hak cipta dan perpustakaan. aktiviti perpustakaan 1.penyimpanan bahan fotokopi – keperluan oleh...

HAK CIPTA DAN

PERPUSTAKAAN

AKTIVITI PERPUSTAKAAN

1. PENYIMPANAN BAHAN FOTOKOPI – KEPERLUAN OLEH

PENSYARAH DAN PELAJAR.

2. MEMBUAT SALINAN BUKU DAN PENERBITAN LAIN.

3. BAHAN AUDIO VISUAL

4. BAHAN ELEKTRONIK

5. BAHAN ARKIB

6. PINJAMAN ANTARA PERPUSTAKAAN

2Hakcipta dan PerpustakaanNazura Abdul Manap

KENAPA MENJADI ISU HAKCIPTA?

• Pengurusan perpustakaan berurusan dengan hasilkarya hakcipta yang bukan dimilikki oleh institusi perpustakaan.

• Terdapat tanggungan atau liabiliti undang-undang ke atas pengurusan perpustakaan yang memelihara hak eksklusif pemilik hak cipta


TANGGUNGAN

• Tanggungan hakcipta ke atas pengurusan perpustakaan timbul apabila mana-mana hak eksklusif pemilik dilanggari.

• Perlanggaran hakcipta boleh berlaku melalui aktiviti yang dilakukan oleh pengurus perpustakaan.


PENGECUALIAN

• URUSAN / PENGGUNAAN WAJAR• PENGGUNAAN HASILKARYA HAKCIPTA DI BAWAH

KAWALAN KERAJAAN, ARKIB KEBANGSAAN, PERPUSTAKAAN NASIONAL, PERPUSTAKAAN NEGERI ATAU MANA-MANA PERPUSTAKAAN AWAM DAN INSTITUSI PENDIDIKAN , SAINTIFIK ATAU PROFESIONAL YANG MANA DINYATAKAN OLEH MENTERI DALAM ARAHANNYA.


URUSAN/PENGGUNAAN YG WAJAR• Tiada definisi khusus diberikan.• Wbp kes-kes yang telah diputuskan di mahkamah dapat

membantu dalam menentukan elemen urusan wajar.• 4 perkara perlu dilihat:

– Tujuan penggunaan hasilkarya hakcipta– Sifat hasilkarya– Jumlah dan Bahagian Penting yang diambil– Kesan penggunaan kepada pasaran hasilkarya hakcipta

tersebut.


TUJUAN PENGGUNAAN

• Tujuan penggunaan perlu terhad kepada pembelajaran persendirian, penyelidikan tanpa keuntungan, kritik, semakan atau laporan kejadian semasa.

• Perpustakaan- biasanya tidak menjalankan aktiviti di atas kecuali dalam kes-kes tertentu seperti membenarkan pelajar membuat salinan atau memberi pelajar salinan bagi tujuan tersebut.

• Wbp, penggunaan pengecualian ke atas perpustakaan IPTA boleh digunapakai ianya dibuat secara wajar.

• Secara wajar bermaksud tiada keuntungan dan tiada yuran dikenakan bagi persembahan atau permainan kepada awam.


SIFAT HASIL KARYA HAKCIPTA• Perlu dilihat samada :-

– Hasilkarya telah terbit atau tidak. (hkarya tidak diterbitkan lebih sukar menggunapakai dalihan urusan wajar).

– Bahan hakcipta itu telah ‘out of print’.– Hasilkarya fakta atau seni ( h/k seni lebih sukar mengguna pakai

dalihan urusan wajar)


JUMLAH / BAHAGIAN PENTING• Lebih banyak bahagian hasilkarya diambil, makin sukar

dalihan urusan wajar diguna pakai.• Sekiranya jumlah yang diambil melebihi jumlah yang

munasabah ( hampir 50% drpd keseluruhan hkarya), dalihan urusan wajar sukar diguna pakai.

• Sekiranya bahagian yg diambil itu amat penting sehingga menjejaskan keuntungan ekonomi pemilik, ini juga menyukarkan penggunaan dalihan ini.


KESAN DI PASARAN

• Tidak memberi menjejaskan kepentingan sah pemilik hakcipta.


PENYIMPANAN SALINAN

• Penyimpanan salinan bahan hakcipta oleh pensyarah bagi kegunaan pelajar.

• Pengurus perpustakaan mungkin membuat beberapa salinan bagi kegunaan pelajar.


MEMBUAT SALINAN

• Salinan bahan hakcipta boleh dibuat oleh pengurus perpustakaan asalkan memenuhi 4 syarat tersebut.

• Berapa lama salinan tersebut boleh disimpan di perpustakaan?

• Biasanya 1 semester, sekiranya lebih drpd itu, maka kebenaran drpd pemilik perlu diperolehi.

• Berapa salinan boleh dibuat? Seberapa banyak bagi keperluan pelajar untuk akses kepada bahan.

• Kebenaran membuat salinan fotokopi perlu nyatakan ( dlm bentuk notis) bahawa pelajar tidak boleh membuat salinan lebih dari yang munasabah. Ini untuk mengelakkan pengurus perpustakaan atau institusi bertanggungan.


BAHAN AUDIO VISUAL

• Membuat salinan kepda bahan audio visual bagi memenuhi permintaan pengguna perpustakaan.

• Membuat ‘master recording’, biasanya tidak lebih 6 bahagian drpd satu-satu lagu.

• Membuat ‘slides’ drpd gambar dalam buku- penggunaan gambar agak sukar berbanding bahan bersaskan fakta, seperti artikel.

• Membuat salinan keseluruhan rakaman video- bukan urusan yang wajar. Perlu mencari alternatif lain seperti menayangkan rakaman serentak kpd pelajar dalam kuliah.


• Tayangan audio visual kepada umum, adakah dibenarkan?

• Umum- bukan maksud persendirian atau kegunaan domestik.

• Tayangan audio visual di perpustakaan walaupun umum tetapi tidak berasaskan keuntungan , maka ia adalah urusan yang wajar.


BAHAN ELEKTRONIK

• Memindahkan bahan hakcipta dalam bentuk digital.• Selain pindahan kepada bentuk digital, ada kalanya

salinan elektronik bahan ditayangkan kepada awam dalam ‘portal’.

• Perlu memenuhi 4 syarat yang dinyatakan, barulah urusan wajar boleh menjadi dalihan.


BAHAN ARKIB

• Arkib boleh terdiri dari :-– Bahan yang telah diterbitkan.– Bahan yang tidak diterbitkan.

• Bagi bahan yang belum diterbitkan tujuan diarkibkan adalah bagi memelihara atau keselamatan dan perlu ada salinan dalam koleksi perpustakaan.

• Bagi bahan yang telah diterbitkan , tujuan diarkibkan adalah bagi mengganti salinan yang mereka pernah ada dalam koleksi. Salinan asal mungkin telah rosak, hilang atau musnah mahu pun telah tidak dicetak lagi.

• Maka salinan dibenarkan dalam keadaan ini.


• Alasan yang sama juga diguna pakai bagi salinan audio visual dan salinan elektronik.


PINJAMAN ANTARA PERPUSTAKAAN• Pengurus perpustakaan akan bertindak sebagai

pemohon atau penerima permohonan.• Pinjaman antara perpustakaan boleh membawa kepada

isu hakcipta apabila:-– Memohon salinan keseluruhan buku– Memohon salinan keseluruhan jurnal– Memohon artikel daripada jurnal.– Menerima permohonan bagi keseluruhan salinan buku.– Menerima permohonan bagi salinan jurnal.


• Dalam mengelakkan pelanggaran hakcipta pengurus perpustakaan perlu memastikan:-– Salinan yang dipohon tidak boleh diperolehi dengan harga yang

berpatutan.– Penggunaannya bagi tujuan pembelajaran persendirian atau

pun penyelidikan tanpa keuntungan.


TERIMA KASIH


hak cipta dan perpustakaan. aktiviti perpustakaan 1.penyimpanan bahan fotokopi – keperluan oleh...

Documents