promosi prog kesihatan

8/10/2019 Promosi Prog Kesihatan

1/28

1. PENGENALAN

World Health Organization (WHO) telah mendefinisikan Promosi Kesihatan sebagai

:Health promotion is the process of enabling people to increase control over,

and to improve their health.; atau

Promosi kesihatan merupakan satu proses mengupayakan manusia untuk

meningkatkan kawalan seterusnya meningkatkan kesihatan mereka.

Promosi Program Kesihatan mula mendapat perhatian yang serius sekitar tahun

1980an. Program ini merupakan satu proses atau gerakan radikal yang berfokuskan

dari segi aspek kesejahteraan social, ekonomi dan kesejahteraan kehidupan individu

sebagai salah satu asas dalam kesihatan masyarakat.

Selain daripada itu, dalam promosi kesihatan juga ada menekankan dari segi aspek

kesihatan yang positif, iaitu setiap individu perlu mengambil tindakan positifdan

berusaha untuk menjaga kesihatan.Mereka perlu memastikan diri mereka sihat, tidak

dijangkiti penyakit dan bukan hanya sekadar memberi respon terhadap tanda penyakit

yang mereka alami.

Program Promosi Kesihatan ini telah menggunakan pelbagai strategi dari pelbagai

aspek bagi membantu dan menggerakkan masyarakat untuk mengekalkan tahap

kesihatan yang cemerlang dan seterusnya menjaga kesihatan mereka.Sehubungan

dengan itu, setiap individu perlu memainkan peranan mereka masing-masing bagi

menjayakan aktiviti ini.

Promosi kesihatan boleh didefinisikan sebagai tindakan yang menjurus kepada

pembaikan atau perlindungan kesihatan menerusi perubahan tingkah laku, biologi,

sosio-ekonomi dan persekitaran. Promosi kesihatan juga melibatkan bukan sahaja

aktiviti penyebaran maklumat tetapi juga membabitkan usaha atau perubahan untuk

mempengaruhi aktiviti-aktiviti terdahulu kearah amalan gaya hidup yang lebih sihat.


2/28

1.1 Konsep Promosi Kesihatan

Percel et al. (1981)menyatakan bahawa promosi kesihatan adalah sebagai satu usaha

membina pengetahuan berkaitan dengan kesihatan, kemahiran dan sikap melalui

penggunaan teori tingkah laku.

Aj zen et al. (1980)pula menyatakan dalam teori penyebab tingkah laku bahawa

manusia akan bertingkah laku berdasarkan kepada sikap dan kepercayaan tentang

faedah ataupun kos hasil daripada tingkah laku yang diamalkan. Beliau juga

membincangkan tentang persepsi individu yang berkaitann dengan tekanan social yang

mempengaruhi individu untuk mengubah tingkah lakunya.

Simonds (1976)menyatakan bahawa promosi kesihatan bertujuan untuk membawa

perubahan tingkah laku kepada individu, kumpulan dan penduduk keseluruhannya

daripada tingkah laku yang baik untuk kesihatan, tingkah laku semasa yang bermasalah

kepada tingkah laku kesihatan masa depan.

Mink ler (1989)menyatakan secara ringkas bahawa promosi kesihatan adalah

kombinasi pendidikan kesihatan dengan advokasi kesihatan.

1.2 Teori dan Model Promosi Kesihatan

Model Kepercayaan Kesihatan ( Health Belief Model ) ini mula di perkenlakan sekitar

dekad 1950-an oleh Hochbaum dan Rosenstock dengan menggunakan pendekatan

psikologi.Model ini menunjukkan perubahan tingkah laku kesihatan berdasarkan konsep

yang digambarkan di gambarajah di bawah.

Sekitar tahun 1988, Rosenstock, Strecher dan Becker telah mengubahsuai model

tersebut dengan menambah unsur keyakinan diri (self efficacy).Penambahan ini untuk

adalah untuk mengukuhkan tingkah laku yang memerlukan perubahan jangka masa

yang panjang.


3/28

1.1 Model Kepercayaan Kesihatan (Health BeliefModel)

KONSEP DEFINISI STRATEGI

Tanggapan kemungkinan

mendapat penyakit

(Perceived susceptibility)

Persepsi mudah mendapat

penyakit

Terangkan tentang

kemungkinan mendapat

penyakit dan tahap risiko

Tanggapan keterukan

penyakit ( Perceived

severity)

Persepsi tentang tahap

keseriusan sesuatu

penyakit dan kesannya.

Terangkan tentang kesan

dan keseriusan sesuatu

penyakit

Tanggapan faedah

(Perceived benefits)

Persepsi keberkesanan

tindakan yang disyorkan

Berikan nasihat, intensif,

bantuan serta perbetulkan

tanggapan yang salah.

Tanggapan halangan

(Perceived barriers)

Persepsi tentang kos

material dan psikologi

akibat mengamalkan

Berikan nasihat, insentif,

bantuan serta perbetulkan

tanggapan yang salah.


4/28

tindakan yang disyorkan

Petunjuk untuk tindakan

(Cues to action)

Strategi yang mencetuskan

keadaan untuk berubah

Berikan

maklumat,tingkatkan

kesedaran dan wujudkan

system peringatan.

Keyakinan diri (Self

efficacy)

Keyakinan terhadap

keupayaan untuk

mengambil tindakan.

-Sediakan latihan dan

panduan

-Bantu tetapkan matlamat

secara progresif

-Berikan peringatan secara

lisan.

-Demonstrasikan tingkah

laku yang diingini

-Bantu kurangkan

kegelisahan

1.3 Strategi Promosi Kesihatan

Satu strategi Promosi kesihatan telah dibangunkan yang diberi nama sebagai Piagam

Ottawa Untuk Promosi Kesihatan (Ottawa Charter For Health Promotion).Strategi

ini dibina bagi menetapkan hala tuju sesuatu program promosi kesihatan di kalangan

badan-badan promosi kesihatan serta pihak berkuasa kesihatan awam seluruh dunia.

Piagam ini telah diterima dan dipersetujui dalam Persidangan Promosi Kesihatan

Antarabangsa Pertama (First International Conference on Health Promotion) yang

berlangsung pada 21 November 1986 di Ottawa, Kanada.Ia merupakan satu visi

masyarakat antarabangsa kearah mencapai Kesihatan Untuk Semua (Health For All)

bagi dekad tahun 2000 dan seterusnya.


5/28

1.2 Lima Startegi Utama Piagam Ottawa Promosi Kesihatan

5 TERAS

PROMOSI

KESIHATAN

Persekitaran

Yang

Menyokong

Polisi Awam

Sihat

Orientasi

semula

Perkhidmatan

Kesihatan

Tindakan

Komuniti

Kemahiran

Individu

Dibangunkan


6/28


7/28

2.0 Latar Belakang Laporan

2.1 Obesiti

Apakah itu obesiti?

Obesiti merupakan pengumpulan lemak yang berlebihan yang menimbun di dalam

badan seseorang.Obesiti kini dianggap sebagai satu penyakit.Ia terjadi apabila tisu-tisu

lemak menjadi keterlaluan. boleh mengganggu dan mencederakan organ-organ badan

dan seterusnya akan menyebabkan masalah kesihatan yang serius. Ia juga akan

mengehadkan kegiatan fizikal dan social dan secra tidak langsung memendekkan

jangka hayat penghidapnya. Obesiti tidak menngira bangsa, jantina mahupun umur

seseorang itu.Antara ciri-ciri obesity adalah berat badan melebihi dua kali ganda berat

badan ideal.Indeks Jisim Badan (BMI) melebihi 40, mengalami beberapa penyakit

seperti tekanan darah tinggi atau diabetes dan gagal mengekalkan berat badan yang

ideal dalam jangka masa yang panjang walaupun mdengan mengikut diet yang

disarankan oleh pakar pemakanan.Bagi memudahkan seseorang mengetahui adakah

individu tersebut obesity ataupun tidak, penilaiann boleh dibuat melalui indeks Jisim

Badan (BMI).

Indeks Jisim Badan (BMI) merujuk kepada kadar berat berbanding ketinggian. Cara

pengiraan BMI adalah seperti berikut :

Berat (kg)

BMI = _______________________

Tinggi (m) x Tinggi (m)

Bawah 18.5 = Kurang Berat

Antara 18.522.9 = Berat yang

sihat

2327.4 = Agak berat

27.5 dan keatas = Gemuk / Obes

# Walaubagaimanapun formula ini tidak

boleh digunakan jika seseorang individu

tersebut:

berusia kurang daripada 18 tahun

ataupun melebihi usia 64 tahun.

mengandung dan menyusukan

anak

ahli sukan yang aktif


8/28

2.1.1Perubahan seseorang individu yang normal

kepada individu yang mengalami masalah obesity.

2.1.1 Situasi Semasa

Pada tahun 2009, peratusan rakyat Malaysia yang mengalami obesity berada di tahap yang

membimbangkan berbanding Negara Asia yang lain. Justeru itu, Malaysia mungkin akan menghadapi

isu kesihatan yang besar jika rakyat tidak mengamalkan gaya hidup sihat. Terdapat 38 peratus suri

rumah di Malaysia mempunyai berat badan yang berlebihan iaitu dua kali puarat negara-negara Asia

yang lain.

2.1.2 Malaysia menduduki tempat keenam di rantau Asia Pasifik bagi masalah obesity dan mendahului di

Asia Tenggara untuk obesity dan kencing manis foto AFP


9/28

2.1.2 Bahaya Dan Kesan Obesiti

Kebangkitan makanan segera pada zaman moden ini adalah sesuatu yang amata

membimbangkan. Ibu bapa lebih cenderung untuk membeli dan meyediakan makanan

segera untuk anak-anak mereka .Makanan segera adalah salah satu penyebab kepadamasalah obesiti terutamanya dikalangan kanak-kanak.Walaupun penyelidikan

meningkat dan fakta-fakta mengenai makanan berlemak, dan menjejaskan dengan

badan-badan dan kesihatan rakyat, sejumlah besar dunia Barat masih memilih untuk

mengabaikan fakta-fakta dan gemuk pada makanan segera ini.

Obesiti membawa kesan yangsangat bahaya kepada kesihatan kita. Antara penyakit

yang boleh dihidapi adalah :

1. Penyakit kardiovaskular -orang-orang yang berat badan berlebihan atau obes

akan semakin terdedah kepada penyakit kardiovaskular, ini adalah kerana yang

memberi kesan bahawa obesiti mempunyai tahap lipid darah. Berat badan yang

berlebihan cenderung menyebabkan mempunyai tahap LDL yang tinggi juga

dikenali sebagai kolesterol tidak baik yang membina di dalam arteri dan

mengakibatkan mengecil di dalam arteri, dan dalam beberapa kes yang

menyekat, darah beku adalah kemungkinan, bersama-sama dengan serangan

jantung!

2. Lesu dan keletihan di siang hari- orang-orang yang gemuk telah didapati

semakin menderita daripada keletihan pada siang hari dan akibatnya, akan

lebih cenderung untuk terlibat dalam kemalangan jalan raya. Lagi lebih ianya

berkemungkinan bahawa orang-orang yang obes akan hidup sebagai

kehidupan yang produktif ini lesu dan keletihan; Hasilnya, ia juga menjadikan

kehilangan berat badan lebih sukar kerana mereka berjuang untuk mencari

tenaga untuk keluar dan bersenam.

3. Diabetes jenis-2 - telah dilaporkan bahawa sehingga 90% diabetes jenis-2

penghidap sama ada berat badan berlebihan atau obes, dan sebagai hasilnya

obesiti telah didapati menjadi faktor utama untuk mempengaruhi sama ada atau

tidak seseorang akan mengalami kencing manis jenis 2. Kencing manis dalam

orang yang gemuk adalah lebih sukar untuk dirawat.


10/28

4. Tekanan darah tinggi- ia telah lama dikenali sekarang bahawa obesiti boleh

membawa kepada tekanan darah tinggi, seperti tekanan darah tinggi

cenderung untuk meningkat dengan berat badan. Walaupun sebab penuh

mengapa obesiti membawa kepada tekanan darah tinggi tidak diketahui

sepenuhnya, satu teori adalah bahawa ia adalah kerana darah perlu berada di

bawah tekanan yang lebih besar untuk mendapatkan pusingan badan lebih

besar. Walaupun tengah-tengah boleh menahan tekanan darah tinggi untuk

tempoh masa yang lama, selepas satu tempoh masa, ia boleh membesarkan,

ini menjadi satu faktor yang penting dalam kegagalan jantung dan hasilnya

anda boleh mati. Menyekat kapal ke otak (disebabkan oleh penyusutan saluran

darah yang disebabkan oleh tekanan darah tinggi) boleh membawa kepada

angin ahmar, yang juga boleh membawa maut. Serangan jantung dan

kegagalan buah pinggang merupakan dua akibat lain mungkin mempunyai

tekanan darah tinggi.

2.2 Model PRECEDE PROCEED

Model PRECEDE-PROCEED dibanngunkan berdasarkan logic dan memberikan

perkhidmatan asas kepada individu, dalam satu-satu intervensi mahupun program

pembangunan jangka panjang kepada komuniti.Model ini boleh digunakan dalam

menangani isu-isu komuniti setempat selain daripada program kesihatan.


11/28

Model PRECEDE-PROCEED adalah berasaskan kepada komuniti dan penyertaan

ahli masyarakat dimana ia wujud untuk mengubah promosi kesihatan yang

sebahagiannya secara sukarela. Oleh itu memerlukan penyertaan daripada mereka

yang perlu untuk berubah dengan tujuan mungkin mempengaruhi mereka atau

dipengaruhi oleh mereka.

2.2.1 Justifikasi Model PROCEDE-PROCEED

Sebab utama menggunakan model ini adalah kerana ia merupakan model yang logic.

Ia menyediakan satu struktur di mana bermual dengan perancangan kerja dan

penganjuran pemikiran dan tindakan individu.Setiap intervensi yang dilakukan adalah

terancang dan sangat jelas. Sebagai satu model yang logic, ia menyediakan panduan

untuk menganalisis isu-isu yang terlibat dan memilih satu saluran untuk menangani isu

tersebut.

Model PROCEDE-PROCEED juga adalah satu model yang jitu. Dengan setiap

penyertaan daripada masyarakat, ia akan membawa kepada idea-idea yang bernas

untuk menyelesaikan isu-isu yang timbul. Ia juga merupakan model yang termasuk

dalam pelbagai peringkat (ekologi) perancangan dan penilaian. Model ini diwujudkan

dalam pemantauan intervensi yang membolehkan pelarasan dan keberkesanan yanglebih tinggi.Mdel ini juga memberi kebebasan dalam menyesuaikan struktur

kandungan atau kaedah berasaskan keperluan komuniti.

3.0 Perancangan Program Promosi Kesihatan

3.1 FASA 1 Penilaian Sosial

Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) meramalkan pada abad ke-21, obesity

dikalangan kanak-kanak akan menjadi satu isu yang membimbangkan bukan sahaja

dalam kalangan Negara maju, malah Negara membangun. Di Amerika Syarikat,


12/28

obesity adalah punca kedua kematian selepas merokok. Sebagai kanak-kanak yang

masih mentah, ia bukanlah satu perkara yang mudah untuk menanganinya.

Obesiti dikalangan kanak-kanak memberi kesan jangka panjang dalam kehidupan

mereka. Mereka akan merasa rendah diri dan seringkali menyediri dan tidak bergaul

dengan rakan-rakan yang lain. Mereka merasa dikecualikan dari pelbagai aktiviti dan

mempunyai tahap yang lebih rendah diri bernilai dan keyakinan diri. Mereka akan

dengan dan menarik diri daripada rakan-rakan mereka. Had fizikal dan

ketidakupayaan untuk mengikuti aktiviti-aktiviti biasa boleh membawa kepada kitaran

ganas berat tambahan. Kajian juga telah menunjukkan bahawa kanak-kanak gemuk

kehilangan empat kali lebih banyak sekolah kanak-kanak berat badan yang sihat,

yang boleh membawa kepada prestasi sekolah menurun (Schwimmer, p. 1814).

3.2 FASA 2 Penilaian Epidemiologi

Banyak punca yang didapati menjadi penyumbang kepada masalah obeisti dikalangan

kanak-kanak.

3.2.1 Punca Obesiti

Antara faktor-faktor yang dikenalpasti sebagai penyumbang kepada masalah ini

termasuklah gaya hidup, pemilihan pemakanan, genetik dan juga kekurangan

kesedaran tentang obesity dikalangan kanak-kanak oleh penjaganya. Kebiasaannya,

ibu bapa dan penjaga yang bekerja sepenuh masa dimana terdapat kekangan masa

dalam pemilihan dan penyediaan makanan yang sihat kepada anak-anak.Pada masa

kini, restoran makanan segera seperti Kentucky Fried Chicken (KFC), McDonald dan

banyak lgi yang tumbuh bagai cendawan.Makanan segera yang ditawarkan

mengandungi kandungan kolesterol yang tinggi tetapi mempunyai zat dan nutrisi yang

rendah. Ini akan menyebabkan kanak-kanak terjebak ke dalam perangkap

pemakanan tidak sihat.

Kanak-kanak terutamanya di kawasan bandar lebih terdedah kearah gaya hidup tidak

aktif seperti berjalan kaki ke sekolah, berkejar dengan rakan, bermain bola dan juga


13/28

menunggang basikal. Kanak-kanak Bandar lebih menggemari aktiviti seperti

menonton televisyen dan bermainpermainan video yang tidak memerlukan untuk

mereka bergerak dan mengeluarkan peluh. Ketidakstabilan dalam pengambilan

berlebihan dan juga penggunaan tenaga yang agak minimal akan menyebakan

kepada ketidakseimbangan kalori. Ini akan menyebabkan kalori yang diambil secara

berlebihan dan tidak digunakan oleh tubuh akan disimpan sebagai lemak.

Faktor genetik ataupun keturunan juga memainkan peranan yang penting dalam

menentukan samada seseorang kanak-kanak itu akan mengalami berat badan

berlebihan atau obes. Terdapat satu kajian yang telah dijalankan meenunjukkan

bahawa jika kedua ibu bapa seseorang kanak-kanak itu obes, maka anak mereka

berisiko untuk menjadi obes juga adalah sebanyak 70%.Jika hanya ibu sahaja obes,maka kebarangkalian adalah sebanyak 50%. Jika kedua-dua ibu bapa mempunyai

berat badan yang normal, seseorang kanak-kanak itu hanya mempunayi risiko

sebanyak 10% untuk obes.

Sebelum kita menyalahkan gen atau faktor keturunan kita, adalah lebih baik dan

penting untuk kita mengambil kira gaya hidup yang diamalkan.

Pengambilan makanan yang

berlebihan

Penggunaan tenaga

yang kurang


14/28

3.2.2 Rawatan Obesiti

Pengambilan makanan

sihat

Penggunaan tenaga

SEIMBANG

Keperluan makanan adalah bergantung

kepada umur, jantina dan tahap fizikal

seseorang individu itu.

Berat badan normal dan ideal.


15/28

3.2.2.1 Perubatan

Tujuan utama rawatan perubatan adalah bagi mengelakkan penyakit yang berkaitan

rapat denganobesiti. Perkara yang perlu dilakukan secara berterusan, adalah

memantau ketinggian, berat badan, indeks jisim badan(BMI), tekanan darah dan

penentuan parameter makmal secara berterusan.(kolesterol, trigliserida, High Density

Lipoprotein(HDL), Low Density Lipoprotein(LDL), Very Low Density Lipoproetein(VLDL),

elektrolit, asid urik, Glutamyl Pyruvic Transaminase(GPT), Glutamyl Oxaloacetic

Transaminase(GPT), apolipoprotein A1 dan B, hematologi, dan perbezaan kiraan

darah), pengukuran parameter vaskular, dan penilaian kriteria dalam kes-kes sindrom

ovari polisistik terhadap kanak-kanak perempuan.

3.2.2.2 Pemakanan

Kaunseling perubatan diatetik adalah sangat penting kerana dianggap sebagai

penghantar maklumat, sokongan dan bantuan dengan tujuan untuk menukar tabiat

makan kepada makanan yang rendah lemak, buah-buahan, dan sayur-sayuran yang

banyak khasiat.Salah satu elemen utama rawatan adalah dengan mempunyai satu

protocol diet harian bgi menilai tabiat pemakanan.

Bagi mengelakkan obesiti yang berpunca daripada masalah ini, kita hendaklah makan

lebih banyak sayur, buah-buahan dan sumber protein yang lain seperi ikan. Kita juga

hendaklah mengurangkan penggunaan minyak untuk menggoreng makanan dan

membiasakan diri untuk memasak dengan cara mengukus, membakar atau merebus.

Bagi menjaga pemakanan yang baik, kawalan nafsu makan adalah sangat perlu. Badan

kita adalah apa yang kita makan. Kuih-muih tidak patut dimakan dengan banyak.

Seperti yang dinyatakan, kuih banyak mengandungi bahan-bahan yang boleh

menggalakkan kegemukan.,Amalkan pengambilan buah seperti jambu, sengkuang,betik dan sebagainya sebagai snek yang sihat

3.2.2.3 Psikologikal

Rawatan obesiti diperingkat kanak-kanak adalah terapi jangka panjang dan

mungkin sepanjang hayatnya.Ahli keluarga juga perlu menyertai bersama rawatan ini


16/28

bagi mencapai matlamat rawatan yang dicita-citakan.Tujuan utamanya adalah untuk

mencari bersama-sama dengan kanak-kanakdan remaja, corak tingkah laku individu

yang membawa kepada pengambilan makanan yang berlebihan.Pengurusan konflik

yang berbeza membantu menghadapi situasi yang berpotensi bermasalah.Pesakit

diarahkan untuk mengkaji adab dan tingkah laku yang baru dan disokong bagi

merealisasikan tingkah laku yang sihat. Pelan kaunseling individu perlu berdasarkan

gaya hidup. Strategi yang penting ialah dengan menggalakkan kawalan kendiri,

kesedaran diri, interaksi sosial serta strategi yang positif.

3.3 FASA 3 Penilaian Tingkahlaku dan Persekitaran

Punca Masalah Kesihatan

Berdasarkan kepada temuramah antara guru dan murid, terdapat punca terhadap

berlakunya masalah-masalah ini.Ia berpunca daripada tingkah laku dan persekitaran

murid-murid.

a) Genetik

Obesiti berpunca daripada pelbagai faktor termasuklah genetik. Menurut kajian,

peratus murid Melayu obes meningkat daripada 19.1% pada 2002 kepada 26.1%

pada 2008. Bagi bangsa Cina pula, daripada 25.6% meningkat kepada 27.6%

manakala murid India daripada 16.9% kepada 26.1%. Ini adalah satu fenomena

yang amat membimbangkan.

Terdapat satu kajian yang telah dijalankan menunjukkan bahawa jika kedua ibu

bapa seseorang kanak-kanak itu obes, maka anak mereka berisiko untuk

menjadi obes juga adalah sebanyak 70%.Jika hanya ibu sahaja obes, maka

kebarangkalian adalah sebanyak 50%. Jika kedua-dua ibu bapa mempunyaiberat badan yang normal, seseorang kanak-kanak itu hanya mempunyai risiko

sebanyak 10% untuk obes.


17/28

b) Tingkahlaku

Dari cara pemakanan seseorang itu sendiri dapat melambangkan ciri \-ciri

pemakanan murid tersebut dirumah. Ada dikalangan murid yang ditemuramah

membawa bekal makanan segera ke sekolah contohnya nugget dan jejari

kentang. Alasan yang diberikan oleh murid terbabit adalah ibu dan bapa bekerja

dn tidak mempunyai masa yang mencukupi untuk menyediakan makanan yang

lebih seimbang. Sesetengah ibu bapa tidak menitik beratkan cara pemakanan

anak-anak mereka. Pada anggapan mereka, makanan sebegini lebih sihat

kerana mereka menyediakannya sendiri di rumah padahal hakikatnya adalah

tidak benar sama sekali.

c) Persekitaran

Faktor persekitaran juga mempengaruhi keseimbangan kalori atau tenaga.Ia

dapat dilihat melalui pilihan dan jumlah makanan yang diambil. Malaysia adalah

sebuah Negara yang mewah dengan pelbagai jenis makanan.Ia termasuklah

makanan segera, makanan ringan dengan harga yang murah tetapi

mengandungi kandungan kalori, lemak dan gula yang amat tinggi. Di kawasan

Bandar, berat badan berlebihan bertambah daripada 22.4% kepada

28.1%,manakala di luar Bandar meningkat daripada 17.6% kepada 24.2%.

3.4 FASA 4 Penilaian Pendidikan dan Organisasi

Tiga kumpulan faktor yang menyebabkan penyakit :

a) Faktor Kecenderungan

Dengan kecanggihan dan kemodenan hidup pada masa kini, menyebabkan

semua benda ataupun maklumat mudah di sampaikan samada melalui iklan di

televisyen mahupun di telefon-telefon pintar. Faktor ini telah memberikan

kesempatan kepada para pembekal makanan yang terlibat dalam industry

makanan ringan yang menjadikan kanak-kanak sasaran utama dalam

pemasaran produk mereka. Mereka akan menampulkan iklan serta label


18/28

makanan yang akan menarik minat golongan kanak-kanak untuk membeli

produk mereka.

Dengan pengetahuan ibu bapa yang agak terhad terhadap risiko dan keburukan

makanan ringan tersebut, tidak mustahil mereka akan turut membeli produk

tersebut buat anak mereka. Dengan sokongan dan sambutan secara tidak

langsung daripada ibu bapa, syarikat-syarikat pengeluar makanan ringan dan

segera ini akan lebih giat mencipta dan mengeluarkan lebih banyak produk demi

memenuhi permintaan pengguna iaitu kanak-kanak.

b) Faktor Pemungkin

Kebanyakan ibu bapa pada masa kini adalah ibu bapa yang bekerjaya.Mereka

mempunyai masa yang terhad untuk bersama dengan anak-anak mereka.

Mereka akan sentiasa terkejar-kejar ke tempat kerja. Jadi, bagi menjimatkan

masa dan tenaga, ibu bapa akan membeli makanan segera yang mana pada

mereka cepat dan memudahkan. Ada diantara ibu bapa akan memenuhkan

almari dengan makanan atau snek-snek ringan pada setiap hujung bulan supaya

mudah bagi anak mereka untuk mengisi perut yang lapar tanpa perlu meminta

ibu atau bapa memasak.

c) Faktor Pengaruh

Pengaruh iklan kepada kanak-kanak sudah banyak dikaji dan banyak Negara

telah mengharamkan kempen atau pengiklanan pemasaran makanan untuk

mereka. Di Malaysia, kadar pertumbuhan dan pembukaan cawangan baru

restoran makanan segera tumbuh seperti cendawan selepas hujan dan harga

makanan terendah di dunia. lebih hebat kini ada pula system pesanan dan

penghantaran terus ke rumah.

Pengaruh media massa juga mempunyai pengaruh yang amat besar kepada

kanak-kanak. Pengusaha makanan seringkali memaparkan iklan makanan

ringan ketika waktu siaran rancangan kartun yang sudah tentu penontonnya

adalah kanak-kanak. Iklan ini akan semakin bertambah dan kerap tayangannya


19/28

semas musim cuti sekolah. Mereka berusaha keras supaya dapat

mempengaruhi kanak-kanak yang naf ini.

3.5 FASA 5

Penilaian Polisi & Pentadbiran

PROCEED ( policy, regulatory and organizational constructs in educational and

environtmental development )

Permulaan bahagian PROCEED. Dalam Fasa 5 iaitu perlaksanaan, dengan sumber-

sumber yang sesuai, perancang memilih kaedah dan strategi intervensi dan

perlaksanaan bermula.dalam penilaian polisi dan pentadbiran, perancang

mengandaikan bahawa jika terdapat sumber dan keupayaan, maka ia boleh

membangunkan dan melaksanakan program.

a) Program Kesihatan

Perancangan Program Promosi Kesihatan

- Dengan mengadakan program kesedaran bahaya obesity ini di sekolah seperti

ceramah kesihatan, tayangan video, pameran, dan mengadakan minggu

kesihatan,diharap dapat membantu murid memahami dan peka terhadap betapa

pentingnya mengamalkan cara pemakanan yang sihat dan seimbang mengikut

keperluan badan masing-masing. Pemilihan makanan yang seimbang dan

mengamalkan cara hidup yang sihat perlu di pupuk sedari kecil lagi. masih

belum terlam bat bagi kanak-kanak yang masih muda dan mentah untuk

mengubah cara pemakanan mereka kepada yang lebih sihat nbagi mengelakkan

masalah obesity.

- Program ini juga di harap agar ada perubahan tingkah laku yang lebih baik dan

sihat supaya murid-murid dapat mencapai tahap kesihatan uanng lebih optimum

melalui 3 elemen asas iaitu makan secarasihat, mengendali stress dan aktiviti

fizikal.


20/28

- Ewles dan Simnett (1986) telah menyatakan bahawa tujuan mengapa pendidikan

kesihatan diberikan adalah kerana dalam melaksanakan tugas tersebut, seorang

pendidik kesihatan mestilah berusaha untuk mencapai tujuan-tujuan yang

berikut :

Meningkatkan kesedaran kepada murid tentang masalah kesihatan yang

sedang dihadapi.

Memberikan penerangan dan juga menyumbang pengetahuan tentang

segala sesuatu yang berhubung kait dengan masalah yang sedang

dihadapi oleh murid tersebut.

Menimbulkan kesedaran diri (self awareness) setelah mendengar

penerangan dan penjelasan yang diberikan. Dengan adanya kesedaran

ini, diharapakan murid yang dididik akan lebih tegas untuk mengubah

nasibnya.

Membantu murid untuk mengubah sikap kea rah yang lebih positif.

Perubahan sikap inni akan memulakan rantaian perubahan kebiasaan dan

tabiat melalui beberapa aktiviti tertentu sehingga matlamat pendidik dan

murid tersebut tercapai.

- Oleh itu, bagi menjayakan program kesihatan ini, pihak sekolah telah merangka

beberapa aktiviti yang sesuai dengan objektif untuk mengurangkan kadar obesity

dikalangan murid sekolah. Sasaran dan tindakan yang telah dirancang adalah

untuk murid-murid melalui aktiviti fizikal yang bersesuaian seperti senam robik,

khidmat kaunseling, pameran, pemeriksaan kesihatan dan sebagainya.

Kesemua aktiviti yang dirancang akan mendapat kerjasama sepenuhnya

daripada Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).

b) Strategi Pendidikan

Pihak sekolah akan mengadakan sessi khidmat kaunseling dan ceramah

kesihatan yang akan mendapat kerjasama sepenuhnya dari pegawai kesihatan

yang bertauliah. Pihak sekolah akan meminta wakil daripada Kementerian

Kesihatan Malaysia (KKM) untuk memberi ceramah kesihatan kepada murid-

murid sekolah tentang betapa pentingnya pemakanan yang seimbang dan


21/28

betapa bahayanya obesity dikalangan kanak-kanak. Dengan adanya

usahasama daripada pihak KKM, diharap agar sedikit sebanyak dapat memberi

info dan membuka mata serta minda kanak-kanak tentang kesihatan tubuh

badan mereka dan betapa mereka perlu menyayangi diri mereka dengan

mengamalkan pemakanan yang sihat.

Disamping itu, setiap panatia disekolah, akan memberi kerjasama dengan

membuat pameran dan juga poster di dalam kelas dan di papan kenyataan yang

terdapat di sekolah. Guru-guru bertugas mingguan juga akan sentiasa

memberikan peringatan kepada murid pada waktu perhimpunan setiap minggu

tentang obesity.

c) Polisi Peraturan / Garis Panduan Peraturan

Pihak sekolah telah menetapkan supaya semua murid sekolah terlibat dalam

program promosi kesihatan ini. Pendedahan akan diberikan kepada semua

murid untuk memberi kesedaran kepada mereka tentang betapa pentingnya kita

menjaga pemakanan bagi menjamin hidup yang lebih sihat.

Guru penyelaras yang telah dipertanggungjawabkan oleh pihak sekolah akan

merancang segala program berkaitan dengan obesity serti ceramah, pameran,

tayangan video, kuiz dan sebagainya. Program Promosi Kesihatan ini akan

berlangsung sepanjang tahun di mana setiap minggu guru bertugas mingguan

akan memberikan info-info menarik dan terkini mengenai obesity.

Dalam melaksanakan program promosi kesihatan, beberapa tata etika

pemasaran social yang perlu diambil kira( Rothschild,2001). Antaranya adalah :

Lakukan lebih banyak kebaikan berbanding keburukan dan elakkan

sebaranga agenda tersembunyi.

Perubahan tingkah laku perlulah berdasarkan kerelaan kumpulan

sasaran.

Buat penilaian pemasaran dengan mengambil kira elemen pendidikan dan

undang-undang.

Pilih teknik dan kaedah yang cekap dan berkesan.


22/28

Pilih teknik pemasaran yang bersesuaian dengan falsafah pemasaran. Ia

perlu memenuhi keperluan kumpulan sasaran dan bukannya keperluan

pengamal pemasaran social / organisasi.

Nilai etika sesuatu polisi sebelum bersetuju untuk membentuk strategi

pemasaran.

3.6 FASA 6 Perlaksanaan

Pelaksanaan perlu dirancang selepas pelan projek program disediakan yang

menerangkan secara terperinci cara untuk menjayakan dan menjalankan aktiviti.

Objektif Aktiviti Tarikh/

Masa

Tempat Sumber Kaedah

PenilaianTenaga

Manusia

Kewangan Bahan

90% pelajar

sekolah tahap 2

akan dapat

mengurangkan

5% daripada

berat badan

mereka diakhir

program selama

10 bulan

Orientasi

Pemakanan

Sihat kepada

Ibu Bapa dan

Guru

Sabtu

8.00pg

5.00ptg

Dewan

Sekolah

-Ibu Bapa-Guru-PegawaiJabatanKesihatan-JurulatihJabatanBelia Sukan

Geran

MY SIHAT

Risalah

Poster

-Rekod

Kehadiran

Senamrobik 2x

seminggu

Selasa

5.00ptg

Khamis

5.00ptg

Padang

sekolah

-Jurulatih

Jabatan

Belia dan

Sukan

-Guru

Penyelaras

Geran

MY SIHAT

Risalah

Poster

Buku

nota

-BMI

-Rekod

Kehadiran

-Kaunselin

Nasihat

Pemakanan

Sihat

Selasa

5.00ptg

Khamis

5.00ptg

Dewan

Sekolah

-Guru

-Pegawai Zat

Makanan

-Pegawai

JabatanKesihatan

Geran

MY SIHAT

Risalah

Poster

Buku

nota

-BMI

-Rekod

Kehadiran

-Rekod

Kaunseling


23/28

3.7 FASA 7 Proses Penilaian

Terdapat 3 bentuk penilaian telah digunakan untuk mengukur keberkesanan sesuatu

program :

I. Penilaian Proses

Pada masa kini terdapat kekurangan mengenai cara-cara atau langkah-langkah

yang jelas dan ketara dalam penilaian program. Pendekatan yang lebih

sistematik akan dapat membantu sedikit sebanyak mengatasi masalah ini.

Penilaian program , dalam erti kata yang lebih mudah ialah pemeriksaan secara

sistematik dan jelas terhadap alternatif-alternatif untuk mencapai matlamat-

matlamat dan objektif-objektif yang hendak dicapai bagi sesuatu program.

Pada peringkat pelaksanaan, penilaian proses amat berguna dalam mengesan

jangkauan dan pencapaian program serta tahap pelaksanaannya. Penilaian ini

juga membantu dalam mengesan kekuatan dan kelemahan program,

termasuklah dalam mengenalpasti masalah yang berpontensi atau sedang

berlaku.

Antara elemen yang boleh dijadikan petunjuk atau indikator seperti berikut:-

a) Jumlah kehadiran peserta / kumpulan sasar

Jumlah kehadiran para peserta Program Promosi Kesihatan ini iaitu murid-murid

sekolah adalah di tahap memberangsangkan. Sepanjang tempoh program

berjalan, mereka menunjukkan minat yang mendalam untuk mengetahui dengan

lebih lanjut tentang obesity. Semasa program senamrobik dijalankan, mereka

memberikan kerjasama yang amat baik dengan menyertai senaman tersebut.

Bagi pihak ibu bapa pula, kedatangan mereka ke ceramah kesihatan adalah

baik. Ibu bapa menunjukkan minat semasa sessi soal jawab berlangsung

bersama pakar pemakanan.


24/28

b) Rekod pelaksanaan aktiviti - jumlah / bilangan aktiviti yang telah

dijalankan

Kami telah merancang sebanyak 3 aktiviti dan kesemua aktiviti yang dirancang

telah berjalan dengan jayanya. Kami telah mengadakan orientasi pemakanan

yang telah disampaikan oleh pakar pemakanan yang telah didatangkan khas

daripada Kementerian Kesihatan Malaysia. Aktiviti ini melibatkan ibu bapa dan

juga guru.

Senamrobik pula telah berjalan selama 2 hari setiap minggu iaitu pada hari

Selasa dan Khamis bermula jam 5.00 petang. Senamrobik ini telah diketuai oleh

pegawai daripada Jabatan Belia dan Sukan. Program nasihat pemakanan sihat

pula telah berlangsung pada hari Sabtu dan telah disampaikan oleh pegawai

daripada Jabatan Kesihatan.

2. Penilaian Impak

Penilaian yang digunakan untuk mengukur kesan program secara langsung atau

dalam kadar segera yang boleh digunakan pada sesuatu peringkat program yang

selesai dilaksanakan.

Oleh itu, penetapan objektif yang baik dan realistik memainkan peranan penting

dalam menentukan kejayaan program tersebut dengan memahami konsep objektif

SMART seperti yang dipaparkan dalamgambarajah berikut. Antara elemen yang

boleh dijadikan petunjuk atau indikator seperti berikut:-

Pencapaian objektif program

Pada akhir program, objektif yang dirancang dapat dicapai dimana murid

tahap 2 dapat mengurang sebanyak 5% daripada berat badan mereka.

Penilaian pengetahuan peserta

Penilaian pengetahuan peserta diukur dengan mengadakan kuiz dan soal

jawab dianatar murid dan guru pada setiap minggu semasa perhimpunan

mingguan.


25/28

Penilaian sikap, perasaan dan nilai peserta

Penilaian sikap dan perassan peserta dinilai melaui pemerhatian guru dan

perubahan tingkah laku murid.

Konsep objektif SMART

3. Penilaian Hasil (Outcome)

Penilaian yang digunakan untuk mengukur hasil atau perubahan yang dapat dicapai

dalam jangka masa panjang yang dapat dinilai dari segi peningkatan kualiti hidup, ekuiti

atau keadaan persekitaran.

Hasil yang dapat dilihat daripada program kesihatan ini adalah peningkatan kesedaran

murid dari segi pemakanan mereka. Dari pemerhatian yang dibuat, dapat dilihat

OBJEKTIF

SMART

Specific /

SpesifikTime Bond

/ Tempoh

masa

Realistic /

Sumber

mencukupi Achievable/ Boleh

dica ai

Measurera

ble / Boleh

diukur


26/28

bahawa murid-murid tahap 2 semakin bijak dan berhati-hati dalam memilih makanan

mereka. Ada diantara murid yang mula membawa bekal daripada rumah dan

melebihkan minuim air masak. Penglibatan mereka di dalam bidang sukan juga

semakin memberangsangkan dan mereka dilihat berlumba-lumba untuk meningkatkan

tahap kesihatan mereka dan mengamalkan gaya hidup yang lebih sihat.

3.8 FASA 8 Kesan Penilaian

Kesan penilaian pada fasa ini difokuskan kepada tingkah laku kesihatan yang Berjaya

diubah serta peningkatan pengetahuan mengenai kesihatan, sikap positif terhadap

kesihatan kendiri dan pengamalan gaya hidup sihat dikalangan murid.

Pemantauan dilaksanakan melalui pemerhatian dan tinjauan guru terhadap perubahan

tingkah laku murid yang banyak minum air kosong berbanding air yang bergula. Selain

daripada itu, didapati ramai murid yang mengurangkan pengambilan makanan yang

bergoreng dan berminayk sebaliknya mereka memilih makanan yang direbus ataupun

dikukus. Kebanyakan daripada murid sebelum program lebih menggemari minuman

yang bergula berbanding air kosong. Tetapi selepas beberapa aktiviti yang

dilaksanakan, murid-murid telah sedar tentang bahayanya minum air yang bergula

secara berlebihan.

Pihak sekolah juga telah mendapat kerjasama dan sokongan sepenuhnya daripada

pihak kantin sekolah. Pihak kantin kini lebih cakna dalam menyediakan makanan yang

berkhasiat dan sihat. Usaha ini telah sedikit sebanyak membantu menangani masalah

penyakit obesity dikalangan murid sekolah.

Perhimpunan mingguan menjadi tumpuan dan medan tumpuan para guru untuk

member nasihat dan peringatan kepada murid tentang penjagaan pemakanan dan

kesihatan diri mereka. Guru bertugas mingguan telah dipertanggungjawabkan untuk

memberi ulasan dan peringatan tentang penjagaan kesihatan diri mereka. Pemantauan

dan pemerhatian dari pihak guru akan diteruskan agar menjadi amalan berterusan

sehingga masa depan.


27/28

4.0 CADANGAN

Pihak sekolah boleh mempelbagaikan lagi aktiviti yang dijalanakan.

Pendedahan tentang obesity kepada murid sekolah adalah amat penting. Pihak

sekolah perlu merancang aktiviti yang menarik bagi menarik mina\t murid untuk

menyertai program kesihatan sebegini. Anatar program yang boleh dijalankan

adalah lawatan ke hospital ataupun klinim kesihatan, pertandingan-

pertandingan yang sesuai dengan program dan sebagainya.

Program sebegini patut diteruskan dan dipertingkatkan lagi pada masa

hadapan.

Kekurangan dana bukanlah satu perkara yang menghairankan. Ini adalah salah

satu factor dimana program seumpama ini tidak dapat dijalankan dengan

sempurna. Pihak sekolah perlu lebih giat mencari sponsor-sponsor dari orang

perseorangan bagi mencari dana bagi menjayakan program ini.

5.0 PENUTUP

Terdapat pelbagai isu yang dibangkitkan berkaitan dengan obesity dikalangan

kanak-kanak. Antara isu-isu yang dibangkitkan adalah desaklan kepada

pengusaha kantin disekolah-sekolah supaya tidak menjual makanan ringan.Cadangan yang kedua adalah supaya berat badan murid diukur dan dicata

setiap bulan oleh pihak sekolah yang tentu sahaja akan membebankan para

guru.

Kesimpulannya, setiap hal yang berkaitan dengan kanak-kanak tidak

seharusnya menjadi tanggungjawab pihak sekolah semata-mata. Pihak ibu

bapa dan masyarakat umum perlu juga bersama-sama memainkan peranan

dan berganding bahu untuk memastikan masalah obesity dikalangan kanak-

kanak dapat diatasi. Pihak kerajaan melalui Kementerian Kesihatan Malaysia

juga adalah amat penting dalam usaha ini. Media massa memainkan peranan

yang penting dengan mengadakan iklan-iklan atau kempen kesihatan di

televisyen. Penjelasan dan penerangan mengenai pemakanan sihat boleh

diberikan melalui anjuran pelbagai program dalam kempen untuk menyedarkan


28/28

masyarakat akan isu kesihatan ini. Semua itu adalah atas satu matlamat yang

sama, iaitu demi melahirkan generasi yang cerdas dan cergas dan tentu sahaja

dengan akal yang pintar dan fizikal yang sihat hasil daripada pemakanan yang

baik.

promosi prog kesihatan

Documents