_- ~- '- _~ - • , .. - , ' ... ,' __ ', ' '=, 'I' _' I. _ ~ Sekitar Per Ilstalt.ulII'

~IAKLIl\l;\ T SEBAGAI PEMANGKlN

/ DALA:\tl PROSES

MLMBLAT KEPUTUSAN )1 "

\IOH l . ... \I L[IIIDHO~ II . .I,,\KARIA·

ABSTRAK

,\fakllllllat lIIerupakall slIlIIher II/ling se/alll daripadalak/or penj{eillaralliain seperti bunill, modal, dan pasaran. Keberkesanon /l/akllllllot berganfllllg paria apo yang boleh seseOl"allj{ lakllkall ke ala:mya. la melibalkan beberapa tahap keplIlIfsalllllclIgiklll kesesllaian persekilaran dan slIasona yang dihadapi. Untllk mendaparkan seS Il Cll1l kep lllllsan terbaik seseortillg hams/all berketerampilon menyelesaika/1 nwsafah dan bef:jaya lIIef/gambi! kesempalan un/uk menggunakan

lIIak/lll11al yang ada bagi kepenlingon beliall alall beberapa pihak fain . Dalalll masyarakat moden dan terbuka beberapa ta/wp kepllllfsan yang dibual samada pada peringkat awam mallll{Jul1 SlVasta. klll1lpllfan afaupull individll. banyak

bergalllllllg pm/a kebUaksl1noan seseorang Ill111lk menganali.,·is seslIofllmakllllllal. Bagi sebuah negara memballgllll seperti Malaysia yallg lI/al1O pellgalirafl makllll1lal kadangkala lersekal discbabkan alell beherapa kekl.lrangan pentadbiran.

mempel'lI/lIciallbl'! proses pengolil'(lll l/iClklumal akan lIIemperkllOlkal'/ keyakillan pelabllr lerlllama da/am silllas! kegawatan ekollollliyallg lIIelonda negara sekarang. Keperillan dan kekllaloll slImba makillmat hendak/ah sentiasa ciifekankan kerana

iOlllerllpakan kllllci IIIlfllk mClIge/akkan negara daripada ferlalll berganlllng pada sumbel' /ltaran. serra Un/Ilk menyemarakkoll lagi cit(J-cira keballgsaan ke arah me/ahirkan ekonomi yang febih mapan. Krisis ekunomi sekarang ada/ah masa sesu(li 1Ir1/1I1.. menyelllaikall sikap positfke (wah pel1emllWI dalllllcrekacip[{l - safll perlakllan IIIumiyang menjadi lilik

tolak ke (//'(/11 penyemorakoll nitai pCl'lyiasolan bagi men jam ill pembangllllan negara yang febill lerancang.

agi ll1emenuhi prasyarat masya rakat berteraskan makilimat, ti ga perkara haru s dipcnuhi; pertama. maklumat hcndaklah benar-benar wujud: kedlla, maklllillat hendak lah terdapal di da lalll bentuk yang ses ll ai~ dan yang tcrakhir, seseora ng itll hcndak lnh tahu carn bagail11ana untllk lll endapatkan danmenggunaka n (Gray dan Perry. 1975). Maklumat, jika ing in wlIjlld dalalll bentuk ya ng scs uai ia hendaklah dikc lolaka n clan diuruskan secara bijaksana. Sesetengah pihak tidak langs un g mempedulikan ataupun memberi perhatian kepada keperillan mak llllllat hinggakan mereka tidak pri hati n ke atas sc barang langkah atau ti lld akan yang dilakukan. Pcngaba ian mak lumat sering berlaku, umpamanya t idak mengalllati pcnggunaan borang dan pcngisian butiran yang betlll~ pelllasangan pcnd uarah yang Ill engclirukan; bukti yang klll·ang je las dan mencukupi ; kegagalan memailalll i butiran peljanjian: adalah bebcrapa contoh penyalahgunaan mak lumat.

Apa bi la beberapa pihak seri ng tidak menyedari bahawa maklumat se ntia sa terus wujud dengan Ill cnganggapnya tidak perlu ataupun secara sambi I lewa, beberapa keputusan penting seperti membe li sebuah rumah kekadang tidak mengambil kira tentang lokas i; menanam pokok di sekeliling tanpa mengira keseslla ian cuaca dan tan ah; atauplln memohon sesuatujawatan tanpa memped ulikan latarbelakang bakal majikan scrtajen is pekerjaan yang ditawarkan. Persoalan-persoalan diatas merupakan beberapa conloh sa lah penggunaan atau tidak menggunakan maklumat yang betul yang boleh menj erumuskan seseorang kepada periakuanjllmlld dan tindakan yang kura ng konsisten. Justeru. mak lumat mcrupakan sumber pentin g kepada setiap individu, keluarga, kumpulan, sebagai pelengkap kepada faktor pcngcluaran , kepakaran, pengalaman, pendapatan, serta hasil mahslIl sumber kekuatan yang ada pad a manuSla.

Sesllatu keputusan itu memcrlukan makillmal latar dari pelbagai sllmber. Lazimnya apabila seseorang

• Pr:nulis IlH:rllp::lk::l11 sr:oran g Pll~takawan yang scdang mclanjutkan pcngajian secara st:pt!l1uh masa pad .. pcringkat pasca·ija7.ah (Phd.) di Kajian PcnllH.:angan & I}r:nguru.~an Pcmbangunan. USM. alas biu)'l<lll lnslilul Tcknologi Mara.

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

itu ingin membuat sesuatu pilihan sudah tentu beliau akan melakukan yang terbaik, paling tidak bertanyakan pendapat jiran alaupun mendapatkan maklumat daripada ruang-ruang ataupun ikl an-iklan akhbar. Contohnya, untllk membllat sesllat ll pelaburall seseorang illl perlll Illempullyai maklulllat

asas mellgellai situasi pasaran saham, prestasi dan prospek syar ikat, dan tidak kllrang pliia kewibawaan pengllrusan syarikat. Unt llk beberapa ketika sesetengah kep"t"san memang agak menYlllitkan dan sllkar lIntlik ditangani. Sitllasi begini memang biasa berlakll dalam kchidllpan seharian samada di rllmah mahllpun di pejabat, terlltama yang me libatka n makilimat teknikal , ekonom i, dan kepentingan awam. Samada makilimat itllmelibatkan indi vidllmahuplln masyarakat, tidak banyak perbezaan disebabkan ia sama penting dengan s1I11lber-SlI lllber lain seperti

sllmber alam, permodalan ,dan sllmber tenaga man usia.

Seorang pakar ekonom i Amerika, Machilip (1978) telah saban kali mengandaikan bahawa ' industri ilmll' sebagai salah satll tatacara perekonomian yang berkait rapat dengan pencarian dan penggullaan maklumat dan bukan sahaja bersangkutall dengan pellerokaan sumber alam atall penghasilan kepakaran tenaga man usia. Drucker (1990), seorang 'guru pengllrllsan' terkenal telah menggambarkan kepesatan industri maklumat sejak SO tahun lepas dengan menganjllrkan bahawa sehingga ke akhir alar ini kos untuk mengusahakan industri maklumat di Amerika sahaja akan mencapai sehingga setengah daripada kadar peruntukan KDN K negara.

Pada hari ini keperiuan untuk niembuat kcputllsan samada pada peringkat kerajaan mahllpun swasta semak in menjadi komplek dan sllkar. Umpamanya sebarang keputllsan untuk melakukan pembaharllan di dalam industri memerlukan kemampuan teknologi serta melibatkan isu-isu perundangan, perekonomian, kewangan, sosial, dan maklumat pelaksanaan yang akan menentukan kaedah , kadar keluasan, dan jangkamasa yang diperlukan. Sesetengah daripada maklumat mungkin telah tersedia tetapi kebanyakkan perlu diperolehi melalui penyiasatan ataupun pengkajian. Situasiyang sama boleh berlaku di dalam sebarang projek kerajaan yang mana kebanyakkan daripada maklumat yang diperlukan semakin sukar untuk ditangani . Jikapun maklumat telah tersedia

keperluan untuk membuat se barang kepulusan

seringkali teljejas apabila ia mclibatkan pihak atau pcringkat yang bersabit dcngan scsuatu programl

projck dan sebagainya. Dengan ketiadaan makilimat

latar lIlllpalllanya sesuatu keputusan penting mungkill

sLikar d icapai. Amalan yang sama jllga berlaku dalam Majlis-Majlis atau Pengua sa -Pen guasa Tempatan

yang l11enjalallkan ind ustri perkhidl11atan yang

sentiasa mcmcrlukan maklumat dari pclbagai sUl11ber,

Lcbih-Icbih lagi alllalan yang terdapat pada kerajaan

PUSal alau Negeri, ya ng mana rangkaian aktiviti

mereka amat Illas ya ng kadan gkala memer lllkan

sistc m maklumat yang dikenda lik an secara berasingan, lImpalllanya rekod polis dan penjenayah,

data perancangan dan alam sekitar, rekod pendidikan, dan rckod-rekod pemilikan h3l1anah dan sebagainya. Walall apapLin aktiviti yang dija lankan matlamat setiap s istem yang disediakan adalah serupa, iaitu untuk mengul11pul segala maklumat yang d iperlukan

bagi Illemudahkan proses Illcmbuat kcpllili san seeal'a

tcpat mengikllt jangkamasa Icrtentu serta lIJ1wk

memantapkan kegllllaannya,

PerlllClsalahan di atasi bllkan sa haja berlaku dalam

sektor awam sahaja malahan bolch berlaku di dalam sektor swasta. JlIsterll. bcberapa langkah lItama pcrlll

ditumpukan ke arah membina beberapa kerangka sistclll lllaklulllat yang sali ng berhllbullgan untllk

melllclluhi keperillan sektor- sektor ini. Di dalalll

syarikat-syarikat besar 1I1llpalllanya sistcllllllaklulllat

bcrsepadu telah diwujudkallulltuk l11embantLi pihak­pihak pengurusan pelbagai peringkat mendapatkan maklul11al terkini dalal11 proses Illclllbliat keputu san.

Sesctengah daripada maklumat boleh diperolehi pada peringkat syari kat sepeni kadar pengeluaran, stok barangan, stok jllalan, pclanggan, gaji dan lIpahan,

scrta pendapatan dan m oda l, Bagaimanaplln ,

disebalik itll kebanyakkan data/maklumat terpaksa diperolehi dari sumber luaran syarikat, lIlllpamanya Illaklulllat Illengenai pesaing dan perangkaa n

ekonoilli di peringkat kebangsaan. Bagi syarikat yang mempllllyai rangkaian pengcluaralllerhad keperillan

ini agak mudah, tetapi apabila ia semakin Illembesar

slidah tentu ia lebih Illenyukarkan.

KeperlllCllluntuk mengllruskan sistem maklumattelah

diiktira r sejak kompllter mulai diperkenalkanuntllk tllgas-tugas penyilllpanan dan dapalan sem ula data dan lllaklul11at. Penggllnaan komputer telah

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

lllellludahkan pengendalian maklumat seeara leb ih meluas, cepat, tepat dan berkesan. Oalam industri ki mia um pamanya sebarang proses tindakan kimia

dapat dikawa! melalui maklumat yang didapati llleialu i proses itu se ndiri yang mana maklumat ilu akan dihantar balik setelah anal is is lengkap telah dipero lehi. Malahan aktiviti tempahan dan pombatal an tiket penerbangan boleh dilakukan di lokasi yang be rl a inan clalam masa beberapa saar sahaja, hallya berpandukan maklul11at mengenai

sesllatu kekosongan tempat duclllk. Lebih-Iebih lagi maklumat re rsebut boleh digunakan untuk menganali sis ses uatu keputusa n la in sepe rt i kajiseliclik, dan pengumplilan clata-data lain dalam sesingkat Illasa yang diperlukan.

Keperluan maklumat semakin menjadi lInsllr penting

dalam dunia moden 1113sa ini. Ul11pamanya di dalam industr i pembuatan, penyelidikan gunaanmerupakan pemangkin ke arah pembangunan , sam ada ia

berkeputusan dengan penem uan sesuatu barangan mahupun pem ba ikan ke atas bahan, proses, dan tekn ik yang sed ia ada. Seseb uah pemaju perum ahan ulllpamanya melllerlllkan kepakaran maklumat untuk

Illenyelidik kemampuan membina bahan scrta kaedah dan peralatan untuk membuat bangunan. Seseorang pakarkaj i makanan memerlukan pendekatan

mengenai kaedah baru untuk menyimpan dan mem proses makanan. Seorang j urutera penge 1 uaran memerlukalllllaklu l11 at mengenai kaedah pengllkuran bam serta cara -cara untllk melllastikan barangan

tersebut mencpat i al iran kerja ya ng ditetapkan. Dalam industri perkhidmatan pula, termasu k yang dijalankan oleh pihak awam pendekatan sains telall dapat mcnghasilkan penemuan barl! proses, teknik, bahan ,

dan perkakasan yang membawa kepada peningkatan ke atas Illutu sesllatu barangan . Maklulllat akhirnya

berperan3n untuk mcmastikan sesuatu dasar dan

peraneangan dalam semua bidang dan lapangan

hidup. Umpama nya di dalam perancangan alam sekita r pertimbangan scntiasa diambil untuk

mcm3st ikan sebarang maklumat mengellai kajihayat, kajitanah, latarbelakan g sos ial , mahupun sumber maklull1at pengurllsan perlu diambil kira terlebih dahulu.

Oi dalam lapangan industri. pcnyebab utama mengapa maklllll1at diperlukan adalah semata-mata unluk melllpelopori seSllatu penemuan atau pembaikan.

Apabila sesebuah syarikat itumelakukan penye lidikan ia akanmelibatkan ahli sains yang seterusnya berakllir dc nga n penghasilan , pcnc lllllall , ataupun

pembaharuan. Sejauh mana syarikat itu mengambil ahli sa ins sebagai pakarselidik bergantu ng pad a keadaan tctap i keperluan untuk menghasilkan sesuatu ada lah agenda paling utama, disebabkan tanpa inovasi atal! pembaharuan seseb uah syarik at itu akan

menghadap i risiko diistiharkan bankrup mallupun diall1bilalih oleh syar ikat lain yang leb ill progresif. Seseb uah syarikat itll jika tidak melakukan

penye lid ikan seka lipun , ada lah di ga lakkan untuk Illelengkapkan diri dcngan pe ll geta hu a ll dan

kcpakaran mengenai sum bel' maklumat. Samada ia memcr lllkan inovasi mcngikut rentak pembaharu31l

ya ng dihajati berganlung sebahagian besar pada l11aklul11at yang diperolehi. Sesuatu maklumat jika kekurangan komponen penting sam ada dari segi sa in s, teknologi , mahuplln pertimbangan sos ial,

kebarangkal ian ses llatu keputusan yang dibual itu meleset daripada tujuan asal bo leh membawa padah, apa lagi mellludaratkan kepentingall awalll.

Oi dalam perancangan dan kajian dasar, maklumat diperlukan bukan untuk in ovasi tetapi lebill kepada be ntuk penyeliaan dan pengawalan. Umpamanya pellgawalan semasa proses perindustrian memerlllkan tekn ik yang dikembangkan melalui kaedah pcnye lidikan operas i. Pengawalan penyakit dari terus merebak didapati daripada maklumat penyelidikan kajihayat lllikro dan kadangkala melalui penyelidikan mengenai tingkah laku haiwan. Pengawalan pencemaran air dan udara memerlukan mak lul11 at

mellgellai sllmber pencemaran, perangkaan kekerapan berlaku, dan maklulllat kajihayat mengenai kesan pencemaran tersebut. Seperti dalam bidang industri , pi llak berkenaan mungkin tidak menggaji pakar kajiselidik, tetapi apa yang lebih utama ialah agar mereka dapat mendasari maklumat penting yang kadangkala diperlukan dalam sesingkat masa, sClta berkebolehan untuk mencerakinkannya mengikut sebarang situasi supaya ia bo leh digunakan dengan sebaik l11ungkin.

Maklumat sudah tentunya perlu disalllpaikan dalam bentuk atau pakej yang sesuai dengan keperluan pengguna samada ahli sains, cendiakawan, penggubal dasar, lllahupun pengamal sesllatu kerjaya. Keputusan sesuatu kaj iselidik di dalam bidang kejuruteraan periu

----------~====~~

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

diketahui oleh kerjaya dalam lapangan kejuruteraan dan se nibina, kajiselidik perubatan kepada pengamal perubatan, pakarbedah mahupun pihak hospital, dan kaji se lidik dalam bidang pertanian perlu disampaikan kepada peladang atau petani. Apa yang perlll dalam jangkamasa tertentu keputusan sesuatu penye lidikan itll difahami sekurang-kuran gnya secara umum oleh golol1ga11 awam ya ng mcmbiaya i peruntukan (sam ada secara tenls atau seba liknya), yang mana kebajikan mereka nanti akan menen tllka11 segala kejayaan semlla langkah yang diambil. Pengiktirafan kritikal

sesuatu penyelidikkan itu dinilai dari sejauh mana ia dapat memantapkan kebudayaan seseb ll a h masya rakat se perti juga nilai pengiktirafan ya ng d iber ikan ke atas rekacipta, kesusasteraan, dan kesen ian dalam pelbagai bentuk dan rentak.

Pengalaman telah membuktikan bahawa maklumat bo leh lahi r daripada pelbagai sumber dan boleh digembel ing ke dalam bentuk pakej tertentu yang boleh diberi ' nilai tambahan ' . Maklumat boleh bersifat peribadi seperti tuturkata , penuli san, penyampaian, penerbitan, bentuk mikro, bentuk digita l, mahupun da lam bentuk konvensional. Dari segi kandungan ia boleh berbentuk huraian penuh mengenai penghasilan sesuatu peny iasatan yang disebarkanmelailli susunan teks (secara konsep mahupun berbilangan), bibliografi pelbagai jeni s, inti sa ri dan prebiu ulasan bahan. Seseorang pengguna hanya l11emerlukan sekelumit data mahupun serangka ian rajah , graf, idea, huraian , ataupun seceb is pemikiran daripada sej uml ah maklumat yang ada . Beliau mungkin mendapatkan nilai kepuasan dari perutusan pendek mahupunmaklumat terper inci melalui senarai ringkas atallpun analisis

statistik yang lebih kompleks.

Sekllar Perpuslakaan

Perlllasalahan utallla lIntlik mendapatkan l11akllimat

sebaha~ian besar ter letak di atas seja llh mana kebolehan seseorang itll mengllrllskan sllmber maklulllat ulltlik memenuhi keperluan yang pe lbagai.

Untllk Ill engatasinya para pencari maklll lll at perlu

mellla inkan peranan bukan sahaja sebagai penyed ia Illak lumat malahan juga penggllna maklulllat terse but. Semada mereka lllenyedari ataupull tidak, mereka

telah mengabdikan setengah daripada masa kelja mereka be rkomun ika si samada sebagai sumber mak lumat (membaca dan mendengar), mahupun

sebagai penyebar mak lumat (melalui percakapan dan penulisan).

G'~--~========~---------------------

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Sekitar Perp/utakaull

RUJUKAN

Drucker, Pete r F. (1990). The New Realities: In Governmel1l and Politics, In Economy and Business, In Society and III World View. London: Mandari n.

G ray, .I . dan Perry, Brian ( 1975). Scientific Information. Oxford: Oxford Un ivers ity Press.

Laporan-Laporan dan Kerata ll -Keratan Ak hbar Harian.

Mach lup. Fritz ( 19 78). Information Through the Primed Work: The Dissemination of Scholarly, Scientific. and Inlelleclual Knowledge. New York: PreageL

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia

Hakcipta Terpelihara © 1999 - Perpustakaan Negara Malaysia