terusan wan mat saman

8/16/2019 Terusan Wan Mat Saman

1/4

Terusan Wan Mat Saman

Terusan Wan Mat Saman merupakan terusan yang terpanjang di Malaysia. Terusan ini

menghubungkan Sungai Kedah di Alor Setar hingga ke kaki Gunung Jerai di Gurun, selatan

Kedah. Terusan sepanjang 36 km ini dibina pada tahun 3 !gos ""# dan ber$ungsi untukmengairi ka%asan sa%ah padi di Kedah. &embinaan Terusan 'an Mat Saman merupakan

suatu pen(apaian yang mengagumkan pada masa itu.

Sejarah

Terusan 'an Mat Saman dinamakan sempena nama Menteri )esar Kedah pada masa itu

iaitu *ato+ 'an Muhammad Saman 'an smail. 'an Mat Saman merupakan Menteri )esar

semasa pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram Syah dan Sultan Abdul -amid

-alim Syah.

Terusan 'an Mat Saman mula dibina pada 3 !gos ""# dan siap dibina pada

Julai "/6. &anjang terusan ini adalah 36 km, kedalaman .# m dan selebar 0.# m.

Masalah yang dihadapi pada Peringkat Awal

Sebelum pembinaan terusan Wan Muhammad Saman, beliau manghadapi berbagai-bagai

masalah dari segi teknik dan penawaran tenaga buruh. Misalnya terusan yang hendak dibina

itu terpaksa melalui berbagai-bagai jenis hutan termasuk hutan berpaya yang di dalamnya

mengandungi bakau dan hutan nipah. Satu lagi masalah besar yang dihadapinya ialah

bagaimana terusan itu hendak dibina, seluas mana, sebesar mana dan sejauh mana.

Untuk mengatasi masalah ini Wan Muhammad Saman telah menjemput seorang tukang

pelan untuk membuat peta terusan ini supaya lurus dan tidak bengkang-bengkok yang

bernama En. Embi serta dua orang juru ukurnya bernama Haji Kehik dan !akhruddin dan

dua orang pegawai dari "hailand yang turut datang ke Kedah untuk memberi tunjuk ajar.

Selain itu, Wan Muhammad Saman juga menghadapi masalah kekurangan modal untukmembayar upah kepada buruh-buruhnya. Untuk mengatasi masalah tersebut beliau

menggunakan jawatannya sebagai #erdana Menteri untuk mendapatkan tenaga buruh

seara peruma. $eliau mengenakan %sistem kerah% untuk menjalankan projek menggali

terusan. Kerja menggali terusan dibuat seara %berderau% iaitu penduduk sesebuah

kampung hendaklah sepakat bekerjasama dengan penduduk kampung lain, kemudian

https://ms.wikipedia.org/wiki/Terusanhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Malaysiahttps://ms.wikipedia.org/wiki/Sungai_Kedahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Alor_Setarhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Gunung_Jeraihttps://ms.wikipedia.org/wiki/Gurunhttps://ms.wikipedia.org/wiki/13_Ogoshttps://ms.wikipedia.org/wiki/1885https://ms.wikipedia.org/wiki/Kedahhttps://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Dato%27_Wan_Muhammad_Saman_Wan_Ismail&action=edit&redlink=1https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Sultan_Ahmad_Tajuddin_Mukarram_Syah&action=edit&redlink=1https://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Abdul_Hamid_Halim_Syahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Abdul_Hamid_Halim_Syahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/13_Ogoshttps://ms.wikipedia.org/wiki/1885https://ms.wikipedia.org/wiki/12_Julaihttps://ms.wikipedia.org/wiki/12_Julaihttps://ms.wikipedia.org/wiki/1896https://ms.wikipedia.org/wiki/Malaysiahttps://ms.wikipedia.org/wiki/Sungai_Kedahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Alor_Setarhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Gunung_Jeraihttps://ms.wikipedia.org/wiki/Gurunhttps://ms.wikipedia.org/wiki/13_Ogoshttps://ms.wikipedia.org/wiki/1885https://ms.wikipedia.org/wiki/Kedahhttps://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Dato%27_Wan_Muhammad_Saman_Wan_Ismail&action=edit&redlink=1https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Sultan_Ahmad_Tajuddin_Mukarram_Syah&action=edit&redlink=1https://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Abdul_Hamid_Halim_Syahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Abdul_Hamid_Halim_Syahhttps://ms.wikipedia.org/wiki/13_Ogoshttps://ms.wikipedia.org/wiki/1885https://ms.wikipedia.org/wiki/12_Julaihttps://ms.wikipedia.org/wiki/12_Julaihttps://ms.wikipedia.org/wiki/1896https://ms.wikipedia.org/wiki/Terusan


2/4

menyudahkan kerja yang ditentukan untuk kedua-dua buah kampung mereka seara

bersama-sama.

b) Proses Membuat Terusan

Wan Muhammad Saman telah memulakan usaha mengorek terusan pada &' (gos '))*.

+akyat telah dikerah untuk menggali terusan itu dengan menggunakan alat-alat tradisional

seperti am, op dan parang. Wan Muhammad Saman telah mengarahkan penghulu-

penghulu untuk membuat jadual giliran kepada anak buah mereka supaya tidak timbul

masalah-masalah seperti sawah yang terbiar. #enghulu pula melantik #anglima dan "ok

Kwang untuk meliinkan peraturan sewaktu bekerja.

engan sistem itu, setiap orang tidak akan terlepas daripada kerahan tenaga. Malah orang-

orang tua juga diberikan tugas untuk membekalkan makanan kepada pekerja-pekerja.Semasa menjalankan kerja menggali, beliau akan memastikan bahawa setiap orang tidak

akan terlepas daripada kerahan tenaga tersebut. Sekiranya terdapat pekerja yang ponteng

kerja, tanpa alasan yang logik mereka akan dihukum dengan seberat-berat hukuman.

#embinaan terusan Wan Muhammad Saman dijalankan dalam tiga peringkat

Peringkat pertama:

Kerja menggali dimulakan dari hujung Sungai #engkalan Kundur ke Kota Sarang Semut.

"empat yang dipanggil ubuk Katong itu sekarang dikenali sebagai %"andop% kerana di

situlah dibinanya sebuah tandop atau empangan yang boleh mengawal air supaya tidak

berubah kedudukannya apabila berlaku musim tengkujuh atau kemarau.

Peringkat kedua:

#embinaan bermula dari Kota Sarang Semut hingga ke Kaki /unung 0erai.

Peringkat ketiga:

Menyambungkan terusan di "andop dengan Sungai Kedah di 1lor Setar.

Wan Muhammad Saman menghadapi pelbagai masalah semasa pembinaan projek beliau.

+amai pekerjanya telah mati dan sakit akibat diserang penyakit demam malaria. "erdapat

juga pekerja-pekerja yang lari ke #ulau #inang kerana tidak tahan dengan sikap beliau yang

agak keras. Masalah yang paling berat ditanggung ialah ketika beliau hendak menyelesaikan

kerja pembinaan pada peringkat ketiga kerana orang-orang Melayu tidak sanggup lagi

meneruskan kerja-kerja pembinaan disebabkan terlalu ramai nyawa yang terkorban. 0usteru

itu, Wan Muhammad Saman terpaksa menggunakan khidmat buruh kontrak 2ina yang


3/4


4/4

1ntaranya #ekan "andop, Simpang Empat, Kota Sarang Semut, /uar 2empedak dan

/urun.

i:. #ekan itu telah berkembang dari masa ke masa. #ekan-pekan itu memainkan

peranan penting untuk penduduk-penduduk bertukar-tukar pandangan dan

pemikiran, malah merupakan pusat pertembungan idea-idea baru yang merupakan

asas kepada pembentukan masyarakat yang progresi;.

:. "erusan itu juga merupakan asas kepada pembinaan jalan raya yang utama kerana

di atas tanah yang dilonggokkan di tebing terusan itulah terbinanya jalan raya

tersebut. 0alan raya itu masih kekal hingga ke hari ini yang menghubungkan bandar

1lor Setar dengan tempat-tempat lain yang menuju arah selatan.

terusan wan mat saman

Documents