standard pengauditan

STANDARD PENGAUDITANJABATAN AUDIT NEGARA

JULAI 2005

STANDARD PENGAUDITAN JABATAN AUDIT NEGARA

Terbitan Pertama 2000 Pindaan Pertama 2005

Jabatan Audit Negara 2006 www.audit.gov.my

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluarkan ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman, atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Ketua Audit Negara Malaysia.

Standard Pengauditan Julai 2005 Jabatan Audit Negara Malaysia

Prakata Daripada Ketua Audit Negara

Standard Pengauditan merupakan asas bagi memastikan bahawa pengauditan telah dijalankan mengikut tahap minimum yang memastikan kualiti dan profesionalisme kerja juruaudit. Oleh itu, usaha berterusan oleh Jawatankuasa Standard Pengauditan dan Bahagian Penyelidikan untuk mengemaskini dokumen ini agar sesuai dan mengikut keperluan semasa amatlah murni. Selain itu, Standard Pengauditan Jabatan Audit Negara juga merupakan dokumen penting Jabatan yang menghuraikan Standard Am yang berkaitan ciri-ciri yang perlu dimiliki oleh juruaudit dan organisasi manakala Standard Kerja Pengauditan dan Pelaporan lebih merupakan standard untuk menjaminkan pelaksanaan pengauditan adalah di tahap mutu yang tinggi. Saya yakin semua peringkat pegawai dan kakitangan Jabatan akan dapat mengamalkan standard ini demi meningkatkan profesionalisme Jabatan dalam pengauditan sektor awam. Sekian. (TAN SRI DR. HADENAN BIN A. JALIL) KETUA AUDIT NEGARA MALAYSIA TARIKH : 31 JULAI 2005


KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT Prakata Daripada Ketua Audit Negara 1 Pendahuluan 1-2 Tujuan 1 Aplikasi 1 Penggunaan Standard 1 Andaian Asas 2 2 Standard Am 3-11 Tujuan 3 Kelayakan, Kemahiran dan Kecekapan 3-4

Kebebasan 4-6 Ketelitian Profesional yang Sewajarnya 7-8 Jaminan Kualiti 9-11

3 Standard Kerja Pengauditan 12-25 Tujuan 12 Perancangan Audit 12-14 Penyeliaan 15-16 Kawalan Dalaman 16-17 Pematuhan kepada Undang-undang dan Peraturan 17-19 Bukti Audit 19-24 Analisis Penyata Kewangan 24-25 4 Standard Pelaporan 26-33 Tujuan 26 Keperluan Pelaporan 26-27 Kenyataan Berkenaan Standard Audit 27 Kandungan Laporan 27-29 Edaran Laporan 29-30 Pendapat ke atas Penyata Kewangan 30-32 Peristiwa Selepas Tarikh Lembaran Imbangan 32-33


1

1 PENDAHULUAN

1.1 TUJUAN

[a] Standard ini merupakan garis panduan rasmi untuk pengurusan dan amalan audit.

Ia bertujuan untuk memastikan tanggungjawab yang diamanahkan kepada Ketua Audit Negara di bawah peruntukan Perlembagaan Persekutuan dan Akta Audit 1957 dilaksanakan secara profesional. Standard ini juga bertujuan untuk memastikan kualiti kerja yang dilaksanakan oleh Jabatan Audit Negara mencapai tahap standard profesional yang tinggi.

[b] Standard pengauditan adalah penting untuk mencapai objektif Jabatan Audit

Negara serta kualiti prosedur pengauditan yang diamalkan oleh juruaudit. Prosedur pengauditan, sebaliknya, merujuk kepada kaedah dan teknik khusus yang diamalkan oleh juruaudit dalam melaksanakan pemeriksaan dan pengumpulan bukti audit.

1.2 APLIKASI Bab ini mengandungi standard pengauditan yang mengawal pelaksanaan semua kerja

pengauditan yang dilaksanakan oleh Jabatan. Standard ini perlu difahami dan diikuti oleh semua juruaudit yang terlibat dalam kerja pengauditan.

1.3 PENGGUNAAN STANDARD

[a] Standard ini diwujudkan berdasarkan kepada kehendak Akta Audit 1957, amalan dan pengalaman Jabatan Audit Negara serta standard yang diterima pakai oleh Institut Akauntan Malaysia, International Organisation of Supreme Audit Institutions (INTOSAI) dan Asian Organisation of Supreme Audit Institutions (ASOSAI).

[b] Standard ini merangkumi beberapa konsep dan bidang liputan audit yang

dianggap mustahak dan penting untuk meningkatkan lagi objektif akauntabiliti di dalam pentadbiran awam. Namun, memandangkan beberapa konsep tersebut sedang berkembang, perubahan yang sesuai kepada standard atau penjelasan akan dilakukan jika perlu.

[c] Sebarang kenyataan tambahan yang dikeluarkan oleh institusi seperti di atas juga akan diambil kira ke dalam standard ini apabila perlu oleh Ketua Audit Negara.


2

1.4 ANDAIAN ASAS

Standard ini digubal berdasarkan andaian berikut: [a] Tiada sebarang konflik kepentingan antara auditi dan juruaudit.

[b] Pegawai awam mempunyai tanggungjawab untuk menggunakan sumber secara berekonomi, cekap dan berkesan untuk mencapai tujuan sumber tersebut diperuntukkan.

[c] Pegawai awam adalah bertanggungjawab kepada orang awam dan kerajaan berhubung dengan sumber yang diperuntukkan bagi melaksanakan program dan perkhidmatan. Oleh yang demikian, mereka perlu menyediakan laporan yang sesuai kepada pihak yang telah mengamanahkan tanggungjawab berkenaan.

[d] Pegawai awam adalah bertanggungjawab untuk mewujudkan dan mengekalkan sistem kawalan dalaman yang berkesan bagi memastikan matlamat dan objektif yang ditetapkan tercapai, sumber dilindungi, perundangan dan peraturan dipatuhi dan data yang boleh dipercayai diperolehi, diselenggarakan dan didedahkan secara munasabah.

[e] Pegawai awam adalah bertanggungjawab untuk mematuhi undang-undang dan

peraturan yang berkaitan. Tanggungjawab ini termasuk mengenal pasti keperluan yang perlu dipatuhi oleh entiti dan pegawainya bagi melaksanakan sistem yang membolehkan pematuhan kepada keperluan tersebut.

[f] Pengauditan kewangan adalah bahagian penting dalam proses akauntabiliti memandangkan ia melahirkan satu pendapat bebas mengenai sama ada penyata kewangan sesebuah entiti dipersembahkan secara benar dan saksama.

[g] Pengauditan prestasi juga adalah satu bahagian yang penting di dalam proses

akauntabiliti kerana ia memberikan satu pendapat bebas mengenai setakat mana pegawai awam telah melaksanakan tanggungjawab mereka dengan jujur, cekap dan berkesan.

[h] Juruaudit boleh bergantung kepada kerja pihak lain hanya apabila beliau berpuas

hati tentang kebebasan, keupayaan serta kualiti kerja pihak yang berkenaan. [i] Perkhidmatan audit lebih mementingkan kepada usaha untuk memberi panduan,

khidmat nasihat, bimbingan dan menambah nilai kualiti pengurusan kewangan auditi berbanding hanya sekadar mendedahkan kelemahan.


3

2 STANDARD AM

2.1 TUJUAN

Bab ini memperihalkan standard am yang digunakan dalam melaksanakan pengauditan kewangan dan prestasi. Standard am ini berkaitan dengan kelayakan kakitangan, latihan, kebebasan juruaudit dan organisasi, amalan ketelitian profesional yang sewajarnya dalam melaksanakan pengauditan, penyediaan laporan yang berkaitan serta penekanan kepada kawalan kualiti.

2.2 KELAYAKAN, KEMAHIRAN DAN KECEKAPAN [a] Standard am yang pertama adalah:

Juruaudit hendaklah mempunyai kemahiran profesional dan menjalani latihan teknikal yang mencukupi.

[b] Standard ini meletakkan tanggungjawab kepada Jabatan Audit Negara untuk

memastikan pengauditan dilaksanakan oleh kakitangan yang secara kolektifnya mempunyai pengetahuan dan kemahiran yang diperlukan. Mereka juga perlu mempunyai pengetahuan yang mendalam mengenai persekitaran pihak auditi beroperasi.

[c] Pendekatan pengauditan bergantung pada jenis pengauditan yang akan dilakukan

dan di mana kepelbagaian kemahiran di pihak juruaudit adalah diperlukan. [d] Juruaudit perlu mempunyai kelayakan akademik yang khusus bagi memenuhi

keperluan perjawatan yang telah ditetapkan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam. Untuk mencapai standard ini, Jabatan perlu menyediakan program latihan yang sistematik dan terancang kepada semua juruaudit sama ada dalam bentuk latihan bilik darjah yang formal ataupun latihan sambil bekerja.

[e] Juruaudit hendaklah mempunyai pemahaman yang baik berkenaan:

[i] Perlembagaan Persekutuan, Akta Audit 1957 dan undang-undang lain yang berkaitan;

[ii] Konsep, standard dan amalan pengauditan yang diterima umum; [iii] Standard perakaunan, termasuk polisi perakaunan berkanun dan polisi

perakaunan yang ditetapkan oleh kerajaan dan badan-badan berkanun; [iv] Prinsip pengurusan, teknologi maklumat dan komunikasi serta statistik;


4

[v] Sistem dan kawalan, peranan dan tanggungjawab organisasi kerajaan/agensi di semua peringkat.

[vi] Teknik pengauditan yang mutakhir dan aplikasinya kepada jenis pengauditan yang dijalankan.

[f] Selain daripada perkara di atas, adalah penting bagi seseorang juruaudit untuk

mempunyai kemahiran berkomunikasi dengan baik dan berkesan, sama ada dalam bentuk lisan mahupun secara bertulis.

[g] Jenis dan liputan latihan, pengalaman dan kecekapan yang diperlukan oleh seseorang adalah berbeza mengikut tanggungjawab dan fungsi kerja yang dijalankan.

[h] Sekiranya kerja pengauditan memerlukan kepakaran khusus, juruaudit hendaklah

berunding dengan pakar dan, di mana perlu menggunakan kerja kepakaran yang bersesuaian.

Kemajuan Profesional Secara Berterusan [i] Kemajuan yang berterusan di dalam teknik pengauditan memerlukan juruaudit

mengemaskini kemahiran teknikal melalui pembelajaran berterusan.

[j] Untuk memenuhi standard ini, Jabatan Audit Negara perlu mempunyai satu perancangan yang komprehensif bagi membolehkan juruaudit mempunyai kemahiran profesional yang khusus menerusi pembelajaran dan latihan yang berterusan.

[k] Pembelajaran dan latihan berterusan termasuk perkara seperti kemajuan semasa

dalam metodologi pengauditan, perakaunan, penilaian kawalan dalaman, prinsip pengurusan, pengurusan kewangan, pensampelan statistik, analisis data dan teknologi maklumat. Ia juga termasuk perkara berkaitan dengan kerja juruaudit seperti pentadbiran awam, kejuruteraan, ekonomi, sains sosial, alam sekitar, forensik dan pelaburan dalam anak syarikat.

2.3 KEBEBASAN [a] Standard am yang kedua adalah:

Juruaudit hendaklah pada setiap masa mengekalkan kebebasan dari segi pemikiran dan perlakuan diri dan tidak boleh membenarkan apa-apa perkara yang boleh menggugat kebebasan Ketua Audit Negara dalam merancang, menyiasat dan melaporkan secara profesional dan objektif.


5

[b] Pihak Jabatan dan semua pegawainya hendaklah mengekalkan kebebasan mereka pada setiap masa agar pendapat, kesimpulan, pertimbangan dan syor yang terkandung dalam laporan audit tidak hanya bebas tetapi perlu dilihat bebas oleh semua pihak yang berkenaan. Kebebasan tersebut memerlukan pertimbangan fakta secara objektif serta penilaian yang tidak berat sebelah terhadap kerja pengauditan sebelum membuat sebarang kesimpulan. Bagaimanapun, sikap menghormati, kebijaksanaan dan kerjasama dengan pegawai dan kakitangan pihak auditi perlu diamalkan tanpa menjejaskan kebebasan. Kredibiliti ke atas semua kerja pengauditan yang dijalankan oleh Jabatan Audit Negara selain daripada kualiti kerja boleh ditingkatkan melalui kebebasan dan kesaksamaan Jabatan.

Kebebasan Organisasi

[c] Ketua Audit Negara adalah bebas daripada ahli Eksekutif (iaitu Kerajaan menteri dan kakitangan awam) yang mana pelantikannya diperkenankan oleh Yang di-Pertuan Agong dan beliau bertanggungjawab sepenuhnya kepada Parlimen berkenaan dengan tugasnya.

Kelemahan Peribadi

[d] Terdapat beberapa peruntukan khusus yang termaktub di dalam Perlembagaan

[Perlembagaan Persekutuan : Perkara 105 (1), 105 (3), 105 (4) dan 139 (1)] untuk memastikan kebebasan Ketua Audit Negara. Oleh kerana kelemahan peribadi boleh menjejaskan kebebasan dan kesaksamaan seseorang juruaudit, maka seseorang juruaudit tersebut hendaklah menolak atau tidak dibenarkan melaksanakan sebarang kerja yang boleh menjejaskan kebebasan dan kesaksamaannya. Kelemahan peribadi adalah seperti berikut:

[i] Hubungan antara juruaudit dengan auditi (termasuk hubungan rasmi,

profesional, peribadi dan kewangan) yang mungkin boleh menjejaskan bentuk pertanyaan audit, menghadkan pendedahan atau kelemahan penemuan audit;

[ii] Penglibatan sebelum ini dengan pihak pengurusan auditi dalam membuat

keputusan yang boleh mempengaruhi operasi semasa entiti; [iii] Ide awalan atau sikap berat sebelah, yang dicetuskan melalui hubungan

peribadi atau politik dan tanggapan mengenai seseorang individu, objektif atau aktiviti pihak auditi;

[iv] Pernah menyempurnakan tugasan khusus sama ada sebagai seorang

kakitangan atau agen kepada pihak auditi; dan [v] Kepentingan kewangan dalam organisasi pihak auditi.


6

Kelemahan Luaran [e] Faktor luaran Jabatan Audit Negara juga boleh menghadkan atau mengganggu

kebebasan Jabatan. Juruaudit hendaklah peka kepada keadaan sedemikian dan melaporkannya kepada peringkat pengurusan yang berkaitan di dalam jabatan. Antara faktor luaran yang boleh menjejaskan kerja pengauditan adalah: [i] Kekangan kewangan atau sumber lain yang diperlukan dalam

perlaksanaan aktiviti atau program audit khusus, yang dianggap penting dalam memenuhi tanggungjawab berkanun yang diamanahkan kepada Ketua Audit Negara;

[ii] Campur tangan dalam pengagihan kakitangan audit bagi menjalankan

tugasan atau aktiviti khusus; [iii] Pengaruh yang boleh menjejaskan pekerjaan dan kemajuan kerjaya

ataupun menafikan peluang yang ada atas sebab selain daripada kecekapan;

[iv] Sekatan yang tidak wajar berhubung dengan masa yang ditetapkan untuk

menyempurnakan sesuatu pengauditan; [v] Kuasa untuk mengatasi atau mempengaruhi pertimbangan juruaudit

berkenaan dengan kesesuaian kandungan laporan audit; [vi] Sekatan untuk memperolehi sumber maklumat seperti buku, rekod dan

dokumen sokongan, media elektronik atau penafian hak untuk mendapatkan penjelasan daripada pegawai pihak auditi; dan

[vii] Campur tangan atau aktiviti terancang bagi mempengaruhi skop atau

perlaksanaan audit dan isi kandungan, pendapat, kesimpulan dan laporan audit.

[f] Secara amnya, juruaudit boleh memberi khidmat nasihat profesional kepada pihak

pengurusan auditi melalui saluran seperti surat pengurusan, komunikasi lisan, mesyuarat rasmi dan/atau laporan audit rasmi. Namun, sikap berhati-hati perlu ditekankan dalam memberi nasihat sedemikian dan harus diingatkan bahawa pihak pengurusan auditi adalah bertanggungjawab sepenuhnya dalam membuat keputusan dan melaksanakannya. Pembabitan langsung dalam merangka polisi pihak auditi harus dielakkan, walau bagaimanapun dalam perkara yang berkaitan dengan pengurusan kewangan dan pembangunan sistem, juruaudit digalakkan untuk memberikan komen dari segi aspek kawalan dalaman.


7

2. 4 KETELITIAN PROFESIONAL YANG SEWAJARNYA [a] Standard am yang ketiga adalah:

Ketelitian profesional yang sewajarnya hendaklah diamalkan semasa melaksanakan pengauditan dan dalam menyediakan laporan berkaitan.

[b] Juruaudit hendaklah mengamalkan ketelitian profesional yang sewajarnya dalam:

[i] Menentukan jenis, kualiti dan kuantiti bukti yang diperlukan;

[ii] Mengumpulkan dan menilaikan bukti; dan

[iii] Melaporkan penemuan audit.

[c] Seksyen 6 Akta Audit 1957, di samping menetapkan apa yang perlu diaudit,

membenarkan Ketua Audit Negara menjalankan pemeriksaan yang beliau rasakan perlu. Kuasa yang diamanahkan kepada Ketua Audit Negara perlu dilaksanakan secara berhati-hati agar objektif dapat dicapai. Ketelitian profesional yang sewajarnya, yang dinyatakan di bawah standard ini, merupakan faktor panduan asas dalam melaksanakan amanah tersebut.

[d] Standard ini tidak bermakna juruaudit bertanggungjawab sepenuhnya untuk mencari dan melaporkan setiap penyelewengan atau ketidakpatuhan terhadap undang-undang dan peraturan. Oleh itu, juruaudit tidak bertanggungjawab sepenuhnya untuk memberikan kepastian yang mutlak bahawa tidak ada sebarang kesilapan wujud oleh kerana pendapat audit dibuat berdasarkan kepada liputan audit.

[e] Perlu ditekankan di sini, bahawa standard ini memerlukan satu kualiti prestasi

profesional yang bersesuaian dengan kompleksiti sesuatu tugasan. Kerja tersebut perlu dilaksanakan secara profesional. Standard ini juga mewajibkan juruaudit agar berwaspada dengan situasi atau transaksi yang boleh menjadi petunjuk kepada penipuan, perbelanjaan yang tidak sah atau mengikut peraturan, pelanggaran peraturan, undang-undang dan polisi yang telah ditetapkan serta pembaziran dan ketidakcekapan.

[f] Audit luar bukan merupakan pengganti kepada kawalan dalaman. Tanggungjawab

untuk mewujudkan prosedur dan kawalan yang mencukupi untuk mengelakkan penyelewengan dan kesalahan, pembaziran dan ketidakcekapan dan untuk menggalakkan pematuhan kepada polisi dan prosedur yang ditetapkan boleh dicapai menerusi satu sistem pentadbiran yang kukuh dan melalui kawalan dalaman perakaunan dan audit dalam. Peranan audit luar yang utama adalah untuk menilai keberkesanan kawalan tersebut, menentukan kawalan tersebut beroperasi dan seterusnya penemuan dilaporkan.


8

[g] Dalam konteks ini, sikap ketelitian profesional yang sewajarnya bermakna juruaudit berdasarkan kepakaran, kemahiran dan pengalamannya hendaklah menggunakan pertimbangan yang sewajarnya untuk memilih ujian dan prosedur audit yang sesuai untuk mengumpul dan menilai bukti serta menyediakan laporan.

[h] Dalam menentukan ujian dan prosedur audit yang sesuai untuk mencapai

ketelitian profesional yang sewajarnya, perkara berikut perlu dipertimbangkan:

[i] Apa yang diperlukan untuk mencapai objektif audit; [ii] Material relatif perkara yang mana ujian audit akan digunakan; [iii] Keberkesanan kawalan dalaman; dan [iv] Anggaran kos kerja berbanding dengan faedah yang akan diperolehi.

[i] Kualiti kerja audit dan laporan yang berkaitan bergantung kepada sejauh mana:

[i] Ujian dan prosedur direka bentuk dengan sempurna untuk memenuhi objektif yang dirancang serta dilaksanakan oleh kakitangan yang cekap;

[ii] Penemuan dan kesimpulan adalah berdasarkan kepada suatu penilaian yang objektif terhadap semua fakta yang berkaitan;

[iii] Fakta dan kesimpulan dalam laporan disokong sepenuhnya oleh maklumat yang diperolehi atau dibangunkan semasa pengauditan;

[iv] Proses audit mematuhi standard dan juga amalan pengauditan yang

diterima umum di sektor awam; dan [v] Semakan dilakukan pada setiap peringkat penyeliaan ke atas kerja yang

dilakukan dan juga ke atas pertimbangan yang dibuat oleh mereka yang membantu dalam membuat pemeriksaan tersebut.

[j] Ketelitian profesional yang sewajarnya juga merangkumi kerja susulan ke atas

penemuan audit sebelumnya untuk menentukan sama ada langkah pembetulan telah diambil tindakan yang sewajarnya. Juruaudit perlu menimbangkan untuk melaporkan isu yang dibangkitkan daripada pengauditan lepas yang mana tidak ada tindakan pembetulan diambil.


9

2.5 JAMINAN KUALITI

[a] Standard am yang keempat adalah:

Jabatan Audit Negara perlu mempunyai polisi dan prosedur kawalan kualiti yang bersesuaian.

[b] Standard ini meletakkan tanggungjawab kepada Jabatan Audit Negara untuk mewujudkan polisi dan prosedur kawalan kualiti yang bersesuaian. Pihak Jabatan perlu menerangkan mengenai polisi dan prosedur kawalan kualitinya kepada kakitangan melalui pendekatan yang sesuai agar boleh difahami oleh semua pihak.

[c] Dasar dan prosedur kawalan kualiti yang diwujudkan oleh Jabatan perlu memberi kepastian yang munasabah bahawa: [i] Ia telah diwujudkan dan mengikut polisi dan prosedur pengauditan yang

mencukupi; dan [ii] Ia telah menerimapakai dan mengamalkan standard pengauditan yang

digunapakai.

Walau bagaimanapun, sifat serta liputan polisi dan prosedur kawalan kualiti jabatan bergantung kepada faktor seperti saiz, jenis kerja, struktur organisasi dan pertimbangan kos-faedah yang bersesuaian.

[d] Untuk mendapatkan jaminan kualiti, juruaudit perlu berhati-hati dalam memberi arahan, menyelia dan menyemak kerja yang diagihkan kepada pembantunya. Juruaudit juga perlu mendapatkan kepastian yang munasabah bahawa kerja yang dilakukan oleh juruaudit atau pakar lain adalah memadai bagi memenuhi keperluannya. Pembelajaran dan latihan yang berterusan juga membantu untuk mencapai kehendak jaminan kualiti.

[e] Mekanisme jaminan kualiti termasuk:

[i] mengkaji semula perancangan audit kerja yang dirancang boleh disemak semula oleh pihak pengurusan yang tidak terlibat dengan tugas tersebut untuk memastikan bahawa pertimbangan yang sewajarnya telah diberi kepada perkara yang difikirkan penting untuk menyiapkan dengan jayanya kerja di peringkat perancangan.

[ii] kajian semula yang berterusan kerja bagi semua tugasan yang dilakukan

adalah tertakluk kepada semakan semula secara berterusan oleh pengurus dan penyelia. Semakan semula adalah penting untuk menjamin kualiti kerja audit yang dijalankan dan menggalakkan kemajuan kerjaya anggota melalui maklum balas dan latihan sambil bekerja.


10

[iii] semakan semula tugasan semua tugasan yang telah diselesaikan haruslah dikaji semula sebelum sebarang laporan audit ditandatangani dan dikeluarkan; dan

[iv] program semakan tahunan proses semakan bebas terhadap sampel kajian

audit yang telah dijalankan akan membolehkan pihak pengurusan Jabatan Audit Negara mengetahui sebarang kelemahan mengenai metodologi dan amalan semasa yang sedang digunakan.

Program Kajian Semula Jaminan Kualiti

[f] Program kajian semula jaminan kualiti merupakan siri semakan semula secara bebas oleh peer yang dijalankan oleh Jabatan Audit Negara untuk menilai kualiti kerja secara keseluruhan. Hasil program ini hendaklah dilaporkan kepada pihak pengurusan atasan Jabatan Audit Negara. Sesuatu program kajian semula akan meneliti isu kepatuhan kepada polisi dan prosedur dan mengenal pasti bidang yang boleh menambah baik polisi dan prosedur atau menilai sama ada kualiti kerja yang dijalankan menepati objektif yang telah ditentukan.

[g] Program kajian semula jaminan kualiti secara amnya adalah untuk memastikan

bahawa tugas yang dipilih atau kumpulan tugas yang dijalankan adalah mengikut proses dan kualiti yang telah ditetapkan. Ia merangkumi program tahunan semakan semula dan semakan semula secara ad-hoc terhadap tugas yang dijalankan pada bila-bila masa.

[h] Tugas yang dipilih oleh pihak pengurusan Jabatan Audit Negara hendaklah

seeloknya mewakili kesemua tugas yang telah dijalankan oleh Jabatan Audit Negara. Semak semula hendaklah meliputi tugas yang berisiko tinggi, tugas utama dan sebahagian tugas kecil.

[i] Ahli pasukan semakan semula akan dipilih oleh pihak pengurusan Jabatan Audit

Negara berdasarkan pengetahuan dan pengalaman mereka dan secara amnya dari kalangan pengurus audit. Ahli juga hendaklah bebas daripada tugas yang disemak.

[j] Laporan mengenai program semakan kualiti hendaklah mengandungi ringkasan

bagi semua ulasan termasuklah tugas yang dipilh (bilangan dan jenis), penemuan dan sebarang syor. Laporan tidak tertumpu pada sesuatu pengauditan sahaja tetapi meringkaskan penemuan yang dikenal pasti semasa program semakan semula.

Kawalan Kualiti [k] Prosedur kawalan kualiti haruslah dirangka untuk memastikan pengauditan

dikendalikan mengikut standard audit yang ditetapkan.


11

[l] Polisi dan prosedur am kawalan kualiti Jabatan Audit Negara hendaklah disebarkan kepada anggota dengan cara yang mudah supaya ia difahami dan boleh dilaksanakan. Kawalan kualiti memerlukan pemahaman yang jelas tentang tanggungjawab yang harus dilaksanakan terhadap sesuatu keputusan yang diambil. Adalah menjadi tanggungjawab setiap individu yang terlibat dalam audit untuk mengenal pasti dan memahami tanggungjawab sepenuhnya.

[m] Pengurus audit bertanggungjawab mengenai urusan tugasan harian audit termasuk

perancangan terperinci, pelaksanaan audit, menyelia anggota, melapor kepada pihak pengurusan Jabatan Audit Negara dan penyediaan laporan audit.


12

3 STANDARD KERJA PENGAUDITAN

3.1 TUJUAN Bahagian ini menghuraikan kerja pengauditan kewangan dan prestasi. Tujuan standard

ini adalah untuk mewujudkan rangka kerja menyeluruh bagi perlaksanaan dan pengurusan kerja audit yang perlu diikuti oleh juruaudit untuk mencapai objektif yang telah ditetapkan.

3.2 PERANCANGAN AUDIT [a] Standard kerja pengauditan kewangan dan prestasi yang pertama adalah:

Juruaudit perlu merancang kerjanya untuk membolehkannya melaksanakan pengauditan dengan berhemat, berkesan, cekap dan tepat pada masanya.

[b] Perancangan audit yang rapi membantu untuk memastikan perhatian yang

sewajarnya ditumpukan kepada bidang pengauditan yang penting, masalah dikenal pasti dengan awal dan kerja disempurnakan secara cepat.

[c] Perancangan bertujuan untuk memfokuskan perhatian kepada isu yang signifikan agar kelewatan dalam menyediakan sijil dan laporan audit dapat dielakkan. Rancangan hendaklah sentiasa disemak ketika dalam proses perlaksanaan dan di mana perlu, dikaji semula.

[d] Juruaudit perlu merancang langkah dan prosedur audit untuk menguji pematuhan

kepada peruntukan perundangan dan peraturan yang berkuatkuasa. Dalam berbuat demikian, juruaudit juga perlu mereka bentuk langkah dan prosedur audit untuk memberi kepastian yang munasabah untuk mengesan penipuan dan kesilapan yang mungkin mempunyai kesan langsung dan material ke atas angka dalam penyata kewangan atau penemuan berkaitan pengauditan kewangan.

Rancangan Audit Dua Tahun

[e] Aktiviti sektor awam adalah sangat luas dan kebanyakannya merangkumi

kawasan geografi yang luas. Skop aktiviti dan peruntukan kewangan yang terlibat dalam aktiviti berkenaan mungkin berbeza dari tahun ke tahun. Juruaudit yang bertanggungjawab dalam perancangan perlu mengetahui tentang organisasi dan corak aktiviti semua entiti yang tertakluk kepada pengauditannya.

[f] Memandangkan skop aktiviti yang diliputi oleh kebanyakan entiti sektor awam

adalah luas, adalah mustahil untuk mengaudit kesemua aktiviti sesebuah entiti setiap tahun. Pengauditan terhadap aktiviti khusus bagi sesebuah entiti


13

dilaksanakan secara pusingan bagi tempoh antara 1 hingga 2 tahun. Untuk memastikan satu liputan audit yang teratur dan mencukupi terhadap setiap aktiviti utama entiti yang tertakluk di bawah kuasa Ketua Audit Negara, maka rancangan 2 tahun disediakan. Rancangan ini juga menetapkan strategi dan polisi umum bagi memenuhi tanggungjawab yang diamanahkan kepada Ketua Audit Negara.

Rancangan Audit Tahunan

[g] Satu rancangan operasi tahunan yang memperincikan tugasan audit yang khusus,

peruntukan kakitangan dan sumber lain dan juga tempoh masa bagi setiap tugasan disediakan untuk setiap tahun kewangan. Untuk memastikan satu operasi kerja yang cekap dan berkesan, adalah perlu bagi rancangan tahunan tersebut digubal dan diawasi dengan rapi.

[h] Pembangunan rancangan perlu diselaraskan antara Bahagian dan Cawangan agar

peranan dan tanggungjawab boleh difahami sepenuhnya dan ia membolehkan peruntukan sumber dibuat berdasarkan kepada keutamaan jabatan secara keseluruhan dan kepada materialiti tugasan audit secara relatif. Perancangan tersebut juga perlu bersifat fleksibel agar jika berlaku sebarang perubahan dalam keutamaan, maka keadaan tersebut dapat disesuaikan. Perancangan itu juga perlu mengelakkan kerja yang bertindih dan membolehkan pengharmonian prosedur pengauditan diwujudkan, terutamanya bagi pengauditan yang dijalankan secara across the board apabila pengauditan bagi aktiviti entiti yang dilaksanakan di lokasi berlainan oleh pegawai yang lain.

[i] Perancangan operasi yang sempurna perlu mengambil kira perkara berikut:

[i] Materialiti secara relatif, signifikan dan kompleksiti setiap tugasan audit;

[ii] Gred dan jumlah kakitangan yang diperlukan bagi setiap tugasan;

[iii] Kewujudan dan kebolehpercayaan terhadap Unit Audit Dalam dan entiti lain yang menjalankan fungsi semakan serta penyelarasan pengauditan dengan aktiviti organisasi tersebut;

[iv] Kesesuaian prosedur dan metodologi pengauditan yang sedang digunakan;

[v] Kekangan yang berkaitan dengan keperluan pengauditan dan laporan

terhadap bilangan entiti yang besar tanpa sebarang kelewatan; dan [vi] Format dan kandungan umum laporan yang perlu disediakan.


14

Memorandum Rancangan Audit (MRA) [j] Untuk memastikan semua perkara signifikan yang timbul daripada sesuatu

pengauditan dikendalikan secara sistematik, MRA hendaklah dibangunkan untuk pengauditan bagi setiap entiti dan tugasan audit.

[k] MRA membolehkan satu pendekatan yang sistematik untuk memperuntukan

tugasan audit kepada penyelia dan pegawai, serta memastikan kerja audit dijalankan secara berhemat, berkesan dan mengikut tempoh masa. Program tersebut juga perlu menjadi asas kepada penyediaan rekod terhadap kerja yang dijalankan.

[l] Pertimbangan profesional perlu diamalkan dalam setiap aktiviti perancangan. MRA perlu menyediakan maklumat berkenaan:

[i] Definisi yang jelas mengenai objektif audit agar juruaudit dapat mengenal

pasti isu yang memerlukan pendapat audit dibuat dan kesimpulan audit dicapai;

[ii] Skop pengauditan, iaitu bidang tertentu dan liputan audit; [iii] Keperluan laporan termasuk garis panduan am berkenaan dengan format

dan jenis maklumat; [iv] Materialiti dan tahap risiko audit yang boleh diterima; [v] Latar belakang organisasi yang diaudit, merangkumi hal perundangan dan

kuasa yang mentadbir penubuhannya, sistem pengurusan, lokasi utama operasi, butiran utama hasil dan perbelanjaan, aset dan liabiliti, kelemahan yang sedia ada atau yang dikenal pasti melalui pengauditan lepas;

[vi] Corak, had dan tempoh masa prosedur audit yang perlu dilaksanakan; [vii] Had pergantungan terhadap juruaudit dalam; [viii] Jumlah kos pengauditan termasuk anggaran masa, peruntukan sumber dan

personel serta jenis kepakaran yang diperlukan; [ix] Kawalan pada peringkat yang signifikan untuk menilai kemajuan

perlaksanaan pengauditan.


15

3.3 PENYELIAAN

[a] Standard kerja pengauditan kewangan dan prestasi yang kedua adalah:

Semua kerja pengauditan perlu diselia dengan sempurna.

[b] Untuk menghasilkan kerja yang bermutu tinggi, standard ini mengkehendaki setiap penyelia audit memberi panduan yang sesuai kepada semua kakitangan yang melaksanakan pengauditan. Penyeliaan yang rapi hendaklah bermula pada permulaan rancangan kerja sehinggalah ke peringkat pelaporan. Penyelia perlu merangka jadual penyeliaannya dan memaklumkan berkenaan dengan apa yang berlaku pada peringkat pelaksanaan tugasan audit.

[c] Tugasan audit yang diserahkan kepada seseorang juruaudit hendaklah bersesuaian

dengan latihan, pengalaman dan kelayakan mereka. Setiap penyelia audit hendaklah memastikan bahawa pegawainya faham mengenai:

[i] Tugas mereka serta apa yang perlu dicapai sebelum memulakan kerja;

[ii] Kaedah dan prosedur yang akan digunakan dan objektifnya;

[iii] Tempoh masa bagi menyemak semula dan menyiapkan kerja.

[d] Sekiranya kerja tersebut bersifat berulangan dan pegawai yang bertugas

mempunyai pengalaman mengenainya atau telah menunjukkan kemahiran dalam bidang tugas tersebut, maka peranan penyelia audit lebih bersifat umum. Untuk pegawai yang kurang berpengalaman, penyelia perlu lebih terperinci serta memberi bimbingan kepada kakitangannya tentang bagaimana sesuatu tugasan dilakukan. Ia merupakan tugas bagi setiap penyelia untuk menyediakan latihan sambil bekerja yang mencukupi kepada semua pegawai di bawah seliaan beliau.

[e] Semak semula oleh penyelia adalah untuk memastikan:

[i] Semua program dan prosedur yang telah ditentukan dijalankan dengan

sempurna;

[ii] Kertas kerja atau bahan bukti yang dikumpul semasa kerja dilaksanakan adalah lengkap dan menjadi asas untuk semua penemuan, kesimpulan dan penyediaan laporan;

[iii] Objektif audit yang ditentukan telah dicapai; dan

[iv] Kerja pengauditan telah dilaksanakan dengan ketelitian profesional yang sewajarnya.


16

[f] Semak semula seliaan terhadap kerja yang dilaksanakan harus didokumenkan dengan sempurna dan menjadi sebahagian daripada kertas kerja audit.

3.4 KAWALAN DALAMAN

[a] Standard kerja pengauditan kewangan dan prestasi yang ketiga adalah: Suatu pemahaman yang mencukupi mengenai sistem kawalan dalaman

perlu diperolehi bagi melahirkan pendapat mengenai kebolehpercayaan, ketelitian dan integriti sistem dan prosedur entiti dan merancang pengauditan, menentukan corak, pemasaan dan had ujian audit yang akan dijalankan.

[b] Pihak pengurusan bertanggungjawab untuk mewujudkan satu sistem kawalan

dalaman yang berkesan. Kawalan dalaman merangkumi rancangan organisasi, kaedah dan prosedur yang diterima pakai oleh pengurusan untuk memastikan matlamat dan objektif organisasi dicapai, sumber dilindungi serta data yang boleh dipercayai, diselenggara dan didedahkan secara saksama dalam laporan.

Keperluan Tambahan bagi Pengauditan Kewangan

[c] Juruaudit lebih memberi perhatian kepada polisi, prosedur serta sistem kawalan

dalaman yang berkaitan dengan keupayaan entiti untuk merekod, memproses, meringkaskan serta melaporkan data kewangan sejajar dengan pernyataan yang terkandung dalam penyata kewangan, butiran dan maklumat kewangan, untuk memastikan pematuhan kepada undang-undang dan peraturan. Walau bagaimanapun, polisi dan prosedur lain mungkin relevan jika ia berhubung kait dengan data yang digunakan oleh juruaudit dalam melaksanakan prosedur audit. Ini mungkin termasuk, contohnya, polisi dan prosedur yang berkaitan dengan data bukan kewangan yang digunakan oleh juruaudit dalam melakukan prosedur analitikal.

Keperluan Tambahan bagi Pengauditan Prestasi

[d] Tumpuan kepada penilaian kawalan dalaman dalam kes pengauditan prestasi

adalah seperti berikut; [i] Pengauditan ekonomi dan kecekapan: Juruaudit perlu menilai prosedur,

amalan dan kawalan yang berkaitan dengan polisi, program, fungsi dan aktiviti untuk memastikan pengurusan sumber dilakukan secara berhemat dan cekap.

[ii] Pengauditan Program: Juruaudit perlu menilai prosedur, amalan dan

kawalan yang berkait secara khusus bagi mencapai matlamat dan objektif


17

yang ditetapkan oleh undang-undang atau peraturan bagi organisasi, program, aktiviti atau fungsi.

3.5 PEMATUHAN KEPADA UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN

[a] Standard kerja pengauditan kewangan dan prestasi yang keempat adalah: Ujian perlu dilakukan untuk menentukan pematuhan kepada undang-

undang dan peraturan yang diterima pakai untuk memenuhi objektif pengauditan.

[b] Di sektor awam, pematuhan kepada perundangan, peraturan dan polisi adalah

penting kerana organisasi, program, perkhidmatan, aktiviti dan fungsi kerajaan adalah dikawal melalui peruntukan undang-undang serta tertakluk kepada peraturan yang lebih khusus.

[c] Standard ini meletakkan tanggungjawab kepada juruaudit untuk mereka bentuk

langkah dan prosedur yang akan memberikan kepastian yang munasabah bahawa entiti yang diaudit telah mematuhi keperluan perundangan dan peraturan yang diterima pakai oleh pihak auditi di mana, jika tidak diikuti akan menjejaskan keputusan audit.

[d] Pihak pengurusan adalah bertanggungjawab untuk membangunkan satu sistem

kawalan dalaman yang berkesan untuk memastikan pematuhan kepada perundangan, peraturan dan polisi dipatuhi. Dalam merangka langkah dan prosedur untuk menilai pematuhan, juruaudit perlu mempertimbangkan kawalan dalaman entiti.

[e] Corak keperluan perundangan dan peraturan yang akan dinilai oleh juruaudit adalah seperti di bawah:

[i] Ekonomi dan kecekapan: Pematuhan kepada perundangan dan peraturan

boleh mempengaruhi secara signifikan perolehan, perlindungan dan penggunaan sumber entiti serta kuantiti, kualiti, pemasaan dan kos produk dan perkhidmatan yang dihasilkan dan ditawarkan.

[ii] Program: Pematuhan kepada perundangan dan peraturan berkaitan

aktiviti dan fungsi dijalankan selaras dengan objektif program, aktiviti dan fungsi entiti; cara mana program dan perkhidmatan akan dilaksanakan dan sasaran program atau perkhidmatan tersebut.

[f] Juruaudit hendaklah menentukan keperluan undang-undang dan peraturan untuk

dipertimbangkan dalam pengauditannya. Tanggungjawab ini memerlukan juruaudit yang membuat perancangan berpengetahuan berkenaan keperluan pematuhan yang berkaitan dengan perkara yang diaudit. Juruaudit hendaklah


18

menggunakan pertimbangan profesional dalam menentukan peraturan dan undang-undang yang mungkin mempunyai kesan yang signifikan terhadap objektif audit.

[g] Maklumat berkenaan keperluan undang-undang dan peraturan boleh diperolehi daripada beberapa sumber. Sumber maklumat yang baik boleh didapati daripada entiti yang diaudit itu sendiri. Apabila pembiayaan melibatkan peringkat kerajaan yang berbeza dan sumbernya diketahui, juruaudit boleh mendapatkan dan/atau menyokong maklumat mengenai keperluan berkaitan daripada entiti yang membiayai. Juruaudit harus merujuk kepada penasihat perundangan sekiranya timbul persoalan mengenai pemakaian dan penafsiran undang-undang dan peraturan.

[h] Sekiranya penilaian pematuhan kepada perundangan dan peraturan perlu dilakukan, juruaudit hendaklah mereka bentuk pengauditan agar memberi satu kepastian yang munasabah untuk mengesan penyelewengan dan tindakan yang bercanggah dengan perundangan yang boleh mempengaruhi objektif audit. Dalam melaksanakan pengauditan seperti yang digariskan oleh standard, juruaudit memilih dan melaksanakan langkah dan prosedur audit yang mengikut pertimbangan profesional adalah sesuai untuk mencapai objektif audit. Langkah serta prosedur audit tersebut direka bentuk untuk memperolehi bukti yang mencukupi, kukuh dan relevan yang boleh dijadikan asas yang munasabah dalam membuat pertimbangan dan kesimpulan mengenai objektif pengauditan.

[i] Adalah menjadi tanggungjawab juruaudit apabila menilai pematuhan kepada

perundangan dan peraturan untuk:

[i] Menilai setiap keperluan pematuhan yang diterima pakai, risiko bahawa penyelewengan dan tindakan tidak sah boleh berlaku.

[ii] Berasaskan penilaian, membentuk langkah dan prosedur untuk memberi

kepastian yang munasabah dalam mengesan penyelewengan atau tindakan tidak sah.

[j] Apabila langkah dan prosedur audit menunjukkan tanda bahawa penyelewengan

dan kesalahan telah atau mungkin telah berlaku, juruaudit perlu menentukan setakat mana kesan tindakan tersebut boleh mempengaruhi keputusan audit. Dalam pengauditan prestasi, juruaudit perlu peka terhadap situasi atau transaksi yang mungkin akan menunjukkan tanda penyelewengan dan tindakan yang tidak sah. Juruaudit juga perlu berwaspada terhadap kemungkinan berlakunya kesilapan, ketidakbiasaan dan tindakan tidak sah yang mungkin memberi kesan langsung dan material terhadap penyata kewangan dan keputusan pengauditan pematuhan.

[k] Apabila juruaudit menerima maklumat yang menunjukkan tanda berlakunya

penyalahgunaan dan ketidakbiasaan, juruaudit hendaklah mempertimbangkan


19

kesan daripada tindakan tersebut ke atas hasil pengauditan. Sekiranya, tindakan tersebut mempengaruhi hasil audit secara signifikan, juruaudit perlulah melanjutkan langkah dan prosedur audit seperti diperlukan:

[i] Untuk menentukan sama ada tindakan tersebut benar berlaku; dan [ii] Jika berlaku, untuk menentukan sejauh mana tindakan tersebut

menjejaskan keputusan audit.

3.6 BUKTI AUDIT

[a] Standard kerja pengauditan kewangan dan prestasi yang kelima adalah: Juruaudit perlu memperolehi bukti audit yang sesuai dan mencukupi

menerusi pelaksanaan prosedur pematuhan dan substantif untuk membolehkannya membuat kesimpulan yang munasabah yang menjadi asas kepadanya untuk memberikan pandangan mengenai maklumat kewangan serta memberi pertimbangan terhadap organisasi, program, aktiviti atau fungsi yang diaudit.

[b] Bukti audit merupakan maklumat yang dikumpul dan digunakan untuk

menyokong penemuan audit. Rumusan dan syor dalam laporan audit adalah berasaskan kepada bukti tersebut.

[c] Bukti audit yang mencukupi, sesuai dan relevan perlu diperolehi melalui kaedah

seperti pemeriksaan, pemerhatian, pertanyaan, pengesahan, pengiraan dan analisis untuk menyokong pendapat atau laporan audit.

[d] Di bawah peruntukan Akta Audit 1957, Ketua Audit Negara mempunyai kuasa untuk mengakses semua maklumat yang diperlukan untuk menyempurnakan pengauditannya. Walaupun kuasa Ketua Audit Negara telah diturunkan kepada semua juruaudit, namun pada amalannya, kuasa untuk memeriksa atau memperolehi maklumat yang bersifat rahsia adalah dihadkan kepada juruaudit yang lebih kanan. Ini bertujuan untuk melindungi kerahsiaan maklumat tersebut.

[e] Bukti yang diperlukan untuk menyokong penemuan juruaudit adalah: [i] Bukti fizikal yang diperolehi melalui pemerhatian terhadap perlakuan

seseorang, peristiwa dan pemeriksaan harta benda. Bukti tersebut boleh dalam bentuk gambar, carta, peta, graf atau bentuk lain. Gambar yang menunjukkan sesuatu keadaan yang tidak selamat adalah lebih jelas berbanding dengan penerangan secara bertulis;

[ii] Bukti lisan yang diperolehi melalui penyataan yang diberi pertanyaan atau

temu bual. Penyataan ini boleh memberi maklumat penting yang sukar


20

diperolehi melalui lain-lain pendekatan audit. Penyataan lisan ini boleh dibuat oleh anggota auditi, orang yang berkepentingan dalam program pelanggan yang diaudit, pakar rujuk dan juru perunding serta orang awam;

Sekiranya bukti lisan hendak dijadikan bukti audit, ia perlu disokong dengan: Pengakuan bertulis daripada orang yang ditemu duga; penyataan daripada berbagai-bagai sumber bebas yang memberi fakta yang sama; memeriksa rekod berkaitan. Dalam menilai kebolehpercayaan dan kesesuaian bukti lisan ini, juruaudit perlu mengambil kira tentang kredibiliti pemberi maklumat dari segi kedudukan, pengetahuan, kepakaran dan keikhlasan orang yang ditemu bual.

[iii] Bukti dokumentari yang boleh didapatkan sama ada secara luaran atau

dalaman. Bukti dokumentari luaran termasuklah surat atau memorandum yang diterima oleh auditi, inbois pembekal, pajakan, kontrak, laporan audit luaran dan dalaman dan laporan lain serta pengesahan daripada pihak ketiga. Bukti dokumentari dalaman adalah terdiri daripada polisi dan prosedur dalaman, rekod perakaunan, salinan surat-menyurat, deskripsi tugas, pelan, belanjawan, laporan pengurusan, carta aliran sistem, reka bentuk sistem, manual operasi dan struktur organisasi;

[iv] Bukti analitikal yang diperolehi daripada analisis dan pengesahan data.

Analisis tersebut melibatkan perkiraan, analisis nisbah, trend dan corak data yang diambil daripada auditi atau sumber tertentu; dan

[v] Bukti elektronik yang diperolehi melalui teknik pengauditan berkomputer

iaitu Computer Assisted Audit Techniques & Tools (CAATTs). Ia boleh digunakan untuk pensampelan transaksi data dan menguji sistem secara keseluruhan.

[f] Kebolehpercayaan bukti audit dipengaruhi oleh sumbernya - visual, dokumentari

atau lisan. Memandangkan kebolehpercayaan bukti audit bergantung kepada keadaan di mana ia diperolehi, ciri berikut mungkin berguna dalam menilai kebolehpercayaan bukti audit:

[i] Bukti luaran (contohnya, pengesahan yang diterima daripada pihak ketiga)

lebih dipercayai daripada bukti dalaman.


21

[ii] Bukti dalaman adalah lebih dipercayai sekiranya kawalan dalaman memuaskan.

[iii] Bukti yang diperolehi oleh juruaudit sendiri melalui pemeriksaan fizikal,

pemerhatian, pengiraan dan semakan adalah lebih dipercayai berbanding dengan yang diperolehi daripada entiti.

[iv] Bukti dalam bentuk dokumen asal adalah lebih meyakinkan berbanding

salinan fotostat (sekiranya salinan asal difotostat, juruaudit hendaklah mengenal pasti sumber yang asal dan tarikh salinan dibuat). Salinan fotostat yang dianggap penting hendaklah disahkan oleh pihak berkuasa yang berkaitan.

[v] Bukti lisan yang disokong secara bertulis adalah lebih meyakinkan

berbanding bukti lisan semata-mata.

[g] Juruaudit hendaklah mengamalkan pertimbangan profesional dalam menentukan corak dan had bukti yang perlu diperolehi. Juruaudit perlu bersikap objektif dan berhati-hati dalam mengumpul dan menilai bukti. Dalam hal ini, bukti yang mencukupi, sesuai dan relevan mempunyai maksud seperti berikut:

[i] Bukti mencukupi - mementingkan bukti yang mencukupi. Ia berkaitan

dengan kuantiti bukti yang diperlukan oleh juruaudit dalam sesuatu keadaan tertentu. Secara amnya, kuantiti bukti yang diperlukan seharusnya bergantung kepada materialiti dan signifikannya sesuatu isu terutamanya apabila terdapat potensi untuk berlaku kesilapan dan ketidakbiasaan yang material. Kadang-kalanya, bukti yang dikumpul mungkin menggambarkan persepsi yang berlawanan. Dalam keadaan sedemikian, juruaudit hendaklah menimbangkan secara berhati-hati keperluan untuk mendapatkan maklumat tambahan. Jika didapati sesuai, persampelan statistik dan analisis perlu dilaksanakan kerana ia berkesan dan kosnya rendah.

[ii] Kesesuaian bukti - berkait dengan aspek kualitatif sesuatu bukti.

Sekiranya terdapat keraguan mengenai kebolehpercayaan sesuatu bukti, juruaudit perlu mempertimbangkan prosedur alternatif bagi mengesahkan kebenaran bukti tersebut.

[iii] Bukti yang relevan - berkaitan dengan mendapatkan jenis maklumat

yang relevan untuk mencapai objektif audit. Fakta yang digunakan untuk menghasilkan pendapat audit atau penemuan audit mestilah mempunyai satu matlamat yang logikal dan hubungan yang munasabah dengan objektif audit. Bukti yang tidak berkaitan perlu digugurkan dalam membuktikan sesuatu pendapat atau sebaliknya. Memandangkan pengumpulan bukti melibatkan masa dan kos, maka maklumat yang berlebihan dan tidak sah perlu dihindari.


22

Kertas Kerja [h] Kertas kerja adalah dokumen yang relevan yang dikumpul dan dihasilkan semasa

menjalankan pengauditan. Kertas kerja hendaklah mengandungi dokumen yang merekodkan perancangan audit, corak, tempoh dan sejauh mana prosedur audit dilaksana, hasil dan rumusan audit daripada bukti yang diperolehi.

[i] Kertas kerja merupakan perantara kerja pengauditan dan laporan audit. Ia mesti

lengkap dan terperinci supaya pengauditan yang dijalankan boleh difahami. Oleh itu, kertas kerja perlu mengandungi bukti yang dikumpul yang dapat menyokong pendapat, rumusan dan analisis dalam laporan tersebut. Polisi dan prosedur bagi penyediaan dan penyelenggaraan kertas kerja perlu diwujudkan termasuk penjagaan keselamatan dan tempoh penyimpanan untuk memenuhi keperluan perundangan dan pentadbiran.

[j] Sebagai satu panduan umum, kertas kerja perlu mempunyai 7 ciri utama seperti berikut:

[i] Kesempurnaan dan Ketepatan

Kertas kerja hendaklah sempurna dan tepat. Ia perlu mengandungi bukti yang cukup untuk menyokong hasil pemerhatian, rumusan dan syor, dengan menunjukkan corak serta pemeriksaan yang dijalankan.

[ii] Jelas dan Padat

Kertas kerja hendaklah jelas dan padat. Sesiapa yang menggunakan kertas kerja akan memahami maksud, jenis dan skop kerja yang telah dilaksanakan, serta rumusan yang dibuat, tanpa penerangan tambahan secara lisan. Kertas kerja juga perlu mengandungi ringkasan, indeks dan rujukan silang terhadap dokumen yang ada.

[iii] Mudah disediakan

Kertas kerja hendaklah mudah disediakan. Ini dapat dilaksanakan dengan menggunakan jadual yang disediakan oleh auditi, borang audit yang telah dicetak serta format kertas kerja yang dijana secara automatik oleh komputer.

[iv] Mudah dibaca dan kemas

Kertas kerja hendaklah kemas dan mudah dibaca. Jika tidak, penggunaannya dalam penyediaan laporan akan menjadi terhad dan akan hilang nilainya sebagai bukti audit.


23

[v] Relevan Maklumat yang terkandung dalam kertas kerja hendaklah terhad kepada

perkara yang penting, berkaitan dan berguna berhubung dengan objektif yang ditetapkan untuk tugasan berkenaan.

[vi] Susunan

Kertas kerja hendaklah disusun dan disimpan dalam keadaan yang konsisten. Ia perlu disokong dengan satu indeks yang logik dan mudah dirujuk. Sistem fail dan indeks hendaklah membantu dalam rujuk silang dan mengelakkan maklumat yang sama ditunjukkan berulang kali.

Semua dokumen hendaklah dirujuk silang kepada kertas kerja yang berkaitan, dan sekiranya perlu kepada rancangan audit. Ini akan memudahkan rujukan kepada maklumat berkaitan dengan pengauditan yang dijalankan. Adalah juga mustahak supaya maklumat yang disimpan dalam media elektronik dirujuk silang dan diindeks.

Semua pengurus audit hendaklah cuba menggunakan pangkalan data, kemudahan carian dalam pakej proses perkataan, atau pakej perisian lain, kerana ia akan membantu dalam penyimpanan dan mendapatkan semula maklumat.

[vii] Mudah untuk Disemak Semula

Tugas penyemak/penyelia akan menjadi lebih mudah sekiranya kertas kerja mempunyai ciri tersebut di atas.

Semasa menyediakan kertas kerja, juruaudit perlu memberi pertimbangan kepada pengguna kertas kerja. Ini termasuk asas dalam memberi penemuan dan syor audit, serta membantu dalam memberi jawapan yang segera kepada pertanyaan yang dibangkitkan oleh badan perundangan.

[k] Amalan memastikan semua kertas kerja mempunyai penerangan yang jelas

tentang tujuannya adalah sangat berguna dalam memastikan bahawa maklumat yang dikumpulkan berkaitan dengan objektif dan pelaporan audit.

[l] Juruaudit perlu menilai semua bukti yang diperolehi serta menguji akan kelengkapan dan kesesuaiannya. Juruaudit juga perlu berwaspada terhadap


24

percanggahan bukti yang menyokong sesuatu kenyataan dengan kenyataan yang lain.

3.7 ANALISIS PENYATA KEWANGAN

[a] Standard kerja pengauditan kewangan yang keenam adalah: Juruaudit hendaklah memeriksa dan menganalisis penyata kewangan untuk

menentukan sama ada standard perakaunan yang boleh diterima untuk laporan kewangan dan pendedahan telah dipatuhi di mana perlu. Analisis penyata kewangan harus dilakukan sehingga ke satu tahap di mana satu asas yang rasional diperolehi untuk memberikan pendapat terhadap penyata tersebut. Berkenaan pengauditan akaun kerajaan, ia juga menentukan sama ada wang yang diagihkan seperti yang ditunjukkan di dalam akaun telah diperolehi secara sah dan digunakan untuk perkhidmatan atau tujuan yang telah ditetapkan dan sama ada perbelanjaan dibuat berdasarkan bidang kuasa yang mentadbirkannya.

[b] Analisis penyata kewangan bertujuan untuk menentukan kewujudan hubungan

yang dijangka sesama dan antara pelbagai elemen penyata kewangan, mengenal pasti sebarang hubungan yang tidak dijangka dan sebarang trend yang uar biasa. Oleh itu, juruaudit harus menganalisis penyata kewangan secara menyeluruh dan memastikan sama ada:

[i] Penyata kewangan adalah tepat dan lengkap serta konsisten dengan rekod,

buku dan lejer utama; [ii] Penyata kewangan disediakan dengan mematuhi standard perakaunan dan

keperluan perundangan jika ada; [iii] Penyata kewangan dipersembahkan dengan mengambil kira keadaan yang

dihadapi oleh entiti yang diaudit; [iv] Pendedahan yang mencukupi ke atas pelbagai elemen penyata kewangan

dipersembahkan termasuk sebarang item luar biasa; dan [v] Pelbagai elemen penyata kewangan dinilai, diukur dan dipersembahkan

dengan sempurna.

[c] Kaedah dan teknik analisis kewangan bergantung sepenuhnya kepada corak, skop dan objektif pengauditan dan juga pengetahuan serta kemahiran juruaudit.

[d] Dalam pengauditan akaun kerajaan, juruaudit perlu berpuashati bahawa bukan

sahaja perbelanjaan yang dibuat tidak melebihi peruntukan yang disediakan tetapi ia telah dibuat berdasarkan skop dan tujuan peruntukan tersebut. Perbelanjaan


25

yang dibuat ekoran daripada penerimaan satu dasar yang baru, atau peruntukan kepada sesuatu kemudahan baru, ataupun perubahan besar ke atas sesuatu komitmen atau kemudahan yang lepas, merupakan perbelanjaan di luar skop dan tujuan asal peruntukan yang disediakan.

[e] Dalam pengauditan penyata kewangan, usaha perlu diperuntukkan untuk

mengenal pasti bidang, transaksi dan sebagainya yang mana memerlukan pemeriksaan lanjut untuk pengauditan pematuhan atau pengauditan prestasi.


26

4 STANDARD PELAPORAN

4.1 TUJUAN

Bab ini menghuraikan standard bagi pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi. 4.2 KEPERLUAN PELAPORAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi yang pertama adalah: Laporan Audit perlu memenuhi keperluan Akta Audit 1957. [b] Semua pengauditan yang dijalankan oleh Ketua Audit Negara adalah seperti yang

dikehendaki oleh peruntukan Akta Audit 1957. Bagaimanapun Akta Audit 1957 tidak menyatakan format laporan yang spesifik. Namun, dalam seksyen 6 Akta Audit 1957, menjelaskan corak pemeriksaan yang perlu dijalankan. Sejajar dengan peruntukan seksyen tersebut, laporan audit perlu memasukkan perkara signifikan atau kesilapan yang material seperti berikut: [i] Akaun dan rekod penting tidak diselenggarakan dengan betul; [ii] Wang tidak diambil kira secara keseluruhannya; [iii] Peraturan dan prosedur yang diamalkan tidak mencukupi bagi:

Melindungi harta, aset dan stor;

Menjamin pemeriksaan yang berkesan terhadap penilaian,

pungutan dan peruntukan yang sempurna bagi hasil dan terimaan lain; dan

Memastikan perbelanjaan dibuat seperti dibenarkan dan

ditetapkan.

[iv] Wang telah dibelanjakan selain daripada maksud yang telah ditetapkan atau dibenarkan; dan

[v] Hasil diperolehi atau perbelanjaan dibuat bertentangan dengan undang-

undang dan polisi yang telah ditetapkan.

[c] Berkaitan dengan pengauditan prestasi, laporan hendaklah disediakan selepas perbincangan dengan auditi mengenai penemuan, penilaian, kesimpulan dan syor audit:


27

[i] Memaklumkan hasil audit kepada pihak berkuasa yang berkenaan; [ii] Memastikan keputusan tersebut adalah jelas dan mudah difahami; dan [iii] Memudahkan kerja susulan untuk memastikan sama ada langkah

pembetulan yang sesuai telah diambil.

4.3 KENYATAAN BERKENAAN STANDARD PELAPORAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi yang kedua adalah: Satu kenyataan perlu dimasukkan dalam laporan audit yang menyatakan

bahawa pengauditan telah dilaksanakan berdasarkan kepada standard pengauditan yang diterima umum dan pendedahan perlu dilakukan di mana standard tersebut tidak diikuti.

[b] Kenyataan pematuhan merujuk kepada standard yang sepatutnya diterima pakai oleh juruaudit semasa melaksanakan pengauditan. Apabila standard yang diterima pakai tidak dipatuhi, juruaudit perlu membuat perubahan terhadap kenyataannya bagi mendedahkan dalam bahagian skop laporan berhubung dengan standard yang tidak dipatuhi, sebab dan kesan yang diketahui kerana ketidakpatuhan standard tersebut terhadap keputusan audit.

4.4 KANDUNGAN LAPORAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi yang ketiga adalah: Setiap laporan hendaklah:

[i] Mengandungi satu penjelasan yang tepat mengenai skop pemeriksaan;

[ii] Padat, jelas, konsisten, lengkap, tepat dan tepat pada masa;

[iii] Hanya membincangkan isu yang material dan signifikan; dan

[iv] Membentangkan penemuan dan kesimpulan secara objektif dan

membina dengan disokong oleh bukti yang mencukupi dan didokumenkan dengan sempurna dalam kertas kerja.

[b] Standard ini boleh digunakan untuk semua bentuk laporan audit termasuk laporan

tahunan ataupun pemerhatian yang ditujukan kepada pihak pengurusan sesebuah entiti.


28

[c] Objektif, skop dan kaedah pengauditan perlu dinyatakan dengan jelas. Terdapat beberapa pengauditan yang liputannya agak terhad berbanding dengan yang lain. Contohnya, audit yang dihadkan kepada fungsi, aktiviti atau lokasi yang khusus. Kekangan tersebut perlu dikenal pasti dengan lebih jelas. Penerangan mengenai mengapa terdapat sebahagian sistem utama dimasukkan atau dikeluarkan dalam sesuatu pemeriksaan perlu dijelaskan.

[d] Standard ini memerlukan laporan disediakan dalam bentuk yang mudah difahami serta memastikan kebolehpercayaannya. Untuk mengekalkan kualiti laporan audit, pematuhan kepada standard perlu ditekankan pada setiap peringkat pengauditan.

[e] Padat, jelas, konsisten, lengkap, tepat dan tepat pada masa berdasarkan standard

membawa maksud seperti berikut: [i] Padat - Laporan tidak perlu terlalu panjang. Pemerhatian dan cadangan

perlu dinyatakan secara ringkas;

[ii] Jelas - Kekaburan dan kesamaran perlu dielakkan; [iii] Konsisten - Tidak boleh ada sebarang pertentangan fakta atau kesimpulan

dalam sesuatu laporan; [iv] Lengkap - Biarpun ringkas, laporan perlu mempunyai kesemua maklumat

yang relevan untuk memberi kefahaman terhadap isu yang dilaporkan; [v] Tepat - Laporan perlu bebas daripada sebarang kesilapan material. Adalah

penting setiap fakta dan angka mestilah tepat dan disokong sepenuhnya; [vi] Tepat pada masa Laporan perlu disediakan dengan segera dan dalam

kes di mana tarikh telah ditetapkan oleh undang-undang, tempoh masa tersebut perlu dipatuhi; dan

[vii] Objektiviti - Memerlukan persembahan yang dibuat dalam laporan

seimbang dari segi kandungan dan penyampaiannya. Kredibiliti sesuatu laporan boleh dipertingkatkan jika sesuatu bukti dinyatakan secara saksama dan tidak berat sebelah.

Laporan Audit Seimbang [f] Pada tahun 2001, Jabatan Audit Negara telah mula mengeluarkan laporan audit

berkonsepkan laporan seimbang (balanced report) iaitu selain daripada melaporkan kelemahan berhubung dengan pengurusan kewangan dan pelaksanaan aktiviti Kerajaan, ia juga melaporkan pembaharuan yang telah


29

diambil oleh pihak berkenaan untuk meningkatkan prestasi pengurusan kewangannya.

[g] Selain itu, laporan audit seimbang juga akan menyebut mengenai beberapa projek yang telah berjaya dicapai oleh Kementerian/Jabatan/agensi yang boleh di jadikan contoh dan tanda aras kepada yang lain.

Standard Tambahan Bagi Pengauditan Prestasi

[h] Pandangan daripada pegawai yang bertanggungjawab

Laporan perlu mengandungi pandangan daripada pegawai yang bertanggungjawab terhadap organisasi, program, aktiviti atau fungsi yang diaudit, mengenai penemuan, kesimpulan dan syor audit serta tindakan pembetulan yang dirancang.

[i] Sebab dan cadangan Laporan perlu menunjukkan punca masalah yang diperhatikan semasa

pengauditan, syor untuk pembetulan serta langkah pemulihan.

[j] Pencapaian Yang Patut Diberi Perhatian Laporan juga perlu memasukkan sesuatu huraian berkenaan dengan

pancapaian yang patut diberi perhatian yang signifikan, terutamanya usaha penambahbaikan pengurusan.

[k] Isu yang Memerlukan Kajian Lanjut Laporan perlu mengandungi satu senarai isu signifikan yang memerlukan

kajian dan pertimbangan lanjut.

4.5 EDARAN LAPORAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi yang keempat adalah: Laporan audit secara bertulis perlu diserahkan oleh Ketua Audit Negara

kepada pihak berkuasa yang berkenaan. [b] Laporan audit bertulis akan diserahkan oleh Ketua Audit Negara kepada :

[i] Yang di-Pertuan Agong; [ii] Entiti yang diaudit; dan


30

[iii] Badan Perundangan mengikut peruntukan undang-undang.

[c] Laporan terhadap akaun Kerajaan Persekutuan dan Negeri atau dana dan badan yang ditubuhkan di bawah Undang-undang Persekutuan hendaklah diserahkan kepada Yang di-Pertuan Agong atau jika dinyatakan sebaliknya, hendaklah diserahkan kepada Menteri masing-masing yang akan membentangkan laporan tersebut di Parlimen.

[d] Salinan laporan akaun bagi sesuatu negeri atau dana atau badan yang diberi kuasa oleh kuasa perundangan negeri akan diserahkan kepada Sultan/ Raja/Yang di-Pertua Negeri yang mana akan memperkenankan untuk dibentang di Dewan Negeri.

4.6 PENDAPAT KE ATAS PENYATA KEWANGAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan dan prestasi yang kelima adalah:

Setiap laporan audit dan/atau sijil ke atas penyata kewangan hendaklah mengandungi perkara yang berikut: [i] Skop pengauditan; [ii] Satu kenyataan tentang rujukan kepada undang-undang yang

memberi kuasa untuk memeriksa akaun tersebut; dan [iii] Satu kenyataan tentang pendapat juruaudit untuk menyatakan sama

ada akaun menunjukkan satu pandangan yang benar dan saksama mengenai kedudukan kewangan. Apabila sesuatu pendapat audit tidak boleh dilahirkan atau jika pendapat tersebut adalah tertakluk beberapa kekangan, maka sebab berkaitan kekangan tersebut perlu dinyatakan secara jelas.

[b] Pengauditan dijalankan berdasarkan kepada standard pengauditan. Namun,

memandangkan Ketua Audit Negara menjalankan pengauditan berpandukan kepada Akta Audit 1957, maka satu kenyataan perlu dibuat yang menyatakan bahawa penyata kewangan juga disemak berpandukan kepada Akta Audit 1957.

[c] Prinsip dan polisi perakaunan yang diterima pakai adalah berbeza antara entiti ke entiti seperti berikut:

[i] Kerajaan Persekutuan dan Negeri - Prinsip berpunca daripada

peruntukan dalam Perlembagaan dan Akta Acara Kewangan 1957. Kerajaan Pusat dan Negeri juga menerima pakai polisi dan prinsip perakaunan tertentu, yang mana perlu dinyatakan dan dijelaskan dalam


31

Nota Kepada Akaun yang dilampirkan bersama-sama dengan Penyata Kewangan.

[ii] Kerajaan Tempatan, Badan-badan Berkanun dan Kumpulan Wang -

Dalam kes tertentu, polisi dan prinsip perakaunan yang diterima pakai dinyatakan dalam undang-undang yang berkaitan. Walau bagaimanapun, mengenai prinsip dan polisi perakaunan peruntukan perundangan tidaklah menetapkannya sepenuhnya. Dalam keadaan tertentu, undang-undang yang ada mungkin tidak menyatakan dengan khusus polisi dan prinsip perakaunan yang perlu diterima pakai. Oleh itu pihak pengurusan mempunyai kebebasan untuk menentukannya. Dalam keadaan sedemikian, pihak pengurusan pada kebiasaannya akan menggunakan Prinsip Perakaunan Diterima Umum.

[d] Prinsip perakaunan merupakan panduan atau peraturan yang diwujudkan untuk

memberi jaminan bahawa maklumat yang dilaporkan dalam penyata kewangan boleh dipercayai dan pendedahan adalah mencukupi, seragam serta konsisten sepanjang masa. Juruaudit perlu mengamalkan pertimbangan profesional dalam membuat pemilihan dan pemakaian prinsip yang sesuai berhubung dengan sesuatu keadaan entiti serta kesan keseluruhannya terhadap penyata kewangan. Sekiranya prinsip perakaunan yang diterima pakai menghalang pendedahan sehingga mendorong kepada kesilapan atau tidak memberi gambaran yang saksama, maka pendapat juruaudit yang bersesuaian perlu dibuat.

[e] Kebiasaannya pendapat yang dilahirkan mengandungi ungkapan berikut penyata kewangan telah menunjukkan gambaran yang benar dan saksama. Kesaksamaan persembahan penyata kewangan perlu diaplikasikan dalam konteks prinsip perakaunan yang diterima pakai. Ini bermakna juruaudit dalam melahirkan pendapatnya, bukan sahaja perlu mempertimbangkan kesesuaian prinsip perakaunan yang digunakan, tetapi perlu menentukan sama ada penyata kewangan (termasuk nota berkaitan), secara keseluruhannya mengandungi pendedahan yang mencukupi berhubung dengan semua perkara material dan signifikan. Pendedahan merangkumi format dan isi kandungan penyata kewangan, terminologi yang digunakan, klasifikasi dan keperincian maklumat yang diberi. Kekurangan dalam pendedahan hendaklah dinyatakan dalam laporan.

[f] Pendapat yang diberikan boleh dalam bentuk seperti berikut:

[i] Bersih - Di mana juruaudit berpuashati sepenuhnya dengan kebenaran dan kesaksamaan penyata kewangan.

[ii] Berteguran - Di mana juruaudit tidak berpuashati dengan aspek tertentu

penyata kewangan yang berhubung dengan kesaksamaan pelaporan, prinsip perakaunan yang digunakan atau ketekalan serta pembatasan yang disebabkan oleh sekatan skop;


32

[iii] Bertentangan - Di mana juruaudit berpendapat bahawa penyata kewangan dan nota yang disertakan secara keseluruhan tidak memberi gambaran yang saksama sama ada berkenaan kedudukan kewangan atau hasil operasi atau perubahan di dalam kedudukan kewangan sesebuah entiti; dan

[iv] Penafian - Di mana juruaudit tidak dapat melahirkan pendapat atas

beberapa sebab tertentu termasuk kekangan ke atas skop.

[g] Di mana Ketua Audit Negara tidak dapat melahirkan pendapat bersih, maka sebabnya perlu dinyatakan dengan jelas dalam laporan.

4.7 PERISTIWA SELEPAS TARIKH LEMBARAN IMBANGAN

[a] Standard pelaporan pengauditan kewangan yang keenam adalah:

Juruaudit perlu melaksanakan prosedur untuk mengenal pasti peristiwa yang berlaku selepas tarikh lembaran imbangan sehingga tarikh laporan audit.

[b] Terdapat dua jenis peristiwa: [i] Peristiwa yang memberi bukti lanjut berkenaan dengan keadaan yang

wujud pada tarikh lembaran imbangan; dan

[ii] Peristiwa yang menjadi petunjuk mengenai keadaan yang wujud selepas tarikh lembaran imbangan.

[c] Juruaudit tidak perlu untuk melaksanakan semak uji yang berterusan ke atas

semua perkara di mana sebelumnya beliau telah melaksanakan prosedur dan mencapai kesimpulan yang memuaskan. Namun, juruaudit perlu melaksanakan prosedur tertentu untuk memastikan bahawa semua peristiwa sehingga tarikh laporannya yang mungkin memerlukan pelarasan atau pendedahan dalam penyata kewangan telah dikenal pasti.

[d] Prosedur untuk mengenalpasti peristiwa selepas tarikh lembaran imbangan perlu

dilaksanakan pada masa yang menghampiri tarikh laporan audit dan secara amnya, mengandungi langkah seperti di bawah:-

[i] Membaca minit mesyuarat Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Audit

untuk tempoh selepas tarikh lembaran imbangan dan membangkitkan tentang perkara yang telah dibincangkan dalam mesyuarat jika minit belum disediakan.


33

[ii] Menganalisis penyata kewangan interim entiti yang terkini dan dokumen lain seperti belanjawan, jangkaan aliran tunai dan laporan pengurusan yang berkaitan.

[iii] Membangkitkan atau melanjutkan pertanyaan secara lisan atau bertulis

kepada penasihat undang-undang entiti mengenai tindakan undang-undang dan tuntutan.

[iv] Menyemak prosedur yang telah diwujudkan oleh pihak pengurusan untuk

memastikan peristiwa signifikan selepas tarikh lembaran imbangan dikenal pasti dan dibangkitkan kepada pihak pengurusan untuk mengesahkan kewujudan peristiwa tersebut dan sama ada peristiwa tersebut telah mempengaruhi penyata kewangan.

[e] Berikut adalah contoh perkara khusus yang perlu dibangkitkan kepada pihak

pengurusan: [i] Status semasa item yang diambil kira atas dasar sementara, awalan dan

data yang tidak lengkap. [ii] Sama ada komitmen telah dibuat, sebagai contoh, melalui pinjaman atau

jaminan baru.

[iii] Sama ada jualan aset atau unit operasi telah berlaku atau dirancang.

[iv] Sama ada aset entiti yang diaudit telah diperuntukan oleh kerajaan telah musnah, contohnya disebabkan kebakaran atau banjir; dan

[v] Sama ada terdapat sebarang pelarasan perakaunan yang luar biasa telah

dilakukan sejak tarikh lembaran imbangan.

[f] Jika prosedur mengenal pasti peristiwa yang boleh mempengaruhi penyata kewangan, juruaudit hanya memastikan melaksanakan prosedur lanjutan untuk menilai sama ada peristiwa tersebut telah dinyatakan dengan sempurna dalam penyata kewangan.

STANDARD PENGAUDITAN JABATAN AUDIT NEGARAPrakata Daripada Ketua Audit NegaraKANDUNGANPendahuluanTUJUANAPLIKASIPENGGUNAAN STANDARDANDAIAN ASAS

Standard AmTUJUANKELAYAKAN, KEMAHIRAN DAN KECEKAPANKEBEBASANKETELITIAN PROFESIONAL YANG SEWAJARNYAJAMINAN KUALITI

Standard Kerja PengauditanTUJUANPERANCANGAN AUDITPENYELIAANKAWALAN DALAMANPEMATUHAN KEPADA UNDANG-UNDANG DAN PERATURANBUKTI AUDITKertas KerjaANALISIS PENYATA KEWANGAN

Standard PelaporanTUJUANKEPERLUAN PELAPORANKENYATAAN BERKENAAN STANDARD PELAPORANKANDUNGAN LAPORANEDARAN LAPORANPENDAPAT KE ATAS PENYATA KEWANGANPERISTIWA SELEPAS TARIKH LEMBARAN IMBANGAN

standard pengauditan

Documents