rancangan pembangunan terengganu

OKTOBER, 2006

R A N C A N G A N S T R U K T U R N E G E R I T E R E N G G A N U

Halaman UtamaISI KANDUNG

BAB 1.0 : PENDAHULUAN

BAB 2.0 : PENCAPAIAN SEMASA DAN ISU-ISU PEMBANGUNAN N.TERENGGANU

BAB 3.0 : WAWASAN DAN TERAS STRATEGIK RSN TERENGGANU

BAB 4.0 : STRATEGI DAN KONDEP PEMBANGUNAN

BAB 5.0 : CADANGAN PEMAJUAN GUNATANAH - GAMBARAJAH UTAMA

BAB 6.0 : DASAR-DASAR DAN LANGKAH -LANGKAH PEMBANGUNAN

BAB 7.0 : PENGURUSAN,PELAKSAAN DAN PEMANTAUAN RSN TERENGGANU

LAMPIRAN

PELAN-PELAN

Rancangan Struktur Negeri Terengganu ~ 2020Oktober ~ 2006

RANCANGAN STRUKTUR NEGERI TERENGGANU

i

ISI KANDUNGAN 1.0 PENDAHULUAN 1-1

1.1 Pengenalan 1-1 1.2 Keperluan Kepada Rancangan Struktur Negeri 1-2 1.3 Tiga Peringkat Penyediaan Rancangan Pemajuan Negara 1-3

1.3.1 Rancangan Fizikal Negara (RFN) 1-4 1.3.2 Rancangan Struktur Negeri (RSN) 1-5 1.3.3 Rancangan Tempatan Daerah (RTD) 1-5 1.3.4 Rancangan Kawasan Khas (RKK) 1-5

1.4 Proses Penyediaan Rancangan Struktur Negeri Terengganu 1-6 1.5 Kawasan Kajian 1-7 1.6 Tempoh Kajian 1-10 1.7 Kandungan Laporan DRSN 1-10 1.8 Sistem Maklumat Geografi RSN 1-12

2.0 PENCAPAIAN SEMASA DAN ISU-ISU PEMBANGUNAN NEGERI TERENGGANU 2-1

2.1 Kepentingan Negeri Terengganu Dalam Konteks Wilayah Dan Serantau 2-1 2.1.1 Negeri Terengganu Dalam Konteks Kerjasama Serantau 2-1 2.1.2 Negeri Terengganu Dalam Hubungan Wilayah 2-3 2.1.3 Hubungan Dengan Negeri Berjiran dan Antara Daerah 2-5 2.1.4 Prospek Pertumbuhan Daerah 2-6 2.1.4.1 Daerah Besut 2-6 2.1.4.2 Daerah Setiu 2-7 2.1.4.3 Daerah Kuala Terengganu 2-7 2.1.4.4 Daerah Marang 2-8 2.1.4.5 Daerah Hulu Terengganu 2-8 2.1.4.6 Daerah Dungun 2-9 2.1.4.7 Daerah Kemaman 2-9 2.2 Sosio Ekonomi, Penduduk dan Sumber Manusia 2-10

2.2.1 Penduduk dan Perancangan Sumber Manusia 2-10 2.2.1.1 Saiz Dan Kadar Pertumbuhan 2-10 2.2.1.2 Penduduk Bandar Dan Luar Bandar 2-14 2.2.1.3 Pembangunan Sumber Manusia 2-15

2.2.2 Penilaian Kesan Sosial 2-17 2.2.2.1 Kadar Kemiskinan Dan Pengangguran 2-17 2.2.2.2 Pendapatan Isirumah Bulanan 2-19 2.2.2.3 Keselamatan Dan Keselesaan 2-19 2.2.2.4 Kesihatan 2-20 2.2.2.5 Pendidikan 2-20 2.2.2.6 Penglibatan Penduduk Dalam Aktiviti

Sosial/Pertubuhan/Organisasi Masyarakat 2-21 2.3 Pencapaian Pembangunan Ekonomi Negeri Terengganu 2-21 2.3.1 Asas dan Prospek Ekonomi Negeri Terengganu 2-21 2.3.2 Pertanian, Perhutanan dan Perlombongan 2-26 2.3.2.1 Pertanian 2-26 2.3.2.2 Penternakan 2-29


ii

2.3.2.3 Perikanan 2-31 2.3.2.4 Perhutanan 2-33 2.3.2.5 Perlombongan 2-35 2.3.3 Perindustrian 2-35 2.3.3.1 Sektor Formal 2-36 2.3.3.2 Sektor Informal 2-42 2.3.4 Pelancongan 2-44 2.3.5 Perdagangan dan Perkhidmatan 2-52 2.3.5.1 Ruang Lantai Bangunan Perniagaan Di Negeri Terengganu 2-52 2.3.5.2 Pertubuhan Perniagaan Di Negeri Terengganu 2-53 2.3.5.3 Hierarki Pusat Perdagangan Negeri Terengganu 2-55 2.4 Corak Pembangunan Fizikal dan Pemeliharaan Alam Sekitar 2-58

Negeri 2.4.1 Corak Pembangunan Fizikal 2-58

2.4.1.1 Gunatanah 2-58 2.4.1.2 Pertumbuhan Perbandaran dan Hierarki Petempatan 2-69 2.4.1.3 Pemeliharaan Alam Sekitar Negeri 2-78

2.4.2 Perhubungan dan Pengangkutan 2-83 2.4.2.1 Sistem Perhubungan Jalanraya 2-83 2.4.2.2 Sistem Perhubungan Udara 2-86 2.4.2.3 Sistem Perhubungan Laut 2-88 2.4.2.4 Sistem Pengangkutan Rel 2-90 2.4.2.5 Sistem Pengangkutan Awam 2-90

2.4.3 Infrastruktur dan ICT 2-92 2.4.3.1 Sub Sektor Bekalan Air 2-92 2.4.3.2 Sub Sektor Bekalan Elektrik 2-95 2.4.3.3 Sub Sektor Telekomunikasi dan ICT 2-97 2.4.3.4 Sub Sektor Pengairan dan Saliran 2-100 2.4.3.5 Sub Sektor Sistem Pembetungan 2-102 2.4.3.6 Sub Sektor Pengurusan Sisa Pepejal 2-105 2.4.3.7 Sub Sektor Bekalan Gas 2-108

2.4.4 Prasarana Sosial 2-110 2.4.4.1 Perumahan 2-110 2.4.4.2 Kemudahan Masyarakat 2-115 2.4.4.3 Rekreasi dan Sukan 2-129

2.5 Urus Tadbir 2-132

2.5.1 Pengurusan dan Perlaksanaan 2-132 2.6 Rumusan Penemuan 2-133

2.6.1 Bilangan Penduduk Negeri Yang Tidak Mampu Memberi Impak Kepada Pertumbuhan Sosio Ekonomi 2-133

2.6.2 Penggantungan Kepada Sektor Primer Secara Tidak Optimum 2-134

2.6.3 Kekurangan Koordinasi dan Penyelarasan Pembangunan Ekonomi antara Negeri dan Serantau 2-135

2.6.4 Sektor Pelancongan Yang Belum Dioptimumkan 2-136 2.6.5 Prospek Industri Cottage dan IKS Yang Tidak Digemblengkan

Sepenuhnya Walaupun Industri Ini Merupakan Penyumbang Kepada Ekonomi Tempatan 2-136


iii

2.6.6 Pembangunan Industri Hiliran Petrokimia Yang Perlahan 2-137 2.6.7 Penyediaan dan Penyelenggaraan Kemudahan Masyarakat

Yang Masih Lagi Rendah 2-138 2.6.8 Kemudahan Infrastruktur dan Utiliti Yang Tidak Menyeluruh dan

Efisien 2-138 2.6.9 Pertumbuhan Perbandaran Yang Rendah dan Tidak Seimbang 2-139 2.6.10 Infrastruktur Perhubungan Yang Tidak Menyeluruh dan Berintegrasi 2-140 2.6.11 Had Tampungan Pulau-Pulau Pelancongan 2-141 2.6.12 Pencapaian Indikator Negeri Maju 2-142

3.0 WAWASAN DAN TERAS STRATEGIK RSN TERENGGANU 3-1

3.1 Wawasan 3-1 3.2 Objektif dan Teras Strategik Rancangan Struktur Negeri 3-2

3.2.1 Pencapaian Ciri-ciri dan Petunjuk Negeri Maju 3-2 3.2.2 Pembangunan Spatial dan Alam Sekitar Yang Lestari 3-5

4.0 STRATEGI DAN KONSEP PEMBANGUNAN 4-1

4.1 Pengenalan 4-1 4.2 Kepentingan dan Hubungan Wilayah 4-1

4.2.1 Matlamat dan Sasaran 4-1 4.2.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-1

4.3 Pertumbuhan Penduduk Dan Pembangunan Sumber Manusia 4-3

4.3.1 Matlamat dan Sasaran 4-3 4.3.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-3 4.3.3 Program/ Projek dan Fasa Pelaksanaan 4-4

4.4 Pertumbuhan Ekonomi Dan Pembasmian Kemiskinan 4-5 4.4.1 Matlamat dan Sasaran 4-5 4.4.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-5 4.4.3 Program/ Projek dan Fasa Pelaksanaan 4-8

4.5 Pertanian, Perhutanan dan Perlombongan 4-10


4.6 Perindustrian 4-24


4.7 Pelancongan 4-38



iv

4.8 Perdagangan dan Perkhidmatan 4-58 4.8.1 Matlamat dan Sasaran 4-58 4.8.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-58

4.8.3 Program/ Projek dan Fasa Pelaksanaan 4-63 4.9 Perhubungan dan Pengangkutan 4-64


4.10 Infrastruktur dan Utiliti 4-75 4.10.1 Matlamat dan Sasaran 4-75 4.10.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-78 4.10.3 Program/ Projek dan Fasa Pelaksanaan 4-88

4.11 Prasarana Sosial (Perumahan dan Kemudahan Masyarakat) 4-92 4.11.1 Perumahan 4-92 4.11.2 Kemudahan Masyarakat 4-96 4.11.3 Rekreasi dan Sukan 4-108

4.12 Pemeliharaan Alam Sekitar Negeri 4-113 4.12.1 Matlamat dan Sasaran 4-113 4.12.2 Strategi Pembangunan Alam Sekitar dan Sumber Jaya 4-115 4.12.3 Program/ Projek dan Fasa Pelaksanaan 4-124

4.13 Pengurusan dan Perlaksanaan 4-126 4.13.1 Matlamat dan Sasaran 4-126 4.13.2 Strategi-strategi Pembangunan 4-126

4.14 Konsep Pembangunan Spatial 4-134

4.14.1 Pengenalan 4-134 4.14.2 Asas Pembentukan Strategi Pembangunan 4-134

4.14.2.1 Matlamat dan Objektif Pembangunan Spatial Negeri 4-135 4.14.2.2 Rangka Pembangunan Negeri Terengganu (RPNT) 2004-2008 4-135 4.14.2.3 Rangka Spatial Pembangunan Rancangan Fizikal Negara (RFN) 4-136 4.14.2.4 Analisis Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) 4-138 4.14.2.5 Analisis Kesediaan Kawasan Untuk Pembangunan 4-139

4.14.3 Konsep Pembangunan Spatial-Konsep Pembangunan Tertumpu dan Terkawal 4-145 5.0 CADANGAN PEMAJUAN GUNATANAH-GAMBARAJAH UTAMA 5-1

5.1 Matlamat, Sasaran Dan Strategi Pembangunan 5-1 5.2 Gambarajah Utama Mengikut Fasa Perancangan 5-15

5.2.1 Gambarajah Utama 2005-2010 5-16 5.2.2 Gambarajah Utama 2011-2015 5-19 5.2.3 Gambarajah Utama 2020 5-21


v

6.0 DASAR-DASAR DAN LANGKAH-LANGKAH PEMBANGUNAN 6-1

6.1 Ke Arah Pembangunan Spatial Dan Alam Sekitar Lestari 6-1 6.1.1 Mengadakan Pertumbuhan Pembangunan

Berterusan secara Mampan dan Terkawal 6-1 6.1.2 Menggalakkan Pertumbuhan dan Pemodenan Bandar 6-3 6.1.3 Pembangunan Sistem Pengangkutan Bersepadu 6-5 6.1.4 Pemeliharaan dan Pengurusan Sumber Jaya

dan Alam Sekitar 6-7 6.2 Ke Arah Ekonomi Yang Dinamik, Progresif dan Berdaya Tahan 6-9

6.2.1 Struktur Asas Ekonomi Yang Pelbagai dan Peningkatan Produktiviti Pengeluaran 6-10

6.2.2 Peningkatan Ekonomi Luar Bandar dan Pembasmian Kemiskinan 6-20

6.3 Peningkatan Kualiti Kemudahan Infrastruktur dan Kemudahan Sosial Bestari 6-23 6.3.1 Penyediaan Kualiti Infrastruktur Yang

Menyeluruh dan Mencukupi 6-23 6.3.2 Penyediaan Kemudahan Sosial Yang Pelbagai 6-27 6.3.3 Penyediaan Perumahan Mampu Milik yang Mencukupi 6-30

7.0 PENGURUSAN, PELAKSANAAN DAN PEMANTAUAN RSN TERENGGANU 7-1 7.1 Pengenalan 7-1 7.2 Mekanisme Pelaksanaan RSN Terengganu 7-3

7.2.1 RSN Dijadikan Sebahagian Daripada Perancangan Sosio-Ekonomi dan Perancangan Projek 7-3

7.2.2 Penubuhan Jawatankuasa Pemantauan RSN di Peringkat Negeri 7-4

7.2.3 Penubuhan Jawatankuasa Pelaksanaan Pemantauan RSN di Peringkat PBT 7-6

7.2.4 Penyelarasan Di antara dan Sesama Jabatan/ Agensi 7-6 7.2.5 Tanggungjawab PBT Untuk Menjayakan RSN 7-7 7.2.6 Penglibatan Swasta di Dalam Pelaksanaan

RSN Terengganu 7-7 7.2.7 Penyertaan Awam 7-9 7.2.8 Sistem Maklumat RSN 7-9

7.3 Pelaksanakan RSN Terengganu 7-10 7.4 Pelaksanaan Projek Dan Program Pembangunan 7-13 7.5 Kajian Semula Atau Pengubahsuaian RSN 7-31 7.5.1 Tatacara Kajian Semula 7-31 7.5.2 Tatacara Pengubahan RSN 7-31 7.6 Sistem Pemantauan RSN 7-32


vi

SENARAI JADUAL Jadual 1.1: Keluasan Negeri dan Taburan Penduduk Mengikut Daerah, Negeri

Terengganu 1-8 Jadual 2.1: Taburan Penduduk Dan Kadar Pertumbuhan Tahunan Mengikut Daerah Negeri Terengganu 1980, 1991, 2000 dan Jangkaan 2003 2-11 Jadual 2.2: Gunatenaga dan Kadar Pengangguran Negeri Terengganu 1980, 1991 Dan 2000 2-15 Jadual 2.3: Agihan Peratusan Guna Tenaga Negeri Mengikut Sektor Industri

2000-2020 2-16 Jadual 2.4: Bilangan Pelajar Institut Latihan/ Pendidikan 2001, 2002 dan 2003 2-17 Jadual 2.5: Perbandingan Kadar Kemiskinan Negeri Terengganu dan Negeri-Negeri Di Malaysia 2-18 Jadual 2.6: Perbandingan Purata Pendapatan Isirumah Negeri Terengganu Dengan Negeri-negeri Lain 2-19 Jadual 2.7: Kawasan Hutan Simpanan Kekal Mengikut Jenis di Negeri Terengganu 2003 2-33 Jadual 2.8: KDNK Sektor Perkilangan (Harga 1987) 2-36 Jadual 2.9: Bilangan Premis/Kilang Mengikut Daerah, Terengganu, 2003 2-38 Jadual 2.10: Taburan Kawasan Perindustrian Negeri Terengganu, 2003 2-40 Jadual 2.11: Jumlah (Kumulatif) Pelaburan Langsung Daripada Projek-projek Yang Diluluskan Oleh MIDA, Tahun 1990-2003 2-44 Jadual 2.12: Elemen Tarikan Pelancongan Negeri Terengganu 2-46 Jadual 2.13: Jumlah Kedatangan Pelancong Ke Negeri Terengganu Dari 1990-2002 2-49 Jadual 2.14: Negeri Yang Dilawati di Malaysia 2002 2-50 Jadual 2.15: Data Asas Sektor Pelancongan Negeri Terengganu 2-50 Jadual 2.16: Sumbangan Pelancongan Kepada Ekonomi Negeri Terengganu 2-51 Jadual 2.17: Jumlah Ruang Lantai Mengikut Stok Pejabat Binaan Khas, Kompleks

Perniagaan dan Unit Kedai Mengikut Daerah Di Negeri Terengganu, 2000 2-53

Jadual 2.18: Hierarki Pusat Perdagangan Di Negeri Terengganu 2-55 Jadual 2.19: Koridor Pembangunan Utama Negeri Terengganu 2000 2-60 Jadual 2.20: Jangkaan Arah dan Tumpuan Pembangunan Mengikut Daerah di

Negeri Terengganu 2-65 Jadual 2.21: Taburan Keluasan Tanah Yang Berpotensi Tanpa Halangan Fizikal Untuk

Pembangunan Mengikut Daerah Negeri Terengganu 2003 2-67 Jadual 2.22: Kadar Perbandaran Negeri Terengganu Bagi Tahun 1970 hingga

2020 2-69 Jadual 2.23: Hierarki Petempatan Semasa 2000, Negeri Terengganu (Mengikut

Penduduk Tampungan) 2-71 Jadual 2.24: Analisis Rank Size Rule Hierarki Pusat-Pusat Petempatan Negeri Terengganu 2000 2-73 Jadual 2.25: Kemudahan Semasa Pelabuhan Kemaman 2-89 Jadual 2.26: Kemudahan Sistem Bekalan Air Negeri Terengganu 2-93 Jadual 2.27: Sistem Bekalan Elektrik Negeri Terengganu 2-95 Jadual 2.28: Kawasan Pelupusan Sisa Pepejal 2-105 Jadual 2.29: Kemudahan Sukan Semasa Mengikut Daerah di Negeri Terengganu 2-131 Jadual 2.30: Kriteria Pencapaian Negeri Maju, Negeri Terengganu 2-144


vii

Jadual 4.1: Cadangan Program/Projek Sektor Pertanian 4-18 Jadual 4.2: Program/Projek Sektor Perindustrian 4-34 Jadual 4.3: Bentuk Projek Flagship 4-50 Jadual 4.4: Mekanisma Membantu Pengusaha Skala Kecil 4-52 Jadual 4.5: Program/Projek Pembangunan di Kuala Terengganu 4-53 Jadual 4.6: Program/Projek Pembangunan di Kemaman 4-54 Jadual 4.7: Program/Projek Pembangunan di Dungun 4-55 Jadual 4.8: Program/Projek Pembangunan di Marang 4-55 Jadual 4.9: Program/Projek Pembangunan di Besut 4-56 Jadual 4.10: Program/Projek Pembangunan di Setiu 4-57 Jadual 4.11: Program/Projek Pembangunan di Hulu Terengganu 4-57 Jadual 4.12: Program/Projek Pembangunan Perdagangan di Terengganu 4-63 Jadual 4.13: Program/Projek Pembangunan Perhubungan dan Pengangkutan Negeri Terengganu 2005-2020 4-72 Jadual 4.14: Program/Projek Pembangunan Infrastruktur dan Utiliti Negeri Terengganu 2005-2020 4-88 Jadual 4.15(a):Program/Projek Pembangunan Perumahan Negeri Terengganu 2005-2020 4-94 Jadual 4.15(b):Pembangunan Perumahan Mengikut Jenis Rumah dan Fasa

Pembangunan Perumahan 4-95 Jadual 4.16: Pencapaian Penyediaan Kemudahan Masyarakat Negeri Terengganu Berbanding Indikator Negeri Maju, 2003 4-96 Jadual 4.17(a):Program/Projek Kemudahan Masyarakat Negeri Terengganu 2005-2010 4-103 Jadual 4.17(b):Program/Projek Pembangunan Kemudahan Masyarakat Negeri

Terengganu 2010-2015 4-106 jadual 4.17(c): Program/Projek Pembangunan Kemudahan Masyarakat Negeri Terengganu 2015-2020 4-107 Jadual 4.18: Keperluan Kawasan Rekreasi 2005-2020 4-108 Jadual 4.19: Program/ Projek Pembangunan Kawasan Rekreasi dan Kemudahan

Sukan 2005-2010 4-110 Jadual 4.20: Program/ Projek Pembangunan Kawasan Rekreasi, 2010-2020 4-111 Jadual 4.21: Kriteria dan Indikator Negeri Maju Bagi Sektor Alam Sekitar dan

Pengurusan Sumber Jaya 4-113 Jadual 4.22: Projek dan Program Pembangunan Alam Sekitar dan Sumberjaya, 2005-2010 4-124 Jadual 5.1: Keperluan Tanah Pembangunan Mengikut Sektor Bagi Setiap Lima Tahun, Negeri Terengganu 5-2 Jadual 5.2: Pengukuhan Hierarki Petempatan 2020 5-8 Jadual 7.1: Pelaksanaan dan Dasar-dasar RSN 7-11 Jadual 7.2: Projek/Program Pembangunan Untuk Dilaksanakan 7-13


viii

SENARAI RAJAH Rajah 1.1: Kawasan Kajian Rancangan Struktur Negeri Terengganu 1-9 Rajah 2.1: Negeri Terengganu Dalam Konteks Serantau 2-2 Rajah 2.2: Negeri Terengganu Dalam Konteks Hubungan Wilayah dan Koridor

Pertumbuhan Utama Negara 2-4 Rajah 2.3: Tren Kadar Pertumbuhan Negeri 1921-2000 2-10 Rajah 2.4(a): Perbandingan Alternatif Unjuran Kadar Pertumbuhan Penduduk

2000-2020 2-12 Rajah 2.4(b): Perbandingan Alternatif Unjuran Bilangan Penduduk 2000-2020 2-12 Rajah 2.5: Jumlah Penduduk Negeri Terengganu Pada Tahun 2000 dan 2020 2-13 Rajah 2.6: Piramid Penduduk Mengikut Kumpulan Umur Tahun 2000 dan 2020 2-14 Rajah 2.7: Agihan Penduduk Bandar dan Luar Bandar Terengganu 2000 dan 2020 2-15 Rajah 2.8: Perbandingan Antara KDNK Negeri, KDNK Perkapita dan Purata

Pendapatan Isirumah Negeri Terengganu 1990-2000 2-22 Rajah 2.9: KDNK Mengikut Industri Asal di Negeri Terengganu 1990-2000 (%) 2-23 Rajah 2.10: Perbandingan Unjuran KDNK Negeri Terengganu Dengan Negeri-Negeri Lain, 2000-2020 2-24 Rajah 2.11: Unjuran KDNK Mengikut Industri Asal Negeri Terengganu 2000-2020 2-25 Rajah 2.12: Komposisi Tanaman Di Negeri Terengganu 2-26 Rajah 2.13: Taburan Kawasan Pertanian 2-28 Rajah 2.14: Bilangan Ternakan Terpilih di Negeri Terengganu Mengikut Jenis, 1990-2002 2-29 Rajah 2.15: Taburan Penternakan di Negeri Terengganu 2-30 Rajah 2.16: Jeti-jeti Perikanan Utama di Negeri Terengganu 2-32 Rajah 2.17: Jenis Hutan Simpanan Kekal Negeri Terengganu, 2003 2-34 Rajah 2.18: Taburan Industri Sektor Formal Mengikut Jenis, 2002 2-37 Rajah 2.19: Taburan Kawasan Perindustrian Negeri Terengganu 2003 2-41 Rajah 2.20: Anggaran Industri Sektor Informal di Negeri Terengganu 2-42 Rajah 2.21: Taburan Kawasan Pelancongan Sedia Ada di Negeri Terengganu 2-48 Rajah 2.22: Jumlah Ketibaan Pelancong Ke Negeri Terengganu 2-49 Rajah 2.23: Bacaan Indeks Bagi Setiap Wilayah Pelancongan di Terengganu

Mengikut Kadar TAI 2-51 Rajah 2.24: Pertubuhan Perniagaan Di Negeri Terengganu 2-54 Rajah 2.25: Taburan Ruang Lantai Perdagangan Mengikut Bandar dan Petempatan

Utama, 2003 2-56 Rajah 2.26: Ciri-ciri Fizikal Semulajadi Negeri Terengganu 2003 2-59 Rajah 2.27: Zon Pembangunan Utama Negeri Terengganu 2-61 Rajah 2.28: Tren Pecahan Guna Tanah Semasa Negeri Terengganu, 1990-2003 2-62 Rajah 2.29: Gunatanah Semasa Negeri Terengganu 2-63 Rajah 2.30: Tren Perkembangan Spatial 2-66 Rajah 2.31: Kawasan Berpotensi Untuk Pembangunan 2-68 Rajah 2.32: Analisis Hierarki Petempatan Negeri Terengganu 2000 2-72 Rajah 2.33: Analisis Perbandingan Rank Size-Rule Dengan Hierarki Petempatan

Semasa Negeri Terengganu 2000 2-74 Rajah 2.34: Hierarki Pusat-pusat-pusat Petempatan Negeri Terengganu, 2020 2-77 Rajah 2.35: Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) 2-82 Rajah 2.36: Perhubungan Negeri Terengganu Di Peringkat Wilayah 2-84


ix

Rajah 2.37: Sistem Jalanraya Sedia Ada Negeri Terengganu, 2003 2-85 Rajah 2.38: Perbandingan Bilangan Penumpang dan Keupayaan Semasa Antara Tiga Peringkat Lapangan Terbang Iaitu Antarabangsa (P.P),

Domestik Telah Dinaiktaraf (K.B) dan Domestik Belum Dinaiktaraf (K.T) dan (Ktn). 2-87 Rajah 2.39: Perbandingan Jumlah Pengendalian Kargo Dan kapasiti Semasa Yang Begitu Ketara di Pelabuhan Kemaman Berbanding Pelabuhan

Kuantan dan Pulau Pinang 2-89 Rajah 2.40: Taburan Loji Pembersihan Air dan Muka Sauk Di Negeri Terengganu,

2003 2-94 Rajah 2.41: Taburan Pencawang Utama dan Talian Elektrik 2-96 Rajah 2.42: Jaringan Kabel Utama Fiber Optik, Taburan Ibusawat, Mars, Rill &

CDMA di Negeri Terengganu, 2003 2-99 Rajah 2.43: Sistem Sungai Utama, Kajian Pelan Induk Saliran dan Kawasan Hakisan Pantai KI & KII 2-101 Rajah 2.44: Strategi Kawasan Tadahan STF, di Negeri Terengganu, 2003 2-104 Rajah 2.45: Tapak Pelupusan Sisa Pepejal Sedia Ada 2.107 Rajah 2.46: Paip Agihan Gas Asli 2-109 Rajah 2.47: Pecahan Taburan Perumahan Mengikut Daerah Bagi Tahun

1991-2000 2-110 Rajah 2.48: Taburan Kawasan Perumahan 2-111 Rajah 2.49: Keperluan dan Penawaran Perumahan Semasa Mengikut Daerah Negeri Terengganu 2003-2004 2-114 Rajah 2.50: Bilangan Keperluan Unit Perumahan Negeri Terengganu 2000-2020 2-115 Rajah 2.51: Penawaran Semasa Kemudahan Masyarakat Berdasarkan Keperluan Sebenar Mengikut Piawaian Perancangan 2-116 Rajah 2.52: Taburan Kemudahan Pendidikan, 2003 2-117 Rajah 2.53: Taburan Kemudahan Pusat Pengajian Tinggi, 2003 2-118 Rajah 2.54: Taburan Kemudahan Kesihatan, 2003 2-120 Rajah 2.55: Taburan Kemudahan Keselamatan, 2003 2-122 Rajah 2.56: Taburan Kemudahan Keagamaan, 2003 2-124 Rajah 2.57: Taburan Kemudahan Masyarakat Mengikut Daerah Negeri Terengganu 2-125 Rajah 2.58: Keperluan Kemudahan Masyarakat Berbanding Pencapaian Semasa 2-126 Rajah 2.59: Taburan Kemudahan Awam, 2003 2-127 Rajah 2.60: Pencapaian Penyediaan Kawasan Rekreasi 2003 2-130 Rajah 4.1: Pembangunan Zon Kawasan Pertanian 4-23 Rajah 4.2: Pembangunan Kawasan Perindustrian 4-37 Rajah 4.3: Jumlah Pelancong dan Keperluan Bilik Penginapan di Terengganu Dari Tahun 2004-2020 4-38 Rajah 4.4: Cadangan Campuran Produk 4-42 Rajah 4.5: Cadangan Kawasan Pelancongan di Negeri Terengganu 4-51 Rajah 4.6: Pengukuhan Fungsi Pusat-Pusat Perkhidmatan Sedia Ada 4-62 Rajah 4.7: Cadangan Rangkaian Perhubungan Darat Masa Hadapan Negeri Terengganu 4-74 Rajah 4.8: Pembangunan Infrastruktur dan ICT 4-80 Rajah 4.9: Cadangan Strategi Sistem Pelupusan Sisa Pepejal Negeri 4-86 Terengganu Rajah 4.10: Cadangan Sambungan Paip Agihan Asli 4-87


x

Rajah 4.11: Asas Pembentukan Pelan Konsep Pembangunan- Aspek Alam Sekitar, Kawasan Berpotensi Pembangunan, Pengekalan dan Pemuliharaan 4-140 Rajah 4.12: Asas Pembentukan Pelan Konsep Pembangunan- Aspek Ekonomi Yang Pelbagai 4-143 Rajah 4.13: Asas Pembentukan Pelan Konsep Pembangunan- Aspek Prospek Prasarana Infrastruktur Fizikal dan Sosial 4-146 Rajah 5.1: Tumpuan Pembangunan Koridor Pantai, Negeri Terengganu 5-6 Rajah 5.2: Koridor Pembangunan dan Tumpuan Pembangunan Bandar-bandar Terpilih 5-14 Rajah 5.3: Gambarajah Utama 2005-2010 (Fasa Pelaksanaan 2005-2010) 5-18 Rajah 5.4: Gambarajah Utama 2011-2015 (Fasa Pelaksanaan 2011-2015) 5-20 Rajah 5.5: Gambarajah Utama (Fasa Pelaksanaan 2016-2020) 5-23 Rajah 5.5(a): Pelan Sisipan Konurbasi Perbandaran Negeri Terengganu 5-24 Rajah 5.5(b): Pelan Sisipan Konurbasi Perbandaran Negeri Terengganu 5-25 Rajah 5.5(c): Pelan Sisipan Kawasan Kepulauan Negeri Terengganu 5-26 Rajah 5.5(d): Pelan Sisipan Kawasan Kepulauan Negeri Terengganu 5-27 Rajah 5.5(e): Pelan Sisipan Kawasan Kepulauan Negeri Terengganu 5-28 Rajah 5.5(f): Pelan Sisipan Kawasan Kepulauan Negeri Terengganu 5-29 Rajah 7.1: Struktur Sistem Pemantauan RSN 7-33 LAMPIRAN Lampiran 1: Ringkasan Strategi dan Program Pembangunan Mengikut Daerah di Negeri Terengganu Daerah Kuala Terengganu Lampiran 2: Daerah Kemaman Lampiran 3: Daerah Besut Lampiran 4: Daerah Hulu Terengganu Lampiran 5: Daerah Dungun Lampiran 6: Daerah Marang Lampiran 7: Daerah Setiu Lampiran 8: Matriks Perbandingan Dasar RSNT dan 6 Aspek Perancangan Strategik Lampiran 9: Matriks Perkaitan Antara Dasar RSN Terengganu Dengan Dasar RSN Penghargaan

KEPERLUAN KEPADA RANCANGAN STRUKTUR NEGERI

TIGA PERINGKAT PENYEDIAAN RANCANGAN PEMAJUAN NEGARA

KAWASAN KAJIAN

TEMPOH KAJIAN

BAB 1 : PENDAHULUAN

KANDUNGAN LAPORAN DRSN

SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI RSN

PENGENALAN

PROSES PENYEDIAAN RANCANGAN STRUKTUR


1.0 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

1.01 Dalam tempoh 25 tahun yang lepas, Kerajaan Negeri Terengganu telah

menjalankan pelbagai kajian rancangan pemajuan sebagai dasar dan arah tuju

pembangunan negeri. Kajian Terengganu Coastal Region Study (1980) dijalankan

bertujuan untuk merangka strategi pembangunan kawasan pantai Negeri

Terengganu memandangkan kawasan ini tidak termasuk di dalam pelan

pembangunan KETENGAH yang dibangunkan oleh Kerajaan Persekutuan. Manakala

Terengganu Master Plan Study (1983) adalah pelan pemajuan yang komprehensif

merangkumi aspek fizikal, ekonomi, sosial dan penyertaan kaum Bumiputera. Di

samping itu, kerajaan negeri juga telah menyediakan beberapa kajian pemajuan

seperti Terengganu Development Plan (1970), KETENGAH Planning Study and

Development (1974), Terengganu River Basin Study (1980), Kerteh Township Study

(1980), Paka-Jerangau Development Study (1985), South Terengganu

Development Plan (1985) dan KETENGAH Review (1987). Dengan pelaksanaan

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172), beberapa rancangan

pemajuan seperti Rancangan Daerah (RD), Rancangan Struktur (RS) dan Rancangan

Tempatan (RT) telah disediakan. Sehingga kini sebanyak 5 RD, 7 RS dan 10 RT telah

disiapkan. Antara RS dan RT yang telah disediakan adalah seperti berikut :

i. Rancangan Struktur (Pengubahan) Kuala Terengganu

ii. Rancangan Struktur (Pengubahan) Kemaman

iii. Rancangan Struktur Besut

iv. Rancangan Struktur Hulu Terengganu

v. Rancangan Struktur Setiu

vi. Rancangan Struktur Dungun

vii. Rancangan Struktur Marang

viii. Rancangan Tempatan Pusat Bandar Chukai Kemaman

ix. Rancangan Tempatan Pusat Bandar Kuala Terengganu

x. Rancangan Tempatan Kerteh-Kemasik

xi. Rancangan Tempatan Dungun-Paka

xii. Rancangan Tempatan Batu Burok-Chendering

xiii. Rancangan Tempatan Seberang Takir-Gong Badak-Manir

1-1


xiv. Rancangan Tempatan Hiliran-Padang Midin

xv. Rancangan Tempatan Marang

xvi. Rancangan Tempatan Jerteh-Kg.Raja-Kuala Besut

xvii. Rancangan Tempatan Kuala Berang - Ajil

1.02 Rancangan-rancangan pemajuan tersebut bagaimanapun disediakan

mengikut keperluan kawasan-kawasan atau aspek-aspek tertentu sahaja, iaitu tidak

merangkumi keseluruhan negeri dan aspek-aspek kajian secara bersepadu.

Rancangan Struktur (RS) ini merupakan satu kajian perancangan strategik bagi

seluruh Negeri Terengganu untuk tempoh perancangan 2005-2020. Rancangan

pemajuan ini mengandungi penyataan dasar, strategi dan program serta projek

pembangunan bagi mencapai Wawasan 2020 serta meletakkan Negeri Terengganu

sebagai sebuah negeri maju menjelang tahun 2020.

1.2 Keperluan Kepada Penyediaan Rancangan Struktur

1.03 Rancangan Struktur Negeri Terengganu disediakan mengikut peruntukan di

dalam Akta A1129 (Akta Perancangan Bandar Dan Desa 1976) (Pindaan 2001)

Bahagian 3, Seksyen 7, 8, 9, 10 dan 11, di mana semua Pihak Berkuasa Negeri

dikehendaki menyediakan satu Rancangan Struktur bagi kawasannya.

1.04 Rancangan Struktur Negeri Terengganu akan melengkapkan sistem

perancangan fizikal negara di samping menterjemahkan dasar-dasar Kajian

Rancangan Fizikal Negara (RFN) 2005, menyelaras Rancangan-rancangan Struktur

sedia ada serta menyediakan rangka kajian Rancangan Tempatan dan Rancangan

Kawasan Khas.

1.05 Mengikut peruntukan Bahagian III Akta A1129, RS merupakan suatu

pernyataan bertulis:

i. Yang menerangkan dasar dan cadangan-cadangan perancangan

strategik negeri berkenaan dengan pemajuan dan penggunaan

tanah dalam kawasan, bandar dan luar bandar termasuklah langkah-

langkah untuk:-

Memperelokkan persekitaran dari segi fizikal;

1-2


Memperelokkan perhubungan; Menguruskan lalu lintas; Memperelok kesejahteraan sosioekonomi, menggalakkan

pertumbuhan ekonomi;

Untuk memudahkan pemajuan lestari; dan Mempertingkatkan perancangan luar bandar dan rancangan

desa.

ii. Yang menyatakan pertalian cadangan-cadangan dengan

cadangan-cadangan am bagi pemajuan dan penggunaan tanah di

negeri-negeri yang bersempadan dengannya yang dijangka mungkin

menyentuh negeri itu; dan

iii. Yang mengandungi lain-lain perkara yang ditetapkan atau yang

ditentukan oleh Jawatankuasa Perancang Negeri dan Majlis Perancang Fizikal Negara (MPFN) dalam sesuatu kes yang tertentu.

1.06 Dasar-dasar RS Terengganu ini menyediakan pernyataan yang jelas dan

kuantitatif serta mempunyai implikasi spatial berhubung dengan penggunaan tanah

masa hadapan. Pernyataan bertulis untuk dasar-dasar perancangan telah dirangka

sebaik mungkin, kerana ia merupakan komponen penting dalam dokumen RS yang

akan diwartakan.

1.07 Dari segi perancangan, dasar merupakan satu tindakan dan keputusan

perancangan yang mempunyai matlamat serta tujuan tertentu bagi menyelaras

pembangunan negeri. Oleh itu, dasar RS Terengganu merupakan bentuk panduan

perancangan bandar dan desa Negeri Terengganu. Pernyataan dasar RS

Terengganu juga perlu meliputi keperluan dan kehendak pembangunan semasa

dan masa depan yang dihasratkan oleh Kerajaan Negeri dan PBT berkenaan. (Rajah

1.1)

1.3 Tiga Peringkat Rancangan Pemajuan

1.08 Akta 172 (Pindaan 2001), telah menyusun rancangan pembangunan spatial

negara kepada tiga tier rancangan pemajuan iaitu Rancangan Fizikal Negara,

Rancangan Struktur dan Rancangan Tempatan.

1-3


1.3.1 Rancangan Fizikal Negara (RFN)

1.09 RFN adalah penyataan bertulis yang merumuskan dasar-dasar

strategik bagi maksud menentukan hala tuju dan arah aliran am pemajuan

fizikal bagi negara. Dasar-dasar serta strategi-strategi yang digubal dalam

RFN meliputi perancangan bagi semua negeri di Semenanjung Malaysia.

PEMBANGUNAN MANUSIA

MMAATTLLAAMMAATT NNEEGGAARRAA

SISTEM MAKLUMAT PERANCANGAN

Penyelarasan dan pengawalan pelaburan ke atas alam sekitar fizikal

Pengawasan pencapaian pembangunan berterusan

Terjemah dasar dan Rancangan Fizikal Negara kepada dasar dan strategi Negeri

Penilaian terhadap pengurusan sumber yang berterusan

Peluang dan Halangan (Penyesuaian kepada alam sekitar)

Cara-cara menghadapi perubahan-perubahan alam sekitar

PERINGKAT 1 : PERANCANGAN NEGARA

RANCANGAN MALAYSIA 5 TAHUN

RANCANGAN FIZIKAL NEGARA

DASAR / STRATEGI SEKTORAL

PERINGKAT 2 : PENGAGIHAN SUMBER

RANCANGAN PEMBANGUNAN NEGERI TGANU

(2004-2008)

RANCANGAN STRUKTUR

NEGERI TERENGGANU

DASAR / STRATEGI SEKTORAL

PERINGKAT 3 : PERANCANGAN TEMPATAN

PELAN PELAKSANAAN

PERINGKAT 4 : PELAKSANAAN

PELAKSANAAN KAJIAN SEMULA PENGAWALAN

RFN meliputi perancangan bagi semua negeri di Semenanjung Malaysia

Rancangan Tempatan ini akan mengandungi perincian cadangan-cadangan serta strategi RS yang dibuat berdasarkan kepada pengenal pastian projek dan program.

RS merangkumi perancangan seluruh negeri. Strategi-strategi RS akan diperincikan kepada cadangan serta program pelaksanaan di peringkat RT. Penyediaan RS akan dibuat selaras dengan dasar dan strategi RFN.

RANCANGAN TEMPATAN / RANCANGAN

KAWASAN KHAS

1-4


1.3.2 Rancangan Struktur (RS)

1.10 RS adalah rancangan pembangunan yang merangkumi

perancangan seluruh negeri. Ini bererti rancangan struktur terdahulu yang

disediakan bagi setiap Pihak Berkuasa Tempatan akan terbatal apabila RS

diterima pakai. Dasar-dasar serta strategi-strategi RS akan diperincikan

kepada cadangan serta program pelaksanaan di Peringkat Rancangan

Tempatan Daerah. Penyediaan RS akan dibuat selaras dengan dasar dan

strategi Rancangan Fizikal Negara.

1.3.3 Rancangan Tempatan (RT)

1.11 Rancangan Tempatan yang dahulunya disediakan bagi kawasan-

kawasan tumpuan pembangunan dalam kawasan Pihak Berkuasa Tempatan

telah dikaji semula dan disediakan bagi seluruh kawasan pentadbiran

daerah. Rancangan yang dikenali sebagai Rancangan Tempatan ini akan

mengandungi perincian cadangan-cadangan serta strategi RS yang dibuat

berdasarkan kepada pengenalpastian projek dan program.

1.3.4 Rancangan Kawasan Khas (RKK)

1.12 Rancangan Kawasan Khas adalah bertujuan bagi pengolahan khas

dan terperinci dengan cara pemajuan, pemajuan semula, pengelokan,

pemuliharaan atau pengurusan yang merangkumi perancangan sebahagian

atau keseluruhan kawasan khas tersebut. Rancangan ini disediakan adalah

menyamai dan mengandungi perincian daripada Rancangan Tempatan

dan disertakan dengan panduan yang terperinci bagi pelaksanaan dan

pengurusannya serta mempunyai kuat kuasa seperti Rancangan Tempatan.

1-5


1.4 Proses Penyediaan RS Terengganu

1.13 Secara keseluruhannya proses penyediaan RS Terengganu adalah mengikut

Akta A1129 dan Manual Rancangan Struktur dengan mengambil masa selama 15

bulan dan melibatkan 3 peringkat yang utama iaitu:-

Kandungan Kaedah penyediaan Laporan RS Pengenalpastian Isu-isu strategik dari

kajian-kajian terdahulu

Analisis keadaan semasa Analisis SWOT dan Unjuran Rumusan penemuan Cadangan Strategik

Rumusan Pencapaian Negeri Terengganu

Teras Strategik Sasaran dan strategi pembangunan Gambarajah Utama

Laporan Awal

Laporan Pemeriksaan

Peringkat III

Peringkat II

Peringkat I

Draf Rancangan Struktur

Peringkat I : Penyediaan Laporan Awal

1.14 Laporan Awal RS Terengganu telah disiapkan dalam tempoh masa 2 bulan

dari tarikh perlantikan perunding. Laporan ini telah dibentangkan kepada

Jawatankuasa Kerja yang dipengerusikan oleh Pengarah JPBD Negeri.

Peringkat II : Penyediaan Laporan Pemeriksaan

1.15 Laporan Pemeriksaan merupakan kajian dan analisis terperinci ke atas semua

sektor-sektor kajian. Laporan ini telah melalui beberapa proses seperti pengumpulan

maklumat, analisis kajian, penemuan isu-isu strategik dan peringkat cadangan. Proses

pengumpulan maklumat merupakan proses yang mengambil masa yang agak

panjang memandangkan pengumpulan maklumat dijalankan melalui proses

temubual dengan pelbagai agensi dan jabatan, proses soal selidik yang melibatkan

sektor SIA dan Pelancongan, pengumpulan maklumat sekunder dari kajian-kajian

pemajuan terdahulu, inventori kawasan pelancongan dan inventori gunatanah serta

melalui sessi bengkel yang menemukan pasukan kajian dengan stake holder

sehingga ke peringkat akar umbi. Hasil penemuan awal kajian ini telah pun

dibentangkan di peringkat Exco Kerajaan Negeri dan kajian ini juga telah

dibentangkan kepada YAB Menteri Besar yang mana kajian ini secara tidak langsung

telah membantu kerajaan negeri di dalam penyediaan Rancangan Pembangunan

1-6


Negeri Terengganu 2004-2008 (RPNT). Di peringkat ini juga beberapa sesi TWG

(Technical Working Group) bertujuan untuk verifikasi data/maklumat yang diperolehi

telah dijalankan. Sesi TWG ini telah dibahagikan mengikut sektor dan melibatkan

beberapa agensi kerajaan dan pihak swasta serta NGO.

Peringkat III : Penyediaan Draf Rancangan Struktur

1.16 Di peringkat ini segala penemuan hasil daripada analisis kajian yang

dijalankan diolah menjadi pernyataan-pernyataan yang akan meyokong ke arah

mencapai sasaran negeri maju menjelang tahun 2020. Strategi pembangunan RS

Terengganu akan menjurus kepada pencapaian matlamat dan teras strategik yang

digariskan.

1.5 Kawasan Kajian

1.17 Kawasan kajian meliputi keseluruhan Negeri Terengganu yang terdiri

daripada tujuh buah daerah iaitu Daerah Kuala Terengganu, Daerah Marang,

Daerah Dungun, Daerah Kemaman, Daerah Hulu Terengganu, Daerah Setiu dan

Daerah Besut. (Jadual 1.1) Kawasan kajian disempadani oleh Negeri Kelantan di

sebelah utara dan barat laut, Negeri Pahang di sebelah barat daya dan selatan sementara Laut China Selatan terletak di sebelah timur Negeri Terengganu. Kawasan

kajian juga merangkumi kawasan offshore seperti yang termaktub di dalam Akta

Pelantar Benua 1966.

1.18 Kawasan kajian mempunyai keluasan seluas 1,295,512 hektar (keluasan atas

tanah) dengan jumlah bilangan penduduknya sebanyak 898,825 orang pada tahun

2000. Daerah Hulu Terengganu merupakan daerah yang terbesar meliputi 30 peratus

daripada keluasan keseluruhan Negeri Terengganu manakala Daerah Kuala

Terengganu merupakan daerah terkecil dan meliputi 5 peratus daripada keluasan

negeri. (Jadual 1.1 & Rajah 1.1).

1-7


Jadual 1.1: Keluasan Negeri dan Taburan Penduduk Mengikut Daerah, Negeri

Terengganu DAERAH KELUASAN (HA) KELUASAN (%) PENDUDUK

2000 %

Besut 123,368 9.52 122,744 13.66 Setiu 130,436 10.11 51,427 5.72 Kuala Terengganu 60,528 4.65 304,181 33.84 Hulu Terengganu 387,463 29.90 63,631 7.08 Marang 66,654 5.14 84,938 9.45 Dungun 273,503 21.11 131,585 14.64 Kemaman 253,560 19.57 140,319 15.61 Negeri Terengganu 1,295,512 100.00 898,825 100.00 Sumber: 1. Kajian Perunding Sektor Gunatanah, Kajian Rancangan Struktur Negeri Terengganu, 2004 2. Kajian Perunding Sektor Penduduk, Kajian Rancangan Struktur Negeri Terengganu, 2004

1.19 Bentuk muka bumi kawasan kajian adalah landai dan berbukit di mana

kawasan kajian mempunyai bentuk muka bumi yang melandai di sebelah timur dan

berbukit di sebelah utara dan di bahagian barat negeri. Kawasan kajian mempunyai

jarak pantai yang terpanjang di Malaysia iaitu sepanjang 244 km yang menghadap

ke arah Laut China Selatan. Manakala sungai-sungai utama yang mengairi Negeri

Terengganu adalah seperti Sungai Terengganu, Sungai Nerus, Sungai Dungun dan

Sungai Kemaman sementara Tasik Kenyir yang terletak di Hulu Terengganu adalah merupakan tasik yang terbesar di Malaysia.

1-8

Laut ChinaSelatan

JERTEH

KG. RAJA

BANDARPERMAISURI

PulauPerhentian

AL-MUKTAFI BILLAH SHAH

AjilKUALABERANG

PulauRedang

Pulau Bidong

MARANG

KUALATERENGGANU

DUNGUN

CHUKAI

P.Tenggul

T. Kalong

Kemasik

Kerteh

Kijal

Geliga

Rantau Abang

Paka

Ketengah Jaya

Seri Bandi

Kg. Air Putih

Binjai

Cheneh Baharu

Jabor

Bukit Besi

Pulau Kapas

Merchang

Kg.Chendering

Bt. Bading

Landas

P.Berangan

Seberang Takir

Wakaf Tengah

Wakaf Tapai

Chabang Tiga

K.Telemong Bukit Payong

Batu Rakit

Tengkawang

Menerong

Merang

Seri Langkap

Sg. Tong

Penarik

Guntung Luar

Kg. Fikri

Tasik Kenyir

Kg. Renek/ Jabi

Tembila

Kuala Besut

Kg. Keruak

Pasir Akar

MARANG

DUNGUN

KEMAMAN

KUALA TERENGGANU

SETIU

HULU TERENGGANU

BESUT

BESUT

SETIU

HULU TERENGGANU

KUALA TERENGGANU

MARANG

DUNGUN

KEMAMAN

P E T U N J U K :

Jalan Utama

Jalan RayaJalan Raya

Sempadan Daerah

Sempadan NegeriSempadan Negeri

Badan Air

Daerah Kemaman 253,560 ha

Daerah Dungun 273,503 ha

Daerah Marang 66,654 ha

Daerah H. Terengganu 387,463 ha

Daerah K. Terengganu 60,528 ha

Daerah Setiu 130,436 ha

Daerah Besut 123,368 ha

RAJAH 1.1KAWASAN KAJIAN RANCANGAN STRUKTUR

NEGERI TERENGGANU

U

Tanpa Skala

1-9


1.6 Tempoh Kajian

1.20 Jangka masa kajian penyediaan RS Terengganu telah dipendekkan daripada

24 bulan kepada 15 bulan. Bagi tujuan ini beberapa penyesuaian di dalam

pendekatan kajian telah dilakukan. Penyesuaian ini masih lagi mengekalkan

penghasilan bentuk dan kandungan RS sebagaimana yang dikehendaki oleh akta

dan manual penyediaan RS. Jangka masa kajian adalah seperti berikut:-

i) Penyediaan Laporan Awal 2 Bulan

ii) Penyediaan Laporan Pemeriksaan 5 Bulan

iii) Publisiti Laporan Pemeriksaan 1 Bulan

iv) Penyediaan Laporan DRS Awal 3 Bulan

v) Publisiti DRS Awal 2 Bulan

vi) Penyediaan DRS Akhir 2 Bulan

1.7 Kandungan Laporan Rancangan Struktur

1.21 Laporan Rancangan Struktur Negeri Terengganu mengandungi dua jilid yang

utama iaitu:

Jilid I : Rancangan Struktur

1.22 Mengandungi penyataan-penyataan mengenai pencapaian-pencapaian

Negeri Terengganu hasil daripada rumusan penemuan analisis yang dibuat di

peringkat Laporan Pemeriksaan, pembentukan matlamat dan teras pembangunan

RS bagi Negeri Terengganu, strategi pembangunan yang menjurus kepada

pencapaian matlamat dan objektif Negeri Maju serta senarai program dan projek

yang telah dikenal pasti dalam tempoh perancangan RS.

1-10


Jilid II : Laporan Pemeriksaan

1.23 Laporan ini mengandungi penyataan-penyataan serta analisis-analisis

mengikut sektor-sektor kajian yang menyentuh aspek-aspek seperti keadaan semasa,

tinjauan dasar dan strategi semasa, unjuran mengikut tahun perancangan, analisis

SWOT, rumusan penemuan isu-isu strategik serta cadangan-cadangan bagi

mengatasi isu-isu yang telah dikenal pasti. Laporan ini meliputi tiga pakej kajian

seperti berikut:

Pakej 1 : Rangka Kerja Wilayah dan Prospek Ekonomi

Sektor Kepentingan dan Hubungan Wilayah Sektor Penduduk dan Perancangan Sumber Manusia Sektor Asas dan Prospek Ekonomi Sektor Pertanian, Perhutanan dan Perlombongan Sektor Perindustrian Sektor Pelancongan Sektor Perdagangan dan Perkhidmatan

Pakej 2 : Perancangan Spatial

Sektor Gunatanah dan Fizikal Sektor Petempatan Bandar dan Desa Serta Koridor Pembangunan Sektor Perumahan Sektor Kemudahan Masyarakat Sektor Rekreasi dan Sukan Sektor Perhubungan dan Pengangkutan Sektor Infrastruktur dan Utiliti Sektor Alam Sekitar dan Pengurusan Sumber Semulajadi

Pakej 3 : Sektor Sokongan

Sektor Institusi dan Pengurusan Pelaksanaan Sektor Penilaian Kesan Sosial Sektor Sistem Maklumat Geografi (GIS)

1-11


1.8 Sistem Maklumat Geografi RS

1.24 Dalam penyediaan Rancangan Struktur Negeri Terengganu, Sistem Maklumat

Geografi (GIS) telah digunapakai untuk tujuan penyimpanan data-data,

pengolahan, pemetaan dan juga untuk tujuan penganalisaan spatial di sepanjang

kajian.

1.25 Penggunaan GIS dalam kajian ini melibatkan tiga peringkat iaitu:-

i) Peringkat Pembentukan Peta Asas dan Pembangunan Pangkalan

Data,

ii) Peringkat Penganalisaan dan Pemetaan; dan

iii) Peringkat Penyebaran Maklumat.

1.26 Peringkat Pembentukan Peta Asas dan Pembangunan Pangkalan Data

merupakan peringkat awal penggunaan GIS dalam Kajian RS Terengganu. Di

peringkat ini, maklumat-maklumat kajian dikumpul dan diselaraskan dalam format

GIS dan kemudiannya disimpan dalam pangkalan data untuk digunakan oleh

sektoral kajian yang terlibat di sepanjang kajian ini dijalankan. Dengan ini, sumber

data digital pasukan kajian adalah seragam dan dapat ditambah nilai pada masa

hadapan.

1.27 Penggunaan GIS dalam Kajian Rancangan Struktur Negeri Terengganu tidak

terbatas kepada pembangunan pangkalan data sahaja malahan ia banyak

digunakan untuk tujuan penganalisaan spatial dan untuk tujuan pemetaan data-

data kajian. Di antara penganalisaan spatial yang dijanakan adalah bagi mengenal

pasti Kawasan Potensi Pembangunan bagi membentuk Zon Pembangunan Spatial

untuk cadangan perancangan gunatanah masa hadapan di Negeri Terengganu.

1.28 Peringkat ketiga penggunaan GIS dalam kajian ini adalah melalui

penyebaran maklumat yang mana satu Aplikasi Maklumat Perancangan

dibangunkan. Aplikasi ini dikenali sebagai Executive Information System (EIS) yang bersifat mesra pengguna dan mudah dicapai oleh pengguna biasa. Melalui aplikasi

ini, rujukan Dasar dan Strategi RS mudah dicapai dan dirujuk. Ia bertujuan untuk

1-12


memudahkan pihak Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Negeri Terengganu

dan Pihak Berkuasa Tempatan membuat pemantauan pelaksanaan dasar RS

dengan lebih cepat dan efisien.

1.29 Kesinambungan dari penggunaan GIS dalam Kajian RS Terengganu ini telah

memberi impak yang besar kepada agensi pelaksana terutamanya Jabatan

Perancangan Bandar dan Desa Negeri Terengganu dan Pihak Berkuasa Tempatan

Negeri Terengganu untuk memajukan infrastuktur ICT. Ini kerana, teknologi GIS

merupakan sebahagian daripada bidang ICT yang berupaya untuk menyimpan

maklumat untuk kegunaan dalam amalan perancangan pada masa kini dan

sekaligus mempertingkatkan kualiti dalam perancangan di masa hadapan.

1-13

KEPENTINGAN NEGERI TERENGGANU DALAM KONTEKS WILAYAH SERANTAU

SOSIAL EKONOMI,PENDUDUK DAN SUMBER MANUSIA

PENCAPAIAN PEMBANGUNAN EKONOMI NEGERI TERENGGANU

CORAK PEMBANGUNAN FIZIKAL DAN PEMELIHARAANALAM SEKITAR NEGERI

URUS TADBIR

RUMUSAN PENEMUAN

BAB 2 : PENCAPAIAN SEMASA DAN ISU-ISU PEMBANGUNAN NEGERI TERENGGANU


2-1

2.0 PENCAPAIAN SEMASA DAN ISU PEMBANGUNAN NEGERI

TERENGGANU

2.1 Kepentingan Negeri Terengganu Dalam Konteks Wilayah dan Serantau

2.1.1 Negeri Terengganu Dalam Konteks Kerjasama Serantau.

2.01 Walaupun Negeri Terengganu agak terpencil dalam kerjasama

serantau terutama di peringkat ASEAN, namun ia berpotensi untuk

mengambil bahagian dalam hubungan kerjasama yang diwujudkan seperti

dalam sektor pelancongan, industri petroleum dan gas, infrastruktur dan

telekomunikasi, pertanian dan perikanan serta pembangunan sumber

manusia. Program kerjasama serantau seperti BIMP, IMT-GT dan IMS-GT perlu

dilihat sebagai usaha untuk mewujud dan memperluaskan hubungan di

peringkat yang lebih global. Cadangan untuk mempromosikan sektor

pelancongan ke peringkat global terutamanya ke negara-negara Indo

China dan wilayah selatan China, pembangunan halal hub,

memperkembangkan industri berasaskan petroleum ke pasaran yang lebih

tinggi akan memberi prospek yang baik kepada Negeri Terengganu untuk

aktif dalam kerjasama serantau (rujuk rajah 2.1).

2.02 Kerjasama di peringkat wilayah terutama di dalam membentuk

kerjasama pembangunan sempadan perlu diperkukuhkan serta dieksploitasi

dengan sepenuhnya. Di peringkat wilayah dan sub-wilayah, Negeri

Terengganu dilihat berpotensi bagi menjalin usahasama sempadan terutama

berkaitan sektor pelancongan, perindustrian dan pertanian di samping

memperkukuhkan kedudukannya di peringkat antarabangsa dengan

mengambil peluang-peluang yang wujud. Negeri Terengganu mempunyai

banyak aspek pelancongan yang belum diterokai yang mampu membawa

Negeri Terengganu di peringkat serantau dan global .

PROSPEK SERANTAU ;

i. Hub Pelanconganii. Halal hubiii. Kerjasama sektor pertanian dan industri asas tani terutamanya berasaskan bioteknologiiv. Industri berasaskan petroleum dan gasv. Pusat pendidikan dan latihan serantau

Lebuhraya Dalam ASEAN

Laluan Perkhidmatan Feri Di antara Wilayah

Laluan Pengantaraan

Laluan laut

Pelabuhan Antara Wilayah

Pelabuhan Dalam ASEAN

Laluan Keretapi Singapura -Kunming

P E T U N J U K :

Kawasan PertumbuhanSegitiga Indonesia-

Malaysia-Thailand (IMT)

(IMS GT)

RAJAH 2.1NEGERI TERENGGANU DALAM KONTEKS

SERANTAU2-2


2-3

Negeri Terengganu Dalam Hubungan Wilayah.

2.03 Kedudukan Negeri Terengganu yang jauh dari pusat pasaran dan

koridor pertumbuhan utama negara adalah disebabkan kekurangan

kemudahan perhubungan dan pengangkutan seperti lebuhraya, jalan

keretapi dan perkhidmatan penerbangan antarabangsa. Ia menjejaskan

prospek dan potensi Negeri Terengganu di peringkat wilayah terutamanya di

Koridor Pantai Timur (second corridor). Ini secara tidak langsung

menyebabkan pembangunan inter dan intra wilayah menjadi tidak

seimbang (rujuk rajah 2.2).

2.04 Perhubungan dan faktor kemudahsampaian ke Negeri Terengganu

akan bertambah baik dengan siapnya Lebuhraya Pantai Timur (Karak-

Kuantan-Kuala Terengganu-Kelantan), Laluan Timur - Barat II (Ipoh-Gua

Musang-Kuala Berang), projek menaiktaraf kompleks terminal Lapangan

Terbang Sultan Mahmud dan rangkaian perkhidmatan rel dan keretapi laju.

Hasil dari sistem perhubungan yang lengkap dan menyeluruh ini akan dapat

memudahkan pergerakan penumpang, barangan serta perkhidmatan di

antara negeri ini di peringkat wilayah dan serantau. Secara tidak langsung

juga, Negeri Terengganu akan mempunyai perhubungan langsung dan lebih

dekat dengan pusat pertumbuhan utama negara. Negeri Terengganu juga

dilihat mempunyai potensi untuk berperanan sebagai pintu masuk ke

Malaysia dari negara-negara Asia Tenggara bagi mempertingkatkan

pembangunan pelancongan dan perdagangan antarabangsa.

2.05 Rancangan Fizikal Negara 2005, telah mengadaptasikan strategy of

selective concentration di mana tumpuan pembangunan hanya akan

berlaku di konurbasi utama yang merupakan pusat pertumbuhan utama.

Konurbasi utama akan menjadi tumpuan bagi pelaburan tempatan dan

asing yang tidak hanya melibatkan pengukuhan bagi sektor-sektor

pembuatan dan perkhidmatan tetapi memberi penekanan kepada sektor-

sektor moden seperti ICT, penswastaan kesihatan, perkhidmatan pendidikan

dan non resort tourism. Apabila pelaburan ini mampu menyelerakkan

pembangunan ke kawasan lain, penekanan hendaklah kepada

pengoptimuman penggunaan fizikal dan infrastruktur sosial sedia ada. Fokus

pembangunan adalah bagi pusat bandar utama iaitu ibu negeri dan

kawasan pertumbuhan bandar.

Sumber : Rancangan Fizikal Negara 2005

RAJAH 2.2NEGERI TERENGGANU DALAM KONTEKS

HUBUNGAN WILAYAH DAN KORIDOR PERTUMBUHAN UTAMA NEGARA

KUANTAN CONURBATIONPopulation YR 2020 0.64 M

Kuala TerengganuConurbationPop YR 2020 0.37 M

KUALA LUMPURCONURBATIONPopulation YR 2020 8.46 M

GEOGRETOWNCONURBATIONPopulation YR 2020 2.42 M

IPOHCONURBATIONPop YR 2020 1.09 M

Lumut-Sitiawan-ManjungConurbation

Alor SetarConurbationPop YR 2020 0.39 M

Kota BharuConurbationPop YR 2020 0.42 M

KangarConurbationPop YR 2020 0.99 M

IMT-GT (Indonesia-Malaysia-Thailand Growth Triangle)

THAILAND

SouthChina Sea

StraitsOf

Malacca

MELAKACONURBATIONPop YR 2020 0.67 M

Batu Pahat-Muar-KluangConurbation

JOHOR BAHRU CONURBATIONPopulation YR 2020 1.84 M

Temerloh-MentakabConurbation

Shah Alam

Seremban

pi

pi

pi

pi

Major Port

Intermediate Growth Conurbation

Regional Growth Conurbation

National Growth Conurbation

Future Growth Conurbation

Strategic Urban Centre

Information & Communication Technology (ICT) Hubs

THE SRATEGY OF SELECTIVE CONCENTRATION IMPLIES THE MAIN CONURBATIONS ARE TO BE THE PRIME CENTRES OF GROWTH BUT WHERE SUSTAINABLE DEVELOPMENT CAN BE LOCATED AWAY FROM THOSE AREAS, IT IS TO FOCUS ON ONLY STRATEGIC URBAN CENTRES

Special Tourism Zone

Central Forest Spine

Rural Settlement Zone

Secondary Urban Growth DirectionPrimary Urban Growth Direction

High Speed Rail (Conceptual)

Major Expressway (Conceptual)

p

i IMS-GT (Indonesia-Malaysia-Singapore Growth Triangle)

2-4


2-5

Hubungan Dengan Negeri Berjiran Dan Antara Daerah.

2.06 Tumpuan pembangunan di Koridor Kuantan - Gebeng telah memberi

beberapa kesan kepada bandar-bandar di Koridor Paka - Chukai. Begitu

juga dengan pembangunan di bahagian utara Negeri Terengganu iaitu

Besut - Jerteh yang menerima kesan dari pembangunan koridor Pasir Puteh -

Tok Bali - Kota Bharu. Pembinaan Lebuhraya Pantai Timur dan perancangan

laluan perkhidmatan rel Kuantan Kuala Terengganu Kota Bharu dijangka

akan memberi manfaat dan limpahan positif kepada Koridor Paka - Chukai

dan Besut - Jerteh terutama dari aspek pelancongan, perindustrian,

pertanian dan perkhidmatan.

2.07 Negeri Terengganu mempunyai hubungan ekonomi yang rapat

dengan Negeri Pahang dan Negeri Kelantan dalam konteks wilayah timur

Semenanjung Malaysia. Ia juga berfungsi sebagai pusat perantaraan bagi

perhubungan antara Negeri Kelantan dan Pahang. Negeri Terengganu kini

dihubungi dengan negeri-negeri di wilayah utara seperti Perlis, Kedah, Pulau

Pinang dan Perak melalui Laluan Timur - Barat I, merentasi Negeri Kelantan.

Negeri-negeri di Wilayah Tengah dan Selatan dihubungi melalui Laluan

Persekutuan 2 dan 3 merentasi Negeri Pahang (rujuk rajah 2.37). Melihat

kepada prospek masa hadapan, pembukaan laluan Timur Barat II akan

mewujudkan hubungan wilayah di antara kawasan tengah Negeri

Terengganu dengan Negeri Kelantan selatan serta dengan pantai barat

melalui Lojing dan Simpang Pulai, Ipoh.

2.08 Dalam konteks hubungan antara daerah-daerah dalam Negeri

Terengganu, taburan bandar-bandar di negeri ini didapati tidak seimbang

dan faktor ini telah memberi kesan kepada penetapan fungsi dan hierarki

bandar. Hierarki bandar dan pusat petempatan kecil perlu ditingkatkan

terutama bagi bandar-bandar di sempadan seperti Kuala Besut dan Jerteh di

utara serta Chukai dan Paka di selatan. Perhubungan bandar-bandar ini

dengan Bandar Kuala Terengganu yang berperanan sebagai ibu negeri perlu

saling lengkap melengkapi secara bersepadu ke arah mencapai tahap

negeri maju dengan nilai Indeks Primasi Bandar antara 0.9 1.0. Di samping

itu, pertumbuhan ekonomi daerah dan bandar perlu dipertingkatkan supaya

kesan limpahannya dapat mengurangkan ketidakseimbangan


2-6

pembangunan antara daerah. Untuk mencapai tahap negeri maju nilai

Indeks Ketidakseimbangan Daerah perlu berada dalam lingkungan 0.2 0.3.

2.1.4 Prospek Pertumbuhan Daerah

2.09 Berdasarkan kepada analisis SWOT (rujuk Jilid II), prospek dan potensi

pertumbuhan setiap daerah telah dirumuskan seperti berikut :

2.1.4.1 Daerah Besut

2.10 Daerah Besut merupakan pintu masuk utama ke Negeri Terengganu

dari utara yang membawa hubungan langsung dengan Negeri Kelantan

(Wilayah) dan Thailand (Serantau). Faktor ini dilihat sebagai potensi terutama

dalam meningkatkan kerjasama pembangunan bersempadanan dan

serantau. Daerah ini mempunyai kekuatan dari segi pelancongan pantai dan

pulau, sumber kayu balak, hasil hutan, hasil laut, perikanan akuakultur dan

tanaman padi selain mempunyai potensi dalam mempertingkatkan aktiviti IKS

berasaskan hasil tani, perikanan dan perkayuan dengan penwujudan

Lembah Agro. Industri keropok keping yang tertumpu di Kuala Besut

mempunyai potensi yang besar di mana haruslah diketengahkan dan disusun

di suatu penempatan khas yang dilengkapi dengan infrastruktur serta

menjadikannya ODOI(One District One Industry).

2.11 Walau bagaimanapun, infrastruktur pemasaran yang lemah,

kekurangan modal dan sumber kewangan dan kekurangan tenaga mahir

merupakan salah satu kelemahan dan cabaran yang dihadapi oleh daerah

ini dalam mengeluar dan memasarkan hasil keluarannya. Pada masa kini,

daerah Besut masih mempunyai kemudahan infrastuktur yang kurang

berbanding dengan daerah-daerah lain terutama Kuala Terengganu,

Marang, Dungun dan Kemaman. Walaupun jaraknya yang agak jauh dari

Kuala Terengganu, kedudukannya yang hampir dengan Negeri Kelantan dan

Kota Bharu memberi kelebihan dalam banyak aspek seperti perhubungan

udara (Lapangan Terbang Sultan Ismail Petra), tumpuan pusat perdagangan

bagi barangan permintaan tinggi dan dalam sektor perkhidmatan.


2-7

2.12 Daerah Besut mempunyai kelebihan dengan penaikan taraf

Kampung Raja sebagai Pusat Seni Ukir. Pemilihan ini adalah ekoran adalah

lahirnya ramai pengukir terkemuka seperti Wan Su, Tengku Ibrahim, Rohaizad

dan banyak lagi. Cadangan pusat seni ukir ini melibatkan kawasan seluas 3.5

hektar berhampiran dengan Istana Lama Tengku Long. Pusat ini juga

bertindak sebagai pusat penyelidikan bagi seni ukir tradisional Melayu di

samping melatih para pengukir baru. Tg. Demong terkenal sebagai pusat

penternakan ikan air payau yang terbesar di Malaysia di mana mampu

meningkatkan potensi daerah ini dengan penggunaan teknologi moden iaitu

melalui sistem pengairan dan kolam-kolam yang dibuat secara konkrit bagi

menjimatkan tanah dan kestabilan alam sekitar.

2.1.4.2 Daerah Setiu

2.13 Daerah Setiu merupakan salah sebuah daerah baru yang kurang

maju di Negeri Terengganu. Sumber ekonominya banyak bergantung

kepada kayu balak dan hasil hutan, hasil laut dan akuakultur, hasil tani dan

juga pelancongan pantai. Namun demikian, kelemahan dalam aspek

pemasaran serta kekurangan tenaga mahir telah menyebabkan sumber-

sumber tersebut tidak dapat dikembangkan dengan sewajarnya di samping

jumlah penduduknya yang rendah dan bertaburan. Daerah ini berpeluang

untuk mengadakan aktiviti hiliran khususnya pertanian makanan dan

perikanan dengan cadangan pembentukan lembah agro.

2.1.4.3 Daerah Kuala Terengganu

2.14 Kuala Terengganu berfungsi sebagai pusat pentadbiran dan

perkhidmatan utama Negeri Terengganu. Oleh yang demikian, ia

mempunyai kemudahan infrastruktur yang lengkap seperti jaringan jalanraya,

lapangan terbang negeri yang akan dinaiktaraf, serta jumlah penduduk yang

ramai. Faktor ini telah memberikannya kelebihan berbanding dengan

daerah-daerah lain. Walau bagaimanapun, kekurangan tampungan

penduduk di daerah ini memberi kesan kepada pertumbuhan ekonomi.

Faktor ini telah memberikannya kelebihan berbanding dengan daerah-

daerah lain. Pembangunan ekonomi di Kuala Terengganu banyak dikuasai

oleh sektor-sektor perkhidmatan seperti pelancongan tradisi dan warisan,

perdagangan, institusi kerajaan dan kewangan selain dipengaruhi oleh sektor


2-8

pertanian, perikanan dan perkilangan. Pembangunan ini dijangka akan lebih

rancak setelah siapnya Laluan Timur Barat II dan Lebuhraya Pantai Timur (LPT)

Fasa II. Pembinaan LPT secara langsung akan menyebarkan pembangunan

di daerah ini ke daerah-daerah yang kurang maju seperti Besut, Setiu,

Marang, Hulu Terengganu dan kawasan pelancongan terutamanya Pulau

Redang dan gugusannya.

2.1.4.4 Daerah Marang

2.15 Kedudukan daerah ini yang bersempadan dengan daerah Kuala

Terengganu banyak memberikan kelebihan terutama melibatkan

pembangunan kemudahan infrastruktur dan fizikal. Projek menaiktaraf

lapangan terbang di Kuala Terengganu dan beberapa projek pembangunan

institusi dan perdagangan secara tidak langsung turut memberi kesan ke atas

corak pembangunan daerah Marang. Manakala dari segi sumber-sumber

dalaman pula ianya kaya dengan hasil laut dan pelancongan selain

mempunyai potensi untuk mengembangkan sektor IKS dan industri

kraftangan. Di samping itu, kedudukannya yang berjiran dengan daerah

Kuala Terengganu memberi potensi untuk berkembang berdasarkan trend

pertambahan permohonan mendirikan bangunan dan projek perumahan.

2.1.4.5 Daerah Hulu Terengganu

2.16 Sebahagian besar keluasan bagi daerah Hulu Terengganu adalah

merupakan hutan dan kawasan pertanian. Faktor ini telah memberi

sumbangan utama dalam menjana ekonomi daerah melalui sumber kayu

balak dan hasil hutan. Sumber-sumber tersebut juga mampu membuka

peluang kepada sektor IKS seperti perabot dan perkayuan untuk pasaran

dalam dan luar negeri. Prospek daerah ini juga adalah dalam konteks

hubungan dengan luar di mana apabila Laluan Timur - Barat II digunakan

kelak, ia akan berfungsi sebagai pintu masuk utama ke Negeri Terengganu

melalui barat iaitu Ipoh dan Gua Musang. Selain itu, daerah Hulu Terengganu

juga berpotensi bagi pembangunan pusat pertumbuhan baru yang bakal

berfungsi sebagai bandar institusi pendidikan dan bandar pelancongan yang

melibatkan pelancongan di Tasik Kenyir. Kajian Rancangan Struktur Negeri

Terengganu telah melihat potensi Kuala Jeneris bagi tujuan tersebut

berdasarkan lokasinya yang strategik. Daerah Hulu Terengganu turut


2-9

dicadangkan sebagai sebahagian daripada lembah agro yang akan

mengeluar dan memasarkan hasil tani berasaskan makanan.

2.1.4.6 Daerah Dungun

2.17 Daerah Dungun dilihat sebagai salah satu daerah yang berpotensi

untuk mempromosikan eko lancong kerana ia kaya dengan sumber hutan

semulajadi termasuk penemuan pokok besar di Cemerong dan cadangan

taman negeri. Pembinaan Lebuhraya Pantai Timur dilihat sebagai berpotensi

untuk daerah ini memasarkan produk pelancongan tersebut selain daripada

pelancongan pantai. Selain itu, daerah ini turut bergantung kepada sektor

industri perabut, hasil tani dan sumber kayu serta rotan yang dilihat boleh

diperluaskan lagi pasarannya ke peringkat antarabangsa. Daerah ini juga

menjadi tumpuan pembangunan institusi pendidikan seperti dengan

wujudnya Universiti Teknologi Mara (UiTM) dan beberapa institusi latihan yang

berupaya menawarkan pekerja mahir dan separuh mahir terutama dalam

sektor perindustrian yang merupakan sebahagian daripada kawasan

petrokimia negara di Paka (LPG Santong) yang memberi kesan positif

kepada pertumbuhan kawasan selatan daerah Dungun.

2.1.4.7 Daerah Kemaman

2.18 Kekayaan sumber petroleum dan gas asli menjadikan daerah ini

antara daerah penting dalam menyumbang kepada pembangunan

ekonomi negeri. Daerah ini juga turut dilengkapi dengan kemudahan

infrastruktur dan prasarana yang lengkap bagi perhubungan laut dan udara

seperti Pelabuhan Kemaman, Pelabuhan Kerteh dan Lapangan Terbang

Kerteh (LTK) dan laluan keretapi daripada pelabuhan Kuantan ke kawasan

petrokimia Kerteh. Pembinaan Lebuhraya Pantai Timur juga memberi prospek

kepada daerah ini dalam mewujudkan zon perindustrian baru selain

mengembangkan kawasan perindustrian sedia ada. Walau bagaimanapun,

penglibatan penduduk tempatan adalah kurang terutama dalam sektor

perkilangan serta terlalu bergantung kepada pelabur asing dan pekerja

mahir dari luar Malaysia. Kedudukan Kemaman yang bersempadan dengan

Kuantan-Gebeng telah memberi persaingan kepadanya untuk berkembang

dan menarik pelabur untuk datang melabur di samping penduduknya lebih


2-10

tertumpu ke bandar Kuantan untuk mendapatkan perkhidmatan dan

barangan.

2.2 Sosio Ekonomi, Penduduk dan Sumber Manusia

2.2.1 Penduduk dan Perancangan Sumber Manusia

2.2.1.1 Saiz dan Kadar Pertumbuhan

2.19 Dalam tempoh 1991-2000, kadar pertumbuhan penduduk Negeri

Terengganu adalah 1.79 peratus dengan jumlah penduduk 898,825 orang

iaitu di kedudukan keempat terendah di Malaysia dengan kepadatan

penduduknya 69 orang per kilometer persegi. Kadar pertumbuhan ini telah

menunjukkan penurunan sebanyak 1.41 peratus berbanding dengan kadar

pertumbuhan bagi tahun 1980-1991 iaitu 3.20 peratus (rujuk rajah 2.3 dan

jadual 2.1). Pada tahun 2000, peratus bilangan penduduk Negeri Terengganu

dalam konteks Wilayah Timur adalah lebih rendah iaitu 25.7 peratus

berbanding Pahang (36.8%) dan Kelantan (37.5%). Kadar pertumbuhan

penduduk yang rendah ini mungkin dipengaruhi oleh faktor kadar kelahiran

dan kesuburan yang menurun, kadar kematian yang tinggi dan kurangnya

galakan pembangunan ekonomi yang dapat menjana migrasi masuk .

Berdasarkan data Jabatan Perangkaan, jumlah penduduk Negeri

Terengganu pada tahun 2003 adalah sebanyak 974,171 orang.

Rajah 2.3 : Tren Kadar Pertumbuhan Negeri 1921-2000

11..7799

33..2200 22..994422..9944

22..1100

11..4444 11..5588

- 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50

1921- 1931 1931-1947 1947-1957 1957-1970 1970-1980 1980- 1991 1991- 2000


2-11

Jadual 2.1 : Taburan Penduduk dan Kadar Pertumbuhan Tahunan Mengikut Daerah Negeri Terengganu, 1980, 1991, 2000 dan Jangkaan 2003

BILANGAN PENDUDUK KADAR PERTUMBUHAN DAERAH 1980 1991 2000 2003 * 1980

1991 1991 2000

2000 2003

Besut 104,076 107,900 122,744 133,193 0.33 1.44 2.76 Setiu - 42,434 51,427 55,731 - 2.16 2.72 Kuala Terengganu 239,927 274,489 304,181 330,239 1.23 1.15 2.78 Hulu Terengganu 44,861 56,986 63,631 69,002 2.20 1.23 2.74 Marang 25,783 69,637 84,938 92,071 9.45 2.23 2.72 Dungun 60,163 102,897 131,585 142,302 5.00 2.72 2.64 Kemaman 66,798 111,901 140,319 151,633 4.80 2.55 2.62 Terengganu 541,608 766,244 898,825 974,171 3.20 1.79 2.72 % Wilayah Timur 24.25 24.74 25.68 - - - - % S. Malaysia 4.74 5.18 4.85 - - - - % Malaysia 3.94 4.17 3.86 - - - - Master Plan Study 542,280 ** 741,200 930,000 - 2.88 2.55 - Wilayah Timur 2,233,161 3,097,388 3,500,215 - 3.02 1.37 - S. Malaysia 11,426,613 14,797,616 18,537,900 - 2.38 2.54 - Malaysia 13,745,241 18,379,655 23,274,690 - 2.68 2.66 -

Sumber : i. Laporan Banci Penduduk Jabatan Perangkaan Malaysia, 1980, 1991 dan 2000 ii. Laporan Teknikal Rancangan Fizikal Negara iii. Terengganu Master Plan Study 1983-2000

Nota : * Bilangan jangkaan berdasarkan unjuran tahun 2005 : Pengiraan RST ** Bilangan jangkaan berdasarkan unjuran tahun 1995 : Terengganu Master Plan Study

2.20 Berdasarkan kepada tiga senario unjuran yang telah dibuat, Kajian

Rancangan Struktur telah mengambilkira alternatif B sebagai unjuran yang

digunapakai di dalam kajian ini. Kadar pertumbuhan penduduk Negeri

Terengganu disasarkan pada kadar 3.01 peratus untuk mencapai jumlah

penduduk seramai 1.6 juta orang dengan kepadatan penduduknya 126

orang per kilometer persegi menjelang tahun 2020 (rujuk rajah 2.4 (a) (b)) dan

rajah 2.5). Bagi mencapai sasaran ini, pembangunan negeri perlulah

dirancak dan diperbanyakkan bagi mencapai status negeri maju.


2-12

Rajah 2.4 (a) : Perbandingan Alternatif Unjuran Kadar Pertumbuhan Penduduk 2000-2020

Rajah 2.4 (b) : Perbandingan Alternatif Unjuran Bilangan Penduduk 2000-2020

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

1,000,000

1,100,000

1,200,000

1,300,000

1,400,000

1,500,000

1,600,000

1,700,000

2000 2005 2010 2015 2020Tahun

Bila

ngan

Pen

dudu

k

Unjuran Alternatif B

Unjuran Alternatif A

Unjuran Alternatif C

A B

C

-

1.00

2.00

3.00

4.00

1991-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015 2015-2020

Tahun

Kada

r Per

tum

buha

n

Unjuran Alternatif B

Unjuran Alternatif A

Unjuran Alternatif C

Kad

ar P

ertu

mbu

han

AB

C

Nota :Agihan penduduk menggunakan pendekatan dot matriks menunjukkan gambaran taburan yang dijanakan oleh data asas dalam sistem GIS dan bukan menunjukkan taburan pendudukmengikut lokasi sebenar di atas tapak

Laut ChinaSelatan

P E T U N J U K :

Sempadan Daerah

Mewakili 250 Orang Penduduk

Sempadan Negeri

Penduduk Tahun 2000

Penduduk Tahun 2020

U

Tanpa Skala

RAJAH 2.5JUMLAH PENDUDUK NEGERI TERENGGANU

PADA TAHUN 2000 DAN 2020

Ke ma ma n

0

200,000

400,000

600,000

Kemaman 140,319 282,496

2000 2020

Hul u Te r e ngga nu

0

200,000

400,000

600,000

Hulu Terengganu 63,631 112,516

2000 2020

Dungun

0

200,000

400,000

600,000

Dungun 131,585 231,841

2000 2020

Be sut

0

200,000

400,000

600,000

Besut 122,744 219,417

2000 2020

M a r a ng

0

200,000

400,000

600,000

M arang 89,938 153,627

2000 2020

S e t i u

0

200000

400000

600000

Set iu 51427 91433

2000 2020

Kua l a Te r e ngga nu

0

200,000

400,000

600,000

Kuala Terengganu 304,181 541,333

2000 2020

2-13


2-14

2.21 Pada tahun 2000, 55.9 peratus penduduk tergolong dalam kumpulan

umur ekonomi aktif (15-64 tahun) dan 44.1 peratus dalam kumpulan umur

ekonomi tidak aktif (0-14 tahun dan 65 tahun ke atas) dengan mencatatkan

nisbah tanggungan 69.6. Pada tahun 2020, kumpulan umur ekonomi aktif

dijangka akan menurun kepada 55.6 peratus disebabkan berlakunya

penghijrahan keluar untuk tujuan pendidikan dan juga kadar kematian yang

meningkat. Walau bagaimanapun, kumpulan umur ekonomi tidak aktif

dijangka meningkat kepada 42.4 peratus (rujuk rajah 2.6).

Rajah 2.6 : Piramid Penduduk Terengganu Mengikut Kumpulan Umur Tahun 2000 dan 2020

2.2.1.2 Penduduk Bandar dan Luar Bandar

2.22 Nisbah penduduk bandar dan luar bandar negeri pada tahun 2000,

menunjukkan 48.7 peratus terdiri dari penduduk bandar manakala 51.3

peratus adalah penduduk luar bandar. Kadar perbandaran semasa yang

mencatatkan 48.7 peratus berada dalam julat sederhana dan perlu

mencapai sekurang-kurangnya 60 peratus penduduk bandar pada tahun

2020 dengan menumpukan pembangunan terutamanya kediaman dan

perkhidmatan di dalam kawasan perbandaran sedia ada dan sekitarnya

serta mewujudkan kawasan-kawasan baru (rujuk rajah 2.7).

0200004000060000 80000 100000 120000

Lelaki 2020

0 20000 40000 60000 80000 100000 1200000-4

5-9

10-14

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-69

70-74

75+

Perempuan 2020

Lelaki 2000 Perempuan 2000


2-15

Rajah 2.7 : Agihan Penduduk Bandar dan Luar Bandar Terengganu 2000 dan 2020

2.2.1.3 Pembangunan Sumber Manusia

2.23 Dengan mengambil kira kadar penyertaan tenaga buruh dan kadar

pengangguran, bilangan guna tenaga Negeri Terengganu pada tahun 2000

adalah sebanyak 300,380 orang dengan nisbah pekerjaan per penduduk (E/P

Ratio) negeri sebanyak 0.33 berbanding di peringkat nasional iaitu 0.39 (rujuk

jadual 2.2). Kadar penyertaan tenaga buruh negeri pula menunjukkan

peningkatan kepada 62.4 peratus pada tahun 2000. Kadar pengangguran

Negeri Terengganu pada tahun 2000 dicatatkan pada kadar 4.2. Pada tahun

2020, kadar pengangguran negeri disasarkan kepada 3.0 peratus di mana

kepelbagaian aktiviti yang dapat menggalakkan pembangunan ekonomi

perlu disediakan dan ini akan dapat menyediakan peluang-peluang

pekerjaan.

Jadual 2.2 : Guna Tenaga dan Kadar Pengangguran Negeri Terengganu 1980,

1991 dan 2000

GUNA TENAGA % PERTUMBUHAN TAHUNAN TERENGGANU 1980 1991 2000 1980 1991

1991 2000

Jumlah Penduduk 541,608 766,244 898,825 3.20 1.79 Penduduk Umur Bekerja (15-64 th.) 364,659 410,154 502,483 1.07 2.28 Kadar Penyertaan Tenaga Buruh (%) 51.0 56.7 62.4 0.97 1.07 Jumlah Tenaga Buruh 185,976 232,557 313,549 2.05 3.38 Kadar Pengangguran (%) 10.0 8.8 4.2 -1.16 -7.89 Bilangan Penganggur 18,598 20,465 13,169 0.87 -4.78 Bilangan Guna Tenaga 167,378 212,092 300,380 2.18 3.94 E/P Ratio Terengganu 0.31 0.28 0.33 E/P Ratio Wilayah Timur 0.33 E/P Ratio Malaysia 0.39 Unjuran Coastal Region Study 184,300 257,600 - 3.09 -

Sumber : Laporan Penduduk dan Ciri-Ciri Asas Demografi, Julai 2001 * Laporan Bank Data Malaysia 2003

** Data Asas Unit Perancang Ekonomi Negeri (UPEN) Terengganu, 2002

Kemaman

Dungun

Marang

K. Tggn

Setiu

Besut

H. Tggn

17.5

27.6

81.8 12.6

12.2

41.9

82.5 72.4

18.2 87.4 87.8

58.1 75.9

-20.040.060.0 80.0 100.0 % Penduduk 2000

16.1

29.4

94.0

13.7

10.5

53.5

20.6

83.9 70.6

6.0 86.3 89.5

46.5

79.4

-

20.5

34.9

99.8 16.1

17.4

61.0

62.4

79.5 65.1

0.2

83.9 82.6

39.0

37.6

- 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0% Penduduk 2020

Penduduk Luar Bandar Penduduk Bandar


2-16

2.24 Pertumbuhan gunatenaga negeri mencatatkan pada kadar 3.94

peratus setahun antara tahun 1991-2000 di mana agihan gunatenaganya

lebih tertumpu kepada sektor tertier iaitu 54.9 peratus diikuti dengan sektor

sekunder (26.8%) dan primer (18.3%) (rujuk jadual 2.3). Bilangan penduduk

dalam kumpulan umur bekerja yang tinggi dan kadar pengangguran yang

semakin menurun menjadi faktor kepada peningkatan bilangan gunatenaga

keseluruhan. Walau bagaimanapun, pada tahun 2020, gunatenaga dalam

sektor primer dan sekunder disasarkan meningkat kepada 30.1 peratus dan

30.0 peratus serta sektor tertier menurun kepada 39.9 peratus. Peningkatan

gunatenaga ini perlu diselarikan dengan penyediaan peluang-peluang

pekerjaan berkemahiran bagi mengurangkan penghijrahan keluar penduduk

terutamanya kepada mereka yang telah menamatkan pengajian di institusi

latihan dan pendidikan tinggi khasnya di Negeri Terengganu.

Jadual 2.3 : Agihan Peratusan Guna Tenaga Negeri Mengikut Sektor Industri, 2000 Dan 2020

Agihan Peratusan Guna Tenaga

2000 2020

Sektor Industri

Jumlah % Jumlah % Pertanian, Perhutanan, Ternakan dan Perikanan 52,266 17.4 174,628 29.3 Perlombongan dan Kuari 2,703 0.9 4,768 0.8 Pembuatan dan Perkilangan 44,757 14.9 110,260 18.5 Pembinaan 35,745 11.9 68,540 11.5 Elektrik, Gas dan Air 3,905 1.3 5,364 0.9 Perdagangan Borong & Runcit, Hotel dan Restoran

52,266 17.4 86,420 14.5

Pengangkutan, Penyimpanan dan Perhubungan

14,418 4.8 22,052 3.7

Perkhidmatan Kewangan & Insurans, Hartanah dan Perniagaan

7,810 2.6 10,728 1.8

Perkhidmatan Kerajaan 80,802 26.9 107,280 18.0 Perkhidmatan Lain 5,707 1.9 5,960 1.0

Sumber : Laporan Ciri-Ciri Ekonomi Penduduk, Jabatan Perangkaan Malaysia

2.25 Terdapat 18 buah institusi latihan dan pendidikan tinggi di Negeri

Terengganu yang dapat menjana pengeluaran sumber manusia iaitu 16,150

orang pada tahun 2001 dan meningkat kepada 22,733 orang pada tahun

2002 dengan pertambahan 6,583 orang pelajar (rujuk 2.4). Peningkatan

bilangan lepasan institusi latihan dan pengajian tinggi terus meningkat dari

tahun 2001 hingga 2002. Namun begitu, pada tahun 2003, jumlah

penduduknya mengalami sedikit penurunan sebanyak 1,257 orang pelajar.

Walau bagaimanapun, peratus yang berkhidmat di Terengganu adalah kecil.


2-17

Ini mungkin disebabkan oleh peluang pekerjaan yang memerlukan

kemahiran adalah terhad dan faktor pendapatan.

Jadual 2.4 : Bilangan Pelajar Institut Latihan / Pendidikan 2001, 2002 dan 2003

PELAJAR INSTITUSI LATIHAN / PENDIDIKAN TINGGI 2001 2002 2003

BEZA 2002 - 2001

BEZA 2002 -2003

Akademi Binaan Malaysia Wilayah Timur (ABM)

180 1,916 1,916 1,736 -

Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN) 330 303 320 -27 17 Institut Kemahiran MARA (IKM) 280 629 td 349 Td Institut Latihan Perindustrian (ILP) 360 702 744 342 42 Institut Teknologi Petroleum PETRONAS (INSTEP)

1,000 1,008 681 8 -327

Intitut Latihan Perikanan Malaysia 1,000 798 371 -202 -427 Kolej Agama Sultan Zainal Abidin (KUSZA) 3,500 3,520 3,446 20 -74 Kolej Komuniti Kuala Terengganu td 403 508 403 105 Kolej Universiti Sains Dan Teknologi Malaysia (KUSTEM)

2,600 3,075 3,579 475 504

Kompleks Pertanian Negeri Ajil 920 15 td -905 - Politeknik Dungun td 2,002 3,305 2,002 1,303 Politeknik Kota Kuala Terengganu td 584 540 584 -44 Pusat-Pusat Giat MARA 820 698 td -122 - Pusat Latihan Industri Perkayuan Terengganu (TTITC)

150 50 159 -100 109

Terengganu Advanced Technical Institute (TATI)

700 535 470 -165 -65

Ruane - Terengganu Advanced Technical Institute (TATI)

310 10 35 -300 25

Terengganu Skills Development Centre (TESDEC)

800 1,589 2,195 789 606

Universiti Teknologi Mara (UiTM) 3,200 4,896 5,123 1,696 227 JUMLAH PELAJAR 16,150 22,733 21,476 6,583 1,257

Sumber : i. Pembangunan Ekonomi Negeri Terengganu 2002 - 2003 ii. Unit Perancang Ekonomi Negeri Terengganu iii. Data Asas 2003, Unit Perancang Ekonomi Negeri Terengganu

Nota : TD - Tiada Data

2.2.2 Penilaian Kesan Sosial

2.2.2.1 Kadar Kemiskinan dan Pengangguran

2.26 Kadar kemiskinan negeri pada tahun 2002 yang mencatatkan 10.7

peratus adalah lebih tinggi jika dibandingkan dengan kadar Malaysia

sebanyak 5.1 peratus (rujuk jadual 2.5). Ia dikategorikan masih tinggi bersama

Kedah dan Kelantan jika dibandingkan dengan Negeri Pahang, Johor,

Selangor dan Pulau Pinang yang mencatatkan kadar kemiskinan di bawah 4.

Kadar kemiskinan dan kadar pengangguran yang masih tinggi memberi


2-18

kesan kepada penduduk di mana wujudnya budaya anti-sosial, penghijrahan

keluar penduduk dan peningkatan kes jenayah. Kadar kemiskinan negeri ini

disebabkan oleh sektor pekerjaan yang dijanakan oleh penduduknya adalah

lebih tertumpu kepada pertanian dan hasil tangkapan laut yang memberi

pulangan yang sedikit.

Jadual 2.5 : Perbandingan Kadar Kemiskinan Negeri Terengganu dan Negeri-

Negeri Di Malaysia KADAR KEMISKINAN

(%) KADAR PENURUNAN INSIDEN

KEMISKINAN NEGERI

1995 1999 2002 1995-1999 Negeri Lebih Maju Johor 3.1 2.5 1.8 -3.9 Melaka 5.3 5.7 2.7 1.5 Negeri Sembilan 4.9 2.5 2.2 -9.8 Perak 9.1 9.5 7.9 0.9 Pulau Pinang 4.0 2.7 1.4 -6.5 Selangor1 2.2 2.0 1.1 -1.8 WP.Kuala Lumpur 0.5 2.3 0.5 72 Negeri Kurang Maju Kedah 12.2 13.5 10.7 2.1 Kelantan 22.9 18.7 12.4 -3.7 Pahang 6.8 5.5 3.8 -3.8 Perlis 11.8 13.3 10.1 2.5 Sabah2 22.4 20.1 16.0 -2.0 Sarawak 10.0 6.7 5.8 -6.6 Terengganu 23.4 14.9 10.7 -7.3 Malaysia 8.7 7.5 5.1 -2.76

Sumber : i. Pelan Tindakan Ekonomi Rakyat Terengganu, 2002 2006 ii. Rancangan Malaysia Ke-8, 2005 - 2010 iii. Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Ke 8, 2001-2005

iv. Unit Perancang Ekonomi Putrajaya, 2004 Nota : 1Termasuk Wilayah Persekutuan Putrajaya 2 Termasuk Wilayah Persekutuan Labuan

2.27 Oleh itu, usaha perlu dipertingkatkan bagi mengurangkan kadar

kemiskinan dan pengangguran dengan meningkatkan pertumbuhan

ekonomi negeri terutamanya dalam sektor perkhidmatan, perindustrian,

pelancongan dan pertanian agar peluang-peluang perniagaan dan

pekerjaan dapat disediakan di mana ia memberi kesan kepada peningkatan

pendapatan isi rumah agar lebih berdaya maju, mengurangkan kadar

jenayah dan meminimakan penghijrahan keluar. Dalam menjayakan usaha

ini, ianya memerlukan penglibatan daripada Kerajaan Persekutuan, pihak

swasta dan Kerajaan Negeri sendiri.


2-19

2.2.2.2 Pendapatan Isi Rumah Bulanan

2.28 Purata pendapatan isi rumah negeri menunjukkan peningkatan dari

RM 1,117 pada tahun 1995 kepada RM 1,599 pada tahun 1999 dan terus

meningkat pada tahun 2002 kepada RM 1,993. Walau bagaimanapun, ia

dikategorikan masih rendah jika dibandingkan dengan Negeri Johor,

Selangor dan Pulau Pinang yang mencatatkan purata pendapatan isi rumah

melebihi RM 2,000 (rujuk jadual 2.6). Taraf dan kualiti hidup yang rendah serta

daya maju yang lemah memberi kesan kepada kelembapan ekonomi negeri

akibat daripada pendapatan isi rumah yang masih rendah dan terhad.

Jadual 2.6 : Perbandingan Purata Pendapatan Isi Rumah Negeri Terengganu Dengan Negeri-Negeri Lain

PENDAPATAN ISIRUMAH PURATA BULANAN (RM)

KADAR PERTUMBUHAN TAHUNAN PURATA (%)

NEGERI

1995 1999 2002 1995-1999 1999-2002 Negeri Lebih Maju Johor 2,138 2,646 2,963 5.5 3.8 Melaka 1,843 2,260 2,650 5.2 5.5 Negeri Sembilan 1,767 2,335 2,739 7.2 5.5 Perak 1,436 1,743 2,153 5.0 7.3 Pulau Pinang 2,225 3,128 3,496 8.9 3.8 Selangor1 3,162 3,702 4,406 4.0 6.0 WP.Kuala Lumpur 3,371 4,105 4,930 5.0 6.3 Negeri Kurang Maju Kedah 1,295 1,612 1,966 5.6 6.8 Kelantan 1,091 1,314 1,674 4.8 8.4 Pahang 1,436 1,482 1,991 0.8 10.3 Perlis 1,158 1,143 2,006 5.4 20.6 Sabah2 1,647 1,905 2,406 3.7 8.1 Sarawak 1,886 2,276 2,515 4.8 3.4 Terengganu 1,117 1,599 1,837 9.4 4.7 Malaysia 2,020 2,472 3,011 5.2 6.8

Sumber : i. Pelan Tindakan Ekonomi Rakyat Terengganu, 2002 2006 ii. Rancangan Malaysia Ke-8, 2005 - 2010 iii. Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Ke 8, 2001-2005

iv. Unit Perancang Ekonomi Putrajaya, 2004 Nota : 1Termasuk Wilayah Persekutuan Putrajaya 2 Termasuk Wilayah Persekutuan Labuan

2.2.2.3 Keselamatan dan Keselesaan

2.29 Kadar jenayah yang direkodkan bagi 10,000 orang penduduk

mencatatkan penurunan dari tahun 2001 hingga 2002 dengan pengurangan

17.6 peratus kes. Walau bagaimanapun, dari tahun 2002 hingga 2003 ia

meningkat semula kepada 32.0 peratus kes. Purata kes jenayah bagi 10,000

orang penduduk yang dicatatkan bagi ketiga-tiga tahun di atas masih lagi


2-20

rendah berdasarkan kepada piawaian dalam petunjuk Bandar Mampan iaitu

di bawah 50 kes. Keselesaan dan keselamatan hidup penduduk yang

terganggu menyebabkan wujud perasaan takut dan bimbang kesan

daripada persekitaran kawasan kediaman dan peningkatan kes jenayah dan

dadah yang direkodkan walaupun masih di tahap rendah.

2.30 Oleh itu, kerjasama dan tanggungjawab penduduk serta pihak

berkuasa keselamatan perlu dipertingkatkan bagi menangani masalah sosial

terutamanya yang melibatkan jenayah dan dadah agar kehidupan

masyarakat lebih selesa dan selamat tanpa rasa takut dan bimbang.

2.2.2.4 Kesihatan

2.31 Persepsi penduduk berkenaan kesihatan menunjukkan 87.5 peratus

memaklumkan bahawa tahap kesihatan penduduk dan perkhidmatan

kesihatan berada dalam keadaan baik. Walau bagaimanapun, masih

terdapat kelemahan dalam penyediaan kemudahan dan perkhidmatan

kesihatan. Keadaan persekitaran dan kelemahan perkhidmatan kesihatan

yang disediakan terutamanya penyediaan klinik kesihatan dan klinik desa

yang masih tidak memuaskan memberi gangguan kepada tahap kesihatan

penduduk.

2.2.2.5 Pendidikan

2.32 Dari segi pendidikan, Terengganu mempunyai penduduk yang

berpendidikan dan berpengetahuan yang secara umumnya dapat memberi

kesan positif yang mana ini akan memudahkan kefahaman dalam

rancangan pembangunan dan seterusnya dapat menyokong dan

melibatkan diri dalam program dan rancangan pembangunan negeri pada

masa hadapan. Namun begitu, kesedaran harus juga diberikan kepada

penduduk agar berubah sikap dalam membantu memudahkan usaha

penyerapan dan penerimaan rancangan pembangunan negeri yang akan

dilaksanakan.


2-21

2.2.2.6 Penglibatan Penduduk Dalam Aktiviti Sosial/Pertubuhan/Organisasi

Masyarakat

2.33 Penglibatan penduduk dalam aktiviti sosial dan penyertaan dalam

pertubuhan dan organisasi masyarakat masih di tahap rendah iaitu hanya

mencatatkan di bawah 40 peratus di mana jauh lebih rendah untuk

mencapai peratusan penglibatan di atas paras 75 peratus. Ini menunjukkan

kurangnya interaksi sosial antara penduduk yang membawa kepada

kurangnya kerjasama dan sikap bermasyarakat.

2.34 Oleh yang demikian, Negeri Terengganu mensasarkan penglibatan

penduduknya adalah di atas paras 75 peratus di mana akan memperlihatkan

penglibatan masyarakat yang lebih baik menjurus kepada interaksi sosial dan

sikap bermasyarakat yang tinggi. Pertubuhan berdaftar dan organisasi

masyarakat disarankan agar lebih aktif bagi menarik minat penduduk

setempat melibatkan diri dalam setiap program yang dijalankan yang mana

ia akan meningkatkan interaksi sosial, semangat kerjasama dan dapat

merubah minda ke arah pemikiran yang lebih terbuka.

2.3 Pencapaian Pembangunan Ekonomi Negeri Terengganu

2.3.1 Asas dan Prospek Ekonomi Negeri Terengganu

2.35 Dalam tempoh tahun 1990 hingga 1995, Negeri Terengganu telah

mencapai kadar pertumbuhan KDNK sebenar sebanyak 11.5 peratus

setahun. Namun begitu, untuk tempoh 1996 hingga 2000, ekonomi Negeri

Terengganu telah mencatatkan penurunan dengan kadar pertumbuhan

purata sebanyak 7.8 peratus. Bagaimanapun ia didapati lebih tinggi

berbanding kadar pertumbuhan negara iaitu 7.0 peratus dan negeri-negeri

lain seperti Pahang (5.3%), Kelantan (5.0%) dan Kedah (6.9%).

2.36 Berbanding negeri-negeri lain di Malaysia petunjuk KDNK dan KDNK

Per kapita semasa menggambarkan ekonomi Negeri Terengganu berada

dalam keadaan yang baik di mana KDNK Negeri Terengganu adalah yang

kelapan tertinggi (RM12,746 juta) manakala KDNK per kapita adalah kedua

tertinggi (RM22,994 juta). Petunjuk-petunjuk ini bagaimanapun tidak memberi


2-22

gambaran yang tepat kerana terdapat jurang yang ketara dengan petunjuk

kadar kemiskinan dan pengangguran negeri di mana kadar kemiskinan

Negeri Terengganu adalah dalam kategori yang kesebelas dan

pengangguran adalah yang ketiga belas (rujuk rajah 2.8). Kesongsangan

petunjuk ini adalah disebabkan sektor petroleum (penyumbang utama KDNK)

masih gagal menjana aktiviti hiliran yang dapat mengagihkan manfaat

ekonomi secara lebih meluas kepada pembangunan ekonomi rakyat.

Sekiranya sumbangan hasil petroleum ini tidak diambil kira dalam perkiraan

KDNK, Negeri Terengganu akan tergolong dalam kategori negeri kurang maju

seperti Negeri Pahang, Kelantan, Perlis dan Kedah.

Rajah 2.8 : Perbandingan Antara KDNK Negeri, KDNK Perkapita Dan Purata

Pendapatan Isi Rumah Negeri Terengganu, 1990-2000

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

Tahun

RM

KDNK Dengan SumbanganPetroleum

6,011 12,746

KDNK Tanpa SumbanganPetroleum

2,608 6,484

KDNK Perkapita DenganSumbangan Petroleum

8,549 22,994

KDNK Perkapita TanpaSumbangan Petroleum

3,404 7,214

Purata Pendapatan Isi Rumah 1,117 1,837

1990 2000

2.37 Struktur ekonomi semasa Negeri Terengganu menunjukkan sektor

primer merupakan penyumbang utama kepada ekonomi negeri iaitu

rancangan pembangunan terengganu

Documents