dihasilkan

bagi menghasilkan masyarakat yang membebaskan sedikit karbon (low carbon

society) Program yang berlangsung selama sebulan dan melibatkan 80 buah sekolah

di sekitar Iskandar Malaysia merangkumi aktiviti kitar semula penjimatan air dan

penjimatan elektrik serta menyiapkan buku kerja yang direka untuk meningkatkan

kesedaran kepentingan alam sekitar tempatan dan global Tinjauan sebelum dan

selepas program mendapati bahawa amalan karbon rendah pelajar meningkat

sebanyak 8 manakala guru 5 Sepanjang tempoh itu juga 45 540 kg barangan

kitar semula dikutip 76785 m3 air dan 90857 kWh elektrik berjaya dijimatkan oleh

pihak sekolah Kajian juga menyatakan bahawa jika kesemua sekolah di kawasan

tersebut menyertai inisiatif ini dianggarkan 322 kt CO2 dapat dikurangkan sebulan

Bayangkan pula jika inisiatif ini dilakukan di seluruh Malaysia berapa banyak

pembebasan karbon dapat dikurangkan

30 METODOLOGI

Kajian secara kualitatif ini dimulakan dengan urusan permohonan kebenaran untuk

menemubual agensi luar yang dipilih dengan mengemukakan surat rasmi daripada

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

4

populasi sumber tenaga dan kesejahteraan sesebuah negara Untuk mengurus sisa

pepejal kaedah yang dapat digunakan adalah pelupusan iaitu dengan melupuskan di

tempat pembuangan sisa menggunakan kaedah pembakaran untuk diambil tenaganya

atau dikitarkan semula Pelupusan sisa dengan dikambus merupakan kaedah yang

paling tidak mesra alam (Mohd Yusof 2010) Perkara ini turut dipersetujui oleh

Mohmadisa et al (2011) yang telah mengkaji bahawa kaedah kambusan terkawal di

tapak pelupusan sanitari tetap menimbulkan banyak masalah kerana kawasan tapak

telah ditimbuni dengan sampah yang banyak

Kelestarian alam sekitar merupakan tanggungjawab setiap insan Mengkaji

cara pengurusan air tenaga dan sisa buangan yang efisien merupakan pendekatan

terbaik untuk mentadbir urus alam sekitar

22 KAJIAN LEPAS

Pengurusan kelestarian alam sekitar dalam bentuk pengurusan air elektrik dan sisa

pepejal bukan lagi terletak sepenuhnya pada bahu pihak berkuasa tempatan malahan

seluruh komuniti yang berada di situ perlu memainkan peranan Oleh itu kesedaran

komuniti perlu dikaji Kajian oleh Siti Khatijah dan Noraziah (2014) terhadap

pengurusan sisa pepejal di bandar Kuching mendapati bahawa pengetahuan sikap dan

amalan penduduk berada di tahap sederhana Namun melalui beberapa item yang

diperoleh didapati bahawa wujudnya perkaitan yang signifikan iaitu amalan

mengasingkan sisa pepejal dengan jantina amalan membungkus sisa makanan

sebelum dibuang dengan status perkahwinan dan amalan kitar semula surat khabar

dengan kumpulan umur Kajian oleh Siohong amp Zuraidah (2012) merumuskan

bahawa bagi mempertingkat penerimaan strategi hijau seperti komunikasi kitar semula

dan perbualan mengenai amalan hijau inovasi dalam pemasaran hijau perlu

menekankan norma subjektif persepsi kebolehkawalan tingkah laku serta akibat

amalan hijau untuk menggalakkan amalan hijau

Pengurusan sisa pepejal menelan kos yang sangat tinggi dan tidak setanding

dengan kos yang dikenakan sekarang Oleh itu Hasnah Ali et al (2012) mengkaji

amalan kesanggupan membayar oleh komuniti wanita di Bandar Baru Bangi Kajian

5

mendapati bahawa majoriti responden bersedia membayar caj yang lebih mahal

berbanding sedia ada Kajian ini disokong oleh Jamal (2007) yang mendapati bahawa

isi rumah sanggup membayar bagi penambahbaikan dan pengurusan sisa pepejal

perbandaran Justeru kesediaan komuniti membayar caj yang lebih mahal mampu

membantu meningkatkan kualiti pengurusan sisa pepejal

Inovasi bagi menghasilkan penjimatan sumber turut dilakukan Shamsuddin

dan Noorazuan (2015) mengkaji kesediaan masyarakat terhadap inovasi sistem

penuaian air hujan di rumah mendapati bahawa masyarakat belum bersedia untuk

menggunakan air hujan untuk menyediakan makanan Namun mereka bersedia untuk

menggunakan air hujan bagi tujuan lain seperti membasuh kereta dan menyiram

tanaman Jika inovasi sistem ini dapat dipasang di kebanyakan rumah dan premis

perniagaan maka sudah tentu penggunaan air dapat dijimatkan

Kelestarian alam sekitar juga diambil berat oleh agensi pembangunan bandar

Menerusi Iskandar Malaysia Ecolife Challenge guru dan pelajar dididik mengenai isu

pembebasan karbon yang rendah (low-carbon issue) dan alat yang boleh dihasilkan

bagi menghasilkan masyarakat yang membebaskan sedikit karbon (low carbon

society) Program yang berlangsung selama sebulan dan melibatkan 80 buah sekolah

di sekitar Iskandar Malaysia merangkumi aktiviti kitar semula penjimatan air dan

penjimatan elektrik serta menyiapkan buku kerja yang direka untuk meningkatkan

kesedaran kepentingan alam sekitar tempatan dan global Tinjauan sebelum dan

selepas program mendapati bahawa amalan karbon rendah pelajar meningkat

sebanyak 8 manakala guru 5 Sepanjang tempoh itu juga 45 540 kg barangan

kitar semula dikutip 76785 m3 air dan 90857 kWh elektrik berjaya dijimatkan oleh

pihak sekolah Kajian juga menyatakan bahawa jika kesemua sekolah di kawasan

tersebut menyertai inisiatif ini dianggarkan 322 kt CO2 dapat dikurangkan sebulan

Bayangkan pula jika inisiatif ini dilakukan di seluruh Malaysia berapa banyak

pembebasan karbon dapat dikurangkan

30 METODOLOGI

Kajian secara kualitatif ini dimulakan dengan urusan permohonan kebenaran untuk

menemubual agensi luar yang dipilih dengan mengemukakan surat rasmi daripada

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

5

mendapati bahawa majoriti responden bersedia membayar caj yang lebih mahal

berbanding sedia ada Kajian ini disokong oleh Jamal (2007) yang mendapati bahawa

isi rumah sanggup membayar bagi penambahbaikan dan pengurusan sisa pepejal

perbandaran Justeru kesediaan komuniti membayar caj yang lebih mahal mampu

membantu meningkatkan kualiti pengurusan sisa pepejal

Inovasi bagi menghasilkan penjimatan sumber turut dilakukan Shamsuddin

dan Noorazuan (2015) mengkaji kesediaan masyarakat terhadap inovasi sistem

penuaian air hujan di rumah mendapati bahawa masyarakat belum bersedia untuk

menggunakan air hujan untuk menyediakan makanan Namun mereka bersedia untuk

menggunakan air hujan bagi tujuan lain seperti membasuh kereta dan menyiram

tanaman Jika inovasi sistem ini dapat dipasang di kebanyakan rumah dan premis

perniagaan maka sudah tentu penggunaan air dapat dijimatkan

Kelestarian alam sekitar juga diambil berat oleh agensi pembangunan bandar

Menerusi Iskandar Malaysia Ecolife Challenge guru dan pelajar dididik mengenai isu

pembebasan karbon yang rendah (low-carbon issue) dan alat yang boleh dihasilkan

bagi menghasilkan masyarakat yang membebaskan sedikit karbon (low carbon

society) Program yang berlangsung selama sebulan dan melibatkan 80 buah sekolah

di sekitar Iskandar Malaysia merangkumi aktiviti kitar semula penjimatan air dan

penjimatan elektrik serta menyiapkan buku kerja yang direka untuk meningkatkan

kesedaran kepentingan alam sekitar tempatan dan global Tinjauan sebelum dan

selepas program mendapati bahawa amalan karbon rendah pelajar meningkat

sebanyak 8 manakala guru 5 Sepanjang tempoh itu juga 45 540 kg barangan

kitar semula dikutip 76785 m3 air dan 90857 kWh elektrik berjaya dijimatkan oleh

pihak sekolah Kajian juga menyatakan bahawa jika kesemua sekolah di kawasan

tersebut menyertai inisiatif ini dianggarkan 322 kt CO2 dapat dikurangkan sebulan

Bayangkan pula jika inisiatif ini dilakukan di seluruh Malaysia berapa banyak

pembebasan karbon dapat dikurangkan

30 METODOLOGI

Kajian secara kualitatif ini dimulakan dengan urusan permohonan kebenaran untuk

menemubual agensi luar yang dipilih dengan mengemukakan surat rasmi daripada

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

6

pihak UKM terhadap agensi Panggilan telefon beberapa kali juga dilakukan kepada

agensi tersebut untuk membuat pengesahan tarikh temubual Agensi yang telah dipilih

itu merupakan salah sebuah restoran di Putrajaya Responden kajian ini terdiri

daripada seorang pegawai daripada bahagian pengurusan dan pentadbiran seorang

penyelia restoran dan seorang pengurus penyelenggaraan Kaedah temubual

bersemuka digunakan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan

pengurusan air tenaga dan bahan sisa buangan Sesi temubual yang dilaksanakan itu

dirakam dan rakaman temubual tersebut ditranskripsikan Melalui transksipsi tersebut

maka tema dapat dikenal pasti

40 DAPATAN KAJIAN

Hasil kajian mendapati restoran tersebut menerapkan konsep bandar hijau sepenuhnya

di mana terdapat lima bahagian yang bekerjasama dan bertanggungjawab dalam

memastikan restoran berada dalam keadaan terkawal dan terjaga dengan baik Lima

bahagian tersebut adalah mekanikal elektrikal sivil housekeeping dan landskap

Konsep pengurusan di restoran ini ialah Plan Preventive Maintenance yang diamalkan

dengan melakukan amalan rutin seperti yang telah dijadualkan Sekiranya berlaku

kerosakan dan masalah pada mana-mana bahagian bahagian yang bertanggungjawab

akan mengambil tindakan segera

Sekiranya mana-mana bahagian ingin membuat sebarang perubahan ia

perlulah merujuk dan mendapat persetujuan daripada bahagian pengurusan dan

perbadanan terlebih dahulu sebelum sebarang perubahan dilakukan kerana pihak

perbadanan mempunyai standard prosedurnya yang tersendiri dan pemantauan

sentiasa dilakukan

Bagi melihat kualiti kepada pengurusan di restoran ini sistem gred iaitu Gred

A B dan C akan diberikan dengan kriteria yang dinilai ialah kebersihan dan

kesediaan Restoran ini di bawah kategori Gred B kerana mempunyai ruang dan

kawasan dapur yang terhad dan agak kecil serta padat yang menyebabkan ia tidak

mengikut spesifikasi standard kesediaan tetapi dari segi kebersihan tiada sebarang

masalah Pihak pengurusan juga tidak mempunyai pekerjanya sendiri dan semuanya di

bawah tanggungjawab pihak perbadanan

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

7

Bagi melancarkan sistem pengurusan di restoran tersebut pihak perbadanan

telah melantik kontraktor yang sesuai untuk bersama-sama menguruskan kelancaran

operasi restoran tersebut Untuk urusan penyelenggaraan terdapat dua orang daripada

15 orang pekerja akan ditempatkan di sini bagi memastikan semuanya berjalan dengan

lancar

Pihak pengurusan juga turut mengadakan pertemuan dengan kontraktor setiap

bahagian sekurang-kurangnya sekali pada setiap bulan bagi menyelesaikan segala isu

yang timbul bagi meningkatkan keselesaan pengguna

a Pengurusan air

Dapatan kajian menunjukkan bahawa pengurusan air di restoran kelab ini adalah

tersusun dan bersistematik Air yang dialirkan keluar dari restoran akan dirawat

terlebih dahulu sebelum dialirkan keluar Restoran ini mempunyai saluran yang

khusus untuk mengalirkannya keluar dari restoran Pili yang tidak digunakan juga

akan sentiasa dipastikan ianya ditutup dengan ketat agar tidak berlaku pembaziran air

Pihak Jabatan Alam Sekitar sentiasa membuat pemantauan setiap hari bagi

memastikan tiada sebarang pencemaran air yang dikeluarkan oleh restoran ini

Sekiranya terdapat pencemaran pihak jabatan ini akan membuat pemeriksaan sama

ada pencemaran itu berlaku disebabkan oleh laluan keluar air atau melalui perangkap

gris atau grease trap

b Pengurusan tenaga elektrik

Tenaga elektrik perlu diurus dengan bijak bagi mengelakkan pembaziran tenaga Oleh

yang demikian pihak restoran telah mengambil beberapa inisiatif dalam usaha untuk

menjimatkan penggunaan tenaga elektrik seperti memasang lampu LED di beberapa

tempat Penggunaan lampu LED ini mampu untuk menjimatkan penggunaan tenaga

namun sekiranya terdapat sebarang kerosakan pada lampu ini penukaran keseluruhan

set perlu dilakukan

Selain itu pihak restoran prihatin akan penggunaan elektrik iaitu dengan tidak

menggunakan peralatan elektrik seperti lampu sekiranya ruang atau kawasan tersebut

tidak digunakan Penjimatan tenaga elektrik ini lebih ditumpukan di ruangan yang

mempunyai kemudahan penyaman udara Penyaman udara lampu dan alatan lain

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

8

yang menggunakan tenaga elektrik hanya akan digunakan mengikut keperluan Hal ini

dijelaskan oleh Pegawainya seperti berikut

ldquosebab kita pun ambil langkah aaa ruang-ruang yang tidak

digunahellip kita tak akan on letrikrdquo

Pegawai

Penggunaan penyaman udara secara berterusan hanya terhad di pejabat dan sepanjang

waktu bekerja sahaja Terdapat juga kawasan yang tidak mempunyai penyaman udara

dan merupakan kawasan yang terbuka bagi membolehkan pelanggan menikmati udara

segar dan secara tidak langsung dapat menjimatkan penggunaan tenaga elektrik

Pihak pengurusan sentiasa membuat pemantauan dan mengaudit penggunaan

tenaga elektrik pada setiap bulan bagi mengenal pasti tahap penggunaan tenaga

elektrik Seterusnya pihak pengurusan mengenal pasti punca jumlah bil elektrik yang

meningkat atau berkurang Jumlah bil elektrik akan meningkat sekiranya terdapat

penggunaan dewan mempunyai penyaman udara untuk majlis seperti perkahwinan

dan jamuan akhir tahun tetapi sekiranya tiada sebarang majlis keraian jumlah

penggunaan tenaga elektrik dan jumlah bil elektrik didapati setara pada setiap bulan

Selain itu peningkatan bil elektrik juga disebabkan oleh kenaikan harga tarif elektrik

Anggaran bil elektrik bulanan secara puratanya antara RM 20000 hingga RM 22000

ribu sebulan

c Pengurusan sisa buangan

Pengurusan sisa buangan ini mempunyai sistem paip yang tersendiri dan tidak

bercampur dengan sistem yang lain Aspek kebersihan bahan buangan dan bahan

buangan kumbahan adalah terkawal kerana penyeliaan dan penyelenggaraan

dilaksanakan pada setiap hari

Selain itu perangkap sampah dan perangkap longkang dipasang dengan tujuan

untuk memerangkap sampah pepejal supaya tidak terkeluar ke dalam tasik Namun

begitu di sini tidak mengamalkan pengasingan bahan sisa seperti besi kotak dan lain-

lain Walau bagaimanapun proses pengasingan ini akan dilakukan oleh pekerja

pembersihan dan pekerja Alam Flora sendiri

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

9

Sisa makanan

Hasil dapatan mendapati sisa makanan akan dikumpulkan dan diletakkan di rumah

sampah terlebih dahulu dan akan diambil oleh Alam Flora Rumah sampah tersebut

telah disediakan kawasan pembahagian jenis bahan buangan secara spesifik iaitu sisa

buangan makanan dan sisa buangan basah Maka dengan adanya inisiatif ini kerja-

kerja pengasingan oleh pihak Alam Flora menjadi lebih mudah

Restoran ini beroperasi setiap hari dari pagi hingga malam dan dianggarkan

seramai 300 orang pelanggan yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan awam

akan datang pada waktu tengahari dan ini akan menyebabkan berlakunya peningkatan

jumlah sisa makanan Bagi menguruskan sisa makanan ini agar tidak mencemari alam

sekitar saluran perangkap gris dipasang untuk memerangkap gris yang terdapat dalam

sisa makanan Saluran ini sentiasa dibersihkan pada setiap hari secara manual dan juga

secara komersial iaitu dengan menyedutnya ke dalam tangki lori sebulan sekali Hal

ini dijelaskan oleh Penyelenggara seperti berikut

ldquokita ada saluran grease traphellip dan grease trap ni memang dikawallahhellipdia

tak akan pergi ke mana-manahellipke tasik tau ke mana Kita akan seduthellip

Hari-hari kita buat pembersihanhellipbersihkan secara manual pastu ada

yang komersial punyalahhellipkomersial ni kita kena bawa lori tankhellip untuk

semua seduthellip tu memang dilakukan sebulan sekalihelliprdquo

Penyelenggara

Saluran ini mempunyai sistemnya yang sendiri dan tidak akan bersambung

dengan mana-mana saluran lain serta tidak akan terus dihalakan ke dalam tasik Di

samping itu setiap rekabentuk bangunan akan dipasang dengan perangkap gris Pada

setiap bulan pihak perbadanan akan menjalankan pemantauan akan kehadiran lemak

beku di bahagian longkang Maka ini sebenarnya menunjukkan perangkap gris tadi

berfungsi untuk menghalang pembentukan lemak di bahagian longkang

Bagi meningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan yang berkaitan dengan

sisa makanan kawalan haiwan perosak juga akan dijalankan pada awal tahun bagi

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

10

mengelakkan sebarang kehadiran haiwan perosak yang boleh menyebabkan sebarang

kerosakan dalam sistem dan mengelakkan dari sebarang jangkitan penyakit

Sisa minyak

Minyak masak terpakai akan dikumpulkan dan diletakkan dalam bekas khas atau tong

khas sendiri sebelum diambil oleh pembekal Pihak pembekal ini akan datang sekali

pada setiap minggu untuk mengambil minyak masak terpakai yang telah dikumpulkan

dan akhirnya minyak tersebut akan diproses

d Pengurusan parkir

Pengurusan parkir juga berkait rapat dengan pengurusan udara di restoran tersebut

Sekiranya banyak kereta yang memasuki kawasan restoran maka kualiti udaranya

akan berkurangan disebabkan oleh pembebasan asap yang bertumpu dan sebaliknya

Bagi mengelakkan kualiti udara merosot di kawasan tersebut sebarang kesesakan

perlu dielakkan Kawasan restoran ini hanya akan sibuk pada waktu tengahari sahaja

iaitu pada waktu puncak kerana kehadiran kakitangan awam ke restoran Kebanyakan

pelanggan yang datang pada waktu tengahari tidak serentak dan secara berasingan

Namun sekiranya terdapat majlis di restoran tersebut maka pihak pengurusan

akan mendapatkan bantuan daripada bahagian keselamatan bagi memantau dan

mengawal trafik serta memastikan kereta diletakkan dengan strategik Langkah ini

diambil supaya tidak berlaku parkir berlapis (double-parked) yang boleh

menyebabkan kesesakan Ini turut membantu dalam memelihara udara persekitaran

50 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN

Pengurusan penggunaan sumber air dan tenaga serta pengurusan sisa pepejal secara

lestari amat penting bagi menjadikan alam sekitar kita bebas dari masalah pencemaran

dan dapat mengurangkan ancaman pengurangan sumber di masa hadapan

Berdasarkan kajian yang telah dijalankan terdapat beberapa cadangan untuk

penambahbaikan dalam melestarikan restoran ini ke arah membudayakan restoran

hijau

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

11

Pihak pengurusan juga telah mencadangkan beberapa penambahbaikan tetapi

ia juga tertakluk kepada sumber kewangannya Penggunaan lampu LED di seluruh

kawasan restoran mampu menjimatkan lagi kos penggunaan elektrik Lampu

pendaflour perlu diganti dengan lampu LED kerana lampu LED mempunyai beberapa

kelebihan dimana cahaya yang dipancarkan adalah melalui butiran LED yang

dipasang di dalam lampu Selain itu pihak pengurusan juga boleh memasang panel

solar bagi membolehkan penghasilan tenaga elektrik Ini sekaligus dapat

mengurangkan kos penggunaan elektrik Pemasangan lampu pintar juga turut

menyumbang kepada pengurangan kos penggunaan elektrik dimana ia hanya akan

berfungsi sekiranya terdapat sebarang pergerakan dan bersistem automatik

Bagi mengawal penggunaan air pula pihak pengurusan bolehlah

menggunakan salur paip yang dihujungnya mempunyai lubang yang halus bagi

mengawal kuantiti air yang keluar Corong salur air hujan juga boleh dipasang dan

disambungkan kepada tangki khas bagi membolehkan air hujan terkumpul dan air

tersebut boleh digunakan untuk menyiram pokok membasuh tandas dan sebarang

aktiviti lain yang sesuai

Seterusnya bagi menangani pembaziran makanan dan mengurangkan sisa

bahan buangan makanan denda perlu dikenakan kepada pelanggan sekiranya terdapat

pembaziran makanan bagi pelanggan yang membeli makanan secara buffet Selain itu

pihak pengurusan restoran juga boleh mengamalkan pengasingan sisa pepejal iaitu

sisa buangan bahan mentah dan sisa buangan yang telah dimasak semasa di dapur lagi

Udara yang bersih juga merupakan salah satu komponen dalam kelestarian

alam sekitar dan konsep Bandar hijau Bagi memastikan keadaan ini dapat dicapai

pihak pengurusan bolehlah menyediakan tempat khas bagi pelanggan yang hendak

menghisap rokok dan melarang merokok di tempat terbuka bagi menjaga keselesaan

pelanggan dan menjaga udara sekitar

60 KESIMPULAN

Jelaslah usaha untuk menerapkan amalan hijau dalam sesebuah agensi memerlukan

kerjasama daripada banyak pihak yang merangkumi pelbagai sudut termasuk

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

12

pengurusan air tenaga sisa buangan malahan pengurusan parkir juga memainkan

peranan bagi memastikan kualiti udara terjaga Amalan hijau ini bukan sahaja

memberi kesan positif kepada alam sekitar melalui pengurangan karbon yang selaras

dengan amalan rendah karbon dalam usaha pembangunan lestari malah dapat

menjimatkan kos seterusnya meningkatkan keuntungan kepada agensi-agensi dan

syarikat-syarikat yang terlibat Usaha seumpama ini seharusnya dikembangkan lagi

dan diterapkan oleh agensi-agensi lain supaya kesan positifnya dapat dinikmati semua

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

13

RUJUKAN

Abdullah A Mamun dan Zaki Zainudin 2013 Sustainable River Water Quality

Management in Malaysia IIUM Engineering Journal 14(1) 29-42

Hasnah Ali Dody Dermawan Noraziah Ali Maznah Ibrahim amp Sarifah Yaacob

2012 Masyarakat dan amalan pengurusan sisa pepejal ke arah kelestarian

komuniti Kes isi rumah wanita di Bandar Baru Bangi Malaysia GEOGRAFIA

Online Malaysia Journal of Society and Space 8(5) hlm 64 ndash 75

Jamal Othman 2007 Economic valuation of household preference for solid waste

management in Malaysia A choice modeling approach IJMS 14(1) hlm 189-

212

Kirupaliny Susiee Bhaskaran 2015 Water Supply Management (case study of

Asajayadistrict) A dissertation for the degree of Master Universiti Malaysia

Sarawak

Malaysia 2015 Rancangan Malaysia Kesebelas Kertas Strategi 17 Penggunaan

Tenaga yang Mampan bagi Menyokong Pertumbuhan

Mohd Yusof Hj Othman 2009 Tenaga untuk Manusia Bangi Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia

Mohd Yusof Hj Othman 2010 Media dan Isu Alam Sekitar Jurnal Hadhari 2 (2) 1-

17

Mohmadisa Hashim Rosmini Ismail amp Khalizul Khalid 2011 Isu dan Pengurusan

Sisa Pepejal di Pulau Pangkor Perak Jurnal Perspektif 3 ( 1) 78-94

Muhamad Azahar bin Abas 2013 Pelupusan Sisa Pepejal Kajian Sistem Kitar

Semula Satu Aliran di Pusat Pengajian Sains Matematik dan Sains Komputer

(Bangunan G31) Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang Tesis Sarjana Sains

Universiti Sains Malaysia

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]

14

Phang FA Wong WY Ho CS Musa A E Fujino J amp Suda M 2016 Iskandar

Malaysia Ecolife Challenge low-carbon education for teachers and students

Clean Techn Environ Policy doi101007s10098-016-1215-y

Portal Rasmi Perbadanan Putrajaya httpwwwppjgovmyportalpage_pageid=3111amp_dad=portalamp_schema=PORTAL1208[30 November 2016]

Portal Rasmi Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2014 Air

httpwwwnregovmyms-myAirPagesdefaultaspx [30 November 2016]

Putrajaya Bandar Hijau wwwputrajayabandarhijau2025com [29 November 2016]

Shamsuddin Man amp Noorazuan Md Hashim 2015 Sistem penuaian air hujan Kajian

kes kesediaan masyarakat di Bandar Baru Bangi GEOGRAFIA Online

Malaysian Journal of Society and Space 11(11) hlm 53 ndash 62

Siohong Tih amp Zuraidah Zainol 2012 Minimizing Waste and Encouraging Green

Practices Jurnal Ekonomi Malaysia 46(1) hlm 157 - 164 157

Siti Khatijah Zamhari amp Noraziah Ali 2014 Komuniti bandar dan pengurusan sisa

pepejal Kajian kes di Bandaraya Kuching GEOGRAFIA Online Malaysian

Journal of Society and Space 10(6) hlm 126 ndash 137

Zahir Zainudin 2013 Kemajuan teknologi hijau di Melaka

httpzahirzainudinblogspotmy201308kemajuan-teknologi-hijau-di-

melakahtml [2 Disember 2016]