SAINS SEM 3

1. MODULE2. BUKU AMALI

Module 1

Cahaya, warna dan penglihatan

7.1Cermin satah dan kanta

Imej

Imej ialah satu artifak yang menghasilkan objek yang sama dan menyerupainya akibat cahaya.

Imej mungkin nyata atau maya.

Imej nyata ialah imej yang dihasilkan pada skrin, iaitu titik imej, misalnya skrin di pawagam. Sinar cahaya sebenarnya menumpu pada titik imej.

Imej

Imej maya ialah imej yang tidak boleh dihasilkan pada skrin. Imej itu terhasil akibat pencapahan sinar cahaya yang seolah – olah berasal dari imej itu, tetapi sebenarnya tidak berasal dari kedudukan tersebut.

Pembentukan imej oleh cermin satah

sifat imej cermin satah ialah:

a) Songsang sisi

b) Tegak

c) Sama saiz

d) Jarak objek – cermin sama dengan jarak imej – cermin

e) Maya

Songsang sisi, tegak, sama saiz

Songsang sisi, tegak, sama saiz

Jarak = 2 m Jarak = 2 m

Koridor Sains

• Perkataan AMBULANS ditulis secara tersongsang sisi untuk membolehkan pemandu kereta di hadapan membacanya melalui cermin pandang belakang kereta.

Pembentukan Imej oleh kanta

Terdapat dua jenis kanta:

kanta cembung

kanta cekung

• Sinar cahaya yang bergerak melalui kanta cembung akan menumpu.

• Sinar cahaya yang bergerak melalui kanta cekung akan mencapah.

Rajah Sinar

1. Rajah Sinar ialah rajah yang menunjukkan lintasan sinaran cahaya yang melalui suatu kanta.

2. Istilah penting dalam rajah sinar:

Pusat optik, O, ialah titik pada kanta di mana sinar cahaya yang bergerak melalui kanta tidak akan mengubah arahnya.

Rajah Sinar

Paksi utama ialah garis khayalan yang melalui titik optik dan bersudut tegak dengan satah kanta.

Titik fokus, F, ialah titik bagi sinar cahaya pada paksi utama selepas ditumpu atau dicapahkan.

Rajah Sinar

Jarak fokus, f, ialah jarak antara titik optik dan titik fokus. Jarak fokus adalah positif (+f) untuk kanta cembung dan negatif (-f) untuk kanta cekung.

Jarak objek, u, ialah jarak antara objek dengan pusat optik, O.

Jarak imej, v, ialah jarak antara imej dengan pusat optik, O.

Rajah Sinar 3. Bagi kanta cembung, sinar cahaya yang

selari dengan paksi utama akan bertumpu pada titik fokus di belakang kanta.

Rajah Sinar 4. Bagi kanta cekung, sinar cahaya yang

selari dengan paksi utama akan mencapah selepas melalui kanta dan menyebabkan titik fokusnya terletak di hadapan kanta.

Aktiviti 1 Lukis rajah sinar bagi sinar cahaya yang melalui kanta cekung dalam ruang yang disediakan. Kemudian, isi tempat kosong dengan jawapan yang sesuai.

Jarak objek = cmJarak imej = cmTinggi imej = cmCiri – ciri imej

a) Maya

b) Tegak

c) Mengecil

Pembinaan Rajah Sinar

• Semasa melukis rajah sinar, perkara – perkara yang berikut perlu diikut:

a) Semua sinar dari objek harus dilukis dengan garis penuh dan arah ditandakan.

b) Sinar maya harus dilukis dengan garis putus – putus.

Pembinaan Rajah Sinar

• Semasa melukis rajah sinar, perkara – perkara yang berikut perlu diikut:

c) Imej nyata harus dilukis dengan garis penuh dan imej maya dilukis dengan garis putus – putus.

Imej nyata Imej maya

Aktiviti 2:

• Lukis rajah sinar bagi kanta cembung yang digunakan untuk menfokuskan suatu objek pada jarak – jarak yang berlainan di bawah. Seterusnya, nyatakan ciri – ciri imej yang terbentuk serta alat yang menggunakan prinsip itu dalam kehidupan harian.

Objek

Imej

2F F 2F F

1. Objek lebih daripada 2F 1. Objek lebih daripada 2F

Ciri – ciri imej Nyata, Mengecil, Songsang

Alatan Optik

kamera

1. Objek lebih daripada 2F Objek lebih daripada 2F

Objek Imej

2. Object di 2F

Ciri – ciri imej Nyata, sama saiz, Songsang

Alatan Optik

Mesin fotostat

2. Objek di 2F Objek di 2F

3. Objek di antara F dan 2F3. Objek di antara F dan 2F

F 2FF2FObjek Imej

Object

Image

3. Objek di antara F dan 2F3. Objek di antara F dan 2F

Ciri – ciri imej Nyata, membesar, Songsang

Alatan Optik

Projektor slaid, mikroskop

3. Objek di antara F dan 2F

4.Objek di F

F 2FF2F

Object

∞

Object

4.Objek di F

Ciri – ciri imej Imej terbentuk di infiniti

Alatan Optik

Lampu sorot

4. Objek di F

5. Objek kurang daripada F

F 2FF2F

Object

∞

Image

Object

5. Objek kurang daripada F

Ciri – ciri imej Maya, membesar, tegak

Alatan Optik

Kanta pembesar

5. Objek kurang daripada F

Latihan Latihan 1. Nyatakan tiga ciri imej yang terbentuk pada

cermin satah.

Maya, tegak, songsang sisi

Latihan Latihan 2. Namakan label A – F pada kanta cembung yang

ditunjukkan

A – Jarak objek B – pusat optikC – titik fokus

D – jarak imej E – panjang fokus F – paksi utama

Latihan Latihan 3. Nyatakan tiga ciri imej objek yang jauh yang

dibentuk oleh kanta cembung dan kanta cekung.

Kanta cembung: nyata, lebih kecil daripada objek dan songsang

Kanta cekung: maya, lebih kecil dan tegak