taujih fiqhi ilmu qiraat

7/23/2019 Taujih Fiqhi Ilmu Qiraat

1/6

Muqaddimah

Pada permulaan wahyu, Nabi SAW amat menitikberatkan ajaran al-Quran. Para sahabat diberigalakan oleh baginda untuk membaca dan menghaa! ayat al-Quran sehingga melahirkan

sejumlah generasi intelektual dan memadamkan buta huru setelah diselubungi kegelapanjahiliah. Period dakwah di "akkah merupakan marhalah pembentukan a#idah, akhlak dan ruh."arhalah ini juga dikenali sebagai $"arhalah Al-%&ja!' yang melemahkan bangsa Arab daripadamenolak ajaran al-Quran serta membuktikan kebenaran risalah nubuwwah.

Al-Quran yang diturunkan dengan tujuh huru ( )*+ /012 3 memberi kemudahan kepada umat%slam untuk membaca dan mengamalkan hukum-hakam yang terkandung di dalamnya.Penurunan al-Quran dengan tujuh huru ini bermula pada period dakwah baginda di "adinahsetelah dakwah Nabi SAW semakin meluas ke seluruh tanah Arab. "arhalah ini juga dikenalisebagai $"arhalah At-4ashil' yang membantu umat Arab mengenali al-Quran dan

menghayatinya mengikut lahjah kabilah masing-masing.

5asil galakan dan panduan daripada Nabi SAW, generasi sahabat sangat tekun mendalami al-Quran dengan seluruh wajah #iraat yang diturunkan. Setelah kewaatan baginda, para sahabattelah bertebaran di seluruh Semenanjung 4anah Arab sehingga melahirkan beberapa madrasah#iraat seperti "adani, "akki, Syami, 6ui dan 7asri. 6emudian datang generasi selepasnyasehingga melahirkan tokoh-tokoh yang masyhur dalam bidang ini antaranya ialah sepuluh imam#urra&.

Setelah !aman ber!aman ilmu #iraat semakin berkembang dengan kelahiran tokoh-tokoh dalam

bidang ini seperti %mam as-Syatibi (waat 89:53, %mam %bnu al-;a!ari (waat


2/6

ketika membahaskan ilmu-ilmu seperti bahasa Arab, tasir, i#h dengan membawa nas dari #iraatal-Quran sebagai dalil. Sangat sedikit kajian yang memokuskan kesan bacaan #iraat terhadapbahasa Arab, i#h dan sebagainya secara lebih kompleks dan menyeluruh. Apatah lagi jika kitaingin mendapatkan kajian dalam perkara ini yang diolah secara mudah, ringkas dan padat yangsesuai untuk tahap orang awam. Sedangkan kajian ini sangat penting bagi setiap muslim dalam

aspek apa yang mesti mereka tahu berkenaan musha al-Quran dan bacaan al-Quran harianmereka yang mana mengandungi asas-asas tasyri& dan hukum-hakam.

Taujih Fiqhi

Asas dalam memahami ilmu #iraat ini hingga dapat merasakan kemanisan al-Quran adalahmengetahui taujih dan kedudukan i&rab. @leh kerana itu , para ulama& telah berusaha mengkajiperkara ini dan menerangkan illah dan makna-makna serta kesan yang terdiri dari aspek bahasa,i#h, a#idah dan lain-lain. "aka lahirlah ulama& yang membahas dari sudut taujih lughawi,balaghi, i#hi, a#idi dan sebagainya. Semuanya merupakan sebahagian daripada i&ja! al-Quran.

6ali ini kita akan okuskan kepada salah satu taujih #iraat iaitu taujih i#hi yang merupakansudut yang sangat penting di samping taujih lughawi dan lain-lain. Sebelum itu penulis akanmenerangkan latar belakang hubungan antara #iraat dan tasyri& %slami serta manhaj u#aha&ketika berhujah dengan #iraat.

Hubungan Antara Ilmu Qiraat Dan Fiqh Islam

Sesuatu yang diketahui umum bahawa ilmu-ilmu %slam saling berkaitan antara satu sama lain. Biantara ilmu-ilmu ini ialah ilmu #iraat dan i#h %slam. Bi sana terdapat hubungan yang sangat kuatantara ilmu #iraat dan ilmu i#h. 5ubungan antara dua disiplin ilmu ini dapat dilihat jika kita

meneliti dan mentelaah sebahagian kitab-kitab tasir yang lebih menjurus dalam perbahasan i#h.Sebagai contohnya ialah al-;ami& Ci Ahkam al-Quran oleh %mam al-Qurthubi, Ahkam al-Quranoleh %bnu al-DArabi, Ahkam al-Quran oleh al-;assos al-5anai dan Eaad al-"asiir Fi D%lmi at-4asir oleh %mam al-;au!i.

6ita akan dapati di dalam kitab-kitab ini para imam akan mendatangkan wajah-wajah #iraat keatas ayat-ayat yang ingin diterangkan hukum-hukumnya kemudian akan menyandarkan pendapatu#aha& yang bersesuaian dengan khila atau wajah #iraat tersebut. 7ahkan imam-imam tasiryang lain juga melakukan perkara yang sama dalam hal ini seperti %mam al-Alusi dalam kitabnyaGuuh al-"aDani, %mam al-7aidhawi, %mam al-Fahr ar-Ga!i dan lain-lain.

7acaan-bacaan #iraat ini juga disebut di dalam sebahagian kitab-kitab i#h dan usul i#h.Antaranya ialah 5asyiah al-7ujairimi DAla al-6hatib dalam i#h SyaiDi, "aatiih al-Hsul, Syarhal-Fi#h al-Akbar oleh al-Qari dan lain-lain. 7ahkan sebenarnya hubungan antara ahli al-Ada&(#urra&3 dan u#aha& dapat diibaratkan sebagai hubungan adik-beradik yang sangat rapat, di manaahli al-Ada& atau #urra& berperanan dalam mendhabitkan bacaan #iraat yang mutawatir sertamenerangkan kaedah bacaan. Fu#aha& pula berperanan dalam mengistinbat hukum-hukum yang


3/6

bersesuaian dengan bacaan #iraat tadi untuk dijadikan dalil-dalil ke atas hukum syara& sertamengistibat apa yang terdapat di dalam bacaan #iraat dari sudut i#hiah.

@leh itu, khila dalam bacaan #iraat memberi impak yang besar terhadap ilmu i#h. %mam an-Nuwairi dalam kitabnya Syarh 4oyyibah an-Nasyr menyatakan bahawa seorang a#ih berhajat

kepada #ari, begitu juga sebaliknya seorang #ari berhajat kepada a#ih untuk mentaujihkanbacaan #iraatnya dan menerangkan hukum yang terhasil daripada khila #iraat tersebut. %nisemua menunjukkan kepada kita tentang hubungan yang saling berkaitan antara ilmu i#h danilmu #iraat serta hubungan antara u#aha& dan #urra&.

Manhaj Fuqaha Ktika Brhujah Dngan Ilmu Qiraat

Sudah menjadi suatu yang thabit, bahawa semua bacaan #iraat al-Quran diturunkan oleh Allahkepada Nabi SAW dan ianya sampai kepada kita dengan jalan yang mutawatir. Semua inimenunjukkan bahawa al-Quran diturunkan dengan tujuh huru ( )*+ /012 3. Setiap bacaan

#iraat yang mutawatir tidak boleh dipertikai kesahihannya dan ia menjadi hujah dalammengistinbatkan hukum-hukum. Walaupun di sana terdapat ayat yang tidak mempunyai khila#iraat dan ada yang mengandungi khila, ianya tidak boleh disangsikan kebenarannya keranasetiap apa yang sahih secara mutawatir dari Nabi SAW maka wajib menerima, berimandengannya dan mengikuti (ittiba&3 setiap apa yang terkandung di dalamnya samada ia bersiati&ti#ad atau pun amalan.

@leh yang demikian, kita dapat melihat para ulama mengistinbat hukum-hukum daripada setiap#iraat yang terdapat di dalam setiap ayat. "aka jelas kepada kita bahawa #iraat menjadi hujahdan panduan u#aha& dalam mengistinbat hukum.

Apabila kita dapati terdapat lebih dari satu hukum yang datang daripada khila #iraat, maka kitahendaklah menerima kesemuanya sekali tanpa meninggalkan satu pun hukum yang terhasildaripada mana-mana #iraat. 6ita juga tidak boleh menjadikan jumlah imam yang meriwayatkansesuatu #iraat sebagai sebab untuk kita mentarjih mana-mana #iraat.

4erdapat dua keadaan di mana para u#aha& berbe!a pendekatan mereka dalam mengistinbatkanhukumI!rtama"Ayat yang mengandungi dua bacaan #iraat yang berlainan tetapi membawa hukumyang sama.Balam hal ini, para u#aha& mengambil jalan dengan menggabungkan kedua-dua bacaan #iraattadi. Antaranya ialah terdapat #iraat yang berbe!a wajah dilalahnya tetapi mengandungi hukumyang sama.

?ontohnya pada kalimah ( JKLMO JKLMOR JTLMOR 3di dalam ayat U9U Surah al-7a#arah terdapatdua bacaan #iraat yang mana hukumnya adalah sama tetapi wajah dilalahnya berlainan. Wajahdilalah yang pertama menunjukkan secara jelas akan nas ayat, manakala wajah dilalah yangkedua menunjukkan kepada isyarat atau peringatan ( V+XYZ [\O]^ 3.


4/6

U3 7acaan pertama yang diriwayatkan oleh %mam 5am!ah, al-6isaDie dan 6hala al-DAsyirIdengan mengha!akan huru ali pada kalimah ( JKLMY JKLMYR JTLMYR 3 membawa maksudlarangan membunuh ( _YR 3.

`3 7acaan kedua pula diriwayatkan oleh %mam Nai&, %bnu 6athir, Abu DAmr, %bnu DAmir, DAsim,

Abu ;aDar dan aD#ub al-5adramiI dengan mengisbatkan huru ali pada kalimah ( JTLMORJKLMO JKLMOR 3 membawa maksud isyarat atau peringatan agar menghidari perkara-perkara yang

boleh membawa kepada pembunuhan ( OYR 3 atas wa!an al-muaDalah yang mengandungi uslubmubalaghah.

6edua-dua bacaan #iraat ini tetap membawa kepada hukum haram membunuh tanpa hakmelainkan wajah kedua hanya menunjukkan uslub mubalaghah di mana jika unsur-unsur yangboleh membawa kepada membunuh (mu#addimah al-Qatl3 hukumnya haram, apatah lagi hukummembunuh itu sendiri.

K#ua Ayat yang mengandungi dua atau lebih bacaan #iraat yang berlainan dan membawakepada dua atau lebih hukum yang berlainan antara satu sama lain.Balam keadaan ini, para ulama atau u#aha& mempunyai pendekatan yang berbe!a.

!n#apat jumhur fuqaha;umhur ulama& menyatakan wajib beramal dengan kedua-dua #iraat tersebut walaupun setiap#iraat membawa hukum yang berlainan. 4idak boleh menolak salah satu bacaan #iraat hanyadisebabkan hukum yang berbe!a kerana ia beerti menolak sebahagian al-Quran yang jelas thabitmutawatirnya. 7agi mereka, perbe!aan dua #iraat di dalam satu ayat membawa maksud dua ayat.

Bengan kata lain, sekiranya satu ayat mengandungi = #iraat, ini bermaksud ayat itu sebenarnyamengandungi = ayat yang berlainan, maka mereka akan menggabungkan #iraat-#iraat ini.

%mam a!-Earkasyi (waat 953 dalam kitabnya al-7urhan Fi Hlum al-Quran menyatakan paraulama& lebih cenderung bahawa dua #iraat seperti dua ayat. ?ontohnya kalimah ( JfM\Z 3 didalam ayat Surah al-"aidah boleh dibaca dengan dua keadaan

U3 7acaan secara al-;arr ( JfM\Z 3 oleh %mam %bnu 6athir, Abu DAmr, Syu&bah, Abu ;aDar,5am!ah dan 6hala al-DAsyir. 7acaan ini membawa hukum memadai dengan menyapu air diatas khu bagi yang memakainya ketika berwudhu&.

`3 7acaan secara al-Nasb ( JfM\Z 3 oleh %mam %bnu DAmir, NaiD, al-6isa&ei, 5as dan aD#ub al-5adhrami. 7acaan ini menerang hukum wajib membasuh kaki jika tidak memakai khu ketikaberwudhu&


5/6

Ayat di atas berkisar tentang hukum membasuh kaki ketika berwudhu&. Para ulama& telahmenggabungkan dua #iraat tersebut. 5ukum wajib tetap sama melainkan kaiiat sahaja yangberbe!a samada membasuh atau menyapu.

%mam as-Syaukani (waat U`8:53 di dalam Fath al-Qadiir juga menyokong pandangan bahawa

dua #iraat seolah-olah bermaksud dua ayat.

!n#apat ma$hab Hanafi"

Abu al-5assan al-6urkhi (waat =:53 dan muridnya Abu 7akr al-;assos (waat =:53 yangmerupakan dua tokoh besar ma!hab 5anai mempunyai pandangan yang berbe!a daripadapandangan jumhur. "ereka menolak pandangan bahawa dua #iraat bermakna dua ayat. Abu al-5asan al-6urkhi berpandangan sekiranya demikian, maka perlu ditulis setiap wajah #iraat disetiap musha dan membacanya dengan semua khila yang ada. Sekiranya memilih untukmenulis dan membaca salah satu daripada #iraat-#iraat ini, ia beerti telah mengurangi sebahagian

dari al-Quran. Sedangkan al-Quran tidak boleh dikurangi sedikit pun akan hak-haknya.Sedangkan penulisan musha al-Quran hanya meletakan satu wajah dalam setiap musha. %nimembuktikan dua #iraat tidak bermaksud dua ayat.

Abu 7akar al-;assos juga mengambil pendekatan yang hampir sama dengan gurunya itu iaitumenolak pandangan jumhur. 7eliau menyatakan walaupun perbe!aan antara dua #iraat pada satuayat membawa erti adanya dua ayat di situ, tetapi ayat yang pertama itu adalah muhkamat danayat yang kedua pula mutasyabihat. Ayat muhkamat di sisi beliau ialah bacaan #iraat yang hanyamengandungi satu makna. "anakala ayat mutasyabihat pula ialah #iraat yang mengandungi duamakna. "aka wajib meletakkan atau mendahulukan ayat yang muhkamat ke atas ayat

mutasyabihat. %ni dapat dilihat apabila beliau mentatbi#kan manhajnya di dalan kitab tasirnyaAhkam al-Quran.

?ontohnya, terdapat dua bacaan #iraat pada kalimah ( JY 3 di dalam ayat = Surah an-Nisa&U3 7acaan secara isbat ali ( JY 3 oleh %mam NaiD, %bnu 6athir, Abu DAmr, %bnu DAmir, DAsim,Abu ;aDar dan aD#ub. 7acaan ini hanya membawa makna ( ) 3 iaitu kinayah kepada jima&.

`3 7acaan secara ha!a ali ( JY 3 oleh %mam 5am!ah, al-6isa&ei dan 6hala al-DAsyir. 7acaanini pula membawa makna ( M 3 iaitu mengandungi dua maknaI sentuhan tangan atau jima&.

7eliau berpandangan mesti meletakkan ayat yang hanya mengandungi satu makna ke atas ayat

yang mengandungi dua makna. Ayat yang mengandungi satu makna merupakan ayat muhkamat,manakala ayat yang mengandungi dua makna merupakan ayat mutsyabihat. 7eliau menguatkanhujah bahawa Allah SW4 telah memerintahkan agar meletakkan ayat muhkamat ke atas ayatmutsyabihat seperti dinyatakan oleh Allah SW4 di dalam Surah Ali D%mran ayat .

@leh itu, bagi beliau bacaan #iraat ( JY 3 merupakan ayat muhkamat yang mesti diletakkan keatas bacaan #iraat ( JY 3 yang merupakan ayat mutsyabihat.


6/6

Pada siri yang akan datang penulis akan membawa beberapa contoh ayat al-Quran untuk menelitiserta melihat peranan yang dimainkan oleh #urra& dalam membantu u#aha& menetapkan sesuatuhukum berdasarkan perbe!aan pada bacaan #iraat.

JMZ M O* qZ

Sumber rujukanU3 Al-Quran`3 "uhadharat Fi 4aujih al-QiraatI Br Abdul 6arim %brahim Soleh. Pensyarah 4asir 6uliah Al-Quran Al-Qiraat Al-A!harI Nota 6uliah 4ahun Satu.Al-Quran Al-Qiraat.=3 Al-Qiraat al-"utawatirah Wa Astruha Fi ar-Gasm al-Qurani Wa al-Ahkam as-SyarDiahI Br."uhammad al-5absyI Barul Fikr 7eirut.3 At-4aujih al-7alaghi Ci al-Qiraat al-QuraniahI Br Ahmad SaDad "uhammadI "aktabah al-

Adab 6aherah.83 Al-Ahru as-SabDah Wa al-Qiraat as-SabDI Hmmu 5abibahI "aktabah Aulad as-Syeikh6aherah3 4arikh %lmi al-QiraatI Br Sami Abdul Fatah 5ilalI Wakil 6uliah Al-Quran Al-Qirat Al-A!harI Nota 6uliah 4ahun Satu Al-Quran Al-Qiraat.

Cabels #iraat
http://ilmuqiraat.blogspot.com/search/label/qiraathttp://ilmuqiraat.blogspot.com/search/label/qiraat

taujih fiqhi ilmu qiraat

Documents