2

PROJEK JAWAB UNTUK JAYA (JUJ) 2015

PERATURAN PERMAKAHAN

BAHAN PRAKTIS BESTARI

BIOLOGI KERTAS 2 – SET 1

Bahagian A

No Skema Permakahan Mark

1.a.i

Boleh menamakan organel X dan meenerangkan fungsinya

Contoh jawapan

X: Vakuol

Fungsi: P1: Tempat simpanan (bahan) dalam sel.

P2: Menyokong tumbuhan herba

P3: Memberi kesegahan kepada sel

Nama X + Mana-mana 1P

1

1

1

1

b

Boleh menyatakan nama bagi Y, memberikan contoh bahan dan

menerangkan proses yang terlibat

Contoh jawapan

P1: contoh bahan; molekul besar/ ion/ glukosa/ asid amino

P2: Y ialah membran plasma

P3: Bahan merentas protein liang

P4: secara resapan berbantu

P4: mengikut kecerunan kepekatan

P5: dari kawasan berkepekatan zat terlarut tinggi ke kawasan zat terlarut rendah

P1 + Mana-mana 2P

1

1

1

1

1

1

c. i

Boleh menamakan larutan Z

Contoh jawapan

Larutan hipertonik

1

c.ii Boleh menerangkan perubahan yang berlaku kepada sel tumbuhan tersebut

Contoh jawapan

P1: Air meresap keluar dari sap sel (ke larutan Z) secara osmosis.

P2: Vakuol / dan sitoplasma mengecut.

P3: Membran plasma tertarik menjauhi dinding sel

P4: Sel menjadi flasid

P5: Plasmolisis berlaku

Mana-mana 3P

1

1

1

1

1

3

d.

Boleh menerangkan keadaan udara dalam peti sejuk dan menerangkan cara

menjadikan sayur segah semula

Contoh jawapan

F: Kelembapan udara di dalam peti sejuk adalah tinggi// Udara dingin dan kering

P1: (Wap) air dari sel sayur tersejat

P2: meresap keluar dari sel sayur secara osmosis

P3: Sel (sayur) menjadi flasid// plasmolisis

S1: Merendam sayur di dalam air suling/ air paip beberapa minit sebelum dimasak

S2: Sel mengalami deplasmolisis

1F +mana-mana 1P+ mana-mana 1S

Total = 12

1

1

1

1

1

1

2 a.i

a.ii

Boleh menamakan hipotesis bagi tindak balas enzim

Contoh jawapan

Hipotesis mangga dan kunci

Boleh menerangkan dua ciri-ciri enzim

Contoh jawapan

P1: Mempunyai tapak aktif yang spesifik (kepada substratnya)

P2: Tindakan enzim sangat spesifik

P3: Enzim tidak termusnah di akhir tindak balas

P4: Tindak balas enzim adalah berbalik

Mana-mana 2P

1

1

1

1

1

a.iii Boleh menerangkan kesan suhu yang tinggi terhadap aktiviti enzim

Contoh jawapan

P1: Aktiviti enzim terhenti

P2: Ikatan memegang molekul enzim mulai putus

P3: Mengubah bentuk tiga dimensi enzim

P4: Memusnahkan tapak aktif enzim

P5: Substrat tidak dapat lagi melengkapi tapak aktif enzim

P6: Enzim ternyahasli/ denaturasi

Mana-mana 2P

1

1

1

1

1

1

b.i

Boleh menamakan enzim P dan enzim R

Contoh jawapan

Enzim P: Pepsin

Enzim R: Tripsin

1

1

4

b.ii Boleh menerangkan tindakan Q terhadap kanji di duodenum

Contoh jawapan

P1: Enzim Q menghidrolisis (molekul besar) kanji

P2: menjadi disakarida / maltosa

P3: atau (Persamaan); Kanji + air ------------> maltosa

amilase

Mana-mana 2P

1

1

1

c Boleh menerangkan kesan kepada kadar pencernaan akibat makan terlalu

banyak pada satu-satu masa

Contoh jawapan

P1: (Makanan berlebihan) akan meningkatkan pH di perut melebihi nilai 3.

P2: menyebabkan pepsin tidak dapat berfungsi dengan baik pada pH tersebut.

P3: Kadar aktiviti enzim menurun.

P4: Pencernaan menjadi tidak lengkap

P5: Tempoh pencernaan lebih panjang

Mana-mana 3P

1

1

1

1

1

3.a.i

a.ii

Boleh mengenal pasti dan menamakan bahagian berlabel W

Contoh jawapan

W : Usus kecil

Boleh menerangkan ciri adaptasi ileum

Contoh jawapan

P1: Panjang dan berlipat-lipat

P2: Mempunyai banyak mikrovilus

P3: Mempunyai jumlah luas permukaan per isipadu (JLP/I) yang besar

P4: Bertujuan meningkatkan kadar penyerapan nutrien.

Mana-mana 2P

1

1

1

1

1

b. i

b. ii

Boleh menamakan unjuran yang boleh ditemui dalam usus kecil

Contoh jawapan

Vilus

Boleh menyatakan contoh hasil pencernaan yang diserap ke lakteal dan

kapilari darah di vilus

Contoh jawapan

X: asid lemak// gliserol// Vitamin A/D/E/K

Y: Glukosa// Asid amino// Vitamin B/C

Mana-mana 1 X dan 1 Y

1

1

1

5

c.i

Boleh menerangkan fungsi hati dalam sistem pencernaan

Contoh jawapan

P1: Merembeskan hempedu

P2: Pendeaminaan / Deaminasi

P3: Penyaktoksikan

Mana-mana 2P

1

1

1

c.ii Boleh menerangkan salah satu fungsi utama hati

F1: Asimilasi

P1 : Glukosa berlebihan ditukar menjadi glikogen

P2 :dan disimpan di dalam hati.

P3 : Glikogen ditukar semula kepada glukosa apabila aras gula darah menurun

P4 : Glukosa berlebihan ditukarkan kepada lipid

Atau

P1 : Asid amino disintesis oleh hati membentuk protein plasma.

P2 : Pada keadaan kurang glukosa dan glikogen, asid amino ditukarkan oleh hati

kepada glukosa.

F2 :Pendeaminaan

P1 : Asid amino berlebihan diuraikan oleh hati membentuk urea.

P2 : Urea diangkut melalui aliran darah ke ginjal untuk dikumuhkan

Mana-mana 4

1

1

1

1

1

1

1

1

4.a.i

Boleh menyatakan fungsi sistem peredaran darah dalam organisma.

Contoh jawapan

P1: Mengangkut bahan nutrien/ ion/ mineral/ hormon/ oksigen/ bahan kumuh (di

dalam badan

P2: Membantu badan melawan jangkitan penyakit

P3: Mengekalkan suhu badan

P4: Mengekalkan persekitaran dalam badan/ homeostasis

Mana-mana 1 P

1

1

1

1

6

a.ii

Boleh menamakan organisma berlabel J dan berlabel K

Contoh jawapan

J : Manusia/ mamalia

K : Ikan

1

1

a.iii Boleh menerangkan perbezaan sistem peredaran darah manusia dan ikan

Contoh jawapan

Manusia Ikan

P1 Peredaran darah ganda dua P1 Peredaran darah tunggal

P2 Darah mengalir melalui jantung

sebanyak dua kali dalam satu

edaran lengkap

P2 Darah mengalir melalui jantung

sekali sahaja dalam satu edaran

lengkap

P3 Jantung mempunyai empat ruang P3 Jantung mempunyai dua ruang

P4 Jantung mempunyai dua atrium

dan dua ventrikal

P4 Jantung mempunyai satu atrium

dan satu ventrikal

P5 Darah beroksigen dari jantung

dipam ke peparu

P5 Darah beroksigen dari jantung

dipam ke insang

P6 Darah beroksigen mempunyai

tekanan yang lebih tinggi

P6 Darah beroksigen mempunyai

tekanan yang lebih rendah

P7 Pertukaran gas berlaku di peparu/

alveolus

P7 Pertukaran gas berlaku di insang/

lamela/ filamen

Mana-mana 2 P yang setara

1

1

1

1

1

1

1

b

Boleh menyatakan dan menerangkan sistem peredaran darah P pada

organisma J

Contoh jawapan

F1: Sistem peredaran pulmonari

P1: darah terdeoksigen diangkut dari jantung ke peparu dan darah beroksigen (dari

peparu) ke jantung

1

1

c.i

Boleh menyatakan penyakit yang sesuai bagi menunjukkan jenis keimunan

untuk graf P dan graf Q

Contoh jawapan

P : Mencegah penyakit BCG// batuk kering// campak // beguk

Q : Digigit haiwan berbisa// tetanus// penyakit rabies// keracunan makanan

Mana-mana 1 P dan 1 Q

1

1

7

c.ii Boleh menerangkan tujuan suntikan kedua diberikan bagi keimunan aktif

buatan

Contoh jawapan

P1: Untuk menghasilkan antibodi dengan lebih cepat dan lebih banyak

P2: melebihi aras keimunan

Mana-mana 1 P

1

1

d. Boleh menerangkan dua langkah mencegah penyakit AIDS dari berjangkit

Contoh jawapan

P1: Menjauhi hubungan seks dengan pesakit

P2: menggunakan kondom dan tidak mengamalkan hubungan seks rambang

P3: Jika memerlukan suntikan ubat, gunakan alat suntikan pakai buang

P4: Tidak boleh menyusukan anak

P5: Elakkan kecederaan oleh jarum atau alatan tajam

P6: Elakkan tersentuh secara langsung dengan darah pesakit

Mana-mana 2 P

Total = 12

1

1

1

1

1

1

5.a.i Boleh menyatakan genotip bagi kumpulan darah Lisa

Contoh jawapan

IBIO // BO // Heterozigot

1

a.ii

Boleh menghuraikan jawapan bagi 5(a)(i)

Contoh jawapan

P1: Genotip kumpulan darah B ialah IB

IO

atau IB

IB

P2: Lisa mempunyai seorang anak lelaki berdarah O / IO

IO

P3: Tahir menerima satu alel IO daripada bapanya/Aidil dan satu alel I

O daripada

ibunya/Lisa

Mana-mana 2 P

1

1

1

8

a.iii

Boleh melukis dan melabel rajah skema skema dengan betul

Contoh jawapan

P1: Genotip induk

P2: Gamet

P3: Generasi F1

Nora Husband

Kumpulan darah B Kumpulan darah B

Genotip induk IB

IO

IB

IO

Gamet IB

IO

IB

IO

Generasi F1 IB

IB

IB

IO

IB

IO

IO

IO

Kumpulan Kumpulan Kumpulan Kumpulan

darah B darah B darah B darah O

P1 +P2+P3

1

1

1

a.iv

Boleh menyatakan kebarangkalian utnuk mendapat anak kumpulan darah B

Contoh jawapan

75%// 0.75 // 3/4

1

b Boleh menerangkan mengapa Aaron boleh menerima terus darah Aidil

dalam situasi kecemasan.

Contoh jawapan

P1: Individu berdarah O adalah penderma universal

P2: Kumpulan darah O tidak mengandungi antigen A dan antigen B

P3: Penggumpalan tidak akan berlaku

Mana-mana 2 P

1

1

1

c Boleh menerangkan kesan ibu yang melahirkan lebih dari seorang anak

Rhsus positif

Contoh jawapan

P1: Semasa mengandungkan anak yang pertama, kemungkinan besar darah bayi

boleh bercampur dengan darah ibu

P2: melalui plasenta yang mula tanggal.

P3: (Darah bayi Rh+) yang mengandungi antigen Rh memasuki sistem darah ibu

1

1

9

P4: meransang darah ibu menghasilkan antibodi terhadap antigen ini.

P5: (Apabila mengandung bayi kedua Rh+), antibodi ibu akan merentasi plasenta

dan menyerang sel darah merah bayi

P6: menyebabkan sel darah merah bayi mengembang dan meletus

P7: Menyebabkan kerosakan otak dan keguguran

Mana-mana 3 P

Total = 12

10

Bahagian B

Soalan Skema pemarkahan Markah Jumlah

6a Dapat menerangkan kepentingan keperluan sistem rangka pada

manusia

Contoh jawapan

P1: memberikan bentuk /sokongan kepada badan

P2: membolehkan pergerakan

P3: melindungi organ dalaman

P4: sumsum tulang menghasilkan sel darah merah

P5: menyimpan garam mineral / kalsium / fosforus

P6: tempat perlekatan otot

1

1

1

1

1

Mana-

mana 4

b Dapat menerangkan mekanisme pergerakan serangga / belalang

(Rajah 6.2a) dan burung (Rajah 6.2b)

Contoh jawapan

Serangga/belalang

S1: (Semasa belalang melompat) otot fleksor mengendur dan otot

ekstensor mengecut

S2: antagonis

S3: kaki belakang melurus (dengan cepat)

S4: tenaga tersimpan dalam tendon dilepaskan

S5: menolak (belalang) ke atas dan hadapan

Burung – seluruh badan diangkat

B1: otot pektoralis major mengecut dan pektoralis minor mengendur

B2: sayap ditarik ke bawah

B3: otot pektoralis minor mengecut dan pektoralis major mengendur

B4: sayap ditolak ke atas

B5: gerakan sayap ke atas dan ke bawah menghasilkan daya yang

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Mana-

mana 3

Mana-

mana 5

11

bertindak dari bawah ke atas

B6: daya ini cukup besar untuk mengangkat burung ke atas /

terbang

1

8

c Dapat menamakan sirip X, Y dan Z serta menerangkan kesan pada

pergerakan ikan jika semua sirip berkenaan dipotong.

Contoh jawapan

Sirip X – (sirip) dorsal

P1: pergerakan ikan akan terpesong / golekan

Sirip Y – (sirip) pektoral

P2: ikan tidak dapat menukar haluan // tidak dapat memperlahan

pergerakan // tidak dapat menghentikan pergerakan

1

1

1

1

4

d Dapat menerangkan keadaan skoliosis dan memberikan cadangan

alternatif rawatannya

Contoh jawapan

Ciri keadaan skoliosis

P1:tulang belakang tidak lurus / menyerong ke sebelah

P2: bahu tidak rata / bahu senget ke kiri / kanan

Cadangan rawatan

C1:memakai girdle/corset / bengkung

C2: pendakap tulang belakang / back braces

C3: pembedahan

1

1

1

1

1

4

Jumlah 20

7a Dapat menerangkan mekanisme pernafasan ikan

Contoh jawapan

P1: mekanisme tukar ganti lawan-arus

P2: arah aliran air yang melalui insang adalah bertentangan /

menyongsang arah aliran darah (dalam kapilari lamella)

P3: air membawa kandungan oksigen yang tinggi bertembung

1

1

1

Mana-

mana 4

12

dengan darah yang mempunyai kandungan oksigen yang rendah

P4: wujud perbezaan kecerunan kepekatan

P5: oksigen meresap masuk dari air ke darah

P6: karbon dioksida meresap keluar dari darah ke dalam air

1

1

1

b Dapat menerangkan perbezaan di antara keadaan A dan keadaan B

Contoh jawapan

Keadaan A Ciri Keadaan B

D1.melebihi dari

bekalan

Keperluan oksigen D1.kurang dari

bekalan

D2. tidak lengkap Pengoksidaan

glukosa

D2.Lengkap

D3.Terhasil Asid laktik D3.Diuraikan

D4. Asid laktik &

tenaga

Hasil respirasi D4.karbon

dioksida, air &

tenaga

1

1

1

1

Mana-

mana 4

4

c Dapat menerangkan keadaan kadar respirasi pendaki di puncak

gunung yang tinggi jika pusat pernafasan tidak berfungsi.

Contoh jawapan

P1: kurang oksigen dalam atmosfera

P2: tekanan separa oksigen adalah rendah

P3:kurang oksigen dalam darah

P4: perubahan tersebut tidak dapat dikesan oleh pusat pernafasan

P5: tiada impuls dihantar ke otot-otot/otot interkosta / diafragma /

efektor

P6: kadar pengecutan / pengenduran otot-otot / interkosta /

diafragma tidak meningkat /tidak berubah

P7: kadar pernafasan / tarik nafas / hembus nafas tidak bertambah

P8: kadar ventilasi tidak bertambah

P9: tiada impuls (daripada pusat respirasi) dihantar ke jantung

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Mana-

mana 6

13

P10: (maka) degupan jantung tiada pertambahan

P11: tiada pertambahan penghantaran oksigen ke sel

1

1

6

d Dapat menerangkan titik P dan membuat perbandingan setara di

antara proses fotosintesis dan respirasi

Contoh jawapan

P1: titik P – titik pampasan

P2: (titik di mana) kadar fotosintesis adalah sama dengan kadar

respirasi

P3: (titik pampasan ialah) aras keamatan cahaya bila kadar

penghasilan karbon dioksida dalam respirasi adalah sama dengan

kadar penggunaan karbon dioksida dalam fotosintesis.

Perbandingan

Idea perbandingan Fotosintesis Respirasi

D1. Nama proses Fotosintesis Respirasi

D2. Substrat Air dan karbon

dioksida

Glukosa dan

oksigen

D3. Produk Glukosa dan

oksigen

Tenaga, air dan

karbon dioksida

D4. Cahaya Memerlukan

keamatan cahaya

(tinggi)

Tidak memerlukan

cahaya

D5. Tempat berlaku Kloroplas Mitokondria

D6. Pengambilan /

pembebasan karbon

dioksida

Pengambilan

karbon dioksida

bertambah

Pembebasan karbon

dioksida bertambah

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Mana-

mana 2

Mana-

mana 4

2+ 4

=6

Jumlah 20

14

8a Dapat menyatakan dan menerangkan keadaan individu seperti pada

Rajah 8.1a

Contoh jawapan

F1: goiter

P1: kelenjar tiroid membengkak / membesar

P2: kerana kekurangan iodine

P3:menyebabkan kekurangan hormone tiroksina

P4: kadar denyutan jantung rendah

P5: keletihan / berat badan meningkat

1

1

1

1

1

1

F1 &

mana-

mana

3P

4

b Dapat menerangkan sebab muka kelihatan merah selepas senaman

cergas

Contoh jawapan

Tindakan kapilari darah pada kulit

D1: Otot pada arteriol aferen mengendur

D2: pemvasodilatan berlaku

D3: kapilari darah mengembang

D4: diameternya bertambah

D5: lebih banyak darah mengalir ke permukaan kulit

D6: haba yang berlebihan dalam badan disingkirkan

D7: melalui sinaran

Tindakan kelenjar peluh

P1: kelenjar peluh dirangsang untuk mengeluarkan peluh

P2: banyak peluh dikeluarkan

P3: peluh tersejat

P4: maka haba disingkirkan daripada badan

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Mana-

mana

4D

Mana-

mana

2P

6

15

c Dapat menamakan dan menerangkan proses pembentukan sel gamet

betina

Contoh jawapan

F1: oogenesis

P1: (sel germa primordium dalam ovari) membahagi secara mitosis

P2: membentuk oogonium (yang diploid /2n)

P3: oogonium mengalami tumbesaran membentuk oosit primer

P4: oosit primer mengalami meiosis I

P5: menghasilkan oosit sekunder yang haploid/n dan jasad kutub

pertama yang haploid

P6: oosit sekunder mengalami meiosis II

P7: membentuk ovum yang haploid

P8: jasad kutub mengalami kemerosotan

1

1

1

1

1

1

1

1

1

F1 dan

mana-

mana

5P

6

d Dapat menamakan dan menghuraikan proses persenyawaan ganda

dua

Contoh jawapan

F1: persenyawaan ganda dua

P1: satu gamet jantan bersenyawa dengan sel telur

P2: membentuk zigot diploid

P3: gamet jantan bersenyawa dengan dua nukleus tiub

P4: membentuk nukleus (endosperma) triploid

1

1

1

1

1

Mana-

mana 4

4

Jumlah 20

16

9a Dapat menerangkan kepentingan setiap organisma dalam piramid

nombor untuk mengekalkan kesimbangan ekosistem

Contoh jawapan

Aliran tenaga dalam piramid nombor / kepentingan rumput

dalam piramid nombor

P1: menunjukkan aliran tenaga dari satu aras trofik ke aras trofik

lain // menunjukkan aliran tenaga dari rumput kepada beluncas /

beluncas kepada burung / burung kepada helang

P2: tenaga diterima paling rendah / sedikit oleh pengguna

terakhir/helang // 10% daripada tenaga dipindahkan dari satu aras ke

aras // 90% tenaga hilang

P3: 90% tenaga hilang semasa respirasi/pembiakan/ mana-mana

proses/aktiviti yang sesuai

P4: rumput menerima tenaga (paling banyak) daripada matahari

P5: tenaga cahaya daripada matahari ditukarkan kepada tenaga

kimia

P6: melalui fotosintesis

P7: beluncas makan / mendapat makanan daripada rumput // burung

makan / mendapat makanan daripada beluncas // helang

makan/mendapat makanan daripada burung

P8: beluncas mendapat tenaga daripada rumput // burung mendapat

tenaga daripada beluncas // helang mendapat tenaga melalui burung

P9: tanpa rumput, tiada aliran tenaga berlaku // jika bilangan rumput

semakin berkurang / bertambah, bilangan beluncas

berkurang/bertambah

P10: tiada makanan dihasilkan untuk (semua) pengguna (terima:

rumput menghasilkan / membekalkan makanan kepada semua

organisma)

P11: menyebabkan kepupusan / kematian / pengurangan / migrasi

17

Hubungan antara organisma tersebut untuk mengekalkan

keseimbangan ekosistem

P12: Rumput berada pada aras trofik pertama // beluncas berada

pada aras trofik kedua // Burung berada pada aras trofik ketiga//

Helang berada pada aras trofik keempat

P13: rumput ialah pengeluar / beluncas ialah pengguna primer /

burung ialah pengguna sekunder // helang ialah pengguna tertier

P14: bilangan setiap organisma mesti dikekalkan untuk

mengekalkan keseimbangan ekosistem // jika bilangan mana-mana

organisma berubah, ini boleh menyebabkan ekosistem seimbang

menjadi tidak seimbang // helang mengawal bilangan burung //

burung mengawal bilangan beluncas

Kepentingan beluncas dalam piramid nombor

P15: jika populasi beluncas bertambah, bilangan rumput semakin

berkurang

P16: jika populasi beluncas bertambah, bilangan burung semakin

bertambah

P17: jika populasi beluncas berkurang, bilangan rumput semakin

bertambah

P18: jika populasi beluncas berkurang, bilangan burung semakin

berkurang / migrasi

Kepentingan burung dalam piramid nombor

P19: jika populasi burung bertambah, bilangan beluncas semakin

berkurang

P20: jika populasi burung bertambah, bilangan helang semakin

bertambah

P21: jika populasi burung berkurang, bilangan beluncas semakin

bertambah

P22: jika populasi burung berkurang, bilangan helang semakin

berkurang/migrasi

18

Kepentingan helang dalam piramid nombor

P23: jika populasi helang bertambah, bilangan burung semakin

berkurang

P24: jika populasi helang berkurang, bilangan burung semakin

bertambah

mana-

mana

10

10

b Dapat menerangkan impak kedua-dua aktiviti tersebut kepada alam

sekitar

Contoh jawapan

Racun serangga disembur

R1: kaedah berkesan membunuh serangga

R2: populasi serangga perosak boleh dikurangkan dengan cepat

R3: Bahaya kepada petani jika disedut dengan kerap / terdedah pada

kulit // berbahaya kepada kesihatan petani / contoh masalah

kesihatan seperti infertiliti / allergi / menyebabkan masalah

penglihatan

R4: menyebabkan ikan / organisma akuatik mati // memusnahkan

rantai / siratan makanan

R5: (dalam jangka masa panjang) serangga / haiwan perosak /

binatang / rumpai mungkin berkembang menjadi ‘strain mutant’

R6: (dan bahan kimia/racun perosak / racun serangga) tidak lagi

berkesan terhadap serangga perosak / kawalan rumpai

Penggunaan CFC

C1: menyebabkan penipisan lapisan ozon

Manusia

M2: menyebabkan katarak

M3: kornea mata mengeras

19

M4: kanser kulit

M5: pembahagian sel luar biasa / tidak terkawal

M6: kecacatan /penyakit genetik

M7: mutasi

M8: penurunan sistem keimunan

M9: kemusnahan sistem keimunan

Ekosistem

E1: kemusnahan rantai / jaringan makanan

E2: fitoplankton / zooplankton / pengeluar / pengguna mati/musnah

E3: Kepupusan / kematian organisma / flora/tumbuhan/ haiwan /

fauna

E4: organisma tersebut tidak dapat menyesuaikan diri dengan

perubahan persekitaran

E5: kemusnahan kitar karbon // penurunan kadar fotosintesis

E6: klorofil / sel daun / organel dimusnahkan // Enzim mengalami

denaturasi / nyahasli // mengurangkan pengeluaran hasil tanaman

E7: perubahan iklim / perubahan taburan angin dan hujan

E8: Peningkatan suhu / kemarau / banjir kilat / pemanasan global /

kesan rumah hijau / pencairan bongkah ais (di kutub utara/selatan)

Mana-

mana

10

10

Jumlah 20