perkembangan pendidikan kerajaan abbasiyyah

PERKEMBANGAN PENDIDIKAN PADA ZAMAN KERAJAAN BANI ABBASIYYAH

©Hak Cipta Terpelihara 2014 SMK GUNSANAD 2 sixustaz.blogspot.com

Isi kandungan• Pengenalan• Perkembangan pendidikan pada zaman Abbasiyyah• Faktor utama perkembangan ilmu pengetahuan pada zaman Abbasiyyah• Institusi Pendidikan pada zaman Abbasiyyah

Pengenalan• Perkembangan pendidikan menjadi asas terpenting bagi kerajaan Abbasiyyah.• Kota Baghdad= Pusat Kecemerlangan ilmu yang terulung.• Jabir bin Hayyan,Ibnu Haitam,Al-Battani,Ibn Sina, Al-Khawarizmi dan Al-Idrisi = Sarjana muslim yang terkenal

pada zaman Abbasiyah.

Perkembangan pendidikan pada zaman Abbasiyyah• Perkembangan pendidikan zaman Abbasiyyah lebih pesat dari kerajaan Umaiyyah.• Sebab : Zaman Umaiyyah banyak pemberontakan berlaku khususnya dari Syiah• Para Khalifah Umaiyyah menumpukan perhatian dalam penyebaran Islam dan membuka wilayah-wilayah

baru.• Sebaliknya pada zaman Abbasiyyah, kerajaan Islam telah kukuh(2/3 dunia) dan usaha lebih tertumpu kepada

mengukuhkan sistem pendidikan dan ekonomi.

Faktor utama perkembangan ilmu pengetahuan pada zaman Abbasiyyah1. Usaha dan galakan para khalifah2. Aktiviti penterjemahan pelbagai bidang ilmu3. Kestabilan politik dan kewangan kerajaan Abbasiyyah4. Dasar kerajaan Abbasiyyah yang mengutamakan kepada ilmu pengetahuan5. Kewujudan prasarana pendidikan yang baik6. Kedudukan Baghdad yang menjadi pusat keilmuan dan perdagangan antarabangsa7. Hubungan diplomatik antara kerajaan Abbasiyyah dengan negara-negara luar.8. Islam menggalakan umatnya agar mengkaji alam sekitar.

Institusi Pendidikan pada zaman Abbasiyyah1. Masjid2. Istana Khalifah3. Perpustakaan4. Pusat Pengajian

1. Masjid Masjid bukan sekadar tempat ibadah bahkan pusat penyebaran Ilmu pengetahuan Halaqah-halaqah ilmu diadakan selalu sepertimana pada zaman Rasulullah dan sahabat Contoh: Masjid Jami’ Al-Mansur(145h) dibina oleh Khalifah Abu Ja’far Al-Mansur berfungsi sebagai Pusat

pengajian ilmu-ilmu Islam.

2. Istana Khalifah Istana = Lokasi para Ulamak bermuzakarah dan menyampaikan ilmu pengetahuan Contoh: Khalifah Mu’tadhilu Billah (289h/902m) menyediakan sudut-sudut tertentu di istana untuk para

sarjana Islam menyampaikan ilmu.

3. Perpustakaan Baitul Hikmah di Baghdad dibina oleh Khalifah Harun Al-Rasyid Darul Hikmah di Mesir dibina oleh Khalifah Al-Hakim Biamrillah Kegiatan Baitul Hikmah dalam pendidikan antaranya ialah :1. Pusat pertemuan para sarjana2. Pusat penterjemahan3. Pusat sumber4. Pusat penyelidikan ilmiah5. Pusat latihan para ilmuan



• Di Baitul Hikmah terdapat banyak karya sarjana tempatan serta karya terjemahan daripada bahasaParsi,Yunani,Cina dan India.

• Khalifah Al-Makmun mengambil inisiatif membawa masuk khazanah-khazanah karya Yunani yang diambil dariPulau Cyprus dan Istanbul.

4. Pusat Pengajian• Pusat pengajian dibina di atas tanah milik persendirian,wakaf atau milik kerajaan oleh Khalifah,menteri dan

orang kaya• Sumber kewangan pusat pengajian diambil daripada hasil tanah-tanah wakaf dan perbendaharaan negara.• Contoh: Madrasah Nizomiyyah yang dibina pada (457H@1092M) oleh Nizom Al-Mulk (Menteri berketurunan

Seljuk)• Al-Madrasatul An-Nizomiyyah telah melahirkan ulama’ terkemuka seperti Abu Imad Al-Asfahani, Abu Ishak Al-

Syirazi dan Imam Al-Ghazali

Bidang ilmu yang diterokai pada zaman Abbasiyyah (Bahagian 2)

Ilmu berteraskan wahyu1. Ilmu Tafsir Tafsir Al-Quran disusun mengikut susunan surah oleh YAHYA ZIYAD AL-FARA’ (207H@883m) Ibnu Jarir Al-Tobri(310H@923M) meneruskan pembaharuan di dalam karyanya iaitu Tafsir Al-Tobri

Ilmu berteraskan wahyu

IlmuTafsir,Hadis,Feqah,Tauhid

dan Qiraat











Jenis Ilmu

Ilmu berteraskan wahyu

IlmuTafsir,Hadis,Feqah,Tauhid

dan Qiraat

Ilmu berteraskan akal

Matematik,Ilmufalak,Ilmu kimia,ilmu

fizik, geografi&perubatan











Ilmu berteraskan akal

Matematik,Ilmufalak,Ilmu kimia,ilmu

fizik, geografi&perubatan



2. Ilmu hadis Kemunculan pakar-pakar hadis terkemuka1. Imam Al-Bukhari(256H/870M) penyusun kitab Soheh Al-Bukhori2. Imam Muslim(261H@875M) penyusun kitab Soheh Muslim3. Abu Daud(275H@888M) penyusun Sunan Abu Daud4. Al-Tirmidzi(279H@892M) penyusun Sunan Al-Tirmidzi5. An-Nasa’ie(303H@916M) penyusun Sunan An-Nasa’ie6. Ibnu Majah(273H/886M) penyusun Sunan Ibnu Majah

Karya-karya mereka dikenali sebagai Kutubu Sittah

3. Ilmu Fekah Muncul ulama’ muktabar yang mengasaskan mazhab fekah1. Imam Abu Hanifah(150H@767M)2. Imam Malik(179H@795M)3. Imam Syafi’e(204H@820M)4. Imam Ahmad bin Hanbal(241H@855M) Ulama’ terkenal yang lain seperti :1. Al-Qodi Abu Yusof(182H@798M)2. Sahnun(240H@854M)3. Al-Mawardi(450H@1058M)4. Ibnu Qudamah(620H@1223M)

4. Ilmu Tauhid Ulama’ Islam berusaha gigih untuk memurnikan aqidah masyarakat Islam ketika itu yang terpengaruh dengan

falsafah yunani yang mereka jadikan rujukan dalam masalah aqidah. Antara tokoh yang mewarnai perkembangan Tauhid ketika itu :1. Imam Abu Hasan Al-As’yari(324H@935)2. Imam Ghazali(505H@1111M)

Ilmu berteraskan akal1. Ilmu matematik• Formula baru matematik(ilmu hisab) telah dihasilkan oleh sarjana Muslim. Antaranya :1. Al-Masallis (Trigonometri)2. Al-Jabr (Algebra)3. Al-Handasah(Geometri)4. Logarithm(Logarithm)5. Memperkenalkan sistem angka dalam abjad arab6. Memperkenalkan bilangan sifar(0) dalam sistem angka

Muhammad bin Musa Al-Khawarimi (236H@850M) telah ke India untuk mempelajari ilmu matematik. Menghasilkan karya dalam bidang ini bertajuk “Hisan Al-Jabri wal muqobalah (integration and Equations

2. Ilmu falak = menghasilkan penemuan baru olah sarjana Islam.1. Mengukur jarak antara bumi dan langit,2. Jadual pergerakan bulan dan bintang3. Menjelaskan sistem geografi bumi serta pengaruh bulan dan matahari4. Alat pengukur sudut yang dikenali AstroLabe5. Tokoh ilmu falak ialah Al-Batani (317H@929M) Beliau berjaya menemui cara mengukur jarak antara bumi dan

matahari dan membuat jadual pergerakan bulan dan bintang



3. Ilmu kimia• Mengasaskan fakta kimia berdasarkan ujikaji (eksperimen)

Penemuan lain antaranya :1. Penemuan asid galian seperti asid sitrik2. Asid sulfurik dan asid hidroklorik3. Teori penghasilan petroleum4. Teori penghasilan alkohol5. Membaiki proses pembuatan kaca6. Tokoh kimia ialah Jabir B. Hayyan(198H@813m). Beliau orang pertama menemui asid sulfurik. Selain itu

beliau menghasilkan 8 buah karya tentang kimia

4. Ilmu fizik1. Mencipta teori gerakan jirim, daya graviti dan pantulan cahaya2. Menjelaskan lapisan mata dan serta proses penglihatan3. Menyukat kelajuan bunyi dan cahaya4. Mencipta cermin mata• Hasan bin Haisam(430H@1039M) menghuraikan proses penglihatan menerusi pembalikan cahaya pada retina

sekaligus membetulkan kesalahan pandangan ahli fizik Yunani.

• Menghasilkan lebih 200 karya antaranya dalam bidang fizik seperti kitab manazir, Maqalah fi Daui, Maqalah fiTahlil wal Tarkib

5. Geografi• Memberi ukuran yang tepat keluasan permukaan bumi• Menghasilkan peta dunia pertama berbentuk globe• Syarif Al-Idrisi dijemput oleh King Roger II di Sicily untuk membuat peta dunia terkini berbentuk globe.• Ensiklopedia yang mempunyai peta yang lengkap tentang eropah berjudul Nuzhatul Mushtaq Fi Ihtiraqi Afaak

telah dihasilkan beliau

6. Ilmu perubatan• Pembinaan 2 buah hospital di Baghdad oleh Khalifah Jaafar Al-Mansur

Pencapaian dalam bidang perubatan1. Menjelaskan kesan kuman dalam penyakit2. Menjelaskan teori jangkitan virus seperti TB3. Menemui pelbagai jenis penyakit seperti Rubela4. Alahan,Cacar, dan penyakit jiwa5. Mencipta ubat untuk pelbagai penyakit kronik6. Mencipta picagari,ubat bius dan benang yang khusus untuk menjahit luka pembedahan

• Ibnu Sina (428H@1037M) beliau menghasilkan 116 buah buku perubatan.• Karya beliau yang terkenal ialah Qanun Fi Tib.• Karya ini mengandungi maklumat tentang jenis-jenis penyakit serta ubat-ubatan• Karya-karya beliau dijadikan bahan rujukan asas di eropah pada abad pertengahan



Info Tambahan

• Sejarawan menganggap kurun ketiga hijrah sebagai Asru Tadwin (Zaman penyusunan ilmu) sejajar denganperkembangan aktif disiplin ilmu ketika itu.

• Pada kurun ke 10 pada zaman pemerintahan Khalifah Harun Al-Rasyid terdapat 10 buah hospital• Pada kurun ke 11 hospital bergerak telah diperkenalkan untuk kes-kes kecemasan semasa peperangan.

Ciptaan-ciptaan Ilmuan Islam• Sistem angka (Al-Khawarizmi)• Astrolab• Janakuasa Mekanikal• Peta Dunia (Al-Idrisi)

Kepentingan ilmu serta kesannya dalammembina tamadun

1. Menjadi pemangkin kebangkitan kerajaan Islam di Eropah2. Ilmu sains dan teknologi yang dikuasai orang Islam dipindahkan ke Eropah hingga tercetusnya zaman

pembaharuan atau Renaissance3. Karya ilmuan Islam diterjemahkan dalam bahasa Hebrew dan latin4. Ilmu pengetahuan adalah aset terpenting dalam mencapai kemajuan dan kejayaan..

perkembangan pendidikan kerajaan abbasiyyah

Documents