modul asas promosi kesihatan

L E M B A G A P R O M O S I K E S I H A T A N

Malaysia

Asa

s P

rom

osi

Kes

iha

tan

20

11

Mo

du

l

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n

Modul Asas Program Promosi Kesihatan 2011

Kandungan Halaman Kata alu-aluan Ketua Pegawai Eksekutif i Mari Kenali MySihat ii Panduan Menggunakan Modul iv Kandungan Modul iv Panduan kepada Fasilitator iv Panduan Latihan v Calon Peserta Latihan v Pelan Pembelajaran v Contoh Jadual Latihan vi Modul Asas Promosi Kesihatan i) Unit 1 : Promosi Kesihatan

1.0 Pengenalan 1 2.0 Rancangan Pembelajaran 1 3.0 Topik Utama 3

3.1 Definisi 3 3.2 Konsep Promosi Kesihatan 3 3.3 Teori & Model Promosi Kesihatan 3 3.4 Strategi Promosi Kesihatan 6 3.5 Elemen-elemen Utama dalam Bidang Promosi Kesihatan 10 ii) Unit 2 : Perancangan Program Bahagian A

1.0 Pengenalan 1 2.0 Rancangan Pembelajaran 2

2.1 Pengenalan kepada Perancangan Program 2 2.2 Perancangan dan elemen utama dalam perancangan 3 2.3 Kepentingan Perancangan 4 2.4 Langkah dan Peringkat Perancangan 5 2.5 Penyediaan Pelan Program dan Pelan Pelaksanaan 6 2.6 Penilaian Aktiviti / Program 7

3.0 Kandungan Topik Unit 2, Bahagian A : Perancangan Program 8 3.1 Topik 1:Pengenalan kepada Program 8 3.2 Topik 2:Perancangan & Elemen Utama 8 3.3 Topik 3:Kepentingan Perancangan 10



3.4 Topik 4:Langkah-langkah & Peringkat Perancangan 11 3.5 Topik 5:Penyediaan Pelan Program & Pelan 11 Pelaksanaan 3.6 Topik 6:Penilaian Aktiviti / Program 14 Bahagian B:Perancangan & Pengurusan Kewangan Geran MySihat


2.1 Pengenalan kepada Perancangan Program 18 3.0 Kandungan Topik Unit 2, Bahagian B:Perancangan & Pengurusan Kewangan Geran 19

3.1 Perancangan 19 3.2 Penyediaan Belanjawan Program 20 3.3 Pelaksanaan Program 22 3.4 Penyeliaan Prestasi Perbelanjaan 23 3.5 Penyelarasan Bajet 23 3.6 Penyemakan 23

4.0 Pengurusan Geran MySihat 24 4.1 Tanggung Jawab Pertubuhan 24 4.2 Tanggung Jawab MySihat 26

5.0 Kajian Kes Bayaran Geran Secara Berperingkat 27 Lampiran 1 : Kertas Kerja Perancangan Projek Promosi Kesihatan 28 iii) Unit 3 : Komunikasi dalam Promosi Kesihatan 1.0 Pengenalan 1 2.0 Rancangan Pembelajaran 2

2.1 Kepentingan Komunikasi di Kalangan Pertubuhan 2 2.2 Mengenal Pasti & Mengatasi Halangan Komunikasi 3 2.3 Kaedah Penyempaian Maklumat 4

3.0 Kandungan Topik Unit 3:Komunikasi di kalangan Pertubuhan 5 3.1 Kepentingan Komunikasi dalam Kesihatan di kalangan Pertubuhan 5 3.2 Mengenalpasti dan Mengatasi Halangan Komunikasi 8 3.3 Kaedah Penyampaian Maklumat 10 iv) Unit 4 : Penilaian Program


2.1 Penilaian Program 1 3.0 Topik Utama

3.1 Jenis Penilaian 3 4.0 Format Penilaian 6

4.1 Penilaian Risiko / Parameter Kesihatan 6 4.2 Penulisan Objektif Projek Promosi Kesihatan 8 4.3 Penilaian Formatif 9



Gambar Rajah o Unit 1

Gambar Rajah 1.1 : Model Kepercayaan Kesihatan 4 Gambar Rajah 2 : 5 Strategi Utama Piagam Ottawa untuk Promosi Kesihatan 7

o Unit 2 Gambar Rajah 2.1 : Konsep Objektif SMART 15 Gambar Rajah 2.2 : Aliran Proses Pengurusan Kewangan 20 Gambar Rajah 2.3 : Perkara-perkara yang Perlu Diteliti oleh Pertubuhan Semasa Menerima Geran MySihat 24 Gambar Rajah 2.4 : Tanggung Jawab MySihat 26 Gambar Rajah 2.5 : Pengurusan Kewangan Pertubuhan yang Berkesan 26

o Unit 3 Gambar Rajah 3.1 : Gambaran Proses Komunikasi 8

o Unit 4 Gambar Rajah 4.1 : Jenis Penilaian Program 3 Gambar Rajah 4.2 : Konsep Objektif SMART 4 Jadual

o Unit 1 Jadual 1 : Huraian Model Kepercayaan Kesihatan 4 Jadual 1.2 : Huraian Model Tahap Perubahan Tingkah Laku 5

o Unit 2 Jadual 2.1: Contoh Pelan Pelaksanaan Program 13 Jadual 2.2:Ringkasan Anggaran Perbelanjaan Projek yang Dipohon 21

o Unit 3 Jadual 3.1:Halangan halangan Komunikasi di Pelbagai Peringkat & Cara Mengatasinya 9

o Unit 4 Jadual 4.1:Borang Penilaian Formatif MySihat 10 Slaid Pembentangan

o Unit 1 Lampiran 1 : Konsep, Definisi Promosi Kesihatan & Pengamalan Promosi Kesihatan

o Unit 2 Lampiran 2 : Perancangan Program Promosi Kesihatan Lampiran 3 : Pengurusan Kewangan yang Berkesan Geran LPKM

o Unit 3 Lampiran 1 : Komunikasi NGO

o Unit 4 Lampiran 2 : Penilaian Program Rujukan Penghargaan

Modul Asas Promosi Kesihatan 2011

Kata Alu-Aluan

Ketua Pegawai Eksekutif Lembaga Promosi Kesihatan Malaysia

(MySihat)

Assalamualaikum w.b.t, Terlebih dahulu saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kerana diberi kesempatan untuk merakamkan kata-kata aluan di dalam Modul Asas Promosi Kesihatan.

Modul ini memberi satu panduan kepada pertubuhan untuk melaksanakan projek promosi kesihatan di kalangan masyarakat. Terdapat empat unit dalam modul ini iaitu Promosi Kesihatan, Perancangan Program, Komunikasi dan Penilaian Program.

Saya berharap agar modul ini akan membawa manfaat kepada semua pertubuhan yang menjalankan projek promosi kesihatan bukan sahaja di Malaysia tetapi di seluruh dunia. Saya ingin mengucapkan tahniah dan syabas kepada pakar-pakar rujuk yang terlibat dalam penggubalan Modul Asas Promosi Kesihatan kerana menghasilkan kandungan yang perlu diketahui oleh pertubuhan yang terlibat dalam aktiviti promosi kesihatan. Adalah diharapkan agar modul ini menjadi panduan dan titik tolak dalam merealisasikan impian MySihat untuk memperkasakan pertubuhan melalui proses bina upaya.

DATUK DR. HJ. YAHYA BABA Ketua Pegawai Eksekutif Lembaga Promosi Kesihatan Malaysia (MySihat ) 2011

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n i


B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n ii

Mari Kenali MySihat

MySihat (Lembaga Promosi Kesihatan Malaysia) telah beroperasi pada 1 April 2007 berikutan pewartaan Akta Lembaga Promosi Kesihatan Malaysia 2006 (Akta 651). Objektif utama MySihat adalah untuk memperluaskan bidang promosi kesihatan dengan penglibatan masyarakat secara intensif yang digerakkan bersama melalui pertubuhan-pertubuhan bukan kerajaan (NGO).

Misi & Visi Misi : Ke arah masyarakat Malaysia yang sihat dan aktif.

Visi : Menjadi sebuah pusat kecemerlangan di peringkat nasional dan antarabangsa dalam bidang promosi kesihatan melalui cara hidup, persekitaran dan masyarakat yang sihat.

Teras Perkhidmatan

Teras perkhidmatan MySihat ialah membina upaya organisasi dalam bidang promosi kesihatan melalui latihan dan pemberian geran atau lain-lain bantuan kewangan bagi membantu program dan aktiviti promosi kesihatan.

Bidang Keutamaan Promosi Kesihatan

Bidang-bidang promosi kesihatan yang diberi keutamaan atau prioriti untuk sesuatu permohonan adalah seperti berikut:

Kawalan dan pencegahan penggunaan tembakau dan alkohol. Promosi dan gaya hidup sihat seperti promosi senaman atau aktiviti fizikal

dan makan secara sihat. Kesihatan persekitaran Kesihatan mental Pencegahan kanser Pencegahan diabetes Pencegahan penyakit kardiovaskular Pencegahan obesiti (kegemukan)

userTypewritten Text

userTypewritten Text


B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n iii

Kesihatan seksual (termasuk HIV/AIDS) Penyelidikan di bidang promosi kesihatan Promosi kesihatan melalui aktiviti-aktiviti sukan dan kebudayaan

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n iv


Panduan Menggunakan Modul Modul ini dihasilkan bagi tujuan melatih pertubuhan bukan kerajaan (NGO) dan sebagai panduan kepada NGO yang berhasrat untuk melaksanakan program promosi kesihatan. NGO perlu mempunyai pengetahuan mengenai aspek promosi kesihatan dalam merancang, melaksana dan menilai aktiviti - aktiviti promosi kesihatan yang dilaksanakan.

Kandungan Modul Modul ini mengandungi 4 unit modul iaitu Promosi Kesihatan, Perancangan Program, Komunikasi dan Penilaian Program. Setiap unit mengandungi Pengenalan, Objektif Pembelajaran, Isi Kandungan, Aktiviti Pembelajaran, Alat Bantu Mengajar dan Penilaian.

Panduan Kepada Fasilitator

1. Fasilitator perlu dilatih berpandukan kepada manual ini. 2. Fasilitator perlu memahami kandungan modul dan boleh melaksanakan

aktiviti dalam manual. 3. Fasilitator perlu menghayati proses pengajaran dan pembelajaran yang

didapati dalam manual ini. 4. Fasilitator perlu menilai tahap kemampuan dan kebolehan persatuan sebelum

dan selepas aktiviti.

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n ii

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n v


Panduan Latihan Objektif latihan adalah untuk membina upayakan NGO yang terpilih sebagai fasilitator dalam bidang promosi kesihatan, pencegahan obesiti dan makan secara sihat.

Calon Peserta Latihan

- NGO yang terlibat dalam projek promosi kesihatan - Mempunyai ciri passion untuk mengajar atau membina upayakan komuniti - Mempunyai kemahiran komunikasi - Berminat mengadakan projek promosi kesihatan di kalangan komuniti - Mempunyai kemahiran untuk membimbing dalam mendampingi masyarakat

Pelan Pembelajaran Pelan pembelajaran harus disediakan mengikut panduan yang diberikan di dalam modul. Setiap sesi hendaklah didokumentasi mengikut tajuk, objektif, metodologi, peralatan, tempat latihan, tarikh, bajet, penceramah undangan, penilaian pelaksanaan latihan, penilaian keberkesanan latihan (penilaian pre dan post) dan kesimpulan.

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n vi

Contoh Jadual Latihan

Tempoh : 4 hari 3 malam (tertakluk kepada topic modul yang dipilih)

TARIKH

6.30

7.00 pg

7.00

8.00 pg

8.00 9.00 pg

9.00 10.00 pg

10.00

10.30 pg

10.30 pg 12.30 ptg

12.30

2.30 ptg

2.30 4.30 ptg

4.30

5.00 ptg

5.00 6.00 ptg

6.00

6.30 ptg

6.30

8.00 mlm

8.00 9.00 mlm

9.00 10.30 mlm

10.30

11.00 mlm

14 Julai (Khamis)

Daftar masuk penginapan

(Penceramah/ Urus Setia/ Peserta)

Persiapan tempat

latihan (Urus Setia

MySIHAT)

SEN

AM

AN

Mak

an M

alam

Perasmian Taklimat

latihan SESI 2:

Perancangan Program

Pengurusan Projek

Permohonan geran

Min

um M

alam

SESI 1: Pengenalan Promosi Kesihatan

15 Julai (Jumaat)

SEN

AM

AN

Sara

pan

Pag

i

SESI 3 (Samb.):

Pengurusan kewangan

geran

SESI 4: Komunikasi

Dalam Promosi

Kesihatan

Min

um P

agi

SESI 5: Penilaian Program

Mak

an T

enga

h H

ari

SESI 6: Prinsip Asas

Makan Secara Sihat

(MSS)

Min

um P

etan

g

SESI 7: Kesan

Pengambilan Gula, Garam

& Lemak Berlebihan

SESI 8: Penyediaan Hidangan

Sihat

SESI 9: Latih Amal

16 Julai (Sabtu)

SESI 10: Memilih

Makanan Yang Bersih dan Selamat

SESI 11:

Pengenalan Kepada Obesiti

SESI 12: Penyebab Obesiti & Implikasi Kesihatan

SESI 13: Pencegahan Obesiti & Langkah Mengawal Berat Badan

SESI 14: Latih Amal

SESI 15: Latih Amal Sedia

proposal

SESI 16: Sedia

proposal

17 Julai (Ahad)

SESI 17: Pembentangan Proposal

Pembentangan Rumusan Majlis Penutup

Daftar keluar


Malaysia

Asa

s P

rom

osi

Kes

iha

tan

Un

it 1

: P

rom

osi

Ke

sih

atan

Mo

du

l

B e r s a m a U n t u k K e s i h a t a n Halaman 1


UNIT 1: PROMOSI KESIHATAN

1.0 Pengenalan Modul ini adalah panduan kepada pertubuhan yang berhasrat untuk melaksanakan program promosi kesihatan. Pertubuhan perlu mempunyai pengetahuan mengenai aspek promosi kesihatan dalam merancang, melaksana dan menilai aktiviti - aktiviti promosi kesihatan yang dilaksanakan. Subjek ini perlu dipermudahkan dengan penggunaan dan pemakaian teori dan model akademik yang seminimum yang boleh, sekadar untuk mengukuhkan hujah sahaja selain ia harus mudah dan praktikal.

2.0 Rancangan Pembelajaran

2.1 PROMOSI KESIHATAN 2.1.1 Objektif Pembelajaran

Pada akhir sesi, peserta akan dapat: 1. Menerangkan konsep promosi kesihatan 2. Mengenal pasti strategi dalam promosi kesihatan. 3. Menghuraikan kompetensi yang perlu untuk melaksanakan projek

promosi kesihatan. 4. Mengenal pasti faktor-faktor risiko penyakit tidak berjangkit (NCD

non communicable disease) dan cara mengatasinya melalui promosi kesihatan.

2.1.2 Kaedah

1. Ceramah/ persembahan slaid 2. Perbincangan kumpulan

2.1.3 Setting

Bercorak dalam darjah/ dewan

2.1.4 Bahan/ Peralatan

Papan tulis/ flip chart Kertas mahjong Pen penanda (marker pen) Slaid transparensi Projektor OHP

Komputer riba Perisian pembentangan (contoh

powerpoint) Layar putih/ skrin Projektor LCD



Penunjuk laser 2.1.5 Jangka Masa

1 jam

2.1.6 Penilaian

Dibuat berdasarkan aspek-aspek berikut:- Soal jawab/ ujian sebelum dan selepas ceramah (pre & post):

a) Apakah yang anda faham mengenai Promosi Kesihatan?

b) Huraikan perbezaan antara Pendidikan Kesihatan dengan Promosi

Kesihatan?

c) Nyatakan 5 teras strategi Promosi Kesihatan Piagam Ottawa 1986.

d) Nyatakan kompetensi/ kemahiran yang perlu kepada pertubuhan untuk melaksanakan program Promosi Kesihatan.

e) Apakah peranan yang kita boleh mainkan dalam program atau aktiviti Promosi Kesihatan?

f) Nyatakan peranan individu dalam aktiviti Promosi Kesihatan.

g) Terangkan peranan Kerajaan dalamprogram Promosi Kesihatan.



3.0 Topik Utama

3.1 Definisi World Health Organization (WHO) mendefinisikan Promosi Kesihatan sebagai: Health promotion is the process of enabling people to increase control over, and to improve their health.; atau Promosi kesihatan merupakan satu proses mengupayakan manusia untuk meningkatkan kawalan seterusnya meningkatkan kesihatan mereka.

3.2 Konsep Promosi Kesihatan Percel et al. (1981) menyatakan bahawa promosi kesihatan adalah sebagai satu usaha membina pengetahuan berkaitan dengan kesihatan, kemahiran dan sikap melalui penggunaan teori tingkah laku. Ajzen et al. (1980) pula menyatakan dalam teori penyebab tingkah laku bahawa manusia akan bertingkah laku berdasarkan kepada sikap dan kepercayaan tentang faedah ataupun kos hasil daripada tingkah laku yang diamalkan. Di samping itu, beliau juga membincangkan tentang persepsi individu berkaitan dengan tekanan sosial yang mempengaruhi individu untuk mengubah tingkah lakunya. Simonds (1976) pula menyatakan bahawa promosi kesihatan bertujuan untuk membawa perubahan tingkah laku kepada individu, kumpulan dan penduduk keseluruhannya daripada tingkah laku sekarang kepada tingkah laku yang baik untuk kesihatan, tingkah laku semasa yang bermasalah kepada tingkah laku kesihatan masa depan. Minkler (1989) menyatakan secara ringkas bahawa promosi kesihatan adalah kombinasi pendidikan kesihatan dengan advokasi kesihatan.

3.3 Teori dan Model Promosi Kesihatan

3.3.1 Model Kepercayaan Kesihatan (Health Belief Model) Model ini diperkenalkan oleh Hochbaum dan Rosenstock sekitar dekad 1950-an yang diasaskan menggunakan pendekatan psikologi. Model ini mengandaikan perubahan tingkah laku kesihatan berdasarkan konsep yang digambarkan seperti Gambar Rajah 1.1:-



Gambar Rajah 1.1: Model Kepercayaan Kesihatan

Model ini diubah suai pada tahun 1988 apabila Rosenstock, Strecher dan Becker menambah unsur keyakinan diri (self efficacy). Penambahan ini untuk mengukuhkan tingkah laku yang memerlukan perubahan jangka masa panjang (rujuk Jadual 1.1). Jadual 1: Huraian Model Kepercayaan Kesihatan

KONSEP DEFINISI STRATEGI Tanggapan kemungkinan mendapat penyakit (Perceived susceptibility)

Persepsi mudah mendapat penyakit

Terangkan tentang kemungkinan mendapat penyakit dan tahap risiko

Tanggapan ancaman

Tanggapan Individu

Tanggapan kemungkinan mendapat penyakit

Tanggapan keterukan penyakit

Pemboleh ubah demografi (contoh: umur, jantina, bangsa)

Pemboleh ubah sosio psikologi (contoh: tekanan perasaan)

Petunjuk untuk bertindak (contoh: kempen media massa, nasihat doktor atau rakan)

Tanggapan faedah daripada tindakan

Tanggapan halangan daripada tindakan

Kemungkinan untuk mengubah tingkah laku

Faktor Pemboleh Ubah Kemungkinan Untuk Bertindak



KONSEP DEFINISI STRATEGI Tanggapan keterukan penyakit (Perceived severity)

Persepsi tentang tahap keseriusan sesuatu penyakit dan kesannya

Terangkan tentang kesan dan keseriusan sesuatu penyakit

Tanggapan faedah (Perceived benefits)

Persepsi keberkesanan tindakan yang disyorkan

Jelaskan apakah tindakan, bagaimana, dimana, bila, dan kebaikan yang akan diperolehi

Tanggapan halangan (Perceived barriers)

Persepsi tentang kos material dan psokologi akibat mengamalkan tindakan yang disyorkan

Berikan nasihat, insentif, bantuan serta perbetulkan tanggapan yang salah

Petunjuk untuk tindakan (Cues to action)

Strategi yang mencetuskan kesediaan untuk berubah

Berikan maklumat, tingkatkan kesedaran dan wujudkan sistem peringatan

Keyakinan diri (Self efficacy)

Keyakinan terhadap keupayaan untuk mengambil tindakan

Sediakan latihan dan panduan Bantu tetapkan matlamat

secara progresif Berikan peringatan secara

lisan Demonstrasikan tingkah laku

yang diingini Bantu kurangkan kegelisahan

3.3.2 Model Tahap Perubahan Tingkah Laku (Transtheoretical Model) Model diperkenalkan pada 1977 ini oleh Prochaska dan DiClemente, menyatakan bahawa perubahan tingkah laku merupakan satu proses dan bukannya satu peristiwa. Seseorang individu yang cuba mengubah tingkah lakunya akan melalui 5 tahap perubahan seperti dalam Jadual 1.2:- Jadual 1.2: Huraian Model Tahap Perubahan Tingkah Laku TAHAP KONSEP DEFINISI STRATEGI

1 Tiada Niat (Precontemplation)

Tiada hasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 6 bulan akan datang

Tingkatkan kesedaran untuk berubah, berikan maklumat tentang risiko serta faedah yang akan diperolehi



TAHAP KONSEP DEFINISI STRATEGI 2 Berniat

(Contemplation)

Berhasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 6 bulan akan datang

Beri motivasi dengan menggalakkan perancangan spesifik

3 Persiapan (Preparation)

Berhasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 30 hari akan datang dan telah mengambil beberapa langkah ke arah tingkah laku tersebut

Bantu wujudkan pelan pelaksanaan yang mantap serta tetapkan sasaran secara berperingkat

4 Tindakan (Action)

Menunjukkan perubahan tingkah laku dalam tempoh kurang daripada 6 bulan

Berikan maklum balas dan sokongan sosial yang berterusan serta bantu selesaikan masalah yang dihadapi

5 Pengekalan (Maintenance)

Menunjukkan perubahan tingkah laku dalam tempoh lebih daripada 6 bulan

Berikan peringatan, cari alternatif serta bantu untuk bertahan (coping) bagi mengelakkan daripada gagal. Kembali kepada tingkah laku asal (relapse)

3.4 Strategi Promosi Kesihatan Dalam menetapkan hala tuju sesuatu program promosi kesihatan di kalangan badan-badan promosi kesihatan serta pihak berkuasa kesihatan awam seluruh dunia, satu strategi Promosi Kesihatan telah dibangunkan yang dinamakan sebagai Piagam Ottawa Untuk Promosi Kesihatan (Ottawa Charter For Health Promotion). Piagam ini telah diterima dan dipersetujui dalam Persidangan Promosi Kesihatan Antarabangsa Pertama (First International Conference on Health Promotion) yang berlangsung pada 21 November 1986 di Ottawa, Kanada. Ia merupakan satu pernyataan visi masyarakat antarabangsa ke arah mencapai hasrat Kesihatan Untuk Semua (Health For All) bagi dekad tahun 2000 dan seterusnya. Antara lain piagam antarabangsa ini menggariskan 5 strategi utama seperti dalam Gambar Rajah 1.2:-


Gambar Rajah 2: 5 strategi utama Piagam Ottawa Untuk Promosi Kesihatan

3.4.1 Membentuk polisi awam sihat (Building healthy public policy) Bidang promosi kesihatan melangkaui skop penjagaan kesihatan semata-mata. Kesihatan perlu menjadi agenda para pembuat dasar (policy makers) pada setiap sektor dan peringkat; dengan memastikan mereka menyedari implikasi dan bertanggungjawab ke atas kesan daripada keputusan atau dasar yang dirangka demi kesihatan. Di peringkat komuniti, pertubuhan boleh: Membantu masyarakat membangunkan polisi setempat mengenai larangan

penjualan produk tembakau kepada kanak-kanak dan remaja. Menyokong pembentukan jawatankuasa bertindak setempat dalam

menggalakkan polisi makan secara sihat.

5 TERAS PROMOSI

KESIHATAN

Polisi Awam Sihat

Persekitaran Yang

Menyokong

Orientasi Semula

Perkhidmatan Kesihatan

Tindakan Komuniti

Kemahiran Individu

Dibangunkan




Memantau pematuhan undang-undang berkaitan larangan penjualan hasil tembakau kepada pelajar-pelajar sekolah di kalangan peniaga dan melaporkannya kepada pihak berkuasa jika perlu.

3.4.2 Mewujudkan persekitaran yang menyokong (Creating supportive environments)

Masyarakat kita adalah kompleks dan saling berkaitan antara satu sama lain. Kesihatan tidak dapat dipisahkan dari tujuan-tujuan lain dalam kehidupan. Prinsip yang menjadi panduan untuk seluruh masyarakat dunia merupakan nilai menggalakkan umat manusia agar saling mengambil berat antara satu sama lain, masyarakat dan alam sekitar kita. Di peringkat komuniti, pertubuhan boleh: Menyokong aktiviti kemasyarakatan yang berkaitan kesihatan persekitaran

seperti gotong-royong, rukun tetangga dan menghijaukan kawasan perumahan atau kampung.

Menganjurkan program promosi kesihatan yang menekankan keselamatan

dan kesihatan di tempat kerja seperti di pejabat, ladang serta kilang atau kemudahan awam seperti sekolah, stesen bas serta taman rekreasi.

Menyokong projek yang menggalakkan masyarakat memperoleh pendapatan

sampingan melalui berkebun sayur di kawasan rumah.

3.4.3 Memperkukuhkan tindakan komuniti (Strengthening community action) Bidang Promosi Kesihatan dapat dilaksanakan melalui tindakan masyarakat yang berkesan dalam menetapkan keutamaan, membuat keputusan, merancang dan melaksanakan strategi untuk mencapai tahap kesihatan yang lebih baik. Kunci kepada proses ini merupakan pengupayaan komuniti; yang disertai dengan pemilikan dan kawalan mereka sendiri ke atas usaha dan hala tujunya. Pembangunan masyarakat bergantung kepada sumber-sumber manusia dan material di peringkat komuniti untuk meningkatkan bantuan diri dan sokongan sosial. Perkara tersebut penting dalam membangunkan sistem yang fleksibel untuk mengukuhkan penglibatan masyarakat dalam dan menentukan arah isu-isu kesihatan. Capaian penuh dan berterusan kepada maklumat, peluang pembelajaran untuk kesihatan serta sokongan dari segi kewangan menjadi prasyarat dalam konteks ini. Di peringkat komuniti, pertubuhan boleh:



Menjalin kerjasama dengan pemimpin dan masyarakat tempatan dalam membuat pemantauan dan menyediakan statistik penglibatan remaja dalam aktiviti tidak sihat seperti merokok, buli, samseng jalanan atau ponteng sekolah di peringkat komuniti yang boleh disalurkan kepada pihak berkuasa agar tindakan sewajarnya boleh diambil.

Menjalin kerjasama dengan pertubuhan atau rumah kebajikan dalam

merancang dan menjalankan aktiviti untuk kebaikan golongan kanak-kanak dan warga emas yang memerlukan.

Menyokong inisiatif di kalangan masyarakat setempat yang memberikan

perhatian kepada isu-isu alam sekitar seperti pencemaran udara dari kilang, pengurusan sampah sarap serta kebersihan bekalan sumber air dan sungai.

3.4.4 Membangunkan kemahiran individu (Developing personal skills) Bidang Promosi Kesihatan menyokong pembangunan peribadi dan sosial melalui penyediaan maklumat, pendidikan kesihatan dan meningkatkan kemahiran hidup setiap individu. Ini dapat meningkatkan pilihan yang tersedia bagi individu untuk melakukan lebih kawalan ke atas kesihatan dan persekitaran mereka sendiri, di samping membuat pilihan yang sesuai kepada kesihatan. Mengupayakan individu untuk belajar sepanjang tempoh hayatnya untuk mempersiapkan mereka dengan perubahan di setiap peringkat usia serta untuk menangani penyakit kronik dan kecederaan adalah sangat penting. Ini perlu dilakukan sama ada di sekolah, rumah, tempat kerja dan dalam setting komuniti. Tindakan perlu dilakukan melalui pertubuhan pendidikan, profesional, komersial dan sukarela, serta di peringkat dalaman institusi itu sendiri. Di peringkat komuniti, pertubuhan boleh: Menyokong ahli-ahli jawatankuasa kesihatan di peringkat penduduk untuk

menghadiri aktiviti pembangunan kemahiran individu seperti program kesedaran kesihatan awam mengenai penyakit tidak berjangkit atau latihan kemahiran individu yang berkaitan.

Menggalakkan para ibu, nurseri dan taman asuhan kanak-kanak agar

bertanggungjawab dalam menyediakan makanan yang sihat mengikut saranan Panduan Diet Malaysia serta melatih mereka untuk memantau pengambilan makanan agar sesuai dengan proses tumbesaran kanak-kanak.

Menjalankan lawatan ke kedai runcit atau pasar raya untuk mendidik

masyarakat untuk membeli-belah secara sihat demi kesihatan keluarga.



3.4.5 Menyusun semula perkhidmatan kesihatan (Reorienting health services) Tanggung jawab dalam bidang Promosi Kesihatan dalam perkhidmatan kesihatan dikongsi secara bersama antara individu, kumpulan masyarakat, profesional kesihatan, institusi perkhidmatan kesihatan dan kerajaan. Mereka perlu bekerja bersama-sama ke arah sistem penjagaan kesihatan yang menyumbang ke arah peningkatan tahap kesihatan. Peranan sektor kesihatan perlu digerakkan semakin ke arah bidang Promosi Kesihatan, di luar lingkungan tanggung jawabnya yang menyediakan perkhidmatan klinikal dan rawatan. Perkhidmatan kesihatan meluaskan skopnya kepada menyokong keperluan individu dan masyarakat untuk hidup sihat, dan saluran terbuka antara sektor kesihatan dan komponen sosial, politik, ekonomi dan fizikal yang lebih luas. Ini menuntut perkhidmatan kesihatan agar lebih sensitif serta menghormati keperluan budaya. Penyusunan semula perkhidmatan kesihatan juga memerlukan perhatian yang lebih penyelidikan kesihatan serta perubahan dalam pendidikan profesional dan latihan. Perkara ini harus membawa kepada perubahan sikap dan organisasi perkhidmatan kesihatan yang kembali menumpukan kepada keperluan menyeluruh dari segi individu dan sebagai manusia seadanya. Di peringkat komuniti, pertubuhan boleh: Melaksanakan program promosi kesihatan kepada masyarakat dengan

mengadakan saringan kesihatan kepada peserta agar faktor risiko dapat di kesan dan bekerjasama dengan klinik kesihatan jika terdapat kes yang memerlukan intervensi secara rawatan.

Mewujudkan kesedaran di kalangan masyarakat melalui kempen agar

masyarakat mengambil langkah proaktif dalam mengamalkan cara hidup yang sihat seperti menjauhi tabiat merokok, melakukan senaman, bersukan, makan secara sihat, menangani stres dan lain-lain.

3.5 Elemen-elemen utama dalam bidang Promosi Kesihatan

3.5.1 Merancang, melaksanakan dan menilai program Topik-topik perbincangan mengenai perkara ini meliputi:-

(i) Pengenalan kepada program (ii) Perancangan dan elemen utama dalam perancangan

(iii) Kepentingan perancangan



(iv) Langkah-langkah dan peringkat perancangan

(v) Penyediaan pelan program dan pelan pelaksanaan

(vi) Penilaian aktiviti/program

Pertubuhan disarankan untuk turut merujuk Modul Asas Unit 2: Perancangan Program untuk mendapatkan penerangan lanjut.

3.5.2 Membangunkan kerjasama antara agensi Bidang promosi kesihatan menekankan aspek perkongsian (partnership) dengan pelbagai institusi atau organisasi sama ada dari sektor awam, swasta, pertubuhan bukan kerajaan, komuniti dan lain-lain, ke arah mencapai matlamat perubahan positif tingkah laku kesihatan menggunakan strategi 5 teras promosi kesihatan. Pertubuhan yang berhasrat melaksanakan program promosi kesihatan perlulah:

(i) Mengenal pasti rakan kongsi untuk melaksanakan program.

(ii) Mewujudkan dan memperkukuhkan kerjasama dengan mana-mana agensi yang berkaitan.

3.5.3 Kemahiran komunikasi dan penulisan Pengetahuan asas berkaitan dengan komunikasi serta kemahiran dalam berkomunikasi adalah amat penting dalam menyampaikan mesej kesihatan dengan lebih berkesan. Interaksi secara dua hala dalam pelaksanaan program promosi kesihatan akan mewujudkan keadaan yang kondusif antara pengendali program dengan kumpulan sasaran untuk saling bertukar-tukar idea dan pandangan mereka. Pelbagai kaedah komunikasi boleh digunakan dalam penyampaian mesej promosi kesihatan. Kemahiran penulisan menjadi elemen penting dalam pelaksanaan dari merangka kertas cadangan hinggalah kepada penyediaan laporan sama ada dari segi melibatkan kemajuan projek ataupun mengemukakan pencapaian pada akhir program. Idea dan input yang dikongsikan melalui penulisan menjadi wadah yang sangat berharga dalam proses membina keupayaan pertubuhan itu sendiri serta membantu pelbagai pihak yang menilai keberkesanan program tersebut. Secara ringkasnya dua elemen utama yang dapat membantu pertubuhan dalam pelaksanaan program promosi kesihatan merupakan:

(i) Menulis kertas cadangan dan menyediakan laporan / pemantauan/ penilaian program.

(ii) Kemahiran perundingan.



3.5.4 Kemahiran teknologi

Penguasaan dan kemahiran mengaplikasikan teknologi akan memberi kelebihan kepada mana-mana pihak dalam melaksanakan program. Kemahiran penggunaan teknologi juga akan membantu menyumbang ke arah peningkatan keberkesanan penyampaian perkhidmatan, kecekapan komunikasi, menjimatkan masa dan mengurangkan kebergantungan kepada sumber-sumber fizikal. Sebagai contohnya kemajuan dalam bidang ICT dapat meningkatkan interaksi antara penganjur program dengan peserta melalui e-mail; di samping mengurangkan kos penyediaan bahan-bahan bercetak kepada peserta. Kewujudan media sosial seperti Facebook, Twitter dan Myspace adalah antara platform interaksi secara maya yang menjadi wadah komunikasi, penyampaian berita dan maklumat serta pertukaran pandangan di ruang maya. Penguasaan ruang maya melalui media baru membuka ruang untuk menyampaikan mesej kesihatan menerusi konsep pemasaran sosial. Maka, tidak dapat dinafikan kompetensi dan literasi dalam menguasai sesuatu teknologi khususnya ICT amat penting dalam melaksanakan program termasuklah program promosi kesihatan. 3.5.5 Kemahiran pengetahuan dan literasi kesihatan Penganjur program atau pertubuhan perlu arif dengan keperluan pelaksanaan program dan isu-isu yang berkaitan dengan program berkenaan. Kemampuan dan kemahiran mereka dalam menguasai kedua-dua perkara di atas akan diuji apabila program dilaksanakan kepada kumpulan sasar. Oleh yang demikian, tiada istilah program tangkap muat atau melepaskan batuk di tangga yang patut wujud dalam diari seorang aktivis masyarakat. Penganjur program perlu memahami isu-isu kesihatan yang berkaitan dengan masyarakat setempat atau yang menjadi fokus Kerajaan sebelum melaksanakan program kepada masyarakat. Program yang menepati keperluan, mencapai objektif dan dilaksanakan dengan teratur dapat membantu usaha Kerajaan ke arah mewujudkan masyarakat yang sihat dan sejahtera. Malah, lebih baik lagi jika program dapat diteruskan agar kesinambungan dari segi penglibatan kumpulan sasaran seterusnya menjadi amalan ke arah cara hidup secara berterusan.

3.5.6 Membina keupayaan komuniti Objektif utama LPKM merupakan untuk membina keupayaan pertubuhan dari segi pengetahuan dan kemahiran mereka mengenai bidang promosi kesihatan. Keupayaan yang dibangunkan ini akan menjadi bekalan kepada pertubuhan tersebut sebagai agen untuk mewujudkan perubahan tingkah laku dalam masyarakat melalui pelaksanaan program yang memberi faedah kepada kesejahteraan mereka. Pelbagai langkah boleh diambil sebagai inisiatif menjayakan perkara ini, termasuklah dengan mengadakan latihan kepada masyarakat terutamanya mendekati pemimpin komuniti seperti ketua kampung, ketua sesuatu jabatan, ibu bapa, guru dan



pemimpin NGO yang menjadi opinion leader untuk kumpulan masing-masing. Usaha mendapatkan sumber bantuan kewangan dalam melaksanakan program juga dapat membantu dalam membina keupayaan dan keyakinan komuniti dalam menjayakan program demi faedah mereka. Ini juga akan meningkatkan rasa pemilikan (belonging/ ownership) komuniti berkenaan ke atas program yang dilaksanakan. Pertubuhan juga dapat meningkatkan keupayaan mereka dan komuniti dengan melibatkan rakan kongsi dalam pelaksanaan program. Penglibatan rakan kongsi yang mempunyai kemampuan dan sumber yang dapat membantu kejayaan akan memberi manfaat kepada masyarakat. Masyarakat akan mendapat faedah seperti peningkatan ilmu pengetahuan dan penggunaan sumber secara bersama yang dapat mengelakkan daripada berlakunya kerugian akibat pembaziran sumber. Peningkatan keupayaan diri juga perlu diberi perhatian agar pengetahuan dan kemahiran yang diperolehi dapat menjadi amalan dalam memastikan hidup yang sihat dan sejahtera.


Bersama Untuk Kesihatan Halaman 1

LAM

PIRAN

1

Bersama Untuk Kesihatan

Konsep, DefinisiPromosi Kesihatan & Pengamalan

Promosi Kesihatan

S Thavaraj S SubramaniamLPKM


Pra Uji

Apakah yang anda faham tentang Promosi Kesihatan?


Pra Uji

Apakah perbezaan di antara Pendidikan Kesihatan dan Promosi Kesihatan?


Pra Uji

Strategi Promosi Kesihatan Ottawa menyebut 5 teras. Apakah lima teras ini?


Pra Uji

Apakah kompetensi/kemahiran yang harus ada pada seseorang untuk melakukan aktiviti Promosi Kesihatan misalnya mengawal berat badan komuniti?


Pra Uji

Apakah peranan Belia dalam promosi kesihatan misalnya mengekalkan berat badan?



LAM

PIRAN

1


Pra Uji

Apakah seseorang individu boleh lakukan untukmempromosi kesihatan misalnya mengawal berat badan?


Prauji

Apakah Kerajaan boleh buat untuk membenterasobesiti?


Masalah Kesihatan Yang Kita Hadapi

Penyakit BerjangkitPenyakit Tidak Berjangkit (Kronik)


Penyakit Berjangkit

Bawaan oleh pencemaran airBawaan pencemaran udaraBawaan oleh pencemaran makananBawaan vektorPenyakit kelaminPenyakit yang di cegah oleh imunisasiPenyakit zoonotik atau eksotik (exotic)Penyakit baru (emerging)


Penyakit Tidak Berjangkit

Penyakit JantungKanserDiabetesDarah TinggiAngin akhmar (stroke)Asma


Bagaimanakah kita dapat mengatasi masalah kesihatan

Program Kesihatan Kementerian KesihatanProgram Agensi KerajaanProgram PBTProgram EstetProgram SwastaBadan Bukan Kerajaan (NGO)-Peranan AndaKlab Sukan, fitness club etc



LAM

PIRAN

1


Program Kesihatan Kerajaan

Kesihatan Keluarga: Imunisasi, Makan Sihat etc.Kebersihan MakananKawalan Penyakit Berjangkit , Tidak BerjangkitPendidikan dan Promosi Kesihatan Cara Kerja

Program ini semua teratur jangka masa pendek dan panjang seperti 2020


Badan Bukan Kerajaan

Saringan PerubatanKaunseling dan nasihatSukanika, jogathon, marathon, jom sikalYoga Tai ChiSilatKarnival

Kebanyakan program tidak teratur: One off


MemMemelihara Kesihatan Diri

7 langkah ke arah Usia Panjang 1 Tidur 7 hingga lapan jam 2 Sarapan Pagi 3 Tanpa Alkohol 4 Tanpa Merokok 5 Senaman 6 Menangani Stres 7 Mengawal Berat Badan dan Makanan Sihat


PendPendidikan Kesihatan

Lebih berfokus kepada didikan individu dan masyarakat ke arah perubahan tingkahlaku dan sikap dan peningkatan pengetahuan serta kesedaran.

Dengan Pendidikan Kesihatan kita harap dapat perubahan tingkahlaku ke arah cara hidup yang sihat supaya seseorang dapat hidup tanpa penyakit tidak berjangkit (kronik) seperti Diabetis, Darah Tinggi, Jantung, Kanser dll.


Pendidikan Kesihatan Kesihatan

Didapati dengan Pendidikan Kesihatan sahaja perubahan tingkahlaku tidak mudah di capai

Mengapa?


PendPendidikan Kesihatan

Kita memerlukan sokongan sekitar sosial individu dan masyarakat

Ke arah ini pakar pakar Promosi Kesihatan telah memutuskan di Ottawa pada tahun 1986 supaya beberapa strategi selain dari pada PendidkanKesihatan di gunakan untuk perubahan tingkahlakuwalaupun initiatif ini bukan sesuatu yang baru. Kebanyakan strategi ini telah pun di guna oleh pakar pendidikan kesihatan seperti Kelman (Pendidkan dan Undang undang ke arah perubahan tingkahlaku)



LAM

PIRAN

1


P Promosi Kesihatan

Kerana ke arah perubahan tingkahlaku seseorang itu di pengaruhi oleh:

KeluargaSekolah dan pelajarTempat kerja dan pekerjaMedia elektronik, cetak dan kini sosial Polisi organisasi dan KerjaanAlam sekitar sosial seseorang ituAlam sekitar fizikalCorak Perkhidmatan Kesihatan


Apa kah Promosi Kesihatan

Promosi Kesihatan mengambil kira kaedah yang lebih keseluruhannya/komprehensive untuk mengurangkan faktor risiko dengan perubahan tingkahlaku supaya dapat mencegah Obesiti, Diabetes, Kanser, Sakit Jantung, Darah Tinggi, Angin akhmar dll.


Strategi Promosi Kesihatan

Definisi World Health Organization (WHO) mendefinisikan

Promosi Kesihatan sebagai:Health promotion is the process of enabling people to increase control over, and to improve their health.; atau

Promosi kesihatan merupakan satu proses mengupayakan manusia untuk meningkatkan kawalan seterusnya meningkatkan kesihatan mereka.


Strategi Promosi Kesihatan

StrategiStrategi Promosi Kesihatan yang disarankan salam Ottawa Charter mempunyai lima (5) piagam iaitu:

i) Pembentukan polisi kesihatan awam (Building healthy public policy)ii) Mewujudkan persekitaran sokongan (Creating supportive environments)iii) Penyusunan semula perkhidmatan kesihatan (Reorienting health servis) iv) Memperkukuhkan tindakan komuniti (Strengthening community action).v) Membangunkan kemahiran individu (Developing personel skills). (Ottawa

Charter, 1986)


Promosi Kesihatan

Yang kita lakukan di sini Port Dickson adalah?i) Pembentukan polisi kesihatan awam (Building healthy public policy)ii) Mewujudkan persekitaran sokongan (Creating supportive environments)iii) Penyusunan semula perkhidmatan kesihatan (Reorienting health servis) iv) Memperkukuhkan tindakan komuniti (Strengthening community action).v) Membangunkan kemahiran individu (Developing personel skills). (Ottawa

Charter, 1986)


Bagaimana dengan Strategi yang lain

Memerlukan kerjasama atau sokongan organisasiMemerlukan kerjasama dan sokongan masyarakat



LAM

PIRAN

1


Teori Promosi Kesihatan

Model Kepercayaan Kesihatan

Tanggapan ancaman

Tanggapan Individu

Tanggapankemungkinan mendapatpenyakitTanggapan keterukanpenyakit

Pemboleh ubah demografi (contoh: umur, jantina, bangsa)Pemboleh ubah sosio psikologi (contoh: tekanan perasaan)

Petunjuk untuk bertindak (contoh: kempen media massa, nasihat doktor atau rakan)

Tanggapan faedah daripada tindakanTanggapan halangan daripada tindakan

Kemungkinan untuk mengubah tingkah laku

Faktor Pemboleh Ubah Kemungkinan Untuk Bertindak



Huraian Model Kepercayaan KesihatanKONSEP DEFINISI STRATEGI

Tanggapan kemungkinan mendapat penyakit(Perceived susceptibility)

Persepsi mudah mendapat penyakit

Terangkan tentang kemungkinan mendapat penyakit dan tahap risiko

Tanggapan keterukan penyakit(Perceived severity)

Persepsi tentang tahap keseriusan sesuatu penyakit dan kesannya

Terangkan tentang kesan dan keseriusan sesuatu penyakit

Tanggapan faedah(Perceived benefits)

Persepsi keberkesanan tindakan yang disyorkan

Jelaskan apakah tindakan, bagaimana, dimana, bila, dan kebaikan yang akan diperolehi

Tanggapan halangan(Perceived barriers)

Persepsi tentang kos material dan psokologi akibat mengamalkan tindakan yang disyorkan

Berikan nasihat, insentif, bantuan serta perbetulkan tanggapan yang salah

Petunjuk untuk tindakan(Cues to action)

Strategi yang mencetuskan kesediaan untuk berubah

Berikan maklumat, tingkatkan kesedaran dan wujudkan sistem peringatan

Keyakinan diri(Self efficacy)

Keyakinan terhadap keupayaan untuk mengambil tindakan

Sediakan latihan dan panduan Bantu tetapkan matlamat secara progresif Berikan peringatan secara lisan Demonstrasikan tingkah laku yang diingini Bantu kurangkan kegelisahan



Model Tahap Perubahan Tingkah LakuTAHAP KONSEP DEFINISI STRATEGI

1 Tiada Niat(Precontemplation)

Tiada hasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 6 bulan akan datang

Tingkatkan kesedaran untuk berubah, berikan maklumat tentang risiko serta faedah yang akan diperolehi

2 Berniat(Contemplation)

Berhasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 6 bulan akan datang

Beri motivasi dengan menggalakkan perancangan spesifik

3 Persiapan(Preparation)

Berhasrat untuk mengambil tindakan dalam tempoh 30 hari akan datang dan telah mengambil beberapa langkah ke arah tingkah laku tersebut

Bantu wujudkan pelan pelaksanaan yang mantap serta tetapkan sasaran secara berperingkat

4 Tindakan(Action)

Menunjukkan perubahan tingkah laku dalam tempoh kurang daripada 6 bulan

Berikan maklum balas dan sokongan sosial yang berterusan serta bantu selesaikan masalah yang dihadapi

5 Pengekalan(Maintenance)

Menunjukkan perubahan tingkah laku dalam tempoh lebih daripada 6 bulan

Berikan peringatan, cari alternatif serta bantu untuk bertahan (coping) bagi mengelakkan daripada gagal. Kembali kepada tingkah laku asal (relapse)


Apakah kemahiran yang anda diperlu oleh anda untuk promosi kesihatan

1 Merancang, Melaksanakan dan Menilai Program2 Membangunkan kerjasama antara agensi3 Komunikasi dan penulisan4 Penggunaan teknologi 5 Pengetahuan dan Literasi Kesihatan6 Membina keupayaan masyarakat

Semua kompetensi atau kemahiran ini perlu untukmembina upaya diri dan memperkasakan masyarakat kita.


Kaedah Promosi Kesihatan

Media MassaPemasaran SosialPengerakan Komuniti: Peranan NGOPendidikan KesihatanInteraksi Pembekal-PelangganKomunikasi Polisi

Sumber:Robert Hornik and Emile McAnany, Mass Media and Fertility Change, in Diffusion Processess and Fertility Transition: Selected Perspective, ed. John Casterline (Washington, DC: National Academies Press, 2001): 208-239


Definisi Kesihatan: WHO

"Kesihatan adalah keadaan yang utuh secara fizikal, psikologi, dan sosial kesejahteraan dan tidak sekadar tiadanya penyakit atau kelemahan. (World Health Organization, 1948)



LAM

PIRAN

1


Masalah NCD

Di Dunia.


Laporan WHO

Organisasi Kesihatan Sedunia (WHO) melaporkan:

Di semua negara membangun, Penyakit Tidak Berjangkit (NCD) seperti penyakit kardiovaskulor, kanser, diabetes, dan penyakit paru-paru yang kronik merupakan penyumbang utama kepada kematian awal .Memerangi NCD merupakan salah satu cabaran utama pembangunan pada abad ke-21


NCD Pembunuh Terbesar Dunia

60% daripada kematian tahunan dunia (dalam 35 juta) adalahberpunca dari NCD. Kira-kira 25% kematian adalah kematianawal dan boleh dicegah

Kira-kira 25% kematian adalahkematian awaldan bolehdicegah

Sumber: WHO: Preventing Chronic Disease: a Vital Investment: WHO global report 2005


NCD Pembunuh Terbesar Dunia

Adakah anda ketahui? Secara global: 17 juta orang mati berpunca dari penyakit

kardiovaskular dalam tahun 2005 (30% dari kematianglobal)

7.4 juta orang mati berpunca dari kanser pada tahun2004 (13% dari kematian global)

220 juta orang seluruh dunia menghidapidiabetes,pada 2005, 1.1 juta mati disebabkan diabetes

4 juta orang mati berpunca dari Penyakit Paru-ParuKronik setiap tahun

Malaysian Health Promotion Board

Situasi Di Malaysia


Ucapan KPK, 11/7/2011 (baru) One in three patients dies of NCD before reaching 60

PUTRAJAYA: One in three hospital patients dies before reaching 60 from non-communicable diseases (NCD), Health director-general Datuk Dr Hassan Abdul Rahman said.

The NCD could be cancer, hypertension or diabetes, he said, adding that the deaths was largely caused by an unhealthy lifestyle and lack of disease management.

He said the average lifespan was 70 years for men and 80 for women. Speaking after launching the 2011 Active Mind and Body Programme: Maintain Active Mind and Body

with 10,000 Steps on Saturday, Dr Hassan said the NCD rate was high despite various campaigns on healthy lifestyles such as exercising and adopting better eating habits.

A Health Ministry study between 1996 and 2006 showed an increase in NCD incidences over 10 years, with obesity leading by an increase of almost 220%.

Diabetes was up by 80% and hypertension 44%. Dr Hassan said those with NCD suffered throughout their life as they were burdened with medical

fees. They also faced a disruption to their family life, he added. One preventive measure was brisk walking, as many as 10,000 steps a day, during work or recreation,

done according to an individuals capacity. The 10,000 Steps campaign by Health Minister Datuk Seri Liow Tiong Lai is supported by non-

governmental organisations and private sector companies which frequently organised events since its launch in June 2009. Bernama

Isnin Julai 11 2011



LAM

PIRAN

1


Faktor Risiko Rakyat Malaysia

70% pesakit luar adalah kes NCD20% pesakit dalam adalah kes NCD60% rakyat Malaysia gemuk (obese) peningkatan

200% dari tahun 1996 ke 2006Diabetes telah meningkat 80% dari tahun 1996 ke

2006Darah Tinggi telah meningkat 40% pada masa yang

sama


Faktor Risiko

Mengapa keadaan ini berlaku? Pembangunan ekonomiKita jadi kurang aktifKita makan makanan yang kurang sihatKita juga menghadapi stressAlam sekitar yang Obesonic

Semua ini adalah kerana cara hidup kita yang telah berubah .


Faktor Risiko

Yang main peranan penting adalah KKM dan beberapa NGO

Kolaborasi di antara agensi kurang baik ke arah mengurangkan risiko

Polisi dan peraturan untuk mewujudkan alam sosial dan fizikal yang sihat pun kurang baik

Kita hidup dalam suasana yang mempromosi kegemukan

Malaysian Health Promotion Board

Tindakan Berisiko MengakibatkanPenyakit


Prevalensi NCD Terpilih dan Faktor Risiko NCD di Malaysia

Jadual 1: Prevalensi Faktor Risiko NCD Terpilih Di Malaysia (1996-2006)

Kumpulan Umur 18 Tahun 18 Tahun18 Tahun

Obesiti

Lebihan Berat(BMI25 kg/m & 3okg/m

Hypercholesterolaemia

Fizikal Tidak Aktif

Merokok

Prevalensi fizikal tidak aktif : 43.7%; atau seramai 5.5 juta rakyatMalaysia*Data sebelum ini tidak boleh dibandingkan secara terus keranaterdapat perbezaan didalam method digunakan semasa survey


Indeks Massa Tubuh (IMT)

Apakah IMTIndeks yang dikira dari dan tinggi berat seseorang. IMT memberikanpenunjuk yang boleh dipercayai tentang kegemukan tubuh untukkebanyakan orang dan digunakan untuk paparan kategori berat yang bolehmengakibatkan masalah jantung

Berat

TinggiIMT Tinggi

Julat Sihat untuk IMT adalah 18.5 dan kurang dari 25

Contoh:Jika berat anda ialah 65KG dan tinggianda ialah 155cmIMT= 65kg / [1.55m x 1.5 m]BMI= 27.1 >> Anda Terlebih Berat

Jika BMI anda AndaKurang dari 18.5

25 Kurang 30

18.5 Kurang 25

30 atau lebih

Berat SihatKurang Berat

Obesiti

Terlebih Berat



LAM

PIRAN

1





Obesiti



Fizikal Tidak Aktif

Merokok

Terdapat kecenderungan peningkatan kelebihan berat badan antaraMalaysia dari 1996-2006

Diantara pelbagai kaum, kaum India merupakan prevalensi yang palingtinggi bagi lebihan berat diikuti oleh Melayu dan Cina



Obesiti



Fizikal Tidak Aktif

Merokok



2006, prevalensi obesiti dikalangan dewasa 18 tahun dan ke atas: 14.0% atau 1.7 juta rakyat Malaysia. Peningkatan relatif sebanyak lebih200% berbanding 10 tahun sebelumnya (NHMSII (1996), 4.4%)


Keputusan NHMSIII

Keputusan menunjukkan: Wanita mempunyai prevalensi obesiti tertinggi (17.4%)

berbanding lelaki (10.0%) India dan Melayu mencatatkan prevalensi obesiti tertinggi

berbanding kaum yang lain Surirumah mencatatkan prevalensi obesiti tertinggi sebanyak

20.3% Prevalensi obesiti perut (ukur lilit pinggang, wanita > 88cm, dan

lelaki > 102cm) adalah 17.4% dengan diungguli oleh wanitasetinggi 26.0% daripada lelaki 7.3%


Prevalensi Diabetes di Malaysia (1986 2006)

Jadual 2: Prevalensi Diabetes di Malaysia (1986 2006)

Prevalensi diabetes dikalangan dewasa 30 tahun dan ke atas: 14.9% atau 1.4 juta rakyat Malaysia. Peningkatan relatif sebanyak lebih 80% berbanding 10 tahun sebelumnya (NHMSII ,8.3%)

Kumpulan Umur 30 Tahun 18 Tahun 30 Tahun

glukosa toleransi * / glukosa puasa terganggu **

Baru Dikenalpasti

Telah Dikenalpasti

Prevalensi

35Tahun


Prevalensi Darah Tinggi di Malaysia (1986 2006)

Jadual 3: Prevalensi Darah Tinggi di Malaysia (1986 2006)

Prevalensi

Prevalensi Darah Tinggi dikalangan dewasa 30 tahun dan ke atas: 42.6% . Peningkatan relatif sebanyak lebih 30% berbanding 10 tahun sebelumnya(NHMSII ,32.9%): atau 4.8 juta rakyat Malaysia (30 tahun)

Kumpulan Umur 30 Tahun18Tahun 30Tahun25Tahun 18 Tahun

Definisi Darah Tinggi(mmHg)


NCD in Malaysia

Walaupun Kementerian Kesihatan Malaysia mengambil tindakan menangani maslah ini, prevalensiNCD dan NCD faktor risiko tetap meningkat

Baru-baru ini, 70% jumlah pesakit di Klinik Kesihatan Kementerian adalah pesakit NCD

20% pesakit diwad hospital kerajaan adalah berkaitandengan NCD



LAM

PIRAN

1


NCD in Malaysia (samb.)

Penyakit jantung dan strok tergolong didalam lima teratas punca kematian di hospital kerajaan

Penyakit jantung dan strok juga merupakan puncakematian awal (dibawah 60 Tahun) di Malaysia

Malaysia kini ditangga 6 teratas di kalangan Negara Asia dengan kadar obesiti tertinggi.


NCD Punca kepada

1.Masalah Keluarga dan Kewangan2.Kemerosotan Kualiti Kehidupan3.Kurang Produktiviti4.Meningkatkan Beban Kepada Negara


NCD Boleh Dicegah

Lebih 80% penyakit jantung, strok, dan dua jenisdiabetes serta lebih satu pertiga kanser boleh dicegahmelalui menghilangkan perkongsian faktor risiko, terutamanya penggunaan tembakau, diet tidak sihat, fizikal tidak aktif dan penyalahgunaan alkohol


tApakah yang kita boleh buat untukmembaiki keadaan ini

Memperkukuhkan program yang sedia adaWujudkan program baruMemperkasakan individu dan masyarakat supaya

mereka lebih bertanggung jawab ke arah menjaga kesihatan mereka

Penglibatan aktif NGO, Persatuan profesional dan persatuan masyarakat adalah penting

Individu juga harus memilih cara hidup yang sihat


NCD Boleh DicegahNCD sebahagian besar dicegah dengan cara campur tangan yang berkesan yang menangani bersama faktor risiko yang boleh diubahsuai

Punca Faktor Risiko

NC

D

Rokok AlkoHol

Diet TidakSihat

MasalahPeparu

Kanser

Diabetes

MasalahJantung &

Strok

FizikalTidak Aktif


Mengurangkan Prevalensi NCD adalahperhatian utama

Kementerian Kesihatan Malaysia



LAM

PIRAN

1


Pelan Strategik Kebangsaan UntukPenyakit Tidak Berjangkit (NSP-NCD)


Objektif NSP-NCD

i. Mencegah atau menunda timbulnya penyakit kardiovaskular (CVD) dan diabetes dan komplikasi yang berkaitan

ii. Pembaikan pengurusan pesakit dengan CVD dan diabetes, sehingga meningkatkan kualiti hidup masyarakat, yang mengarah ke lebih lama dan lebih produktif dalam kehidupan

iii. Meningkatkan keutamaan kepada diabetes dan obesiti dalam pekerjaan pembangunan di peringkat global dan kebangsaan, dan untuk mengintegrasikan pencegahan dan penyakit seperti controlof ke dalam dasar di semua jabatan kerajaan

iv. Membina dan menguatkan dasar kebangsaan dan rancangan untuk pencegahan dan kawalan diabetes dan obesiti

v. Mempromosikan campur tangan untuk mengurangkan faktor risiko utama bersama diubahsuai untuk NCD: Penggunaan tembakau, diet tidak sihat dan fizikal tidak aktif

vi. Mempromosikan kerjasama untuk pencegahan dan kawalan diabetes dan obesiti


NSP-NCD Mengandungi 7 StrategiUtama

i. Pencegahan dan Promosiii. Pengurusan Klinikaliii. Meningkatkan Pematuhan Pesakitiv. Bertindak bersama NGOs, Badan Professional dan

lain-lainv. Memantau, penyelidikan dan pengawasanvi. Membina kapasitivii. Campur tangan polisi dan peraturan


Menaikkan HargaRokok

Melarang Paket 14 Batang Rokok

21 kawasan larangan merokokTermasuk hospital, lapangan terbang, lift awam,tandas, restoran berhawa dingin, kenderaan awam,premis kerajaan, institusi pendidikan, stesen minyak,caf berinternet, pusat membeli belah dan pejabatswasta berhawa dingin

Amaran Kesihatan BergambarPada Kotak Rokok

Contoh Campur Tangan Polisi Dan Peraturan


Contoh Inisiatif Perancangan & Berterusan(Campur Tangan Polisi dan Peraturan)

Masukkan nutirsi dan kenyataan dasar kegiatan fizikal dan program dalam rancangan pembangunan dari semua jabatan dan badan-badan berkaitan

Terus mengatur dan mengurangkan kadar garam dan gula dalam semua makanan olahan dan minuman

Meningkatkan penyediaan kemudahan di komuniti untuk mempromosikan aktiviti fizikal dan sukan dalam persekitaran yang selamat, misalnya taman umum, kompleks sukan awam, pusat jogging dan berbasikal, dan gimnasium awam

Perluasan sistem pengangkutan awam yang cekap di seluruh malaysia untuk mempromosikan penggunaan pengangkutan awam yang akan mendorong aktiviti fizikal

Peluasan pemeriksaan kesihatan rutin, wajib untuk semua pekerja 40 tahun dan ke atas


Contoh Pencegahan & Promosi Melalui AktivitiKomunikasi

Campur Tangan di Komuniti, Pejabat dan Sekolah

Dalam 2010, Kementerian Kesihatan Malaysia telahmelaksanakan 55 Projek Campur Tangan NCD (sebagaiProjek Demonstrasi) seluruh Malaysia:

i. 35 Projek Komuniti, 158 0leh NGOii. 11 projek di sekolahiii. 9 projek di pejabat



LAM

PIRAN

1


NCD ialah Masalah UtamaKesihatan

Punca kurang dihargai Kemiskinan Kesan negatif kepada pembangunan ekonomi

NCD boleh dicegah, melalui kebangsaan, pendekatan pelbagai sektor, dan perubahan persekitran kehidupan melalui undang-undang, peraturan-peraturan (termasuk cukai & subsidi) dan polisi yang khusus.


Kami Memerlukan Penyertaan Lebih Besar Dari Semua Sektor Untuk

Melawan NCD


Bertindak Sebelum Terlambat

Untuk kesejahteraan diri sendiri, keluarga anda, rakyat kita dan bangsa kita,

Kementerian Kesihatan Malaysia ingin menyeru kepada setiap individu untuk bekerjasama bertindak melawan NCD


Pendekatan All-of-Society

Ia memerlukan Pendekatan All-of-Society, bukanhanya kepada Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM)

Kerajaan (KKM & Kementerian Lain) +Pihak Berkuasa Tempatan + Media +Badan Professional + Pihak Swata +Komuniti + NGO + Semua Individu


Beberapa Tindakan (Media MemilikiPeranan Penting)

1. Mempromosikan kesedaran yang lebih meluas antara rakyat untuk mengamalkan gaya hidup sihat

2. Mempromosikan dan menerbitkan penglibatan masyarakat dan orang ramai dalam penyertaan kegiatan-kegiatan gaya hidup sihat

3. Kesihatan adalah kekayaan! Menjaga kesihatan anda sendiri dan kesihatan ahli keluarga anda

4. Mewujudkan Pusat Maklumat Kesihatan untuk memberikan pengetahuan dan untuk memperkasakan rakyat untuk menjaga kesihatan mereka sendiri

5. Menggalakkan majikan untuk mempromosikan gaya hidup sihat di kalangan pekerja mereka

6. Menjadikan "Hidup Sihat" sebagai trend gaya hidup, untuk menghasilkan penyebaran secara meluas kehendak sosial dan permintaan yang berterusan


Malaysia

Asa

s P

rom

osi

Kes

iha

tan

Un

it 2

: Pe

ran

can

gan

Pro

gram

Mo

du

l



UNIT 2: PERANCANGAN PROGRAM

BAHAGIAN A: PERANCANGAN DAN PELAKSANAAN PROGRAM

1.0 Pengenalan Modul ini adalah panduan untuk merancang, melaksana dan menilai aktiviti - aktiviti promosi kesihatan. Latihan ini haruslah mengambil kira realiti setempat dari segi latar belakang kumpulan sasar, kemudahan yang sedia ada, sumber yang ada dan boleh digunakan, kemampuan dan keupayaan fasilitator, masa yang diperuntukkan dan sokongan yang diperoleh. Subjek ini perlu dipermudahkan dengan penggunaan dan pemakaian teori dan model akademik yang seminimum yang boleh, sekadar untuk mengukuhkan hujah sahaja selain ia harus mudah dan praktikal. Unit ini dibahagikan 2 bahagian yang mengandungi 7 topik utama dan kesemua topik tersebut boleh dikendalikan dalam Rancangan Pembelajaran seperti berikut: Bahagian A (i) Topik 1: Pengenalan kepada program

(ii) Topik 2: Perancangan dan elemen utama dalam

perancangan

(iii) Topik 3: Kepentingan perancangan

(iv) Topik 4: Langkah-langkah dan peringkat perancangan

(v) Topik 5: Penyediaan pelan program dan pelan pelaksanaan

(vi) Topik 6: Penilaian aktiviti/ program

Bahagian B (vii) Topik 7: Perancangan dan Pengurusan Kewangan

Geran

Setiap Rancangan Pembelajaran akan dinilai pada awal dan akhir sesi (pre & post) oleh penceramah. Walau bagaimanapun, keberkesanan Rancangan Pembelajaran di bawah unit ini akan dapat dinilai secara keseluruhannya melalui penyediaan dan pembentangan cadangan kertas kerja projek pada akhir program latihan/ bina upaya yang mengandungi semua elemen perancangan program di atas; di samping mengambil kira isu-isu kesihatan yang dipilih dan penggunaan modul-modul khusus promosi kesihatan yang disediakan.




2.1 PENGENALAN KEPADA PERANCANGAN PROGRAM 2.1.1 Objektif Pembelajaran

Pada akhir sesi, peserta akan dapat:

1 Menerangkan apakah yang dimaksudkan dengan program 2 Membezakan antara program dengan aktiviti

2.1.2 Kaedah

Ceramah Perbincangan kumpulan


Papan tulis Kertas mahjong Pen penanda (marker pen) Slaid transparensi Projektor OHP

Komputer riba Layar putih/ skrin Projektor LCD Penunjuk laser

2.1.4 Jangka Masa 15 minit

3 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu PERANCANGAN PROGRAM melalui proses seperti:- Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab



2.2 PERANCANGAN DAN ELEMEN UTAMA DALAM PERANCANGAN 2.2.1 Objektif Pembelajaran


1 Menerangkan apakah itu perancangan 2 Menerangkan apakah elemen-elemen utama dalam perancangan

2.2.2 Kaedah






2.2.5 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu PERANCANGAN DAN ELEMEN UTAMA DALAM PERANCANGAN melalui proses seperti:- Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab



2.3 KEPENTINGAN PERANCANGAN 2.3.1 Objektif Pembelajaran


1 Menerangkan kepentingan perancangan 2 Menjelaskan mengapakah perancangan diperlukan

2.3.2 Kaedah






2.3.5 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu KEPENTINGAN PERANCANGAN melalui proses seperti:- Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab



2.4 LANGKAH DAN PERINGKAT PERANCANGAN 2.4.1 Objektif Pembelajaran


1 Menyenaraikan langkah dan peringkat perancangan 2 Menjelaskan langkah dan persiapan di setiap peringkat tersebut

2.4.2 Kaedah






2.4.5 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu LANGKAH DAN PERINGKAT PERANCANGAN melalui proses seperti:- Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab



2.5 PENYEDIAAN PELAN PROGRAM DAN PELAN PELAKSANAAN 2.5.1 Objektif Pembelajaran


1 Menjelaskan apakah itu pelan program dan pelan pelaksanaan 2 Menyenaraikan butir-butir yang terdapat dalam pelan program dan

pelan pelaksanaan 3 Menyediakan satu pelan program dan pelaksanaan aktiviti promosi

kesihatan kepada masyarakat

2.5.2 Kaedah Ceramah Kerja kumpulan dan penyampaian Sumbang saran Perbincangan kumpulan kecil




2.5.4 Jangka Masa 1 jam (90 minit)

2.5.5 Penilaian

Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab Pemerhatian semasa penyampaian



2.6 PENILAIAN AKTIVITI/ PROGRAM 2.6.1 Objektif Pembelajaran


1 Menerangkan cara/kaedah membuat penilaian 2 Menerangkan jenis-jenis penilaian yang perlu dilakukan

2.6.2 Kaedah





2.6.4 Jangka Masa 1 jam (90 minit)

2.6.5 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu PENILAIAN AKTIVITI/ PROGRAM melalui proses seperti:- Ujian pre & post (Lampiran 1) Soal jawab



3.0 Kandungan Topik Unit 2, Bahagian A: Perancangan Program

3.1 Topik 1: PENGENALAN KEPADA PROGRAM Merupakan sesuatu persiapan yang terancang yang merangkumi matlamat, polisi, prosedur, peraturan, tugas, langkah yang perlu dibuat dan unsur-unsur lain yang perlu dalam melaksanakan tindakan. Ia merupakan satu kenyataan yang jelas berkaitan masalah, isu, objektif, sasaran, aktiviti, sumber, jadual, tindakan jangka masa dan proses pemantauan. Antara komponen sesuatu program termasuklah:

Latar belakang program Kenyataan masalah Penentuan masalah Polisi/ peraturan berkaitan Objektif Strategi Aktiviti/ tugas Sumber Penilaian

3.2 Topik 2: PERANCANGAN DAN ELEMEN UTAMA PERANCANGAN 3.2.1 Perancangan Satu proses untuk mencapai sesuatu matlamat dengan cara yang teratur atau sistematik menggunakan sumber-sumber yang sesuai dalam tempoh masa yang ditetapkan. Perancangan merupakan satu usaha untuk mengenal pasti dan menjawab persoalan-persoalan sebelum masalah timbul dalam pelaksanaan. Pelaksana program akan cuba merapatkan jurang dalam tempoh perancangan pada hari ini dengan pelaksanaan program pada masa depan. Perancangan digunakan untuk semua tujuan dan berguna sebagai panduan dan menentukan hala tuju, sesuai untuk semua peringkat dan masa.


Perancangan akan menjawab semua perkara berikut :

Aspek-aspek persoalan di atas akan digunakan dalam 3 kompenen utama perancangan iaitu:

Objektif Aktiviti Sumber

Perancangan

Apa?

Bila?

Yang mana?

Di mana?

Siapa?

Bagai mana?

Kenapa?

Berapa banyak?

Catatan:

Bagi memudahkan proses pembelajaran, fasilitator atau penatar promosi kesihatan dinasihati supaya mengambil pendekatan yang mudah dan mesra pengguna dari aspek penilaian. Fakta yang dinyatakan di atas baik untuk disampaikan kepada peserta sebagai maklumat. Apa yang penting adalah dalam menentukan kaedah penilaian sesuatu aktiviti yang dijalankan agar penilaian yang dijalankan sesuai dan mudah dilaksanakan. Maklumat-maklumat lain hanya bersifat akademik.

Pelan pelaksanaan perlu disediakan dengan kerjasama, penglibatan dan persetujuan semua pihak yang telibat

Pelan pelaksanaan akan menentukan jadual pelaksanaan aktiviti.




3.2.2 Elemen utama perancangan

Polisi Analisis situasi Objektif Program Prosedur Sumber

3.3 Topik 3: KEPENTINGAN PERANCANGAN 3.3.1 Memberi arah tuju untuk melakukan sesuatu oleh sesebuah organisasi

Apa yang perlu dibuat Bila dan berapa lama perlu dibuat Bagaimana hendak dibuat Siapa yang akan membuat Di mana perlu dibuat

3.3.2 Bersedia dengan perubahan yang mungkin berlaku seperti:

Perubahan teknologi Perubahan dalam polisi kerajaan (pengurusan/ pentadbiran) Perubahan ekonomi Perubahan sikap, cara hidup dan harapan (expectation) masyarakat

3.3.3 Memastikan objektif tercapai

Menggunakan intervensi yang berkesan Menggunakan strategi yang sesuai Menggunakan sumber secara berkesan Pendekatan yang mudah dan praktikal

3.3.4 Membantu kawalan dan koordinasi secara berkesan

3.3.5 Tindakan yang diambil akan lebih jelas dan berguna

3.3.6 Memberi arahan kerja

3.3.7 Dapat mengenal pasti maslah, kelemahan dan kekesanan

3.3.8 Dapat pastikan pencapaian aktiviti

3.3.9 Menyediakan skop penilaian

3.3.10 Menyediakan skop metodologi yang akan digunakan Jelas bahawa perancangan perlu dilakukan secara kolektif atau secara berpasukan di semua peringkat. Sesuatu perancangan yang realistik memerlukan kerjasama, penglibatan semua pihak yang terlibat yang memiliki maklumat,



pengetahuan, kemahiran, kepakaran dan kuasa dalam membuat keputusan dan lain-lain.

3.4 Topik 4: LANGKAH-LANGKAH DAN PERINGKAT PERANCANGAN 3.4.1 Analisa Situasi

Masalah yang dihadapi Sejauh mana masalah itu wujud Siapa yang terlibat Di mana masalah itu

3.4.2 Penentuan objektif

3.4.3 Penentuan strategi dan kaedah

3.4.4 Penentuan dan pemilihan strategi yang berkesan

3.4.5 Pembentukan pelan program

3.4.6 Penyediaan proses penyeliaan dan pemantauan

3.4.7 Mengkaji semula pencapaian serta mengubahsuai jika perlu

3.5 Topik 5: PENYEDIAAN PELAN PROGRAM DAN PELAN PELAKSANAAN

3.5.1 Pelan program mengandungi beberapa elemen termasuk:

Tajuk projek Objektif am Objektif khusus termasuk objektif pembelajaran Strategi/Kaedah Sumber Penilaian

3.5.2 Pelan Pelaksanaan

Pelaksanaan perlu dirancang selepas pelan projek program disediakan. Pelan pelaksanaan menerangkan secara terperinci cara untuk menjayakan dan menjalankan aktiviti.

Pelan pelaksanaan memberi arah dan panduan tentang apakah aktiviti yang hendak dijalankan iaitu untuk menjawab persoalan berikut: Bila Di mana Siapa Sumber Kaedah penilaian



Pelan pelaksanaan merupakan satu aliran/ turutan aktiviti iaitu satu

rangkaian kegiatan yang akan dilaksanakan mengikut aturan masa, di samping aspek-aspek yang berhubung dengan objektif pembelajaran.

Pelan pelaksanaan, biasanya dirangka dalam bentuk jadual seperti contoh yang ditunjukkan dalam Jadual 2.1. Ruang-ruang dalam jadual mengandungi maklumat berikut:

Objektif yang ingin dicapai dalam projek promosi kesihatan. Aktiviti promosi kesihatan yang akan dilaksanakan Tarikh, waktu dan tempat dimana aktiviti akan dilaksanakan Sumber yang akan digunakan untuk menjayakan aktiviti:

a) Tenaga manusia (sebutkan nama atau jawatan orang akan

menjalankan aktiviti tertentu dari segi pengurusan/ penyelarasan/ penyediaan/ mahupun pelaksanaan aktiviti tersebut).

b) Peralatan/ bahan yang digunakan untuk menjayakan aktiviti. c) Kewangan/ peruntukan yang dikehendaki/ punca kewangan.

Penilaian untuk menentukan sejauh mana pelaksanaan aktiviti telah berjaya

a) Indikator (kayu ukur): Angkubah yang patut diukur

b) Kriteria: Tahap minima untuk mengganggap sesuatu aktiviti promosi kesihatan itu berjaya dilaksanakan

c) Kaedah: Cara untuk mengukur atau mendapat maklumat berkaitan angkubah



Jadual 2.1: Contoh Pelan Pelaksanaan Program

Ka

edah

pe

nil

aian

Re

kod

keha

dira

n

Q &

A

BM

I

Reko

d ke

hadi

ran

Reko

d ka

unse

ling

Q

&A

BMI,

Re

kod

keha

dira

n

Reko

d ka

unse

ling

Q

&A

Not

a:

PZM

: Peg

awai

Zat

Mak

anan

H

EO: P

egaw

ai P

elaj

aran

Kes

ihat

an

JBS:

Jaba

tan

Belia

dan

Suk

an

Sum

ber

Bah

an

- Ri

sala

h -

Post

er

- Ri

sala

h -

Post

er

- Bu

ku

keci

l

- Ri

sala

h -

Post

er

- Bu

ku

keci

l

Kew

anga

n

Ger

an

MYS

IHA

T

Ger

an

MYS

IHA

T

Ger

an

MYS

IHA

T

Ten

aga

man

usi

a

I

bu b

apa

G

uru

P

ZM

H

EO

J

urul

atih

JBS

Dae

rah

Ju

rula

tih

JBS

Dae

rah

G

uru

peny

elar

as

P

ZM

H

EO

G

uru

Tem

pat

Dew

an

seko

lah

Pada

ng

seko

lah

Dew

an

seko

lah

Tar

ikh/

mas

a

Sa

btu/

8.0

0pg

5.

00 p

tg

J

umaa

t/ 5

.00

ptg

S

abtu

&

Aha

d/ 8

.00

pg

S

abtu

/ 9.

00

pg

Akt

ivit

i

Orie

ntas

i pe

mak

anan

si

hat

kepa

da

ibu

bapa

dan

gu

ru

Sena

man

3x

sem

ingg

u

Nasi

hat

pem

akan

an

siha

t

Ob

jekt

if

90%

pel

ajar

se

kola

h re

ndah

ta

hap

2 (k

umpu

lan

sasa

r) d

i Jas

in,

akan

dap

at

men

gura

ngka

n 5%

dar

ipad

a be

rat

bada

n m

erek

a di

akh

ir

prog

ram

se

lam

a 6

bula

n.



3.6 Topik 6: PENILAIAN AKTIVITI / PROGRAM Terdapat 3 bentuk penilaian yang digunakan untuk mengukur keberkesanan sesuatu program yang dilaksanakan:

Pertama : Penilaian proses Kedua : Penilaian impak Ketiga : Penilaian hasil (outcome)

3.6.1 Penilaian Proses

Penilaian yang digunakan untuk mengukur kemajuan dan pelaksanaan program. Ini merangkumi aspek kualiti, ketepatan dan jangkauan sesuatu program. Kaedah ini boleh digunakan untuk keseluruhan tempoh pelaksanaan program dari peringkat perancangannya hingga selesai dilaksanakan. Pada peringkat perancangan, tumpuan diberikan kepada kualiti dan kesesuaian bahan-bahan atau sumber serta pendekatan yang diambil. Apabila pada peringkat pelaksanaan, penilaian proses amat berguna dalam mengesan jangkauan dan pencapaian program serta tahap pelaksanaannya. Penilaian ini juga membantu dalam mengesan kekuatan dan kelemahan program, termasuklah dalam mengenal pasti masalah yang berpotensi atau sedang berlaku. Tindakan proaktif dapat diambil dengan cepat bagi mengatasi masalah tersebut dengan kesan yang minimum ke atas program. Data yang diperolehi melalui penilaian proses amat kritikal dalam memahami, mentafsirkan dan menjelaskan kebanyakan data yang dikutip sepanjang penilaian impak dan penilaian hasil (outcome) kelak. Antara elemen yang boleh dijadikan petunjuk atau indikator seperti berikut:-

Jumlah kehadiran kumpulan sasar/ peserta Rekod pelaksanaan aktiviti jumlah/ bilangan yang telah dapat

dijalankan Rekod penggunaan sumber/ bahan jumlah dan jenis/kategori

3.6.2 Penilaian Impak Penilaian yang digunakan untuk mengukur kesan program secara langsung atau dalam kadar segera yang boleh digunakan pada sesuatu peringkat program yang selesai dilaksanakan. Contohnya penilaian impak boleh digunakan secara berkala seperti tamat sesuatu sesi, bulanan dan/ atau apabila program selesai dilaksanakan. Kaedah penilaian ini mengukur tahap pencapaian program berasaskan pematuhan kepada objektif program yang digariskan. Oleh itu, penetapan objektif yang baik dan realistik memainkan peranan penting dalam menentukan kejayaan program tersebut dengan memahami konsep objektif SMART seperti yang dipaparkan dalam Gambar Rajah 2.1 berikut:-


Gambar Rajah 2.1: Konsep Objektif SMART

Antara elemen yang boleh dijadikan petunjuk atau indikator seperti berikut:-

Pencapaian objektif program Penilaian pengetahuan peserta Penilaian sikap, perasaan dan nilai peserta Penilaian pencapaian keupayaan/ kemahiran peserta dalam melakukan

sesuatu dengan betul

3.6.3 Penilaian Hasil (Outcome) Penilaian yang digunakan untuk mengukur hasil atau perubahan yang dapat dicapai dalam jangka masa panjang. Ini berkaitan dengan mengukur tahap pencapaian matlamat program (program goal). Kesan jangka panjang yang dijangkakan merangkumi penurunan insiden atau prevalen keadaan kesihatan, perubahan mortaliti atau perubahan tingkah laku. Di samping itu, kesan lain yang dapat dinilai dari segi peningkatan kualiti hidup, ekuiti atau keadan persekitaran.




Penilaian hasil bersumberkan kepada penilaian proses dan penilaian impak. Sungguhpun penilaian hasil tidak menjadi satu keperluan untuk sesuatu organisasi, mereka digalakkan supaya mendokumentasikan sebarang penemuan hasil daripada program yang dilaksanakan.



UNIT 2: PERANCANGAN PROGRAM BAHAGIAN B: PERANCANGAN DAN PENGURUSAN

KEWANGAN GERAN MYSIHAT

1.0 Pengenalan Perancangan dan pengurusan kewangan di dalam pengurusan geran MySihat adalah sangat penting bagi memastikan NGO dapat melaksanakan projek menepati sasaran yang dirancang, mencapai objektif projek dengan menghasilkan outcome yang telah disasarkan dan dapat membelanjakan geran yang diluluskan secara optimum, iaitu secara kos efektif. Dalam melaksanakan projek promosi kesihatan, Ketua Projek hendaklah sentiasa mengamalkan perbelanjaan yang berhemah dan sentiasa memantau penggunaan tunai. Akaun geran hendaklah sentiasa di senggara bagi memastikan kedudukan akaun geran pada satu-satu masa, mengawal agar terimaan dan bayaran dibuat mengikut perancangan yang telah dibuat dan diluluskan,mengawal akaun agar tidak terlebih dibelanjakan dan menjadikan pengurusan kewangan sebagai punca maklumat untuk membuat keputusan selanjutnya. Pengurusan kewangan yang berkesan adalah merangkumi aktiviti-aktiviti perancangan, bajet, pelaksanaan, penyeliaan, penyelarasan dan penyemakan. Pengurusan kewangan geran MySihat merupakan sebahagian daripada skop perancangan yang perlu diberikan perhatian oleh pertubuhan. Ini selari dengan penetapan objektif di bawah konsep SMART iaitu menekankan keperluan mempunyai sumber yang mencukupi dalam melaksanakan program. Modul ini diharapkan dapat membekalkan pengetahuan dan panduan asas pertubuhan dalam mengamalkan pengurusan kewangan yang baik serta penekanan kepada pematuhan peraturan kewangan berkaitan, termasuk norma-norma seperti akauntabiliti dan integriti dalam pengurusan kewangan geran.




2.1 PENGENALAN KEPADA PERANCANGAN PROGRAM 2.1.1 Objektif Pembelajaran


1 Menyenaraikan prosedur utama dalam pengagihan geran MySihat 2 Menyediakan rancangan pengurusan kewangan projek mengikut

prosedur MySihat

2.1.2 Kaedah Ceramah Perbincangan kumpulan




2.1.4 Jangka Masa 1 jam

2.1.5 Penilaian

Dibuat berdasarkan kemampuan peserta menerangkan apakah itu PERANCANGAN DAN PENGURUSAN KEWANGAN GERAN melalui proses seperti:- Penerangan Kajian Kes: Bayaran Geran Secara Berperingkat



3.0 Kandungan Topik Unit 2, Bahagian B: Perancangan dan Pengurusan Kewangan Geran

3.1 Perancangan

Setiap pertubuhan yang berhasrat untuk melaksanakan program Promosi Kesihatan perlulah membuat perancangan kewangan bagi membiayai projek yang dirancang agar dapat memenuhi keperluan dan mencapai objektif yang ditetapkan. Permohonan geran kepada MySihat perlu dibuat menggunakan borang permohonan rasmi dan perlu disertakan dengan anggaran belanjawan yang diperlukan. Dalam merancang projek untuk dilaksanakan, pertubuhan hendaklah menyenaraikan kesemua keperluan yang diperlukan dari semua aspek. Antara aspek yang perlu diberikan perhatian adalah termasuk keperluan penyertaan, bayaran sewaan, bayaran untuk bayaran penceramah, jurulatih, bayaran makan minum, bayaran cukai yang dikenakan, bayaran pengurusan bengkel, bayaran pengangkutan, bayaran sagu hati dan sebagainya. Dalam merancang projek, pertubuhan hendaklah mengenal pasti elemen-elemen yang berkaitan dengan pelaksanaan projek seperti menyenaraikan aktiviti-aktiviti yang hendaklah di laksana, keperluan-keperluan aktiviti dan sebagainya. Dalam konteks ini, MySihat tiada halangan jika pertubuhan ingin mendapatkan sumber kewangan luar seperti melalui penajaan atau sumbangan orang ramai, asalkan bentuk sumbangan tersebut tidak menyalahi prinsip dan hasrat Promosi Kesihatan. Sebagai contohnya, pertubuhan boleh mendapatkan penajaan mana-mana syarikat swasta asalkan ianya tidak berkecimpung dalam industri alkohol, tembakau atau makanan tidak berkhasiat. Derma orang ramai seperti bantuan daripada Ahli Parlimen atau Ahli Dewan Undangan Negeri di mana program akan dilaksanakan juga dibenarkan asalkan tidak menonjolkan afiliasi politik kepada mana-mana parti politik yang diwakili oleh mereka. Jaringan perkongsian dengan pemimpin masyarakat adalah sangat baik untuk mendapatkan sokongan masyarakat supaya program dapat dijalankan dengan lancar.


Gambar Rajah 2.2: Aliran proses pengurusan kewangan

3.2 Penyediaan Belanjawan Program Semua projek yang dilaksanakan perlu mempunyai sumber kewangan yang secukupnya. Dalam soal ini, pertubuhan hendaklah menyediakan anggaran bajet yang diperlukan bagi melaksanakan kesemua aktiviti yang hendak dijalankan. Dalam usaha menyediakan anggaran bajet yang tulus, pertubuhan hendaklah membuat tinjauan harga pasaran supaya anggaran yang dibuat berpatutan. Pertubuhan dilarang membuat mark up harga bagi menggelakkan anggaran bajet yang tidak munasabah. Pertubuhan dinasihatkan supaya merancang mengikut keperluan dan keupayaan pertubuhan sedia ada, ini adalah bagi menggelakkan pembatalan aktiviti di peringkat pelaksanaan disebabkan ketiadaan atau ketidakcukupan sumber bagi meneruskan pelaksanaan aktiviti. Sebelum membuat perancangan bajet perlulah difikirkan rasional dan munasabah berasaskan aktiviti tertakluk kepada pertimbangan yang dilakukan oleh MySihat. Terd

modul asas promosi kesihatan

Documents