UNDANG-UNDANG PERANCANGAN BANDAR DI SEMENANJUNG MALAYSIA, PELAKSANAAN DAN KEBERKESANNANNYA

Abdul Rasyid Bin ZainalSPACE

Universiti Teknologi MalaysiaKuala Lumpur

1.0 FALSAFAH DAN KONSEP PERANCANGAN BANDAR DAN DESA

Suatu masa dahulu tuan punya tanah bebas mengerjakan tanah-tanah mereka untuk kegunaan

masing-masing. Sekatan yang ada hanyalah pada undang-undang lazim (common law) atau adat ke

atas hakmilik tanah seperti hak laluan dan sekatan kepentingan di atas tanah itu. Umumnya, pemilik

tanah bebas menggunakan tanah mereka dengan apa cara pun yang berfaedah dan ekonomik. Pihak

berkuasa tidak ada kuasa untuk masuk campur dalam urusan penggunaan dan pembangunan tanah

pemilik itu.

Kebebasan ini telah menimbulkan beberapa masalah kepada penguasa tempatan yang hendak

mentadbir dan memajukan kawasan di bawah pentadbirannya. Masalah yang ketara wujud ialah

Penggunaan dan pembangunan tanah yang tidak teratur dan Tiada panduan kepada penggunaan

dan pembangunan tanah untuk meningkatkan kualiti persekitaran fizikal. Keadaan ini telah

menerbitkan keperluan supaya hak kebebasan individu ke atas penggunaan dan pembangunan

tanah dikawal demi kepentingan awam. Dengan lain perkataan perancangan fizikal atau

perancangan bandar dan desa telah menerbitkan kepentingan awam yang dapat mengatasi

kepentingan individu.

Umumnya aktiviti merancang bandar dan desa bertujuan untuk :

a. Menyelesaikan berbagai masalah permintaan bagi penggunaan tanah supaya mencapai suatu

susunan gunatanah yang konsisten, seimbang dan teratur.

b. Mewujud dan mempertingkatkan persekitaran fizikal yang baik, bagi menggalakkan

penghidupan yang sihat dan bertamadun.

c. Menyediakan asas ke arah kehidupan masyarakat moden dan mempertingkatkan taraf sosial

dan ekonomi rakyat.

2.0 KEPENTINGAN MERANCANG BANDAR

Perancangan bandar adalah amat penting di dalam mewujudkan persekitaran yang lestari ataupun

manpan. Antara kepentingan utama bidang perancangan bandar adalah :

a) untuk mewujudkan suasana kehidupan manusia yang berkualiti dan mampan melalui gabungan

alam bina dan alam sekitar yang harmoni;

b) mengawal pembangunan dari segi kegunaan tanah, alam sekitar dan sebagainya;

c) Melalui perancangan yang baik dan sempurna sekaligus dapat melahirkan suatu masyarakat

yang harmoni dan bertamadun.

3.0 PERANCANGAN BANDAR DI SISI PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Aktiviti perancangan bandar dan desa diletakkan di dalam Jadual Kesembilan di bawah Senarai

Bersama dalam Perlembagaan Persekutuan. Ini bermakna kedua-dua kerajaan persekutuan dan

kerajaan negeri sama-sama bertanggungjawab ke arah mempastikan pemeliharaan, pemantauan

dan penggunaan tanah dan bangunan yang teratur, sihat dan selamat untuk kesejahteran rakyat di

seluruh Semenanjung Malaysia.

Bagi tujuan penyelarasan kuasa dan tanggungjawab pula Perlembagaan Persekutuan menetapkan

Parlimen selaku badan perundangan di peringkat persekutuan boleh membuat undang-undang bagi

maksud memberi kuasa eksekutif dalam hal ehwal perancangan bandar dan desa kepada badan

pemerintah di peringkat persekutuan.

Di peringkat persekutuan Menteri bertanggungjawab dalam hal ehwal perancangan bandar dan desa

ialah Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan. Selaku ahli Jemaah Menteri beliau juga

bertanggungjawab dalam dasar berkaitan dengan pemeliharaan, penggunaan dan pemajuan tanah

dan bangunan seluruh negara.

Ringkasnya Menteri mempunyai peranan untuk memastikan Pihak Berkuasa Negeri dan pihak

berkuasa perancang tempatan (PBPT) menjalankan tanggungjawab masing-masing di bawah Akta

serta memberi pihak berkuasa perancang tempatan dan semua pihak yang terlibat dalam aktiviti

pembangunan, panduan berhubung pemeliharaan, penggunaan dan pemajuan tanah dan bangunan

melalui kenyataan-kenyataan dasar kerajaan.

Di peringkat negeri pula badan perundangan negeri boleh mengadakan undang-undang bagi

perancangan bandar dan desa untuk negeri itu. Walau bagaimanapun, Perlembagaan Persekutuan

menetapkan jika terdapat percanggahan undang-undang di antara Kerajaan Persekutuan dan

Kerajaan Negeri, maka undang-undang yang dibuat oleh Kerajaan Persekutuan hendaklah mengatasi

setakat yang bercanggah itu.

Bagi Sabah dan Sarawak ia mempunyai undang-undang perancangannya sendiri. Manakala bagi

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Akta (Perancangan) Wilayah Persekutuan 1982 (Akta 267)

adalah terpakai baginya.

Majlis Negara Kerajaan Tempatan

Kementerian Perumahan DanKerajaan Tempatan

Jabatan Perancangan Bandar danDesa Semenanjung Malaysia.

Jawatankuasa Perancang Negeri

Jabatan Perancangan Bandar danDesa Negeri

Pihak Berkuasa Tempatan

Rajah 1.0 : Carta aliran Sistem Perancangan Bandar

4.0 AKTA 172

Aktiviti perancangan bandar di Malaysia adalah berlandaskan

kepada Perlembagaan Persekutuan yang menetapkan

tanggungjawab perancangan Bandar dan desa hendaklah dijalankan

bersama antara Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri . Digubal

oleh Parlimen di bawah Perkara 74(1), 76(4) dan 80(2)

Perlembagaan Persekutuan. Ianya merupakan suatu akta bagi

pengawalan dan pengawal seliaan mengenai perancangan bandar

dan desa di Semenanjung Malaysia. Pada awalnya Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976 (Akta 172) digubal menurut Perkara 76(4)

Perlembagaan Persekutuan untuk mempastikan persamaan undang-

undang dan dasar dan peraturan yang sempurna bagi perancangan

bandar dan desa dalam kawasan-kawasan pihak berkuasa tempatan

dalam Negeri-negeri di Semananjung Malaysia.

a) Akta Perancangan Bandar Dan Desa, 1976 (Akta 172) digubal bagi mewujudkan satu sistem

kawalan dan peraturan perancangan yang teratur serta seragam di dalam mengawal

pembangunan di setiap kawasan pentadbiran Pihak Berkuasa Perancang Tempatan (PBPT) di

Semenanjung Malaysia.

b) Memberikan tanggungjawab yang besar kepada PBPT di dalam mentadbir sistem pengawalan

perancangan dan seterusnya meluluskan permohonan-permohonan pembangunan berdasarkan

prosedur kebenaran merancang (KM).

Akta 172 juga dibuat atas beberapa tujuan yang penting bagi membantu para perancang bandar

dalam pelaksanaan sistem perancangan yang efesyen di Semenanjung Malaysia. Antaranya

bertujuan :

a) untuk mengekalkan hubungan yang baik yang sedia wujud antara Kerajaan Persekutuan dan

Kerajaan Negeri dalam hal ehwal perancangan bandar dan desa.

b) untuk memperseimbangkan kuasa antara Kerajaan Persekutuan atau Kerajaan Negeri.

c) untuk memantap dan meningkatkan keberkesanan tindakan pemeliharaan, penggunaan dan

pemajuan semua tanah dan bangunan.

d) untuk sesuatu aktiviti pembangunan itu mendapat pandangan yang menyeluruh sebelum

dibenar untuk dilaksanakan.

Peruntukan secara langsung mengenai perancangan Bandar ini jelas dinyatakan dalam Akta

Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172) Terdapat juga peruntukan undang-undang lain yang

berkaitan dengan perancangan bandar bagi menyokong dan membantu aktiviti perancangan bandar

agar berjalan dengan lebih berkesan . Bidang dan aktiviti perancangan adalah sesuatu yang luas dan

bersifat menyeluruh. Undang-undang sokongan bagi perancangan bandar ini adalah penting dalam

menjalankan sesuatu tindakan undang-undang ke atas sesuatu perkara .

Peruntukan undang-undang lain ini hanya berbentuk am terhadap perancangan bandar. Bagi aktiviti

perancangan bandar yang sebenar perlulah merujuk sepenuhnya kepada Akta 172 Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976 (Akta 172). Akta 172 diluluskan oleh Parlimen Kerajaan Malaysia pada tahun

1976 bertujuan mengadakan kawalan dan peraturan yang sempurna bagi perancangan bandar

Sepanjang tahun tersebut hingga kini, Akta 172 telah menempuhi beberapa pindaan dan

pengubahsuaian. Pindaan ini dilakukan bagi memperbaiki dan mengemaskini agar selaras dengan

keadaan masa. Akta 172 secara ringkasnya adalah peruntukan undang-undang yang mengandungi

perkara berkaitan perancangan bandar dan desa mengenai siapa yang berperanan dan

bertanggungjawab, bidang tugas yang terkandung, kesalahan dalam perancangan bandar dan lain-

lain perkara

5.0 SEJARAH PENUBUHAN

Perkhidmatan perancangan bandar di malaysia telah melalui satu laluan kronologi yang panjang iaitu

seawal tahun 1801 dan mula diperkenalkan di Pulau Pinang. Berikut adalah kronologi penubuhan

sistem perancangan bandar di Semenanjung Malaysia :

a) Perkhidmatan terawal perancangan bandar di Tanah Melayu

Tahun 1801 - Penubuhan Jawatankuasa Penilai (Committee of Assessors) di Pulau Pinang bagi

menjalankan perkhidmatan awal perancangan Bandar. Telah menyusun atur bandar kepada keadaan

yang paling sesuai untuk keadaan penduduk. Merupakan rekod-rekod terawal untuk

memperkenalkan aktiviti perancangan bandar di negara ini.

b) Keperluan perkhidmatan perancangan bandar

Tahun 1912 - W.F. Nutt memohon Majlis Persekutuan (Federal Council) Negeri-negeri Melayu

Bersekutu (F.M.S) mengambil tindakan terhadap pembangunan dan perluasan perbandaran yang

tidak terancang. Tahun 1913 - Satu perundangan perancangan bandar disediakan supaya bandar

tersebut dapat disusun aturkan mengikut kawasan perkedaian dan lain-lain aktiviti (Federal Council),

1913) di Kuala Lumpur. E.L. Brockman (Chief Secretary) telah mengumumkan penubuhan

Jawatankuasa Perancang Bandar yang berkuatkuasa bagi kawasan Kuala Lumpur dengan bertujuan

untuk menjalankan perkhidmatan perancangan bandar.

c) Permulaan sistem perancangan secara formal

3 September 1920 - Kerajaan British di Tanah Melayu memohon supaya Government Town Planner,

Charles Reade dari Kerajaan Australia Selatan datang ke Tanah Melayu 18 Januari 1921 - Pejabat

pertama terletak di bangunan Secretariat, Kuala Lumpur Dari 1921 hingga 1927 Reade telah dibantu

oleh pegawai-pegawai Juru Ukur dan Jurutera Awam yang dipinjam dari Jabatan Ukur dan Jabatan

Kerja Raya. Pegawai Tadbir dari Pejabat Tanah juga telah dilibatkan dalam mentadbir aktiviti

perancangan semula dan agihan lot sebagai Town Planning Administrator. Tahun 1923 -

Penggubalan Enakmen Perancangan Bandar yang memperkenalkan General Town Plans dan

menjalankan aktiviti penyusunan semula lot-lot (replanning and redistribution) di Kuala Lumpur dan

di beberapa pekan di F.M.S. Susunatur bandar baru pertama telah disediakan di Kuala Kubu Baru

pada tahun 1924 bagi menempatkan semula pekan lama di Ampang Pechah yang sering dilanda

banjir. Enakmen Perancang Bandar 1927 telah digubal mengganti Enakmen 1923 di mana

Jawatankuasa Perancang Bandar telah dimansuhkan dan aktiviti perancangan telah diperkukuhkan

Pada penghujung tahun 1929, jabatan telah mempunyai lima pegawai perancang bertauliah dari

Britain dan ditempatkan di F.M.S. Dengan persaraan Reade pada 1929, R.P Davis menjadi ketua

jabatan. Semua pegawai perancang bandar telah ditamatkan perkhidmatan. Tahun 1933 - Khidmat

Perancangan berpusat di Kuala Lumpur di mana tugas-tugas perancangan hanya meliputi Negeri-

Negeri Melayu Bersekutu.

d) Senario ketika perang dunia kedua

Tahun 1941, jabatan terpaksa ditutup akibat Perang Dunia Kedua dan dibuka semula di bawah

pentadbiran Jepun. Dibuka semula pada 3 Mei 1944 sebagai sebahagian daripada Jabatan Kerja Raya

sehingga T.H.H. Hancock seorang Arkitek dan Jururancang, tiba pada September 1946.

e) Senario selepas perang dunia kedua

Selepas tamatnya Perang Dunia Kedua, aktiviti jabatan diperluaskan merangkumi kawasan-kawasan

Lembaga Bandaran dan Majlis Bandaran di dalam Malayan Union dan jawatan pegawai perancang

dikenali sebagai Pegawai Perancang Bandar Malayan Union. Selepas T.H.H. Hancock, T.A.L

Concannon telah mengambil alih dan di antara tahun 1955 hingga 1956 beliau telah menubuhkan

tiga pejabat wilayah iaitu di Johor Bahru, Ipoh dan di Pulau Pinang. Pejabat di Kuala Lumpur kekal

sebagai ibu pejabat di samping menjalankan tugas-tugas perancangan bagi Negeri Selangor, Negeri

Sembilan dan Pahang. Pelan susun atur perumahan FELDA dan bandar baru Petaling Jaya diletak di

bawah penyeliaan T.A.L. Concannon sehingga seorang jurutera kanan diperolehi pada penghujung

tahun 1954 iaitu Francis McWilliams (yang kemudiannya menjadi Datuk Bandar London dari 1992-

1993).

f) Senario bidang perancangan selepas merdeka

Sistem perkhidmatan perancangan telah dijalankan berdasar kepada dua peringkat iaitu

Persekutuan dan Negeri di bawah "senarai bersama" (concurrent list) Perlembagaan Persekutuan.

Selaras dengan ini, organisasi jabatan telah disusun semula dengan mengadakan pejabat-pejabat di

peringkat negeri di seluruh Semenanjung Malaysia. Ini telah dilaksanakan secara berperingkat mulai

tahun 1958. Dato' Rosli Buyong menjadi Ketua Pengarah pada tahun 1970. Unit Landskap

ditubuhkan pada tahun 1981 (kemudian menjadi Jabatan Landskap Negara pada tahun 1996).

g) Perancangan Bandar di sekitar tahun Tahun 1990an

Sekitar tahun 1990an, Rancangan Tempatan rancak disediakan oleh pejabat-pejabat cawangan

rancangan pembangunan. Pelan Susunatur Putrajaya dan Cyberjaya telah dirancang pada awal tahun

90an. Pindaan Akta Perancangan Bandar dan Desa telah dibuat menyentuh aspek-aspek

pemeliharaan alam sekitar, fizikal, topografi, landskap dan pemeliharaan pokok (Akta A933) dan Akta

Perancangan Bandar (Akta 538) juga digubal untuk mengawal mutu profesionalisme para pengamal

perancang bandar. Pada tahun 1990an tumpuan juga diberikan kepada perancangan mapan melalui

penyediaan Doktrin Perancangan Sejagat dan juga pelbagai Garis Panduan Perancangan bagi rujukan

dan panduan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT). Perancangan kawasan-kawasan sensitif alam sekitar

(KSAS) telah dijalankan melalui pewujudan garis panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar. Negeri

Selangor telah mempelopori dengan mengambil inisiatif dengan melaksanakan Agenda 21, Strategi

Pembangunan Mapan Selangor. Teknologi Sistem Maklumat Geografi (GIS) telah diterapkan dalam

penyediaan rancangan pemajuan. Penyelidikan indikator bandar mapan melalui program Malaysia

Urban Indicator Network (MURNInet) telah dijalankan pada penghujung 90an dan diperkembangkan

pada tahun-tahun berikutnya.

h) Tahun 2000 sehingga 2010

Pada tahun 2001, Akta Perancang Bandar telah dipinda bagi mengimbangi kuasa kerajaan

persekutuan dengan kerajaan negeri dalam hal ehwal perancangan bandar dan desa. Antara perkara

baru ialah kewujudan Majlis Perancangan Fizikal Negara (MPFN), Jawatankuasa Perancang Wilayah,

Rancangan Fizikal Negara, kewajipan untuk berunding, nasihat MPFN tentang (a) pembangunan

bandar baru lebih dari 10 000 penduduk atau lebih dari 100 hektar (b) pembangunan di puncak atau

lereng bukit dalam kawasan sensitif alam sekitar, dan (c) pembinaan apa-apa infrastruktur atau

kemudahan utama. Rekabentuk dan penilaian opsyen-opsyen pembangunan telah dilaksanakan

menggunakan teknik-teknik sains pemutusan (decision science) dan GIS. Contoh teknik ialah multi-

criteria decision making (MCDM).

Akta Perancangan Bandar Dan Desa 1976 (Akta 172) telah dipinda lagi pada tahun 2007 dan dikenali

dengan nama Akta A1313. Akta ini dipinda dengan memasukkan peruntukan berhubung dengan

pengurusan sisa pepejal terkawal dan pembersihan awam.

Tujuan meminda Subseksyen 22(2) Akta 172 ialah untuk membolehkan pihak berkuasa perancang

tempatan mengambil kira peruntukan Akta Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam 2007

[Akta 672] semasa menguruskan sesuatu permohonan untuk mendapatkan kebenaran merancang.

Akta 672 ini telah diwartakan pada 30 Ogos 2007.

Ringkasan kronologi penubuhan jabatan dan perundangan perancangan

1921 - Jabatan Perancang Bandar di Kuala Lumpur ( 18 Januari 1921 )

1923 - Enakmen Perancang Bandar

1925 - Cawangan Jabatan Perancangan Bandar di Ipoh (16 Februari 1925 )

1927 - Enakmen Perancang Bandar (ganti 1923)

1937 - Enakmen Lembaga Bandaran (CAP 137)

1947 - Perang Dunia Kedua, semua pejabat ditutup

1956 - Pejabat-pejabat wilayah di Johor Bahru, Ipoh dan Pulau Pinang

1958 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Perak

1958 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Johor

1958 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Selangor

1959 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri P.Pinang

1960 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Pahang

1963 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Kelantan

1965 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Kedah

1969 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Terengganu

1974 - Unit Perancangan Bandar-Bandar Baru di Kuantan

1976 - Akta Perancangan Bandar dan Desa

1977 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Melaka

1978 - Jabatan Perancangan Bandar Negeri Perlis

1981 - Unit Landskap ditubuhkan di Ibu Pejabat

1987 - Pejabat-Pejabat Cawangan Rancangan Pembangunan di Alor Setar, Kuala Lumpur, Melaka dan

Kuantan

1990 - Bhg. Penyelarasan dan Pengawasan Taman-Taman Awam ditubuhkan di Ibu Pejabat

1995 – Pindaan Akta Perancang Bandar (Akta 538)

1996 - Akta Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan) 1995 (Akta A933)

1996 - Jabatan Landskap Negara

2001 - Akta Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan) 2001 (Akta A1129)

2007 - Akta Perancangan Bandar Dan Desa (Pindaan) 2007 (Akta A1313)

6.0 PELAKSANAAN AKTA 172

Pada peringkat perlaksanaan ini setiap agensi kerajaan yang bertanggungjawab menyediakan

rancangan pembangunan secara automatik ditugaskan untuk melaksanakan rancangan tersebut.

Pelaksaan rancangan merupakan kegiatan untuk menjalankan kerja-kerja bagi menyiapkan program

atau projek tertentu. Banyak usaha perancangan tertumpu pada peingkat ibu pejabat kementerian,

jabatan dan perbadanan awam. Tumpuan kegiatan pelaksanaan pula adalah di peringkat cawangan

agensi di negeri, daerah, mukim dan kampung. Sungguhpun demikian ibu pejabat jabatan dan

perbadanan awam bertanggungjawab bagi mengawasi segala kegiatan pelaksanaan yang dijalankan

oleh cawangan masing-masing. Sekiranya cawangan menghadapi masalah yang tidak dapat

diselesaikannya masalah-masalah tersebut akan dikemukakan kepada pihak ibu pejabat.

6.1 pelaksanaan di peringkat persekutuan

Pada peringkat perlaksanaan ini, antara rancangan pembangunan yang disediakan adalah

Rancangan Fizikal Negara.

a) Rancangan Fizikal Negara

Rancangan Fizikal Negara (RFN) adalah merupakan suatu pernyataan bertulis yang

merumuskan dasar-dasar strategik bagi menentukan arah tuju pemajuan fizikal dan

pemuliharaan bagi seluruh Semenanjung Malaysia. Rancangan Fizikal Negara telah

diluluskan oleh Majlis Perancang Fizikal Negara pada 26 April 2005. Kelulusan ini bermakna,

Rancangan Fizikal Negara kini perlu dijadikan panduan perancangan fizikal dan dilaksanakan

di peringkat persekutuan dan Negeri di seluruh Semenanjung Malaysia, dan seterusnya:

a) Dasar-dasar Rancangan Fizikal Negara perlu diselaraskan dengan dasardasar sektoral

lain yang berkaitan.

b) Cadangan-cadangan Rancangan Fizikal Negara perlu diperincikan di peringkat

Rancangan Struktur Negeri dan Rancangan Tempatan bagi menjadi asas

pembangunan semua negeri, dan

c) Cadangan-cadangan Rancangan Fizikal Negara perlu dijadikan panduan oleh agensi

persekutuan dan negeri dalam pembentukan program dan projek Rancangan

Malaysia Lima Tahun.

Rancangan Fizikal Negara berfungsi dalam mengukuhkan perancangan negara melalui

dimensi reruang dalam polisi ekonomi negara, menyelaras agensi sektoral melalui

penyediaan peruntukan reruang dalam polisi sektoral, membentuk rangka kerja untuk

perancangan di peringkat negeri dan tempatan dan membentuk polisi perancangan fizikal.

Selain daripada itu antara tema Rancangan Fizikal Negara ialah :

a) Pembentukan kerangka spatial negara.

b) Peningkatan daya saing ekonomi negara. Pemodenan sektor pertanian.

c) Pengukuhan pembangunan pelancongan. Pengurusan petempatan

d) manusia. Pemuliharaan sumber semulajadi dan alam sekitar.

e) Penyepaduan rangkaian pengangkutan negara.

f) Penyediaan infrastruktur yang bersesuaian

Rancangan Fizikal Negara hendaklah dikaji semula setiap lima tahun seiring dengan kajian

semula Rancangan Pembangunan Lima Tahun Negara, atau jika dan apabila diarahkan oleh

Majlis Perancang Fizikal Negara.

6.2 Pelaksanaan di peringkat kerajaan negeri

Dalam sistem perancangan di peringkat negeri ianya adalah serupa dengan sistem yang

terdapat di peringkat persekutuan di mana ianya melibatkan aspek penggubalan dasar,

perancangan, pelaksanaan, penyelarasan dan penilaian. Adalah menjadi kebiasaan bahawa

pihak kerajaan negeri mengambilkira dasar-dasar yang wujud di peringkat persekutuan

sebelum sesuatu dasar negeri dibentuk. Dalam konteks ini, Dasar Ekonomi Baru merupakan

asas yang penting yang menjadi panduan utama pembentukan dasar peringkat negeri.

Pembentukan dasar-dasar awam negeri dilakukan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri

yang para anggotanya terdiri daripada ahli-ahli Dewan Undangan Negeri serta dibantu oleh

beberapa orang pegawai kanan kerajaan, iaitu Setiausaha Kerajaan Negeri. Namun begitu

sebelum sesuatu dasar itu dibentuk, Kerajaan Negeri juga menubuhkan jawatankuasa-

jawatankuasa tertentu untuk mengkaji sesuatu dasar sebelum dikemukakan kepada Majlis

Mesyuarat Kerajaan Negeri. Untuk rancangan lima tahun, Unit Perancang Ekonomi, di

Jabatan Perdana Menteri merupakan penggerak utama yang mengambil inisiatif

mengumpulkan maklumatmaklumat yang dikehendaki dari semua negeri. Unit ini akan

menghubungi semua Kerajaan Negeri melalui Setiausaha Kerajaan Negeri dan memberitahu

bahawa tiap-tiap negeri supaya menyediakan kertas-kertas tertentu bagi menyatakan

projek-projek pembangunan dan keperluan-keperluan lain yang perlu dimasukkan ke dalam

Rancangan Malaysia Lima Tahun itu. Di peringkat Negeri pula, setiausaha Kerajaan Negeri

akan memberi arahan kepada semua Pegawai Daerah bagi negeri itu supaya membuat

rundingan dan mengemukakan projek-projek pembangunan yang dikehendaki dalam

sesebuah daerah atau jajahan. Di peringkat Daerah pula, pegawai daerah selaku Pegerusi

Jawatankuasa Pembangunan dan tindakan Daerah dan Jawatankuasa Kerja Perancangan

Daerah akan meminta setiap ketua jabatan yang ada diperingkat daerah supaya supaya

mengemukakan projek-projek pembangunan sebagai projek jabatan itu.

Pada lazimnya, sesebuah jabatan itu akan mengemukakan kertas kerja untuk menyebutkan

projek-projek yang dikehendaki, anggaran harganya dan tempat pembinaannya. Kertas kerja

yang disiapkan itu akan dibincangkan oleh ketua-ketua jabatan dan pegawai daerah yang

semuanya menjadi ahli kepada kedua-dua awatankuasa tersebut. Segala keputusan dan

kertas kerja yang berkaitan akan diserahkan dan kertas kerja yang berkaitan akan diserahkan

kepada Pegawai Kemajuan Negeri.

Pegawai Kemajuan Negeri seterusnya akan meneliti semula perakuan-perakuan yang

diperolehi daripada semua daerah dan akan membawanya ke dalam perbincangan yang

akan diadakan di peringkat negeri. Badan peringkat negeri yang akan membincangkan

permohonan projek-projek itu ialah, Jawatankuasa Pembangunan Negeri yang

mempengerusikan oleh Menteri Besar Besar atau Ketua Menteri. Setiausaha Kerajaan

Negeri berfungsi selaku Timbalan Pengerusi dan Pegawai Kemajuan Negeri pula menjadi

setaiusaha jawatankuasa tersebut. Ketua-ketua Jabatan di peringkat negeri serta beberapa

orang wakil rakyat menjadi anggota jawatankuasa ini. Segala perakuan mengenai

pembangunan di peringkat negeri itu akan diserahkan kepada Perbendaharaan dan Unit

Penyelarasan Perlaksanaan, Jabatan Perdana Menteri.

Pendekatan perancangan yang kerap diamalkan ialah perancangan dari bawah iaitu bahawa

rakyat melalui wakil rakyat, ketua kampung dan pegawai di peringkat daerah, diberi peluang

mengemukakan kehendak pembangunan yang sesuai dengan keperluan daerah. Perakuan

menyeluruh yang menyatupadukan kehendak-kehendak itu akan dikemukakan pula ke

peringkat persekutuan iaitu kepada Bahagian Perancang Ekonomi. Walaubagaimanapun,

mengikut amalannya, kedua-dua pendekatan perancangan dari bawah dan perancangan dari

atas di amalkan di negara ini. Ini bermakna kedua-dua peringkat kerajaan persekutuan dan

negeri memainkan peranan penting dalam perancangan dan pembangunan sesebuah negeri

itu. Di peringkat negeri, kerajaan negeri dapat menentukan daerah atau wilayah manakah di

dalam sesuatu negeri itu yang patut diberi keutamaan berdasarkan kepada kedudukan

mundur majunya sesebuah daerah itu. Di peringkat negeri, Kerajaan Negeri dapat

menentukan daerah atau wilayah yang patut dan sesuai menerima sesuatu projek

pembangunan tertentu dengan mengambilkira kepentingan negara sebagai asas untuk

perancangan.

6.2.1 Jawatankuasa Perancang Negeri

Apabila Akta PBD 1976 diterimapakai di sesebuah negeri, suatu Jawatankuasa Perancang

Negeri (JPN) hendaklah ditubuhkan (s. 4(1)). JPN mengandungi anggota-anggota berikut:

i. Pengerusi (Mentri Besar atau Ketua Menteri negeri tertentu);

ii. Timbalan Pengerusi (seorang Ahli Majlis Mesyuarat Negeri, EXCO yang dilantik oleh

PBN);

iii. Setiausaha Kerajaan Negeri;

iv. Pengarah Perancang Bandar dan Desa Negeri (yang menjadi Setiausaha JPN);

v. Pengarah Tanah dan Galian Negeri;

vi. Pengarah Unit Perancang Ekonomi Negeri atau pegawai yang bertanggungjawab jika

tiada jawatan pengarah negeri;

vii. Pengarah Kerja Raya Negeri;

viii. Penasihat Undang-Undang Negeri;

ix. Pegawai Kewangan Negeri;

x. Pegawai Kemajuan Negeri;

xi. Pengarah Jabatan Alam Sekitar Negeri;

xii. Tidak lebih dari 4 ahli lain yang dilantik oleh PBN.

Ahli-ahli (ix) hingga (xi) telah ditambahkan melalui Akta Perancang Bandar dan Desa

(Pindaan) 1995. Sekurang-kurangnya 2 Ahli JPN adalah Ahli EXCO, iaitu ahli politik yang telah

bertanding dan menang dalam pilihanraya umum. Sembilan Ahli JPN adalah pegawai

kerajaan. Empat ahli lain boleh dilantik atas budibicara Pihakberkuasa Negeri. Jelaslah

bahawa keanggotaan JPN berat sebelah kepada pegawai-pegawai perkhidmatan awam

peringkat negeri. Akta 172 tidak menyatakan bagaimana JPN patut bertindak atau membuat

keputusan. Andaiannya ialah setiap ahli mempunyai kuasa yang sama dan mengikut amalan

biasa JPN akan membuat keputusan melalui konsensus atau secara mengundi. Sebagai

perbandingan, Pengerusi Lembaga Rayuan yang ditubuhkan di bawah Akta PBD 1976

mempunyai kuasa luarbiasa dan boleh membuat keputusan yang bertentangan dengan

pendapat ahli-ahli lain.

Bidang kuasa setiap JPN terhad kepada kawasan negeri masing-masing. Jelaslah wujudnya

suatu kuasa berasingan untuk perancangan diperingkat negeri. Perhatikan bahawa cadangan

asal dalam draf Akta Perancangan Bandardan Desa 1972 ialah penubuhan suatu Pihak

Berkuasa Perancangan Negeri dengan Pengerusi yang tidak semestinya Menteri Besar atau

Ketua Menteri. Secara bandingan, kuasa perancangan di peringkat tempatan telah

dikekalkan dengan pihak berkuasa tempatan.

a) Tugas Jawatankuasa Perancang Negeri

Berdasarkan Akta Perancangan Bandar Dan Desa 1976 (s.4(3)) tugas-tugas JPN ini ialah :

i) menggalakkan pemeliharaan, penggunaan dan pemajuan tanah;

ii) menasihatkan Kerajaan Negeri mengenai perkara dalam (i) di atas; dan

iii) mengusaha, membantu dan menggalakkan maklumat dan metodologi

iv) berhubung dengan perancangan bandar.

b) Kuasa Jawatankuasa Perancang Negeri

i) memberi arahan kepada pihak berkuasa perancang tempatan (PBPT) dan arahan itu

mesti dipatuhi (s. 4(5));

ii) mengarahkan supaya diadakan suatu penyiasatan atau pendengaran tempatan (s. 4(7));

iii) tugas-tugas lain untuk melaksanakan Akta PBD 1976 (s. 4(6)).

Peruntukan ini amat luas. Misalnya, JPN nampaknya boleh peruntukan ini untuk

menjalankan suatu kajian dan seterusnya sediakan sesuatu Rancangan Pembangunan untuk

peringkat Negeri dan rancangan ini dijadikan dokumen yang mengandungi dasar negeri

untuk pemajuan tanah. Kekurangannya ialah proses "perancangan" itu mungkin tertutup

dan tidak terbuka untuk menelitian dan penyertaan awam. Rancangan Pembangunan Negeri

ini juga mungkin diklasifikasikan sebagai SULIT ataupun tidak dibuka untuk pemeriksaan

orang ramai.

c) Rancangan Pemajuan

Untuk memastikan bahawa PBPT mematuhi dasar kerajaan negeri bagi penggunaan tanah,

JPN boleh :

i) Menetapkan tempoh masa untuk PBPT menyediakan draf rancangan struktur (s. 8(1)),

ii) Mengarahkan pemeriksaan baru dijalankan (s. 7(2)), iaitu sebagai asas untuk mengkaji

semula rancangan struktur yang telah diluluskan,

iii) Meluluskan, menolak, atau mengubahsuaikan draf rancangan struktur (s.10(1)) yang

dikemukakan kepada JPN untuk kelulusan,

iv) Mengarahkan perubahan kepada rancangan struktur yang telah diluluskan dan

berkuatkuasa (s. 11(1)).

v) Mengarahkan PBPT menyediakan rancangan tempatan (s. 12(6) & (8)) walaupun

penyediaan rancangan tempatan tidak diwajibkan dan boleh disediakan atas budibicara

PBPT. Dalam hal ini, JPN perlu bincang arahan ini dengan PBPT berkenaan terlebih

dahulu.

vi) Mengarahkan PBPT mengubah, memansuh, menggantikan rancangan tempatan (s.

16(2)).

6.2.2 Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Negeri

Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Negeri adalah berbeza mengikut negeri tertentu,

jabatan ini juga bertanggungjawab dalam menyediakan Rancangan Struktur Negeri,

Rancangan Tempatan Daerah dan Rancangan Kawasan Khas. Antara fungsi jabatan ini

adalah;

a) Bertindak sebagai penasihat utama kepada kerajaan negeri dalam semua hal

perancangan, termasuk penggunaan dan pembangunan tanah;

b) Berfungsi sebagai Setiausaha bagi Jawatankuasa Perancang Negeri yang ditubuhkan di

bawah Akta Perancangan Bandar Dan Desa 1976 (Akta 172),

c) Menasihati Pihak Berkuasa Tempatan berhubung dengan dasar dan kawalan

perancangan tanah dan bangunan,

d) Bertindak sebagai penasihat kepada pihak berkuasa tempatan mengenai perancangan

bandar dan desa, serta pemajuan dan penggunaan tanah

e) Mengawal pembangunan dalam negeri termasuklah kelulusan dan kawal selia ke atas

pelaksanaan rancangan pemajuan;

f) Membantu dalam penyediaan tataatur bagi projek khas yang dikendalikan kerajaan

negeri; dan

g) Mengendalikan kajian dan penyelidikan berkenaan penggunaan dan pembangunan

tanah.

h) Melaksana dan menyelaras penyeragaman pelaksanaan sepenuhnya Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976 ( Akta 172 ) di semua pihak berkuasa perancang tempatan.

i) Melaksana dan menyelaras penyediaan Rancangan Pemajuan iaitu Rancangan Struktur

Negeri, Rancangan Tempatan dan Rancangan Kawasan Khas serta kajian/projek khas

sama ada yang diarahkan atau atas inisiatif jabatan,

j) Menjalankan fungsi Urusetia Lembaga Rayuan,

k) Memberi khidmat nasihat kepada jabatan / agensi lain mengenai perancangan bandar

dan desa.

Terdapat beberapa dokumen atau laporan yang menjadi panduan dan asas pengawalan

perancangan di peringkat Negeri iaitu :

i) Rancangan Struktur

Rancangan struktur merupakan sistem perancangan diperingkat negeri yang mana ianya

mengandungi suatu pernyataan bertulis yang menerangkan dasar dan cadangan-cadangan

strategik negeri berkenaan dengan pemajuan dan penggunaan tanah dalam kawasan bandar

dan desa, termasuklah langkahlangkah untuk.;

Memperelokkan lagi alam sekitar dari segi fizikal;

Memperelokkan lagi perhubungan dan untuk menguruskan lalulintas;

Pembaikan tahap sosio-ekonomi, penggalakkan pertumbuhan ekonomi;

Mempertingkatkan perancangan luar bandar dan rancangan desa; dan

Memudahkan pembangunan secara mampan.

Kaedah penyediaannya juga adalah berdasarkan kepada peruntukan Seksyen 8, Akta

Perancangan Bandar Dan Desa 1976(Akta 172) dan Akta Pindaan 2001 (Akta A 1129), RS

juga hendaklah mengandungi gambar rajah, gambaran-gambaran dan lakaran-lakaran yang

sesuai untuk menjelaskan dasar-dasar atau cadangancadangan yang dikemukakan. Antara

fungsi Rancangan Struktur ialah;

Mentafsirkan dasar negara dan wilayah

Menentukan matlamat, polisi dan cadangan umum

Menyediakan rangka kerja untuk penyediaan RT

Menyediakan garis panduan untuk kawalan pembangunan

Menyediakan asas untuk penyelarasan segala keputusan

Menyediakan asas panduan dan menggalakkan pembangunan

Membentang isu-isu dan keputusan-keputusan.

ii) Rancangan Tempatan Daerah.

Rancangan Tempatan(RT) adalah merupakan satu dokumen penerangan yang mana ianya

mengandungi Peta cadangan dan pernyataan bertulis beserta Garis Panduan Perlaksanaan

ianya juga merupakan satu dokumen rasmi yang mentafsirkan dasar-dasar dan cadangan-

cadangan umum yang terkandung di dalam RS kepada bentuk fizikal yang lebih terperinci

dan praktikal. Rancangan Tempatan di sediakan bagi kawasan-kawasan yang dikenalpasti di

dalam kawasan Pihak Berkuasa Tempatan. Ia merupakan pelan terperinci yang

menterjemahkan polisi-polisi dan cadangan-cadangan am yang terkandung dalam

Rancangan Struktur.

Rancangan Tempatan ini disediakan mengikut peruntukan Seksyen 12 hingga 16, Akta

Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172) oleh Pihak Berkuasa Perancangan Tempatan

(PBPT) . Antara fungsi Rancangan Tempatan ini adalah;

a) Melaksanakan serta menterjemah strategi yang telah digariskan oleh Rancangan

Struktur Negeri dengan lebih terperinci.

b) Memperincikan dasar kawalan perancangan bandar sebagai panduan

pembangunan.

c) Menyediakan garis panduan bagi kawalan pembangunan. Pelan-pelan tempatan

akan menjadi garis panduan bagi urusan mengatur dan mengawal pembangunan di

kawasan yang diliputi oleh pelan-pelan tersebut.

d) Dasar-dasar dan cadangan dalam RT akan digunakan sebagai asas untuk

menyelaraskan keputusan-keputusan, aturcara pembangunan, perbelanjaan awam

dan persendirian terhadap kawasan yang diliputi oleh RT.

e) Mengemukakan isu-isu dan cadangan yang terperinci kepada orang awam.

iii) Rancangan Kawasan Khas.

Rancangan Kawasan Khas (RKK) adalah merupakan satu pelan cadangan terperinci yang

mana terdahulunya ianya dikenali sebagai Pelan Tindakan RKK mengandungi cadangan bagi

memaju, memajukan semula, memperelok, memulihara dan menguruskan keseluruhan atau

sebahagian kawasan tersebut. Penyediaan RKK adalah bertujuan untuk penyelesaian kepada

masalah setempat secara sistematik serta panduan bagi membangunkan kawasan dengan

lebih cekap . Selaras dengan peruntukan Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta

172), penyediaan RKK adalah salah satu Rancangan Pemajuan yang memperincikan tindakan

pembangunan setiap lot.

Rancangan Pemajuan pada peringkat yang lebih tinggi telah menformulasi dasar dan garis

panduan pembangunan bagi sesuatu kawasan. RKK pula berfungsi menterjemahkan

pembangunan secara terperinci dan tepat di dalam bentuk spatial ke atas lot-lot tanah yang

berkenaan. Berdasarkan kepada peruntukan Seksyen 16B, Akta Perancangan Bandar dan

Desa 1976 (Akta 172), kaedah penyediaan Rancangan Tempatan. RKK adalah disediakan

diperingkat Pihak Berkuasa Perancangan Tempatan bagi kawasan pentadbirannya.

6.3 Peringkat Kerajaan Tempatan

Menurut Phang Siew Nooi dalam bukunya yang bertajuk, Sistem Kerajaan Tempatan Di

Malaysia, hanya Malcolm W. Norris (1980) yang dapat memberi definisi yang lebih tepat

iaitu:

“kerajaan tempatan dalam konteks Semenanjung Malaysia bermaksud kerajaan di kawasan-

kawasan Bandar, luar Bandar atau gabungan kedua-dua kawasan ini dan di bawah kuasa

kerajaan negeri masing-masing. Kerajaan tempatan mempunyai kedudukan yang sah dan

berdaulat daripada kerajaan tertinggi itu. Kerajaan tempatan ialah peringkat ketiga dalam

struktur Persekutuan Malaysia.”

Akta 172 memperuntukkan bahawa taip-taip pihak berkuasa tempatan (kerajaan tempatan)

hendaklah menjadi pihak berkuasa perancang tempatan (PBPT) bagi kawasan pihak

berkuasa tempatan itu (s. 5(1)). Walaupun ini bermakna pihak berkuasa tempatan secara

automatik menjadi PBPT, ada dua tindakan yang perlu diambil sebelum peruntukan ini

berkuatkuasa. Pertama, Yang Di Pertua dan Ahli-Ahli Majlis pihak berkuasa tempatan

hendaklah dilantik terlebih dahulu oleh Pihak Berkuasa Negeri (PBN) mengikut s. 10(1) Akta

Kerajaan Tempatan 1976. Kedua, PBN hendaklah menetapkan kawasan-kawasan PBPT yang

akan menerima-pakai Akta PBD 1976.

Dengan tindakan-tindakan ini, Yang Di Pertua (atau Datuk Bandar) bersama Ahli-Ahli Majlis

pihak berkuasa tempatan juga akan menjadi anggota pihak berkuasa perancang tempatan.

PBN boleh mengistiharkan mana-mana kawasan yang tidak menjadi sebahagian daripada

kawasan mana-mana PBPT sebagai suatu kawasan pihak berkuasa perancang tempatan (s.

5(2)). Di kawasan-kawasan ini, PBN boleh melantik seorang atau beberapa orang sebagai

PBPT (s. 5(3)). Kuasa ini telah digunakan di Johor Barat dengan perlantikan Pegawai-Pegawai

Daerah berkenaan sebagai PBPT untuk kawasan di luar kawasan Majlis-Majlis Bandaran.

Kuasa ini juga telah digunakan untuk melantik Datuk Zainuddin Mohamed merangkap Ketua

Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia sebagai PBPT untuk

Putrajaya (1995/96) yang masih belum dibangunkan (pada masa itu) dan belum mempunyai

pihak berkuasa tempatan. Dari segi undang-undang pihak berkuasa tempatan dan PBPT

adalah dua badan atau pertubuhan yang berasingan walaupun ia biasa berfungsi dalam

suatu jentera pentadbiran yang sama. Misalnya, pihak berkuasa tempatan apabila

mengambil tindakan perancangan (seperti mempertimbangkan permohonan kebenaran

merancang) ia bertindak sebagai suatu PBPT bukan sebagai pihak berkuasa tempatan.

Disebaliknya PBPT tidak boleh bertindak sebagai pihak berkuasa tempatan (seperti mengutip

cukai, memungut sampah, mengawal kesihatan bandar, dll). Biasanya, PBPT tidak

mengambil gelaran yang berasingan tetapi mengguna nama pihak berkuasa tempatan.

6.3.1 Tugas dan Kuasa PBPT

Akta PBD 1976 menetapkan dua tugas utama PBPT iaitu, perancangan dan penyebaran

maklumat berkenaan dengan perancangan. Disamping itu, PBPT juga wajib menjalankan

sebarang tugas yang diarahkan oleh PBN atau JPN. Secara terperinci s. 6(1) Akta PBD 1976

menyatakan bahawa PBPT hendaklah :

a) mengatur, mengawal, dan merancang pemajuan dan penggunaan semua tanah dan

bangunan dalam kawasannya;

b) mengusaha, membantu dan menggalakkan pemungutan, penyenggaraan, dan

penyiaran perangkaan, buletin, dan monograf, dan lain-lain siaran yang berhubung

dengan perancangan bandar dan desa dan metodologinya; dan

c) melaksanakan apa-apa tugas lain yang ditanggungkan ke atasnya dari masa

kesemasa oleh Pihak Berkuasa Negeri atau oleh Jawatankuasa Perancang Negeri.

PBPT juga perlu sentiasa memberi perhatian kepada syarat-syarat yang dinyatakan dalam

surat hakmilik tanah terutamanya apabila mempertimbangkan permohonan kebenaran

merancang. Contohnya, jika kategori hakmilik tanah ialah pertanian, PBPT tidak akan

membenarkan pembangunan walaupun rancangan struktur menetapkan bahawa tanah

berkenaan boleh dibangunan untuk perumahan atau kegunaan lain yang bertentangan

dengan kategori tanah. Pemaju atau pemohon perlu melalui proses tukar syarat (ia itu, ubah

kategori kegunaan tanah) dahulu sebelum kebenaran merancang boleh diberi. Disebaliknya

pula, jika PBN telah tukar syarat sesuatu tanah dari pertanian kepada bangunan, PBPT

terpaksa anggap ini sebagai penukaran dasar kerajaan negeri yang perlu dipatuhi walaupun

tanah tersebut ditunjukkan sebagai kawasan pertanian dalam rancangan struktur yang telah

diluluskan oleh JPN.

a) Rancangan Pemajuan

Akta PBD 1976 juga menyatakan beberapa tindakan yang perlu diambil oleh PBPT berkenaan

dengan rancangan pemajuan, khususnya :

a) Memulakan pemeriksaan terhadap perkara-perkara yang mungkin menyentuh

pemajuan atau perancangan pemajuan (s. 7(1)). Walaupun PBPT hanya dikehendaki

menjalankan pemeriksaan di kawasannya ia juga dibenarkan memeriksa kawasan

yang berhampiran jika perlu. Pemeriksaan ini menjadi asas untuk perancangan

kawasan PBPT.

b) Menyampaikan Laporan Pemeriksaan dan draf rancangan struktur untuk kelulusan

JPN (s. 8(1)).

c) Memberi perhatian kepada dasar sosial dan ekonomi negara dan negeri semasa

membentukkan dasar penggunaan tanah dalam rancangan struktur (s. 8(4)).

d) Mewartakan penerimaan draf rancangan tempatan dalam WARTA Negeri dan 2

akhbar (s. 15(4)). Walaupun PBPT tidak perlu mendapat kelulusan JPN bagi

rancangan tempatan tetapi ia mesti gazetkan penerimaan sesuatu rancangan

tempatan.

b) Kawalan Perancangan

Kuasa PBPT berkenaan dengan kawalan perancangan diberi melalui s.19(1) Akta PBD 1976

yang menyatakan bahawa semua orang kecuali PBPT mesti mendapat kebenaran

merancang. Permohonan untuk kebenaran merancang hendaklah dibuat kepada PBPT (s.

21(1)).

7.0 KEBERKESANAN PELAKSANAAN AKTA 172

Penyelarasan antara kesemua peringkat di dalam sistem perancangan di Malaysia adalah

merupakan peringkat yang penting yang dapat menentukan kejayaan dan kegagalan sesuatu

program yang dilaksanakan oleh kerajaan. Penyelerasan adalah kegiatan yang bertujuan

untuk mengadakan perhubungan dan pertalian yang licin antara pelbagai agensi yang

terlibat di dalam pelaksanaan sesuatu program dan projek pembangunan. Diperingkat negeri

Setiausaha Kerajaan Negeri, Pengarah Unit Perancang Ekonomi Negeri dan pegawai utama

negeri yang lain akan menjalankan penyelarasan ke atas cawangan agensi-agensi

persekutuan dengan mengadakan perhubungan dan kerjasama yang rapat.

Aspek ini adalah perlu untuk mengetahui kesan pelaksaan sesuatu program atau projek

pembangunan terhadap golongan masyarakat yang menjadi sasaran. Semua kesan ini perlu

diketahui untuk membolehkan pegawai perancang mengadakan perancangan yang lebih

baik untuk menjamin kejayaan yang lebih besar bagi projek-projek kerajaan yang akan

datang.

Kawalan pembangunan seharusnya berperanan untuk memastikan keseimbangan terhadap

sebarang perubahan dan kawalan bagi meningkatkan kualiti persekitaran, mengekalkan

tahap penerimaan terhadap penggunaan yang telah dibenarkan ke atas kegunaan tanah dan

menyelesaikan konflik. Penguatkuasaan Akta 172 akan mewujudkan satu Sistem kawalan

pembangunan yang lebih cekap sekiranya terdapat pelan pembangunan kawasan yang

boleh dijadikan petunjuk dan memandu arah pembangunan oleh PBT. Kawalan yang

bersistematik akan memberikan kesan positif kepada kaedah perancangan. Ini dapat dilihat

dalam :

a) Semua kawalan pembangunan yang di buat diperingkat PBT dan JPN adalah berhubung

kait dengan Rancangan Pembangunan yang telah digariskan di dalam Akta 172

b) Akta 172 juga menekankan fungsi perancangan sebagai satu disiplin yang

mengendalikan sumber alam dan memberi perhatian terhadap ciri-ciri alam sekitar dan

komuniti secara keseluruhannya. Kawalan memainkan peranan yang penting bagi

melancarkan pembangunan kawasan berdasarkan kepada garis panduan daripada akta

dan piawaian.

c) Akta 172 juga mengariskan proses yang mengehendakinya PBPT dan kerajaan negeri

menggunakan undang-undang bagi mengawal kesemua pembangunan agar sejajar

dengan kehendak pelan pembangunan. Ketiadaan kawalan pembangunan di bawah

kuasa PBPT akan mewujudkan satu keadaan bebas yang mana boleh mengakibatkan

kesan perancangan yang tidak optimum.

d) Akta 172 juga membantu proses pembangunan dan memelihara penduduk daripada

implikasi pembangunan perancangan yang tidak efektif dan mungkin memudaratkan

penduduk sekitarnya.

Keberkesanan penyediaan dan pelaksanaan Akta 172 juga dapat dilihat dari pengwartaan

rancangan struktur dan rancangan tempatan bergantung kepada kesungguhan pihak

berkuasa perancang tempatan itu sendiri. Di Semenanjung Malaysia, 97 pihak berkuasa

tempatan disediakan dengan rancangan struktur yang mana 73 daripadanya diwartakan,

manakala selebihnya dalam proses diwartakan. Namun, ada juga pihak berkuasa tempatan

yang belum membuat keputusan untuk mewartakan rancangan struktur walaupun

mendapat kelulusan pihak berkuasa negeri. Keupayaan rancangan struktur mempunyai

dasar perancangan yang menyeluruh serta dapat menangani masalah utama pembangunan

bagi menghadapi pembangunan masa depan yang sentiasa berubah-ubah, mampu menjadi

landasan bagi mencapai objektif perancangan negara dan negeri di peringkat tempatan.

8.0 KESIMPULAN

Secara kesimpulannya sistem pentadbiran perancangan bandar adalah dibahagikan kepada

tiga peringkat iaitu peringkat kerajaan persekutuan, peringkat kerajaan negeri dan peringkat

kerajaan tempatan. Dalam peringkat kerajaan persekutuan ianya mempunyai pelbagai

peringkat dan ianya termasuklah peggubalan dasar, perancangan, pelaksanaan,

penyelarasan dan penilaian. Antara peringkat jabatan kerajaan yang terletak diperingkat ini

ialah Majlis Negara Kerajaan Tempatan, Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan,

dan Jabatan Perancangan bandar dan Desa Semenanjung Malaysia. Rancangan pemajuan

yang terlibat di peringkat ini adalah Rancangan Fizikal Negara.

Pada peringkat kerajaan negeri ianya berperanan dalam membuat rancangan pemajuan

seperti Rancangan Struktur, Rancangan Tempatan dan Rancangan Kawasan Khas. Jabatan-

jabatan yang terlibat dalam peringkat ini ialah Jawatankuasa Perancang Negeri dan Jabatan

Perancangan Bandar dan Desa Negeri. Manakala pada peringkat kerajaan tempatan ianya

menerangkan kuasa pihak berkuasa perancang tempatan. Di mana pihak berkuasa ini

memainkan peranan utama dalam rancangan pemajuan dan kawalan perancangan.

SUMBER RUJUKAN

1. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976(Akta 172), International Law Book Services.

2. Ensiklopedia Undang-undang dan pentadbiran perancangan bandar dan desa

3. Halmi b. Zainol, Pendahuluan Kepada Perancangan Fizikal, Biroteks Universiti Teknologi

Mara, Shah Alam.

4. http://www.townplan.gov.my