ETNISITI:

Etnisiti Serta Cabaran Dalam Membentuk Perpaduan Nasional

Oleh :

Marzudi Md Yunus (P50747)

Program Doktor Falsafah

Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan

Tarikh : 6 November 2009

1

Konsep Etnisiti dan Etnik

Konsep etnisiti berasal daripada perkataan etnik yang sering kita temui

dalam pembacaan kita dari bahan ilmiah atau sebaliknya. Untuk memahami

konsep entisiti, konsep etnik perlu kita fahami terlebih dahulu kerana kedua-

duanya ada mempunyai perkaitan yang langsung. Kegagalan memahami

apa itu yang dikatakan etnik akan menimbulkan kekeliruan apatah lagi

konsep etnik ini sering disamakan dengan konsep ras yang lebih menjurus

kepada perbezaan biologi. Berdasarkan kepada Kamus Dewan Bahasa dan

Pustaka edisi keempat menjelaskan bahawa etnik adalah berkaitan dengan

bangsa atau kaum manusia yang hidup dalam sebuah sistem politik yang

sama dengan amalan kepercayaan dan unsur berbeza. Manakala ras pula

ditaksifkan sebagai keturunan oleh Kamus Dewan Bahasa dan Pustaka.

Berdasarkan kepada Shamsul (2007), dalam buku Modul Hubungan Etnik

menjelaskan bahawa etnik boleh didefinisikan sebagai sekelompok manusia

yang mengamalkan budaya yang hampir seragam meliputi adat resam,

pakaian, bahasa dan kegiatan ekonomi. Menurut beliau lagi dalam buku

tersebut, konsep etnik mempunyai perkaitan dengan konsep ras dan bangsa

yang mempunyai maksud yang berlainan. Etnik dikelaskan melalui

perbezaan budaya yang dicirikan seperti adat resam, pola keluarga,

pakaian, nilai estetika, orientasi politik, kegiatan ekonomi dan hiburan. Jika

dikaji daripada pandangan beliau ini bolehlah dikatakan etnik adalah suatu

konsep mengkategorikan kelompok manusia berasaskan kepada sistem

kehidupan yang diamalkan oleh sesuatu kelompok manusia.

Bagi konsep etnisiti pula, beliau menjelaskan ia terbit daripada konsep etnik

yang merujuk kepada rasa kekitaan sesuatu kelompok manusia terhadap

kelompok etniknya. Ia wujud akibat daripada persamaan budaya atau sub

budaya yang difahami dan diamalkan oleh kelompok itu, menerbitkan

semangat penyatuan dengan satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku.

Penyatuan aspek-aspek yang disebut tadi menyebabkan pola pemikiran dan

penilaian terhadap suatu menjadi suatu yang kolektif oleh mereka yang

berada diluar kelompok itu. Konsep etnik juga membentuk satu lagi konsep

berkaitan rapat dengan konsep etnisiti iaitu yang dikenali sebagai konsep

2

etnosentrisme yang merujuk kepada kepercayaan atau rasa bangga

terhadap budaya yang dimiliki dan diamalkan oleh kelompoknya. Ia

membawa kepada perspektif atau pandangan bahawa budaya yang

diamalkan oleh etniknya lebih baik berbanding etnik lain.

Tidak bertentangan dengan penjelasan Shamsul, Mohamad Abu Bakar

(1984) dalam artikel Islam, Etnisiti dan Integrasi Nasional menjelaskan

etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu

etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik lain. Dalam artikel tersebut

didapati secara tersirat bahawa untuk mengukuhkan ikatan etnisiti perlu

digunakan bahantara yang boleh menyatukan hubungan dalam kelompok

etnik. Dalam memberikan contoh yang terbaik alat atau bahantara yang

digunakan beliau merujuk kepada penggunaan agama islam yang menjadi

wadah atau alat dalam menyatukan orang melayu. Orang melayu pada satu

ketika dahulu mengamalkan pelbagai amalan kepercayaan dan budaya

dapat disatukan oleh islam.Islam yang kini telah menjadi penanda aras dan

rujukan dalam kehidupan orang melayu. Lantaran dari itu, ia menunjukkan

kepada kita bahawa konsep atau intipati kepada etnisiti adalah tentang

persamaan atau uniti yang ada dalam anggota etnik bagi membolehkan

mereka bersatu dalam satu identiti yang padu. Prinsip yang ada dalam

konsep etnisiti ini dimajukan atau digunakan dalam membentuk perpaduan

kebangsaan yang melibatkan pelbagai kumpulan etnik yang berbeza.

Faktor etnik boleh membentuk satu ikatan yang kuat dikalangan anggota

bagi membentuk satu kerjasama yang kukuh untuk kepentingan bersama.

Ikatan dan kerjasama yang ada akan bertambah kuat apabila wujud

persaingan untuk mendapatkan peluang-peluang ekonomi dan politik yang

dibawa oleh perubahan dan pembangunan (Sanusi, 1994). Berdasarkan

kepada penjelasan Sanusi ini, boleh difahami bahawa ikatan etnisiti bukan

hanya terbatas kepada persamaan ciri-ciri budaya sahaja. Ia juga boleh

menjangkau aspek harapan dan cita-cita yang akan dinikmati oleh suatu

kelompok secara bersama hasil daripada perpaduan yang ada dikalangan

mereka. Persamaan dan perpaduan etnisiti ini digunakan sebagai alat untuk

merebut peluang yang telah diperolehi dan meluaskan penguasan etnik

dalam suatu bidang yang telah dikuasai.

3

Welyne (1999) dalam artikel beliau menyatakan etnisiti adalah konsep yang

digunakan dalam disiplin ilmu antrapologi untuk operasi pengurusan dan

mengindentiti suatu kelompok masyarakat yang dikaitkan dengan nilai dan

kebudayaan sesuatu kelompok masyarakat. Beliau juga menjelaskan

pemahaman beliau terhadap konsep etnik yang merujuk kepada

sekumpulan manusia yang dilahirkan dalam suatu kelompok, hidup

bersama-sama berkongsi nilai, budaya, pemikiran dan perasaan. Bagi

Welyne, etnisiti adalah hasil kesedaran kendiri tentang perasaan persamaan

yang ada dalam suatu kelompok dan merasakan ia berbeza dengan

kelompok lain.Oleh yang demikian tentu ada elemen yang mewujudkan

persamaan atau bebezaan antara kelompok itu.

Rujukan terhadap laman sesawang Wikipedia Bahasa Melayu juga

memberikan taksiran yang sama (Wikipedia, 2009). Merujuk kepada tulisan

Marcus Banks yang bertajuk Etnicity : Antrapological Contructions pada

1996 menjelaskan etnik sebagai kelompok manusia yang anggotanya

mengaitkan diri mereka melalui suatu warisan sepunya samada warisan

yang benar ataupun yang dianggap sahaja. Seorang lagi tokoh yang dirujuk

dalam laman tersebut ialah T.H. Eriksen dengan tulisan yang bertajuk Small

places, large Issues. An Introduction to Social and Cultural Antrapology edisi

kedua yang diterbitkan di London pada 2001. Dalam buku itu beliau

menjelaskan bahawa identiti etnik dipupuk dengan membezakan kelompok

diri daripada kelompok yang lain menerusi sifat-sifat seperti budaya, bahasa,

agama dan tingkah laku.Beliau menyatakan ia adalah satu proses yang

melahirkan pengenalpastian yang dikenali sebagai entnogenesis.

Artikel yang terdapat dalam laman tersebut juga menjelaskan etnisiti

merupakan salah satu cara manusia mengaitkan diri dalam kelompok

tertentu seperti yang dibahaskan dalan sidang “Cabaran Mengukur Sebuah

Dunia Etnik: Sains Politik, dan Kenyataan” yang dianjurkan oleh Statistik

Kanada dan Biro Banci Amerika Syarikat pada April 1992. Ia merupakan

faktor asas dalam kehidupan manusia dan merupakan fenomena sebati

dalam pengalaman manusia.

4

Berdasarkan kepada penjelasan dan pendapat yang diberikan oleh para

sarjana-sarjana dalam perenggan terdahulu tentang konsep etnik dan etnisiti

telah memberikan gambaran yang jelas untuk difahami. Kedua-dua konsep

ini mempunyai ikatan yang rapat dan tidak dapat dipisahkan dalam usaha

menjelaskan salah satu daripada konsep tersebut. Apabila kita

membicarakan konsep etnik, kita tidak dapat tidak mesti membicarakan

konsep etnisiti bersama-sama sebagai pelengkap dan begitu juga

sebaliknya.

Sebagai kesimpulan daripada pendapat sarjana yang telah dirujuk, konsep

etnisiti adalah perasaan kendiri yang lahir dari dalam diri individu yang

membentuk perasaan kekitaan, persamaan dikalangan kelompok akibat

daripada persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang

bersifat kolektif kepada kelompok itu. Kunci utama bagi konsep etnisiti

adalah unsur-unsur persamaan yang wujud akibat daripada ciri-ciri budaya

yang menerbitkan perasaan kekitaan, semangat penyatuan dan

pengukuhan secara kendiri dalam sesuatu kelompok etnik.

Cabaran etnisiti terhadap perpaduan Nasional Malaysia

Sepertinya kita semua sedia maklum bahawa negara kita Malaysia adalah

sebuah negara majmuk yang terdiri daripada pelbagai etnik kesan daripada

penjajahan kuasa asing. Sebelum kejatuhan kerajaan Melayu Melaka bukan

tidak ada perbezaan etnik tetapi begitu ketara. Selepas kejatuhan kerajaan

Melaka, landskap politik dan masyarakat telah berubah dengan begitu

ketara. Terutama sekali kemasukan migrasi penduduk keturunan cina dan

india dibawa masuk akibat daripda kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh

penjajah Inggeris (Shamsul, 2007). Selain daripada kedua-dua etnik

tersebut, juga banyak lagi etnik monoriti yang menjadi sebahagian daripada

“keluarga besar” rakyat Malaysia hari ini. Namun untuk perbincangan dalam

penulisan ini, etnik melayu, cina dan india menjadi fokos utama kerana ia

merupakan ahli dominan dalam seluruh “keluarga kita” sebagai rakyat

Malaysia. Ketiga-tiga etnik ini mewarnai sejarah landskap masyarakat

malaysia dari segi politik dan sosial. Peristiwa berdarah Tragedi 13 Mei 1969

5

menjadi tanda hitam dan bukti yang mengesahkan terdapat perbezaan

antara ketiga-tiga etnik tersebut. Faktor etnisiti bukan sahaja merupakan

elemen penting dalam kestabilan politik dan ekonomi Malaysia tetapi

terhadap keselamatan negara seluruhnya (Shamsul, 2007).

Tindakan pembetulan oleh kerajaan melalui Dasar Ekonomi baru dan

pengenalan Rukun Negara sebagai ideologi kebangsaan telah berjaya

merapatkan kembali jurang antara kaum telah mengembalikan kestabilan

dan keharmunian kaum. Namun itu bukan bererti wujud penyatuan etnik

antara melayu, cina dan india serta pelbagai kaum lagi dalam ikatan

perpaduan nasional. Ini terbukti dengan wujudnya banyak pertubuhan politik

dan ekonomi dan sosial yang berasaskan kepada kelompok etnik tertentu.

Sebagai contoh persatuan-persatuan perniagan cina yang dianggotai oleh

peniaga-peniaga cina dan begitu juga pertubuhan perniagaan yang mewakili

kaum-kaum lain. Perikatan dan persetian berasaskan etnik merupakan

sesuatu yang mendatang keuntungan bersama dalam menghadapi

persaingan merebut peluang ekonomi dan politi (Sanusi, 1984). Berasaskan

kepada itu perpaduan dalam konsep etnisiti menjadi agenda atau pilihan

yang utama berbanding perpaduan nasianal yang merentas sempadan

etnik. Hal yang demikian tidak membawa kemajuan terhadap perpaduan

nasional.

Kembali kepada pemahaman kita tentang konsep etnisiti yang didefinisikan

sebagai perasaan kendiri yang lahir dari dalam diri individu yang membentuk

perasaan kekitaan, persamaan dikalangan kelompok akibat daripada

persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang bersifat

kolektif. Berdasarkan rujukan daripada sarjana ciri-ciri budaya yang

dimaksudkan adalah terdiri darpada adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan

ekonomi dan agama yang melahirkan aspek nilai, sikap, pemikiran,

perasaan dan tingkah laku. Ciri-ciri budaya yang dimiliki oleh ketiga-tiga

kumpulan etnik melayu, cina dan india jelas berbeza dengan ketara sekali.

Jika dilihat dari aspek adat resam dan agama misalnya kelihatan jauh

berbeza dan tidak boleh diintegrasikan. Isu yang melibatkan agama adalah

sangat ensitif dan boleh membangkitkan suasana tegang.

6

Adat resam yang ditunjangi oleh ketiga-tiga etnik ini berasal daripada tiga

tempat yang berbeza dari segi geografinya. Adat resam entik melayu

berasal di Nusantara yang menjadi latar kepada negara Malaysia hari ini.

Adat resam etnik cina berasal dari tanah besar China yang telah maju dan

terkenal sejak dahulu lagi. Manakala adat resam etnik india dari negara

India yang merupakan tamadun tua dunia. Perbezaan yang besar ini tidak

memungkinkan perpaduan nasional berlaku dengan mudah. Keadaan yang

sama juga terjadi kepada ciri-ciri budaya yang lain seperti yang telah

disebutkan.

Perbezaan ketiga-tiga etnik ini buka sahaja terbina melalui konsep etnik

tetapi juga merentasi konsep ras yang melibatkan unsur-unsur biologi dan

fizikal. Perbezaan warna kulit, raut wajah dan saiz fizikal menambahkan lagi

jurang perbezaan antara ketiga-tiga etnik ini. Ia membentuk kategori dalam

kehidupan seharian. Persamaan fizikal dari segi konsep ras dan etnik

membentuk perasaan persamaan dan penyatuan dikalangan mereka serta

ditambah pula unsur-unsur etnosentrisme yang sentiasa ada. Perbezaan

etnik yang merentas konsep ras merupakan satu cabaran kepada

perpaduan nasional negara kita. Ia berbeza dengan perbezaan dari segi

konsep etnik yang terdapat dalam kategori ras yang sama. Sebagai contoh

entik jawa dengan etnik melayu yang berbeza dari ciri-ciri budaya seperti

kesenian dan dialek bahasa tetapi sama dari sudut ras boleh disatukan

dengan elemen persamaan ras.

Seperti yang telah dijelaskan bahawa persetiaan melalui ikatan etnisiti terbit

untuk kepentingan dan harapan bersama (Sanusi, 1984), parti-parti politik

berasaskan etnik mewarnai latarbelakang politik negara kita. Setiap parti

politik ditubuhkan dengan tujuan menjaga kepentingan entik yang

diwakilinya. Menyedari hakikat tersebut parti-parti politik yang ada seringkali

menggunakan isu-isu etnisiti demi mendapat sokongan. Secara tidak

langsung konsep etnisiti menjadi suatu yang penting dalam percaturan

politik negara.

Penguasaan dalam aspek politik menjadi gerbang kepada penguasaan

dalam bidang-bidang lain seperti ekonomi dan sosial. Atas nama menjaga

7

kepentingan dan harapan etnik, kerjasama dalam bidang politik terjalin

dikalangan peminpim parti politik (Sanusi,1984). Namun ini tidak bererti

terdapat penyatuan dan perpaduan yang ikhlas dan semulajadi. Ini kerana

peryatuan ini tidak dalam bentuk satu parti. Sebagai contoh, Barisan

Nasional dianggotai oleh UMNO, MCA, MIC, GERAKAN dan pelbagai lagi

parti yang bercirikan etnik. Begitu juga pada Barisan Alternatif yang

dianggotai oleh PAS, PKR dan DAP juga jelas terdiri dari parti politik yang

bercirikan etnik. Ini jelas kepada kita bahawa ‘kita’ tidak bersedia untuk

bersama bersatu dalam parti yang multiracial kesan daripada perasaan

etnisiti yang ada pada kita semua.

Berbeza Dalam Matlamat yang Sama

Etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu

etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik lain (Mohamad, 1984).

Perbezaan yang wujud dalam aspek ciri-ciri budaya dan dalam bentuk

spritual seperti sistem kepercayaan, pemikiran dan pengharapan (wawasan)

membina jurang yang besar diantara setiap etnik yang ada di negara ini.

Sekali lagi Tragedi 13 Mei 1969 menjadi rujukan kita. Tragedi 13 Mei 1969

itu adalah dalam bentuk tindakan fizikal yang melibatkan harta benda dan

nyawa yang boleh dilihat, dirakam sebagai sejarah. Bagaimana pula bentuk

tindakan yang tidak dapat dilihat oleh mata kasar yang melibatkan aspek

perasaan yang terletak didalam hati sanuibari individu? Bolehkah kita semua

dari pelbagai etnik melalui konsep etnisiti yang didefinisikan sebagai

semangat kekitaan sesuatu kelompok manusia terhadap kelompok etniknya.

Ia wujud akibat daripada persamaan budaya atau sub budaya yang difahami

dan diamalkan oleh kelompok itu, menerbitkan semangat penyatuan dengan

satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku (Shamsul, 2007).

Tingkah laku dilihat merupakan natijah yang terbit daripada ciri-ciri budaya

yang terdapat dalam setiap etnik. Baik dan buruk tingkah laku itu tentu dinilai

oleh kelompok etnik lain yang mempunyai penilaian sendiri. Jika suatu yang

dinilai buruk maka keseluruhan etnik itu juga dinilai sedemikaan rupa

8

berasakan konsep stereotaip yang merupakan kenyataan-kenyataan negatif

terhadap sesuatu kelompok etnik (Shamsul, 2007).

Berdasarkan hujahan pada dua perenggan terdahulu jelas aspek pemikiran

kunci utama dalam melahirkan semangat pernyatuan yang merentasi

konsep etnisiti etnik. Semangat atau pemikiran tentang ciri-ciri budaya yang

terpilih harus dibentuk bagi mewujudkan persamaan merentasi kelompok

etnik. Penerimaan persamaan ciri budaya seperti makanan, pakaian, adat

resam, kesenian, nilai estetik tentu sukar untuk diterima oleh keseluruh

kelompok etnik di negara ini lantaran daripada sejarah dan punca asal usul

yang berbeza. Namun apa yang boleh dipupuk adalah terhadap aspek

pengharapan atau wawasan. Satu wawasan yang menjamin kepentingan

merentasi etnik adalah jalan terbaik bagi membentuk persamaan pemikiran.

Rukun Negara dan Wawasan 2020 merupakan salah satu usaha

membentuk persamaan bagi aspek pemikiran merentasi etnik. Rukun

Negara dan Wawasan 2020 menjadi pusat tumpuan pemikiran rakyat dalam

kehidupan bernegara. Rukun Negara, dengan prinsip-prinsip yang

bertunjangkan semangat Pelembagaan diharap dapat membentuk jati diri

rakyat negara ini sebagai satu Bangsa Malaysia. Ia dijadikan pedoman dan

hala tuju serta pengimbang tara dalam merancang program pembangunan

negara. Ia juga merupakan ikrar yang menjadi acuan bagi integrasi nasional,

pembentukan Bangsa Malaysia dan ideologi negara (Shamsul, 2007).

Perbezaan dan keperbagaian tidak menjadi halangan bagi rakyat malaysia

bersatu kerana dalam bahagian pertama Rukun Negara terdapat matlamat

yang menjamin satu cara hidup yang liberal terhadap tradisi-tradisi

kebudayaan penduduknya yang kaya dan pelbagai corak asal sahaja setiap

dari kita mengamalkan sifat tolak ansur berteraskan prinsip-prinsip Rukun

Negara.

Demikian juga halnya dengan Wawasan 2020 yang diperkenalkan oleh

mamtan Perdana Menteri Malaysia, Ybhg. Tun Dr. Mahathir Mohamad.

Wawasan yang mengandungi sembilan cabaran merupakan tindakbalas

kepada perkembangan ekonomi, sosial dan politik yang berlaku diperingkat

kebangsaan dan glabal (Shamsul, 2007). Kesemua sembilan cabaran

9

menuntut setiap rakyat malaysia mengenepikan etnisiti masing-masing dan

berfikir sebagai satu bangsa Malaysia.

Terkini, gagasan “Satu Malaysia (1Malaysia), Rakyat Didahulukan, Prestasi

Diutamakan” telah diperkenalkan oleh Perdana Menteri Malaysia, YAB.

Datuk Seri Najib Abdul Razak. Walaupun apa jua taksiran yang diberikan

oleh pihak yang bersetuju dan pihak yang tidak bersetuju, ia jelas

mengharapkan semua rakyat merentasi etnik berfikir, mengangap diri

mereka berada diluar kelompok etnik masing-masing. Ianya bukan suatu

yang mudah namun tidak mustahil untuk dijayakan.

Paling penting diantara Rukun Negara, Wawasan 2020 dan Gagasan Satu

Malaysia, Perlembagaan merupakan perkara yang memayungi aspek

pemikiran dan tindakan seluruh rakyat Malaysia dalam menjalani hidup

bernegara. Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 yang dianggap

kontrak sosial. Merupakan satu perjanjian yang dicapai antara etnik Melayu,

Cina dan India semasa menuntut kemerdekaan daripada penjajah Inggeris

(Shamsul, 2007). Kontrak sosial tersebut mengandungi lima perkara yang

berkait rapat dengan unsur-unsur tradisional negara yang menjadi warisan

etnik melayu yang menjadi penduduk asal.

Perkara pertama berkaitan dengan kedudukan, kedaulatan dan kemulian

Raja-Raja Melayu tidak boleh dipersoalkan oleh mana-mana pihak. Perkara

kedua ialah tentang kedudukan istimewa orang Melayu yang meliputi

perkhidmatan awam, biasiswa, dan segala bentuk bantuan berkaitan

dengan pendidikan, permit atau lesen perniagaan tidak boleh dipersoalkan.

Perkara yang ketiga pula, berkaitan dengan hak untuk mendapatkan

kerakyatan berdasarkan prinsip jus soli bagi mereka yang lahir sebelum,

semasa dan selepas Persekutuan Tanah Melayu merdeka, melalui kuat

kuasa undang-undang. Hak kerakyatan Malaysia juga boleh juga dilakukan

dengan cara permohonan.

Bagi Perkara yang keempat pula ia melibatkan agama. Islam menjadi

agama bagi persekutuan yang membolehkannya mendapat peruntukan

kewangan daripada kerajaan. Tetapi pada masa yang sama agama-agama

lain juga boleh diamalkan tanpa sebarang sekatan. Manakala yang kelima

10

dan terakhir melibatkan bahasa. Bahasa Melayu dipersetujui menjadi

bahasa kebangsaan. Seperti juga hal berkaitan agama, bahasa-bahasa lain

juga tidak dihalang untuk digunakan.

“Terus memandang kehadapan tetapi sekali-sekala menoleh ke belakang”

boleh dijadikan panduan kepada seluruh rakyat Malaysia. Landskap rupa

bangsa yang diwarisi akibat dari penjajah tidak dapat diubah kembali.

Sejarah yang berlalu tidak boleh dipinda, namum sejarah juga boleh dicipta

berasaskan peristiwa lalu dan harapan masa hadapan. Dengan

keperbagaian yang ada ini tidak boleh dijadikan penghalang untuk mencapai

perpaduan dalam bentuk baru iaitu perpaduan nasional yang merentasi

sempadan etnik.

Penutup dan Kesimpulan

Konsep etnisiti adalah perasaan yang semulajadi wujud dalam diri setiap

terhadap kelompok etniknya. Perasaan kendiri ini lahir dari dalam diri

individu yang membentuk perasaan kekitaan, persamaan dikalangan

kelompok akibat daripada persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya

membentuk suatu yang bersifat kolektif kepada kelompok itu.Etnisiti menjadi

faktor pengikat kesetiaan dikalangan anggota suatu etnik bagi mendapatkan

kepentingan bersama dalam interaksi dengan pelbagai etnik yang ada.

Dalam hubungan sesama etnik, etnisiti merupakan suatu konsep yang

sangat praktikal bagi membentuk perpaduan yang kukuh dan erat bagi

menhadapi cabaran bersama. Namum pada masa yang sama ia menjadi

satu cabaran yang sukar untuk diatasi bagi mewujudkan perpaduan

merentasi etnik kerana terdapat jurang perbezaan yang ketara. Hal ini terjadi

kepada kepada negara kita yang bersifat majmuk dengan kepelbagaian

etnik.

Bagi sesebuah negara yang berwawasan dan mempunyai kepimpinan

berwibawa, kepelbagaian ini tidak menjadi penghalang dalam

menyatupadukan dan mewujudkan keharmonian serta kestabilan politik.

Ideologi, wawasan dan perlembagaan yang luhur menjadi wadah dalam

11

menyatukan aspek pemikiran rakyat yang melahirkan bentuk tindakan yang

diterima oleh semua. Perpaduan yang diasaskan melalui aspek pemikiran

merupakan jalan terbaik berbanding dalam bentuk tindakan tanpa

kesedaran pemikiran. Ia merupakan satu perjalanan yang panjangn namun

ia tidak mustahil untuk direalisasikan selagi kita sebagai rakyat Malaysia

berfikir sebagai “Satu Bangsa Malaysia”.

Sekian.

Rujukan:

Shamsul (pnty.). 2007. Modul Hubungan Etnik. Shah Alam : Pusat Penerbitan Universiti (UPENA).

Mohamad. 1984. Islam dan Integrasi Nasional. Dlm. S. Husin Ali (pnyt.) Kaum, Kelas dan Pembangunan Malaysia, hlm 139-167. Kuala Lumpur : Persatuan Sains Sosial Malaysia.

Sanusi. 1984. Ikatan Etnik dan Kelas. Dlm. S. Husin Ali (pnyt.) Kaum, Kelas dan Pembangunan Malaysia, hlm 43-61. Kuala Lumpur : Persatuan Sains Sosial Malaysia.

Welyne. 1999. Etnicity and Etnic Identity in Sarawak. Jurnal Sains Kemasyarakatan dan Kemanusiaan Julai 1999 (55): 83-98.

Wikipedia. 2009. Kelompok Etnik. http://ms.wikipedia.org /wiki/ kelompok_etnik[2 November 2009].

12