PENUBUHAN NEGARA MALAYSIA

Proses pembinaan negara bangsa Malaysia mengambil masa yang panjang. Begitu

juga kisahnya dengan pembinaan atau pembentukan negara yang menempuhi pelbagai

dugaan dan cabaran serta penuh dengan kesulitan. Jelaslah kepada kita bahawa proses

dalam mencapai kemerdekaan merupakan suatu yang amat sukar dicapai. Merdeka

bermaksud membebaskan diri daripada cengkaman penjajahan. Merdeka juga bermaksud

mendapat kembali hak yang dirampas, namun begitu berbeza dengan Malaysia kerana

negara kita perlu membina dan menyusun semula hak yang ditinggalkan penjajah supaya

diagih secara adil antara kumpulan kaum akibat dasar Bitish pada masa yang lepas.

Akibat British yang banyak mengubah wajah asal negara, kemerdekaan negara

bermaksud penyusunan semula dan apabila membicarakan tentang kemerdekaan negara,

persoalan penjajahan mesti tidak ketinggalan dibibir penutur tersebut. Ketika hendak

mendapatkan kemerdekaan, dasar–dasar yang dilaksanakan menyukarkan lagi proses

membina negara. Hasil daripada perubahan yang berlaku dan wajah baru itulah negara

Malaysia ditubuhkan. Malaysia ditubuhkan dengan pelbagai bentuk cabaran daripada

aspek politik, ekonomi dan sosial. Cabaran politik menonjolkan toleransi dan kerjasama

antara kaum dan pembinaan parti politik pelbagai kaum. Manakala cabaran ekonomi

membawa negara kepada perbezaan taraf hidup dan keperluan penyusunan semula jurang

ekonomi antara kaum. Akhir sekali, cabaran sosial pula menghadapi elemen paling penting

iaitu mewujudkan perpaduan masyarakat berbilang kaum. Dugaan dan cabaran ini dilalui

dengan sikap toleransi dan peka terhadap satu sama lain.

1

PROSES PEMBENTUKAN MALAYSIA

Pada tahun 1887 pihak British yang menjajah Tanah Melayu pernah mencadangkan

supaya Tanah Melayu digabungkan dengan Sabah (Borneo Utara), Sarawak dan Brunei.

Namun, cadangan ini tidak mendapat sokongan kerana British bertujuan semata-mata

untuk menjaga kepentingan mereka di kawasan rantau ini. Pada akhir abad ke-19, konsep

penggabungan ini menjadi matlamat nasionalis Melayu iaitu gagasan ‘Melayu Raya’. Usul

pembentukan Persekutuan Malaysia telah dicadangkan oleh Tunku Abdul Rahman Putra,

Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu (Malaya) dalam satu ucapan penting pada 27

Mei 1961 di Singapura. Tunku Abdul Rahman berpendapat bahawa Gagasan Malaysia ini

akan mangeratkan lagi kerjasama politik dan ekonomi di antara Persekutuan Tanah

Melayu, Singapura, Sabah, Sarawak dan Brunei.

Dalam satu sidang media di Singapura, Tunku Abdul Rahman menegaskan usul

beliau itu, sebagai sebuah negara yang berdaulat, Persekutuan Tanah Melayu hari ini

sedar bahawa ia tidak boleh berdiri sendirian dan berasingan. Oleh itu, adalah penting

kerjasama daripada pihak British dan negeri-negeri berkenaan. Pada peringkat awal

pembentukan Persekutuan Malaysia, masyarakat Persekutuan Tanah Melayu berasa

bimbang dengan kemasukan Singapura. Singapura akan cuba menguasai Persekutuan

Tanah Melayu seperti yang telah dilakukan di bawah sistem sebelum perang.

Jumlah pengundi Singapura seramai 625 000 yang terdiri daripada keturunan Cina,

merupakan satu kekuatan dan imbangan perpaduan orang Cina untuk menentang orang

Melayu. Pulau ini merupakan pusat pergolakan dan rusuhan puak sayap kiri yang memberi

peluang kepada pihak komunis untuk pengaruh mereka dan mencetuskan huru-hara.

Keadaan ini menyebabkan zaman darurat berpanjangan dari tahun 1948 hingga tahun

1960.

Bagi Singapura, walaupun terdapat rancangan Kerajaan British hendak memberi

kemerdekaan kepada negara pulau itu, namun ramai pemimpin Singapura sedar bahawa

negara itu tidak boleh berdiri sendiri. Keselamatan dan ekonomi Singapura mungkin

terancam kalau tidak bercantum. Kemerdekaan Singapura menerusi kemerdekaan negara

2

itu dalam Persekutuan Malaysia akan memberi satu jalan keluar bagi Singapura merdeka

barasingan.

Cadangan Singapura untuk bercantum menyebabkan satu perpecahan dalam Parti

Tindakan Rakyat (PAP) yang memerintah Singapura. Lee Kuan Yew yang merupakan

pemimpin PAP menyahut cadangan Tunku Abdul Rahman untuk membawa Singapura ke

dalam Gagasan Malaysia. Bagi Singapura, penggabungan ini akan menyebabkan

Singapura berkembang pesat sebagai sebuah pusat perniagaan dan perdagangan

terkemuka. Ketika itu, krisis yang dihadapi oleh PAP semakin meruncing akibat desakan

golongan sayap kiri.

Dengan penggabungan ini, Singapura tidak perlu bimbang mengenai keselamatan

dalam negeri kerana soal keselamatan adalah tanggungjawab Kerajaan Persekutuan dan

sebarang ancaman akan dapat dikawal. Kedudukan ini akan memberi peluang kapada Lee

Kuan Yew untuk mengukuhkan kedudukan parti beliau. Hakikatnya ini merupakan jalan

untuk menyelamatkan parti PAP. Parti Buruh Singapura bersetuju Singapura menyertai

penggabungan itu walaupun ianya rumit untuk dilaksanakan, namun penggabungan itu

tersebut amat penting.

Di Sabah, parti yang menyokong penggabungan tersebut ialah Pertubuhan

Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO) dan Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu

(USNO) manakala parti yang menentang ialah Pasok Momogun. Selain itu, Parti Bersatu

dan Parti Demokratik bersetuju dengan penggabungan tersebut tetapi mereka mahu Sabah

mempunyai kerajaan mereka sendiri .

Di Sarawak, parti-parti politik wujud sebelum Gagasan Malaysia diumumkan. - Parti

yang menentang ialah Parti Negara Sarawak (PANAS) pada awalnya. Parti Kebangsaan

Sarawak (SNAP) dianggotai oleh Kaum Iban. Akhirnya parti-parti ini bersetuju dengan

menyertai penggabungan dengan syarat diberi pemerintahan sendiri. Penggabungan ini

berjaya pada tahun 1963 oleh Persekutuan Tanah Meleyu (Malaya), Singapura, Sabah dan

Sarawak.

Brunei enggan menyertai penggabungan tersebut dan Singapura pula berpisah dari

Malaysia 2 tahun kemudian. Indonesia dan Filipina terus menentang sehingga tahun 1966.

3

FAKTOR- FAKTOR PENUBUHAN MALAYSIA

Mencantum kembali alam Melayu

Kawasan yang dinamakan alam Melayu atau gugusan Kepulauan Melayu

sebenarnya mangalami proses sejarah dan pengaruh kebudayaan yang sama. Konsep

kebudayaan Melayu dikatakan telah bermula sejak zaman Srivijaya dan Majapahit lagi.

Alam Melayu telah digabungkan oleh kerajaan seperti Srivijaya, Majapahit, dan Melaka

hingga terkenal dan masyhur. Kawasan ini telah menjadi tumpuan perdagangan antara

Timur dengan Barat dan pusat penyebaran agama Islam. Tetapi sejak kedatangan

penjajah Eropah pada tahun 1511 dan dengan kejatuhan kerajaan Melayu Melaka, maka

bermulalah proses pemisahan antara negeri-negeri Melayu dengan alam Melayu secara

baransur-ansur dan kemuncaknya ialah dengan termeterainya Perjanjian Inggeris-Belanda

pada tahun 1824. Kedua-dua pihak Inggeris dan Belanda telah mengenepikan kebudayaan

yang wujud antara Sumatera dan semenanjung selama beberapa abad dan bersetuju

membahagikan dua alam melayu di Selat Melaka. Dengan berbuat demikian mereka

memisahkan buat selama-lamanya Empayar Johor-Riau dan kesatuan kebudayaan pantai

timur sumatera dengan Semenanjung Tanah Melayu.

Pergolakan Politik di Singapura

Pergolakan politik yang berlaku di Singapura melibatkan aspek keselamatan dalam

pembentukan Malaysia. Hal ini kerana corak pemerintahan parti puak kiri semakin mula

berpengaruh kerana sejak pilihan raya diperkenalkan di Singapura,parti politik yang

bertanding lebih kekirian. Puak kiri yang kemudiannya telah menyusup masuk ke dalam

kerajaan People Action Party (PAP) yang telah memerintah sejak tahun 1959 telah

membentuk satu kumpulan berhaluan kiri iaitu Barisan Sosialis pada Julai 1961, lebih

memburukkan keadaan apabila berlaku rusuhan di kalangan pelajar dan mogok di

4

kalangan buruh, yang mana akan memberi peluang pihak komunis mengambil kesempatan

memperluaskan pengaruh Malaysia.

Pada masa itu, kerajaan British telah merancang menggubal perlembagaan baru

Singapura pada tahun 1963 bagi membolehkan Singapura menjadi sebuah negara

merdeka dan kemudian akan diadakan satu pilihan raya. Dikatakan jika pilihan raya

diadakan, besar kemungkinan puak berhaluan kiri dapat mengalahkan PAP dan akan

berkuasa di Singapura. Keadaan politik di Singapura semakin bertambah buruk apabila

berlaku krisis dalam PAP antara pucuk pimpinan parti dengan puak berhaluan kiri,

kemuncak krisis ini membawa kepada kekalahan PAP dalam dua pilihan raya yang

diadakan iaitu pilihan raya kecil bagi kawasan Hong Lim pada 21 April 1961,calon PAP

iaitu Jek Yuen Thong telah dikalahkan oleh calon bebas, Ong Eng Guan yang mana

merupakan bekas datuk bandar Singapura dan menteri pembangunan negara dalam

kerajaan PAP dengan majoriti sebanyak 4927 undi.

Selepas pilihan raya kecil di kawasan Hong Lim, PAP berhadapan pula dengan satu

pilihan raya kecil iaitu bagi kawasan Anson, pilihan raya ini terpaksa diadakan berikutan

kematian wakil rakyat PAP bagi kawasan tersebut iaitu Baharudin bin Mohd Ariff .Kerajaan

PAP amat mengharapkan kemenangan dalam pilihan raya kecil supaya dapat memulihkan

keyakinan para pengundi terhadap kepimpinan parti. Tetapi keputusan yang diterima amat

mengecewakan kerana calon PAP iaitu Mahmud bin Awang telah kalah kepada calon

Workers Party iaitu David Marshall. Kekalahan ini bukan sahaja mengejutkan Lee Kuan

Yew tetapi juga Tunku Abdul Rahman.

Hasil keputusan pilihan raya ini amat membimbangkan Tunku terutamanya jika pihak

komunis dapat menyerap penguasaan menerusi Barisan Sosialis,kerana dibimbangi akan

mengancam Tanah Melayu yang baru sahaja selesai mempertahankan negara daripada

ancaman komunis.Kemungkinan jatuhnya kerajaan singapura dan kemunculan lebih ramai

5

pemimpin puak kiri menyebabkan Tunku berasa risau kemungkinan Singapura akan

mencapai kemerdekaan sebagai sebuah wilayah komunis. Tambahan pula,dikhuatiri

gerakan komunis di Tanah Melayu mungkin memperoleh sokongan daripada

Singapura.Prospek sebuah kerajaan komunis perlu dielakkan sama sekali. Keputusan

pilihan raya ini menguatkan lagi keazaman Tunku untuk meneruskan rancangan

menubuhkan Malaysia. Oleh itu, diyakini bahawa percantuman singapura dengan Tanah

Melayu dapat membantu serta mengatasi masalah tersebut.

Ketidakseimbangan Kaum

Walaupun penyertaan Singapura ke dalam Persekutuan Tanah Melayu mampu

menyekat kegiatan golongan berhaluan kiri dan membendung pengaruh anasir komunis

tetapi timbul pula persoalan tentang keseimbangan kaum. Hal ini kerana dikhuatiri

sekiranya Tanah Melayu bercantum dengan Singapura akan berlaku ketidakseimbangan

kaum kerana hasil daripada penyatuan tersebut akan mengakibatkan jumlah orang Melayu

diatasi oleh orang Cina yang mana bilangan penduduk Cina akan menjadi 43.5 peratus

berbanding dengan penduduk Melayu yang berjumlah 43.0 peratus daripada keseluruhan

panduduk Tanah Melayu dan Singapura. Ini dapat dilihat dalam Jadual 10.3 yang

menunjukkan jumlah dan peratusan penduduk di Tanah Melayu dan Singapura menurut

bancian pada tahun 1957:

Kaum/wilayah

Melayu dan bumiputera lain Cina India Lain-lain Jumlah

Tanah Melayu 3125474 (50.1%)

2333756 (37.4%)

656186 (10.5%)

123342 (2.0%)

6238758

Singapura 197060 (13.6%)

1090575 (75.4%)

124084 (8.6%)

34190

(2.4%) 1445909

Jadual 10.1 Penyusunan bangsa di Tanah Melayu dan Singapura.

Sumber:James Ongkili: Nation Building in Malaysia 1946-1974

6

Berdasarkan jadual tersebut, penduduk Cina di negeri Singapura melebihi

penduduk-penduduk Cina di negeri Melayu, ini akan menyebabkan keunggulan orang

Melayu akan tercabar. Namun masalah ini dapat diatasi dengan kemasukan negeri-negeri

di wilayah Borneo. Ini dapat dilihat berdasarkan Jadual 10.2

Jadual 10.2 Penyusunan bangsa di Tanah Melayu, Singapura dan Wilayah Borneo (Sabah,Sarawak

dan Brunei) sumber: James Ongkili; Nation Building in Malaysia 1946-1974

Merujuk Jadual 10.2, kemasukan negeri wilayah Borneo akan dapat mengimbangi

jumlah penduduk Melayu seterusnya dapat menghindari masalah perkauman.

Pada awalnya, wilayah Borneo tidak berhasrat untuk menyertai persekutuan kerana

bimbang dengan masa depan yang belum dijamin. Bagi menyelesaikan masalah ini, Tunku

telah bersetuju memberi beberapa konsesi kepada mereka,antaranya:

Negara tersebut akan diberi kuasa atas imegresen termasuk mengenai

warganegara Malaysia dari negeri-negeri lain.

Kaum/ wilayah Melayu dan

Bumiputera

Cina Lain-lain Jumlah

Tanah Melayu

dan Singapura3 322 534 3 423 351 977 802 7 724 687

Borneo 872 853 355 491 54 383 1 282 727

Jumlah 4195387

(46.6%)

3779842

(41.9%)

1032185

(11.5%)

9007414 (100%)

7

Bahasa Melayu akan diiktiraf sebagai bahasa kebangsaan tetapi bahasa Inggeris

akan tetap digunakan sebagai bahasa pengantar dan sebagai bahasa rasmi bagi

kerajaan negeri sehinggalah Dewan Undangan Negeri memutuskan sebaliknya.

Agama Islam akan menjadi agama rasmi namun agama lain masih boleh

dikembangkan .

Rakyat dari negeri tersebut boleh menikmati hak-hak istimewa seperti mana yang

dinikmati oleh orang Tanah Melayu.

Peraturan-peraturan kewangan akan ditubuhkan bagi menjamin dana persekutuan

untuk pembangunan ekonomi.

Satu perkhidmatan awam persekutuan bagi negeri itu akan ditubuhkan supaya

pegawai-pegawai dagang boleh dikekalkan sehingga terdapat pegawai tempatan

yang cukup terlatih untuk menggantikan pegawai dagang itu.

Mempercepatkan kemerdekaan

Penubuhan Malaysia sememangnya boleh menolong mempercepatkan

kemerdekaan kepada negeri-negeri Borneo dan Singapura kerana jika dilihat dari sejarah

latar belakang negara tersebut, semua negeri tersebut pernah berada di bawah sistem

pentadbiran yang sama iaitu di bawah pemerintahan British. Tambahan pula, negeri-negeri

Borneo mempunyai kaitan hubungan politik dan ekonomi semasa di bawah penjajahan

British.

Negeri Sarawak, Sabah, Brunei dan Singapura memperoleh kemerdekaan secara

berasingan sebelum tahun 1963. Pada ketika itu, Sabah dan Sarawak mempunyai majlis-

majlis eksekutif dan legislatif yang mana semuanya dilantik oleh Gabenor. Manakala

Brunei pula diperintah oleh seorang sultan feudal. Ini menunjukkan tiada perbezaan antara

pentadbiran negeri ini dengan yang wujud di tanah jajahan British. Melalui percantuman

negara Borneo dengan Tanah Melayu, ini akan memberikan jalan pintas kepada negara

Borneo untuk mencapai kemerdekaan di samping dapat menggagalkan rancangan

komunis.

8

Hal ini kerana, sekiranya negara Borneo cuba mencapai kemerdekaan secara

bersendirian, besar kemungkinan kemerdekaan sukar dicapai. Dasar luar Tanah Melayu

semestinya inigin membantu kemerdekaan wilayah-wilayah ini daripada cengkaman

penjajah. Tanah Melayu ingin mengecapi kemerdekaan bersama seluruh jirannya, hal ini

demikian kerana ia dapat membantu mewujudkan suasana aman dan harmoni juga bebas

di wilayah Asia Tenggara ini.

Menghapuskan Penjajahan British

Kemasukan wilayah-wilayah Borneo ke dalam gagasan Malaysia merupakan jalan

terbaik bagi menghapuskan kesan-kesan penjajahan British di Asia Tenggara. Britain

berasa tergugat dengan usul Bangsa-bangsa Bersatu yang menyeru penamatan

penjajahan di seluruh dunia. Oleh itu, British harus menarik diri secara terhormat bagi

mengekalkan perasaan muhibah dan persahabatan dengan negara-negara yang pernah

diperintahnya. Apabila Singapura dapat mencapai kemerdekaan, besar kemungkinan ia

akan dapat menghalang Britain daripada mengekalkan pangkalan-pangkalannya di situ.

Penyertaan Borneo dalam Malaysia

Wilayah-wilayah Borneo: Suatu pengambil alihan komunis

Selepas menegakkan kerajaan komunis di negeri China, generasi muda Cina

Sarawak telah mengadakan persahabatan pro-Peking yang digelar Sarawak Overseas

Chinese Democratic League (SOCDL) . Hal ini adalah satu pertubuhan komunis dan ianya

telah disekat daripada berkembang secara meluas dengan pengawasan rapi pihak

kerajaan Sarawak. Maka, SOCDL mencari perlindungan supaya aktivitinya dapat berjalan

seperti biasa.

9

Mereka telah dibantu dan disokong oleh Sarawak Advanced Youth Association

(SAYA) yang mana akhirnya membentuk Pertubuhan Sulit Komunis Clandestine

Communist Organization (CCO) pertubuhan ini berasaskan Marxist-Lenism dan ajaran

Mao Tse Tung. CCO diwujudkan untuk menggulingkan kerajaan Sarawak dengan alasan

ingin mendapatkan kebebasan daripada pemerintahan imperialis British dan ingin

menggantikan sebuah negara komunis. Kebanyakan anggota CCO terdiri daripada

masyarakat Cina yang majoritinya pernah mendapat pendidikan di sekolah-sekolah Cina.

CCO menyokong secara aktif penubuhan parti politik Sarawak yang terbesar dan

tertua iaitu Sarawak United People's Party (SUPP) pada tahun 1959. Sokongan yang

diberikan itu sebenarnya mempunyai motif tersendiri iaitu bagi memajukan rancangan

mereka. Maka CCO telah berusaha menguasai pergerakan buruh serta menindoktrinasikan

sekolah-sekolah Cina. Kemungkinan besar CCO juga akan menguasai Sabah dan Brunei

yang mana tidak pernah dipengaruhi oleh gerakan subversif komunis.

Hal ini menyebabkan kerajaan Tanah Melayu berasa bimbang, maka jalan terbaik

yang difikirkan ialah dengan menarik masuk wilayah-wilayah tersebut menyertai Tanah

Melayu dan supaya dapat membina satu pertahanan yang kukuh untuk menghadapi

komunisme.

Great Britain

Kesedaran tidak dapat menjajah selama-lamanya.

Pada tahun 1960, semasa Perdana Menteri Harold Macmillan berada di Afrika,

beliau telah mendesak kerajaan Britain supaya mempertimbangkan kemerdekaan kepada

tanah jajahan. Maka persidangan Agung Bangsa-bangsa Bersatu tahun 1960 telah

meluluskan Resolusi 1514 bagi memerdekakan tanah jajahan serta menjamin penentuan

10

nasib rakyat. Berdasarkan kepada ketetapan yang dilakukan oleh Bangsa-bangsa Bersatu,

maka jelaslah bahawa sudah tiba masanya Britain terpaksa memberikan kemerdekaan

kepada tanah jajahannya.

Dari sudut pandangan Britain, walaupun Singapura telah mencapai taraf

pemerintahan sendiri dalam negara pada tahun 1959, lama kelamaan ia akan menuntut

kemerdekaan yang sepenuhnya juga. Bagi negeri Sabah, Sarawak dan Brunei, pihak

Britain berasa tidak yakin yang wilayah ini telah bersedia untuk merdeka dan berdikari

terhadap aspek ekonomi dan politik. Justeru itu, Britain berpendapat bahawa dengan

berlakunya penubuhan Malaysia, ia merupakan satu jalan keluar yang terbaik untuk

melepaskan tanggungjawabnya terhadap tanah jajahan. Tambahan lagi, Britain

berpendapat bahawa Malaysia merupakan satu unit persekutuan yang besar di mana

penubuhannya akan dapat menentang pengaruh komunis yang semakin menular di Asia

Tenggara.

Memelihara kepentingan Sabah dan Sarawak

Penduduk di Sabah Sarawak, terutama kaum peribumi telah lama diabaikan sejak

kedua-dua negeri tersebut berada di bawah pemerintahan British. Mereka tidak mendapat

layanan yang sewajarnya sebagai penduduk asal negeri tersebut. Sebaliknya orang luar

yang datang ke negeri tersebut mendapat kedudukan dan layanan yang lebih istimewa. Hal

ini dapat dilihat apabila kebanyakan jawatan penting dipegang oleh orang luar ini kerana

tidak ramai kaum peribumi mendapat pendidikan yang tinggi.

Oleh itu, usaha untuk memperbaiki kedudukan kaum bumiputera di Sabah dan

Sarawak boleh dilaksanakan jika kedua-dua negeri ini menyertai persekutuan di mana

kerajaan persekutuan akan memperuntukkan ″kedudukan istimewa orang Melayu dan

kaum Bumiputera lain" ke Sabah dan Sarawak jika kedua-dua negeri tersebut bersetuju

menyertai Malaysia.

11

Kemajuan Ekonomi

Di samping itu, faktor lain ialah daripada aspek ekonomi. Tunku Abdul Rahman telah

berpendapat bahawa lima buah negeri yang akan membentuk Malaysia mempunyai ciri-ciri

persamaan kerana kesemuanya pernah diperintah oleh British. Di mana, struktur

kerajaannya agak serupa dan terdapat persamaan-persamaan dalam kebudayaan dan

kedudukan kaum. Oleh itu, apabila negeri-negeri tersebut bersatu maka ia akan membawa

kepada kemajuan ekonomi yang lebih pesat. Tambahan lagi, Tanah Melayu mempunyai

ekonomi yang stabil dan kaya dengan bahan mentah, kemasukan Singapura merupakan

satu rahmat bagi mengukuhkan lagi kedudukan ekonomi dan politiknya.

Dalam sudut pandangan yang lain, penggabungan dengan Malaysia memastikan

prospek kestabilan politik dan sebuah pasaran boleh menarik kemasukan pelabur asing.

Tanpa pencantuman ini, Persekutuan Tanah Melayu akan bersaing dengan Singapura bagi

modal industri dan perkembangan industri. Oleh itu, pencantuman ini mempunyai suatu

asas ekonomi dan politik yang kuat. Semua negeri akan menyatukan penduduknya dan

menjurus kepada kemajuan ekonomi yang lebih pesat membangun.

Pertahanan

Pada masa itu, Sabah dan Sarawak tidak berpuas hati terhadap tiga kuasa besar

yang berebut-rebut untuk menaklukinya iaitu China Komunis yang mana mempunyai dasar

untuk meluaskan wilayahnya, Filipina yang mengakui Sabah sebagai sebahagian daripada

wilayahnya dan Presiden Sukarno yang mempunyai polisi untuk membentuk Indonesia

Raya. Dalam sehubungan itu, Britain pula tidak sangup mempertahankan negeri-negeri

tersebut secara berasingan. Di samping itu, Britain mempunyai beberapa kepentingan

12

ekonomi di tanah melayu serta mempunyai perjanjian pertahanan di Singapura dan Tanah

Melayu di mana soal pertahanan akan dapat dibincangkan bersama.

Mengeratkan hubungan sedia ada

Apabila berlakunya penyatuan ini, ia akan dapat mempereratkan lagi hubungan

yang sedia ada antara masyarakat satu rumpun yang mempunyai persamaan dari segi

budaya yang makin hilang akibat daripada proses penjajahan yang berlaku. Ikatan

perhubungan ini sememangnya sedia wujud dan memang terjalin oleh ikatan darah

sebagai suatu bangsa yang sama iaitu bumiputera di wilayah Melayu

13

CABARAN-CABARAN PENUBUHAN MALAYSIA

Proses pembentukan dan penubuhan Malaysia menghadapi beberapa cabaran dari

dalam dan juga luar negeri. Antara cabaran yang dihadapi oleh Persekutuan Tanah Melayu

dalam usaha gigih dalam menubuhkan Malaysia ialah tentangan dari negara-negara jiran

Persekutuan Tanah Melayu seperti Indonesia, Filipina dan Brunei. Terdapat tuduhan-

tuduhan yang menyatakan penubuhan Malaysia adalah suatu cara baru penjajahan British.

Filipina dan Indonesia menentang pembentukan Malaysia daripada awal lagi idea ini

dicetuskan. Filipina memprotes pembentukan Malaysia manakala Indonesia cuba

menghalang pembentukan Malaysia dan memusuhi Malaysia setelah Malaysia ditubuhkan.

Brunei

Pada asalnya, Sultan Brunei iaitu Sultan Omar Ali Saifuddin menyokong gagasan

Malaysia pada peringkat awalnya dan beliau membentuk suruhanjaya untuk membuat

tinjauan ke atas reaksi dan sikap rakyat Brunei mengenai pembentukan Malaysia ketika

Suruhanjaya Cobbold menjalankan tugasnya di Sabah dan Sarawak. Sebahagian besar

rakyat Brunei tidak bersetuju dengan penyertaan Brunei ke dalam Malaysia. Sikap ini

berpunca dari pengaruh Parti Rakyat Brunei yang telah menang 15 kerusi dalam Majlis

Mesyuarat Undangan Brunei. Parti ini menentang penyertaan Brunei dalam Gagasan

Malaysia kerana Parti Rakyat Brunei yang dipimpin oleh Syeikh A.M Azahari inginkan

sebuah persekutuan Borneo yang dinamakan Kerajaan Kalimantan Utara. Kerajaan ini

akan diperintah oleh Sultan Brunei sendiri dan akan dianggotai oleh negara Brunei, Sabah

dan Sarawak.

Anggota Parti Rakyat Brunei menganggap gagasan Malaysia sebagai satu bentuk

neokolonialisme. Parti Rakyat Brunei telah mencetuskan satu pemberontakan terhadap

Kerajaan Brunei di bawah pasukan Tentera Nasional Kalimantan Utara (TNKU) yang

ditubuhkan di beberapa buah bandar di Sarawak, Sabah dan Brunei. Pemberontakan ini

dilancarkan setelah Majlis Mesyuarat Undangan Negeri dan Sultan Brunei menangguhkan

14

keputusan mengenai gagasan Malaysia. A.M Azahari dan penyokong-penyokongnya

mendapat bantuan dan sokongan daripada pihak kerajaan Indonesia dan Filipina.

Pemberontakan ini yang berlaku pada 7 Disember 1962 telah berjaya dipatahkan

oleh tentera British dan A.M Azahari yang bersembunyi di Manila tidak berjaya ditangkap.

Beliau kemudiannya mendapat perlindungan politik di Indonesia. Sultan Brunei menyedari

bahawa besar kemungkinan pemberontakan akan terus berlaku jika Brunei masuk ke

dalam Malaysia. Oleh itu, Kerajaan Brunei membuat keputusan tidak menyertai gagasan

ini.

Filipina

Presiden Diosdao Macapagal telah mendakwa sejak awal tahun 1962 lagi bahawa

Sabah merupakan sebahagian daripada Filipina dan merupakan warisan Sultan Sulu.

Tetapi tuntutan itu tidak diteruskan sehingga pertengahan tahun 1962. Menurut mereka,

penyerahan wilayah Borneo Utara daripada Kesultanan Sulu pada tahun 1778 telah dibuat

dalam bentuk pajakan dan bukannya jualan. Hal ini dibuktikan oleh pihak mereka dengan

pembayaran tetap tahunan oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara kepada Sultan Sulu

dan pewaris-pewarisnya sebanyak $5000 setahun sebagai bayaran pajakan dan bukannya

bayaran ganti rugi penyerahan. Tanah Melayu mengambil sikap berdamai tetapi tidak

berhajat untuk mengembalikan Sabah atau membiarkan isu tuntutan itu menghalang

pembentukan Malaysia.

Tuntutan ini berdasarkan perjanjian yang ditandatangani pada 22 Januari 1878

antara Sultan Jamalul Alam dengan Baron Von Overbeck. Baron Von Overbeck

kemudiannya menjual haknya kepada Alfred Dent yang telah menubuhkan syarikat

perdagangan yang berjaya memperoleh Piagam Diraja daripada British. Pada tahun 1881,

syarikat ini dikenali sebagai Syarikat British Utara Borneo (SBUB) dan memerintah Sabah

sehingga kedatangan Jepun. Pada tahun 1946, SBUB menyerahkan tampuk pemerintahan

Sabah kepada British. Namun, pajakan ini telah diisytiharkan tamat oleh waris Sultan Sulu

yang terakhir, Sultan Esmaul Kiram pada 22 Januari 1958. Pihak British pula mendakwa

15

penyerahan itu sebagai penyerahan hak dan kedaulatan kerana dalam penyerahan itu

dinyatakan, antaranya:

“……… all the territories and lands on the mainland of the island of Borneo,

commencing from the Pandassan River on the Nort-west coast and extending along the

whole coast as far as the Sibuco River……..declared vested on the said Baron de

Overbeck and Alfred Dent co-jointly their heirs, associates, successors, or assigns for as

long as they choose or desire to hold them.’’

Idea pembentukan Malaysia yang bakal memasukkan Sabah ke dalam Malaysia

menyukarkan lagi tuntutan Filipina terhadap Sabah. Di samping itu, walaupun rakyat Sabah

bersetuju dengan pembentukan Malaysia seperti yang terbukti melalui rombongan

Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu, namun Filipina tetap membantah keputusan itu.

Untuk kepentingan bersama, kedua-dua belah pihak telah bersetuju mengadakan

rundingan di London dari 28 Januari hingga 1 Februari 1963. Rundingan tersebut gagal

mencapai matlamat kerana British enggan mengakui kedaulatan Filipina ke atas Sabah.

Oleh itu, Filipina kemudiannya menuduh rancangan Malaysia sebagai usaha British untuk

menjalankan penjajahan dalam bentuk baru. Pada bulan Jun 1966, Filipina telah

mengiktiraf pembentukan Malaysia. Pengiktirafan ini diberikan menerusi usaha membaiki

hubungan antara kedua-dua buah negara melalui MAPHILINDO (Malaysia, Filipina dan

Indonesia).

Indonesia

Seterusnya, bukan Filipina sahaja yang menentang penubuhan Malaysia, malah

pembentukan Malaysia turut menjadi bahan persoalan Indonesia. Tentangan Indonesia

terhadap pembentukan Malaysia disebut sebagai konfrontasi. Pada peringkat permulaan

cadangan pembentukan Malaysia diumumkan, kerajaan Indonesia mengalu-alukan

cadangan Tunku Abdul Rahman. Menteri Luar Indonesia, Dr Subandrio. Namun, sikap ini

kemudiannya telah berubah dan Indonesia kemudian mengecam dan menentang langkah

16

tersebut dengan menggelarnya berunsur penjajahan. Antara sebab-sebab Presiden

Sukarno bertindak menentang penubuhan Malaysia adalah kerana beliau mendakwa

Indonesia tidak dirundingi dahulu walaupun Indonesia merupakan negara besar yang

berjiran dengan Malaysia. Sukarno juga mendakwa Malaysia merupakan suatu bentuk

struktur politik yang akan menyisihkan kepentingan Indonesia dan melemahkan semangat

kenusantaraan Melayu. Selain itu, Indonesia berpendapat bahawa pembentukan Malaysia

merupakan satu bentuk neokolonialisme yang bakal mengancam Indonesia. Soekarno juga

dikatakan melancarkan dasar konfrontasi itu sebagai satu taktik untuk mengalihkan

pandangan rakyat tentang masalah dalaman Indonesia.

Pendapat yang disuarakan oleh Parti Komunis Indonesia (PKI) ini kemudiannya

telah mempengaruhi Presiden Soekarno untuk mengisytiharkan Dasar Konfrontasi. Pada

20 Januari 1963, Dasar Konfrontasi dari segi ekonomi dan kemasyarakatan dengan

konsep “Ganyang Malaysia” telah diumumkan oleh Dr Subandrio. “Ganyang Malaysia”

ialah Dasar Indonesia untuk memusnahkan pembentukan Malaysia dan antara tindakan

Indonesia termasuklah menghantar pengintip untuk memusnahkan gagasan Malaysia dari

dalam secara sulit. Pada perigkat awal, telah berlaku serangan terhadap kapal-kapal

nelayan Tanah Melayu dan juga pencerobohan ruang udara Tanah Melayu tetapi kerajaan

tidak mengambil sebarang tindakan. Tetapi, setelah tentera Indonesia mula melancarkan

serangan terhadap Malaysia menerusi Johor, Sarawak dan Sabah, Malaysia tidak

mendiamkan diri dan bertindak balas dengan bantuan tentera Komanwel termasuklah dari

Britain, Australia, New Zealand dan Kanada. Di samping itu, Malaysia mempunyai

perjanjian pertahanan dengan Britain. Seterusnya, Tunku Abdul Rahman menghantar

bantahan rasmi kepada Setiausaha Agung Bangsa-bangsa Bersatu berhubung dengan

pencerobohan Indonesia terhadap Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak.

Walaubagaimanapun, hasrat Indonesia untuk menekan Tanah Melayu dari segi ekonomi

tidak berlaku kerana tindakan ini bakal menggugat Indonesia sendiri.

Malaysia terpaksa mengambil langkah berjaga-jaga dan memelihara kedaulatan

negara dan rakyatnya apabila Indonesia memburukkan nama Malaysia di negara Dunia

Ketiga dan Afro-Asia. Suatu perwakilan yang diketuai oleh Tun Abdul Razak telah

mengadakan lawatan ke beberapa buah negara Afrika untuk menjelaskan perkara sebenar

17

berkaitan hubungan diplomatik antara Indonesia dan Malaysia. Hubungan dingin ini

berterusan hinggalah pada bulan September 1965 apabila berlaku pemberontakan

bersenjata di Indonesia setelah Jeneral Soeharto telah menggulingkan Presiden Soekarno.

Kemudiannya, Presiden Soeharto menghantar Menteri Luar Indonesia, Adam Malik bagi

memulihara hubungan diplomatik antara Malaysia-Indonesia dan menjelang bulan Ogos

1966, berakhirlah konfrontasi Indonesia terhadap Malaysia.

18