MELAKA LEARNING CENTRE, OPEN UNIVERSITY MALAYSIANO. 2,2-1, 2-2, JALAN KPAA3, KOMPLEKS PERNIAGAAN AL AZIM,

75150 BANDAR BUKIT BARU MELAKAMALAYSIA

MASTER OF ISLAMIC STUDIES 2013

EDUCATIONAL RESEARCH METHODOLOGYHMEF5014

PUSPA BINTI ADAM

012 6936320

NO 19 , JALAN DP 7 , TAMAN DUYONG PERMAI , 75460 MELAKA

NAMA PENSYARAH :DR. AL MANSUR BIN ABU SAID

TAJUK :' REVIEW ' ARTIKEL PENGGUNAAN PERISIAN KEMENTERIAN

PELAJARAN MALAYSIA DALAM KELAS PPSMI( 17 FEBRUARI 2013 )

1

ISI KANDUNGAN HALAMAN

1 Objektif kajian 1

2 Teori kajian 1

3 Konsep kajian 2

4 Perbincangan utama 2

5 Methodologi5.1 Konteks kajian-kajian5.2 Persempelan 5.3 Alat kajian5.4 Kajian rintis5.5 Prosedur kajian 5.6 Analisis data

2223344

6 Evidens kajian 5

7 Nilai implicit 5

8 Literatur kajian 5

9 Sumbangan kajian 5

10 Bahasa dan stail kajian 6

11 Rumusan kajian 7

12 Implikasi dapatan kajian, kelemahan dan penambahbaikan

8

13 Kajian akan datang dan hala tuju 10

14 Sumbangan artikel 11

Bibliografi

2

PENGGUNAAN PERISIAN KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA

DALAM KELAS PPSMI

( Pemimpin Jurnal IPK , Malaysia , Jilid 7 , Maziah Mohammad , Sathiamoorthy (PhD) , 59 – 76 )

OBJEKTIF

Kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti tahap keberkesanan penggunaan perisian oleh

guru–guru PPSMI di dua buah sekolah luar bandar di negeri Johor. Tinjauan faktor-faktor

seperti kompetensi literasi komputer di kalangan guru-guru yang terlibat dengan PPSMI,

pengalaman mengajar guru-guru, faktor masa, penglibatan pihak pentadbiran dan masalah-

masalah lain yang dihadapi dalam penggunaan perisian di peringkat sekolah.

TEORI

Kajian ini menggunakan model teoritikal Bronson (1992) yang menggunakan kelebihan

teknologi dalam pengajaran dan pembelajaran. Model ini merupakan sebuah keadaan

pengajaran dan pembelajaran yang interaktif menggunakan teknologi sepenuhnya. Pelajar boleh

belajar terus dari pengkalan data, sistem pakar, tutor cerdas atau pelajar lain secara formal.

Rajah 1 : Model Ubahsuaian Bronson untuk penggunaan perisian dalam pengajaran.

3

Pengalaman mengajar

Faktor masa

Masalah - masalah

lain

Kompetensi literasi

komputer

Penglibatan pihak

pentadbiran

Penggunaan perisian dalam kelas

Pembelajaran murid

GURU

KONSEP

Konsep kajian ini adalah jelas iaitu guru dan teknologi seharusnya bergandingan, iaitu

teknologi sebagai penyampai maklumat kepada pelajar dan guru membuat perancangan proses

pengajaran dan pembelajaran. Ia adalah suatu teori yang ideal (Heinich , 1993).

PERBINCANGAN

Perbincangan utama kajian ini adalah untuk melihat tahap penggunaan perisian oleh

guru-guru PPSMI dan hubungannya dengan kompetensi literasi komputer, pengalaman

mengajar guru, faktor masa, penglibatan pentadbir dan masalah-masalah lain yang dihadapi

dalam pelaksanaannya di peringkat sekolah. Kajian ini tiada hipotesis spesifik yang

dibangunkan.

METHODOLOGI

Konteks kajian

Kajian ini dijalankan di dua buah sekolah luar bandar yang terletak di daerah Segamat,

Johor dan merupakan sekolah menengah gred A. Kumpulan sasaran adalah seramai 45 orang

guru PPSMI yang terdiri daripada guru-guru yang mengajar mata pelajaran Sains, Matematik ,

dan bahasa Inggeris.

Persampelan

Borang soal selidik dan pemilihan dibuat secara persampelan bersengaja. Seramai 45

orang guru-guru PPSMI terdiri daripada pelbagai kaum, kelayakan, umur dan pengalaman

mengajar telah mengisi borang soal selidik berkenaan.

4

Alat Kajian

Alat kajian yang digunakan ialah soal selidik yang telah digubal oleh penyelidik melalui

pembacaan dan tinjauan literatur. Soal selidik terdiri daripada 5 bahagian yang mempunyai 45

item. Item-item dalam soal selidik meliputi aspek-aspek pengalaman mengajar responden,

kompetensi literasi komputer responden, faktor masa, penglibatan pihak pentadbir, masalah

yang dihadapi dan cadangan responden dalam penggunaan perisian di dalam kelas. Item-item

soal selidik adalah seperti jadual di bawah :

Jadual 1 : Item-item borang soal selidik

BIL ASPEK-ASPEK ITEM

1 Pengalaman mengajar A

2 Kompetensi literasi komputer B

3 Penglibatan pihak pentadbiranFaktor masaTahap penggunaan perisian

C

4 Faktor penghalang ( Faktor masa )

D

5 Masalah dan cadangan E

Kajian Rintis

Kajian rintis telah dijalankan terhadap 10 orang guru di sebuah sekolah lain di daerah

Segamat untuk menilai kefahaman istilah yang digunakan, ketepatan ayat dan mengenal pasti

sebarang kekeliruan ketika menjawab soal selidik. Soal selidik juga telah disemak oleh

penyelia. Hasil daripada kajian rintis, pekali kebolehpercayaan bagi item A, B dan C telah

dikenal pasti. Pekali Kebolehpercayaan iaitu nilai bagi Cronbanch Alpha yang diperolehi

dengan menggunakan Statistical Package for Social Science ( SPSS ) version 13.0 ialah 0.71.

Nilai ini menunjukkan soal selidik adalah tekal dan mempunyai kebolehpercayaan yang tinggi.

5

Prosedur Kajian

Penyelidik telah memilih dua buah sekolah luar bandar di daerah Segamat, Johor

sebagai tempat kajian. Sebelum itu, kebenaran rasmi daripada pihak pengetua sekolah dan

Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Guru ( EPRD ) KPM telah diperolehi. Seterusnya,

satu tarikh di tetapkan untuk mengedarkan borang soal selidik kepada responden dan dikutip

semula pada hari yang sama selepas diisi oleh 45 orang guru yang terlibat dalam kajian ini.

Analisis data

Kajian ini merupakan kajian kuantitatif dan semua data dikumpulkan dan dianalisis

dengan menggunakan SPSS versi 13.0. Peratusan, min, korelasi dan ANOVA satu hala

dijalankan untuk menjawab soalan-soalan kajian. Pekali kolerasi Pearson, r digunakan untuk

melihat hubungan antara tahap penggunaan perisian dengan kompetensi literasi komputer,

pengalaman mengajar, faktor masa dan penglibatan pihak pentadbiran. ANOVA digunakan

bagi melihat perbezaan tahap penggunaan perisian mengikut pengalaman guru.

Min keseluruhan bahagian A dan B iaitu pengalaman mengajar, kompetensi literasi

komputer, penglibatan pihak pentadbiran, tahap penggunaan perisian dan faktor masa

diperolehi dengan mencari purata skor item-item yang diwakilinya. Tujuh item dalam bahagian

C dibuat pengkodan semula iaitu daripada soalan berbentuk negatif kepada soalan berbentuk

positif. Dalam bahagian D, skor responden dipuratakan dan min bagi setiap item disusun

mengikut min yang terkecil hingga terbesar. Min terkecil menunjukkan faktor penghalang yang

paling utama dan sebaliknya min terbesar menunjukkan faktor penghalang masa yang paling

kurang utama. Masalah-masalah yang dihadapi guru (bahagaian E) disenaraikan dalam susunan

tertib mengikut peratusan yang paling banyak hingga peratusan yang paling rendah.

6

EVIDENS

Pengkaji menggunakan model Bronson bagi menggambarkan faktor-faktor yang

mempengaruhi tajuk perbincangan tanpa evidens. Kajian ini dibuat hanya berdasarkan hasil

pemantauan oleh Pusat Perkembangan Kurikulum ( PPK ) terhadap pencapaian murid dalam

mata pelajaran Sains, Matematik dan bahasa Inggeris tidak begitu memberansangkan

berbanding usaha-usaha dan peruntukan besar yang dibelanjakan oleh pihak kerajaan. Peratus

kelulusan pelajar tingkatan 1 dalam ketiga-tiga mata pelajaran tersebut pada tahun 2004 adalah

antara 69.8% hingga 72.2% manakala mata pelajaran sains dan bahasa Inggeris menunjukkan

jurang perbezaan yang besar antara skor murid luar bandar dan skor murid di bandar.

NILAI IMPLICIT

Tiada nilai implicit diperolehi daripada kajian ini.

LITERATUR KAJIAN

Tiada

SUMBANGAN KAJIAN TERHADAP ILMU DALAM DISIPLIN BERKENAAN

Kementerian Pelajaran Malaysia ( KPM ) telah mengambil langkah proaktif dengan

menyediakan pendidikan Sains dan Matematik pada peringkat awal yang akan dapat menjamin

sebuah masyarakat berpengetahuan serta mampu berdaya saing di arena antarabangsa. Ini

selaras dengan status bahasa Inggeris sebagai bahasa ilmu dan bahasa komunikasi

antarabangsa. Sejak pelaksanaannya pada tahun 2003, terdapat banyak kajian dibuat mengenai

PPSMI sama ada terhadap keberkesanan , kepentingan , kelemahan dan banyak lagi.

7

Hasil daripada kajian yang dibuat oleh pengkaji, banyak manfaat yang boleh diambil

dalam pelaksanaan PPSMI , contohnya pihak pentadbiran sekolah perlu menyediakan prasarana

yang baik untuk pelaksanaan PPSMI di sekolah. Begitu juga bagi pihak kementerian pelajaran

perlu merancang dan menyediakan program intervensi bagi guru-guru PPSMI.

BAHASA , STAIL DAN PEMBENTANGAN PENULIS.

Secara keseluruhannya, bahasa yang digunakan oleh penulis mudah difahami, cuma

terdapat beberapa kekurangan daripada segi bahasa seperti berikut :

i. Penggunaan kata hubung yang salah contohnya penggunaan dari dan daripada,

contohnya di muka surat 7 baris kedua ' hasil dari kajian...' sepatutnya ' hasil daripada

kajian... '.

ii. Penggunaan huruf besar yang salah di beberapa perkataan seperti di Daerah Segamat ,

daerah sepatutnya huruf kecil.

iii. Terdapat ayat yang sukar difahami , contohnya di muka surat 4 dalam kerangka konsep

kajian ' ........ iaitu teknologi sebagai penyampai maklumat kepada pelajar dan guru

membuat perancangan dan perancang proses pengajaran dan pembelajaran ....'

Terdapat juga susunan penerangan yang tidak teratur , contohnya dalam menulis

mengenai 'alat kajian ' (muka surat 6), Jadual 2 sepatutnya ditulis mengikut susunan iatu A, B,

C, D dan E supaya mudah untuk dibaca dan difahami. Begitu juga di muka surat 7 ' Analisis

Data ', penerangan penulis tidak mengikut susunan menyebabkan terdapat kejanggalan apabila

bahagian C diletakkan di ayat terakhir, bukan bahagian E. Sementara di muka surat 8,

perhubungan di antara tahap penggunaan perisian mengikut pengalaman guru diasingkan antara

8

dapatan kajian dan perbezaan. Sepatutnya kedua-dua perkara tersebut dijelaskan dalam

perenggan yang sama supaya mudah difahami.

RUMUSAN KAJIAN

Berdasarkan kajian, perhubungan di antara pengalaman mengajar guru dengan tahap

penggunaan perisian di dalam kelas menunjukkan majoriti responden ( 42.2%) adalah guru-

guru yang mengajar antara 0 – 5 tahun , 40.0% guru-guru mengajar lebih daripada 10 tahun

dan hanya 17.8% guru-guru yang berpengalaman mengajar antara 6 – 10 tahun. Hasil ANOVA

menunjukkan bahawa nilai F bagi ANOVA adalah 0.231 dan perbezaan ini tidaklah signifikan

( p>0.05)

Perhubungan di antara kompetensi literasi komputer guru dengan tahap penggunaan

perisian di dalam kelas menunjukkan pekali Korelasi, r = 0.133 bermakna terdapat hubungan

yang lemah di antara kompetensi literasi komputer dengan tahap penggunaan perisian.

Perhubungan di antara faktor masa dengan tahap penggunaan perisian di kalangan guru

pula menunjukkan pekali Kolerasi, r = - 0.204. Ini menunjukkan hubungan yang lemah di

antara faktor masa dengan tahap penggunaan perisian. Kolerasi yang negatif menunjukkan

penggunaan perisian akan bertambah seandainya situasi kekurangan masa dapat dikurangkan di

kalangan responden. Walaupun faktor masa mempunyai hubungan yang lemah namun masalah

utama dalam faktor kekangan masa yang menjadi penghalang terbesar adalah ' banyak masa

diperlukan untuk perancangan pelajaran menggunakan perisian di dalam kelas ' dengan min

sebanyak 3.22.

Perhubungan di antara penglibatan pihak pentadbiran sekolah dengan tahap penggunaan

perisian di dalam kelas menunjukkan pekali Kolersi, r = 0.195. Ini menunjukkan hubungan

9

antara keduanya adalah lemah. Walau bagaimana pun, kajian juga mendapati seramai 8.9 %

(4 orang) guru tidak pernah merujuk kepada pembantu teknikal sekolah, 55.6% (25 orang)

guru merujuk kepada pembantu teknikal sekolah dan selebihnya iaitu 35.5% (16 orang) guru

kerap merujuk kepada pembantu teknikal atau pakar komputer di sekolah.

Terdapat juga masalah-masalah lain yang dihadapi oleh guru-guru PPSMI dalam

penggunaan perisian di peringkat sekolah , masalah-masalah ini merujuk kepada jadual di

bawah :

Jadual 2 : Masalah-masalah lain dalam penggunaan perisian di dalam kelas.

Bil Masalah Frekuansi Peratus

1 Kandungan dan penyampaian perisian 34 75.6

2 Gangguan masa pengajaaran 16 35.4

3 Ketersediaan peralatan 12 26.7

4 Bekalan elektrik 11 24.4

5 Sokongan teknikal 8 17.8

6 Penyediaan tempat/kelas 6 13.3

IMPLIKASI DAPATAN KAJIAN , KELEMAHAN DAN PENAMBAHBAIKAN.

Berdasarkan kajian , semua faktor yang dikemukakan oleh penulis berkaitan dengan

tajuk kajian mempunyai hubungan yang lemah. Contohnya :

Perhubungan di antara kompetensi literasi komputer dengan tahap penggunaan

perisian di dapati mempunyai hubungan yang positif tetapi lemah (pekali

Korelasi, r = 0.133)

Perbezaan tahap penggunaan perisian mengikut pengalaman mengajar adalah

tidak signifikan ( p > 0.05 ).

10

Perhubungan faktor masa dengan tahap penggunaan perisian mempunyai

hubungan yang lemah ( pekali Kolerasi, r = - 0.204 )

Perhubungan di antara penglibatan pihak pentadbiran sekolah dengan tahap

penggunaan perisian di dalam kelas juga mempunyai kolerasi yang lemah tetapi

positif ( pekali Kolersi, r = 0.195 )

Sehubungan dengan perkara di atas , jelaslah bahawa tiada faktor yang dikemukakan

oleh penulis memberi impak yang kuat kepada tajuk kajian. Ini menunjukkan tahap penggunaan

perisian di dalam kelas masih boleh dilaksanakan dengan baik tetapi memerlukan perhatian dan

sokongan daripada semua pihak bagi menjayakan dasar kerajaan ini. Peneraju utama adalah

guru sendiri , menurut Norbi (2011), guru yang cemerlang akan membantu sekolah mencapai

visi dan misi sekolah dan seterusnya merealisasikan Falsafah Pendidikan Negara dan

menjayakan Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP).

Terdapat beberapa kelemahan daripada aspek penulisan , bahasa , penyusunan ayat dan

kelemahan dari aspek turutan penyampaian isi. Menurut Ahmad Khair (2012) , kesalahan

bahasa merujuk kepada bentuk bahasa yang binaannya menyalahi peraturan yang telah

ditetapkan. Hal ini berlaku kerana kealpaan, ketidakfahaman atau kejahilan pengguna terhadap

peraturan dan tatbahasa yang ada. Artikel ini boleh ditambahbaik dengan menggunakan kaedah

tatabahasa yang betul menurut DBP , penyampaian dan susunan idea yang sistematik untuk

memudahkan artikel difahami.

Penulis juga perlu mengemukakan evidens yang kukuh sebelum meletakkan semua

faktor di dalam kajian , dengan bukti yang kukuh perhubungan antara pelaksanaan perisian di

dalam kelas dengan faktor-faktor yang dikemukakan akan lebih kuat . Kajian ini juga tidak

terdapat literatur kajian .

11

FOKUS KAJIAN AKAN DATANG , HALA TUJU KAJIAN AKAN DATANG DAN

BAGAIMANA ILMU ITU BOLEH DIKEMBANGKAN.

Penulis boleh mengembangkan dapatan kajiannya melalui kajian akan datang. Fokus

kajian boleh merujuk kepada prestasi pencapaian akademik bagi mata pelajaran Sains dan

Matematik secara berkala. Menurut Habibah et.al (2005) 'the results of this study show that the

achievement in English at the SPM level is everage'. Persoalannya dengan pencapaian bahasa

Inggeris yang sederhana mampukah pelajar-pelajar memahami Sains dan Matematik dalam

bahasa Inggeris?

Selain itu, kajian tentang peranan ' buddy system ' iaitu peranan guru-guru bahasa

Inggeris dalam pelaksanaan PPSMI di sekolah , sejauh mana peranan ' guru-guru mentor ' ini

menyumbang kepada prestasi akademik pelajar bagi mata pelajaran Sains dan Matematik.

Istilah 'mentoring dan coaching' sering digunakan dalam situasi yang saling berkait rapat

dengan tugas membimbing sesuatu kemahiran (Salhah, 2005). Guru-guru bahasa Inggeris juga

perlu memainkan peranan penting dalam pelaksanaan dasar ini.

Hala tuju kajian akan datang perlu ke arah implikasi kepada lepasan pelajar dasar

PPSMI ini di dalam dunia pendidikan global dan seterusnya ke arah dunia kerjaya yang

mencabar. Jumlah perbelanjaan negara di Malaysia ini meningkat setiap tahun disebabkan

kerajaan mengeluarkan sejumlah peruntukan yang besar kepada sektor pendidikan

(Shahril,2005). Sehubungan dengan itu, kos yang besar bagi melaksanakan dasar PPSMI ini

perlu mendapat pulangan yang sepadan dengan pelaburannya. Tambahan pula tujuan utama

PPSMI ini diperkenalkan adalah untuk menjamin masyarakat berpengetahuan serta mampu

bersaing di arena antarabangsa.

12

SUMBANGAN DAN KEPENTINGAN ARTIKEL KEPADA PERKEMBANGAN ILMU.

Kajian ini dapat menjadi panduan kepada pihak-pihak yang terlibat seperti Kementerian

Pelajaran Malaysia, Jabatan Pelajaran Negeri dan pihak sekolah untuk merancang program-

program intervensi yang sesuai bagi menjamin pelaksanaan dasar PPSMI ini dapat berjalan

dengan lancar. Menurut Philip (2006) kejayaan pengajaran dan pembelajaran bukan hanya

terletak di atas sejauh mana dasar, galakan, teknologi dan kemudahan prasarana yang

dibekalkan. Kebijaksanaan, semangat kesungguhan dan iltizam yang tinggi guru-guru amat

diperlukan bagi menjamin pelaksanaan dasar PPSMI ini berjaya mencapai matlamat yang telah

ditentukan. Ditambah pula dengan peranan guru-guru pakar dewasa ini. Guru pakar ialah

golongan profesional yang mewujudkan kuasa dalam diri mereka sendiri (Mohd. Fauzi ,2005).

Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI)

ialah nama rasmi bagi satu dasar pendidikan Malaysia yang menetapkan bahasa Inggeris

menggantikan bahasa kebangsaan sebagai bahasa perantara mata pelajaran Sains dan

Matematik di semua peringkat pendidikan. Dasar PPSMI sering menjadi isu perdebatan yang

hangat semenjak dilaksanakan pada tahun 2003. Akhirnya pada 8 Julai 2009 , dasar ini telah

dimansuhkan sepenuhnya pada tahun 2012 seperti yang diumumkan oleh YAB Menteri

Pelajaran Tan Sri Muhyidin bin Yassin setelah kajian mendalam dilakukan.

Menurut Jamilah dan Norashimah (2005), penglibatan guru dalam proses pembuatan

keputusan terutamanya dalam pengurusan kurikulum sekolah bermakna kepakaran mereka

sebagai pelaksana kurikulum akan dimanfaatkan. Guru sebagai pelaksana juga perlu diberi

peluang menjadi pembuat dasar pendidikan,i ni akan membantu sesuatu dasar itu berjaya

dengan lebih cemerlang.

13

Bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan, sehubungan dengan itu, rakyat Malaysia

hendaklah yakin bahawa bahasa Melayu adalah bahasa ilmu berperanan sebagai pengantar ilmu

pengetahuan atau sebagai alat menyampaikan ilmu seperti ilmu sains teknologi, kejuruteraan,

kedoktoran dan undang-undang di samping sastera dan agama (Siti Kahiriah,2012).

Pemansukhan dasar PPSMI diharap dapat memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa

ilmu.

Kajian semula pendidikan sedang hebat dijalankan oleh pihak kerajaan bagi

merancakkan transformasi pendidikan negara. Sehubungan dengan itu , Pelan Pembangunan

Pendidikan Malaysia (PPPM) dilancarkan pada tahun 2012. Pelaksanaan selama 13 tahun

bermuala 2013 hingga 2026 untuk menjamin pendidikan di Malaysia bertaraf antarabangsa

(Mohd. Nasiruddin,2012). Oleh yang demikian, kajian-kajian pendidikan amat diperlukan

dalam merealisasikan matlamat ini termasuklah kajian ini yang amat penting bagi bidang

pendidikan pada masa tersebut.

14

BIBLIOGRAFI

Ahmad Khair Mohd. Nor.(2012,September). Kesalahan dalam bahasa Melayu.Pelita Bahasa.

Utusan Printcorp Sdn. Bhd. DBP. 16-17

Habibah Elias , Zaidatol Akmaliah Lope Pilie , Rahil Mahyuddin. (2005). Competencies

needed by teacher – implications for best teaching practies. Universiti Putra Malaysia

Press. 20-21.

Heinich, R. (1993). Instruction media and new technologiesof intruction. New York. Macmillan

Publishing Co.

Jamaliah Abdul Hamid & Norashimah Ismail. (2005). Pengurusan dan kepimpinan pendidikan.

Penerbit Universiti Putra Malaysia.205.

Mohd. Nasiruddin Abd. Nasil.(Ogos,2012). Merancakkan transformasi pendidikan negara.

Kajian semula pendidikan. Dawama sdn. Bhd. Dewan Masyarakat.8-10

Norbi Husin. (2011). Memecah masalah ( soal jawab guru ). Utusan publications & distribution

Sdn. Bhd.13.

Salhah Abdullah & Ainon Mohd. , 2005 , Guru sebagai mentor, Percetakan Zafar Sdn. Bhd. ,5–

7.

Shahril @ Charil Marzuki. (2005). Mengurus dan membiayai pendidikan di Malaysia. PTS

professional publishing Sdn. Bhd. 28 – 32.

Siti Khairiah Mohd. Zubir .(2012,Ogos). Memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa

ilmu. Pelita Bahasa.Utusan Printcorp Sdn. Bhd. DBP.12.

Rosie Turner – Bisset. Expert teaching knowledge and pedogogy to lead the profession. David

Falton publisher ltd. ormond house. United Kingdom.26 – 27.

Philip ak Pupur.(2006). Jurnal Penyelidikan Tindakan Tahun 2006. Jilid 1/ Kerjasama IPBL

dengan PPG Sri Aman dan PPDK Serian, JPN Sarawak. laman sesawang :

http://www.ipbl.edu.my/BM/penyelidikan/JurnalActionResearch/2006/10%20Philip.pdf

15