Perkembangan Pendidikan pada Zaman Kerajaan AbbasiyyahBahagian pertama

Isi kandungan• Pengenalan• Perkembangan pendidikan pada zaman

Abbasiyyah• Faktor utama perkembangan ilmu

pengetahuan pada zaman Abbasiyyah• Institusi Pendidikan pada zaman Abbasiyyah

Isi kandungan• Pengenalan• Perkembangan pendidikan pada zaman

Abbasiyyah• Faktor utama perkembangan ilmu

pengetahuan pada zaman Abbasiyyah• Institusi Pendidikan pada zaman Abbasiyyah

SMK GUNSANAD 2

Pengenalan

• Perkembangan pendidikan menjadi asasterpenting bagi kerajaan Abbasiyyah.

• Kota Baghdad= Pusat Kecemerlangan ilmuyang terulung.

• Jabir bin Hayyan,Ibnu Haitam,Al-Battani,IbnSina, Al-Khawarizmi dan Al-Idrisi = Sarjanamuslim yang terkenal pada zaman Abbasiyah

• Perkembangan pendidikan menjadi asasterpenting bagi kerajaan Abbasiyyah.

• Kota Baghdad= Pusat Kecemerlangan ilmuyang terulung.

• Jabir bin Hayyan,Ibnu Haitam,Al-Battani,IbnSina, Al-Khawarizmi dan Al-Idrisi = Sarjanamuslim yang terkenal pada zaman Abbasiyah

SMK GUNSANAD 2

Perkembangan pendidikan pada zaman Abbasiyyah

• Perkembangan pendidikan zaman Abbasiyyahlebih pesat dari kerajaan Umaiyyah.

• Sebab : Zaman Umaiyyah banyakpemberontakan berlaku khususnya dari Syiah

• Para Khalifah Umaiyyah menumpukanperhatian dalam penyebaran Islam danmembuka wilayah-wilayah baru.

• Sebaliknya pada zaman Abbasiyyah, kerajaanIslam telah kukuh(2/3 dunia) dan usaha lebihtertumpu kepada mengukuhkan sistempendidikan dan ekonomi.

• Perkembangan pendidikan zaman Abbasiyyahlebih pesat dari kerajaan Umaiyyah.

• Sebab : Zaman Umaiyyah banyakpemberontakan berlaku khususnya dari Syiah

• Para Khalifah Umaiyyah menumpukanperhatian dalam penyebaran Islam danmembuka wilayah-wilayah baru.

• Sebaliknya pada zaman Abbasiyyah, kerajaanIslam telah kukuh(2/3 dunia) dan usaha lebihtertumpu kepada mengukuhkan sistempendidikan dan ekonomi.

SMK GUNSANAD 2

Faktor utama perkembangan ilmu pengetahuanpada zaman Abbasiyyah

1. Usaha dan galakan para khalifah2. Aktiviti penterjemahan pelbagai bidang ilmu3. Kestabilan politik dan kewangan kerajaan Abbasiyyah4. Dasar kerajaan Abbasiyyah yang mengutamakan kepada

ilmu pengetahuan5. Kewujudan prasarana pendidikan yang baik6. Kedudukan Baghdad yang menjadi pusat keilmuan dan

perdagangan antarabangsa7. Hubungan diplomatik antara kerajaan Abbasiyyah

dengan negara-negara luar.8. Islam menggalakan umatnya agar mengkaji alam sekitar

1. Usaha dan galakan para khalifah2. Aktiviti penterjemahan pelbagai bidang ilmu3. Kestabilan politik dan kewangan kerajaan Abbasiyyah4. Dasar kerajaan Abbasiyyah yang mengutamakan kepada

ilmu pengetahuan5. Kewujudan prasarana pendidikan yang baik6. Kedudukan Baghdad yang menjadi pusat keilmuan dan

perdagangan antarabangsa7. Hubungan diplomatik antara kerajaan Abbasiyyah

dengan negara-negara luar.8. Islam menggalakan umatnya agar mengkaji alam sekitar

SMK GUNSANAD 2

Institusi Pendidikan pada zaman Abbasiyyah

1. Masjid2. Istana Khalifah3. Perpustakaan4. Pusat Pengajian

SMK GUNSANAD 2

1. Masjid Masjid bukan sekadar tempat ibadah bahkan

pusat penyebaran Ilmu pengetahuan Halaqah-halaqah ilmu diadakan selalu

sepertimana pada zaman Rasulullah dansahabat

Contoh: Masjid Jami’ Al-Mansur(145h) dibinaoleh Khalifah Abu Ja’far Al-Mansur berfungsisebagai Pusat pengajian ilmu-ilmu Islam

1. Masjid Masjid bukan sekadar tempat ibadah bahkan

pusat penyebaran Ilmu pengetahuan Halaqah-halaqah ilmu diadakan selalu

sepertimana pada zaman Rasulullah dansahabat

Contoh: Masjid Jami’ Al-Mansur(145h) dibinaoleh Khalifah Abu Ja’far Al-Mansur berfungsisebagai Pusat pengajian ilmu-ilmu Islam

SMK GUNSANAD 2

2. Istana Khalifah Istana = Lokasi para Ulamak bermuzakarah

dan menyampaikan ilmu pengetahuan Contoh: Khalifah Mu’tadhilu Billah

(289h/902m) menyediakan sudut-suduttertentu di istana untuk para sarjana Islammenyampaikan ilmu

2. Istana Khalifah Istana = Lokasi para Ulamak bermuzakarah

dan menyampaikan ilmu pengetahuan Contoh: Khalifah Mu’tadhilu Billah

(289h/902m) menyediakan sudut-suduttertentu di istana untuk para sarjana Islammenyampaikan ilmu

SMK GUNSANAD 2

3. Perpustakaan Baitul Hikmah di Baghdad dibina oleh Khalifah

Harun Al-Rasyid Darul Hikmah di Mesir dibina oleh Khalifah Al-

Hakim Biamrillah Kegiatan Baitul Hikmah dalam pendidikan

antaranya ialah :1. Pusat pertemuan para sarjana2. Pusat penterjemahan3. Pusat sumber4. Pusat penyelidikan ilmiah5. Pusat latihan para ilmuan

3. Perpustakaan Baitul Hikmah di Baghdad dibina oleh Khalifah

Harun Al-Rasyid Darul Hikmah di Mesir dibina oleh Khalifah Al-

Hakim Biamrillah Kegiatan Baitul Hikmah dalam pendidikan

antaranya ialah :1. Pusat pertemuan para sarjana2. Pusat penterjemahan3. Pusat sumber4. Pusat penyelidikan ilmiah5. Pusat latihan para ilmuan

SMK GUNSANAD 2

• Di Baitul Hikmah terdapat banyak karyasarjana tempatan serta karya terjemahandaripada bahasa Parsi,Yunani,Cina dan India.

• Khalifah Al-Makmun mengambil inisiatifmembawa masuk khazanah-khazanah karyaYunani yang diambil dari Pulau Cyprus danIstanbul.

• Di Baitul Hikmah terdapat banyak karyasarjana tempatan serta karya terjemahandaripada bahasa Parsi,Yunani,Cina dan India.

• Khalifah Al-Makmun mengambil inisiatifmembawa masuk khazanah-khazanah karyaYunani yang diambil dari Pulau Cyprus danIstanbul.

SMK GUNSANAD 2

4. Pusat Pengajian• Pusat pengajian dibina di atas tanah milik

persendirian,wakaf atau milik kerajaan olehKhalifah,menteri dan orang kaya

• Sumber kewangan pusat pengajian diambildaripada hasil tanah-tanah wakaf danperbendaharaan negara.

• Contoh: Madrasah Nizomiyyah yang dibina pada(457H@1092M) oleh Nizom Al-Mulk (Menteriberketurunan Seljuk)

• Al-Madrasatul An-Nizomiyyah telah melahirkanulama’ terkemuka seperti Abu Imad Al-Asfahani,Abu Ishak Al-Syirazi dan Imam Al-Ghazali

4. Pusat Pengajian• Pusat pengajian dibina di atas tanah milik

persendirian,wakaf atau milik kerajaan olehKhalifah,menteri dan orang kaya

• Sumber kewangan pusat pengajian diambildaripada hasil tanah-tanah wakaf danperbendaharaan negara.

• Contoh: Madrasah Nizomiyyah yang dibina pada(457H@1092M) oleh Nizom Al-Mulk (Menteriberketurunan Seljuk)

• Al-Madrasatul An-Nizomiyyah telah melahirkanulama’ terkemuka seperti Abu Imad Al-Asfahani,Abu Ishak Al-Syirazi dan Imam Al-Ghazali

SMK GUNSANAD 2

Bidang ilmuyang diterokaipada zamanAbbasiyyah(Bahagian 2)

Bidang ilmuyang diterokaipada zamanAbbasiyyah(Bahagian 2)

SMK GUNSANAD 2

Jenis Ilmu

Ilmu berteraskan wahyu Ilmu berteraskan akalIlmu berteraskan wahyu

IlmuTafsir,Hadis,Feqah,Tauhid

dan Qiraat

Ilmu berteraskan akal

Matematik,Ilmufalak,Ilmu kimia,ilmu

fizik, geografi&perubatan

SMK GUNSANAD 2

Ilmu berteraskan wahyu

1. Ilmu Tafsir Tafsir Al-Quran disusun mengikut susunan

surah oleh YAHYA ZIYAD AL-FARA’(207H@883m)

Ibnu Jarir Al-Tobri(310H@923M) meneruskanpembaharuan di dalam karyanya iaitu TafsirAl-Tobri

1. Ilmu Tafsir Tafsir Al-Quran disusun mengikut susunan

surah oleh YAHYA ZIYAD AL-FARA’(207H@883m)

Ibnu Jarir Al-Tobri(310H@923M) meneruskanpembaharuan di dalam karyanya iaitu TafsirAl-Tobri

SMK GUNSANAD 2

2. Ilmu hadis Kemunculan pakar-pakar hadis terkemuka1. Imam Al-Bukhari(256H/870M) penyusun kitab

Soheh Al-Bukhori2. Imam Muslim(261H@875M) penyusun kitab Soheh

Muslim3. Abu Daud(275H@888M) penyusun Sunan Abu

Daud4. Al-Tirmidzi(279H@892M) penyusun Sunan Al-

Tirmidzi5. An-Nasa’ie(303H@916M) penyusun Sunan An-

Nasa’ie6. Ibnu Majah(273H/886M) penyusun Sunan Ibnu

Majah Karya-karya mereka dikenali sebagai Kutubu Sittah

2. Ilmu hadis Kemunculan pakar-pakar hadis terkemuka1. Imam Al-Bukhari(256H/870M) penyusun kitab

Soheh Al-Bukhori2. Imam Muslim(261H@875M) penyusun kitab Soheh

Muslim3. Abu Daud(275H@888M) penyusun Sunan Abu

Daud4. Al-Tirmidzi(279H@892M) penyusun Sunan Al-

Tirmidzi5. An-Nasa’ie(303H@916M) penyusun Sunan An-

Nasa’ie6. Ibnu Majah(273H/886M) penyusun Sunan Ibnu

Majah Karya-karya mereka dikenali sebagai Kutubu Sittah

SMK GUNSANAD 2

3. Ilmu Fekah Muncul ulama’ muktabar yang mengasaskan

mazhab fekah1. Imam Abu Hanifah(150H@767M)2. Imam Malik(179H@795M)3. Imam Syafi’e(204H@820M)4. Imam Ahmad bin Hanbal(241H@855M) Ulama’ terkenal yang lain seperti :1. Al-Qodi Abu Yusof(182H@798M)2. Sahnun(240H@854M)3. Al-Mawardi(450H@1058M)4. Ibnu Qudamah(620H@1223M)

3. Ilmu Fekah Muncul ulama’ muktabar yang mengasaskan

mazhab fekah1. Imam Abu Hanifah(150H@767M)2. Imam Malik(179H@795M)3. Imam Syafi’e(204H@820M)4. Imam Ahmad bin Hanbal(241H@855M) Ulama’ terkenal yang lain seperti :1. Al-Qodi Abu Yusof(182H@798M)2. Sahnun(240H@854M)3. Al-Mawardi(450H@1058M)4. Ibnu Qudamah(620H@1223M)

SMK GUNSANAD 2

4. Ilmu Tauhid Ulama’ Islam berusaha gigih untuk

memurnikan aqidah masyarakat Islam ketikaitu yang terpengaruh dengan falsafah yunaniyang mereka jadikan rujukan dalam masalahaqidah.

Antara tokoh yang mewarnai perkembanganTauhid ketika itu :

1. Imam Abu Hasan Al-As’yari(324H@935)2. Imam Ghazali(505H@1111M)

4. Ilmu Tauhid Ulama’ Islam berusaha gigih untuk

memurnikan aqidah masyarakat Islam ketikaitu yang terpengaruh dengan falsafah yunaniyang mereka jadikan rujukan dalam masalahaqidah.

Antara tokoh yang mewarnai perkembanganTauhid ketika itu :

1. Imam Abu Hasan Al-As’yari(324H@935)2. Imam Ghazali(505H@1111M)

SMK GUNSANAD 2

Ilmu berteraskan akal1. Ilmu matematik• Formula baru matematik(ilmu hisab) telah

dihasilkan oleh sarjana Muslim. Antaranya :1. Al-Masallis (Trigonometri)2. Al-Jabr (Algebra)3. Al-Handasah(Geometri)4. Logarithm(Logarithm)5. Memperkenalkan sistem angka dalam abjad

arab6. Memperkenalkan bilangan sifar(0) dalam sistem

angka

1. Ilmu matematik• Formula baru matematik(ilmu hisab) telah

dihasilkan oleh sarjana Muslim. Antaranya :1. Al-Masallis (Trigonometri)2. Al-Jabr (Algebra)3. Al-Handasah(Geometri)4. Logarithm(Logarithm)5. Memperkenalkan sistem angka dalam abjad

arab6. Memperkenalkan bilangan sifar(0) dalam sistem

angkaSMK GUNSANAD 2

Muhammad bin Musa Al-Khawarimi(236H@850M) telah ke India untukmempelajari ilmu matematik.Menghasilkan karya dalam bidang ini bertajuk

“Hisan Al-Jabri wal muqobalah (integrationand Equations

Muhammad bin Musa Al-Khawarimi(236H@850M) telah ke India untukmempelajari ilmu matematik.Menghasilkan karya dalam bidang ini bertajuk

“Hisan Al-Jabri wal muqobalah (integrationand Equations

SMK GUNSANAD 2

2. Ilmu falak = menghasilkan penemuan baru olahsarjana Islam.

1. Mengukur jarak antara bumi dan langit,2. Jadual pergerakan bulan dan bintang3. Menjelaskan sistem geografi bumi serta

pengaruh bulan dan matahari4. Alat pengukur sudut yang dikenali AstroLabe5. Tokoh ilmu falak ialah Al-Batani (317H@929M)

Beliau berjaya menemui cara mengukur jarakantara bumi dan matahari dan membuat jadualpergerakan bulan dan bintang

2. Ilmu falak = menghasilkan penemuan baru olahsarjana Islam.

1. Mengukur jarak antara bumi dan langit,2. Jadual pergerakan bulan dan bintang3. Menjelaskan sistem geografi bumi serta

pengaruh bulan dan matahari4. Alat pengukur sudut yang dikenali AstroLabe5. Tokoh ilmu falak ialah Al-Batani (317H@929M)

Beliau berjaya menemui cara mengukur jarakantara bumi dan matahari dan membuat jadualpergerakan bulan dan bintang

SMK GUNSANAD 2

3. Ilmu kimia• Mengasaskan fakta kimia berdasarkan ujikaji

(eksperimen)Penemuan lain antaranya :1. Penemuan asid galian seperti asid sitrik2. Asid sulfurik dan asid hidroklorik3. Teori penghasilan petroleum4. Teori penghasilan alkohol5. Membaiki proses pembuatan kaca6. Tokoh kimia ialah Jabir B. Hayyan(198H@813m).

Beliau orang pertama menemui asid sulfurik.Selain itu beliau menghasilkan 8 buah karyatentang kimia

3. Ilmu kimia• Mengasaskan fakta kimia berdasarkan ujikaji

(eksperimen)Penemuan lain antaranya :1. Penemuan asid galian seperti asid sitrik2. Asid sulfurik dan asid hidroklorik3. Teori penghasilan petroleum4. Teori penghasilan alkohol5. Membaiki proses pembuatan kaca6. Tokoh kimia ialah Jabir B. Hayyan(198H@813m).

Beliau orang pertama menemui asid sulfurik.Selain itu beliau menghasilkan 8 buah karyatentang kimia

SMK GUNSANAD 2

4. Ilmu fizik1. Mencipta teori gerakan jirim, daya graviti dan

pantulan cahaya2. Menjelaskan lapisan mata dan serta proses

penglihatan3. Menyukat kelajuan bunyi dan cahaya4. Mencipta cermin mata• Hasan bin Haisam(430H@1039M)

menghuraikan proses penglihatan menerusipembalikan cahaya pada retina sekaligusmembetulkan kesalahan pandangan ahli fizikYunani.

4. Ilmu fizik1. Mencipta teori gerakan jirim, daya graviti dan

pantulan cahaya2. Menjelaskan lapisan mata dan serta proses

penglihatan3. Menyukat kelajuan bunyi dan cahaya4. Mencipta cermin mata• Hasan bin Haisam(430H@1039M)

menghuraikan proses penglihatan menerusipembalikan cahaya pada retina sekaligusmembetulkan kesalahan pandangan ahli fizikYunani.

SMK GUNSANAD 2

• Menghasilkan lebih 200 karya antaranyadalam bidang fizik seperti kitab manazir,Maqalah fi Daui, Maqalah fi Tahlil wal Tarkib

SMK GUNSANAD 2

5. Geografi• Memberi ukuran yang tepat keluasan

permukaan bumi• Menghasilkan peta dunia pertama berbentuk

globe• Syarif Al-Idrisi dijemput oleh King Roger II di

Sicily untuk membuat peta dunia terkiniberbentuk globe.

• Ensiklopedia yang mempunyai peta yanglengkap tentang eropah berjudul NuzhatulMushtaq Fi Ihtiraqi Afaak telah dihasilkanbeliau

5. Geografi• Memberi ukuran yang tepat keluasan

permukaan bumi• Menghasilkan peta dunia pertama berbentuk

globe• Syarif Al-Idrisi dijemput oleh King Roger II di

Sicily untuk membuat peta dunia terkiniberbentuk globe.

• Ensiklopedia yang mempunyai peta yanglengkap tentang eropah berjudul NuzhatulMushtaq Fi Ihtiraqi Afaak telah dihasilkanbeliau

SMK GUNSANAD 2

6. Ilmu perubatan• Pembinaan 2 buah hospital di Baghdad oleh

Khalifah Jaafar Al-MansurPencapaian dalam bidang perubatan1. Menjelaskan kesan kuman dalam penyakit2. Menjelaskan teori jangkitan virus seperti TB3. Menemui pelbagai jenis penyakit seperti Rubela4. Alahan,Cacar, dan penyakit jiwa5. Mencipta ubat untuk pelbagai penyakit kronik6. Mencipta picagari,ubat bius dan benang yang

khusus untuk menjahit luka pembedahan

6. Ilmu perubatan• Pembinaan 2 buah hospital di Baghdad oleh

Khalifah Jaafar Al-MansurPencapaian dalam bidang perubatan1. Menjelaskan kesan kuman dalam penyakit2. Menjelaskan teori jangkitan virus seperti TB3. Menemui pelbagai jenis penyakit seperti Rubela4. Alahan,Cacar, dan penyakit jiwa5. Mencipta ubat untuk pelbagai penyakit kronik6. Mencipta picagari,ubat bius dan benang yang

khusus untuk menjahit luka pembedahan

SMK GUNSANAD 2

• Ibnu Sina (428H@1037M) beliaumenghasilkan 116 buah buku perubatan.

• Karya beliau yang terkenal ialah Qanun Fi Tib.• Karya ini mengandungi maklumat tentang

jenis-jenis penyakit serta ubat-ubatan• Karya-karya beliau dijadikan bahan rujukan

asas di eropah pada abad pertengahan

• Ibnu Sina (428H@1037M) beliaumenghasilkan 116 buah buku perubatan.

• Karya beliau yang terkenal ialah Qanun Fi Tib.• Karya ini mengandungi maklumat tentang

jenis-jenis penyakit serta ubat-ubatan• Karya-karya beliau dijadikan bahan rujukan

asas di eropah pada abad pertengahan

SMK GUNSANAD 2

Info Tambahan

• Sejarawan menganggap kurun ketiga hijrahsebagai Asru Tadwin (Zaman penyusunan ilmu)sejajar dengan perkembangan aktif disiplin ilmuketika itu.

• Pada kurun ke 10 pada zaman pemerintahanKhalifah Harun Al-Rasyid terdapat 10 buahhospital

• Pada kurun ke 11 hospital bergerak telahdiperkenalkan untuk kes-kes kecemasan semasapeperangan.

• Sejarawan menganggap kurun ketiga hijrahsebagai Asru Tadwin (Zaman penyusunan ilmu)sejajar dengan perkembangan aktif disiplin ilmuketika itu.

• Pada kurun ke 10 pada zaman pemerintahanKhalifah Harun Al-Rasyid terdapat 10 buahhospital

• Pada kurun ke 11 hospital bergerak telahdiperkenalkan untuk kes-kes kecemasan semasapeperangan.

SMK GUNSANAD 2

Ciptaan-ciptaan Ilmuan Islam

• Sistem angka (Al-Khawarizmi)• Astrolab• Janakuasa Mekanikal• Peta Dunia (Al-Idrisi)

• Sistem angka (Al-Khawarizmi)• Astrolab• Janakuasa Mekanikal• Peta Dunia (Al-Idrisi)

SMK GUNSANAD 2

Kepentingan ilmu serta kesannya dalammembina tamadun

1. Menjadi pemangkin kebangkitan kerajaan Islamdi Eropah

2. Ilmu sains dan teknologi yang dikuasai orangIslam dipindahkan ke Eropah hingga tercetusnyazaman pembaharuan atau Renaissance

3. Karya ilmuan Islam diterjemahkan dalam bahasaHebrew dan latin

4. Ilmu pengetahuan adalah aset terpenting dalammencapai kemajuan dan kejayaan..

Kepentingan ilmu serta kesannya dalammembina tamadun

1. Menjadi pemangkin kebangkitan kerajaan Islamdi Eropah

2. Ilmu sains dan teknologi yang dikuasai orangIslam dipindahkan ke Eropah hingga tercetusnyazaman pembaharuan atau Renaissance

3. Karya ilmuan Islam diterjemahkan dalam bahasaHebrew dan latin

4. Ilmu pengetahuan adalah aset terpenting dalammencapai kemajuan dan kejayaan..

SMK GUNSANAD 2