J4011J4011

PNEUMATIK PNEUMATIK

&&

HIDRAULIKHIDRAULIK

TOPIK UNIT

1PENGENALAN KEPADA PNEUMATIK 1 2

2 SISTEM KERJA PNEUMATIK 3 4

3 REKABENTUK LITAR 5 6

4 KOMPONEN-KOMPONEN SISTEM HIDRAULIK

7

5LITAR ASAS HIDRAULIK 8 9

6 PEMBINAAN LITAR HIDRAULIK 10

7 PERMASALAHAN DALAM SISTEM HIDRAULIK

11

PENGENALAN PENGENALAN KEPADA KEPADA

PNEUMATIKPNEUMATIK

SISTEM PNEUMATIKSISTEM PNEUMATIK

 Pendahuluan ‘Pneu’ merupakan perkataan greek

bermaksud angin ‘matik’ bermaksud kuasa

Sistem Pneumatik adalah sistem bendalir yang menggunakan udara atau gas sebagai medium untuk penghantaran isyarat dan kuasa.

Semenjak tahun 1960 alat-alat atau komponen-komponen pneumatic yang dinamakan alat-alat fluidics ataupun alat berbendalir telah banyak digunakan untuk membuat keputusan (decision) atau untuk litar logik.

 

Sistem Pneumatik mengunakan udara termampat sebagai mediummindahan kuasa.Udara termampat adalah udara sekeliling yang telahdimampatkan dengan mengunakan pemampat udara kendalian motor letrik.Sistem Pneumatik banyak digunakan dalam pemasangan komponen elektronik .Sistem tersebut juga digunakan untuk mengerakkan bahagian ynag mencengkam rim roda semasa menukar tayar.

KEGUNAAN SISTEM PNEUMATIKKEGUNAAN SISTEM PNEUMATIK

i. Mesin memproses makanan.ii. Motor udara industri pemasangan komponen elektronik industri pemasangan komponen elektronikiii.iii. mesin memproses makananmesin memproses makananiv.iv. alat pneumatik seperti mesin gerudi, motor udara dan alat pneumatik seperti mesin gerudi, motor udara dan

lain-lain. lain-lain. v.v. Sebagai contoh, sistem pneumatik juga digunakan oleh Sebagai contoh, sistem pneumatik juga digunakan oleh

bas pada sistem pintu automatiknya dan juga pada bas pada sistem pintu automatiknya dan juga pada bahagian brekbahagian brek

vi.vi. Mengendalikan alat salingan contohnya penukul rivet, Mengendalikan alat salingan contohnya penukul rivet, penukul penyerpih, pengorek, pemecah konkrit dan penukul penyerpih, pengorek, pemecah konkrit dan sebagainya.sebagainya.

vii.vii. Menyediakan alatan berputar contohnya motor udara, Menyediakan alatan berputar contohnya motor udara, pencanai, gerudi, rearner, pam kendalian dan pencanai, gerudi, rearner, pam kendalian dan sebagainya.sebagainya.

viii.viii. Penyembur cat,minyak, racun serangga dan sebagainyaPenyembur cat,minyak, racun serangga dan sebagainyaix.ix. Mengendalikan omboh-omboh udara untuk penekan, Mengendalikan omboh-omboh udara untuk penekan,

pembuka pintu pengangkut, pencengkam dan pembuka pintu pengangkut, pencengkam dan sebagainyasebagainya

KEGUNAAN SISTEM PNEUMATIKKEGUNAAN SISTEM PNEUMATIK

i.i. Semburan udara untuk pembersihan lantai, alatan yang Semburan udara untuk pembersihan lantai, alatan yang berminyak atau kotorberminyak atau kotor

ii.ii. Mengisi tayar kenderaanMengisi tayar kenderaaniii.iii. Memulakan enjin diesel yang besarMemulakan enjin diesel yang besariv. Sistem Pneumatik banyak digunakan dalam pemasangan

komponen elektronik .v. Sistem tersebut juga digunakan untuk mengerakkan

bahagian ynag mencengkam rim roda semasa menukar tayar.

vi. Sitem pneumatic banyak digunakan di industri dalam bidang-bidang kawalan automatik, mesin-mesin pengeluaran automatik ataupun dalam bidang automasi kos rendah (low cost automation).

vii. Ia digunakan samaada secara berasingan atau digunakan secara combinasi dalam sistem lain seperti system elektrik dan atau sistem hidraulik satu sistem hybrid.

Gambarajah blok komponen sistem Gambarajah blok komponen sistem pneumatikpneumatik

PEMAMPAT UDARA

PENERIMA PENGERING UNIT SERVIS

INJAP KAWALAN

SILINDER

SUMBER :SMC Pneumatic

Pemampat UdaraPemampat Udara

alat yang digunakan untuk menyedut bendalir (udara) daripada ruang tekanan rendah dan kemudian memampatkan.

Berfungsi untuk mengumpulkan Berfungsi untuk mengumpulkan udara dan memampatkannya dari udara dan memampatkannya dari tekanan udara kasa ketekanan tekanan udara kasa ketekanan tertentu. Contohnya Pemampat tertentu. Contohnya Pemampat Putaran dan Pemampat salingan.Putaran dan Pemampat salingan.

Pengering UdaraPengering Udara

Berfungsi untuk mengeringkan udara Berfungsi untuk mengeringkan udara yang telah dimampatkan daripada yang telah dimampatkan daripada wap air sebelum udara dihantar ke wap air sebelum udara dihantar ke sistem untuk mengelakkan sistem untuk mengelakkan komponen pneumatik dari berkarat.komponen pneumatik dari berkarat.

Contohnya Pengeringan Serapan dan Contohnya Pengeringan Serapan dan Pengeringan Jerapan.Pengeringan Jerapan.

Penerima Penerima UdaraUdara

Berfungsi untuk menyimpan udara Berfungsi untuk menyimpan udara yang telah dimampat dan yang telah dimampat dan dikeringkan sebelum dihantar ke dikeringkan sebelum dihantar ke sistem. Penerima udara juga dikenali sistem. Penerima udara juga dikenali sebagai tabung udara. Ia juga boleh sebagai tabung udara. Ia juga boleh mengawal tekanan angin yang mengawal tekanan angin yang terdapat di dalamnya.terdapat di dalamnya.

Unit ServisUnit Servis Unit servis terdiri dari tiga komponen iaitu penapis, pengatur Unit servis terdiri dari tiga komponen iaitu penapis, pengatur

tekanan dan pelincir. Ianya berfungsi untuk mengawal tekanan tekanan dan pelincir. Ianya berfungsi untuk mengawal tekanan dan melincirkan udara sebelum dihantar ke sistem.dan melincirkan udara sebelum dihantar ke sistem.

FRLFRL• Filter (penapis)-Filter (penapis)- perlu untuk memastikan udara yang

digunakan bersih,kering dan berkenaan secara konstan• penapis udara digunakan untuk membersihkan udara penapis udara digunakan untuk membersihkan udara

termampat daripada segala kekotoran dan juga air terpeluwap termampat daripada segala kekotoran dan juga air terpeluwap yang terkumpul.yang terkumpul.

• Regulator(pengatur tekanan)-Pengatur tekanan merupakan Regulator(pengatur tekanan)-Pengatur tekanan merupakan injap penurun yang memastikan tekanan kerja yang besar injap penurun yang memastikan tekanan kerja yang besar berkeadaan malar walaupun terdapat ketidakseimbangan berkeadaan malar walaupun terdapat ketidakseimbangan dalam tekanan udara utama dan kadar penggunaan udara. dalam tekanan udara utama dan kadar penggunaan udara. Tekanan masukan hendaklah sentiasa lebih tinggi daripada Tekanan masukan hendaklah sentiasa lebih tinggi daripada tekanan keluaran.tekanan keluaran.

• Lubricator(pelincir)-Bekalan pelincir yang mencukupi Lubricator(pelincir)-Bekalan pelincir yang mencukupi diperlukan untuk peralatan pneumatik. Pemasangan saluran diperlukan untuk peralatan pneumatik. Pemasangan saluran dibuat secara perpaipan. Paip diperbuat daripada getah, dibuat secara perpaipan. Paip diperbuat daripada getah, plastik ataupun logam. Paip yang digunakan sebagai saluran plastik ataupun logam. Paip yang digunakan sebagai saluran gas tidak boleh digunakan sama sekali. Perkara-perkara gas tidak boleh digunakan sama sekali. Perkara-perkara penting yang mesti diperhatikan dalam pemasangan saluran penting yang mesti diperhatikan dalam pemasangan saluran paip ialah halaju aliran dan susutan tekanan dalam paip dan paip ialah halaju aliran dan susutan tekanan dalam paip dan sendi di sepanjang perpaipan utamasendi di sepanjang perpaipan utama

Injap Kawalan ArahInjap Kawalan Arah

Ianya berfungsi untuk mengawal arah Ianya berfungsi untuk mengawal arah gerakan penggerak.gerakan penggerak.

terdapat beberapa jenis injap antaranya ialah injap kawalan tekanan, injap kawalan kadar dan injap kawalan arah

PenggerakPenggerak Ianya merupakan komponen terakhir yang Ianya merupakan komponen terakhir yang

terdapat dalam sistem ini. Berfungsi untuk terdapat dalam sistem ini. Berfungsi untuk melakukan kerja sebagaimana yang telah melakukan kerja sebagaimana yang telah dikehendaki. Terdapat pelbagai jenis penggerak dikehendaki. Terdapat pelbagai jenis penggerak seperti rod keluar masuk, putaran dan nyalaan.seperti rod keluar masuk, putaran dan nyalaan.

alat untuk menukar tenaga pneumatic kepada tenaga mekanikal. Terdapat 2 jenis pengerak iaitu jenis silinder dan jenis motor. Contoh jenis silinder ialah piston, pelocok dan belos manakala jenis motor pula ialah piston jenis ram yang biasanya kita gunakan pada gerudi dan pengisar pneumatic.

kebaikan sistem pneumatikkebaikan sistem pneumatik Mudah disalurkan untuk jarak yang jauh dan mudah disimpan. Iaitu Mudah disalurkan untuk jarak yang jauh dan mudah disimpan. Iaitu

kebolehdapatannya tidak terbatas.kebolehdapatannya tidak terbatas. Udara tidak tertakluk kepada suhu dan tidak mudah terbakar.Udara tidak tertakluk kepada suhu dan tidak mudah terbakar. Dapat menyediakan cara yang berkesan untuk pendaraban daya, mudah Dapat menyediakan cara yang berkesan untuk pendaraban daya, mudah

diselaraskan dan tiada masalah beban.diselaraskan dan tiada masalah beban. Udara dapat menyediakan kebolehlenturan dalam kawalan mesinUdara dapat menyediakan kebolehlenturan dalam kawalan mesin Dapat memberikan sambutan yang cepat untuk memulakan dan Dapat memberikan sambutan yang cepat untuk memulakan dan

memberhentikan kawalan.memberhentikan kawalan. Udara tidak memerlukan aliran balik.Udara tidak memerlukan aliran balik. Udara adalah bersih, kebocorannya tidak akan mencemarkan persekitaran.Udara adalah bersih, kebocorannya tidak akan mencemarkan persekitaran. Isipadu udara rendah, jadi pergerakannya lebih laju berbanding dengan minyak Isipadu udara rendah, jadi pergerakannya lebih laju berbanding dengan minyak

hidraulik.hidraulik. Komponen sistem pneumatik mudah dibina jika dibandingkan dengan sistem Komponen sistem pneumatik mudah dibina jika dibandingkan dengan sistem

lain.lain. kuasa keluaran senang dikawal beban lebihan dibenarkan dan tidak merosakkan sistem anjal (flexible) dan senang diubahsuaikan kos pemasangan murah senang untuk dijaga

KeburukanKeburukan sistem pneumatik: sistem pneumatik:

Udara termampat memerlukan persediaan sistem yang teliti.Udara termampat memerlukan persediaan sistem yang teliti. Udara yang terkeluar dari proses pemampatan mengeluarkan bunyi yang Udara yang terkeluar dari proses pemampatan mengeluarkan bunyi yang

bising.bising. Walaupun kos penyenggaraannya rendah tetapi kos penyediaannya tinggi Walaupun kos penyenggaraannya rendah tetapi kos penyediaannya tinggi

(untuk membuang bahan cemar).(untuk membuang bahan cemar). Keperluan dayanya terhad, hanya dari 20 kN – 30 kN.Keperluan dayanya terhad, hanya dari 20 kN – 30 kN. Kebolehmampatan tidak dapat menghasilkan kelajuan piston yang malar Kebolehmampatan tidak dapat menghasilkan kelajuan piston yang malar

dan seragam.dan seragam. Untuk menjadi sumber kuasa, udara termampat boleh dikatakan mahal.Untuk menjadi sumber kuasa, udara termampat boleh dikatakan mahal. Ianya menggunakan banyak paip.Ianya menggunakan banyak paip. kecekapan yang rendah jika udara kotor ini akan merosakkan sistem udara yang tidak bersifat sebagai pelincir oleh itu peralatan cepat

haus. kuasa yang diperoleh adalah rendah

SIMBOL-SIMBOL PIAWAI BAGI SIMBOL-SIMBOL PIAWAI BAGI KOMPONEN PNEUMATIKKOMPONEN PNEUMATIK

KOMPONEN KETERANGAN SIMBOL

Pemampat pneumatik Sesaran tetap

Silinder pneumatik tindakan searah

Tanpa pegas

Kembalikan pegas

Silinder pneumatik tindakan dua arah

Satu rod

Dua rod

Injap 2/2 Dua liang tertutup

Dua liang terbuka

Komponen Komponen Keterangan Keterangan simbolsimbol

Injap kawalan berarah 2/2Injap kawalan berarah 2/2 Liang masuk Liang masuk terbukaterbuka

Liang masuk Liang masuk tertutuptertutup

Injap kawalan berarah 4/2Injap kawalan berarah 4/2 Dua arah aliranDua arah aliran

(satu ekzos)(satu ekzos)

Gerakan insaniGerakan insani

amam

ButangButang

TuilTuil

injakinjak

Gerakan mekanikGerakan mekanik Penguling Penguling

KOMPONEN KETERANGAN SIMBOL

Injap kawalan aliran Kawalan aliran bolehubah

Kawalan aliran satu arah sahaja

Kawalan aliran bolehubah bagi satu arah sahaja

Pengatur tekanan Bolehubah

Gerakan pneumatik Tekanan pada injap padu

Tekanan secara terus

KOMPONEN KETERANGAN SIMBOL

Gerakan elektrik dengan solenoid satu gelung

Dengan solenoid satu gegelung

Injap sehala Tanpa pegas

Dengan pegas

Penyeyap

Penapis Tanpa pengasing air

Dengan penapis air

Pengering udara

KOMPONEN KETERANGAN SIMBOL

Alat pelincir

Tolok tekanan

Punca udara dari pemampat

Saluran udara

Saluran panduan pneumatik

Sambungan saluran

LATIHAN LATIHAN PENGUKUHANPENGUKUHAN

Lukis dan labelkan :Lukis dan labelkan :

i.i. Injap kawalan 5/2Injap kawalan 5/2

ii.ii. Injap kawalan 4/2 N/OInjap kawalan 4/2 N/O

iii.iii. Injap kawalan 4/2 N/CInjap kawalan 4/2 N/C

Tamat Tamat

-kuliah 1--kuliah 1-