Bususu 1:1-2 1 Bususu 1:1-2

BUSUSUIyesu Tonotapu Ragidai mu bususumagaOka gwede nene tapu ki kabuwai

Iyesu Tonotapu Ragidai mu bususumaga ka apunu Rukie okapupu. Iyesu sumapamawa ragidai baididi kwaetaga-mawa Iyesu sisiyai iyapana badidi maba tademawa iwaki bususui ropani kawaya oka yau rabineya. MamanugaGod e eya Keyai Tanai Bagi Kawaya tonopupu iyapanakawarimugu minibu siwa kasiyara tagebu manako kasi-yara ki pokaiya ka mu matakira ebo ebo kwaetagamawaiwa.Oka debai empamana ki kabuwai

Bususu yau kerarai 1:1-26Mu upimaga natere Diyerusaremu rabineya 2:1–8:3Muupimaga tawanaDiyudiya yo Sameriya rabineya 8:4–

12:25Apunu Poru yabiri kayawena upiwagawa umawa 13:1–

14:28Apunu Poru natere Diyerusaremu kayawena 15:1-35Apunu Poru paunau kayawena upiwagawa umawa

15:36–18:22Apunu Poru siyarai kayawena upiwagawa umawa 18:23–

21:16Apunu Poru diburawena 21:17–28:31

Iyesu e kowakowaiyoma bamamugu matarawagawa1-2 Kaiwa kaiwa nau waretani Teopirasi. Iyesu e upi

kerarai birika-pupu badidi kwaewagawa e iyapana-iyomabadidi tadeyawa kabukabuwa yarawa da kwauneya Ma-manugaGod e kasiyarai pokaiya kunumau yapu kayawenaki sisiyai kuduba nau naiya mena oka pokaiya kaukabuwanibuwani kewowena. Mamanuga God e Keyai

Bususu 1:3 2 Bususu 1:8Tanai Bagi Kawaya ki kasiyarai pokaiya ka e ubupu ewinetapu tonotapu ragidai gwaiyaba tadebu manako ewakunumau yapu kayawena. 3 E powena ade iya-wena kipuubupu manako mara apunai apeya (40) ki rabineya ka emareya mareya mu bamamugu matarawagawa matakiraebo ebo kwaewagawa da mu e iyawena kipu ubupu kimibai mu mubo yabumugere naigida mena empamana kinana. E mu bamamugu bauwagawa manako MamanugaGod e gari rabineya e kasiyarai pokaiya idiwana ki sisiyaimu tadeyawa.

4Mara mosi ka e mu bananatapu mete kupetagamawaidiwa da paunau ka e ubupu mu tadebu, wagubu ke; “Winatere Diyerusaremu eba kamadumuri koMamanuga Gode puyo mo wi nege-yana gwaiyabai wagubu ki nawanaimena ika idiwoi. Puyo ki sisiyai nau ororeya mena winidibuwani kewo-wena. 5 Apunu Diyoni ubupu awanapokaiya wi siruwanibu ko waunitau ka Mamanuga God eeya Keyai Tanai Bagi Kawaya kaworoto wi siruwaniyotomanako kasiyara negeni.” Iyesu inako wagubu.

Iyesu kunumau yapu kayawena6 Mu banabananatagubu mete idiwa manako mu e

manumupu, tagubu ke; “Kaiwawonuga, kau gwede maranu Isiraero ragidai nu bitanuga rikapi da nu bodanugumabagi kawaya idiwa ki maba nu mete ade inako idiwomu?Kau gwede waunitau nu negeyana nuwagibi ki kau yaunene nuwagibi bo?”

7 Mu inako manumupu ko Iyesu denai wagubu ke;“Mara ki kena ki ka eba wi kataigau da wi kataiwagi. Ma-manuga God e ebo mena gwede madega bo gwede marae ebo kasiyarai pokaiya naiya mena winepupu tapu ki emena kataiya. 8Ko e Keyai Tanai Bagi Kawaya ki kaworotowi kawarigau miniyoto siwa kasiyara negeni manako

Bususu 1:9 3 Bususu 1:14ewa ki wi kaiwagi natere Diyerusaremu rabineya, tawanaDiyudiya rabineya, tawana Sameriya rabineya, manakotawana tawana kuduba, madega kauwagau madega posi-wagau ki inako kaiwagi wi yabugere badidi emupu bowi wenagugere badidi wainamupu ki kuduba iyapanatadeyoi iwoi.”

9 Iyesu yona ki wagubu kewowena ka Mamanuga God ewadubu tepapupu manako e kunumau yarawa mu yabu-mugere empamawa yarawa da oroguma gwaiya tewenakayawena manako mu e ewa mo eba emupu.

10Mu kunumau esida yarawa ki empamawa idiwa man-ako iyapana apeya mu midimaga tatamai poe utatagubuki garugaru mena bautagubu ika madanimugu ubumpu,tagubu ke; 11 “Tawana Gariri ragidai, wi gwede nanayewe ubumu kunumau esida yabu tamiyamu? ApunuIyesu karako wi kamadinibu Mamanuga God e kasiyaraipokaiya kipu ubupu kunumau yapu kayawena. Ko e kipuubupu kayawena emupu ki maba ka e ewamarai mosi adewirayagisi baiyagisi.” Iyapana apeya ki inako tagubu.

Apunu Diyudiyasi e watai apunu Mataiyasi wadubu12 Mu yona ki wainamupu ka mu wiratagubu ripa

‘oripi’ wenatagubu kweyai ki kamadumpumanako natereDiyerusaremu ade kayatagubu. (Natere Diyerusaremuki ka eba uwama.) 13 Mu natere Diyerusaremu bau-tagubu, manako ukwapamawa tawai ki rabinai tetaiyamo yamupu. Iyapana ki mu simaga ka yau kena: apunuPita, apunu Diyoni, apunu Diyemesi, apunu Enduru,apunu Piripo, apunu Tomasi, apunu Batoromaiya, apunuMateyu, apunu Arapiyesi e gubagai si ka Diyemesi, apunuSaimoni (e ka iyapana waira-maga gwandagi wagau kiapunai mosi), ade apunu Diyemesi e gubagai si kaDiyudiyasi. 14 Iyapana ki kena, ridi dai ki, Iyesu inai,

Bususu 1:15 4 Bususu 1:21-22ade Iyesu e eya yowa-iyoma mete kina ki mu maramaradibipamawa idiwa mu nuwamaga notamaga eyaka menaMamanuga God bameya guriguritagamawa idiwa.

15 Mara ki makeya ka Iyesu suma-pamawa ragidaikuduba apunai ida daikere kewowena daikere eyakamena(120) ewapuru mena idiwa manako apunu Pita mu pau-namugu ubupu, 16-17 dimawena, wagubu ke; “Iyapana-niyoma, takari kawaya ka Mamanuga God e Keyai TanaiBagi Kawaya oragai apunai Dewida kabuwapupu da euburana apunu ki ewa Iyesu wadamana yawatai iyapanakabuwatamana ki e sisiyai matarau wagana ki nana. Or-agai apunai Dewida Mamanuga God e okai badidi tapuki mibai wana wenawena. Apunu Diyudiyasi e ka nuwaretanuga. Nu Kaiwawonuga ubupu e mete wine-pupuade e upi ka nu upinuga mete eyaka mena.”

18 (Apunu Diyudiyasi e bera berokoi mo kwaewenamanako denai bowa madai kwemupu ki pokaiya ka ewaira mo gimarapupu. Waira ki kawareya ka e goberesupu powena manako e romodoi sukwanawena e rewonaimatarau bauwena. 19 Natere Diyerusa-remu rabineya kaiyapana kuduba e powena sisiyai ki wainamupu manakomu yonamugere ka mu waira ki si ‘Akerodama’ simupu, kika; ‘Apunu darai waira yau wadubu.)

20Apunu Pita ade wagubu ke; “Oragai apunai Dewida eubupu Oka Umayo rabineya oka yau tapu, wagubu ke;‘E tawai gabo uburono da iyapana ewa tawa ki rabineya

eba idiwono.’Ade oka mosi tapu, wagubu ke;‘E watai ka apunu mosi yadini.’21-22Oragai apunai Dewida oka inako tapu ki pokere apunu

mosi karako uburoto apunu Diyudiyasi e wataiyadini manako nu mete ubumamu Iyesu iyawenakipu ubupu ki sisiyai iyapana tadeyomu iwomu.

Bususu 1:23 5 Bususu 2:3Ko apunu asusu mo inako eba uburoto ko apunumosi ki apunu Diyoni iyapana siruwatamiyawa kie idai kerarai empupu mete idiweya yameya dapaunau nu Kaiwawonuga Iyesu Mamanuga God ekasiyarai pokaiya kipu ubupu kayawena ki meteempupu, apunu ki mosi karako uburoto nu meteinako iwomu.”

23 Apunu Pita yona ki wagubu kewowena ka muubumpu iyapana apeya mu simaga tagubu. Mosi kaDiyosepa si daikere ka Basabasi tagubu. (E si mosi kaDiyastasi). Ade apunu mosi ka Mataiyasi. 24-25Mu simagainako nakamupu manako guriguri-tagubu, tagubu ke;“Kaiwawonuga, kau iyapana kuduba nu nuwanuga no-tanuga empiyei. Kau apunu Diyudiyasi nu mete winenibida e nu mete iwana kau upigi kwaigamana ki nana. Ekwaewena siyasiya ki pokere powena e ebo kayawaganatawanai ki kayawena. Ko kau karako kabuwaniyo; Kaunima winepipi da e karako uburoto apunu Diyudiyasie watai yadini?” 26 Mu inako guriguritagamawa dakamadumpu, kimpu ubumpu yanuwa marai munta mokwaetagubu manako ki pokaiya ka mu apunu Mataiyasi esi bananamupu, ki pokere e kanibu Iyesu tonotapu ragidaiida esida kewowena kerapu eyakamena ki mu naurimuguubupu.

2Mamanuga God e eya Keyai kawapu mu kawarimugu

minibu siwa1 Mara si tagamu ke ‘Pentikosi’ ki bauwena ka Iyesu

sumapamawa ragidai kuduba wata eyaka mena modibimupu idiwa, 2 manako nusuru obo maba ki mu-mugarai kunumau kawapu tawa rabineya posiwenawainamupu. 3 Wainamupu manako mata nonarai maba

Bususu 2:4 6 Bususu 2:11kawapu iyarau daburiwena iyapana kuduba ki eyakaeyaka mu debamugu debamugu beuwena kaya-wena.4Mudebamugu debamugu beuwagawa kayawagawaman-ako Mamanuga God e eya Keyai Tanai Bagi Kawaya kiiyapana eyaka eyaka kimu rabinamugu supu tanaiminibusiwa manako mu tenawarimaga wirawena yona yonakuduba ki mu naiya eba kataitagubu ki mu mete taga-mawa. Mamanuga God e Keyai badidi kwae-wagawa kimue kasiyarai pokaiya deneya deneya tagamawa.

5 Mara ki makeya ka Diyu ragidai ropani kawaya kiMamanuga God e nene wainapamawa tawana tawanakuduba, madega kauwagau madega posiwagau were bau-tagubu karako natere Diyerusaremu rabineya idiwa. 6Mumumugara ki wainapamawa ka iyapana ropani kawayaki garugaru mena kimpu ubumpu empamana diriwaibautagubu. Iyesu sumapamawa ragidai ubumpu tawanakudubai ragidai ki mu yonamaga ebo ebo tagamawa kimuwainamupu ki pokere iyapana ki mu notamaga kowenakodabamaga kamupu, 7 babatagamawa, tagamawa ke;“Iyapana yau tagamu ki mu kuduba ka tawana Gaririragidai, 8 ko mu gwede ba yona ebo ebo kuduba tagamuade nu nuga yewe baigibi ragidai nu yonanuga metetagamu wainapemei? 9 Nu ka tawana tawana Pasiyayo Midiya yo Iramu yo Mesuputamiya yo Diyudiya yoKapadokiya yo Pontasi yo Aisiya ragidai. 10Ade nu dai katawana Pirigiya yo Pampiriyo yo Idipi yo Ribiya tawanaSairini bameya ki ragidai. Ade nu dai ka natere Roumiwere baigibi. 11Mibai, nu dai ka Diyu ragidai ade nu dai kaiyapana kwaiyanai karako Diyu ragidaimu bususumaga kimete kataigibi mibimipi ragidai. Nu dai ka tawana Kuretayo Araibiya ragidai kebompi baigibi mete yewe idiwei.Ko Mamanuga God e badidi bagi kawaya kwaewena kisisiyai iyapana yau karako nu nubo nubo yonanugere

Bususu 2:12 7 Bususu 2:17tagamu wainapemei.” 12 Iyapana ki inako tagubu manakomu notamaga kowena baba-tagubu mu mubo deni denimanu kasiwaratagamawa, tagamawa ke; “Iyapana yauyona yona badidi katai-tagubu were tagamu ki mibai kabadidi?”

13 Ko iyapana dai ki ubumpu Iyesu sumapamawaragidai bainamatamawa, tagamawa ke; “Mu ka baniawana suwakarai mo kubamupu ki pokere mu yabaram-aga babawena tagamu.”

Apunu Pita dimawena14 Ki makeya ka apunu Pita Iyesu tonotapu ragidai ida

esida kewowena kerapu eyakamenamete ubumupuman-ako e bonanai ragiragi kawaya wagubu ke; “Diyu ragidai,natere Diyerusaremu kuduba mete kina, wi karako badidiempiyamu ki mibai nau karako nidiyani wi wenagugerenaigida mena wainapumuri. 15 Wi wainapiyamu da nuawana suwakarai mo kubamipi manako nu yabaranugababawena nidiyamu. Ko nu awana mo eba kuba-mipi.Yau ka didiburu mena. Awana kubamana madegai kieba wadubu. 16 Ko wi karako badidi empiyamu ki kaMamanuga God takari kawaya e bonanai wainapiyawawagawa apunai Diyowero kabuwapupu. 17 Oragai apunaiDiyowero oka yau tapu, wagubu ke;‘Mamanuga God e wagau; Mara kwauneya ka nau yau

kwaesugani; Tawana tawana kuduba, madegakauwagau madega posiwagau ki nau Keyainitonopani iyapana kuduba mu kawarimugu miniy-oto siwa kasiyara tageni manako nau kasiyaranipokaiya ka wi gubagaguma ade wi petegumanau bonanani wainapomono matarau togomono,wi yaragaguma gwedegwede marai kawai warowere maba empomono ade iyapana magurai metewarotogomono.

Bususu 2:18 8 Bususu 2:2318 Mibai, mara ki makeya ka nau bigabiganiyoma

uratanai yo ridai nau Keyaini mete tageyanimu kawarimugu miniyoto siwa manako munau kasiyarani pokaiya ubumoto nau bonananiwainapomono matarau togomono.

19 Nau suwagani manako nau matakirani ebo ebokunumau baitagisi kayatagisi. Nau wairau metekwaesugani ki wi empumuri manako wi notagakoyagisi. Dara, mata nonarai, gwisi kawaya ki wiempumuri.

20 Madega sisipupoto ki wi empumuri. Siragamu tanaidara maba daragayagisi ki wi empumuri man-ako ki eweya ka nau marani kawaya ki baiyagisi.Wi Kaiwawoga nau marani tanai bagi kawaya kibaiyagisi.

21Mara ki makeya ka iyapana nima yagisi ke; ‘Kaiwawonike, kau iyasini’, nima inako yagisi ki nau e waita-pani iya waunai kweyani.’ ”

22Apunu Pita Mamanuga God e okai ki kawareya inakowagubu manako ade dimawena, wagubu ke; “TawanaIsiraero ragidai, nau yonani yau suwagani wainapumuri;Tawana Nasareta mu apunumaga Iyesu e ka MamanugaGod e kasiyarai pokaiya upiwagawa umawa wi paunagaumatakira marai kawai ebo ebo kwaewagawa da wi kiempamana manako kataigamana da Mamanuga God etonopupu bauwena. E matakirai ebo ebo kwaewagawaki kuduba wi emupu kewowena. 23 Ko Mamanuga Gode naiya mena e ebo nuwai notai pokaiya wainapupu dabaganai ki pokere e apunu Iyesu wi idaga rabineya tapu.Wi e minimana po wainamupu ki pokere wi e wadumupuiyapana berokoi Mamanuga God eba kataimugu ragidaimu idamaga rabineya e tamupu manako mu ubumpuwi iwagubu umunugere e ripa korosi naureya minimupu

Bususu 2:24 9 Bususu 2:31poyo. 24 E powena ko Mamanuga God po makari rikapupuda e iyawena kipu ubupu, mibai ka po tawanai ki kasiyaraika maraitau erida e wadana doko ki eba baganai.

25 Takari kawaya ka oragai apunai Dewida ubupu Iyesunene wagubu ke;‘Nau Kaiwawoni maramara nau gwanawasiniyau tondau

ki nau empakani. Nau rabinani bigawagana kinana ka e nau madanani garu deneya nau to-gisiniyau uburau.

26Ki pokere, nau nuwani notani bagiwena ade nau yonanimibi mamamai mete suwagakani. Nau posuganiko nau notani eba koyagisi. Nau kataineya da nauade iyasugani kirani uburani.

27Nau po tawaneya kayasugani ko nau deni mena eba po-sugani. Kau kiya bigabigagi apunaimibai ka nau kipokere nau kataineya da kau nau eba kamadisini.Nau midini kwakwarepuni ka uruba rabineya ebapuwayagisi.

28 Iya yawatai ki kau nau kabuwasinibi kewowena. Kaugwanawasiniyei tondei ki pokere nau mamamakawaya waina-pakani.’ ”

29 Apunu Pita Mamanuga God e okai kawareya inakowagubu ade dimawena, wagubu ke; “Iyapananiyoma, naukarako yona ki mibai matarau suwagani ki wi waina-pumuri. Nu bodanuga Dewida e naiya mena powenaononomupu. E ononomupu watai ki nu bamanuguyewena. 30Ko e kaMamanugaGod e bonanaiwainapiyawawagawa ki apunai ki pokere Mamanuga God naiya badidigwaiyaba sibu ki kuduba apunu Dewida e kataiya. Takarikawaya ka Mamanuga God wagubu da apunu Dewida emomai mosi aita ewa uburoto manako Dewida e wataiyadini kaiwawo-yagisi. 31 Gwedegwede kuduba aita ewawenawagana ki kuduba oragai apunai Dewida e kataiwena

Bususu 2:32 10 Bususu 2:37ki pokere e wagubu da, ‘Nau po tawaneya kaya-sugani konau deni mena eba posugani. Nau kwakwarepuni urubarabineya eba puwayagisi,’ e inako wagubu ki ka e nu IyaNegeyana Apunai Keriso ade iyawagana kirana uburana kie nene wagubu. 32 Ko nau suwagani wainapu-muri; Yonakimibai karakowenawena yau kena; Apunu Iyesu e kaMa-manugaGod e kasiyarai pokaiya iyawena kipu ubupu ki nuyabunugerematarau emipi. E sisiyai nu karakowi nidimeiyau kena. 33 E ka Mamanuga God wagubu umuneya kipuubupu kunumau yapu kayawena karakoMamanuga God etaneya e idai garu deneya tondau. Mamanuga God naiyamena gwaiyaba wagubu da ewa marai mosi ka e uburotoe eya Keyai Tanai Bagi Kawaya tonopoto iyapana puyonegeni. Apunu Iyesu karako puyo ki wadubu tonopupunu kawarinugu minibu siwa kasiyara negebu ki pokere wikarako badidi empiyamu bowainapiyamu ki ka wi e puyoitonopupu ki matakirai empiyamu yau kena. 34 Oragaiapunai Dewida e ka kunumau eba yapu ko e apunu Iyesue sisiyai yau wagubu ke;‘Nu Kaiwawonuga Kawaya ubupu nau Kaiwawoni sibu,

wagubu ke; Kau madanani garu deneya tondowa,35 da nau kau iyaragiyoma kuduba kwanatamani kau ker-

aragi kobaiya nakatamani kewoyagisi werena.’ ”36 Apunu Pita inako wagubu, ade wagubu ke; “Iya-

pananiyoma, tawana Isiraero ragidai kuduba, nau yonaniyau suwagani ki wi naigida mena wainapu-muri; Nauapunu Iyesu e sisiyai suwagu-buwani. Wi ubumpu ripa ko-rosi naureya eminimupupoyo koMamanugaGodubupu enu Kaiwawonuga sibu ade nu Iya Negeyana Apunai Kerisomete sibu.”

Iyapana dai Iyesu sumamupu37 Iyapana apunu Pita dimawagawa yonai ki

wainamupu ka mu rabinamaga wadubu. Mu notamaga

Bususu 2:38 11 Bususu 2:43

kowena manako ubumpu Pita yo Iyesu tonotapu ragidaidai mete kina ki emitampu manutampu, tagubu ke;“Edamani, nu badidi kwaigamu?”

38Ko apunu Pita denaimu tadebu, wagubu ke; “Wiwibowibo bigiga kamadumuri wi notaga wirayagisi, manakoubumuri da nu Iyesu Keriso e si pokaiyawi siruwaniyamu.Wi inako kwaiwagi ki ka Mamanuga God wi bigiga kiempoto surupoto manako e Keyai Tanai Bagi Kawayatonopoto puyo wi mete negeni. 39Mamanuga God naiyamena gwaiyaba wagubu da e puyo ki wi negeni, wimunuguma tageni ade iyapana kwaiyanai ragidai tawanatawana idiwu ki mumete tageni. E ka nu Mamanuga God,nu Mamanuga Kawai. E iyapana nima nene yagisi ki epuyo ki mete kweyoto.”

40Apunu Pita yona ki wagubu kewowena ka e kawareyakawareya ragiragi kawayamu tadeyawa teya-teyama, wa-gawa ke; “Yewe wairau idiwu ragidai bera berokoi waina-piyamu kwaetagamu ki mu ka aita ewa bita kawaya mobananapomoto ki pokere kamaditamuri wi wibo iyaganene kwaiwagi da wi iyaiwagi.” 41 E iyapana inakogwaiyabatamiyawa da kamadubu manako iyapana nima eyonai wainapupu sumapupu ki e mu bananamupu Iyesusi pokaiya siruwa-mupu. Mara ki makeya ka iyapanakuduba 3000 Iyesu sumapamawa ragidai mete dibimupuidiwa. 42Mu maramara Iyesu tonotapu ragidai mu yona-maga wainapamawa ade maramara ewapuru mena baniku-pamawa Mamanuga God bameya guriguritagamawaidiwa.

Iyesu sumapamawa ragidai ewapuru mena idiwa43 Iyesu tonotapu ragidai Mamanuga God e kasiyarai

pokaiya matakira ropani kawaya ebo ebo kwaetagamawa

Bususu 2:44 12 Bususu 3:2ki pokere iyapana matakira ki empamawa ka mu notam-aga kowena kudu mete wainapamawa.

44 Iyesu sumapamawa ragidai ewapuru mena idiwamu gwedegwede-maga mete deni deni nida kasiwara-tagamawa idiwa. 45 Apunu bo ridi mosi e purapuraimete kina ki ka e purapura ki wadubu iyapana e bameyagimara-mupu manako mu denai bowa madai kwemupuki e wadubu e waretai bani pa mena apunai bo ridai kikwebu. 46MumaramaraMamanuga God e Tawai rabineyaewapuru mena dibi-pamawa idiwa ade maramara ka mutawamugu tawamugu nuwabagi rabineya mibi mamamaibani ewapuru mena kupamawa idiwa. 47 Mu MamanugaGod e si esidamena tepa-pamawa ade iyapana kudubamuemitamawa ki ka mu mamamamaga ade mu weremagamete tagamawa. Mamanuga Godmaramara iyapana wau-nai iya tageyawa manako mu mete bautagamawa Iyesusumapamawa ragidai mete ewapuru dibipamawa idiwa.

3Pita yo Diyoni ubumpu apunu mosi iyamupu

1Maramosimadega kekerawagawa iyapanaMamanugaGod e Tawai rabineya guriguritagamanamadegai wadubuki makeya ka apunu Pita yo Diyoni kimpu ubumpu Ma-manuga God e Tawaiya kayatagubu. 2 Tawa ki katamuruimosi si ka ‘Katamuru Bagi’ tagamawa ki madaneya ka muapunu mosi e kerarai badabadamawena bisi kayawena kiika tondawa emupu. Apunu ki e inai rabineya inako we-nawena inako tondawa yabadawa da karako kawayawena.E kowaiyoma maramara e werokapamawa MamanugaGod Tawai ki katamurui madaneya tamawa manako eika iyapana kaiwa kebomawa ki bowa madai nene gene-tamiyawa tondawa.

Bususu 3:3 13 Bususu 3:11

3 Apunu Pita yo Diyoni tawa rabineya kaiwana kwae-tagamawa ka apunu kerarai berokoi ki mu emitapu, gene-tapu, wagubu ke; “Bowa madai dai nau tegemuri.” 4 KoPita yo Diyoni apunu ki emupumanako Pita ubupu e sibu,wagubu ke; “Kau nu eminiyo.” 5 E yona ki wagubu kaapunu kimu bowamadai dai e kweyamana ki nanawaina-pupu ki pokere e mu emitapu. 6 Ko Pita ade wagubuke; “Bowa madai nau bamaneya pa mena ko gwede bagimosi nau bamaneya uburau ki nau karako kau negeyani.Iyesu Keriso, tawana Nasareta apunai ki e si pokaiyaka nau karako kau nidiyakani; E kasiyarai pokaiya kaukiri uburi kayanuwagi.” 7 Apunu Pita yona ki wagubumanako kanibu apunu ki e idai garu deneya wadubumanako waitapupu kipu ubupu. E kipu ubupu makeyaka e kerarai supasupawena tainipupu ragiragi, 8 manakoe sikipupu supu ubupu kanibu yabadubu. E Pita yo Diyonibananatapu Mamanuga God e Tawai rabineya kaimupumanako ika mamamawagawa sikipiyawa taerewagawamibi mamamai Mamanuga God e si esida tepapiyawa. 9 Einako kwaewagawa umawa ki pokere iyapana kuduba ekiyabui emupu ki ka mu tagubu ke; 10 ‘Akae, ki ka apunuki maramara ‘Katamuru Bagi’ ki madaneya bowa madainene gene-wagawa tondawa apunai ki karako iyawenayau kena.” Mu inako tagamawa manako mu notamagakowena kodabamaga mete kamupu.

Apunu Pita ade dimawena11 Kerarai berokoi apunai ki Pita yo Diyoni eba ka-

maditapu ko mete ewakumatamiyawa umawa ki pokereiyapana ika idiwa e badidi kwaewena emupu ki ka munotamaga kowena kimpu ubumpu garumupu apunu Pitayo Diyoni mu diriwamaga bautagubu. MuMamanuga God

Bususu 3:12 14 Bususu 3:17e Tawai rabineya wata mo si tagamu ke; ‘Oragai ApunaiSoromoni Watai’, ki ika dibimupu idiwa.

12 Apunu Pita iyapana inako bau-tagamawa dibipa-mawa idiwa emitapu ki ka e mu tadebu, wagubu ke;“Tawana Isiraero ragidai, apunu yau e kerarai iyawenako wi notaga badidi baba-wagau? Wi gwede nana nueminiyamu idiwu? Wi bani wainapiyamu da apunu yaunu nubo kasiyaranuga pokaiya bo nu nubo beranuga bagipokaiya iyapamana da e ka umana ki waina-piyamu bo?Ko ki pa mena. 13 Ki ka Mamanuga God e kwaewenayau kena. Nu ripakwarakwaranuguma Eburamu yo Aisikiyo Diyaikapu mu yo nu Mamanuga God e ubupu e bi-gabigai apunai Iyesu esida tepapupu. Nau suwaganiwainapumuri; Wi ka apunu Iyesu wadumpu kawakawairagidai mu idamaga rabineya e tamupu. Apunu Pairasinuwaiya ka e idai rikapana da e kayawagana ki nana kowi e wadumupu dokodoko. 14 Iyesu e ka apunu bagisupasupai kawaya. E bameya berokoi mo pa mena. Kowi rabinaga eyakamena-wena e tagararamupu manakoapunu berokoi mosi iyapana naurawa apunai ki e nenewi notapamawa ki pokere apunu Pairasi dibura guduikwaipupu manako apunu ki e mena bauwena kayawena.15Ko Iya Kerarai Apunai Iyesu ki e wi minimupu poyo. Wieminimupu poyo koMamanuga Godwagubu umuneya kae ade iyawena kipu ubupu. Ko ki nu yabunugere matarauemipi manako e sisiyai nu karako wi nidimei.

16 Iyesu e si pokaiya ka apunu yau naiya e keraraiberokowena ki karako iyawena ka umau yau kena. NuIyesu sumapemeimanakonu sumanuga pokaiya ade Iyesue si kasiyarai pokaiya kawi kataigau apunai yaudenimenaiyawena, ko ki wi kuduba yabugere karako empiyamu yaukena.

17 Kowaniyoma, nau suwagani wainapumuri; Nau

Bususu 3:18 15 Bususu 3:24kataineya da wi kawakawaiguma mete kina notababawadumupu ki pokere wi Iyesu mini-mupu poyo. 18 Takarikawaya kaMama-nugaGod e bonanaiwainapamawa taga-mawa ragidai kuduba oka yau tamupu, tagubu ke; ‘NuIya Negeyana Apunai Keriso e ka aita bita midi makaribananapoto.’ Wi Iyesu bameya badidi kwaigubu ki kawi Mamanuga God e naiya mena wagubu ki makeyamakeya kwaigamawa. 19 Ko wi beraga berokoi ki wikarako kamadumuri, wi notaga wirayagisi da MamanugaGod uburoto wi bigiga ki empoto surupoto, 20 manako eade wirayagisi wi gwanawaniyono tondono nuwanusuruwaunai bagi mosi wi negeni manako e Gubagai Iyesuade tonopoto kaworoto nu bamanugu baiyagisi. ApunuIyesu e ka nu Iya Negeyana Apunai Keriso. MamanugaGod naiya mena upubu Keriso wi nene winepupu. 21 Ekarako kunumau nawana tondono kaniyono da Mama-nuga God gwedegwede kuduba yewe wairau iyatamanamarai baiyagisi ki ka e ade kaworoto nu bamanugubaiyag-isi. Takari kawaya ka Mamanuga God ubupu iyapana bagie nene notapamawa e bonanai wainapamawa tagamawaragidai sisiya ki kuduba mu kabuwa-tapu manako muubumpu sisiya ki oka pokaiya okamupu. 22Oragai apunaiMosisi yona yau wagubu ke; ‘Mara aita ewa ka MamanugaGod wi iyapanaga mosi wi waitaga winepoto tonopotomanako e nau maba wi paunagau uburono MamanugaGod e bonanai wainapono nidiyono kabukabuwa. E aitabadidi yogono ki wi naigida mena wainapiyoi kwaiwogoi.23 Ko wi e yonai ki eba wainapiyoi ki ka Mamanuga Goddeni mena wi suruniyoto da wi e iyapanaiyoma mete ebaidiwoi.’ Oragai apunai Mosisi inako wagubu.

24 Oragai ragidai Mamanuga God e bonanai wainapa-mawa tagamawa ragidai apunu Samuwero makeya yaudamu kuduba mara karako idiwei yamei ki nene tagamawa.

Bususu 3:25 16 Bususu 4:425Mu momo-muguma ka wiyo ki pokere Mamanuga Godgwede bagi mosi mu tageyana ki nana gwaiyaba wagubuki e karakowimete negeni. E oragai apunai Eburamu sibu,wagubu ke; ‘Kau ewagi pokere ka nau iyapana kuduba,madega kauwagau madega posiwagau ki aita ewa wadi-tamoni bagi umoni.’ 26 Mamanuga God e takari kawayainako wagubu ki mibai wana bauwena yau kena. E apunuIyesuwinepupu tonopupu yabiri Diyu ragidai wi bamagaubauwena da wi notaga wirawagana manako wi beragaberokoi kamadamana da e wi wadiniyana bagi ki nana.”

4Kawakawai ragidai apunu Pita yo Diyoni pari wirawirata-

mawa1 Pita yo Diyoni inako dimatagamawa idiwa ka

Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidai mukawakawaimuguma, Mamanuga God e Tawai kikwayubapiyamu ragidaimukawaimagamosi, ade iyapanaSadusi ragidai dai mete kina mu nuwamaga pupuwenamu bamamugu bautagubu. 2Mu nuwamaga pupuwagawaki mibai ka apunu Pita yo Diyoni iyapana tademawa,tagamawa ke; ‘Apunu Iyesu e powena ade iyawena kipuubupu ki pokere nu ewa popoigamu ki ka nu meteiyaigamu kimamu ubumamu.’ Yona ki ka kawakawairagidai ki mu eba nuwamugu, 3 ki pokere mu karakobautagubu Pita yo Diyoni pari wirawira-tamana ki nanatetampu. Ko kemora-wena ki pokere mu diburatampu damarawani nawaru puruyagisi werena.

4 Iyapana ropani kawaya apunu Pita yo Diyoni naiyadimatagamawa mu yonamaga wainamupu mibimupuragidai ki mu ubumpu Iyesu sumapamawa ragidai metedibimupu idiwa ki pokere iyapana ropaniwena, uratanaimena ka kuduba 5000 kwaitana.

Bususu 4:5 17 Bususu 4:115 Mu ukwampu nawaru puruwena ka Diyu ragidai mu

kawakawaimuguma kuduba, debai ragidai adeMamanugaGod e gorai ki kataimugu ragidai mete kina ki natereDiyerusaremu rabineya dibimupu idiwa. 6MamanugaGodbameya dobopiyamu ragidai mu kawai-maga si ka Anasi,e beteyai si ka Kaipasi, e wenai eyaka mena ragidai apunuDiyoni yo apunu Arekisanda ade e wenai ki dai mete kinaki mu ika bautagubu ewapuru dibimupu idiwa. 7 MuPita yo Diyoni nene tagubu bautagubu mu yabaramugunakatampu manako manutampu, tagubu ke; “Wi badidikwaigubu ki wi nima kasiyarai pokaiya bo nima si pokaiyakwaigubu? Ki sisiyai wi karako matarau iwagi da nuwainapamu.”

8 Ki makeya ka Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya apunu Pita rabineya posiwena kasiyara kwebumanako e denai wagubu ke; “Kawa-kawainiyoma adedebai ragidaimete kina, 9wi karako apunu kerarai berokoiyau nene iwagamu ade nu gwede bagi e bameya badidikwaigibi ade e badidi maba iyamipi ki nene nu ma-nuniyamu, 10 ki ka wi tawana Isiraero ragidai kudubayonayau suwagani ki naigidamenawainapumuri; TawanaNasareta apunai Iyesu Keriso e si pokaiya ka apunu yauiyawena karako wi yabaragau uburau yau kena. Wiubumpu Iyesu wadumpu ripa korosi naureya e mini-mupu poyo ko Mamanuga God wagubu umuneya ka e adeiyawena kipu ubupu. 11 Oragai ragidai Mamanuga God ebonanai wainapamawa tagamawa ragidai e nene oka yautamupu, tagubu ke;‘Wi tawa wadamu ragidai wi waina-mupu da e ka bebeda

berokoi ki pokere e kwenumupu.Ko Mamanuga God bebeda ki wadubu ade wowo bebedai

kaupupu.’

Bususu 4:12 18 Bususu 4:1912Nu Iya Negeyana Apunai ka Iyesu eya mena. Tawana

tawana kuduba, madega kauwagau madega posiwagau kaMamanuga God iya kerarai si mo eba tapu tondau da nuki pokaiya iya yadamu.”

13 Kawakawai ragidai ki apunu Pita yo Diyoni inakoyabarayabara kudu pa mena ubumawa yona supasupaikawaya tagamawa wainamupu ki ka mu baba-tagubumu notamaga wagubu ke; “Iyapana yau ka pakasi kataipa mena ragidai ko mu nota kawaya yau badidi mabawadumupu?” Mu inako nota-pamawa manako ki makeyaka mu wainamupu da Pita yo Diyoni mu ka naiya Iyesumete iwa ki ragidai. 14 Apunu kerarai berokoi ki iyawenaPita yo Diyoni mu madanimugu ika uburawa ki mu meteemupu ki pokere yona denai tagamana ki mu babatagubu.15 Baba-tagubu ki pokere mu ubumpu apunu Pita yo Diy-oni yona yau mena tade-mupu, tagubu ke; “Wi mataraukaiwagi da nu nubo mena yonaigamu kewo-yagisi wereade baiwagi.” 16 Mu inako tagubu, manako mu mubomena keketa kupamawa, tagamawa ke; “Iyapana apeya kimu bamamugu ka nu badidi kwaigamu? Mu matakiram-aga kawaya kwaetagubu ki sisiyai ka natere Diyerusaremuragidai kuduba waina-mupu kewowena ki pokere yona kibodapamanayawataimopamena. 17Konuebanuwanugumunotamaga ki kawayayagisi kayayagisi ki pokere karakoragiragi kawaya tatamatamamu da mu apunu ki e sisiyaiewa iyapana eba tademono iwono.” 18 Mu inako tagubugudu kwaimupu apunu Pita yo Diyoni nene ade tagububautagubumanako ragiragi kawaya tademupu, tagubu ke;“Apunu Iyesu e sisiyai wi ewamo eba iwogoi ade e bususuimo wi iyapana eba kabuwatamiyoi iwoi.”

19 Mu inako tagubu ko apunu Pita yo Diyoni denaitagubu ke; “Wi wibo wainapumuri; Nu Mamanuga Gode yabuiya idiwei ki pokere e nuwaiya nu karako wi bo-

Bususu 4:20 19 Bususu 4:25nanaga yadamu bo e bonanai yadamu? 20Nu yabunugerebadidi matarau emipi bo wainamipi ki sisiyai nu karakoiwegemei ko wi nu tatamaniyamu ki ka nu wi bonanaga kieba yadamu.”

21Mu inako tagubu ko kawakawai ragidai kimubonana-maga ragiragi kawaya kawareya ade tatamatamawa. Mugudatamana mete wainapamawa ko ade kamaditamputonotampu kaya-tagubu. Mu iyapana kudumugu waina-pamawa mibai ka iyapana ropani kawaya apunu Pitayo Diyoni mu matakiramaga emupu manako ki pokaiyaMamanuga God e si esida tepapamawa. 22Kerarai berokoiiya-wena apunai ki e kwamurai ka apunai apeya (40)kewowena.

Iyesu sumapamawa ragidai guriguritagamawa23 Apunu Pita yo Diyoni tawa ki kamadumpu

kayatagubu mu kowa-muguma bamamugu adebautagubu manako Mamanuga God bameya dobopiyamuragidai ade debai ragidai mete kina badidi mabatatamatampu ki sisiyai kuduba mu kowamugumatademupu. 24 Tademawa da kama-dumpu manako murabinamaga eyakamenawena Mamanuga God bameyaguriguritagubu, tagubu ke; “Mamanuga Kawai, kaukunuma yamanapipi, kau waira yamanapipi, ade kauegi yamanapipi. Kau umunugeya ka gwedegwedekuduba wenatagubu gawarara. 25 Kau Keyaigi TanaiBagi Kawaya ki kau naiya takari kawaya tonopipi kaubigagi kwaewagawa apunai nu ripakwarakwaranugaDewida sibi manako e ubupu wagubu ke;‘Iyapana kwaiyanai ragidai mu rabinamaga pupuwagau

ki mibai ka badidi? Mu Mamanuga God bameyawainapiyamu siyasiya ki mibai ka badidi?

Bususu 4:26 20 Bususu 4:3126 Kaiwawo ragidai kuduba, madega kauwagau madega

posiwagau ubumu kawakawai ragidai dai kimete dibipiyamu manako Mamanuga God e sikaupiyamu e yanuwei teyamu ade e winepupuapunai Keriso e si mete kau-piyamu.’

27 Mamanuga, oragai apunai Dewida inako wagubu kimibai wana wenawena yau kena. Natere yau ra-bineya ka iyapana kawakawai apeya, apunu Erodiyo apunu Pontiyasi Pairasi, ki mu ubumpu tawanaIsiraero ragidai ade iyapana kwaiyanai ragidaimete dibi-mupu manako kau bigagi kwaewa-gawa apunai Iyesu, nu Iya Negeyana Apunai BagiKawaya, ki e yanuwei mu teya-mupu. 28 Mue yanuwei teyamawa ko mu asusu eba kwae-tagamawa. Kau kiya naiya mena kau kasiyaragipokaiya winepipi tapi ki mu makeya makeyamena kwaetagubu. 29 Ki pokere Mama-nuga; Mukarako mu bonanamaga ragiragi kawaya tagubutatamanimpu ki kuduba kau kataigeya. Kauupigi nu kwaigemei ki pokere kasiyara nege danu yabarayabara ubumomu kau yonagi iwogomuiwomu. 30 Kau idagi roronapi kasiyara nege danu kau bigabigagi apunai bagi kawaya Iyesu e sipokaiya sigira ragidai iyatamomu iwomu manakoiyapana kau matakiragi ebo ebo ki matarau em-pomono.”

31MuMamanuga God bameya inako guriguritagamawada kamadumpu makeya ka mu tawamaga ki geyageya-wena. Mamanuga God e eya Keyai Tanai Bagi Kawayaki kawapu mu kawarimugu minibu siwa kasiyara tagebumanako mu kimpu ubumpu kayatagubu Mamanuga Gode yonai tagamawa iwa ko mu kudumo eba wainapamawa.

Mu gwedegwedemaga ewapuru dibimupu

Bususu 4:32 21 Bususu 5:232 Iyesu sumapamawa ragidai mu nuwamaga notamaga

eyaka mena idiwa. Iyapana mo eba wagubu ke; “Gwedeg-wede yau ka nau nene.” Pa mena, mu gwedegwedemagakuduba deni deni nida kasiwaratagamawa idiwa. 33 Nukaiwawonuga Iyesu e iyawena kipu ubupu ki e tono-tapu ragidai mu mubo yabumugere matarau emupu kipokeremu kasiyarai kawaya e sisiyai ki iyapana tademawaiwa. Mama-nuga God e iyapanaiyoma deni mena wait-atamiyawa nota tageyawa, 34-35 ki pokere mu paunamuguka e iyapanai mo eba nuwasiyasiya wainapiyawa. Iyapanagwedewau mu wairamaga bo tawamaga mete kina ki kamu waira-maga bo tawamaga ki iyapana mu bamamugugimarapamawa manako denai bowa madai wadamawa kimu tepamawa Iyesu tonotapu ragidai tagemawa. Tage-mawa manako mu ubumawa iyapana mo mu paunamugubani pa mena iyapanai ki bowa madai dai waitapamawa.

36 Apunu mo si ka Diyosepa. E kunui ka Riwai tawanaSaiparasi rabineya wenawena. Iyesu tonotapu ragidaiapunu Diyosepa e si daikere Banabasi simupu. (Si Ban-abasi ka keyakeyai ko ki mibai mete kina, ki ka; ‘IyapanaMu Rabinamaga Wadau Bagi ki Apunai’.) 37 Iyapanadai apunu Diyosepa bameya e wairai mo gimaramupumanako denai bowa madai kwemupu ki e tepupu Iyesutonotapu ragidai mu bamamugu bau-wena tagebu.

5Apunu Ananaiyasi e wainai Sapaira mete kina

1 Mara ki makeya ka iyapana dai apunu mo si kaAnanaiyasi e wainai Sapaira mete kina mu bamamugubautagubu mu wairamaga mo gimara-mupu, 2 manakodenai bowa madai tagemupu ki ka apunu Ananaiyasiwadubu daikere e ebo bondai tapu ko daikere ka ewadubukayawena Iyesu tonotapu ragidai tagebu. Tagebumanako

Bususu 5:3 22 Bususu 5:9

berawena, wagubu ke; “Nau wairani gimaramupu denaibowa madai tegemupu ki kuduba yau kena.” ApunuAnanaiyasi inako kwaewena ki ka e ororeyamena ewainaimete mibimupu were inako berawena.

3 Ko Pita ubupu apunu Ananaiyasi sibu, wagubu ke;“Ananaiyasi, kau badidi pokere Berokoi Apunai Seitani egudui kwaipipi kau rabinageya bauwena? KauMamanugaGod e Keyai Tanai Bagi Kawaya ki bameya beranugibi.Kau wairagi gimaramupu denai bowa madai negemupuki daikere kau kaubo bondagi tapi. 4 Waira ki naiyaka kau nene ade mu gimaramupu denai bowa madainegemupu ki bowai madai kuduba ki mete kau nene, kokau badidi pokere bera kau rabinageya wainapipi wekigwaiya kwaenugibi. Kau eba iyapana kaina nu beranibiko kau Mamanuga God e berapipi.

5 Apunu Ananaiyasi yona ki waina-piyawa makeya kae gwairiwena deni mena powena. Iyapana kuduba epowena sisiyai ki wainamupu ka mu kudu wainamupu,6 manako iyapana yaraga dai bautagubu e kwakwarepuisikwamupu wadumpu kayatagubu ononomupu.

7 Madega napusi apeya eyaka kwaitana kewowenaeweya ka apunu Ananaiyasi e wainai mete ika bauwena,ko e nobomoi powena ki sisiyai e eba kataiya ko paasusu bauwena. 8 Bau-wena manako Pita ridi ki empupu,manupupu, wagubu ke; “Kau sidi, kau nobomogi metekina wi wairaga gimaramupu denai bowa madai nege-mupu ki yau mena baganai bo?”

“Ena, nu denai negemupu ka ki mena.”9Ridi ki inako wagubu manako Pita e ade sibu, wagubu

ke; “Kau nobomogi mete kina wi rabinaga eyakame-nawenawereMamanuga God e Keyai berapa-mana empa-mana ki nana kwaigubu kimibai ka badidi? Kaunobomogi

Bususu 5:10 23 Bususu 5:16onono-mupu ragidai karako bautagubu katamuru ubumuwaunitau kau kwakwarepugi mete yadini kayatagisi.”

10 Apunu Pita yona ki wagawa makeya ka ridi kiPita yabareya gwairi-wena deni mena powena. Onodibaragidai bautagubu e ika powena ukwarawa emupu ka mue kwakwarepui mete wadumupu wira-tagubu e nobomoimadaneya onono-mupu. 11Ko Iyesu sumapamawa ragidaikuduba Mamanuga God nene dibipa-mawa idiwa adeiyapana dai mete kina sisiya ki wainamupu ka mu kudubanotamaga kowena kudu ebotau waina-pamawa.

Iyapana ropani kawaya Iyesu sumamupu12 Iyesu tonotapu ragidai iyapana paunamugu kunuma

kasiyarai pokaiya matakira ebo ebo kwaetagamawa. Esumapamawa ragidai maramara Mama-nuga God e Tawairabineya ‘Oragai Apunai Soromoni Wateya’ ika dibi-pamawa idiwa. 13 Iyapana mu were-maga tagamawaade mu kudumugu mete wainapamawa ki pokere mumete ewapuru eba idiwa. 14 Ko maramara ka ridi yoapunu waunai ropani kawaya mu notamaga wirawagawaKaiwawo-nuga Iyesu sumapamawa manako mu bautaga-mawa e iyapanaiyoma mete dibipamawa ewapuru menaidiwa. 15 Iyesu tonotapu ragidai Mamanuga God e kasi-yarai pokaiya badidi kwae-tagamawa ki kuduba ka bagimena ki pokere iyapana ubumpu sigira ragidai tetampuyawata kwaiya mibi gagarai ade kebari kawareya metenakatampu idiwa da apunu Pita ewa mu madani-mugubauwagana kayawagana ki ka e gwakui mu kawarimugukaniyana manako mu iyatagamana ki nana. 16 Iyapanainako kwaetagamawa ki pokere tawana tawana natereDiyerusa-remu bameya ka iyapana ubumpu sigira ragidaiade keyai berokoi mu giritampu ragidai inako mete

Bususu 5:17 24 Bususu 5:24tetampu kebompu bautagubu manako mu kuduba iya-tagubu gawarara.

Iyapana kawakawai Iyesu tonotapu ragidai giritapu17 Ki makeya ka Mamanuga God bameya dobopiyamu

ragidai mu kawai-maga ade e kowaiyoma Sadusi ragidaimete kina ubumpu Iyesu tonotapu ragidai mu bamamugunuwaroro-tagubu, 18 ki pokere bautagubu mu tetampudiburatampu. 19 Diburatampu ko kemora ki rabineya kaMamanuga God e aneyai mosi tonopupu kawapu diburagudui kwaipupumanako Iyesu tonotapu ragidai waratapumatarau bautagubu, wagubu ke; 20 “Wi baiwagi kaiwagimanako Mamanuga God e Tawai rabineya iya waunai kisisiyai kuduba iyapana tadeyoi iwoi.”

21 Mu aneya ki e umunui wadumupu manako nawarupuruwagawa ki makeya ka mu kaimpu Mamanuga Gode Tawai rabineya iya waunai ki sisiyai iyapana ade tade-mawa kabukabuwatamawa idiwa.

Ki makeya ka Mamanuga God bameya dobopiyamuragidai mu kawai-maga e kowaiyoma mete kina bibitonomupu da Diyu ragidai mu kawakawaimugumakuduba bautaga-mana dimatagamu wateya ika ewapurudibipamana ki nana. Mu bautagubu dibimupu idiwamanako diburatampu ragidai kimu yonamaga tonomupu.22 Ko bibi ragidai kaimpu dibura gudui kwaimpu ki kamu iyapana mo eba emupu ki pokere mu wiratagubuiyapana kawakawai ki mu bamamugu ade bautagubumanako tademupu, tagubu ke; 23 “Nu dibura tawaiyabaigibi gudu umamupu ki nu emipi ade dibura katamuruidagurapamawa ragidai ika ubumawa mete emitampi konu gudu kwaimipi ki ka nu tawa rabineya iyapana mo ebaemipi.” 24 Mamanuga God e Tawai ki kwayubapiyamuragidai mu kawaimaga ade Mamanuga God bameya

Bususu 5:25 25 Bususu 5:30dobopiyamu ragidai mete kina yona ki wainamupu ka munotamaga babawena gwede aita ewa badidi wenawaganaki notapamawa.

25Kimakeya ka apunumosi bau-wena yona yauwagubuke; “Edamani, diburatampi ragidai karako MamanugaGod e Tawai rabineya ade bautagubu iyapana tadeyamukabukabuwa idiwu.” 26 Mu yona ki wainamupu kaMama-nuga God e Tawai ki kwayubapiyamu ragidai mukawaimaga ubupu e kowakowaiyoma dai tetapu metekayatagubu Iyesu tonotapu ragidai mu bamamugu bau-tagubu manako giyansu mena mu tetampu bananatampudimatagamuwateya ade kayatagubu. Mu ragiragi kawayaeba tetampu kayatagubu mibai ka mu pakasi ragidaiubumana Iyesu tonotapu ragidai mu gwawimaga bowawere mu taunimana ki kudumugu wainapamawa.

27 Mu dimatagamu wateya bautagubu bananatampukawakawai ragidai mu yabaramugu ubumpu manakoMama-nuga God bameya dobopiyamu ragidai mukawaimaga ki ubupu Iyesu tonotapu ragidai tadebu,wagubu ke; 28 “Nu ragiragi kawaya nidimipi da wi apunuki e sisiyai iyapana eba tademana kabukabuwa ki nanaiwagibi. Wi nu umununuga ki wi eba wadumupu kowi iyapana tademawa iwa manako wi yonaga ki karakonatere Diyerusaremu kuduba kawayawena kayawena. Winu sinuga giripiyamu ade apunu powena ki e nari numete nariniyamu.”

29 E inako wagubu ko apunu Pita e kowaiyoma metekina denai tagubu ke; “Nu ka Mamanuga God e umunuiwademei ragidai ki pokere nu e bonanai ki kwenupamumanako iyapana wi umunuga yadamu ki ka eba supasu-pai. 30 Wi ubumpu Iyesu wadumpu ripa korosi naureyaminimupu poyo ko nu ripakwarakwaranuguma mu yonu ewapuru Mamanuga God e ubupu wagubu manako e

Bususu 5:31 26 Bususu 5:37umuneya ka Iyesu ade iyawena kipu ubupu kayawena.31 Isiraero ragidai nu beranuga berokoi kamadamana adenu notanuga wirawagana da Mamanuga God nu biginugasurupana ki nana ka e ubupu Iyesu wadubu tepapupue idai garu deneya kunumau nu Iya Negeyana Apunaiade nu Kaiwawonuga kawaya ika tondana ki nana taputondau. 32Nu badidi yabunugere matarau emipi ki sisiyainu karako iwegemei. Ko nu eba nu nubo nuwanugu winidimei koMamanuga God e eya Keyai Tanai Bagi Kawayayona ki mete nu kabuwaniyau. Iyapana nima MamanugaGod e umunui yadini ki ka Mamanuga God uburoto e eyaKeyai iyapana ki puyo mete kweyoto.”

33 Iyapana kawakawai yona ki wainamupu kamu nuwa-maga pupuwena mu yabumaga daragawena manako muIyesu tonotapu ragidai ki taunimana popo wainapamawa.34 Ko Parisi ragidai mu kawaimaga mosi si ka Gamariyoki Mamanuga God e gorai kataiya ade iyapana kudubae werei tagamawa apunai ki e ubupu e kowaiyoma kitadebu, wagubu ke; “Iyapana yau tonotamamu mataraukayatagisi da nu nubo mena yonaigamu kewoyagisi wereade baitagisi.” E inako wagubu, tonotapu kayatagubu,35 manako e ade ubupu dimawena, wagubu ke; “TawanaIsiraero ragidai, wi iyapana yau mu bamamugu badidikwaiwagi ki ka wi rabinaga pakarayagisi naigida menanotapumuri were kwaiwagi. 36 Wi kataigau da waunitauyewena ka apunu Teyudasi e kawai gisipiyawa manakoiyapana 400 kwaitana e eweya kaya-tagubu. Ko iyapanadai ubumpu apunu ki minimupu poyo manako ki eweyaka e kowaiyoma daburimupumumubomubo kayatagubugawarara manako e notai ki kanibu supu mibai pa mena.37Ki eweya, iyapana simaga tamawa ki makeya ka tawanaGariri mu apunu-maga mosi si ka Diyudiyasi ubupu man-ako e mete iyapana waratapu da mu e eweya kayataga-

Bususu 5:38 27 Bususu 5:42mawa. Ko iyapana dai ubumpu e mete minimupu poyomanako e kowaiyoma kuduba daburi-mupu mu mubomubo kayatagubu gawarara. 38 Ki pokere, nau yonanisuwagani ki wi naigida mena wainapu-muri; Nu iyapanayau karako kamadi-tamamu ade gwede berokoi mosi mubamamugu eba kwaigamu. Mu mubo notamaga pokaiyakwaetagamu ki ka mu kwaetogomono yamono da munotamaga ki aita gogayagisi. 39 Ko Mamanuga God enota yau tagebu ki ka nu kwaitana nota ki eba surupamu.Nota ki mu notamaga eba gogayagisi ko nu kwaenda aitaMamanuga God mete kandomu nene.”

Iyapana kawakawai ki apunu Gamariyo e umunuiwadumupu, 40 manako mu Iyesu tonotapu ragidai nenetagubu bautagubu. Mu kuwe pokaiya mu taunimawa dakamaditampu manako bonanamaga ragiragi kawaya muade tatamatampu, tagubu ke; “Wi Iyesu sisiyai ewa ebaiwogoi.” Mu inako tatamatampu mu idamaga rikamupumanako tonotampu kayatagubu.

41 Iyesu tonotapu ragidai dimatagamu watai ki kamad-umpu kayatagubu ka mu mubo mena tagamawa ke; “Nukarako Iyesu nenemidimakari bananamipi koMamanugaGod e nu eminiyau wagau da nu ka baganai ki pokerenu mamama mete wainapemei.” 42 Mu inako tagubumanako maramara Mamanuga God e Tawai rabineya iya-pana tademawa kabukabuwa iwa ade mu mubo tawa-mugu tawamugu Mamanuga God e yonai bagi kawayaiyapana tademawa, tagamawa ke; “Apunu Iyesu e ka nuIya Negeyana Apunai Keriso ki Mamanuga God takarikawaya nu bamanugu tonopana gwaiyabai wagubu.”

6Mu iyapana ida daikere kewowena daikere apeya wine-

tampu

Bususu 6:1 28 Bususu 6:61 Iyesu sumapamawa ragidai ropaniwagawa yarawa ki

makeya ka mu dai ki yona Guriki tagamu ragidai ubumpuyona Iburu tagamu ragidai mu bamamugu gunaratagubu,tagubu ke; “Wimaramara iyapana bani tageyamukupamuko nu koboronuguma ka wi bani naigida eba tageyamu.”2 Mu gunara inako tagubu ki pokere Iyesu tonotapuragidai ida esida kewowena kerapu apeya ubumpu Iyesusuma-pamawa ragidai kuduba mu nene tagubu bau-tagubumanako tademupu, tagubu ke; “Nu upinuga kawaika Mamanuga God e yonai wi kabuwanimana ki nana. Nuupinuga ki kamadamu manako bani mena wi negeyomuki ka nu upinuga kawaya ki giriyagisi. 3 Ki pokere waina-pumuri; Iyapana uratanai ida daikere kewowena daikereapeya ki wi wibo nuwagau ki mu simaga wi karako iwagimanako nu iyapana bani tagemana ki upi mu tageyamu.Ko iyapana asusu mu simaga eba iwagi ko iyapana nota-maga supasupai ade Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya mu rabinamugu posiwena uburau ki ragidai musimaga wi iwagi da mu kebomoto nu bamanugu baitagisi.4Ko nu nuga ka Mamanuga God bameyamaramara gurig-urigomu ade e yonai mena wi nidiyomu kabu-kabuwaidiwomu.

5 Iyapana yona ki wainamupu ka mu rabinamaga bagi-wena manako mu mubo nuwamugu iyapanai ki wine-tampu simaga tagubu. Apunu ki mosi ka Stiweni. Esumai ka kawaya ade e nuwai notai kuduba MamanugaGod bameya tondawa. Mamanuga God Keyai e rabineyaposiwena. Iyapana dai ki mu simaga ka Piripo yoPorokusi yo Naikano yo Taimoni yo Pamenasi yo Nikorasi.Apunu Nikorasi e ka eba Diyu apunai ko e ka tawanaAntiyoka ragidai mu apunumaga mosi ki Diyu ragidai mubususumaga naigidamena kataiwenawetawetaramakeyamakeya kwae-wagawa. 6 Iyesu sumapamawa ragidai

Bususu 6:7 29 Bususu 6:12ubumpu iyapana ida daikere kewowena daikere apeya kibananatampu Iyesu tonotapu ragidai mu bamamugu bau-tagubu manako mu ubumpu idamaga mu kawarimugunakamupu manako Mamanuga God bameya mu neneguriguritagubu.

7 Mamanuga God e yonai kawaya-wagawa yarawa.Natere Diyerusaremu rabineya ka iyapana waunai metenotamaga wirawagawa maramara Iyesu sumapamawaragidai mete dibipamawa idiwa. Iyapana kawakawai Ma-manuga God bameya dobopiyamu ragidai ropani kawayamete kina Iyesu sumamupu.

Iyapana gagayatagubu apunu Stiweni wadumupu8 Mamanuga God apunu Stiweni deni mena wadawa

bagi ade deni mena kasiyara kweyawa ki pokere eubupu iyapana paunamugu kunuma kasiyarai pokaiyamatakira ebo ebo kwaewagawa. 9 Ko Diyu ragidai dai kimu guriguri-maga tawai eyaka mena simaga tagubu ke;‘Idamaga Rikatagubu Ragidai’, ki mu ubumpu apunu Sti-weni kiramupu. Iyapana ki kena mu ka tawana Sairini yoArekisandiya ragidai karako Diyu ragidai tawana Sirisiyayo Aisiya were bautagubu ki mu mete dibimupu man-ako ewapuru mena apunu Stiweni pari wirawirapamawaidiwa. 10 Ko Mamanuga God e Keyai apunu Stiweni e ra-bineya posiwena nota supasupai mena kwebu ki pokere eyonawagawa ki ka mu denai tagamana babatagubu. 11Mudenai tagamana babatagamawa ki pokeremu bowamadaidai temupu e yogoi iyapana dai tagemupu da mu Stiwenie si kaupamana ki nana. Mu yogo inako tamupu manakoiyapana ki ubumpu beratagubu, tagubu ke; “Apunu Sti-weni e ka oragai apunai Mosisi ade Mamanuga God metekina mu simaga giripiyau umau ko ki nu wenagunugerewainamipi kewowena.” 12Mubera inako tagubu ki pokere

Bususu 6:13 30 Bususu 7:3tawana ki ragidai yo Diyu ragidai mu kawakawai-mugumayo Mamanuga God e gorai kataimugu ragidai mete kinaki mu nuwamaga apunu Stiweni bameya pupuwena. Mue wadumupu kawakawai ragidai kuduba mu bamamugubau-tagubu, 13manako bera mubo nuwa-mugu tagamawaragidai ki mu nene mete tagubu bautagubu manako muubumpu yona beratagubu, tagubu ke; “Mamanuga Gode Tawai ki ka gwede bagi kawaya mosi. Ko apunu yautawa ki ebamayapiyau ade oragai apunaiMosisi gora tapuki e mete eba kaisipiyau ko maramara giripiyau umau.14 E badidi wagubu ki nu kuduba wainamipi. E wagubuda tawana Nasareta mu apunumaga Iyesu e uburoto Ma-manuga God e Tawai koritapoto manako nu bususunugaki oragai apunai Mosisi naiya mena nu negebu ki e metesurupoto waunai mosi taroto.”

15 Mu inako tagamawa ka kawakawai ragidai kudubaapunu Stiweni igida mena empamawa manako e kiyabuitanai kawaya aneya maba wirawena emupu.

7Apunu Stiweni dimawena

1 Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidai mukawaimaga ki ubupu apunu Stiweni manupupu, wagubuke; “Kau sisiyagi tagubu ki mibai bo bera?”

2 Ko apunu Stiweni denai wagubu ke; “Mamaniyoma,tataniyoma, yowani-yoma, nau karako suwaganiwainapu-muri; Takari kawaya, nu ripakwara-kwaranugaEburamu tawana Erani eba bauwena ko tawanaMesuputamiya rabineya tondawa ki makeya, 3 ka TanaiBagi Kawaya Apunai Mamanuga God e eya kawapu ebameya bauwena tanaiminibu siwamanako sibu, wagubuke; “Eburamu, kau tawanagi ade kau iyapanagiyomametekina ki kamaditami manako tawana waunai mosi ki nau

Bususu 7:4 31 Bususu 7:8kau kabuwaniyani ki deneya kayanuwagi.” 4 MamanugaGod inako wagubu ki pokere apunu Eburamu kipuubupu tawana Kadeya ki kamadubu manako e kayawenakaniyawa da tawana Erani bauwena manako ika tondawa.Apunu Eburamu e mamai powena eweya ka MamanugaGod ade wagubu manako e umuneya ka apnu Eburamuade kipu ubupu kayawena yabadawa da tawana karakoidiwei yau bauwena. 5 Ki makeya ka Mamanuga Godapunu Eburamu waira mo eba winepupu kwebu.

Doboro Eburamu e munui mo pa mena ko MamanugaGod e gwaiyaba sibu da aita ewa ka e waira mo kweyotomanako apunu Eburamu e ewai waira ki yadini idiwono.6 E munui mo pa mena ko Mamanuga God e sibu, wagubuke; ‘Kau ewagi ka aita tawana kudubai mosi rabineya idi-wono da kwamura 400 kewoyagisi. Mu tawana ki ragidaimu bigabigamuguma kwaetogomono yamono manakotawana ki ragidai ubumoto kau ewagi giritamono pasuta-mono idiwono. 7 Kwamura 400 ki kewoyagisi eweya kanau tawana ki ragidai bita tageyani manako kau ewagitawana ki kamadini kebomoto baitagisi tawana yau ra-bineya nau sini tepapo-mono idiwono.’ 8 MamanugaGod e ubupu apunu Eburamu inako sibu manako ewa eade sibu, wagubu ke; ‘Nau gwaiyaba nidibuwani ki kauewagi mete kina eba notagogapamana ki nana ka wi yaukwaiwagi; Wi munuguma uratanai aita ewa wenatagisi kiwi mu kwakwarepumaga wakapumuri. Wi ki kwaiwagi kipokaiya ka wi kataiwagi da wi ka mibai nau iyapananiy-oma.’ Mamanuga God inako wagubu ki pokere apunuEburamu e gubagai Aisiki wenawena makeya pura eyakamena kewowena eweya ka e ubupu e gubagai kwakware-pui ki wakapupu. Ki eweya ka Aisiki ubupu e gubagaiDiyaikapu e kwakwarepui wakapupu manako Diyaikaputondawa yarawa da e gubagai-yoma ida esida kewowena

Bususu 7:9 32 Bususu 7:13kerapu apeya, nu ripakwarakwaranuguma kunu kerarairagidai ki wenatagubu ki ka emu kwakwarepumaga inakomete wakatapu.

Kunu kerarai ragidai9 Nu ripakwarakwaranuguma mu yowamaga Diyosepa

bameya nuwaroro-tagubu manako mu ubumpu e nida-mupu tawana Idipi ragidai mu bigabiga-maga kwaewa-gana ki nana tagemupu manako denai bowa madai daiwadu-mupu. Mu kwaetagubu siyasiya ko apunu Diyosepae ka Mamanuga God e idai rabineya tondawa. 10 Bitaropani kawaya e bameya bauwagawa ko Mamanuga Gode kwayubapiyawa tondawa. E tawana Idipi ragidai mukawaimaga Pero e yabareya ubupu ki makeya ka Ma-manuga God ewaitapupumanako e berai bagi kawaya adee notai supasupai kawaya ki apunu Pero mete empupu ewerei wagubu manako sibu, wagubu ke; ‘Kau ka apunusupasupai bagi kawaya ki pokere nau kobaneya nau iya-pananiyoma, nau wairani ade nau tawani gwedegwedenikuduba mete kina ki kau mu debaimaga uburi.’

11Maramosi eweya ka kapoi kawayamo ubupumanakotawana Idipi yo Kainani rabineya ka iyapana kuduba mibiwetei idiwa. Nu ripakwarakwara-nuguma mu banimagakapamena. 12KomumamamagaDiyaikapu e tawana Idipirabineya bani dai uburawa ki sisiyai wainapupu ki pokeree ubupu e munuiyoma, nu ripakwarakwara-nuguma kitonotapu tawana Idipi rabineya bani gimarapamana kinana kayatagubu. Mu ika bautagubu ade wiratagubumu tawanamugu ade kaya-tagubu. 13 Ki eweya ka mutawana Idipi ade kayatagubu manako ki makeya ka muyowamaga Diyosepa mu matarau tadebu, wagubu ke; ‘Wiyowaga nidasinimupu apunai Diyosepa ka nau yau kena.’E inako wagubu, manako ki makeya ka apunu kawai Pero

Bususu 7:14 33 Bususu 7:20apunu Diyosepa e mamai ade e tataiyoma mete kina mubususumaga wainapupu. 14 Ki eweya ka apunu Diyosepabibi tono-pupu da e mamai Diyaikapu ade e ewai ridi yoapunu ropani kawaya kuduba (75) mete kina ki e bameyakebomana tawana Idipi rabineya e mete ika idiwana kinana wagubu. 15 Doboro Diyaikapu yona ki wainapupuka e kipu ubupu e tondawa tawanai ki kamadubu manakokayawena kaniyawa da tawana Idipi bauwena manako eika tondawa kaniyawa da ewa powena. E gubaga-iyomamete kina ika idiwa kaiwa da popotagubu gawarara, 16 komu kwakwarepumaga ka iyapana tetampu kayatagubukaiwa idiwa da tawana Sekamu rabineya ononotampu.Takari kawaya ka oragai apunai Eburamu ubupu apunuEmo e ewai ika Sekamu rabineya idiwa ki mu bama-muguwairamuntamo bowamadai pokaiya gimara-pupu.Waira ki kawareya ka iyapana ubumpu nu ripakwarak-waranuguma mu kwakwarepumaga ika ononotampu.”

Apunu Mosisi e bususui17 Apunu Stiweni inako wagubu, ade wagubu ke: “Nu

iyapananuguma ika Idipi rabineya idiwa kebomawa dakwamura 400 kewowena ki makeya, Mamanuga Godnaiya oragai apunai Eburamu badidi ewa wenawaganasisiyai gwaiyabai sibu ki wenawagana marai bauwena,ki ka nu iyapana-nuguma Isiraero ragidai ika kawaya-wena minibu daburi. 18 Ki makeya ka apunu kawaimosi apunu Diyosepa e bususui eba kataiya apunai kitawana Idipi ragidai mu kawaimaga ubupu. 19 E nu ri-pakwarakwaranuguma berabera-tamiyawa giritamiyawapasutamiyawa manako e bonanai ragiragi kawaya mutadebu, wagubu ke; ‘Wi munuguma wawayai kudubatetamuri gwabau asusu nakatamuri da popotagisi.’ 20 Kimakeya ka apunu Mosisi wenawena. E ka Mamanuga God

Bususu 7:21 34 Bususu 7:29e yabuiya munu komeruwana bagi kawaya wenawena.E siragamu apeya eyaka e eya inai mamai mu bama-mugu tondawa, 21 ko mu munumaga wawayai ki matarautamupu ki makeya ka apunu kawai ki e petei e empupubagi kawaya manako wadubu kodapupu, 22 ki pokereMosisi ridi ki bameya tondawa kaniyawa da kawaya-wena. E tawana Idipimu notamaga kuduba kataiwena adekawaiwena apunu yonai kasiyarai kawaya.

23 Apunu Mosisi inako tondawa yarawa da e kwamu-rai apunai apeya (40) kewowena ki ka e eya iyapana-iyoma tawana Isiraero ragidai mu nene wainapupu man-ako mara mosi mu emitamana ki nana kayawena. 24 Ekayawena kaniyawa da tawana Idipi mu apunumaga mosiubupu Isiraero iyapanai mosi gudapiyawa giripiyawa pa-surawa ki empupu manako e nuwai pupuwena kanibugwawai Idipi apunumaga ki minibu poyo. 25 Mosisiwainapupu da e eya iyapanaiyoma e empamana ki kamu kataitagamana da Mamanuga God e mu waitatamanabitamaga rikapana ki nanamu bamamugu tonopupu bau-wena, ko mu ki eba wainapamawa.

26Mu ukwampu nawaru puruwena ka e tawana Isiraeroragidai ade emitamana ki nana kayawena. E eya iya-panaiyoma apeya mu mubo ika kandetagamawa emitapumanako e kanibu mu baramaga wadawa, wagubu ke;‘Iyapananiyoma, wi tawanaga ka eyakamena ko wi gwedenana kira kasiwaraiwagamu kandamu idiwu?’ 27 E inakowagubu ko apunu ki mosi e waretai minibu apunai kiubupuMosisi weupupu kwenupupumanako sibu, wagubuke; ‘Kau nupara kamadi. Nima kau apunu kawai nidibu?Nima wagubu da kau idagi gurai nu naurinugu ugwedei?28 Kau yomi tawana Idipi mu apunumaga minibi poyoki maba kau karako nau mete susiniyana po ki nanawainapiyei bo?’ 29 Apunu ki ubupu Mosisi inako sibu ki

Bususu 7:30 35 Bususu 7:35pokere Mosisi kudu wainapupu tawana Idipi kamadubumanako wakapawena tawanaMidiyani kayawenamanakoe ika tondawa yarawa da e gubagaiyoma apeya ika we-natagubu.

30 Kwamura ropani kawaya apunai apeya (40) ke-wowena ki eweya ka apunu Mosisi mara mosi iyapanaeba idiwu tawaneya kweya Sainai bameya ki kayawenamanako ripa mo beuwena nonarai rabineya ka aneya moika tondawa ki e empupu. 31 E notai kowena manako eripa ki bameya naigida mena empana ki nana kaniyawada Mama-nuga God e eya bonanai wainapupu. Bonanaki wagubu ke; 32 ‘Mosisi, kau ripakwarakwaragiyomaEburamu yo Aisiki yo Diyaikapu mu Mamamaga eyakamena God ka nau.’ Apunu Mosisi yona ki wainapupuka e kudu waina-pupu e didigurai wagubu ade e yabuimete topupu. 33 Ko Mamanuga God e ade sibu, wagubuke; ‘Waira kawareya uburei ki ka waira tanai bagi kawayaki pokere nau wiwirasini kau kerapugi kwakwarai rikapinakapi. 34 Nau iyapananiyoma tawana Isiraero ragidaitawana Idipi rabineya nuwaboyatagamu idiwu ki nau muemitamakani ade mu makaritagamu ‘aige aige’ tagamuki nau mu mete wainatamakani ki pokere mu bitam-aga rikapana waditamana bagi ki nana ka nau karakokunumau kawapuwani yau kena. Kau yabi, nau karakokau tononiyani tawana Idipi kayanuwagi.’ ”

Isiraero ragidai iyapana eba idiwu tawaneya iwawadamawa

35 Apunu Stiweni inako wagubu, ade wagubu ke; “Nuiyapananuguma mu ka oragai apunai Mosisi e miditogamupu, tagubu ke; ‘Nima kau apunu kawai nidibu?Nima wagubu da kau idagi gurai nu naurinugu ugwedei?’Mu inako simupu midi ragiragimupu ko aneya naiya

Bususu 7:36 36 Bususu 7:40ripa beuwena ki rabineya matara-wena ki kawapu apunuMosisi e waitai bauwena. E pokaiya ka Mamanuga Godubupu apunu Mosisi wadubu tawana Isiraero ragidai muyabiyabirimaga sibu ade mu bitamaga ki rikapana apunaiwinepupu tapu.

36 Oragai apunai Mosisi kasiyarai kawaya ubupu e iya-panaiyoma banana-tapu tawana Idipi kamadumpu kaya-tagubu. E kwamura apunai apeya (40) ki rabineyakunuma kasiyarai pokaiya matakira ropani kawaya eboebo kwaewagawa, tawana Idipi rabineya, Egi Daragai kirabineya, ade iyapana eba idiwu tawanai ki rabineya. 37 Etawana Isiraero ragidai tadebu, wagubu ke; ‘Aita ewa kaMamanuga God wi iyapanaga mosi winepoto manako enaumabawi paunagau uburotoMamanugaGod e bonanaiwainaponomakeyamakeyawi nidiyono kabukabuwa ton-dono.’

38 Apunu Mosisi e madanai ka daikere daikere. Nuripakwarakwaranuguma iyapana eba idiwu tawaneyadibipamawa idiwa ki ka Mosisi mu mete ika idiwa.Ko kweya Sainai kawareya ka aneya kawapu ki e bo-nanai e wainapiyawa manako Mamanuga God e gwedeg-wede kuduba nu iya negeyana yonai siyawa ki e metewainapiyawa manako wirawena iya yonai ki iyapanatadeyawa.

39 Ko nu ripakwarakwaranuguma ubumpu apunu Mo-sisi e yonai ki mu kwenumupu ade e umunui ki mu ebawadumupu. Mu e weumpu kwenumpu tawana Idipi ewa-mugere ade wirataga-mana kayatagamana wainamupu,40 ki pokere bautagubu apunu Mosisi e tatai Aronisimupu, tagubu ke; ‘Apunu ki nu waranibu tawanaIdipi kamadimpi kebompi yewe baigibi ko e karako banikayawena ki nu eba katainugu ki pokere karako Ma-manuga God e keyakeyai dai kau idagi pokaiya kaitepi

Bususu 7:41 37 Bususu 7:44manako nu keyakeyai ki sumatamamu da mu nu warani-moto kaigamu.’ 41Mara kimakeya kamupapa burumakaumunai mosi e keyakeyai mu idamugu yamanamupu, man-ako tagubu ke; ‘Nu Kawainuga God e eya mibai ka yaukena.’ Mu inako tagamawa manako keyakeyai ki mumubo idamugugere yamanamupu ki mu mamamapa-mawa, taeretagamawa, papa tepamawa pasumawa puyokweyamawa. 42 Mu inako kwaetagamawa ki pokereMama-nuga God mu kamaditapu mu notamaga wirapupuda mu madega yo supama yo siragamu inako bamamugububuri-tagamawa idiwa. Nu ripakwarakwara-nugumabadidi inako kwaetagamawakebomawakimunenekaMa-manuga God e bonanai wainapamawa taga-mawa ragidaioka yau okamupu, tagubu ke;‘Isiraero ragidai, wi kwamura apunai apeya (40) ki

rabineya iyapana eba idiwu tawaneya iwawadamawa, papa namutamawa pasutamawa,ade keyakeyai wi wibo idagau kaitemupu ki mubamamugu wi puyo kwaigamawa. Ko wi nau neneeba kwaigamawa.

43Wi nuwaga notaga ka eba nau bamaneya ko wi nuwaganotaga ka Moraki e bameya. E tawai papa kwak-warai pokaiya wadumupu ki wi bagi kawarapa-mawa iwa. Wi kawaiga mosi ka supama Repani.E keyakeyai dai wi idagau yamanatampu mu ba-mamugu ka wi buburigamawa idiwa ki pokere naukarako wi baiyononiyani tawana uwama kawayatawana Babironi tagere ki nau wi tononiyani kai-wagi.’

44 Nu ripakwarakwaranuguma iyapana eba idiwutawaneya iwa wadamawa ki ka mu Mamanuga God etawai papa kwakwarai pokaiya wadu-mupu ki mete ikabagi kawarapamawa iwa manako mu tawa ki emupu,

Bususu 7:45 38 Bususu 7:49tagubu ke; ‘Mamanuga God e eya tawa yau rabineyatondau.’ Mu tawa ki asusu eba wadamawa ko MamanugaGod apunu Mosisi usi kunumau ki keyakeyai badidikabuwapiyawa ki makeya makeya mu tawa ki wadamawa.45 Apunu Mosisi e powena eweya ka Mamanuga Godapunu Diyosuwa kasiyara kwebu manako e ubupu nuripakwarakwara-nuguma waratapu Mamanuga God etawai ki bagi kawarapamawa iwa. Ko Mamanuga Godubupu e eya kasiyarai pokaiya iyapana tawana ki idiwaragidai siwakeketapu bautagubu kayatagubu manako muwairamaga ki ka nu ripakwarakwaranuguma wadumupu.Mu waira ki wadumupu kewowena ka mu tawa papakwakwarai bagi kawara-pamawa iwa ki ika bagimupumanako tawa ki ika uburawa yabadawa da uburawayabadawa da siyareya ka apunu Dewida wenawena.

46 Mamanuga God apunu Dewida e mamamai wagubumanakoDewida ubupu guriguriwena, wagubu ke; ‘Mamai,oragai apunai Diyaikapu e Mamai God ka kau. Nau tawabagi kawaya kau nene wadana wainapakani.’ 47 ApunuDewida inako guriguriwena ko e eya tawa waunai ki ebawadubuko e gubagai Soromoni ki e ubupuMamanugaGode Tawai ki wadubu.”

48 Apunu Stiweni tawana Isiraero ragidai mubususumaga kawareya inako wagawa tondawa dakamadubu, ade wagubu ke; “Oragai apunai Soromoni eubupu Mamanuga God e Tawai wadubu ko nau suwaganiwainapumuri; Mama-nuga God Esida Kunumau Tondau eka tawa kaina rabineya badidi tondono? Takari kawaya kaMamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawa apunaimosi oka yau okapupu, wagubu ke;49 ‘Mamanuga God e wagau; Nau tondakani watani

ka kunumau. Nau kerarani tainipana watai kawairau. Wi tawa badidi maba nau nene wadamana

Bususu 7:50 39 Bususu 7:55ki nana? Nau aiyatasugana tondana watai ki wibani wadumuri?

50 Gwedegwede kuduba ki nau naubo idanere yamana-puwani kewowena.’

Mamanuga God e okai inako wagau.”51 Apunu Stiweni inako dimawagawa tondawa da ka-

madubu manako e bonanai ragiragi kawaya kawakawairagidai ki ade tadebu, wagubu ke; “Wi ka Mamanuga Godbameya iwagamu mama ragidai. Wi wenaguga ka boda-bodai. Mamanuga God e yonai ki wi eba wainapiyamuki pokere wi Mamanuga God eba kataigau diyayai mabainako kwaiwagamu. Nu ripakwarakwara-nuguma Ma-manuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya tagararapamawaidiwa ki maba wi mete inako kwaiwagamu. 52 Takarikawaya ka iyapana ubumpu Mamanuga God e bonanaiwaina-pamawa tagamawa ragidai kuduba giritampu pa-sutampu ade ubumpu iyapana gwedewauMamanuga Gode Bigabigai Apunai bagi kawaya ki bauwagana sisiyai iya-pana tademawa ragidai ki kuduba namutampu gawarara.Mu inako kwaetagamawa ko wi ka apunu bagi supasu-pai kawaya ki e nidai iwagubu manako iyapana e min-imupu poyo. 53 Aneya naiya kawampu Mama-nuga Gode gorai nu ripakwarakwara-nuguma mu idamugu tampuki yabadawa da kwauneya wi wadumupu ko gora ki wiraurupiyamu ade makeya eba kwaiwagamu.” ApunuStiweni inako wagubu.

Mu apunu Stiweni bowa were minimupu poyo54 Iyapana kawakawai apunu Stiweni e yonai ki

wainamupu ka mu nuwa-maga pupuwena uwarimagasisirimupu mu kakasimaga memupu. 55 Ko MamanugaGod e Keyai Tanai Bagi Kawaya apunu Stiweni e rabineyaposiwena minibu siwa manako e kunumau esida yabu

Bususu 7:56 40 Bususu 7:60tapu ka e Mamanuga God e eya Tanai Bagi Kawaya kiempupu ade Iyesu kunumau Mamanuga God e idai garudeneya uburawa ki mete empupu. 56 Empiyawa, manakowagubu ke; “Empumuri, kunuma gudui siwawena ki nauempa-kani. KunumauKawapuApunai ki e nauMamanugaGod e idai garu deneya ika uburau mete empakani.”

57 Apunu Stiweni yona ki wagawa makeya kakawakawai ragidai ki mu bonanamaga ragiragi kawayae nakari-mupu mu wenagumaga bodamupu manakoweu kasiwaratagubu garugaru-mupu kaimpu apunuStiweni wadu-mupu. 58 Wadumpu dokodoko garitagaiya kwenumupu manako bowa dai temupu kawareyakawareya bowa were e minimawa.

Bowa tempu minimawa ragidai mu monagamagarikamupu ki mu apunu yaraga mosi si ka Soro e bameyanakamupu.

59 Mu apunu Stiweni inako bowa were kawareyakawareya minimawa idiwa ko e eya ka Mamanuga Godbameya guriguriwena, wagubu ke; “Kaiwawoni Iyesu,kau nau keyaini wadi.” 60 E inako wagubu kwarisiwenae ramatai kawareya ubupu manako e bonanai ragiragikawaya ade wagubu ke; “Kaiwawoni, mu berokoi yaukarako kwaetagamu ki kau deni mena surupi ko ebanotapiyowa tondowa.” E inako wagubu manako powena.

Iyapana apunu Stiweni minimupu poyo ki ka apunuSoro mu emitapu, wagubu ke; “Wi bagi kawaya e mini-mupu poyo.”

8Apunu Soro Iyesu sumapamawa ragidai giritapu

Bususu 8:1 41 Bususu 8:81 Mara ki eyaka mena ka iyapana ubumpu natere

Diyerusaremu rabineya Iyesu sumapamawa ragidai Ma-manuga God nene dibipamawa idiwa ki mu kuduba girita-mana pasutamana ki kerarai birikamupu. Iyesu tonotapuragidai mu muga mena natere ki rabineya idiwa ko esumapamawa ragidai kuduba yawira kudeya mu mubomubo daburimupu wakapatagubu tawana Diyudiya yoSameriya kaya-tagubu.

2 Mamanuga God maramara nota-pamawa ragidai daiki apunu Stiweni powena ki e apenai meyamawa yadiwadamawa da kamadumpu manako mu ubumpu e kwak-warepui wadumpu kayatagubu ononomupu.

3 Ko apunu Soro ubupu Iyesu suma-pamawa ragidaigiritamiyawa pasu-tamiyawa umawa. E kayawagawa tawatawa ridi apunu mu idamugu taini-tamiyawa tetamiyawadibura rabineya nakatamiyawa umawa.

Apunu Piripo tawana Sameriya kayawena4 Iyesu sumapamawa ragidai bani bani daburimupu

kayatagubu ki ka nu Kaiwawonuga Iyesu e sisiyai mumete tagamawa iwa. 5 Apunu Piripo ubupu natere mositawana Sameriya rabineya kayawena manako e ika di-mawagawa iyapana tadeyawa, wagawa ke; “Iyesu, e ka nuIya Negeyana Apunai Keriso.” 6 Iyapana kuduba apunuPiripo e yonai ki wainapamawa ade e matakirai kunumakasiyarai pokaiya kwaewagawa ki mu yabumugere meteempamawa ki ka mu yona kerekereretagubu e yonainaigida mena wainapamawa idiwa. 7 E wagawa manakokeyai berokoi iyapana ropani kawaya mu rabinamuguidiwa ki matarau bautagamawa kwetagamawa kayataga-mawa. Iyapana kiyokiyoi ade iyapana idamaga bo ker-apumaga badabadamai ki mu mete kina e bameya bau-tagamawa manako mu kuduba iyatagamawa, 8 ki pokere

Bususu 8:9 42 Bususu 8:15natere ki rabineya ka iyapana mu rabinamaga bagiwenamamamatagamawa idiwa.

Kweri wasisinai apunai mosi Iyesu sumapupu9 Natere ki rabineya ka apunu kweri wasisinai apunai

mosi si ka Saimoni ika tondawa. E kawai gisipiyawako iyapana kuduba tawana Sameriya rabineya e badidikwaewagawa ki empamawa ki ka mu notamaga kowa-gawa e si esida tepapamawa. 10 Iyapana kawakawai ademaimerei kuduba apunu Saimoni e yonai mibipamawa,tagamawa ke; “Apunu yau ka Mamanuga God e maba.Mamanuga God e kasiyarai kawaya wadau apunai kayau kena.” 11 Iyapana inako tagamawa ki mibai ka murowarowa kawaya apunu Saimoni iyapana kweritamiyawakimatakirai kwaewagawa umunawa empamawa ki pokeremu e sumapamawa. 12 Ko apunu Piripo karako bauwenaMamanuga God e gari rabineya idiwana ki yonai bagikawaya iyapana tadeyawa ade nu Kaiwawonuga Iyesu nuIya Negeyana Apunai Keriso ki e sisiyai mete kabuwa-tamiyawa, ki kamu apunu Piripo e yonai sumamupuman-ako e ubupu ridi yo apunu Iyesu si pokaiya siruwatapu.13 Apunu Saimoni e mete kina Iyesu yonai ki sumapupusiruwa kawapu manako ewa ubupu apunu Piripo mara-mara ewakumapiyawa umawa. E Piripo e matakirai eboebo kunuma kasiyarai pokaiya kwaewagawa ki empiyawaki ka e notai kowena e kodabai kapupu.

14 Iyesu tonotapu ragidai natere Diyerusaremu ra-bineya idiwa tawana Sameriya ragidai Mamanuga God eyonai sumamupu ki sisiyai wainamupu ki ka mu apunuPita yo Diyoni tawana Sameriya tonotampu kayatagubu.15 Mu sumawa da bautagubu ka mu Mamanuga Godbameya guriguritagubu da e Keyai Tanai Bagi Kawayaki tonopana iyapana ki mu kawarimugu mete miniyana

Bususu 8:16 43 Bususu 8:24siwa kasiyara tageyana ki nana. 16 Mu inako gurigu-ritagubu mibai ka iyapana ki nu Kaiwawonuga Iyesu e sipokaiya siruwa kawampu ko Mamanuga God e Keyai mukawarimugu eba kawapu minibu siwa. 17 Apunu Pita yoDiyoni ubumpu mu idamaga iyapana ki mu kawarimugunakamupu manako ki makeya ka Mamanuga God e KeyaiTanai Bagi Kawaya kawapu mu kawarimugu minibu siwakasiyara tagebu.

18 Apunu Pita yo Diyoni mu idamaga iyapanakawarimugu inako naka-pamawa da mu Mamanuga Gode kasiyarai wadumupu ki matakirai ka kweri wasisinaiapunai Saimoni e empupu manako e bowa madai daitepupu kanibu Pita yo Diyoni mu bamamugu bauwena,wagubu ke; 19 “Bowa madai yau tepumuri manako denaiwi kasiyaraga ki naumete tege-muri da nau idani iyapanakawarimugu tarani manakoMamanuga God e Keyai TanaiBagi Kawaya ki mu kawarimugu mete miniyoto siwakasiyara tageni.”

20 E inako wagubu ko apunu Pita wirawena denai ra-giragi kawaya e nakaripupu, wagubu ke; “MamanugaGod puyo deni mena nu negeyau ki kau bowa madaipokaiya gimarapana wainapiyei ki pokere karako kaubowagi madai mete kina gogaiwagi. 21Nu yo kau upinugaka eba eyaka mena. Kau Mamanuga God e yabuiyasupasupai eba kwaenugei ade kau nuwagi notagi ka ebaeyaka mena. 22 Ko karako kau beragi berokoi ki kamadikau notagi wirayagisi manako Mama-nuga God bameyagurigurinuwagi da kau berokogi ki e empoto surupoto.Kataina, e surupoto bani, pa mena bani, 23 mibai ka kaurabinageyanuwaroro kwaenugei ki nau empakani ade kauberagi berokoi paininibu umanibu dokodoko ki nau meteempakani.”

24 Apunu Pita inako wagubu ka apunu Saimoni kudu

Bususu 8:25 44 Bususu 8:30wainapupu, wagubu ke; “Nu Kaiwawonuga bameya naunene guriguriwagi da berokoi ki nau bananapana iwagubuki mo nau bamaneya eba baiyagisi.” E inako wagubu.

25Apunu Pita yo DiyoniMamanuga God badidi kwaewa-gawa mu yabu-mugere empamawa ki sisiyai mu iyapanatademawa iwa ade Iyesu badidi tadebu ki yonai mu metemakeyamakeya kabuwa-tagamawa iwa da kamadumpu kika mu wiratagubu natere Diyerusaremu ade kayatagubu.Mu yawatau kayatagubu kaiwa ka mu tawana tawanaSameriya rabineya Iyesu e sisiyai bagi kawaya iyapanatademawa kabukabuwa kaiwa.

Tawana Isiyopiya mu kawaimaga mosi Iyesu sumapupu26 Mamanuga God e aneyai mosi kawapu apunu

Piripo sibu, wagubu ke; “Kau kiri uburi suri tawanaDiyudiya deneya yawata Diyerusaremu yo Gata paunauiyapana eba idiwu tawanai ki tenuwagi kayanuwagi.”27 Apunu Piripo yona ki wainapupu manako kipu ubupukayawena kaniyawa da yawatau ka e tawana Isiyopiya mukawaimaga mosi ika bananapupu. Apunu ki ka tawanaIsiyopiya ragidai mu kawaimaga ridai si ka Kandasi epurapurai kuduba kwayuba-piyawa tondawa ki apunaimosi. E Mamanuga God e si tepapana ki nana natereDiyerusaremu daiyo umawa, 28 ko e karako wirawena eebo tawaneya kayawena. E kayawena kaniyawa papaosi iyapana kawareya idiwana anai nikareya tainipamawakaiwa ki kawareya tondawamanako oragai apunai AisaiyaMamanuga God e okai tapu ki okai mosi iyabapiyawakaniyawa.

29 Ko Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawayaapunu Piripo sibu, wagubu ke; “Kau buri kaniyo papaosi nikareya tainipiyau anai ki madaneya kaniyowa.”30 E inako wagubu manako Piripo garupupu kanibu e

Bususu 8:31 45 Bususu 8:36bameya bauwena manako apunu ki ika Mamanuga God eyonai oragai apunai Aisaiya sibu oka-pupu ki iyabapiyawakaniyawa waina-pupu. Wainapiyawa manako e apunuki manupupu, wagubu ke; “Oka iyabapiyei ki mibai kauwainapiyei bo pa mena?”

31 Ko apunu ki denai wagubu ke; “Ae, nau badidiwainapani? Nau oka yau pa iyabapakani tondakani konima sidiyoto kabukabuwa da nau oka yau mibai metewainapani? Kau umuni nau madanineya yewe tomi.”

32 Apunu ki Mamanuga God e okai iyabapiyawa ka yaukena;‘Papa sipi mo yadamu miniyamu poyo ki ka e yona eba

yagisi. Papa sipi munai mo kumai purupamu ki kae yona mete eba yagisi. Ki maba ka iyapana apunuyau wadumupu ko e yona denai mo eba wagubu.

33 Mu iyapana yabumugu e midimama kweyamawa adenaripamawa yona mibai mo e bameya eba taga-mawa. Iyapana e minimupu poyo ki pokere etawanai gumorowena. E ewai mu sisiyamaga kanima yagisi?’

34 Apunu kawai ki wirawena Piripo empupu manakomanupupu, wagubu ke; “Kabai, kau sidi; Mamanuga Gode okai yau tapu apunai ki ka e nima nene wagubu? E eyanene wagubu bo e apunu kudubai mosi nene wagubu?”

35E inakowagubumanako Piripo yabiriMamanuga Gode okai iyabapupu ki mibai e kabuwapupu manako ewaIyesu sisiyai bagi kawaya kuduba ki mete kabuwapupu.

36 Mu yawatau kayatagubu sumawa da awana mo pa-pateya bautagubu ka apunu ki wagubu ke; “Awana yauemani. Ki gwedei mo mete kina nau kwaesugani da kauuburi Iyesu e si pokaiya nau siruwasini bo?”

Bususu 8:37 46 Bususu 9:237 Ko apunu Piripo denai e sibu, wagubu ke; “Kau

nuwagi notagi kuduba Mamanuga God bameya sumapi kinau uburani kau siruwaniyani.”

Apunu ki denai wagubu ke; “Iyesu Keriso e ka Ma-manuga God e Gubagai ki nau sumapakani.” 38 E inakowagubu manako papa osi ki uburana wagubu manako muapeya ewapuru mena kaimupu awanau sumupu manakoPiripo ubupu Iyesu e si pokaiya apunu ki siruwapupu.

39 Mu awana kamadumpu borau positagubu ka Ma-manuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya gwede mo kwae-wenadaPiripo gogawenabani kaya-wena ki pokere apunukawai ki Piripo ewa mo eba empupu. E mibi mamamai eebo tawaneya kayawena.

40 Apunu Piripo gogawena ko tawana Asidoni rabineyaade matara-wena manako ewa tawana tawana bauwenakayawena Iyesu sisiyai bagi kawaya iyapana tadeyawakabukabuwa umawa da tawana Sisaraiya bauwena.

9Apunu Soro e notai wirawena

1 Mara ki makeya ka apunu Soro Iyesu sumapamawaragidai taunimana popo ki yonai ragiragi kawaya wagawaumawa. E kayawenaMamanuga God bameya dobopiyamuragidai mu kawaimaga sibu, 2 da e tawana Damaskasiragidai mu okamaga tarana ki nana manako apunu kawaiki ubupu Diyu ragidai tawana Damaskasi rabineya idiwaki mu okamaga yau okapupu; ‘Apunu Soro wi bamagaubaiyagisi manako ridi yo apunu gwedewau Iyesu Yawataikataimugu ragidai ki kwaenetamini tetamini ki ka emu idamaga umatamini wiratagisi natere Diyerusaremubaitagisi.’ E oka inako okapupu apunu Soro kwebu man-ako sibu, wagubu ke; “Kau oka yauwadi tawanaDamaskasikayanuwagi manako kau Diyu ragidai mu guriguri-maga

Bususu 9:3 47 Bususu 9:11tawaiya idiwu ki mu bamamugu baunuwagi ki kau debairagidai oka yau mu kabuwatami.”

3Apunu Soro kayawena kaniyawa da natere Damaskasibameya bauwagana kwaewagawa ka tanai kawaya mosigarugaru mena kunumau kawapu e midi kuduba minibusiwa. 4 E gwairi-wena wairau ukwapu manako e bonanamosi yona yau wagubu ki wainapupu; “Apunu Soro,apunu Soro, kau gwede nana nau girisiniyei?”

5 “Kaiwawoni, kau nima?” Soro inako wagubu manakoe bonana ki ade wainapupu, wagubu ke; “Nau ka Iyesu.Kau nau girisiniyei, 6 ko kau karako kiri uburi natere burikayanuwagimanako kau ewa badidi kwaenuwagi ki sisiyaiapunu mosi baiyagisi kau nidini.”

7 Iyapana Soro mete iwa ragidai bonana ki wainamupuka mu notamaga kowena yona kerekereretagubu ubu-mawa. Mu bonana ki wainamupu ko nima wagubu ki momu eba emupu.

8 Apunu Soro bagi ubupu e yabui papupu ko e yabuikenewena tawana eba empupu ki pokere e kowakowa-iyoma ki e idaiya wadumpu banana-mupu kayatagubukaiwa da natere Damaskasi bautagubu. 9 Bautagubu kaapunu Soro mara apeya eyaka tawana mo eba empiyawatondawa. E bani yo awana kuduba ragipupu.

Apunu Ananaiyasi Soro iyapupu10 Natere Damaskasi rabineya ka Iyesu sumapiyawa

apunai mosi si ka Ananaiyasi ika tondawa. E warowere maba nu Kaiwawonuga Iyesu e bonanai wainapupu,wagubu ke; “Apunu Ananaiyasi.”

Manako Ananaiyasi denai wagubu ke; “Kaiwawoni, nauyewena.”

11Edenai inakowagubumanakonuKaiwawonuga Iyesue ade sibu, wagubu ke; “Kau kiri uburi yawata mo sika Supasupai tagamu ki kayanuwagi manako kau apunu

Bususu 9:12 48 Bususu 9:17Diyudiyasi e tawaiya baunuwagi ki kau tawana Tasisi muapunumaga mosi si ka Soro ki e nene manu wadi. E ikaguriguriwagau, 12 ko e waro were maba kau eminibu ebameya baunugibi kau idagi e kawareya tapi manako eyabui pawena tawana ade empupu. Ewaroweremaba kauinako eminibu.”

13 Apunu Ananaiyasi Iyesu yonai inako wainapupumanako e denai wagubu ke; “Kaiwawoni, apunu Soronatere Diyerusaremu rabineya kau kiya iyapanagiyomagiritamiyawa pasu-tamiyawa ki sisiyai iyapana ropanikawaya tagubu nau wainapuwani. 14 Iyapana kawakawaiMamanuga God bameya dobopiyamu ragidai kasiyara ekwemupu da e karako yewe Damaskasi bauwena nu no-tanimei sumanimei ragidai mete teniyana diburaniyanaki nana.”

15 Apunu Ananaiyasi inako wagubu, ko nu Kaiwa-wonuga Iyesu denai e sibu, wagubu ke; “Apunu Soro eka nau bigabigani apunai winepuwani ki pokere kau ebameya kayanuwagi ko kudu eba wainapiyowa. E ewakaya-yagisi tawana kwaiyanai ragidai yo kaiwawo daiki yo tawana Isiraero ragidai mete kina mu bamamugunau sisiyani yogono umono manako nau sini e pokaiyakawayayagisi kayayagisi. 16 E aita nau pokanere bita midimakari bananapoto ade nuwaboya kawaya wainapoto koki nau niya aita ewa e kabuwapani.”

17 Apunu Ananaiyasi yona ki waina-pupu ka e kipuubupu kayawena kaniyawa da tawa ki bauwena manakokanibu e idai apunu Soro e mideya tapu, wagubu ke;“Waretani Soro, nu Kaiwawonuga Iyesu ki kau yabedeyayawatau matarawena tanai empipi ki e karako kau yabugikenewena ki ade pawagana da kau tawana ade empanaki nana nau tonosinibu bausugubuwani. Kau tawanaade emani manako Mama-nuga God e Keyai Tanai Bagi

Bususu 9:18 49 Bususu 9:24Kawaya kaworoto kau kawarigeya miniyoto siwa manakokasiyara negeni.” 18 E inako wagawa makeya ka iyanatagai yadai maba apunu Soro e yabuiya gwegwetagubumanako e yabui pawena tawana ade empupu. Tawanaempupu kipu ubupu manako mu e Iyesu si pokaiyasiruwamupu. 19 Siruwamupu kewowena ka e bani kubabumanako kasiyara e mideya ade bauwena.

Apunu Soro natere Damaskasi rabineya Iyesu sisiyai wa-gawa umawa

Apunu Soro Iyesu sumapamawa ragidai natereDamaskasi rabineya mara dai mu mete ika idiwa. 20 Egarugaru mena Diyu ragidai mu gurigurimaga tawaiyakayawena manako ubupu Iyesu sisiyai dimawagawa,wagawa ke; “Apunu Iyesu e ka Mamanuga God e eyaGubagai.” 21 Iyapana kuduba e yonai ki wainamupu kamu notamaga kowena babatagubu, tagubu ke; “Apunuyau e notai badidi wirawena? Natere Diyerusaremurabineya ka iyapana gwedewau Iyesu si tagubu ki ka eubupumu namutapu ade e karako Iyesu kowaiyoma yeweDamaskasi rabineya mete tetamana kawakawai ragidainatere Diyerusaremu idiwu mu idamugu nakatamana kinana bauwena. Ko karako e notai ade badidi wirawena?”22 Diyu ragidai inako tagubu ko apunu Soro e kasiyaraikawayawagawa yarawa. E mu paunamugu uburawaMamanuga God e yonai ki mibai kuduba matara-piyawakasiyarai kawaya wagawa ke; “Iyesu e ka nu Iya NegeyanaApunai Keriso.” Diyu ragidai kuduba natere Damaskasiidiwa yona ki wainamupu ka mu denai tagamanababatagubu.

23Mara ropani kawaya kewowena eweya kaDiyu ragidaidai bautagubu dibimupu idiwa manako apunu Soro min-imana po ki keketai kupamawa. 24 Natere Damaskasikikiramugu ka iyapana gwarantana iyarau kawaya mosi

Bususu 9:25 50 Bususu 9:30minimupu wiwiramupu ko tawa ka gwarantana ki ra-bineya. Diyu ragidai mu nuwamugu ka Soro minimanapo ki nana wainapamawa ki pokere mara-mara kemoranawaru ka mu gwarantana ki katamuruiya e daguraiidiwa. Ko Soro mu sisiyamaga wainapupu, 25 ki pokeree tadeyau kabukabuwa ragidai kemorau e wadumupukeketa rabineya kaumupu manako gwarantana kawareyaubumpu taburuba pokaiya e kwimpu tagaiya kaumpumanako e supu wairau ubupu kayawena.

Apunu Soro natere Diyerusaremu kayawena26ApunuSoro kayawenanatereDiyerusaremubauwena

ka e Iyesu sumapamawa ragidai ika mete dibipa-manaewapurumena idiwana ki nana wainapupu. E Iyesumibaisumapupu ko mu e berawagana wainamupu ki pokere ekudeya mete kwaetagamawa. 27Ko apunu mosi si ka Ban-abasi e bauwena Soro bananapupu Iyesu tonotapu ragidaimu bamamugu bautagubu manako tadebu, wagubu ke;“Apunu yau ka yawatau kaniyawa da nu KaiwawonugaIyesu bananapupu e bonanaimatarauwainapupumanakoe ewa kipu ubupu kayawena natere Damaskasi rabineyakasiyarai kawaya ubupu nu Kaiwa-wonuga Iyesu e sisiyaiiyapana tadeyawa kabukabuwa umawa.”

28 Apunu Banabasi yona inako wagubu ki pokere Sorokanibu Iyesu sumapamawa ragidai mete ewapuru idiwamanako natere Diyerusaremu rabineya kasiyarai kawayamete ubupu Iyesu sisiyai wagawa umawa. 29 E Diyuragidai yona Guriki tagamawa ki mu mete yona deni denitagamawa komu denai e minimana po wainamupu. 30Mue minimana po ki yonai ka Iyesu sumapamawa ragidaiwainamupu ki pokere mu Soro bananamupu tawanaSisaraiya kayatagubu manako tono-mupu natere Tasisikayawena.

Bususu 9:31 51 Bususu 9:37

31 Mara ki makeya ka Iyesu suma-pamawa ragidai ikatawana Diyudiya yo Gariri yo Sameriya rabineya Ma-manuga God nene dibipamawa ki mu kuduba bagi kawayaidiwa. Iyapana yawira mo mu bamamugu eba kwae-tagamawa. Mamanuga God mu gwanawatamiyawa ade eKeyai Tanai Bagi Kawaya pokaiya kasiyara mu tageyawaki pokere iyapana ropani kawaya mu notamaga wirawenaIyesu sumapamawa ragidai mete dibipamawa ewapurumena idiwa. Mu nuwamaga notamaga eyaka mena nuKaiwawonuga wainapamawa wiwira-pamawa idiwa.

Apunu Pita tawana Rida yo Diyopa kayawena32 Apunu Pita tawana tawana umawa wadawa manako

mara mosi ka e Mamanuga God e iyapanaiyoma tawanaRida rabineya idiwa ki mu daiyomaga kayawena. 33 Ikabauwena ka e apunu mosi si ka Aeneyasi ki e idai keraraibadabadamawena bisi kaya-wena kwamura ida daikerekewowena daikere apeya eyaka (8) ika kebari kawareyadeni mena ukwarawa ki empupu. 34 Empupu manakosibu, wagubu ke; “Aeneyasi, Iyesu Keriso karako iya kaunegeyau. Kau kiri uburi kau kebarigi ewopi.” ApunuPita yona ki wagawa makeya ka sigira apunai ki iyawenakipu ubupu. 35 Tawana Rida yo Seroni ragidai kudubamatakira ki emupu kamu nuwamaga notamagawirawenanu Kaiwawonuga sumamupu.

Ridi mo powena ade iyawena kipu ubupu36 Tawana Diyopa rabineya ka Iyesu sumapiyawa ridai

mosi si ka Tabita ika tondawa. (Yona Guriki were ka mu esi Dokasi simupu.) E maramara bagi mena kwaewagawaiyapana nuwasiyasiya-tagamawa ragidai waitatamiyawatondawa, 37 ko mara mosi ka e sigira-wena manakopowena. Iyapana e kwakwarepui wadumpu siruwamupu

Bususu 9:38 52 Bususu 9:43manako tawa rabinai tetaiya kebari mempu kawareyatamupu.

38 Tawana Diyopa yo Rida ka eba uwama ki pokereIyesu sumapamawa ragidai ika Diyopa rabineya apunuPita tawana Rida bauwena ki sisiyai waina-mupu ka mugarugaru mena iyapana apeya bibi tonotampu Pita kaikaya-tagubu. Mu kayatagubu kaiwa da bautagubu kamu Pita simupu, tagubu ke; “Kau garugaru mena numete kaigamu.” 39 Apunu Pita yona ki wainapupu kae garugaru mena kipu ubupu mete kayatagubu manakoika bautagubu ka mu e bananamupu tawa rabinai tetaiyaki yamupu. Koboro ropani kawaya mete bautagubu ekwagaramupu yadi wadamawa powena ridai ki e wereitagamawa. E naiya iyaiya tondawa makeya gwedegwedemarai kawai mu nene yamanapupu tagebu ki mu metetemupu Pita kabuwa-mupu, tagubu ke; “E idai watai kayau kena.”

40 Apunu Pita ubupu ridi ki kuduba matarau kayataga-mana ki nana wagubu manako e eya mena ika tondawakwarisiwena e ramatai kawareya ubupu Mamanuga Godbameya parauwena manako wirawena powena ridai kisibu, wagubu ke; “Tabita, kau kiri uburi.” E yona kiwagawa makeya ka ridi ki e keyai bauwena e rabineyatewena yabui papupu Pita empupu manako e kirana ubu-rana kwaewena. 41 E kirana uburana kwaewagawa ka Pitae idai kwebu waitapupu wadubu bagipupu. Pita ubupuIyesu sumapamawa ragidai koboro ki mu nene metewagubu bautagubu manako e powena ridai ki wadubuiyaiya mu tagebu. 42 Matakira ki sisiyai garugaru menakawayawena kayawena tawana Diyopa rabineya man-ako iyapana ropani kawaya nu Kaiwawonuga sumamupu.43 Apunu Pita mara ropani kawaya tawana Diyopa ra-bineya papa kwakwarai kwererewagana upi kwaewagawa

Bususu 10:1 53 Bususu 10:8apunai mosi si ka Saimoni e tawaiya mete ika idiwa.

10Pita yo Koneriyasi mu bususumaga

1 Tawana Sisaraiya rabineya ka piyara apunai mosisi ka Koneriyasi tawana Roumi were bau-wena ki ikatondawa. Piyara ragidai simaga tagubu ke ‘Itari Piyarai’mu dai ropani kawaya (100) mu kawaimaga ka eyo. 2 Enotai kawaya Mamanuga God bameya ade e tawai eyakamena ragidai mete kina maramara Mamanuga God e sitepapamawa idiwa. Diyu ragidai dai ki imagei ragidaiki e maramara mu waitatamiyawa ade Mamanuga Godbameya guriguriwagawa tondawa.

3Mara mosi madega kekerawagawa makeya ka e waroweremabamatarau kawayaMamanuga God e aneyaimosie bameya bauwena uburawa ki empupu. Aneya ki e sibu,wagubu ke; “Apunu Koneriyasi.”

4 E inako wagawa ka apunu Koneriyasi kudu kwaewenaaneya ki igida mena empiyawa manako denai e sibu,wagubu ke; “Kaiwawoni, badidi?”

Ko aneya ki daikere wagubu ke; “Kau gurigurinugeiiyapana imagei ragidai waitatamiyei ki kau MamanugaGod e yabuiya kwaenugei. E kau nene wainapiyau, 5 kipokere karako uburi iyapana dai tonotami tawana Diyopakayatagisi manako apunu mo si ka Saimoni si daikere kaPita e bameya baitagisi. 6 E ka apunu Saimoni mosi papakwakwarai kwererewagana upi kwaewagau apunai ki etawai egi papateya ki e bameya tondau.”

7 Aneya yona ki wagubu kewowena ade kayawena kaapunu Koneriyasi ubupu e bigabigaiyoma apeya yo piyaraapunaimosi kimaramaraMamanuga God notapiyawa adeKoneriyasi e diriwaimete kwaewagawa apunai kimunenewagubu bautagubu, 8 manako e aneya bauwena badidi

Bususu 10:9 54 Bususu 10:17

sibu ki sisiyai kudubamu tadebu tonotapu tawana Diyopakayatagubu.

Apunu Pita waro maba mo wadubu9 Mu ukwampu nawaru puruwena ade kayatagubu

kaiwa da tawana Diyopa bautagamana kwaetagamawa kaapunu Pita madega paunau wadawa ki makeya kanibutawa tagaiya yapu Mamanuga God bameya guriguri-wagana ki nana. 10 E guriguriwagawa tondawa dawetei mebu manako iyapana tawa rabineya tawiyataga-mawa ki makeya ka e waro maba mo wadubu. 11 Ekunuma yagarawena empupu manako aukwara mabamosi nikakawaneya taburuba apeya apeya umamupu kikawarawa empupu. 12 Aukwara ki rabineya ka papakiyabumaga ebo ebo, motamota, midiwari mete kinainako idiwa emitapu, 13 manako bonana mosi kunumawere kawapu e sibu, wagubu ke; “Apunu Pita, kau kiriuburi papa yau namutami kupi.”

14 Ko Pita denai wagubu ke; “Ae, Kaiwawoni, nau ki pamena. Nau ka Diyu apunai, nau kaisini mete kina. Papabigibigi ki nau eba kupakani kena.”

15Apunu Pita inako wagubu ko bonana ki kunumawereade kawapu, wagubu ke; “Mamanuga God gwede-gwedekuduba iyapana nene bagi kawaya tapu ki kau bigibigi ebasiyo.”

16 Bonana ki kawapu marai apeya eyaka manako kieweya ka aukwara ki mibi papai ade wirawena kunumauyapu kayawena.

17 Apunu Pita waro maba wadubu ki mibai notapiyawatondawa ki makeya ka iyapana apunu Koneriyasi tono-tapu ragidai ki apunu Saimoni tawai kwaene-pamawa iwa

Bususu 10:18 55 Bususu 10:24da imateya bautagubu 18 manako tawa ki ragidai manu-tampu, tagubu ke; “Apunu mo si ka Saimoni si daikere kaPita wi daiyoga bauwena ki e yewe tondau bo pa mena?”

19 Ki makeya ka Pita tawa tagaiya waro maba wadubuki mibai nota-piyawa tondawa manako Mamanuga Gode Keyai e bameya bauwena, wagubu ke; “Kau wainapi;Iyapana apeya eyaka karako bautagubu kau nene manuwadamu, 20 ki pokere uburi mu bamamugu kayanuwagi.Nau mu tonotapuwani bautagubu ki pokere mu kudu-mugu eba wainapi ko kiri uburi mu mete kaiwagi.”21 Mamanuga God e Keyai inako wagubu ki pokere Pitakipu ubupu supu iyapana ki mu bamamugu bauwenamanako tadebu, wagubu ke; “Apunu kwaenei kwaiga-mawa apunai ki nau yau kena. Wi gwede nana yewebaigubu?”

22 Pita inako wagubu manako mu denai tagubu ke; “Pi-yara ragidai nu kawainuga apunu Koneriyasi nu tononibuki pokere nu yewe baigibi. E ka apunu bagi kawaya mara-mara Mamanuga God notapiyau tondau. Diyu ragidai ewerei mete tagamu. Ko Mamanuga God e aneyai tanaibagi kawaya mo tonopupu kawapu e bameya bauwenamanako sibu da apunu mosi si ka Saimoni si daikere kaPita e bameya bauwagana yona mo kabuwapana da ewainapana ki nana wagubu.”

23 Bibi bautagubu ragidai inako tagubu manako Pitadenai mu tadebu, wagubu ke; “Baganai, ko karako ke-morawagau ki pokere umunumuri da nu mete yewe uk-wapamu manako marawani were kaigamu.”

Mu ukwampu nawaru puruwena ka mu Pita ba-nanamupu mete kayatagubu. Tawana Diyopa ragidaiIyesu suma-pamawa ki mu dai mete kayatagubu. Mukayatagubu kaiwa idiwa da kemora-wena yawatau uk-wamupu, 24 manako nawaru puruwena ade kayatagubu

Bususu 10:25 56 Bususu 10:32kaiwa da tawana Sisaraiya apunu Koneriyasi e tawaiyabautagubu. Apunu Koneriyasi tawaiya bautagamawa kae eya mu nawanamaga ika tondawa. E tawai rabineya kaiyapana ropani kawaya, e ewai ade e kowaiyomamete kinaki ika ewapuru mena dibimupu idiwa.

25 Pita tawa rabineya yarana kwae-wagawa ka apunuKoneriyasi yauda bauwena e empupu manako kwarisi-wena e ramatai kawareya ubupu Pita wiwirapupu e siesida tepapupu. 26Ko Pita ubupu e idaiyawadubumanakosibu, wagubu ke; “Kau uburi. Nau ka eba kawai mosi.Nau ka pa iyapana kaina.” 27 Pita apunu Koneriyasiinako sibu mete ewapuru tawa rabineya yapu manakoe yabu tapu iyapana ropani kawaya ika tawa rabineyadibimupu idiwa ki emitapu. 28 E tadebu, wagubu ke;“Nu Diyu ragidai nu kaisinuga ki wi kataigau. Iyapanakwaiyanai ragidai wi maba ki wi bamagau nu daiyoga ebabaigamu. Ko Mamanuga God karako nau kabuwasinibuda nau iyapana berokoi bo bigibigi eba nidiyana ki nanawagubu, 29 ki pokere wi nau bibini tonomupu ki naueba basarasugu-buwani ko nau garugaru mena bausugu-buwani yau kena. Ko karako nau sidimuri; Wi gwede nananau nene iwagubu?”

30 Apunu Pita inako wagubu manako apunu Koner-iyasi denai e sibu, wagubu ke; “Mara yau makeya maraapeya apeya nu taganugu kayawena madega kekerawa-gawa ki makeya ka nau Mamanuga God bameya guriguri-sugekeya tondekeya manako apunu mosi e aukwarai poetanai kawaya utawena ki nau yabaraneya bauwena ubu-rawa empuwani. 31Empekeyamanako eubupunau sidibu,wagubu ke; “Apunu Koneriyasi, kau guriguri-nugei adeiyapana imagei ragidai waitatamiyei ki kau MamanugaGod e yabuiya kwaenugei. E kau nene wainapiyau,32 ki pokere karako iyapana dai bibi tonotami kayatagisi

Bususu 10:33 57 Bususu 10:38tawana Diyopa rabineya apunu mosi si ka Saimoni sidaikere ka Pita e bameya baitagisi. E ka apunu Saimonimosi papa kwakwarai kwererewagana upi kwaewagau kie tawai egi papateya ki e bameya tondau.” 33 Aneya kinau inako sidibu ki pokere nau ubupuwani kau bibigitonopuwanimanako kau bagi kawaya garugarumena naudiriwani siyapi baunugibi. Nu karako yewe MamanugaGod e yabuiya dibimipi idiwei nu Kaiwawonuga gwedeyonai nu kabuwaniyana nidibu ki wainapa-mana nawanaikau nawananimei.”

Apunu Pita dimawena34Apunu Koneriyasi inako wagubu manako Pita ubupu

dimawena, wagubu ke; “Nau karako wainapakani weta-wetara da Mamanuga God e yabuiya ka iyapana kudubanu kiyabunuga eyaka mena. 35 Tawana tawana kuduba,madega kauwagau madega posiwagau iyapana nima Ma-manuga Godwiwira-piyau ade e berai bagimena kwaewa-gau ki ka Mamanuga God yagisi da e ka baganai. 36 Wikataigau da Mamanuga God yona mosi tonopupu nuIsiraero ragidai nu bamanugu bauwena. Yona ki kenaki ka nu Iya Negeyana Apunai Iyesu Keriso e yonaibagi kawaya. Mamanuga God e eya Gubagai Iyesu nudoboniyana ki nana tonopupu da e yo nu kuduba rabi-nanuga eyakamena-wagana ki nana. Iyesu e ka iyapanakuduba nu Kaiwawonuga kawaya. 37 Apunu Diyoni di-mawagawa iyapana siruwatamiyawamakeya yaudabadidiyabiri tawana Gariri rabineya wena-wagawa yabadawamanako ewa tawanaDiyudiya rabineyametewenawena kisisiyai kuduba wi wainamupu kewo-wena. 38 Wi kudubakataigau da Mama-nuga God e Keyai Tanai Bagi Kawayaki kawapu tawana Nasareta mu apunu-maga Iyesu ekawareya minibu siwa kasiyara kwebu. Mamanuga God e

Bususu 10:39 58 Bususu 10:46mete ewapuru iwa ki pokere Iyesu tawana tawana umawawadawa upi bagi mena kwaewagawa. Iyapana gwedewauBerokoi Apunai Seitani e idai rabineya idiwa ki ka emu mete iyatamiyawa umawa. 39 Nu Diyu ragidai nutawanugu tawanugu ade natere Diyerusaremu rabineyamete kina e badidi kwae-wagawa umawa nu yabunugerematarau empemeya ki sisiyai nu karako iwegemei. Iya-pana ubumpu ripa korosi naureya eminimupu poyo, 40komara apeya eyaka kewowena eweya ka Mamanuga Godwagubumanako e ade iyawena kipu ubupu nu paunanugumatarawena, ko ki kuduba nu yabunugere emipi. 41 Ebaiyapana kuduba e iyawena kipu ubupu ki emupu ko nugwedewau Mamanuga God nu winenibu da nu e sisiyaiiyapana tademana ki nana ki nu mena ka e ade iyawenakipu ubupu ki matarau emipi ade bani yo awana e metekubamipi. 42 Ko Iyesu nu nidibu, wagubu ke; “Yona yauiyapana tadeyoi; Nau Mamai God nau mena winesinibuda nau aita ewa uburani iyapana iyaiya bo popai kudubanau idani gurai mu naurimugu ugwaditamoni ragiragi.”43Oragai ragidai Mamanuga God e bonanai wainapamawatagamawa ragidai ki mu kuduba Iyesu sisiyai yau taga-mawa ke; ‘Iyapana nima e sumapoto ki ka Mama-nugaGod uburoto Iyesu e si kasiyarai pokaiya iyapana ki e bigikuduba deni mena surupoto.’ ”

44 Apunu Pita yona ki wagawa makeya ka MamanugaGod e Keyai Tanai Bagi Kawaya kawapu apunu Pita e yonaiwainapamawa ragidai kuduba mu kawarimugu minibusiwa kasiyara tagebu. 45Diyu ragidai Iyesu suma-pamawaPita mete bautagubu ragidai gwede wenawena ki emupuka mu notamaga kowena mibai ka Mamanuga God naiyae Keyai Tanai Bagi Kawaya mumuga puyo tagebu ki mabae karako tawana kwaiyanai ragidai mete kina puyo kitagebu. 46Tawa ki ragidai mu tenawarimaga wirawena da

Bususu 10:47-48 59 Bususu 11:5muyonayona kuduba tagamawaMamanugaGod e si tepa-pamawa ki apunu Pita e kowa-iyoma mete kina mu mubowenagu-mugere wainamupu, 47-48 ki pokere Pita wagubuke; “Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya naiyanu kawarinugu minibu siwa kasiyara negebu ki maba ekarako iyapana yau mete kasiyara tagebu ki pokere mukarako Iyesu e si pokaiya siruwatagisi. Mu yawatamagaki nu eba bodapamu.”

Pita mu siruwatamana ki nana wagubu ki pokeremu Iyesu Keriso e si pokaiya iyapana ki siruwatampu.Siruwatampu kewowena ka iyapana ki apunu Pita mu-namupu, tagubu ke; “Kau garugarumena eba kayanuwagiko mara dai nu mete yewe idiwomu were kayanuwagi.”

11Pita natere Diyerusaremu kayawena

1 Tawana kwaiyanai ragidai Mamanuga God e yonaiwaina-mupu sumamupu ki sisiyai Iyesu tonotapu ragidaimu kowamuguma mete kina tawa tawa tawana Diyudiyarabineya wainamupu. 2 Apunu Pita wirawena natereDiyerusaremu ade kayawena manako e ika bauwena kaiyapana Iyesu sumapamawa ragidai dai ki iyapana kwak-warepumaga mete wakapamana yonai tagamawa ragidaiki e bameya bautagubu manako mu bonanamaga ragiragikawaya e simpu wirawira, tagubu ke; 3 “Kau kaisi be-ranugibi tawana kwaiyanai ragidai mu kwakwarepumagaeba wakamupu ki mu bamamugu daiyo kayanugibi ademu banimaga mete kubabi.”

4 Mu inako tagubu ki pokere Pita ubupu e badidiempupu bo wainapupu ki kuduba supasupai mena mukabuwa-tapu, wagubu ke; 5 “Nau tawana Diyopa rabineyaMamanuga God bameya gurigurisugekeya tondekeya danau waro maba bagi kawaya mo wadu-buwani. Nau

Bususu 11:6 60 Bususu 11:14gwede mosi aukwara kawaya maba nikakawaneya tabu-ruba apeya apeya pokaiya umamupu kunumau kawarawada nau bamaneya bauwena ki empuwani. 6 Empuwaniwetawetara manako aukwara ki rabineya ka nau papakiyabumaga ebo ebo ade motamota yo midiwari ropanikawaya inako emitapuwani. 7 Emita-puwani manako naubonana mosi wainapuwani, wagubu ke; ‘Pita, kau kiriuburi papa yaunamutami kupi.’ 8Bonana ki inakowagubuko nau denai suwagubuwani ke; ‘Ae, Kaiwawoni, nau kipa mena. Nau ka Diyu apunai. Nau kaisini mete kina.Papa bigibigi ki nau eba kupakani kena.’ 9 Nau inakosuwagubuwani manako bonana ki kunumau ade kawapu,wagubu ke; ‘Mamanuga God gwedegwede kuduba iya-pana nene bagi kawaya tapu ki kau bigibigi eba siyo.’10Bonana ki kawapu marai apeya eyaka manako ki eweyaka aukwara ki mibi papai ade wirawena kunumau yapukayawena. 11-12 Yapu kayawagawa makeya ka iyapanaapeya eyaka tawana Sisaraiya were nau kani bautagubu.Bibi ragidai ki mu ka eba Diyu ragidai ko mu tawa ki nautonde-keya ki bautagubu ki ka Mamanuga God e KeyaiTanai Bagi Kawaya nau sidibu da nau kudu eba wainapanako iyapana ki mete kayasugana ki nana wagubu ki pokerenau kipuwani ubupuwani mu mete kaigibi. Nau natereDiyopa ragidai ida daikere kewowena daikere eyaka mena(6) yau mete waratapuwani iyapana ki bananamipi metekaigibi. Nu kaigibi iweya wade-meya da tawana Sisaraiyabaigibi ki ka nu apunu mosi si ka Koneriyasi e tawaiyayamipi, 13 manako apunu Koneriyasi yona yau nidibu,wagubu ke; ‘Aneya mosi bauwena nau tawaneya uburawaempuwani manako e nau sidibu, wagubu ke; ‘Bibi ragidaitonotami tawana Diyopa kayatagisi apunu Saimoni sidaikere ka Pita siyomoto da e yabadini. 14 E baiyagisimanako kau tawagi eyaka mena ragidai mete kina Ma-

Bususu 11:15 61 Bususu 11:19manuga God iya waunai negeyana ki sisiyai e uburoto winidinimanakowi kuduba iyawaunaiwadumuri.’ 15ApunuKoneriyasi ubupu nu inako nidibu manako nau waunaidimasuge-keyamakeya ki kaMamanugaGod eKeyai naiyanu kawarinugu minibu siwa kasiyara negebu ki maba etawana kwaiyanai ragidai ki mu kawarimugu inako meteminibu siwa kasiyara tagebu. 16Nau ki kuduba empuwaniki ka naunotani paparawenanuKaiwawonuga Iyesunaiyanidibu ki yonai nau wainapuwani. E naiya yona yau nunidibu, wagubu ke; ‘Apunu Diyoni ubupu awana pokaiyawi siruwanibu ko nau uburani Mamanuga God e eya KeyaiTanai Bagi Kawaya ki pokaiya wi siruwaniyani kasiyaranegeyani.’ 17 Nu naiya ubumpi nu Kaiwawonuga IyesuKeriso sumamipi manako e puyo Mamanuga God e Keyaitonopupu deni mena nu negebu ki maba e karako tawanakwaiyanai ragidai mete tagebu. Nau ka iyapana kainaki pokere nau badidi maba Mamanuga God e yawataibodapani?”

18Apunu Pita yona ki wagubuwainamupu ka iyapana kie yona denai mo eba simpu wirawira ko mu Mama-nugaGod e si tepamupu, tagubu ke; “Mamanuga, kau nuwagibimanako kau tawana kwaiyanai ragidai mete kina mubigimaga surupipi mu rabinamaga wirapipi manako iyawaunai tagebi.”

Iyesu sumapamawa ragidai natere Antiyoka rabineya idiwa19 Iyapana apunu Stiweni bowa were minimupu poyo

ki makeya ka mu Iyesu sumapamawa ragidai kudubamete giritampu pasutampu ki pokere Iyesu sumapamawaragidai ki daburimupu mu mubo mubo tawana tawanakaya-tagubu. Mu dai ki tawana uwama kawaya kay-atagubu tawana Ponisiya yo Saiporosi yo natere Antiyokabautagubu manako mu ika ubumupu Iyesu e sisiyai Diyu

Bususu 11:20 62 Bususu 11:26ragidai mu mubo mena ika idiwa ki tademawa kabuk-abuwa. Ko tawana kwaiyanai ragidai ki mu Iyesu sisiyaimu eba tademawa.

20Ko Iyesu sumapamawa ragidai dai ki tawana Saiporosiyo Sairini were bautagubu ki mu kimpu ubumpu natereAntiyoka kayatagubu manako mu ubumpu nu Kaiwa-wonuga Iyesu e yonai bagi kawaya tawana kwaiyanairagidai ika idiwa kimumete tademupu. 21MamanugaGodmu kasiyara tagebu ki pokere iyapana ropani kawaya muyonamaga wainamupu manako mu notamaga wirawenanu Kaiwawonuga mete sumamupu.

22 Natere Antiyoka ragidai mu notamaga wirawena kisisiyai Iyesu sumapamawa ragidai Mamanuga God nenedibipamawa ika natere Diyerusa-remu rabineya idiwaki wainamupu manako mu apunu Banabasi tonomupunatere Antiyoka kayawena. 23 E ika bauwena manakoiyapana ika idiwa bita mubo wadamana ki MamanugaGod e rikapupu deni mena mu waditapu bagi ki matakiraiapunu Banabasi empupu ki pokere e rabinai bagiwenamanako e ubupu iyapana ki gwaiyaba-tapu, wagubu ke;“Wi Kaiwawonuga Iyesu bameya naigida mena kwai-wogoi, e mena notapiyoi sumapiyoi ade e mena yonaiwadoi yamoi.” 24Apunu Banabasi e ka apunu bagi kawaya.E notai kawaya daganani Iyesu bameya ade MamanugaGod e Keyai Tanai Bagi Kawaya e rabineya posiwena. Esumai ka mete kawaya ki pokere iyapana ropani kawaya eyonai wainamupu ki ka mu nu Kaiwawonuga sumamupu.

25ApunuBanabasi ubupu apunu Soro e kwaenei tawanaTasisi supu kayawena, 26manako umawa da bananapupuka mu ewapuru mena wiratagubu natere Antiyoka adekaya-tagubu. Mu kwamura eyaka mena ika idiwa Iyesusumapamawa ragidai Mamanuga God nene ika dibipa-mawa ki mu ropani kawaya mete yona tademawa kabuk-

Bususu 11:27 63 Bususu 12:4abuwa idiwa. Ki makeya ka natere Antiyoka ragidaiIyesu suma-pamawa ragidai yabiri simaga waunai ‘KerisoRagidai’ tademupu.

27 Mara ki makeya ka iyapana dai ki MamanugaGod e bonanai waina-pamawa tagamawa ragidai natereDiyerusaremu kamadumpu sumpu natere Antiyoka bau-tagubu. 28 Mu iyapanamaga mosi si ka Agabasi. E Ma-manuga God e Keyai ki kasiyarai pokaiya ubupu iyapanatadebu, wagubu ke; “Mamanuga God nau kabuwasinibudanuyabaranuguka tawana tawanakuduba kapoi kawayamosi yabadau.” (Kapoi ki ka tawana Roumi ragidaimu kawaimaga Korodiyasi kaiwawowagawa tondawa kimakeya bauwena.) 29-30 Apunu Agabasi inako wagubuki pokere Iyesu sumapamawa ragidai eyaka eyaka mukowamuguma waita-tamana ki nana wainamupu. Mumubo mubo bowa madai dai temupu mu mubo dene-mugu denemugu ewapuru dibimupu manako mu bowamadai ki temupu apunu Banabasi yo Soro tagemupuda mu ubumana tawana Diyudiya kayataga-mana debairagidai Mamanuga God e iyapanaiyoma kwayubatamawaika idiwa ki tagemana ki nana.

12Iyapana apunu Diyemesi minimupu poyo

1Mara ki makeya ka kaiwawo Erodi Iyesu sumapamawaragidai Mamanuga God nene dibipamawa idiwa ki mugiritamana pasutamana ki kerarai birikapupu. 2Ewagubumanako piyara ragidai ubumpu apunu Diyoni e tataiDiyemesi kereba pokaiya ugwadumpupoyo. 3Diyu ragidaiki emupu kamu rabinamaga bagiwena ki pokere kaiwawoErodi ubupu apunu Pita mete wadamana ki nana wagubu.(E yona ki wagubu makeya ka Diyu ragidai ‘Parawa PaPasumana Kupei’ ki kupe-tagamawa.) 4 Piyara ragidai

Bususu 12:5 64 Bususu 12:8apunu Pita wadumpu diburamupumanako piyara kudubaida esida kewowena kerapu daikere kewowena daikereeyakamena (16)maramo apeya apeya bau-tagamawaPitagoparapamawa ade kayatagamawa manako mu ewamuguka apeya apeya ade bautagamawa, mu inako kwaetaga-mawa. Kaiwawo Erodi e notai wagubu da; “MamanugaGod Nu Raurunibu Poragai’ yau kewoyagisi ki ka nauapunu Pita yadani Diyu ragidai mu yabaramugu taraninau idani gurai e naureya ugwadani ragiragi manakomu ewa e minimoto poyo.’ 5 E inako waina-pupu koapunu Pita diburawena tondawa ka Iyesu sumapamawaragidai kuduba dibimupu Mamanuga God bameya Pitanene maramara mu nuwamaga nota-maga eyaka menapokaiya guriguri-tagamawa idiwa.

Apunu Pita dibura rabineya bauwena kayawena6 Marawani didiburu mena ka kaiwawo Erodi nuwaiya

ka apunu Pita Diyu ragidai mu yabaramugu tarana eidai gurai e naureya ugwadana ragiragi ki nana waina-pupu. Ko kemora ki rabineya ka piyara ragidai apeya Pitapaupunamupumete ukwapamawa. E idai kamu taburubaapeya ragiragi kawaya pokaiya umamupu dokodoko adedibura katamuruiya ka piyara ragidai dai mete daguraubumawa.

7 Garugaru mena ka Mamanuga God e aneyai mosiika bauwena manako dibura tawai rabineya tanai minibusiwa. Aneya ki kanibu Pita mideya minibu wadubukwisipupu manako sibu, wagubu ke; “Pita, kau garugarumena kiri uburi.” Aneya ki inako wagawa makeya kataburuba e idai umamupu ki kuduba purupurutagubugwetagubu, 8manako aneya ki Pita ade sibu, wagubu ke;“Kau kerapugi kwakwarai tepi umari ade kau mairagi kaunaurigeya mete umari.” Pita ki kwaewena ka aneya e ade

Bususu 12:9 65 Bususu 12:15sibu, wagubu ke; “Kau aukwaragi pokaiya utanuwagi nauewaneya yabodowa.”

9 Aneya Pita bananapupu ko mu dibura tawai ki ka-madamana kwae-tagamawa ka Pita aneya badidi kwae-wagawa empupu ki e notai wagubu ke; “Yau ka naubani waro maba wadakani.” 10 Mu sumpu dagura yabiriuburawa apunai ki raurumupu sumpu paunau uburawaapunai ki mete raurumupu manako kaimpu gudu siyaraikirama pokaiya yamanamupu ki bautagubu. Ika bautaga-mawa ka gudu ki natere deneya ebo siwawena manakomu matarau bautagubu kayatagubu kaiwa da yawatau kaaneya ki bani gogawena garugaru mena Pita kamadubukayawena.

11Kamadubu kayawagawamakeya ka apunuPita e notaipaparawena, wagubu ke; “Karako nau kataineya da nauwaro maba eba wadubuwani ko aneya ki matarau naunene kwaewena. Mamanuga God e aneya ki tonopupuda Diyu ragidai kaiwawo Erodi e kasiyarai pokaiya gwedemo nau bamaneya berapamana wainapamawa ki mu ebakwaetagamana ki nana.”

12Pita wainapupu da e mibai dibura tawai ki kamadubumatarau bauwena ka e kayawena apunu Diyoni si daikereka Maki e inai Meri e tawaiya bauwena. Tawa ki ra-bineya ka Iyesu sumapamawa ragidai ropani kawaya ikadibimupu guriguritagamawa idiwa. 13 Pita ika bauwenagudu minibu manako tawa ki bigabigai munu ridai mosisi ka Roda gudu kwaipana ki nana kaniyabu. 14 E Pita bo-nanai wainapupu ka emamama-wena gudu eba kwaipupuko garugarumena wirawena iyapana tawa rabineya idiwaki tadebu, wagubu ke; “Apunu Pita bauwena gudu tagaiyaburida uburau.”

15 Iyapana yona ki wainamupu ka mu denai tagubuke; “Kau babanugibi nuwegei.” Ko munu ridai ki yona

Bususu 12:16 66 Bususu 12:20ki kawareya kawareya ade wagawa tondawa ki pokereiyapana tagubu ke; “Ki ka eba Pita e eya bauwena koki ka bani e aneyai mosi ki bauwena.” 16 Ko Pita gudukawareya kawareya miniyawa uburawa ki pokere iyapanadai kaimpu gudu ki kwaimupu. Gudu kwaimupu manakoPita ika uburawa emupu kamunotamaga kowena kodaba-maga kamupu. 17Ko Pita e idai bagipupu mu yona kerek-ereretagamana ki nana wagubumanako nu Kaiwawonugadibura rabineya badidi kwaewena wadubu tonopupu kisisiyai kuduba e mu kabuwatapu. Kabuwatamiyawa dakamadubu ade wagubu ke; “Kaiwagi nau sisiyani yauapunu Diyemesi e kowaiyoma kuduba mete tademuri.” Einako wagubumanako kamaditapu tawanamo kayawena.

18 Mu ukwampu nawaru puruwena ka piyara daguraubumawa ragidai ki apunu Pita eba emupu ki pokere mubabatagubu, tagubu ke; “E ka bani bauwena kayawena.”19 Kaiwawo Erodi piyara ragidai Pita ade kwaenepamanaki nana tonotapu ko mu e eba banana-mupu ki pokereErodi dagura ubumawa ragidai ki mu muga nene wagububautagubu. Bautagubu, pari wirawira-tamiyawa da ka-madubu, mu taunimana po ki nana wagubu manako ewakipu ubupu tawana Diyudiya kamadubu supu tawanaSisaraiya bauwena manako ika tondawa.

Kaiwawo Erodi powena20 Kaiwawo Erodi tawana Taya yo Saidoni ragidai mu

bamamugu gagaya kawayamowainapupu ki pokeremaramosi ka iyapana ki kuduba dibimupu kaiwawo Erodi erabinai wadamana bagi ki nana e bameya kayatagubu. Mukayatagubu kaiwa da bautagubu ka mu yabiri kaiwawoErodi e tawai ki kwayubapiyawa apunai mosi si ka Baras-tasi ewademanamanamamupuwaretamupumanako ewaka mu kaiwawo Erodi e eya bameya bau-tagubu. Mu

Bususu 12:21 67 Bususu 13:1nuwamugu ka e mete dobopamana ki nana mibai ka mubanimaga kuduba ka kaiwawo Erodi e tawaneya bauwa-gawa.

21 Mara mosi ki mu winemupu makeya ka kaiwawoErodi e kaiwawo-wena monagai aukwara bagi kawaya mowadubu kaupupu manako yona-wagana kemai kawareyayapu ika dimawagawa uburawa. 22 E ika dima-wagawauburawa ka iyapana mu bonanamaga ragiragi kawayatagubu ke; “Yau ka eba apunu kaina mo wagau ko yauka nu kawainuga sumapemei e eya wagau.” 23 KaiwawoErodi yona ki wainapupu ka e rabinai bagiwena. E ebaMa-manuga God e si tepapupu ko e eya si tepapupu ki pokereMamanuga God e aneyai mosi garugaru mena bauwenaErodi bita kwebumanako ki makeya kamotamota rasirasidai e rewonai baumupu manako e powena.

24 Mara ki makeya ka Mamanuga God e yonaikawayawena kayawena.

25 Apunu Banabasi yo Soro mu upimaga natereDiyerusaremu rabineya kwaetagamawa ki kewomupumanako ade wiratagubu natere Antiyoka kaya-tagubu.Mu apunu Diyoni si daikere ka Maki bananamupu metekayatagubu.

13Mu apunu Banabasi yo Soro winetampu tonotampu

1 Iyesu sumapamawaMamanuga God nene dibipamawaragidai natere Antiyoka rabineya idiwa mu paunamuguka iyapana dai Mamanuga God e bonanai wainapamawatagamawa ade dai e yonai iyapana tademawa kabukabuwamete kina. Iyapana ki mosi ka Banabasi, mosi ka Soro,mosi ka Simiyoni ki mu si daikere Pinai Apunai simupu,mosi ka Rusiyasi tawana Sairini mu apunumaga mosi,

Bususu 13:2 68 Bususu 13:7ade mosi ka Manaeni, e ka tawana Gariri mu kaiwawom-aga Erodimete ewapuru kawakawayatagubu sipumamagaeyaka mena.

2 Mara mosi mu guriguri nene bani kamadumpu Ma-manuga God bameya ewapuru mena guriguritagamawasi tepapamawa idiwa ka Mamanuga God e Keyai TanaiBagi Kawaya mu tadebu, wagubu ke; “Wi karako apunuBanabasi yo Soro nau nene winetamuri tonota-muri damu nau upini purupuwani tagebuwani ki mu yodomono.”3 Mama-nuga God e Keyai inako wagubu ki pokere iya-pana ki guriguri nene bani kamadumpu guriguritaga-mawa idiwa da kamadumpu manako mu idamaga apunuBanabasi yo Soro mu kawarimugu nakamupu tonotampukayatagubu.

Banabasi yo Soro tawana Saiparasi kayatagubu4Mamanuga God e Keyai apunu Banabasi yo Soro inako

tonotapu ki mu sumpu tawana Serusiya bautagubu man-ako waka mosi ika wadumupu ruku mosi si ka Saiparasikayatagubu. 5 Mu tawana Saiparasi bautagubu ka munatere mosi si ka Saramisi kayatagubu manako ika bau-tagubu ka mu kaimpu Diyu ragidai mu gurigurimagatawai rabineya yamupu manako Mamanuga God e yonaiika dimatagamawa idiwa. ApunuDiyoni si daikere kaMakimete ika bauwena mu waitatamiyawa tondawa.

6 Mu natere Saramisi kamadumpu manako kera-pumugu kayatagubu kaiwa idiwa da ruku ki papasidaikere tawana Paposi bautagubumanako kweriwasisinaiapunai mosi si ka Bara-Iyesu ika bananamupu. Apunu kika Diyu apunai. E maramara wagawa da e ka MamanugaGod e bonanaiwainapiyawawagawako ki pamena. E yonapa berawagawa. 7 E waretai ka waira ki mu kawaimaga sika Sogiyasi Porasi.

Bususu 13:8 69 Bususu 13:12Apunu Sogiyasi Porasi e notai ka supasupai kawaya.

E nuwaiya Mama-nuga God e yonai wainapana waina-pupu ki pokere e apunu Banabasi yo Soro nene wagububautagubu. 8 Ko kweri wasisinai apunai Bara-Iyesu (e siyona Guriki were ka Eremasi) e bau-wena mu yonamagabodabodapupu, mibai ka e eba nuwaiya e waretai ki Iyesusisiyai wainapana sumapana ki nana.

9KoMamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya kawapuapunu Soro si daikere ka Poru e rabineya posiwena kasi-yara kwebumanako Poru ubupu kweri wasisinai apunai kiyabu doko-dokopupu sibu, wagubu ke; 10 “Kau ka BerokoiApunai Seitani e munui mosi. Gwedegwede bagibagisupasupai kuduba ka kau iyaragiyoma. Nota berokoi eboebo kau rabinageya posi-wena ki pokere kau maramaraiyapana wade wirawiratamiyei ade berabera-tamiyei ton-dei. Mamanuga God e yawatai supasupai bagi ki kaumaramara wade kiyokiyopana giripana wainapiyei, 11 kipokere nau karako suwagani wainapi; Mamanuga God ekasiyarai karako kaworoto kau bamageya bai-yagisi kauyabugi kenepoto da kau mara badibadi madega tanai moeba emani.”

Apunu Poru yona ki wagawa makeya ka gwede mosioroguma pinai kawaya maba garugaru mena bauwenaapunu Eremasi e yabui kenepupu manako e tawana moeba empupu. E tawana mo eba empiyawa ki pokeree iyapana e idaiya wadana waitapana kayawagana kinana ki kwaenewagawa kaniyawa yabadawa. 12 Wairaki kawaimaga gwede wenawena ki empupu ade nu Kai-wawonuga Iyesu e sisiyai mete wainapupu ki ka e notaikowena manako e nu Kaiwawonuga sumapupu.

Poru e kowaiyoma mete kina natere Antiyoka kayatagubu

Bususu 13:13 70 Bususu 13:1813 Apunu Poru e kowaiyoma mete kina waka kawareya

ade positagubu tawana Paposi kamadumpu manako kay-atagubu kaiwa da natere mosi si ka Pega tawana Pam-piriyo rabineya ki bautagubu. Bautagubu ka apunuDiyonisi daikere ka Maki e midi togawena mu ika kamadi-tapu wirawena natere Diyerusaremu ade kayawena, 14 koapunu Poru yo Banabasi mu kimpu ubumpu natere Pegaki kamadumpu manako kayatagubu iwa wadamawa danatere Antiyoka tawana Pisidiya rabineya ki bautagubu.Mu ika bau-tagubu idiwa da aiyata marai ki mu kaimpuDiyu ragidai mu gurigurimaga tawaiya yamupu idiwa.15 Mu idiwa da iyapana ubumpu oragai apunai Mosisi egora tapu ki iyabamupu kewowena ade oragai ragidai Ma-manuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ragidaimu okamaga ki dai mete iyabamupu kewowena ka gurig-uri tawai ki debai ragidai ubumpu Poru yo Banabasimanutampu, tagubu ke; “Edamani, iyapana rabinamagakirana uburana mamama wainapamana yonai ki dai wibamagau mete kina bo pa mena?”

16 Apunu Poru ubupu iyapana yona kerekereretaga-mana ki nana e idai bagipupu manako tadebu, wagubuke; “Iyapananiyoma tawana Isiraero ragidai ade tawanakwaiyanai ragidaimete kina yeweMamanugaGodwiwira-piyamu e si tepapiyamu idiwu, nau yonani suwagani ki wiwainapumuri; 17 Mamanuga God ubupu tawana Isiraeroragidai nu ripakwarakwara-nuguma e eya iyapanaiyomamu winetapu. Mu tawana Idipi rabineya iyapana biga-bigamuguma kwae-tagamawa ki makeya ka e mu waita-tamiyawadamu iyapanamugumakawayawagawa yarawa.E kasiyarai kawaya ki pokaiya ka e mu waratapu tawanaIdipi kamadumpu kayatagubu, 18 manako mu kwamuraapunai apeya (40) kwaitana gwabauukwapamawa idiwa kirabineya ka e maramara mu kwayubatamiyawa tondawa

Bususu 13:19 71 Bususu 13:25

ko e midi mu bamamugu eba togawena. 19 TawanaKainani rabineya ka iyapana yonamaga ebo ebo kudubaida daikere kewowena daikere apeya (7) ki e ubupu musiwakeketapu manako mu waira-maga ki e eya iyapanaiy-oma tawana Isiraero ragidai umani tadebu. 20 Mu kwa-mura rowarowa kawaya 450 ika idiwamanako ki eweya kaMamanuga Godmuwade supasupatamana ragidai tagebuiyapana bagi kawaya idiwana ki nana. Mu inako idiwa ya-mawa da Mamanuga God e bonanai wainapiyawa wagawaapunai Samuwero ubupu. 21 Ki makeya ka iyapana kai-wawo nene genetagamawa manako Mamanuga God muapunu Kisi e gubagai si ka Soro mu kaiwawomaga tagebu.Apunu Soro e ka kunu Bendimani ki wenai wenawenakwamura apunai apeya kewowena (40) ki rabineya kai-wawowagawa tondawa. 22 Kwamura apunai apeya (40)ki kewowena eweya ka Mamanuga God ubupu kaiwawoSoro e si kaupupu manako kaiwawo watai ki e apunuDewida kwebu. E Dewida nenewagubu ke; ‘ApunuDiyesi egubagai Dewida ki e kwaitana nau nuwaneya. Nau badidisuwagani ki e wainapoto deneya deneya kwaeyagisi.’

23 Oragai apunai Dewida e momai ka apunu Iyesu kiMamanuga God nu Isiraero ragidai nu iya negeyana kinana tonopupu. Mamanuga God naiya gwaiyaba wagubuki mibai karako wana bauwena yau kena. 24 Iyesu ebabauwena ki makeya ka apunu Diyoni ubupu nu Isiraeroragidai nidibu, wagubu ke; ‘Wi beraga berokoi karakokamadumuri wi notaga wirayagisi da nau wi siruwa-niyani.’ 25 Apunu Diyoni Mamanuga God e upi ki ke-wopana kwaewagawa ki makeya ka e iyapana manutapu,wagubu ke; “Wi wainapiyamu da nau ka nima? Apunuki e nawanai wi idiwu ki eba nau ko e aita nau ewaneyabaiyagisi. E bigabigai nau kwaesugana waitapana e ker-arai kwakwarai ki rikapana ko nau ka eba bagi ki pokere

Bususu 13:26 72 Bususu 13:32-33tondakani.’ Apunu Diyoni inako wagubu.”

26 Poru bususu inako wagawa tondawa da kamadubu,ade wagubu ke; “Iyapananiyoma, oragai apunai Eburamue wenai ade tawana kwaiyanai ragidai yewe MamanugaGodwiwirapiyamu e si tepapiyamumete kina, nau yonaniade suwagani ki wi wainapumuri; Mamanuga God iyawaunai nu negeyana yonai wagubu kimibai nu bamanuguwana bauwena. 27 Ko natere Diyerusaremu ragidai adenu kawa-kawainuguma mete kina ki mu eba wainamupuda Iyesu nu iyanuga nene bauwena. Oragai ragidaiMamanuga God e bonanai wainapamawa oka tamawa kimu okamaga ki mu aiyata marai maramara iyabapiyamuidiwu ko yona ki mibai mu eba wainapiyamu. Ko Iyesupowagana ki nana ki yonai Mamanuga God e okai takarikawayawagubu kimibai wenawagana ki nana kamu Iyesuwadumpu ade mu idamaga gurai e naureya ugwadumpuragiragi. 28 E gwede mo eba paerepupu da mu ki gwawai eminimana po ki nana ko mu e pa asusu wadumupu apunuPairasi e idaiya tamupu, tagubu ke; ‘Kau nuwagi da muapunu yau minimoto poyo.’

29 Mamanuga God e naiya mena Iyesu nene wagubuki kuduba mu makeya makeya kwaetagubu kewowenamanako mu ubumpu e kwakwarepui ripa korosi naureyaminimupu poyo ki wadumpu kayatagubu ragu mo ra-bineya tamupu. 30Ko Mamanuga God e wagubu ki pokeree umuneya ka Iyesu ade iyawena kipu ubupu, 31 manakomara ropani kawaya mareya mareya iyapana tawanaGariri yo Diyerusaremu yawateya naiya e mete ika iwaragidai ki mu bamamugu matarau bauwagawa. Iyapanaki kena mu karako Iyesu e sisiyai tawana Isiraero ragidaitadeyamu kabukabuwa iwu, 32-33ade numete kina e yonaiwaunai bagi kawaya ki wadi-mipi karako wi nidimana kinana yewe baigibi. Iyesu powena ko e Mamanuga God

Bususu 13:34 73 Bususu 13:38e kasiyarai pokaiya ade iyawena kipu ubupu kayawenaki pokere Mama-nuga God nu ripakwarakwaranugumabadidi tageyana ki nana gwaiyabawagubu kimibai karakonu yo wi ewapuru bamanugu wana bauwena yau kena.Mamanuga God e ‘Umayo Okai’ apeya ki rabineya ka muIyesu e sisiyai oka pokaiya tamupu, tagubu ke;‘Mamanuga Godwagau; Karako nau Gubagani kau ade kau

Mamagi ka nau.’34 Iyesu e kwakwarepui uruba rabineya eba puwawa-

gana ko e ade iyawagana kirana uburana ki nana ki sisiyaika Mamanuga God naiya mena inako wagubu ke;‘Nau naiya mena apunu Dewida wadana bagi ki gwaiyabai

bagi kawaya sibuwani,ko ki nau karako kau nidiyakani mibai wadiniyakani bagi.’

35MamanugaGod e okaimosi rabineya ka oragai apunaiDewida oka yau tapu, wagubu ke;‘Kau bigabigagi apunai bagi kawaya ki kau eba kamadi.E kwakwarepui ka uruba rabineya eba puwayagisi.’

36 Oragai apunai Dewida oka ki tapu ko ki ka eba eeya nene wagubu. Apunu Dewida e ka e ebo marai kimakeya Mamanuga God e bigabigai kwae-wagawa umawada powena manako iyapana e kwakwarepui wadumupue ripakwarakwaraiyoma mu madanimugu ononomupu.37Oragai apunai Dewida e kwakwarepui ka ororeya menapuwa-wena ko apunu mosi ki powena e kwakwarepui kaeba puwawena. E powena ko Mamanuga God wagubu,manako e kasiyarai pokaiya ka e ade iyawena kipu ubupu.38 Ki pokere iyapananiyoma, nau yonani suwagani ki winaigida mena wainapumuri; Iyesu eba bauwagubena kika Mamanuga God nu biginuga eba surupena. Ko Iyesubauwena nu nene powena e nonai toporuwena manakoewa ade iyawena kipu ubupu ki pokere Mamanuga Godnu biginuga karako deni mena surupiyau nu taganugu

Bususu 13:39 74 Bususu 13:43kwenupiyau. 39 Oragai apunai Mosisi gora tapu ki kabaganai ko gora ki nu biginuga surupana kasiyarai pamena. Nu Iyesu sumapamu ki mena pokaiya ka Ma-manuga God nu biginuga empoto deni mena surupotomanako ki pokaiya ka nu e yabuiya bagi supasupai idi-womu. 40 Ki pokere wi naigida mena idiwoi da oragairagidai Mamanuga God e bonanai waina-pamawa taga-mawa ragidai tagubu ki wi bamagau eba baiyagisi. Mutagubu ke;41 ‘Waegeyageyamasiniyamu ragidai, nau yonani suwa-

gani ki wi wainapumuri ade wi kodabaga kapiyoida pa popoiwagi.

Nau aita gwede kawayamosi wi yabugau kwaesugani ki wieba sumapumuri wainapakani,

ade iyapana dai ki wi bamagau baitagisi sisiya ki wikabuwa-nimoto ki kawimu yonamaga kimete ebasumapumuri wainapakani.’ ”

42 Apunu Poru Mamanuga God e okai kawareya yon-awagawa tondawa da kamadubu manako apunu Banabasimete guriguri tawai ki kamadamana kwae-tagamawaka Diyu ragidai ika idiwa mu tademupu, tagubu ke;“Edamani, aiyata marai usida ki wi ade baiwagi man-ako yona karako iwagubu ki kwaitana dai wi nu adekabuwanimuri.” 43 Diyu ragidai ropani kawaya ade iya-pana kwaiyanai Diyu bususumaga sumamupu mete kinaki mu kebompu Poru yo Banabasi ewakumatampu metekayatagubu kaiwa ki pokere Poru yo Banabasi ubumpuiyapana ki tademupu teyateyama, tagubu ke; “Wi bitagawibo wadamana ki ka Mamanuga God rikapupu denimena wi wadinibu bagi ki pokere e yonai ki wi ebakamadumuri ko sumapiyoi idiwoi.”

Diyu ragidai Iyesu sisiyai ki mu eba nuwamugu

Bususu 13:44 75 Bususu 13:5044 Pura usi yabaranugu aiyata marai ki bauwena

ka natere ki ragidai waunitau tawamaga kudubakamadamana kaya-tagamana gawarara kwaetagamawamanako mu kebompu bautagubu nu Kaiwawonuga eyonai ki ade waina-pamana ki nana. 45 Ko Diyu ragidaiiyapana ropani kawaya inako dibimupu idiwa emitampuka mu nuwarorotagubu. Apunu Poru yonawagawaki mu ubumpu e yonai ki bodabodapamawa adewereyakaurapamawa.

46 Mu inako kwaetagamawa ko Poru yo Banabasikudu eba wainapamawa ko kasiyarai kawaya ubumawakawareya kawareya iyapana tademawa tagamawa ke; “NuMamanuga God e sisiyai naiya wi Diyu ragidai nidimipiki ka supasupai kawaya. Ko wi yonanuga bodapiyamutagararaniyamu, wainapiyamu ke; ‘Iyamaramara idiwanakaiwana iyai nene tagamu ki ka eba iyapana nu kwai-tana nu yonanuga.’ Wi inako wainapiyamu ki ka wimibai iwagamu. Nu karako wi kamadiniyamu iyapanakwaiyanai mu bamamugu kaigamu. 47 Mamanuga Gode nu tononibu manako nidibu, wagubu ke; ‘Nau dunaninakaniyakani da wi iyapana kwaiyanai mu bamamugukaiwagi iya waunai ki yonai tawana tawana kuduba,madega kauwagau madega posiwagau ki iyapana tadeyoikabukabuwatamiyoi iwoi.”

48 Tawana kwaiyanai ragidai yona ki wainamupu kamu rabinamaga bagi-wena nu Kaiwawonuga e yonai es-ida tepamupu, tagubu ke; “Yau ka yona bagi kawayamosi.” Mu inako tagamawa manako iyapana gwede-wau Mamanuga God mu iya maramara idiwana kaiwanaiyai tageyana ki nana winetapu ragidai ki mu notamagawirawena Iyesu sumamupu.

49 Tawana ki rabineya ka Mamanuga God e yonaikawayawena kayawena, 50 ki pokere Diyu ragidai mu

Bususu 13:51 76 Bususu 14:3nuwamaga pupuwena manako kayatagubu natere kikawakawaimuguma ade ridi kawa-kawai dai kiMamanugaGod si tepa-pamawa ki mu rabinamaga kupamupu man-akomuubumpuPoru yo Banabasi tawana ki kamadamanaki nana kiratampu siwakeketampu kayatagubu. 51 KoPoru yo Banabasi waigugu kwae-tagubu mu kerapumagadogiyai iyapana ki mu tawamaga pasimupu manako ka-maditampu tawana Aikoniyamu kayatagubu. 52 Ko Iyesusumapamawa ragidai ika Antiyoka rabineya mamamakawayawainapamawa. Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya mu kawari-mugu minibu siwa mu rabinamuguposiwena.

14Poru yo Banabasi natere Aikoniyamu idiwa

1 Apunu Poru yo Banabasi natere Aikoniyamu bau-tagubu manako mu mubo manamamaga Diyu ragidaigurigurimaga tawaiya ki yampu ika dimatagamawa idiwa.Mu yonamaga kasiyarai kawaya tagamawa ki pokere Diyuragidai ade tawana kwaiyanai ragidai mete kina ropanikawaya Iyesu sumamupu. 2 Ko Diyu ragidai dai ki Iyesueba sumapamana wainamupu ki mu ubumpu tawanakwaiyanai ragidai mu rabinamaga kupamupu ki pokeremu midimaga togawena apunu Poru yo Banabasi mukowamuguma mete kina ki tagararatampu. 3 Ko Poruyo Banabasi mara rowarowa kawaya ika idiwa. Mu kudueba wainapamawa ko iyapana paunamugu yabarayabaraubumawa nu Kaiwawonuga e yonai kasiyarai kawayatagamawa. Bita nubo wadamana ki ka Mamanuga Gode rikapupu deni mena nu wadinibu bagi ki sisiyai kamu ubumpu iyapana tademawa iwa manako MamanugaGod kasiyara tageyawa da mu e yonai ki tagamawa ki ka

Bususu 14:4 77 Bususu 14:12mu iyapana yabumugu matakira ebo ebo mete kwaetaga-mawa. 4 Tawana ki rabineya ka iyapana mu notamagaapeya. Iyapana dai kaDiyu ragidaimena sumatamawa adedai ka Iyesu tonotapu ragidai ki mu sumatamawa.

5 Tawana kwaiyanai ragidai ade Diyu ragidai mukawakawaimuguma mete kina ki mu nuwamugu ka Poruyo Banabasi giritamana bowa were tauni-mana popowainamupu. 6 Ko Poru yo Banabasi sisiya ki wainamupumanako wakapatagubu tawana Raekoniya kayatagubu.Tawana Raekoniya rabineya ka mu natere Rusitara yoDebe ki deneya kayatagubu, 7manako Iyesu e yonai bagikawaya ika dimatagamawa idiwa.

Poru yo Banabasi natere Rusitara kayatagubu8Tawana Rusitara rabineya ka apunumosi ika tondawa

ki e kerarai kiyokiyowena kasiyarai pa mena. E inairabineya inako wenawena ki pokere e wenawena makeyayabadawa da karako ka e wateya mena tondawa ko ekerareya eba umawa. 9 E apunu Poru dimawagawa kiyonai naigida mena wainapiyawa tondawa manako Porue notai wagubu ke; ‘Apunu ki e notai ka eyaka menawainapakani ki pokere e iyayagisi ki mete baganai.’ Porue notai inako wagubu manako e apunu ki empupu doko,10 e bonanai ragiragi kawaya e sibu, wagubu ke; “Kau bagiuburi.” Kerarai berokowena apunai yona ki wainapupu kae garugaru mena kipu ubupu kanibu yabadubu.

11 Iyapana kuduba apunu Poru e matakirai kwaewenaki emupu ki ka mu mubo yonamaga Raekoniya weremu bonanamaga ragiragi kawaya tagubu ke; “Nu dais-usunuguma ade nu sumanuga kerarai ki mu karako iya-pana kaina wenatagubu nu nene kawampu nu bamanugubautagubu yau kena.” 12 Mu inako tagubu manakoubumpu apunu Banabasi daisusu kerarai mosi si ka Seusi

Bususu 14:13 78 Bususu 14:17

e ebokowai simupu ko apunu Poru e ka dimawagauapunai ki pokere mu daisusu kerarai mosi si ka Eremesie ebokowai simupu. 13 Iyapana ki mu sumamaga keraraiSeusi e guriguri tawai ka gari tagaiya eba uwama ki pokerenota ki kawaimaga garugaru mena tawa ki kayawenapapa burumakau uratanai yo rarema suya-mupu ki ikatepupu manako wirawena gari teta umampu ki deneyaade bau-wena. Bauwenamanako e iyapana-iyoma tadebu,wagubu ke; “Papa yau ugwadamu pasumamu manako nudaisusunuguma bautagubu yau mu puyo tageyamu.”

14 Apunu Poru yo Banabasi iyapana yonamaga kiwainamupu ka mu ubumpu mu mubo aukwaramagawade tegetegeremupu manako garugarumupu damukawaya ki mu paunamugu ubumpu manako bonana-maga ragiragi kawaya iyapana tademupu, tagubu ke;15 “Iyapananuguma, wi gwede nana inako kwaiwagamu?Nu ka eba daisusu kerarai ko nu ka iyapana kaina wimaba. Nu yewe baigibi mibai ka nu nuwanugu ka IyesuKeriso e yonai waunai bagi kawaya wi nidimana ki nana.Wi daisusu sumatamiyamu mu mibimaga ka pa mena kipokere wi kudubi kwaki yau kuduba kamadita-muri winotaga wirayagisi manako Mamanuga God mibai tondauapunai ki e mena sumapumuri. E ka waira yo egi yokunuma kuduba yamanapupu ade gwedegwede kudubayewe idiwei nu mete yamananibu ki apunai. 16 Kwamurakwamura nu taganugu kayawena ka iyapana kuduba mumubonuwamugunuwamugunota ebo ebo beratagamawakebomawa mu mubo nuwamugu ki kwaetagamawa, koMamanuga God mu eba bodabodatapu 17 E eba wekewenatondawa ko e matakirai bagi kawaya ki e maramara iya-pana nu paunanugu nu nene kwaewagawa. E kunumauesida wagawa manako e umuneya ka nawaya kawarawa,bani bagibagi wenataga-mawa ade maura yabadawa. E

Bususu 14:18 79 Bususu 14:22mibi mamamai nu mete negeyawa.”

18 Apunu Poru iyapana ki mu rabina-maga wadanakwarisi ki nana inako wagubu ko ki ka ragiragi kawayamibai ka iyapana ki mu rabinamaga tatawa-wena. Muwainamupu da Poru yo Banabasi mu ka daisusu ki keraraiki pokere mu papa pasumana puyo tagemana ki nanamete wainamupu.

19 Ki makeya ka Diyu ragidai dai ki natere Antiyokatawana Pisidiya rabineya ade natere Aikoniyamu wereika bautagubu. Mu iyapana rabinamaga kupamupu damu ubumana Poru yo Banabasi giritamana pasutamana kinana nanamutampu ki pokere tawana ki ragidai ubumpuPoru bowa were minimupu. Bowa were minimawa da epowena maba emupu ki ka mu e tainimupu gari tagaiyakwenumupu. 20Ko Iyesu sumapamawa ragidai bautagubue kwagaramupu ki ka e mu paunamugu ade iyawena kipuubupu gari rabineya natere ki ade kayawena. Nawarupuruwena ka e yo Banabasi kimpu ubumpu tawana kikamadumpu manako natere Debe kayatagubu.

Poru yo Banabasi natere Antiyoka ade kayatagubu21Munatere Debe bautagubumanako nu Kaiwawonuga

e yonai bagi kawaya ika dimatagamawa idiwa da iya-pana ropani kawaya mu yonamaga ki sumamupu. Muinako tagamawa iwa da kamadumpumuewamugerewira-tagubu natere Rusitara yo Aikoniyamu ade bautagubukayatagubu manako iwa wadamawa da natere Antiyokatawana Pisidiya rabineya ki ade bautagubu. 22 Tawanatawana ka mu Iyesu suma-pamawa ragidai mu rabinam-aga wadamawa bagi kasiyara tagemawa ade mu ubumanasuma mena sumatagamana ki yonai kawareya kawareyamu tademawa, tagamawa ke; “Nu Mama-nuga God e garirabineya kaigamana ki ka nu naiya bita kawaya kawaya

Bususu 14:23 80 Bususu 14:28

mete bananapamu.” 23 Mu inako tagamawa manakotawaiya tawaiya Iyesu suma-pamawa ragidai MamanugaGod nene dibipamawa ki mu paunamugu debai ragidaidai mete nakatamawa. Mu mara dai guriguri nene banikamadumpu manako Mamanuga God bameya iyapananene guriguritagamawa, tagamawa ke; “Mamanuga God,kau iyapana yau kwayubatami da mu kau idagi rabineyaidiwono manako mu naiya kau suma-nimawa ki maba mukawareya kau ade sumanimono yamono.”

24 Mu tawana Pisidiya bautagubu kayatagubu iwawadamawa da tawana Pampiriyo bautagubu, 25 manakokaya-tagubu kaiwa da natere Pega bautagubu. NaterePega rabineya ka mu Iyesu e yonai tagamawa idiwa dakamadumpu manako ade kimpu ubumpu sumpu natereAtariya egi papateya bautagubu. 26Natere ki rabineya kamu waka wadumpu manako wiratagubu natere Antiyokakayatagubu. Ika bautagubu ka mu naiya upimaga keraraibirikamupu ki wateya ade bautagubu. Naiya ka iyapanaika Antiyoka rabineya Mama-nuga God bameya mu neneguriguri-tagubu, tagubu ke; ‘Mamanuga God, nu karakoapunu Poru yo Banabasi kau kaubo kwayubatamana adedeni mena waditamana bagi ki nana kau idagi rabineyamunakatamemei tonotamemei.’ Muupimagawadumupuki mu kewomupu manako karako wiratagubu bautagubuyau kena.

27 Mu natere Antiyoka rabineya Iyesu sumapamawaMamanuga God nene dibipamawa ragidai kuduba munene tagubu bautagubu manako tade-mupu, tagubu ke;“Mamanuga God nu waitanibu kasiyara negebu manakoe gudu kwaipupu da tawana kwaiyanai ragidai mete kinakarako Iyesu suma-piyamu.” 28Mu inako tagubu manakomara ropani kawaya Iyesu suma-pamawa ragidaimumeteika idiwa.

Bususu 15:1 81 Bususu 15:515

Yona kawaya mosi natere Diyerusaremu rabineya1 Mara ki makeya ka iyapana dai tawana Diyudiya

were kawampu natere Antiyoka bautagubu manako muubumpu Iyesu sumapamawa ragidai tademupu, tagubuke; “Oragai apunai Mosisi nu goranuga tapu da nu munuuratanai mu kwakwarepumaga waka-pamana ki nana. Wiki eba kwaiwagi ki kawi iyawaunai naigidamena ebawad-umuri.” 2Apunu Poru yo Banabasi yona ki wainamupu kamuubumpuDiyu ragidai ki yona ragiragi kawayamumetedeni deni tagamawa idiwa ki pokere Iyesu sumapamawaragidai ubumpu Poru yo Banabasi ade iyapana dai metekina ki tonotampu natere Diyerusaremu kayatagamanada mu Iyesu tonotapu ragidai ade debai ragidai mete kinamu bamamugu yona ki wadamana supasupa ki nana.

3 Mu tonotampu kayatagubu manako yawatau tawanaPonisiya yo Sameriya bautagubu kayatagubu ka tawanakwaiyanai ragidai mu notamaga wira-wena Iyesusumamupu ki sisiyai mu iyapana tademawa iwa. Iyesusuma-pamawaMamanuga God nene dibipa-mawa ragidaitawa tawa yona ki wainamupu ka mu rabinamaga bagi-wena.

4Mu natere Diyerusaremu bau-tagubu ka Iyesu suma-pamawa Mama-nuga God nene dibipamawa ragidai yoIyesu tonotapu ragidai yo debai ragidai mete kina ikaidiwa kimu ubumpumuparautampumanako apunu Poruyo Banabasi ubumpu Mamanuga God e kasiyara tagebupokaiya mu badidi kwaetagamawa iwa ki sisiyai kudubamu kabuwatampu.

5 Ko Parisi ragidai dai ki Iyesu sumapamawa ki muubumupu, tagubu ke; “Baganai, ko tawana kwaiyanairagidai Iyesu sumapiyamu ki mu mete kina ka mu kwak-warepumaga waka-pomoto. Oragai apunai Mosisi gora

Bususu 15:6 82 Bususu 15:11tapu ki mu mete wiwirapomono makeya makeya kwaeto-gomono.”

Apunu Pita dimawena6 Iyesu tonotapu ragidai ade debai ragidai mete kina

yona ki wadamana supasupa ki nana dibimupu idiwa,7 manako mu yonatagamawa idiwa da paunau ka apunuPita ubupu wagubu ke; “Edamani, nau yonani suwaganiwainapumuri; Wi kataigau da naiya mena ka MamanugaGod ubupu wi paunagau nau winesinibu da nau uburanatawana kwaiyanai ragidai e yonai bagi kawaya mu metetadeyana kabukabuwa da mu Iyesu sumapamana ki nana.8 Nu iyapana kuduba Mama-nuga God e yabuiya idiwei.Nu nuwa-nuga notanuga kuduba e kataiya. Tawanakwaiyanai ragidai mete kina ki e wainatamiyau da muka baganai ade e nuwaiya po muyo ki pokere e KeyaiTanai Bagi Kawaya puyo nu negebu ki maba e puyo ki mumete tagebu. 9 Mamanuga God e yabuiya ka nu yo mukiyabunuga eyakamena ki pokeremu Iyesu sumamupu kika mu bigimaga rabinamugu uburawa ki kuduba e metesurupupu kewowena. 10Ki pokere karako Mamanuga Gode kerareya eba wadoi. Nu bodanuguma nu mete kinanaiya bita kawayakawaya kawarape-meya gora ki kaisimakeya makeya kwaigemeya paerepemeya kebomeya konu ki pokaiya iya mibai mo eba wadi-mipi. Ki pokeregora ki bitai nu eba nu kowanuguma karako Iyesu waunaisumamupu ragidai mu tageyamu da mu kawarapomoto.Pa mena. 11Nu yo mu ewapuru iyanuga kerarai ka eyakamena yau kena; Nu Kaiwawonuga Iyesu sumapemei kimena pokaiya ka Mamanuga God nu nene wainapiyau.Bita nubo wadamana ki e rikapupu deni mena nu wa-dinibu bagi manako iya waunai deni mena nu negebu.”

Bususu 15:12 83 Bususu 15:1912 Apunu Pita inako wagubu ka iyapana kuduba ika

dibimupu idiwa ki yona kereretagubu manako apunuPoru yo Banabasi ubumpumuMamanuga God e kasiyaraipokaiya matakira ebo ebo tawana kwaiyanai ragidai mupaunamugu badidi kwaetagamawa iwa ki sisiyai kudubamu kabuwatampu.

Apunu Diyemesi dimawena13 Mu yonatagubu kewowena ka apunu Diyemesi

ubupu, wagubu ke; “Iyapananiyoma, nau suwaganiwainapumuri; 14 Mamanuga God e tawana kwaiyanairagidai mu nene wainapiyaumanakomu paunamugu iya-pana dai e eya nene winetapu ki sisiyai ka apunu Saimoniika kabuwa-nibu kewowena. 15Oragai ragidai MamanugaGod e bonanai waina-pamawa tagamawa ragidai yona kieyakamenamete takari kawaya nu nidimupu teyateyamakewowena. Mu oka yau tamupu, tagubu ke;16 ‘Nu Kaiwawonuga wagau; Mara ewa ki nau ade bausug-

ani manako apunu Dewida e tawai ki mu wad-umupu rorororo isiyamupu ki nau ade bausuganiwateya sunarapani. Girimupu pasumupu wateyaki nau ade bausugani yadani bagi.

17 Nau inako kwaesugani ki ka iyapana kudubai banibani idiwu kimete baitagisi nau kwaene-sinimoto.Tawana kwaiyanai nau nene ragidai ki mu metebaitagisi manako nau mu Kaiwawomaga uburani.

18 Yau ka nu Kaiwawonuga e yonai ki e takari kawayawagubu.’ ”

19 Apunu Diyemesi Mamanuga God e yonai kawareyainako wagubu manako ade wagubu ke; “Edamani, nauwaina-pakani ka yau kena; Tawana kwaiyanai ragidaikarako mu notamaga wirawena Mamanuga God menasumapiyamu ki pokere nu bita mo mu eba tageyamu.

Bususu 15:20 84 Bususu 15:24

20 Ko nu oka mena mu bamamugu tonopamu, iwagamuke; ‘Daisusu bo momorapa bo inako bamamugu yadauumamu buburitagamu ki yadau bo papai ki wi eba kupoi,ridi apunu taku maba igida yauda asusu eba kwaiwogoi,onowa yaraga didiwa eba ukwopoi, papa ebo gobaiwadubu ki wi eba kupoi ade papa darai mete eba kupoi.’21 Tawana kwaiyanai ragidai yona ki wainapomoto mibaika maramara aiyata marai ki makeya ka apunu Mosisigora yau tapu ki ka Diyu ragidai nu gurigurinuga tawairabineya iwegemeya kebomeya tawana tawana iyapanatademeya kabukabuwa iweya.” Apunu Diyemesi inakowagubu.

Mu kwaiyanai ragidai okamaga tonomupu22 Iyesu tonotapu ragidai yo debai ragidai yo Iyesu

sumapamawa Mama-nuga God nene dibipamawa ragidaikuduba mete kina ki mu ubumpu iyapana dai purumupuapunu Poru yo Banabasi natere Antiyoka mete kayataga-mana ki nana. Iyapana ki mu winetampu ragidai mosika apunu Diyudiyasi si daikere ka Basabasi tagubu ademosi ka apunu Sairasi ki iyapanamaramaramuweremagatagamawa ragidai. 23Mu oka ki wadumpu kaya-tagubu kooka ki rabineya ka mu yona yau okamupu, tagubu ke;

‘Kaiwa kaiwa iyapananuguma tawana kwaiyanairagidai Iyesu suma-piyamu ika Antiyoka rabineyaidiwu, tawana Siriya rabineya idiwu, ade tawana Sirisiyarabineya idiwu mete kina. Iyesu tononibu ragidai adedebai ragidai mete kina yewe Diyerusaremu idiwei ki nukarako ewapurumenawi paraunimei. 24 Iyapana dai ki numete yewe idiweya ki kayatagubu wi bamagau bautagubumanako yona mo mu mubo nuwamugu ki tagubu da winuwaboya-igubu ki sisiyai nu wainamipi. Ko iyapana ki

Bususu 15:25 85 Bususu 15:32ka eba nu ubumpi mu tonotampi ko mumubo nuwamugukayatagubu.

25Nu karako yewe ewapuru dibimipi idiwei manako nurabinanuga eyaka-menawena iyapana dai purutampi nukowanuguma Poru yo Banabasi mete tonotampi da munu yonanuga yau wi kabuwanimana ki nana. 26 ApunuPoru yo Banabasi mu ka nu Kaiwawonuga Iyesu Kerisoe yonai matarau tagamu iwu ki ragidai. Mu po kudeyaeba wainapiyamu ade mu muga iyamaga nene meteeba wainapiyamu. 27 Nu iyapananuguma apeya apunuDiyudiyasi yo Sairasi karako mu mete tonotamemei damu oka yau okamipi ki mu makeya makeya matarau wika-buwanimoto. 28 Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya nu mete rabinanuga eyaka mena purumipi da nubita mosi wi eba negeyamu ko nu gora kawakawai yaumena wi kabuwanimei; 29Daisusu bo momorapa bo inakoki iyapana mu bamamugu yadau umamu buburi-tagamuki yadau bo papai ki wi eba kupoi, papa darai eba kupoiade papa ebo gobai wadubu ki wi mete eba kupoi. Ridi yoapunu taku maba igida yauda asusu eba kwaiwogoi adeonowa yaraga didiwa eba ukwopoi. Wi supasupai inakoidiwoi ki ka bagi kawaya.

Nu yonanuga rogobi munta ka yau mena. Kaiwa kaiwawi bamagau.’

30 Oka wadumpu kayatagubu ragidai ika natere An-tiyoka bautagubu ki ka mu Iyesu sumapamawa ragidaikuduba mu nene tagubu bautagubu manako oka ki mutagemupu. 31 Iyapana oka ki iyaba-mupu kewowena kika mu rabinamaga bagiwena ade mamama mete waina-mupu mibai ka oka ki mu kasiyara tagebu ade mu togi-tapu. 32Apunu Diyudasi yo Sairasi mu ka Mamanuga Gode bonanai wainapamawa tagamawa ragidai ki pokere mu

Bususu 15:33 86 Bususu 15:41mete rowarowa kawaya ika dimatagamawa Iyesu suma-pamawa ragidai mu rabinamaga wadamawa bagi kasiyaratagemawa.

33Mumara dai mete ika idiwa da kamadumpu ka Iyesusumapamawa ragidai ika Antiyoka idiwa ki ubumpu munuwabagi rabineya tonotampu manako mu wiratagubukayatagubu naiya tonotampu ragidai ki mu bama-muguade bautagubu.

34-35 Apunu Poru yo Banabasi mara dai natere An-tiyoka rabineya idiwa manako iyapana mete ewapuruupi-tagamawaMamanuga God e yonai iyapana tademawakabukabuwatamawa idiwa.

Poru yo Banabasi mu mubo mubo kayatagubu36 Mara mosi eweya ka Poru apunu Banabasi inako

sibu, wagubu ke; “Kayo, kaigamu da Iyesu sumapiyamuragidai tawana tawana naiya nu Kaiwawonuga e yonaimu tademeya kabukabuwa iweya ki ade emitamamu. Mubagi kawaya idiwu bo pa mena?” 37 Banabasi e nuwaiyaka apunu Diyoni si daikere ka Maki mete kayatagamanawaina-pupu, 38 ko Poru e nuwaiya ka pa mena mibai kaapunu Maki e ka naiya mu mete iwa Mamanuga Gode yonai wagawa umawa ko paunau ka e midi togawenamanako e tawana Pampiriyo rabineya mu kamaditapukayawena.

39 Poru yo Banabasi apunu Maki kawareya deni deniinako tagamawa ragiragi ki pokere mu mubo mubo kay-atagubu. Banabasi waka wadubu apunu Maki metetawana Saiparasi kayatagubu, 40 ko Poru apunu Sairasiwinepupu bananapupu daikere kaya-tagubu. Iyesu suma-pamawa ragidai ubumpuPoru yo SairasiMamanuga God eidai rabineya nakatampu da e deni mena mu waditamanabagi ade togitamana ki nana guriguritagubu manakotonotampu kayatagubu. 41 Mu tawana Siriya yo Sirisiya

Bususu 16:1 87 Bususu 16:5

bautagubu kayatagubu manako Iyesu sumapamawa Ma-manuga God nene dibipamawa ragidai kuduba mu rabi-namaga wadamawa bagi kasiyara tagemawa iwa.

16Poru apunu Simosi mete kayatagamana wagubu

1 Poru natere Debe bauwena manako ade kayawenaumawa da natere Rusitara bauwena. Natere Rusitararabineya ka Iyesu sumapiyawa apunai mosi si ka Simosiika tondawa. Apunu Simosi e inai ka Diyu ragidai muridimaga ko e Iyesu mete sumapiyawa. E mamai ka ebaDiyu apunai ko e ka yona Guriki wagawa ki apunai mosi.2 Iyesu sumapamawa ragidai kuduba natere Rusitara yoAikoniyamu rabineya apunu Simosi e werei tagamawa.3 Poru nuwaiya ka Simosi uburana e mete kayatagamanawainapupu, ko tawana ki rabineya ka Diyu ragidai ropanikawaya ki mu kuduba kataimugu da Simosi e kwakware-pui ki mu eba wakamupu mibai ka e mamai ka tawanakwaiyanai yona Guriki wagawa ki apunai mosi. Iyapanainako waina-mupu ki Poru e kataiya ki pokere e ubupuapunu Simosi e kwakwarepui wakapupumanako ki eweyabanana-pupu mete kayatagubu.

4 Mu tawana tawana bautagubu kayatagubu manakoIyesu tonotapu ragidai ade debai ragidai mete kina natereDiyerusaremu rabineya tawana kwaiyanai ragidai nenebadidi oka tamupu ki mu iyapana kabuwatamawamakeyamakeya kwaetagamana ki nanamu tademawa teyateyamaiwa. 5 Mu iyapana inako tademawa ki pokere Iyesusumapamawa Mamanuga God nene dibipamawa ragidaimu sumamaga Iyesu bameya ki kawayawagawa yarawa.Iyapana waunai ropani kawaya maramara bautagamawaIyesu suma-pamawa ragidai mete dibipamawa idiwa.

Bususu 16:6 88 Bususu 16:12Poru natere Torowasi rabineya waro maba mo wadubu

6Mu tawana Aisiya kayatagamana wainamupu ko Ma-manuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya mu yawatamagabodapupu, wagubu ke; “Tawana Aisiya rabineya Iyesusisiyai eba iwogoi.” E inako wagubu ki pokere mu tawanaPirigiya yo Garasiya bautagubu kaya-tagubu. 7Mu tawanaMisiya ragidai mu wairamaga ki kiya bautagubu ka mutawana Bisiniya kayatagamana waina-mupu, ko Iyesu eKeyai mu tatamatapu, 8 ki pokere mu tawana Misiyamadaneya madaneya mena bautagubu kayatagubu man-ako iwa wadamawa da natere Torowasi egi papateya kibautagubu.

9 Kemora ki rabineya ka Poru waro were maba tawanaMakedoniya mu apunumaga mosi waita nene uburawawagawa ki empupu. Apunu ki wagubu ke; “Tawana tondeiki kau karako kamadi manako yewe Makedoniya yabi nuwaitaniyo.’

10 Poru waro were maba apunu ki empupu eweyaka nu garugaru mena kimpi ubumpi nu gwedegwede-nuga temipi manako tawana Makedoniya kaigibi. Nuwainamipi daMamanuga God nu kabuwanibu da e karakotawana Makedoniya ragidai Iyesu e yonai waunai bagikawaya mu kabuwatamana ki nana nu tononibu.

Ridi mosi si ka Ridiya Iyesu sumapupu11Nuwaka kawareya natere Torowasi kamadimpi man-

ako kaigibi kaiweya idiweya da ruku mosi si ka Tama-suresi ki baigibi manako ika ukwampi. Ukwampi nawarupuruwena ade kimpi ubumpi kaiweya idiweya da natereNeaporisi baigibi, 12 manako nu waka ika kamadimpiborau nu kerapu-nugu kaigibi iweya da natere Piripaibaigibi. Natere ki kena ka tawana Makedoniya ragidai

Bususu 16:13 89 Bususu 16:16mu nateremaga kawaya. Tawana Roumi ragidai mu pi-yaramuguma ropani kawaya ika mete idiwa. Nu maradai ika idiweya, 13 manako aiyata marai ki bauwena kanu gari tagaiya awanau kaigibi. Nu notanuga wagubuda Diyu ragidai mu guriguritagamu watai ka bani ikana.Ika baigibi ka nu idimipi manako ridi dai ika dibimupuidiwa ki mu mete yonaigemeya yona dai mu tademeyakabukabuwa idiweya.

14 Ridi ki mosi si ka Ridiya ika tondawa nu yona iwege-meya ki waina-piyawa. E naterei ka Tayataira. Iya-pana maramara bautagamawa aukwara daragidaragi bagikawaya e bameya gimaratagamawa. E maramara Mama-nuga God e si tepapiyawa. Nu Kaiwawo-nuga karakoridi ki e notai wadubu papara da e Poru yonai wagawaki naigida mena wainapiyawa ade suma-piyawa, 15 kipokere nu ubumpi ridi ki ade e iyapanaiyoma tawamagaeyaka mena ragidai mete kina ki Iyesu e si pokaiya musiruwatampi. Siruwatampi kewowena ka ridi Ridiya nugiginibu, wagubu ke; “Wi wainapiyamu da nau karako nuKaiwawonuga mibai suma-pakani ki ka wi kebomuri nautawaneya kaigamu manako nau mete idiwomu.” E inakogigiwagawa ki pokere nu kimpi ubumpi e tawaiya e metekaigibi.

Poru yo Sairasi natere Piripai rabineya diburatagubu16 Mara mosi nu guriguritagamu wateya kaigibi ki ka

bigabiga munu ridai mosi ki iyapana e gimaramupu da emu bigabigamaga kwaewagawa ki e nu ika bananamipi.Munu ridai ki ka keyai berokoi mosi e uwapu e ra-bineya tondawa. Gwedemosi ewa wenawagana ki kudubakeyai berokoi ki e kabuwa-piyawa manako munu ridaiki wirawena sisiya ki makeya makeya iyapana tadeyawaki pokere mu denai bowa madai kawaya daganani e

Bususu 16:17 90 Bususu 16:22kweyamawa. Ko e eya bowa madai ki eba wadawa koe gimaramupu ragidai ki mu ubumpu bowa madai kikuduba mu tepamawa.

17 Munu ridai ki bauwena Poru yo nu mete ewaku-maniyawa umawa manako e bonanai ragiragi kawayawagawa ke; “Iyapana yaumu kaMamanuga God kunumautondau e upi wadamu ragidai. Wi iya waunai badidi mabawadamana ki sisiyai mu tagamu iwu.” 18 Munu ridai kimaramara nu sisiyanuga inako wagawa umawa ki pokerePoru e midi togawena manako wirawena keyai berokoimunu ridai ki rabineya tondawa ki sibu, wagubu ke; “NauIyesu Keriso e si pokaiya kau nidiyakani; Munu ridai yaukarako kamadi deni mena baunuwagi kayanuwagi.” Einako wagawa makeya ka keyai berokoi ki munu ridai kideni mena kamadubu matarau bauwena kayawena.

19 Munu ridai ki gimaramupu ragidai gwede we-nawena ki emupu kamu rabinamaga berokowena, tagubuke; “Akae, iyapana yau karako bautagubu nu bowamadai wademeya yawatai ki girimupu.” Mu inakotagubu manako kayatagubu apunu Poru yo Sairasi wadedokodokotampu tainitampu iyapana kawakawai mu ba-mamugu imata paunau bautagubu, 20 manako tawanaRoumi ragidai mu kawakawaimuguma tademupu, tagubuke; “Iyapana yau ka Diyu ragidai ko mu karako yewebautagubu nu naterenuga giripiyamu. 21 Mu mubobususumaga ki mu nuwamugu nu mete kwaiwagamanaki nana tagamu ko ki ka eba supasupai. Nu ki kwaigamuki ka nu nuga goranuga giripamu. Nu ka tawana Roumiragidai ki pokere mu yonamaga ki nu eba nuwanuguwainapamana bo kwaiwaga-manawainapemei.” 22Mu in-ako tagubumanako iyapana pakasi ragidai ropani kawayamete bautagubu mu yonamaga ki kawareya ade taga-mawa.

Bususu 16:23 91 Bususu 16:28Kawakawai ragidai ki ubumpu Poru yo Sairasi tetampu

mu gwedegwede-maga rikamupu manako iyapana daitadempu, tagubu ke; “Baganai, kuwe pokaiya raukeke-tamuri.” 23 Mu inako tagubu ki pokere iyapana daibautagubu Poru yo Sairasi kawareya kawareya raukeke-tamawa da kamadumpu manako tetampu kaimpu diburatawai rabineya isiyatampu. Isiyatampu manako diburagudui kwayubapiyawa apunai ki gudu naigida menaumarana ki nana simupu, 24 ki pokere e wirawena Poruyo Sairasi tetapu kanibu dibineya nakatapu. E ripakawakawaya apeya tepupu, mosi mu kerapumaga kobaiyatapu ade mosi kawareya tapu manako mu kerapumagainako umeme dokodokotapu gudu umapu kamaditapukayawena.

Dibura gudui kwayubapiyawa apunai ki Iyesu sumapupu25 Kemora paunau wadawa makeya ka apunu Poru yo

Sairasi dibura rabineya guriguritagamawaumayo pokaiyaMamanuga God e si tepapamawa idiwa, ko diburataguburagidai dai ki mu wainatamawa. 26 Ki makeya ka wairanutanuta kawaya mo bauwena manako dibura tawai kigeyageyawena da e gudui daikere daikere ki wakawaka-tagubu. Diburatagubu ragidai ika idamaga kerapumagaumatampu dokodoko ki taburubai mubo mubo meterikarikatagubu.

27 Dibura gudui kwayubapiyawa apunai wakapa giri-wena gudu waka-wakatagubu ki empupu ki ka e waina-pupu da dibura ragidai kuduba bani bautagubu kay-atagubu gawarara. E kudu wainapupu manako e kerebaiwadubu e eya wadewagana kwaewagawa. 28 Ko Poruapunu ki inako kwaewagana kwaewagawa empupu ki kae bonanai ragiragi kawaya e sibu, wagubu ke; “Kau kiyaeba wadenuwagi. Nu kuduba yewe idiwei.”

Bususu 16:29 92 Bususu 16:3629 Dibura gudui kwayubapiyawa apunai yona ki waina-

pupu ka e siwe nene wagubu beupupu manako garu-garu mena kanibu Poru yo Sairasi mu bama-mugubauwena manako suyamaga ugwadubu didigurai wagubumu yabara-mugu kwarisiwena. 30 Kwarisiwena ade bagiubupu manako bananatapu matarau kayatagubu manakomanutapu, wagubu ke; “Kawakawainiyoma, nau badidikwaesugani da nau iya waunai yadani?”

31 E inako wagubu manako mu denai e simupu, tagubuke; “Kau yabi nu Kaiwawonuga Iyesu sumapi ki ka euburoto kau ridigi munugiyoma mete kina iya waunainegeni.” 32 Mu inako tagubu manako ubumpu apunuki e wainai ade e munuiyoma ade e tawai eyaka menaragidai kuduba mete kina ki nu Kaiwawonuga e yonai mukabuwatampu. 33Kabuwatamawa da kewowena ka apunuki garugaru mena kemora ki rabineya apunu Poru yoSairasi tetapu kanibu taunimupu sipasipara ki kwatamagasiruwatapu manako mu muga ubumpu apunu ki e wainaiade e munuiyomamete kina ki tetampu nu KaiwawonugaIyesu e si pokaiya mu siruwatampu. 34 Siruwa-tampukewowena ka apunu ki Poru yo Sairasi bananatapu e ebotawaiya kayatagubumanako bani dai warapupu tagebu. Eiyapanaiyoma kuduba mete kina karako Mamanuga Godsuma-mupu. Mu rabinamaga bagiwena mibi mamamaiidiwa.

35 Mu ukwampu nawaru puruwena ka tawana Roumiragidai mu kawakawai-muguma piyara ragidai tono-tampu dibura gudui ki kwayubapiyawa apunai e bameyabautagubumanako simupu, tagubu ke; “Kau dibura guduikwaipi da iyapana apeya ki baitagisi kayatagisi.”

36 Mu inako tagubu manako apunu ki kanibu Porusibu, wagubu ke; “Tawana Roumi ragidai mu kawakawai-muguma yona tonomupu da wi pa baigamana kaigamana

Bususu 16:37 93 Bususu 17:1ki nana, ki pokere wi kimuri ubumuri nuwabagi rabineyamena kaiwagi.”

37 Ko Poru ubupu denai piyara ragidai ki tadebu,wagubu ke; “Wi kawakawaigumanugwedemopaere-mipiki mo mu eba bananamupu. Mu iyapana yabumugu kuwepokaiya nu pa asusu raukekenimawa. Nau ka Diyu apunaiko nau ka ade tawana Roumi ki taubanuwaimete kina. Munu pa tenimpu diburanimpu ade karako weki gwaiya nupa tononimana tagamu, ko ki ka eba supasupai. Mu mugayewe baitagisi tagisi manako nu mu yabu-mugu baigamukaigamu.”

38 Piyara ragidai wiratagubu mu kawakawaimugumabamamugu bau-tagubu manako Poru badidi wagubu kimu makeya makeya mu tademupu, tagubu ke; “ApunuPoru yo Sairasi mu ka tawana Roumi ki taubanuwai.”

Kawakawai ragidai yona ki waina-mupu ka mu kudumete wainamupu. 39 Mu kimpu ubumpu Poru yo Sairasimu bamamugu bautagubu manako parautampu, tagubuke; “Nu diburani-mpi ki ka nu kwaigibi siyasiya.” Mu in-ako tagubumanako bananatampu dibura tawai ki kamad-umpu manako besitampu tonotampu, tagubu ke; “Natereyau karako kamadumuri kaiwagi.”

40 Poru yo Sairasi dibura tawai ki kamadumpu manakoridi Ridiya e tawaiya kayatagubu. Ika bautagubu kamu kowamuguma dai ika bananatampu. Mu yona bagikawaya mu tademawa da kamadumpu ade kasiyara metetage-mupu manako ewa kamaditampu kayatagubu.

17Mu natere Tesaronika bautagubu

1 Poru yo Sairasi natere Ampiporosi yo Aporoniya bau-tagubu kayatagubu manako iwa wadamawa da natereTesaronika bautagubu. Natere Tesaronika rabineya ka

Bususu 17:2 94 Bususu 17:6Diyu ragidai mu gurigurimaga tawai mosi ika mete kina.2 Poru e manamai ka guriguri tawai ki kayawagana kinana, ki pokere mu ika bautagubu ka e daikere kayawenatawa ki rabineya yapu manako aiyata marai apeya eyakarabineya ika Mamanuga God e Okai ki kawareya Diyuragidai mete deni deni tagamawa kasiwara idiwa. 3 EMama-nuga God e Okai iyabapiyawa manako oka kimibai wagawa matara, wagawa ke; “Nu Iya NegeyanaApunai Keriso e iyapana nu nene eba makariwagubenapowagubena ade e eba iyawagubena kipena ubupena kika e nu iyanuga yawatai ki mete eba mebena. Ko e nunene makariwena powena ade ewa iyawena kipu ubupumanako nu iyanuga yawatai ki e mebu kewowena.”

Apunu Poru inako wagubu, ade wagubu ke; “ApunuIyesu e sisiyai nau nidibuwani ki e ka nu Iya NegeyanaApunai Keriso eya ki kei.” 4 Iyapana dai yona kiwainamupu mibimupu manako mu Poru yo Sairasi meteewapuru dibimupu idiwa. Yona Guriki tagamu ragidairopani kawaya ki Mamanuga God e si tepapamawa idiwaade ridi kawakawai dai kimete kina kimumete bautagubuewapuru mena dibimupu idiwa.

5 Ko Diyu ragidai mu nuwaroro-tagubu manakoubumpu iyapana berokoi dai ika imatau idiwa ki tetampuiyapana ropani kawaya mete dibimupu. Mu iyapanarabinamaga kupampu nanamutampu ki pokere natereki ragidai kuduba mu rabinamaga yayasi-pupu manakokimpu ubumpu apunu Poru yo Sairasi mu yawiramagakaya-tagubu. Mu wainamupu da Poru yo Sairasi apunuDiyaisoni e tawaiya ika idiwana wainamupu ki pokeremu tawa ki bodamupu gudu baupamana kwae-tagubu.6 Mu Gudu baupamana kwae-tagamawa ko mu Poruyo Sairasi ika eba bananatampu ki pokere mu apunuDiyaisoni ade Iyesu sumapamawa ragidai dai mete kina ki

Bususu 17:7 95 Bususu 17:11wade dokodoko-tampu tainitampu natere ki kawakawai-muguma mu bamamugu kayatagubu.

Mu ika bautagubu manako mu bonanamaga ragiragikawaya tagubu ke; “Iyapana yau tawana tawana iyapanagiritamawa pasutamawa iwa komu karako nu naterenugarabineya mete bautagubu. 7 Apunu Diyaisoni mu diriwa-maga kwaewena tetapu e tawai rabineya nakatapu meteidiwa. Nu kaiwawonuga kawai Sita e gorai tapu ki mugiripiyamu, tagamu ke; ‘Kaiwawo kawai ka eba Sita ko nuKaiwawonuga Kawai ka apunu kudubai mosi si ka Iyesu.”

8 Iyapana kawakawai ade iyapana kuduba ika idiwayona ki wainamupu ka mu rabinamaga mete urabumu yabara-maga warawarasiwena, 9 manako mu apunuDiyaisoni e kowaiyoma mete kina tademupu, tagubuke; “Wi kwaigubu siyasiya ki denai bowa madai daiyewe nakapumuri were baiwagi kaiwagi. Ko wi ewa nugoranuga makeya makeya kwaiwogoi yamoi ki ka wi adebaiwagi wi bowaga madai nakamupu ki ade tepumuri.”Mu inako tagubu ki pokere apunu Diyaisoni e kowaiyomamete kina ubumpubowamadai dai ika nakamupumanakowiratagubu mu mubo tawamugu ade kayatagubu.

Mu natere Bereya kayatagubu10 Kemorawagawa makeya ka Iyesu sumapamawa

ragidai ika idiwa Poru yo Sairasi tonotampu natere mosi ka Bereya kayatagubu manako mu ika bautagubuka mu Diyu ragidai mu gurigurimaga tawai rabineyayamupu. 11 Natere Bereya ragidai mu beramaga kaeba natere Tesaronika ragidai mu beramaga maba ko munuwamugu ka Poru yo Sairasimuyonamaganaigidamenawainapamana ki nana. Mu rabinamaga ka pakarawena kipokere apunu Poru ubupu yona mo wagubu ki ka mu eyonai ki naigida mena notapamawa manako Mamanuga

Bususu 17:12 96 Bususu 17:18God e Okai maramara iyabapamawa Poru yona badidiwagubu ki mibai bo bera ki kwaenepamawa idiwa. 12Muropani kawaya Iyesu sumamupu. Yona Guriki tagamawaragidai mu kawakawaimuguma dai ridi ade apunu metekina Iyesu sumamupu.

13 Ko Diyu ragidai natere Tesaronika rabineya Porunatere Bereya mete bauwena Iyesu sisiyai ika wagawaumawa ki yonai wainamupu ki ka mu garugaru menakebompu bautagubu manako iyapana ika Bereya metekinamu rabinamaga kupampunanamutampu damuPoruyo Sairasi siwakeketamana ki nana. 14 Ko Iyesu suma-pamawa ragidai iyapana yawiratagamana kwaetagamawaki sisiyai wainamupu ki pokere mu Poru garugaru menabanana-mupu magamau kayatagubu ko apunu Sairasi yoSimosi mu muga mena ka ika Bereyau idiwa. 15 Porubananamupu ragidai e mete waka kawareya kaya-tagubuiwa wadamawa da natere Ateni bautagubu manako muPoru ika kamadumpu ade wiratagubu kaya-tagubu. KoPoru mu tadebu, wagubu ke; “Wi wiraiwagi kaiwaginatere Bereya ade baiwagi ki kawi apunu Sairasi yo Simositademuri da baganai ki ka mu garugaru mena kawomotonau mete idiwomu.”

Poru natere Ateni tondawa16 Poru natere Ateni rabineya apunu Sairasi yo Simosi

mu nawanamaga tondawa ki ka e natere ki rabineya dais-usu yo momorapa keyakeyai ki iyapana mubo idamugerekaitetampu bamamugu buburitagamawa idiwa ki ropanikawaya eba bigabigai ika ubumawa emitapu ki pokere enuwaboyawena. 17 Diyu ragidai mu gurigurimaga tawairabineya ka e Diyu ragidai ade tawana kwaiyanai ragidaiMamanuga God sumapamawa ki mu mete yona deni denitagamawa kasiwara idiwa. E maramara pakasi ragidaiimatau asusu bautagamawa ki mu mete tagamawa, 18 ade

Bususu 17:19-20 97 Bususu 17:23nota ragidai dai ki mu notamaga debai apeya, mosi kaEpikuriya yo mosi ka Sitoiki, ki mu mete deni denitagamawa kasiwara idiwa. Ko mu dai tagubu ke; “Notababa apunai yau gwede yonai wagau?” Ade dai tagubuke; “E ka bani tawana kudubai ragidai mu daisusumagamo empupu ki sisiyai bauwena wagau.” Iyapana inakotagamawamibai ka Poru ubupu Iyesu e yonai wagawa adeiyapana popotagubu ragidai ade iya-tagamana kimanaubumana ki yonai mete wagawa.

19-20 Iyapana kimunotamaga inako babawena ki pokeremu Poru wadumpu Kweya Areo yonatagamu wateyayamupu manako iyapana kawakawai mu yabaramugutamupu, simupu, tagubu ke; “Kau yonagi nuwagibi kimibai nu naigida eba wainapemei. Nu naiya nota inakomo eba wainamipi ki pokere kau nota waunai yau karakomibai matarau nuwagi da nu waina-pamu.” 21 Mu inakotagubu ki mibai ka natere Ateni taubanuwai ade tawanakwaiyanai ragidai ika idiwamete kina ki mu kamaramaranota kudubi kwaki kwaetagamawa idiwa. Notawaunaimobauwena ki ka mu rabinamaga kipu ubupu manako munota ki maramara wainapamawa sisiyai mena tagamawaidiwa.

22 Apunu Poru ika Areo yonatagamu wateya iyapanakawakawai mu yabara-mugu ubupu manako dimawena,wagubu ke; “Iyapananiyoma yewe Ateni idiwu, nauyonani suwagani ki wi naigida mena wainapumuri; Naukataineya da wi wibo daisusuguma idagau yamanatampuki mu nene wi maramara notapiyamu idiwu. 23 Natereyau rabineya ka keyakeyai wi idagau kaitetampu ba-mamugu buburiwagamu ropani kawaya ki nau emita-mekeya umekeya manako keyakeyai ki mu paunamuguka nau kepakepa mosi empuwani ki kawareya wi oka yauokamupu; ‘Daisusunuga suma kerarai; Kau sigi nu eba

Bususu 17:24 98 Bususu 17:30katainugu ko wata yau ka kau nene.’ Wi bameya pa asusuparuiwagamu idiwu ko e si wi eba kataigau ki kena, esisiyai nau karako wi nidiyani wainapumuri;

24 Waira yo gwedegwede kuduba yamanapupu apunaiMamanuga God ki e ka ade kunuma yo waira kudubanu Kaiwawonuga Kawaya. E eba tawa iyapana kaina nuidanugere wademei ki rabineya tondau. Pa mena. 25 Adenu e waitapamana gwede mo puyo e kweyamana ki ka nugwede e kweya-mana, mibai ka gwedegwede kuduba kikerarai ka eyo. Nu iyanuga yo nu nonanuga yo gwedeg-wede kuduba ki e ubupu iyapana tawana tawana idiweiki deni mena nu negebu. 26 Kerareya ka e apunu eyakamena yamanapupumanako emomai pokaiya ka e iyapanakuduba kiyabuiya kiyabuiya madega kauwagau madegaposiwagau ki mete yamananibu wenaigibi gawarara. Nuwairanuga ki e ebo purupupu damupupumanakomakeyamakeya nu nakanibu kayawena. Nu maranuga ki e metepurupupu nu negebu.

27 E inako kwaewena ki mibai ka e nuwaiya iyapana ekwaenei kwaene-togomono e nene togomono idiwono damu e bananapomoto bani, pa mena bani. Ko MamanugaGod e ka eba uwama. E ka nu kuduba bamanugu yewena.28 Apunu mosi oka yau tapu, wagubu ke; ‘Nu e kasiyaraipokaiya iwei idiwei ade ukwepemei.’ Ade wi wiga iya-panaga mosi oka yau tapu, wagubu ke; ‘Nu kuduba ka emunuiyoma.’ 29 Ki pokere nau suwagani wainapumuri;Mamanuga God e ka eba gwede mosi da nu e keyakeyaibowa yamayamapiyau poe bo daragai bo gwedegwede kimaba pokaiya yamanapamana ki nana. E munuiyomaka nuyo ki pokere nu iwagamu da Mamanuga God e kakeyakeyai mosi ki nu idanugere yamana-mipi ki ka nuberaigemei. 30 Naiya ka iyapana Mamanuga God e mueba kataimugu ki pokere mu inako kwae-tagamawa. E

Bususu 17:31 99 Bususu 18:2mu beramaga ki empiyawa ko e wainapiyawa kamadawa.Ko karako ka e ragiragi kawaya nu nidiyau da iyapanatawana tawana idiwei ki nu kudubaubumananuberanugaoragai ki kamadamana manako nu notanuga wirawaganae mena notapamana idiwana ki nana. 31 E mara mosi nuyabaranugu winepupu da e uburoto apunu mosi ki e ebonuwaiya winepupu tapu ki apunai pokaiya ka e idai guraiiyapana kuduba nu naurinugu ugwadini-yoto ragiragi. Eeba nari maba yagisi ko e yona supasupai mibai menayagisi. Mamanuga God badidi inako winepupu tapu kiiyapana kuduba nu naigida kataigamana wainapamanaki nana ki matakirai ka yau kena; E winepupu apunai kipowena ko e ade iyawena kipu ubupu.”

32 Iyapana apunumosi powena ko ade iyawena ki sisiyaiwainamupu ka mu dai Poru gwaigwitamupu ko dai esimupu, tagubu ke; “Nu nuwanugu kau yonagi ki ewamarai mosi ade waina-pamana wainapemei.” 33Mu inakotagubu manako Poru kipu ubupu yonatagamu watai kikamadubu kaya-wena. 34 Ko iyapana dai e yonai wagubumibimupu ki mu kimpu ubumpu e eweya kayatagubu.Apunu kimosi ka kweya Areo ragidai mu kawaimagamosisi ka Daiyonisiyasi, ridi mosi si ka Damarisi ade iyapanadai ki mete kina.

18Poru natere Korini bauwena

1 Ki eweya ka Poru natere Ateni kamadubu manakokayawena umawa da natere Korini bauwena. 2 Ikabauwena ka e Diyu apunai mosi si ka Akwira ika ba-nanapupu. Apunu Akwira e ka tawana Pontasi rabineyawenawena. E wainai Pirisira mete kina karako waunitautawana Itari were bautagubu. Mu tawana Itari kamad-umpu ki mibai ka Roumi ragidai mu kawaimaga si ka

Bususu 18:3 100 Bususu 18:8Korodiyasi e ubupu Diyu ragidai kuduba baiyonotapu damu natere Roumi kamadamana kayatagamana ki nanawagubu. Poru apunu Akwira e wainai mete kina mu ba-mamugu kayawena, 3manako e mu mete idiwa ewapurumena bagibagitagamawa idiwa mibai ka mu kataimagaka eyaka mena. Mu papa kwakwarai kapitagamawanabonabo waditamawa manako iyapana mu bamamugubautagamawa nabonabo ki gimarapamawa.

4Ko aiyata marai ki makeya ka Poru ubupu Diyu ragidaiade Guriki ragidai mete kina mu gurigurimaga tawairabineya kanibu Iyesu e yonai ika wagawa tondawa munotamaga wira-wagana da mu suma mena sumataga-mana ki nana.

5 Apunu Sairasi yo Simosi tawana Makedoniya werebautagubu ka Poru bagibagi wadawa ki kamadubu man-ako e maramara umawa nu Kaiwawonuga Iyesu e yonaiDiyu ragidai tadeyawa kabukabuwa, wagawa ke; “ApunuIyesu e ka nu Iya Negeyana Apunai Keriso ki kei.” 6 Einako dimawagawa umawa ko mu e umunai bodabo-damupu bo e simpu siyasiya ki ka e eya midi minibu man-ako waiguguwena e gwedegwedei kui minibu gwepupu,wagubu ke; “Baganai, wi wibo paerega pokaiya aita bitabananapumuri ki ka wi bona ko eba nau. Nau iya yonaiwi nidibuwani kewowena ko wi nau eba wainasini-mupuki pokere nau karako wi kama-diniyani tawana kwaiyanairagidai mu bamamugu kayasugani.”

7E inako tadebumanako kamaditapu tawana kwaiyanaiapunai mosi si ka Taitayosi si daikere ka Diyastasi ki Ma-manuga God si tepapiyawa apunai ki e bameya kayawenatondawa. Apunu ki e tawai ka Diyu ragidai mu guriguri-maga tawai ki madaneya. 8 Guriguri tawai ki debaiapunai mosi si ka Kurisipa ade e wainai yo e munuiyomamete kina ki mu ubumpu nu Kaiwawonuga sumamupu

Bususu 18:9 101 Bususu 18:17manako natere Korini ragidai ropani kawaya Iyesu e yonaiwainamupu mibimupu siruwa kawa-mupu.

9 Kemora mo rabineya ka Poru waro maba mo wadubumanako nu Kaiwawo-nuga empupu ki e sibu, wagubu ke;“Kau kudu eba wainapiyowa ko nau yonani maramaranuwogowa tondowa, ko eba kamodowa nene. 10Nau niyakau madanigeya ika uburakani ade tawana yau rabineyaka nau iyapanani-yoma ropani kawayamete kina idiwu kipokere iyapana mo eba baiyagisi kau giriniyoto.” 11 Poruwaro maba ki wadubu ki pokere e kwamura eyaka menaade siragamu ida daikere kewo-wena daikere eyaka menaika natere Korini rabineya Mamanuga God e yonai iya-pana tadeyawa kabukabuwa tondawa.

12 Tawana Roumi mu apunumaga mosi si ka Gariyotawana Akaiya mu kawaimaga ubupu ki makeya ka Diyuragidai dai ki Poru e yanuwei teyamawa ki kaimpu e wad-umpumu kawaimaga bameya bautagubu e idai gurai Porunaureya ugwadana ragiragi ki nana. 13 Mu bautagubumanako e simupu, tagubu ke; “Apunu yau e iyapana nurabinanuga kupau da nu goranuga raurupamana manakoyawata kudubai mosi nidiyau ki mena pokaiya nu Ma-manuga God e si tepapamana ki nana wagau.”

14 Poru nuwaiya ka yona denai mo wagana ki nana kokaiwawo Gariyo ubupu Diyu ragidai ki tadebu, wagubu ke;“Apunu yau gwede berokoi mo kwaewagubena sidimpenaki ka nau wi yonaga ki wainapena. 15 Ko yau ka wi Diyuragidai wi wibo keteketega bo siga bo goraga ki kawareyaiwagamu idiwu ki pokere wi wibo yona ki wadumurisupasupa. Ki ka eba nau sisiyani da nau suwagani.”

16 Apunu kawai ki inako wagubu manako yonatagamuwateya baiyonotapu matarau bautagubu kayatagubu.17 Matarau bautagubu ka mu Diyu ragidai mu gurig-urimaga tawai ki debai apunai mosi si ka Sotenesi wad-

Bususu 18:18 102 Bususu 18:23umupu manako minimupu. Mu e minimawa ki ka kai-wawo Gariyo e yabuiya ko e yona mo eba wagubu.

Poru tawana Antiyoka ade wirawena kayawena18 Poru natere Korini rabineya Iyesu sumapamawa

ragidai mete rowarowa kawaya ika idiwa da kamadubumanako kamaditapu ridi Pirisira yo apunu Akwira ba-nanatapu manako waka mo wadumpu tawana Siriya kay-atagubu. Poru kayawagana kwaewagawa ki makeya kae natere Tenikiraiya rabineya gwaiyaba mo wagubu adewaigugu mo kwaewena e debai kumai mebu manakoewa kipu ubupu kayawena. 19 Mu kayatagubu kaiwa danatere Epeso bautagubu ka Poru apunu Akwira e wainaiPirisero mete kina ika kamaditapu manako e eya menakanibu Diyu ragidai mu gurigurimaga tawai rabineyayapu manako ika iyapana mete yona deni deni tagamawakasiwara idiwa. 20Mu nuwamugu ka e rowarowa kawayamu mete ika idiwana ki nana tagubu ko Poru e ebanuwaiya. 21 Ko e tadebu, wagubu ke; “Mamanuga God eyagisi da baganai ki ka nau ewamaramosi ade wirasuganiwi bamagau bausugani.” E inako wagubu manako natereEpeso kamadubu waka kawareya ade kaya-wena.

22 E waka kawareya kayawena kaniyawa da natere Sis-araiya bauwena manako waka ika kamadubu e kerareyanatere Diyerusaremu kayawena. E natere Diyerusaremubauwena ka e Iyesu sumapamawa Mamanuga God nenedibipamawa ragidai ika idiwa ki mu parautapu manakoewa mu kamaditapu natere Antiyoka kayawena. 23 Enatere Antiyoka bauwena ka e rowarowaitau ika tondawamanako ewa ade kipu ubupu tawana Garasiya yo Pirigiyaki kayawena Iyesu sumapamawa ragidai kuduba kasiyaratageyawa umawa.

Apunu Aporosi e bususui

Bususu 18:24 103 Bususu 18:2824Mara ki makeya ka Diyu apunai mosi si ka Aporosi ika

natere Epeso bauwena. E ka natere Arekisandiya tawanaIdipi rabineya wenawena. E ka dima waigugu apunaiMamanuga God e Okai mete naigida mena kataiwenawetawetara ki apunai. 25 Iyapana naiya nu KaiwawonugaYawatai e kabuwa-mupu ki pokere e ragiragi kawayauburawa Iyesu e sisiyai kasiyarai kawaya supasupai menawagawa. Apunu Diyoni iyapana siruwatamiyawa ki sisiyaikuduba e wainapupu kewo-wena ade Iyesu e yonai kidabeya emete kataiya ko yona ki rabineya dai ka e naigidamena eba kataiwena wetawetara. 26Mara mosi ka e Diyuragidai mu gurigurimaga tawai rabineya yabarayabaraubupu e yonai kasiyarai kawaya wagubu manako apunuAkwira e wainai Pirisira mete kina ika bau-tagubu e yonaiki wainamupu. Mu e yonai ki wainapamawa manako ewabananamupu mu mubo tawamugu kayatagubu manakoIyesu e yonai kuduba ade Mamanuga God e Yawatai kisisiyai mete kina ki naigida mena e kabuwamupu.

27 Apunu Aporosi e nuwaiya ka tawana Akaiya kikayawagana waina-pupu ki pokere Iyesu sumapamawaragidai ika Epeso rabineya idiwa ki ubumpu e waitamupuoka mo okamupu mete tonomupu da Mamanuga Gode iyapanaiyoma ika Akaiya rabineya oka ki empomotomanako e mamama-pamana ki nana. E oka ki wadubukayawena umawa da tawana ki bau-wena manako Iyesusumapamawa ragidai kuduba Mamanuga God deni menamu waditapu bagi ika idiwa ki mu waitatamiyawa ton-dawa. 28 Iyapana ropani kawaya mu paunamugu ka eubupu dimawagawa ade Diyu ragidai mete deni denitagamawa kasiwara. E yonai ka kasiyarai kawaya kipokere Diyu ragidai kuduba e yonai denai tagamana kimu babatagamawa. E Mamanuga God e Okai kawareyawagawa matara, wagawa ke; “Iyesu, e ka nu Iya Negeyana

Bususu 19:1 104 Bususu 19:6Apunai Keriso.”

19Poru natere Epeso bauwena

1 Apunu Aporosi natere Korini rabineya tondawa kimakeya ka Poru yawata kweyau e kerareya kaya-wenaumawa da natere Epeso bauwena. E Iyesu sumapamawaragidai dai ika bananatapu, 2 manako mu manutapu,wagubu ke; “Wi Iyesu wauneya suma-mupu makeya ki kawi Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya ki kasiyaraimete wadumupu bo pa mena?”

Ko mu denai tagubu ke; “Pa mena, ki nu eba wadimipi.Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya ki ka gwede? Esisiyai mo nu eba wainamipi.”

3 Mu inako tagubu, manako Poru mu ade manutapu,wagubu ke; “Ko wi gwede siruwai siruwaigubu?”

Mu tagubu ke; “Nu ka apunu Diyoni iyapanasiruwatamiyawa ki e siruwai mena nu siruwaigibi.”

4 Mu inako tagubu ki pokere Poru mu ade tadebu,wagubu ke; “ApunuDiyoni naiya iyapana siruwatamiyawaki ka e mu beramaga berokoi kamada-mana ade munotamaga wirawagana ki siruwai mu siruwatamiyawa. Emu siruwatamiyawa ka e mu mete tadeyawa, wagawa ke;‘Apunumosi nau ewaneya baiyagisi ki e mena sumapiyoi.’ApunuDiyoni yona ki wagubu ki ka e Iyesu nenewagubu.”

5 Iyapana Poru e yonai wagubu ki wainamupu kika mu ubumpu nu Kaiwawonuga Iyesu e si pokaiyasiruwatagubu, 6 manako Poru ubupu e idai mukawarimugu tapu. E idai mu kawarimugu tarawa kimakeya ka Mamanuga God e Keyai Tanai Bagi Kawayakawapu mu kawarimugu minibu siwa kasiyara tagebumanako mu tenawarimaga wirawena da mu yona eboebo tagamawa ade Mamanuga God e bonanai mete

Bususu 19:7 105 Bususu 19:13-14wainapamawa iyapana tademawa. 7 Iyapana ki kena muka iyapana uratanai mena ida esida kewowena kerapuapeya.

Poru upiwagawa umawa8 Apunu Poru Diyu ragidai mu gurigurimaga tawaiya

siragamu apeya eyaka kewowena ki rabineya maramarayabarayabara uburawa wagawa kasiwara ade iyapanaMamanuga God e gari rabineya kaiwana idiwana kisisiyai mu mete deni deni tagamawa da mu notamagawirawagana ki nana. 9 Ko mu dai tagamawa mamamu midimaga togawena manako iyapana kuduba muyabaramugu ubumpu nu Kaiwawonuga Iyesu nu IyanugaYawatai mebu ki sisiyai girimupu. Giripamawa ki pokerePoru mu kamaditapu ubupu Iyesu sumapamawa ragidaiwaratapu kaya-tagubu kabuwa tawai mosi si ka ‘Siranisi’ki rabineyamaramara iyapanaMamanuga God e yonai ikatadeyawa kabukabuwa tondawa.

10E iyapana inako tadeyawa kabuwa tondawa kaniyawada kwamura apeya kewowena. Tawana Aisiya rabineyaka Diyu ragidai ade tawana kwaiyanai ragidai mete kinanu Kaiwawonuga e yonai ki mu kuduba wainamupugawarara.

Apunu Sikiwa e gubagaiyoma mu bususumaga11Mamanuga God apunu Poru pokaiyamatakira ropani

kawaya ebo ebo kwaewagawa. 12Poru e kiyabui surusuruibo aukwarai bo inako ki iyapana te-pamawa kayataga-mawa sigira ragidai mu kawarimugu nakapamawa man-ako sigira ragidai ki iyatagamawa ade keyai berokoi murabinamugu idiwa ki mete bau-tagamawa kayatagamawa.

13-14Mara kimakeya kaDiyu ragidai dai kimumete kinakeyai berokoi gwede mosi pokaiya siwakeketamawa iwa.Iyapana ki inako kwaetagamawa mu ka Mamanuga God

Bususu 19:15 106 Bususu 19:20

bameya dobo-piyamu ragidai mu kawaimaga si ka Sikiwae gubagaiyoma ida daikere kewowena daikere apeya. Muwaina-mupu da apunu Poru e ka Iyesu e si pokaiya keyaiberokoi siwakeketami-yawa umawa ki pokere mu notam-aga wagubu ke; ‘Nu mete inako kwaigamu.’ Mu notamagainako wagubu manako wiratagubu keyai berokoi mosiinako simupu, tagubu ke; “Apunu Iyesu e sisiyai apunuPoru wagau ki e si pokaiya nu karako kau nidimei; Kaukarako baunuwagi kayanuwagi.”

15Mu inako tagubu ko keyai berokoi ki denaimu tadebu,wagubu ke; “Nau Iyesu kataineya ade apunu Poru e naumete kataineya ko wi ka gwedewau?”

16 Keyai berokoi apunu ki rabineya tondawa ki inakowagubu manako e kasiyarai apunu ki rabineya matara-wena da apunu ki ubupu iyapana ki waipara mena tau-nibu sipasipara. E mu aukwaramaga tegerepupu ademu sipumamaga rikatapu manako mu nimaga mata-rau wakapatagubu tawa ki kamadumpu garugarumupukayatagubu. 17 Diyu ragidai ade tawana kwaiyanairagidai mete kina natere Epeso rabineya idiwa sisiya kiwainamupu ki kamunotamaga kowena kudumetewaina-mupu manako nu Kaiwawonuga Iyesu e si tepamupu.

18 Iyesu sumapamawa ragidai ropani kawaya bau-tagubu iyapana yabaramuguubumpumumubo beramagaberokoi wekemupu ki tagubu matara. 19 Iyapana daimuwara bo simaga kwaetagamawa ki ka mu muwara bosimaga ki purapurai bo okai kuduba ki temupu iyapanayabaramugu matau pasumupu kwarisi. Mu purapuram-aga pasumupu kwarisi ki denai ka kawaya daganani.

20 Mara ki makeya ka Mamanuga God e yonaikawayawagawa yarawa manako iyapana ropani kawaya eyonai ki kasiyarai mete empamawa.

Bususu 19:21 107 Bususu 19:26Natere Epeso ragidai yawira bautagubu

21Gwedegwede yau kuduba wenawena eweya ka apunuPoru natere Diyerusaremu ade kayawagana waina-pupu.E nuwaiya ka tawana Makedoniya yo Akaiya ki yawataikayawagana ki nana manako e iyapana tadebu, wagubuke; “Nau natere Diyerusaremu bausugani ki ka nau ewanatere Roumi mete empana ki nana kayasugani.” 22 Einako wagubumanako e kowakowai-yoma Simosi yo Eras-tasi tonotapu tawanaMakedoniya kayatagubu ko e eya kamara dai ika tawana Aisiya rabineya tondawa.

23 Mara ki makeya ka yawira kawaya mo wenawenanatere Epeso rabineya nu Kaiwawonuga Iyesu nu IyanugaYawatai mebu ki yonai kawareya. 24-25Natere ki rabineyaka mu daisusu ridai mosi si ka Atemesi e keyai muidamugu kaitemupu e tawai mete wadumupu ki ika ubu-rawa manako iyapana keyai ki bameya buburitagamawaidiwa.

Apunu mosi si ka Demeteresi. E ka daisusu ridaiAtemesi e tawai ki keya-keyai rasirasi dai bowa ya-mayamapiyau pokaiya yamanapupu manako iyapana ebameya bautagamawa keyakeyai ki gimarapamawa. Ebigabigaiyoma mete kina upi ki pokaiya bowa madaikawaya daganani wadamawa. Apunu Demeteresi ubupuiyapana kuduba keyakeyai bowa yamayamapiyau pokaiyayamanataga-mawa ragidai kimu nenewagubu bautagubumanako tadebu, wagubu ke; “Edamani, nu bagibagi yaukwaigemei ki pokaiya ka nu bowamadai kawaya dagananiwademei. 26 Ko apunu beraberai Poru yewe bauwenabadidi kwaewagau ki wi yabugere empiyamu bo pamena?Nu iyapananuguma yewe Epeso rabineya ade tawanaAisiya kuduba mete kina ki mu rabinamaga e wirapiyaudamu ropani kawaya e eweyamena kayatagamu. Ewagauda keyakeyai ki nu nubo idanugu kaite-pemei ki mibai ka

Bususu 19:27 108 Bususu 19:32pa mena. 27 E inako wagau ki pokere iyapana kuduba eyonai ki sumapomoto ki ka mu keyakeyai nu kaitepemeiki eba gimara-pomoto manako nu sinuga giriyagisi. Adenu daisusunuga sumapemei ridai Atemesi e tawai ki mumete kamadini gumoroyagisi. Ridi Atemesi e ka nu dais-usunuga kawaya. Iyapana kuduba tawana Aisiya rabineyaade tawana tawanamadega kauwagaumadega posiwagaue si nu tepapemei idiwei. Ko iyapana karako apunu Porue yonai sumapomoto ki ka mu nu sumanuga ridai ki e simete kaupomoto.” Apunu Demeteresi inako wagubu.

28 Iyapana kuduba ika dibimupu idiwa yona kiwainamupu ka mu nuwamaga pupuwena manako mubonanamaga ragiragi kawaya tagubu ke; “Nunatere Epesoragidai nima sumapemei ka ridi Atemesi e mena.” 29Muinako tagamawamanako garugarumena kamuyonamagaki kawayawena kayawena iyapana kuduba natere kirabineya mu nuwamaga pupuwena mete dibimupuyawira kayatagubu. Mu ubumpu Poru e kowakowaiyomaapeya apunu Gaiyasi yo Aristakasi tawana Makedoniyawere bautagubu ki mu waditampu dokodoko manakotainitampu garugarumupu yonatagamu watai mosi ikabautagubu.

30 Poru nuwaiya ka yawira ragidai ki mu yabara-mugu uburana ki nana wainapiyawa ko Iyesu suma-pamawa ragidai e munamupu. 31 Tawana ki mukawakawaimuguma dai ki ka Poru e kowaiyoma ki pokeremu yona tono-mupu e bameya simupu, tagubu ke; “Kabai,kau yonatagamu wateya eba kayanuwagi kwaenda iya-pana kau nunimoto poyo.”

32 Iyapana ika yonatagamu wateya dibipamawa pata-pamawa kwetagamawa idiwa mu rabinamaga ka ebo ebo.Mu dai ki yona mubo tagamawa ade dai ki yona kudubaimosi tagamawa, ko yawira ki kerarai kimu eba kataimugu.

Bususu 19:33 109 Bususu 19:4033 Ki makeya ka Diyu ragidai dai ki mu apunumagamosi si ka Arekisanda wadumpu iyapana yabaramugutampu ubupu ki pokere iyapanamu notamagawagubu ke;‘Yawira yau debai ka bani eyo.’ Apunu Arekisanda ubupuiyapana kerekereretagamana da e yona denai mo waganaki nana e idai bagipupu, 34ko kimakeya kamu emupu da ekaDiyu apunai ki pokeremubonanamaga ragiragi kawayamadega napusi apeya rabineya ewapuru mena kawareyakawareya patapamawa, tagamawa ke; “Nu natere Epesoragidai nima suma-pemei ka ridi Atemesi e mena.”

35 Mu inako tagamawa idiwa da tagamawa idiwa dapaunau ka natere ki yona okai tarawa apunai mosi ubupuwagubu manako e umuneya ka iyapana kuduba yonakerekereretagubu. Apunu ki wagubu ke; “Kowaniyomanatere Epeso ragidai, nau yonani suwagani wainapumuri;Iyapana tawana tawana kuduba mu kataimugu da nuEpeso ragidai nu daisusunuga kawaya suma-pemei ridaiAtemesi e tawai yewe uburau ki nu kwayubapemei. Bowakawaya kunumau kauwena ki nu daisusunuga ki metekaisitamemei. 36 Iyapana mo eba baiyagisi nu beraniyotoyagisi da ki pa mena. Ki pokere wi karako kwe kamad-umuri. Wi rabinaga kwarisiyagisi nota baba eba wadoi.37Wi iyapana yau tempu yewe baigubu ki mu ka nu dais-usunuga tawai ki rabineya gwede mosi eba kuwatagubuade nu sumapemei ridai Atemesi e si mu mete eba giri-mupu. 38 Ko apunu Demeteresi e kowai-yoma mete kinamu nuwamugumu idamaga gurai iyapanamosi e naureyaugwadamana ragiragi ki nana waina-piyamu ki ka nuiyapana tadeyamu wirawira tawai yewe mete kina da mutawa ki rabineya mu mubo empepe-togomono deni denitogomono. 39 Wi yona yau kawareya ade iwagamanawainapiyamu ki ka natere yau ragidai kuduba baitagisiwere nu yona ki iwagamu. 40Ki pokerewi karako gwede ba

Bususu 19:41 110 Bususu 20:6ratapiyamu? Yawira yau debai ka nau yowi eba katainuguki pokere iyapana kawakawai baitagisi nu manunimotoki ka nu denai badidi iwagamu? 41 Ko baganai, yonayau karako kewowena.” Apunu ki inako wagubu manakoiyapana tonotapumumubomubo tawamugu kayatagubu.

20Poru tawana Makedoniya yo Gurisi kayawena

1 Iyapana ratapamawa ki kewowena eweya ka Poruubupu Iyesu sumapamawa ragidai mu nene wagubu bau-tagubu. E kasiyara tagebu ade mu rabinamaga wadubukwarisi manako ewa kuwenatapu tawana Makedoniyakayawena. 2E tawana ki bauwagawa kayawagawa iyapanayona ebo ebo kabuwatamiyawa kasiyara tageyawa umawada tawana Gurisi bauwena. 3 Bauwena manako siragamuapeya eyaka ika tondawa da kewowena ka e tawana Siriyawaka kawareya ade kayawagana ki nana ko Diyu ragidaie weki gwaiya minimana po sisiyai tagamawa ki e waina-pupu ki pokere e wirawena tawana Makedoniya yawataiewere ade wirawena kayawena. 4 E tawana Bereya muapunumaga Pirasi e gubagai si ka Topata ade iyapana daimete kina ki bananatapu ewapuru kayatagubu. Iyapana kimu simaga ka yau kena; apunu Aristakasi yo Sekondiyasi,mu ka natere Tesaronika ragidai, apunu Gaiyasi, e kanatere Debe ki apunai, apunu Simosi, ade tawana Aisiyaragidai Taikikasi yo Toropimasi. 5 Iyapana ki mu kerapu-muguyabiri kayatagubunatere Torowasi bautagubuman-ako mu nu nawananuga ika idiwa.

6 Iyapana ‘Parawa Pa Pasumawa’ ki kupei kupetagubukewowena ka nu natere Piripai rabineya waka mowadimipi manako nu waka ki kawareya kaigibi kaiweyaidiweya da mara ida daikere kewowena ka nu natere

Bususu 20:7 111 Bususu 20:14Torowasi baigibi manako nu kowa-nuguma dai ika ba-nanatampi. Nu pura eyaka mena mu mete ika idiweya.

Poru daiyo siyarai natere Torowasi tondawa7 Pura marai ki kemora nene ka nu bani ewapuru mena

kupamana ki nana dibimipi idiweya manako nu pau-nanugu ka Poru ubupu yonawena. Marawani ka e kai kimarai ki pokere e rowarowakawaya yonawagawa tondawada kemora paunau wadubu. 8 Tawa iyarau rabinai apeyaeyaka ki kawareya nu ika idiweya ki wateya ka mu dunaropani kawaya ika pasutampu nakamupu. 9Munu yaragamosi si ka Yusikasi e katamuru iyarau tondawa. E Poruyonawagawa ki yonai wainapiyawa tondawa da e yabuitowena e notai gogawena manako e tawa rabinai apeyaeyaka wadumpu ki kawareya kauwena wairau ukwapu.Iyapana garugaru mena sumpu e wadumpu emupu ko eororeya mena minibu powena.

10 Poru supu munu ki kawareya ukwapu e nodaiyawadubu manako iyapana tadebu, wagubu ke; “Wi notagaeba koyogono ko e iyaiya ukwarau.” 11 E inako wagubumanako tawa iyarau ade yapu bani mo gerepupu kubabumanako iyapana ki mete yonatagamawa idiwa da nawarupuruwena ka e kipu ubupu mu kamaditapu kayawena.12 Ko iyapana munu kauwena ki iyaiya wadu-mupu kipokeremu rabinamaga bagi-wena bananamupu e tawaiyakaya-tagubu.

Apunu Poru natere Mairitasi bauwena13 Poru nu waka kawareya yabiri kaigamana wagubu

ki pokere nu waka mo wadimipi kaigibi ko e eya ka ekerareya kayawena. Nu waka kawareya kaiweya idiweyada natere Asosi baigibi ka nu Poru e nawanai ika idiweya.14 E ika bauwena ka nu e wadimipi waka kawareya metekaigibi manako nu kaiweya idiweya da natere Misirini

Bususu 20:15 112 Bususu 20:22baigibi. 15 Nu natere Misirini ukwampi nawaru pu-ruwena ade kaigibi kaiweya idiweya da tawana Kaiyosibaigibi manako ade kaiweya idiweya da yawatau nawarupuruwena ka nu tawana Samowa baigibi. Nu tawanaSamowa baigibi manako ade kaiweya idiweya da natereEpeso kwempi paere manako nawaru puruwena ka nunatere Mairitasi baigibi. 16Nu natere Epeso raurumipi kimibai ka Poru nuwaiya ka tawana Aisiya garugaru menakamadana natere Diyerusaremu kayawagana bauwaganada e ‘Pentikosi’ marai ika tondana ki nana wainapupu.

Poru natere Epeso debai ragidai yona siyarai tadebu17 Nu natere Mairitasi baigibi ka Poru ubupu Iyesu

sumapamawa Mamanuga God nene dibipamawa ragidainatere Epeso rabineya idiwa ki mu yabiyabirimugumamu bibimaga tonopupu, 18 manako mu kawampu bau-tagubu ka e ubupu mu tadebu, wagubu ke; “Nau naiyamena tawana Aisiya rabineya wi bamagau bausugu-buwanimete idiweya nau badidi kwae-sugekeya umekeyaki kuduba wi nau emisinimupu kewowena. 19 Diyuragidai nau girisinimawa pasusinimawa ade bita kawayadaganani nau tegemawa ko nau niya sini kaupekeyamibi yadi umekeya. Nu Kaiwawonuga e upi ki mo naueba kamadubuwani. 20 Wi tawaga tawaga rabineya adeyonatagamu wateya mete kina ka nau wi waitaniyana kinana iya waunai ki yonai kuduba nidi-buwani kewowenako nau gwede mo eba wekepuwani. 21 Diyu ragidai yotawana kwaiyanai ragidai mete kina wi beraga berokoikamadamana wi rabinaga wirawagana Mamanuga Godbameya manako wi ade ubumana nu Kaiwawo-nugasumapamana ki nana, yona ki mena nau wi nidiyekeyaumekeya. 22 Ko Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya wagubu ki pokere e umuneya ka nau karako

Bususu 20:23 113 Bususu 20:29natere Diyerusaremu kayasugani. Nau ika bausugani ki kamu nau bamaneya badidi kwaetagisi ki nau eba kataineya.23Nau yau mena kataineya; Tawana tawana nau bausuge-keya yabedekeya ka Mamanuga God e Keyai nau sidiyawada nau yabaraneya ka dibura yo bita midi makari kawayanau nawanasiniyau. 24 Nau naubo iyani nene eba waina-pakani ade nau po kudeya mete eba wainapakani ko nauKaiwawoni Iyesu upi tegebu ki nau nuwaneya kudubakewopana waina-pakani. E upi tegebu ka yau kena; Bitanubo wadamana ki ka Mamanuga God e rikapupu denimena nu wadinibu bagi ko ki yonai waunai bagi kawayaka e nau uburana iyapana tadeyana kabu-kabuwa ki nanasidibu.”

25 Apunu Poru inako wagubu ade wagubu ke; “Nauwi paunagau igida kaniyekeya yauda yabedekeya Mama-nuga God e gari rabineya e kasiyarai pokaiya idiwanaki sisiyai nau dima-sugekeya umekeya. Ko nau karakokataineya da wi nau kiyabuni ewa mo eba empumuri.26 Nau mibai nidiyakani yau kena; Wi mosi aita wi iyagakaupu-muri ki ka eba nau paerepuwani ki pokere wi iyagaki kaumupu. 27Mama-nuga God wi badidi wainapamanaki nana wagubu ki yonai kuduba nau wi nidibuwanikewowenakogwedemonauebawekepuwani. 28Ki pokerenaigida mena idiwoi. Mamanuga God e Keyai Tanai BagiKawaya naiya mena wi winenibu da wi ubumana e suma-piyamu ragidai wi tawanagau ki papa sipi maba naigidamena kwayubatamana ki nana wagubu. E Gubagai Iyesumu nene mete powena. E darai mu nene mete yewewairau kawapu ki pokere mu kuduba ka e iyapanaiyoma.

29Nau kataineya da nau karako wi kamadiniyani kaya-sugani ki ka iyapana dai ewa baitagisi Mamanuga Gode iyapanaiyoma beratamini mu notamaga wirapomoto.Mu ka taku kamarai wasibena papa sipi metamiyamu

Bususu 20:30 114 Bususu 20:36ki maba baitagisi Mamanuga God e iyapanaiyoma giri-tamini. Ki pokere wi iyapanaguma ki naigida menakwayuba-tamiyoi idiwoi. 30 Mara baiyagisi da wi wiboiyapanaguma dai wi paunagau ubumoto mu mubo ra-binamugu bera-tagisi wi kerapugau yadini manako wirabinaga wirapomoto da wi mu ewa-mugu kaigamanaki nana. 31 Ki pokere yabu tamiyoi wi wibo kwayubagakwaiwogoi idiwoi. Nau kwamura apeya eyaka ki rabineyakemora nawaru mibi yadi mete kina wi nidiyekeya kabu-kabuwa tondekeya, ko ki wi eba notagogapumuri.

32 Nau karako Mamanuga God e idai rabineya winakaniyakani ade e deni mena wi wadiniyana bagi yonaiki mete gari maba umarakani da wi ki rabineya idiwoi.Wi yona ki sumapiyoi ki ka e wi kasiyara negeni manakogwede bagi mosi ki e iyapanaiyoma kuduba aita ewatageyana ki nana gwaiyaba wagubu ki puyoi e wi metenegeni. 33 Nau wi bowaga madai bo wi gwedegwedegaempuwani ki nau yabuni ebamidiya-wena ade nau notanigwedegwede ki kawareya eba tondawa. 34 Wi kataigauda nau naubo idani pokaiya bagibagi-sugekeya manakoki pokaiya ka nau kowakowaniyoma mete kina nu banibo gwedegwede badidi wainapemeya ki nu gimarape-meya. 35 Nau eba pa aiyata tondekeya ko nau ragiragikawaya upisugekeya ki mibai ka nau nuwaneyawi naigidamena kabuwaniyana weta-wetara da nu ubumana iya-pana kasiyara-maga pa mena ragidai mu waitatamana kinana ka baganai. Nu Kaiwawonuga Iyesu wagubu ki nueba notagogapamu. Ewagubu ke; ‘Nu iyapana gwedemosideni mena pa tageyamu ki ka nu nuga mamama kawayawainapamu. Ko nu gwede mosi denai yadamu ki ka numamama wainapamu ko ki mamamai ka ade maraitauerida.’ ”

36 Apunu Poru yona ki wagubu kewowena ka e mu

Bususu 20:37 115 Bususu 21:5mete ewapuru kwarisitagubu mu ramatamaga kawareyaubumpu manako mu Mamanuga God bameya gurigu-ritagubu. 37 Mu guriguri-tagamawa da kamadumpu kaiyapana ki mibi yadi Poru barabaramupu kiyauyaumupumanako tonomupu. 38 Mu e ewa mo eba empa-mana wagubu ki pokere mu nuwaboya kawaya dagananiwainamupu. Mu kimpu ubumpu e waka kawareyatonopamana kayawagana ki nana bananamupu kay-atagubumanako ewa kuwenamupu tonomupu kayawena.

21Poru natere Diyerusaremu kayawena

1Nu iyapana kuwenatampi kewowenamanako kamadi-tampiwaka kawareya rukumo si ka Kosi ki deneya kaigibi.Ika baigibi ka nu ukwampi nawaru puruwenamanako adekaigibi kaiweya da ruku si ka Roda ki baigibi manako adekaiweya idiweya da natere Patara baigibi. 2 Ika baigibi kanu waka mo tawana Ponisiya kayawagana kwae-wagawaki emipi ki pokere nu waka ki wadimpi kawareya kaigibi.3 Nu egi kawareya inako iweya wademeya da ruku mo sika Saiparasi nu idanuga tenene deneya emipi ki nu adekaiweya idiweya da tawana Siriya baigibi. Nu tawanaSiriya baigibi ka nu natere Taya ika borau sumipi mibaika waka ragidai gwedegwede dai ika nakapamana ki nana.4 Nu suma sumatagamawa ragidai dai ika bananatampimanako nu pura eyaka mena mu mete ika idiweya. Ma-manuga God e Keyai ki kasiyarai pokaiya ka mu Porusimupu da e natere Diyerusaremu eba kayawagana kinana, 5 ko nu daiyonuga marai ki kewowena ka nu kimpiubumpi mu kamaditampi ade kaigibi. Iyapana ki muridimuguma munumuguma mete kina nu banana-nimpunatere ki kamadimpi sumpi egi papateya baigibi manako

Bususu 21:6 116 Bususu 21:12nu ika kwarisigibi nu ramatanuga kawareya ubumpiman-ako ewapuru mena Mamanuga God bameya gurigurigibi.6 Nu gurigurigibi kewowena ka nu besibesigibi manakonu waka kawareya yamipi ko mu ade wiratagubu mutawamugu kayatagubu.

7 Nu waka kawareya natere Taya kamadimpi man-ako kaiweya idiweya da natere Toremesi baigibi. NuToremesi baigibi ka nu Iyesu sumapiyamu ragidai dai ikabananatampi manako nu mara eyaka mena mu mete ikaidiweya. 8 Nu ukwampi nawaru puruwena manako iya-pana ki kamaditampi waka kawareya ade kaigibi kaiweyada natere Sisaraiya baigibi. Ika baigibi ka nu Iyesu e sisiyaiwagawa apunai mosi si ka Piripo e tawaiya kaigibi. Naiyamena ka Iyesu sumapiyamu ragidai natere Diyerusa-remurabineya apunu ida daikere kewo-wena daikere apeyawinetampu ko Piripo e ka apunu ki mosi. 9 E peteiyomaonowamena apeya apeyamete ika idiwa. Mumete kina kaMamanuga God e bonanai wainapamawa tagamawa iwaragidai.

10Numara dai ika idiweya kaMamanuga God e bonanaiwainapiyawa wagawa apunai mosi si ka Agabasi tawanaDiyudiya were ika bauwena. 11 E nu bamanugu bauwenamanako keyakeyai mo kwaewena Poru e taburubai nau-reya umapu ki wadubu rika e ebo idai kerarai taburubaki pokaiya umapu dokodoko manako wagubu ke; “Ma-manuga God e Keyai Tanai Bagi Kawaya nau kabuwasinibuyau kena; Nau karako umesugubuwani dokodoko ki mabaka Diyu ragidai natere Diyerusaremu rabineya taburubayau e apunai waunitau yadini umomoto dokodoko man-ako tawana kwaiyanai ragidai mu idamaga rabineya etamoto.”

12 Apunu Agabasi yona ki wagubu wainamipi ka nu yotawana ki ragidai mete kina Poru ragiragi kawaya muna-

Bususu 21:13 117 Bususu 21:20mipi da e natere Diyerusaremu eba kayawagana ki nana.13 Ko e denai nu nidibu, wagubu ke; “Wi gwede nanayadi wadamu ade nuwaboya nau tegeyamu? Nau karakonatere Diyerusa-remu kayasugani manako mu ubumotonu Kaiwawonuga Iyesu e nene pokere nau umasinimotobo susinimoto poyo ki mete baganai.” 14 Nu e mu-namipi iwagibi ko e notai eba wirawena ko kayawaganawainapupu ki pokere nu yona ki kamadimpi, iwagibi ke;“Baganai, Mamanuga God badidi waina-piyau ki emakeyamakeya kwaeyagisi.”

15 Nu mara dai ika idiweya da kamadimpi manako nugwedegwede-nuga temipi natere Diyerusaremu kaigibi.16 Iyesu sumapiyamu ragidai dai ika Sisaraiya idiwa ki mukimpu ubumpu nu banananimpu mete kaigibi manakonu kaigibi iweya wademeya da apunu Nesoni e tawaiyabaigibi e bameya ukwapamana ki nana. Apunu Nesonie ka tawana Saiparasi mu apunumaga mosi ko e ka adeiyapana yabiri Iyesu sumapamawa ki mosi.

Poru apunu Diyemesi bameya daiyo kayawena17 Nu natere Diyerusaremu baigibi ka Iyesu

sumapiyamu ragidai kuduba nu diriwanuga kwaetagubu.18 Nu ika ukwampi nawaru puruwena ka nu ubumpiPoru mete apunu Diyemesi empamana ki nana kaigibi.Debai ragidai ki mu kuduba ika mete idiwa. 19 Porumu parautapu manako e Mamanuga God e kasiyaraipokaiya tawana kwaiyanai ragidaimu pauna-mugu badidiupiwagawa umawa ki sisiyai kuduba makeya makeya mukabuwatapu.

20 Mu e yonai ki wainamupu ka mu kuduba Ma-manuga God e si tepamupu manako denai Poru simupu,tagubu ke; “Nu sumanuga eyaka mena apunai, kauwainapi; Diyu ragidai ropani kawaya yewe Diyerusaremu

Bususu 21:21 118 Bususu 21:25rabineya karako Iyesu sumapiyamu ki kau yabugere emi-tamiyei. Ko mu kuduba ka oragai apunai Mosisi goratapu ki mu mete wiwirapiyamu kaisi kwaetagamu. 21Muyona wainamupu da kau kayanugibi Diyu ragidai tawanakwaiyanai ragidai mu paunamugu idiwu ki mu bama-mugu iweya ki kau mu tadeyeya da oragai apunai Mo-sisi gora tapu ki mu kamada-mana munu uratanai mukwakwarepu-maga eba wakapamana ade Diyu ragidai nubususunuga mete kamada-mana ki nana nuwagibi. 22Mukau sisiyagi inako wainamupu ki pokere mu karako kauyewe baunugibi ki sisiyai wainapomoto baitagisi ki nubadidi kwaigamu?”

23 Apunu Diyemesi e kowaiyoma mete kina inakotagubu manako mu Poru ade simupu, tagubu ke; “Nukarako kau nidimei ki kau makeya makeya kwae-nuwagi;Nu iyapananuguma apeya apeya yewe Mamanuga Godbameya gwaiyaba kaimatana mo tagubu. 24 Kau mumete kaiwagi manako papa dai mu nene gimarapi damu ubumoto Diyu ragidai nu bususunuga pokere papaki Mamanuga God bameya puyopomoto. Mu idamagakerapumaga rikapomoto kewoyagisi ki ka mu MamanugaGod bameya gwaiyaba tagubu kaisi idiwu ki kewoyagisimanako mu ewa ubumoto mu debamaga meyomoto. Kaumu mete inako kwaiwagi ki ka iyapana kau eminimoto,tagisi ke; ‘Baganai, apunu yau e ka mibai Diyu apunai.Oragai apunai Mosisi nu goranuga tapu ki e naigidamena kwaewagau ki pokere e kwaewena siyasiya yonaiwainamipi ki mibai ka pa mena.’ Mu inako tagisi manakomu rabinamaga kwarisiyagisi. 25 Ko tawana kwaiyanairagidai Iyesu sumapiyamu ki mu nene ka nu gora pu-rumipi mu okamaga okamipi, iwagibi ke; ‘Daisusu bomomorapa bo inako ki mu bamamugu iyapana yadauumamu buburitagamu ki yadau bo papai ki wi eba kupoi,

Bususu 21:26 119 Bususu 21:29papa darai eba kupoi, ade papa ebo gobai wadubu kiwi mete eba kupoi. Ridi yo apunu taku maba asusuigida yauda eba kwaiwogoi ade onowa yaraga didiwa ebaukwopoi.’ Nu oka mu nene inako tonomipi kewowena.”

26 Apunu Diyemesi e kowaiyoma mete kina inakotagubu ki pokere Poru ubupu iyapana apeya apeya kibanana-tapu mete kayatagubu manako mu ukwampunawaru puruwena ka mu Mamanuga God e yabuiyaewapuru mena mu idamaga kerapumaga rika-mupu.Rikamupu kewowena ka Poru Mamanuga God e Tawai ra-bineya kayawenamumara badibadi kaisi idiwana ade ewamu eyaka eyaka Mamanuga God bameya puyo tamana kisisiyai e iyapana kawakawai ika idiwa ki kabuwatapu.

Piyara ragidai Poru wadumupu27 Mara ida daikere kewowena daikere apeya ki ke-

wowagana kwae-wagawa makeya ka Diyu ragidai dai kitawana Aisiya were bautagubu ki Poru ikaMamanuga Gode Tawai rabineya tondawa emupu manako mu iyapanakuduba ika idiwa ki mu rabinamaga kupampu manakokaimpu Poru ragiragi kawaya wadumpu dokodoko. 28Mubonanamaga ragiragi kawaya tagubu ke; “Tawana Isiraeroragidai, garugaru kebomuri nu waitanimuri. Apunu yautawana tawana umawawadawa iyapana kuduba tadeyawada mu ubumana nu Diyu ragidai tagararanimana adeoragai apunai Mosisi gora tapu ade Mamanuga God eTawai ki si mete kaupamana ki nana ki yonai wagawaumawa. E karakoMamanugaGodeTawai rabineya tawanakwaiyanai ragidai mete bananatapu bautagubu ki pokeree inako kwaewena ki ka e tawa bagi kawaya yau bigikwebu.” 29 Iyapana ki inako tagubu mibai ka mu natereEpeso mu apunu-maga mosi si ka Toropimasi ika natere

Bususu 21:30 120 Bususu 21:36Diyerusaremu rabineya Poru mete bauwena emupu man-ako mu notamaga wagubu da e bani Mamanuga God eTawai rabineya mete bananapupu bauwena.

30 Natere ki rabineya ka iyapana kuduba notababakawayawena kaya-wena manako mu garugarumupukaimpu Mamanuga God e Tawai rabineya Poru wadumpudokodoko ubumawa. Mu e tainimupu mataraubautagamawamakeya ka tawa ki kwayubapamawa ragidaitawa ki gudui umamupu.

31 Iyapana Poru waunitauminimana po kwaetagamawaade rata kandamawa idiwa ki sisiyai tawana Roumi ragidaipiyaramuguma mu kawaimaga waina-pupu, 32 ki pokeree piyara ragidai dai ade mu kawakawaimuguma dai metekina ki tetapu garugaru mena sumpu iyapana ki mu pau-namugu bautagubu. Iyapana Poru ika minimawa idiwaki piyara ragidai mu kawaimaga mete kina bautagamawaemitampu ki ka mu Poru kamadumpu.

33Apunu kawai ki Poru bameya bauwena kanibu piyararagidai tadebu damuPoru e idai kerarai taburuba ragiragipokaiya umanamana ki nana wagubu manako wirawenaiyapana manutapu, wagubu ke; “Apunu yau e ka nima? Eberokoi badidi kwaewena?”

34 E inako wagubu manako iyapana dai bautagubumu mubo nuwamugu beratagubu ade dai bautagubu mumubo nuwamugu kudubai beratagubu, ko mu rabina-maga ka eba eyaka mena. Mu inako rata kandamawaidiwa ko mibai mo eba bananamupu ki pokere piyara mukawaimaga ki ubupu e kowakowaiyoma tadebu da muPoruwadamana piyara tawamugu kayataga-mana ki nanawagubu. 35Mu Poru bananamupu teta kiya bautagamawaka iyapana Poru gobai wadamana ki nana kwaetagamawaki pokere piyara ragidai e tepamupu iyarau wadumpukaya-tagubu. 36Ko iyapana damu kawaya ki mu ewamugu

Bususu 21:37 121 Bususu 22:2umunamawa pata-pamawa kwetagamawa mu bonana-maga ragiragi kawaya tagamawa ke; “Apunu yau wadu-muri kaiwagi mini-muri poyo.” Mu inako tagamawa.

Poru ubupu e eya sisiyai wagubu37Piyara ragidai Poruwadumpumu tawamaga rabineya

kayatagamana kwaetagamawa ka Poru piyara ragidai mukawaimaga ki yona Guriki were manupupu, wagubu ke;“Nau yona mo kau nidiyani bo?”

E inako wagubu ka piyara apunai ki Poru empupumanako denai e manu-pupu, wagubu ke; “Akae, kau yonaGuriki nuwegei ki apunai mosi bo? 38 Nau wainapuwanida kau ka tawana Idipi mu apunumaga mosi ki waunitauyewena yawira ragidai 4000 yawira nene waratapu iya-pana eba idiwu tawaneya kayatagubu.”

39 Ko Poru denai wagubu ke; “Ae, ki ka eba nau. Nauka Diyu apunai tawana Sirisiya natere Tatasi rabineyawena-sugubuwani. Nau ka natere kawaya ki apunai. Konau nuwaneya karako iyapana yau yona mo mu tadeyanawainapakani.”

40 Piyara ragidai mu kawaimaga wagubu da baganai kipokere Poru teta kawareya ubupu iyapana erekereretaga-mana ki nana e idai bagipupu manako yona Iburu weretadebu, wagubu ke;

221 “Mamaniyoma, tataniyoma, yowaniyoma, wi nau

sidiyamu wirawira ki pokere nau karako nau nauboyonani suwagani wainapumuri.” 2 Apunu Poru muyonamaga Iburu were yonawagawa wainamupu ka mukuduba naigida mena kerekereretagubu idiwa manakoPoru ubupu mu ade tadebu, wagubu ke;

Bususu 22:3 122 Bususu 22:83 “Nau ka Diyu apunai, tawana Sirisiya natere Tasisi

rabineya wena-sugubuwani, ko yewe Diyerusaremu ra-bineya kanuNidiyawaKabukabuwaApunai Gameriyonautegebu kawaya nau sidiyawa kabukabuwa mete yarekeya.Nu ripakwarakwaranuguma gora tamupu ki e mete naukabuwa-siniyawa manako nau gora ki makeya makeyaragiragi mena kwaesugekeya yarekeya. Wi karako Ma-manuga God nene kasiyarai kawaya kwaiwagamu ki mabanau mete inako kwaesugekeya. 4Apunu Iyesu Iya Yawataikabuwatapu kwaetagamawa ragidai ki nau giritame-keyapasutamekeya da mu dai mete popotagubu. Nau ridiyo apunu ropani kawaya tetapuwani dibura rabineyanakatapuwani. 5 Mamanuga God bameya dobopiyamuragidai mu kawai-maga ade Diyu ragidai nu kawakawai-nuguma mete kina ki mu kuduba kataimugu da naukarako yona mibai suwagakani. Mu Diyu ragidai natereDamaskasi rabineya idiwu ki mu oka-maga okamupu nautegemupu manako nau oka ki wadubuwani Iyesu suma-pamawa ragidai ika Damaskasi idiwa ki tetamana muidamaga umeme doko-dokopamana manako waratamananatere Diyerusaremu rabineya bita tagemana ki nanakayasugubuwani.”

Poru e notai wirawena Iyesu nene wainapupu6 “Nau ki kayasugubuwani kaniyekeya da natere

Damaskasi kikireya bausugana kwaesugekeya madegapaunau wadawa ki makeya ka nau kunumau yang-wara maba kawapu nau kawarineya wadubu empuwani.7 Empuwani ka nau kiyabuni giwena wairau kausug-ubuwani manako nau bonana mosi wainapuwani ki nausini mete wagubu, wagubu ke; ‘Apunu Soro, apunu Soro.Kau gwede nana nau girisiniyei?’ 8 Bonana ki inako

Bususu 22:9 123 Bususu 22:16wagubu, manako nau denai suwagubuwani ke; ‘Kaiwa-woni, kau ka nima?’ Manako e denai wagubu ke; ‘Nauka Iyesu, tawana Nasareta apunai, ko kau nau girisiniyeipasusiniyei.’ 9 Iyapana nau mete iweya ragidai ki kamu tanai ki mete emupu ko nau sidibu apunai badidisidibu ki mu eba wainamupu. 10 Nau niya mena bo-nana ki wainapuwani manako nau suwagubuwani ke;‘Kaiwawoni, nau karako badidi kwaesugani?’ Nau in-ako suwagubuwani manako nu Kaiwawo-nuga denai nausidibu, wagubu ke; ‘Kau kiri uburi natere Damaskasikayanuwagi manako Mamanuga God badidi kau nenewinepupu tapu ki sisiyai kuduba apunu mosi baiyagisikau nidini.’ 11 Yangwara maba wadubu tawana minibusiwa ki nau yabuni kenepupu ki pokere nau mete iweyaragidai nau idaneya wadisinimpu bananasinimpu natereDamaskasi kaigibi.

12 Natere ki rabineya ka apunu mosi si ka Ananaiyasiika tondawa. E Mamanuga God nene notapiyawa ade nugoranuga ki e mete naigida mena kwaewagawa. Diyuragidai kuduba ika Damaskasi idiwa e werei tagamawa.13 E nau bamaneya bauwena nau madanineya ubupumanako sidibu, wagubu ke; ‘Nau waretani Soro, naunidiyani wainapi; Kau yabugi papi tawana ade emani.’Ki makeya ka nau yabuni papuwani manako nau tawanaade empuwani ade apunu ki mete empuwani. 14 Ko eade sidibu, wagubu ke; ‘Nu ripakwara-kwaranuguma muyo nu ewapuru Mamanuga God e kau winenibu da ebadidi wainapiyau wagau ki kau katainuwagi manako eBigabigai Apunai Supasupai ki e kau mete emani ade ebonanai ki kau mete matarau wainapi. 15 Kau yabugerebadidi empiyei ade kau wenagugere badidi wainapiyeiki sisiyai kuduba kau iyapana tadeyowa umowa. 16 Kipokere kau karako eba nawana-nugowa ko kiri uburi da

Bususu 22:17 124 Bususu 22:24iyapana ubumoto Iyesu e si pokaiya kau siruwanimoto.Ade uburi e si pokaiya gurigurinuwagi da Mamanuga Godkau bigigi kuduba ki empoto denimena surupoto.’ ApunuAnanaiyasi nau inako sidibu.”

Poru tawana kwaiyanai ragidai mu bamamugu kayawena17 “Nau wirasugubuwani natere Diyerusaremu ade

bausugubuwani manako mara mosi nau Mamanuga Gode Tawai rabineya gurigurisugekeya tondekeya ki ka nauwaro were maba yau empuwani; 18 Nau Kaiwawonugaempuwani manako e nau sidibu, wagubu ke; ‘Kaugarugaru mena kiri uburi natere Diyerusaremu kamadikayanuwagimibai ka iyapana yewe idiwu ki ka nau yonaninuwegei ki mu eba sumapiyamu.’ 19 E inako sidibu konau denai suwagubuwani ke; ‘Diyu ragidai kuduba mukataimugu da nau naiya tawana tawana Diyu ragidainu gurigurinuga tawaiya tawaiya ki umekeya wadekeyakau sumanimawa ragidai tauniyekeya ade tetamekeyadiburatamekeya. 20 Iyapana ubumpu kau yonagi wa-gawa apunai Stiweni minimupu poyo ki ka nau meteika uburekeya, suwagubuwani ke; ‘Ki bagi kawaya.’ Eminimana po ragidai ki mu kaimpumumidimaga tatamainau bamaneya nakapamawa.’ 21Nau inako suwagubuwanikonuKaiwawonuga denai nau sidibu, wagubu ke; ‘Kau kiriuburi kayanuwagi. Nau uwama kawaya tawana kwaiyanairagidai mu bama-mugu kau tononiyakani.’ ”

22 Poru inako bususuwena ki iyapana wainamupu koe yona siyarai ki wagubu ka mu nuwamaga pupuwenamanako mu bonanamaga ragiragi kawaya tagubu ke;“Wadumuri kaiwagi minimuri poyo. Iyapana e kwaitanayewe eba tondono.” 23 Mu inako kwetagamawa mu auk-waramaga rikapamawa iyarau isiyapamawa ade popokumete tepamawa isiyapamawa, 24 ki pokere piyara ragidai

Bususu 22:25 125 Bususu 22:29mukawai-maga ki ubupu e kowakowaiyoma tadebu damuPoru wadamana mu tawamaga rabineya kayatagamanaki nana wagubu. Mu e wadumpu tawa rabineya kaimpumanako apunu kawai ki ubupu piyara ragidai dai tadebudamu Poru kuwe pokaiya raukekepamana da Diyu ragidaie nakaripamawa ki kerarai e matarau wagana ki nana.

25Mu Poru e idai umamupu dokodoko manako e mini-mana kwae-tagamawa ka Poru piyara apunai kawai mosiika uburawa ki sibu, wagubu ke; “Nau ka Diyu apunaiko nau ka ade tawana Roumi taubanuwai. Nau berokoimo eba kwaesugubuwani ko wi nau eba manusinimpuemisinimpu ade nau paereni ki mo wi eba bananamupuko wi nau pa asusu susinimana kwaiwagamu. Wi inakokwaiwagamu ki ka nu Roumi ragidai nu nuga goranuga kiwi rauru-piyamu wainapakani.”

26 Piyara apunai yona ki wainapupu ka e kanibu mukawaimaga ki sibu, wagubu ke; “Kau badidi kwaenugeiki kau naigida wainapi wetawetara were kwaenuwagi.Apunu yau ka nu Roumi ragidai nu iyapananuga mosi.”

27 E inako wagubu ki pokere piyara ragidai mukawaimaga ki kanibu Poru manupupu, wagubu ke; “Kausidi, kau mibai tawana Roumi ki taubanuwai bo?”

“Ena, nau ka tawana ki taubanuwai.”28 Poru inako wagubu manako piyara apunai ki denai

e sibu, wagubu ke; “Nau bowa madai kawaya dagananikwenupuwani were iyapana nau tawana Roumi apunaisidimupu.”

Ko Poru denai wagubu ke; “Ko nau mamai nene ki kanau tawana Roumi taubanuwai.”

29 Poru yona ki wagubu ka e wadu-mupu dokodokoragidai nitaisinitagubu kudu wainamupu. Mu kawaimaga

Bususu 22:30 126 Bususu 23:3e eya kudumetewainapiyawamibai ka emumuga goram-aga raurupupumu tawana-maga eyakamena apunai Poruumamana dokodoko ki yonai wagubu.

Poru kawakawai ragidai mu yabaramugu ubupu30 Mu ukwampu nawaru puruwena ka piyara ragidai

mu kawaimaga ki e nuwaiya Diyu ragidai Poru siyamawawirawira ki mibai naigida wainapana ki nana wainapupuki pokere e ubupu Poru idai rikapamana ki nana wagubumanako Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidai mukawaimaga ade Diyu ragidaimu kawakawaimugumametekina ki mu bibimaga tonopupu da mu bautagamanayonatagamu wateya dibipamana ki nana. Mu bautagubudibimupu idiwa ka e Poruwadubumuyabaramugu teyapuuburawa.

231 Poru ubupu kawakawai ragidai ki igida mena emi-

tapumanakowagubu ke; “Iyapananiyoma tawana Isiraeroragidai, nau ororeya mena Mamanuga God e yabuiyaumekeya wadekeya da karako ka nau rabinaneya gwedeberokoi mo eba kwaesugu-buwani wainapakani.”

2 Poru yona ki wagubu wainapupu ka MamanugaGod bameya dobopiyamu ragidai mu kawaimaga si kaAnanaiyasi ubupu iyapana Poru madaneya ubu-mawa kie umunai musupamana ki nana tadebu. 3Mu eminimawada kamadumpu ka Poru wirawena apunu Ananaiyasi sibu,wagubu ke; “Kau ka pa midigi matakawagau ko kaurabinageya ka bigibigi. Ko Mamanuga God aita uburotokau nuniyoto. Kau gora naigida mena empena pokaiyanau wadi-sinimpena supasupa ki ka baganai ko kau kiyakarako nu goranuga giripiyei mibai ka kau iyapana asusunau susinimana ki nana nuwagibi.”

Bususu 23:4 127 Bususu 23:94 Iyapana Poru madaneya ubumawa yona ki

wainamupu ka mu e simupu, tagubu ke; “Kau MamanugaGod bameya dobopiyamu ragidai mu kawai-magawereyakaurapiyei.”

5 Mu inako tagubu manako Poru denai wagubu ke;“Kaiwa kaiwa nau iyapananiyoma tawana Isiraero ragidai;Nau eba kataineya da e ka Mamanuga God bameyadobopiyamu ragidai mu kawaimaga. Nau kataisugubenaki ka nau yona ki eba suwagubena mibai ka MamanugaGod e gora yau tapu, wagubu ke; ‘Wi iyapanagumakawakawai ki eba tademuri siyasiya.’ ”

6 Kawakawai ragidai ika dibimupu idiwa ki daikere kaSadusi ragidai ade daikere ka Parisi ragidai ko ki Porumu emitapu ki pokere e ade wagubu ke; “Iyapananiyoma,nau mamai ka Parisi apunai ade nau mete kina ka Parisiapunai. Ko wi karako nau sidiyamu wirawira ki keraraika yau kena; Iyapana popotagubu ragidai ade iyatagisikimoto ubumoto ki nau sumapakani nawanai tondakani.”

7Apunu Poru yona ki wagawa makeya ka Parisi ragidaiyo Sadusi ragidai ika idiwa ki ubumpumumubomubo pu-rumupu manako deni deni kira kasiwaratagamawa idiwa.8 (Mu inako kwaetagamawa ki mibai ka Sadusi ragidai muwainapiyamu da iyapana popotagisi ki ka mu ewa ebaiyatagisi kimoto ubumoto ade mu wainapiyamu da aneyaeba idiwu ade keyai mete eba idiwu. Ko Parisi ragidaimu waina-piyamu da iyapana popotagisi ki ka mu adeiyatagisi kimoto ubumoto ade mu wainapiyamu da aneyaidiwu ade keyai mete idiwu.)

9 Iyapana mu midimaga minimawa yona deni denikira kasiwaratagamawa bonana ragiragitagamawa idiwayamawa da paunau ka Parisi ragidai dai ki Mamanuga Gode gorai kataimugu ragidai ki ubumpu mu bonanamagaragiragi kawaya tagubu ke; “Apunu yau e paereimonu eba

Bususu 23:10 128 Bususu 23:15bananamipi. Kataina, keyai mosi bo aneya mosi e bameyabauwena e sibu were wagau bo?”

10 Iyapana deni deni kira kasiwara-tagamawa idiwada waunitau kande-tagamana kwaetagamawa ka piyararagidai mu kawaimaga iyapana ubu-mana Poru mini-mana po teterepamana ki kudeya wainapupu ki pokeree kowakowaiyoma dai tonotapu da mu yawira ragidaiki mu paunamugu sumana Poru wadamana paere kaya-tagamana mu mubo tawamugu tamana ki nana wagubu.

11Kemora ki rabineya ka nuKaiwawonuga Poru bameyabauwena e madaneya ubupu manako sibu, wagubu ke;“Kau kasiyaranugowa kudu eba wainapiyowa. Kau nauyonani yewe Diyerusaremu rabineya nuwegeya tondeyaki maba kau natere Roumi rabineya nau yonani inakomete nuwogowa.”

Iyapana Poru minimana poyo ki yanuwei teyamawa12Mu ukwampu nawaru puruwena ka Diyu ragidai dai

dibimupu Poru minimana po ki keketai kupamawa, taga-mawa ke; “Karako nunuga gwaiyaba kasiwaraigamumibi-pamu da nu bani yo awana ragipamumanako apunu Poruminiyamu poyo were ewa ade kupeigamu.” 13 Iyapanakeketa ki weki gwaiya inako kupamawa ragidai mu kaiyapana apunai apeya (40) kewowena ade dai kawareyamete kina. 14MuPoruminimana po ki yanuwei teyamawaidiwa da kamadumpu ka mu kimpu ubumpu MamanugaGod bameya dobopiyamu ragidai ade iyapana kawa-kawaidai mete kina ki mu bamamugu kayatagubu manakotademupu, tagubu ke; “Nu karako purumipi gwaiyabakasiwaraigibi mibimipi kewowena da nu bani yo awanakuduba ragipamu manako apunu Poru miniyamu poyowere ewa ade kupeigamu. 15 Ki pokere wi kawakawairagidai mete kina karako yona mo tonopumuri piyara

Bususu 23:16 129 Bususu 23:21ragidai mu kawaimaga bameya beraiwagi, iwagi ke; “Nunuwanugu ka apunu Poru e yonai naigida mena adewainapamanawainapemei ki pokerewadumuri kawamurida e yona ade yagisi nu wainapamu.” Wi inako beraiwagimanako mu e yadini kawomono ki ka nu yawatau daguraidiwomu manako miniyamu poyo.”

16 Mu inako tagubu ko sisiya ki ka Poru e eya korogoiwainapupumanako e kipu ubupu piyara ragidai mu tawa-mugu Poru bameya kayawena sisiya ki kuduba e sibu.17 Poru yona ki waina-pupu ka e piyara kawai mosi ikauburawa ki sibu, wagubu ke; “Yaraga yau wadi kawaigabameya kayanuwagi da e yona mosi e siyoto.”

18 Piyara apunai ki yaraga ki wadubu mu kawaimagabameya kayawena manako sibu, wagubu ke; “Nu dibura-mipi apunai Poru e nuwaiya ka nau yaraga yau wadanakau bamageya yona mo kau kabuwaniyana ki nana sidibuki pokere nau e wadubuwani bausugu-buwani karako yaukena.”

19 E inako wagubu ka piyara ragidai mu kawaimaga kiubupu yaraga ki e idaiya wadubu paeretagubu mu mubomena idimupu manako manupupu, wagubu ke; “Kaugwede yonai nau sidiyana ki nana baunugibi?”

20Manako yaraga ki denai wagubu ke; “Diyu ragidai nukawakawainuguma mu yona purumupu da mu marawanikau beraberanimoto. Mu nuwamugu kau uburana nauwawai Poru ki wadana surana damu e yonai naigidamenaade wainapamana ki nana, 21komu yona-maga ki kau ebawainapi. Iyapana apunai apeya (40) kewowena ade daikawareya mete kina ki mu nuwamugu nau wawai mini-mana po ki nana ki pokere mu yawatau daguratogomonoidiwono. Mu e wadamana keketai ororeya mena kupa-mpu kewowena ade gwaiyaba kasiwara-tagubumibimupu

Bususu 23:22 130 Bususu 23:29da mu bani yo awana kuduba ragipomoto manako e min-imoto poyo were ewa ade kupetagisi. Mu karako okuku-natagubu idiwu kau yonagi denai ki nawanapiyamu.”

22 Piyara ragidai mu kawaimaga yona ki wainapupu kika e yaraga ki sibu, wagubu ke; “Baganai, kau sibiyosinibiki sisiyai kau iyapana eba tade.” E inako wagubu manakotonopupu kayawena.

Mu Poru wadumupu apunu Pirikisi bameya tonomupu23 Piyara ragidai mu kawaimaga ki ubupu e

kowakowaiyoma apeya mu nene wagubu bautagubumanako tadebu, wagubu ke; “Wi piyara kuduba 400tetamuri daikere 200 ka yawira gwedegwedei maraikawai tepomoto ade daikere 200 ka ta mena tepomotoade papa osi kawareya iwono piyarai kuduba 70 ki metekina tetamuri manako kemora yau rabineya oro madegaiyodono ki makeya ka wi apunu Poru wadumuri natereSisaraiya kaiwagi. 24 Papa osi dai mete tepumuri kikawareya Poru kayawagana ki nana manako e naigidamena kwayubapiyoi sumoi da natere Sisaraiya baiwagi kika wi kaiwawo Pirikisi bameya e ika kamadumuri.” 25 Einako wagubu manako oka mo okapupu tagebu. Oka kirabineya ka e yona yau wagubu ke;

26 “Kaiwa kaiwa, nau kaiwawoni Pirikisi. Nau Ko-rodiyasi Rausiyasi oka yau tonopakani kau bamageya.27 Diyu ragidai apunu yau wadumupu e minimana poki nana kwaetagamawa ko nau wainapuwani da e katawana Roumi apunai ki pokere nau piyara dai tepuwanimete sumpi mu kodabamugu taorotampi. 28 Mu gwedenana e siya-mawa wirawira ki kerarai nau naigida waina-pana ki nana wainapuwani ki pokere nau e wadubuwanisupuwani Diyu ragidai mu kawakawaimuguma yabara-mugu tapuwani. 29Ko eminimana poyo bo diburapamana

Bususu 23:30 131 Bususu 23:35

ki nana ki e paerei mo nau eba bananapuwani. Diyuragidai mu idamaga gurai e naureya ugwadamawa ragi-ragi ki ka mu pa mubo goramaga kawareya tagamawa.30Ko nau karako sisiya mo wainapuwani da mu e yanuweiteyamawa eweki gwaiyaminimana po ki yawatai kwaene-piyamu idiwu ki pokere nau e wadu-buwani kau bam-ageya tonopakani yau kena. Nau Diyu ragidai tadebuwanida mu e gwede mo ade siyamana wirawira wainapiyamuki ka mu sumoto kau bamageya yona ki tagisi. Kaiwakaiwa, nau kaiwawoni Pirikisi. Nau yonani rogobi muntakewowena yau kena.”

E oka inako okapupu.31 Piyara ragidai mu kawaimaga wagubu ki mu makeya

makeya Poru wadumpu kemora ki rabineya kaya-tagubuiwa da natere Ansipasi bau-tagubu manako ika uk-wamupu. 32 Nawaru puruwena ka piyara kerapu-mugukebomupu ragidai wiratagubu mu watamugu ade kay-atagubu ko papa osi kawareya iwa ragidai ki Porubanana-mupu mete kayatagubu. 33 Mu kaya-tagubu iwawadamawa da natere Sisaraiya bautagubu ka mu kaimpukaiwawo Pirikisi bameya bautagubu manako oka ki Porumete kina e idaiya nakamupu.

34 Kaiwawo Pirikisi oka ki iyabapupu manako ubupuPoru manupupu, wagubu ke; “Kau tawanagi ka banikena?” Poru denai wagubu da e tawanai ka Sirisiya, 35 kipokere apunu ki ade wagubu ke; “Baganai, kau nidimawawirawira ragidai yewe baitagisi were ki nau uburani kaupaeregi ki yonai kuduba wainapani.” E inako wagubumanako piyara ragidai tadebu da mu Poru wadamanakaiwawo Erodi e tawai bagi kawaya ki rabineya tamananaigida mena kwayubapamana ki nana ki mete wagubu.

Bususu 24:1 132 Bususu 24:624

Diyu ragidai Poru simpu wirawira1 Mara ida daikere mena kewowena eweya ka Ma-

manuga God bameya dobopiyamu ragidai mu kawai-maga si ka Ananaiyasi, iyapana wade supasupatamiyauapunai mosi si ka Totorasi ade iyapana kawakawai daimete kina ika Sisaraiya bautagubu manako mu kaimpukaiwawo Pirikisi e yabareya ubumpu Poru e paerei badidikwaewena wainamupu ki sisiyai e siyamana ki nana.2 Kaiwawo Pirikisi wagubu da baganai manako apunuTotorasi ubupu e idai gurai Poru e naureya ugwaduburagiragi, wagubu ke;

“Kaiwawoni Pirikisi, nau yonani yau suwagani ki kauwainapi; Kwamura ropani kawaya nu taganugu kayawenaki kau bagi kawaya nu kwayubaniyeya yabedeya. Kaunu nene wainapiyeya manako nu nuwaboyanuga eboebo marai kawai ki kau wade supasupa-niyeya ade nutomonuga oragai mete wirapiyeya tomo waunai bagikawaya mosi nu negeyeya. 3 Kau bera bagi kawaya inakokwaenugeya ki pokere nu rabinanuga bagiwena poyo.Nu karako paraunimei kawaya daganani kau bamageya.4Nau yona rowarowa kawaya eba suwagani ko kau notagiwirapi nu bamanugu da nu yona rogobi munta yau menaiwagamu ki kau wainapi; 5 Apunu yau Poru e berai kaeba bagi. E tawana tawana kuduba madega kauwagaumadega posiwagau ki kayawena Diyu ragidai yawirataga-mana ki nana mu rabinamaga kupawa umawa. Nasaretanotai wadamu doko ragidai Mamanuga God bameya bera-tagamu idiwu ki mu kawaimaga ka eyo. 6 E natereDiyerusaremu rabineya Mamanuga God e Tawai ki metegiripana kwaewagawa ki pokere nu ubumpi e wadimipiDiyu ragidai nu goranuga pokaiya e siyamana wirawira

Bususu 24:7-8 133 Bususu 24:14ki nana. 7-8 Baganai, nu karako ki nene yewe baigibi kipokere kau kaubo e manupi da e paerei ki yonai badidinidimipi ki e ebo yagisi wainapi.” 9Apunu Totorasi inakowagubu manako Diyu ragidai kuduba e tagawaiwitai ikamete bautagubu ki mu kuduba tagubu ke; “E yona mibaiwagau.”

Poru denai e eya sisiyai wagubu10 Diyu ragidai yona ki tagubu kewowena ka kaiwawo

Pirikisi e yabui mena Poru bameya kwaewena da e ubu-rana yona denai wagana ki nana wagubu manako Poruubupu yona denai inako wagubu ke;

“Kaiwawo Pirikisi, nau kataineya da kau kwamuraropani kawaya tawana Isiraero ragidai nu wadiniyeyasupasupa tondeya. Ki pokere, nau karako kau yabarageyauburakani mu yonamaga tagubu ki denai kau nidiyakaniki ka nau mibi mamamai suwagakani. 11 Waunitauyewena, mara ida esida kewowena kerapu apeya (12) nutaganugu kayawena ki makeya ka nau Mamanuga Gode si tepapana ki nana natere Diyerusaremu yapuwani.Kau nuwageya nau yona mibai bo bera suwagubuwaniki bananapi ki kau iyapana manupi. 12 Mamanuga Gode Tawai rabineya bo guriguri tawai rabineya bo adenatere ki rabineya ka nau iyapana eba kiratamekeya boyawiratagamana ki nana mu rabina-maga kupekeya. Nausidiyamu wirawira ragidai nau inako mo eba kwaesugu-buwani emisinimupu. Pa mena. 13Mu karako naritagamuubumu ki ka mu pa tagamu ko mu mibai mo eba banana-mupu were kau nidiyamu.

14Komu yona eyakamena tagamu kimibai; Iya Yawataiki yonai nau sumapakani manako nau sumani ki pokaiyaka nau uburakani nu ripakwara-kwaranuguma mu yo nuewapuru Mamanuga God e si tepapakani. Iyapana yau

Bususu 24:15 134 Bususu 24:19mu tagamu da yawata ki ka bera, ko nau yawata ki suma-pakani kaniyakani. Oragai apunai Mosisi gora tapu adeoragai ragidai Mamanuga God e bonanai wainapamawatagamawa ragidai oka badidi tampu ki kuduba nau metesumapakani. 15 Iyapana karako bautagubu nau sidiyamuwirawira idiwu ki mu mete kina nu nuwanuga notanugaeyaka mena Mamanuga God bameya wainapemei da iya-pana bagi ade berokoi kuduba popoigamu ki ka nu ewamarai mosi ade iyaigamu kimamu ubumamu. 16 Nauki mena sumapakani ki pokere nau maramara ragiragikawaya uburakani Mamanuga God e yabuiya ade iyapanakuduba mu yabumugu mete kina ki nau bagi supasupaimena kwaesugakani. Nau inako tondakani ki ka naurabinaneya mena wainapakani da nau baganai ade naugwede mo eba paerepuwani.”

17 Apunu Poru inako wagubu ade wagubu ke; “Naukwamura badibadi natere Diyerusaremu kamadubuwaniumekeya wadekeya ki ka tawana kwaiyanai ragidaiubumpu bowa madai nakamupu ki dai nau tegemupuda nau kayasugana nau iyapananiyoma natereDiyerusaremu rabineya wetei idiwa ki puyo mu tageyanaki nana. Nau ika bausugubuwani ki nau bususunugapokaiya Mamanuga God bameya puyo papa pasumei kimete wainapuwani, 18 ki pokere nau Mamanuga God eTawai ki kayasugubuwani. Diyu ragidai nu bususunugapokaiya ka nau idani kerarani rikapuwani manako nauika tondekeya ki makeya ka Diyu ragidai dai bautagubunau emisinimupu. Ko iyapana damu kawaya nau meteeba dibimipi idiweya ade nu yawira mo mete ebakwaigibi. 19 Diyu ragidai bautagubu nau emisinimupuki mu dai ka tawana Aisiya ragidai. Nau paere mosimu yabumugere kwaesugubena emisinimpena mabaki ka mu karako yewe bautagumpena yona ki matarau

Bususu 24:20 135 Bususu 24:25tagumpena da kau katainugubena, ko mu yewe ebabautagubu. 20 Nau Diyu ragidai nu kawakawainugumamu yabaramugu ubupuwani ki makeya mu nau paerenibadidi bananamupu ki kau iyapana yau mena manutamida mu ubumoto kau kabuwanimoto. 21 Nau muyabaramugu ubupuwani ki ka nau yona eyaka menayau mena nau bonanani ragiragi kawaya mu tadebuwani,suwagubuwani ke; ‘Popotagubu ragidai ewa ade iyatagisikimoto ubumoto ki yonai nau suwegekeya umekeya kimena pokaiya ka wi karako wi idaga gurai nau naurineyaugwadisiniyamu ragiragi idiwu.’ ”

Poru e eya sisiyai inako wagubu.22 Iya Yawatai ki yonai ka Kaiwawo Pirikisi e naiya

mena wainapupu kewowena ki pokere e ubupu, wagubuke; “Yona yau karako kamadamu. Piyara ragidai mukawaimaga Rausiyasi baiyagisi were ki nau uburani apunuyau e paerei ka mibai bo bera ki suwagani.” E in-ako wagubu, 23 manako wirawena piyara ragidai mukawaimaga mosi sibu, wagubu ke; “Kau kowakowa-giyoma mete kina apunu yau Poru ki naigida menakwayubapiyoi. E daiyo mo kayawagana wainapiyau ki kabaganai kayayagisi ade e gwede mo nene wainapiyau kika e kowaiyoma e bameya baitagisi e kweyomoto ki metebaganai.”

Poru kaiwawo Pirikisi e yabareya ubupu24 Mara dai kewowena eweya ka kaiwawo Pirikisi e

wainai Durusira (e ka Diyu ragidai mu ridimaga mosi) kibananapupu mete bautagubu. Kaiwawo Pirikisi ubupuPoru nenewagubu bauwenamanako Poru ubupu nu IyesuKeriso badidi maba sumapamana ki yonai dai mu kabuk-abuwatamiyawa da paunau ka e wagubu ke; 25 “Naigidasupasupai mena idiwoi ade wi notaga pakarayagisi were

Bususu 24:26 136 Bususu 25:3

kwaiwogoi. Bagi kwaetagamu ragidai ki mu ka aita bagibananapomoto ko berokoi kwaetagamu ragidai ki mu kaaita berokoi banana-pomoto mibai ka Mamanuga God eewa marai mosi uburoto e idai gurai nu iyapana kudubanaurinugu ugwadiniyoto ragiragi.”

Poru yona ki wagubu ka kaiwawo Pirikisi kudu waina-pupu manako e ubupu Poru sibu, wagubu ke; “Baganai,nau mara mosi pa tondoni makeya ki nau kau neneade suwagani manako nau kau yonagi ki wainapani.”26 Kaiwawo Pirikisi wainapupu da Poru dibura kamadanakayawagana ki nana bowa madai dai e kweyana waina-pupu ki pokere e mareya mareya e nene wagawa metedeni deni tagamawa ko Poru bowamadai mo e eba kwebu.

27Mu inako idiwa kaiwa da kwamura apeya kewowenaka kaiwawo Pirikisi upi mo wadubu manako apunu mosisi ka Pasiyasi si daikere ka Pestasi ki bauwena e wataiwadubu. Ko kaiwawo Pirikisi e nuwaiya ka Diyu ragidaie werei tagamana ki nana ki pokere e Poru ika diburarabineya pa kamadubu kayawena.

25Poru kaiwawo kawai Sita bameya kayawagana wagubu

1 Apunu Pestasi natere Sisaraiya bauwena kaiwawoPirikisi e watai wadubu ki ka emara apeya eyakamena ikatondawa manako ade kipu ubupu natere Diyerusaremukayawena. 2 E ika bauwena ka Mamanuga God bameyadobopiyamu ragidai mu kawai-maga ade Diyu ragidai mukawakawai-muguma dai mete kina e bameya bautagubumanako mu ubumpu apunu Poru bera berokoi badidikwaewena ki sisiyai naritagamawa, tagubu ke; 3 “Kau wai-taniyo apunu Poru tonopi yewe Diyerusaremu baiyagisi.”Mu inako tagubu ki mibai ka mu nuwamugu yawatau

Bususu 25:4 137 Bususu 25:10daguratagamana da Poru bauwagana manako mu e mini-mana po ki nana wainapamawa.

4 Ko kaiwawo Pestasi denai wagubu ke; “Apunu Porukarako natere Sisaraiya dibura rabineya tondau ko nauwaunitau ade wirasugani ika kayasugani, 5 ki pokerewi wainapiyamu da e berokoi mo kwaewena ki ka wikawakawaiguma dai nau mete kaigamu manako wi idagagurai uri Sisaraiya rabineya e naureya ugwadumuri ragi-ragi.”

6 Kaiwawo Pestasi mara ida daikere kewowena daikereapeya eyaka bo ida esida mena ki kwaitana ika Diyerusa-remu tondawa da kamadubu ka e ade wirawena natereSisaraiya kayawena. E ika bauwena ukwapu nawarupuruwena ka e yonatagamu tawaiya kaiwawo kemaiumampu ki kawareya yapu tondubu manako e iyapanaPoru wada-mana ika bautagamana ki nana ki yonaiwagubu. 7Poru ika bauwena emupukaDiyu ragidai natereDiyerusaremuwere bautagubu e kwagaramupuyona ragi-ragi kawaya e empamawa tagamawa ko mu yonamaga kimibai ka pa mena.

8Mu inako tagamawa yamawa da kamadumpu ka Poruubupu e eya sisiyai wagubu ke; “Diyu ragidai nu goranugamo ki nau eba giripuwani, Mamanuga God e Tawai kinau eba sibuwani siyasiya ade tawana Roumi ragidai mukawainuga Sita bameya ki nau gwede berokoi mo ebakwaesugubuwani.”

9 Kaiwawo Pestasi e nuwaiya ka Diyu ragidai e si metetepapamana ki nana ki pokere e wirawena Poru sibu,wagubu ke; “Kau nuwageya nu natere Diyerusaremukaigamumanako mu usi nau yabuneya mu idamaga guraikau naurigeya ugwadinimoto ragiragi bo?”

10Ko Poru denai kaiwawo Pestasi sibu, wagubu ke; “Naukarako tawana Roumi ragidai nu kawainuga Sita e wa-

Bususu 25:11 138 Bususu 25:16diniyana supasupa tawai rabineya kau yabarageya ba ubu-rakani yau kena ko nau badi pokere adewirasugani natereDiyerusaremu kayasugani? Kau kataigeya da mu karakonau nari-siniyamu bera umani nau sidiyamu. Diyu ragidaimu bamamugu ki nau gwede berokoi mo eba kwaesugu-buwani. 11 Nau gora mo giripena bo gwede berokoi mokwaesugubena da wi ki gwawai nau susinimpena poyo kika baganai, nau denai yona mo eba suwagubena. Ko kaukarako mu idamaga rabineya nau tamusiniyana ki nanawainapiyei ki ka eba supasupai ki pokere nau nuwaneyaka kaiwawonuga kawai Sita e yabareya uburani manako emena nau wadisiniyoto supasupa.”

12Kaiwawo Pestasi yona ki waina-pupu ka e wirawena etagawaiwitai yona dai mete yonatagubu kewowena man-ako ade wirawena Poru empupu sibu, wagubu ke; “Kaukiya nu kaiwawo-nuga kawai Sita e bameya kayanugananuwagibi ki pokere nau tononiyani da kau e bameyakayanuwagi ka baganai.”

Poru kaiwawo Agiripa e yabareya ubupu13 Mara dai kewowena eweya ka kaiwawo mosi si ka

Agiripa e egarai Bonisi mete kina natere Sisaraiya kay-atagubu apunu Pestasi ika waunai kaiwawowena ki pa-raupamana ki nana e daiyoi bautagubu. 14Mu bautagubumete idiwa damara dai kewowena eweya ka kaiwawo Pes-tasi ubupu apunu Poru e sisiyai kaiwawo Agiripa kabuwa-pupu, wagubu ke; “Apunumo si ka Poru yewe diburawenatondau ki kaiwawo Pirikisi dibura rabineya pa kamadubukayawena. 15 Nau natere Diyerusaremu yapuwani kaMamanuga God bameya dobopiyamu ragidai ade Diyuragidai mu kawakawaimugumamete kina ubumpu apunuki e bera berokoi mo kwaewena ki denai nau bita ekweyana ki nana sidimupu. 16Mu sidimupu ko nau denai

Bususu 25:17 139 Bususu 25:22mu tadebuwani, suwagubuwani ke; ‘Nu Roumi ragidai iya-pana asusu bita eba tageyamu ko apunumosi bera berokoimo kwaewena ki ka e bera berokoi kwaewena emupuragidai ki baitagisi e mete empepetagisi manako e eyauburoto e eya sisiyai mete yagisi.’ 17 Nau inako suwagu-buwani ki pokere Diyu ragidai mu kawakawaimugumanau bamaneya yewe bautagubu ki ka nau mara mo eba patondekeya ko nu ukwampi nawaru puruwena ka nau kai-wawo kemai kawareya yapuwani manako iyapana apunuPoru wadamana bautagamana ki nana suwagubuwani.18 Nau waina-puwani da e bani bera berokoi kawaya mokwaewena ki pokere mu e siyamawa wirawira ko muubumpu tagubu ki ka mu berokoi kawaya inako ki sisiyaimo eba tagubu. 19 Mu mubo sumamaga kawareya ekirapamawa ade powena apunai mo si ka Iyesu ki Poruwagubu da e ka ade iyawena kipu ubupu mu yona kikawareya mena tagamawa. 20 Mu yonamaga mibai bobera ki nau mete babasugubuwani ki pokere nau apunuki e eya manupuwani, suwagu-buwani ke; ‘Kau nuwageyanu kaigamu natere Diyerusaremu manako mu usi nauyabuneya mu idamaga gurai kau naurigeya ugwadini-moto ragiragi bo?’ 21Nau inako manupuwani ko e basara-wena sidibu da e nuwaiya dibura yau rabineya tondana daewa kayawagana nu kaiwawonuga kawai Sita e yabareyauburana ki nana wagubu. E inako sidibu ki pokere naupiyara ragidai e naigida mena kwayubapamana ki nanatade-buwani manako ewa were ka nau uburani nu kaiwa-wonuga kawai Sita bameya e tonopani kayayagisi.”

22 Kaiwawo Pestasi yona ki wagubu kewowena ka kai-wawo Agiripa denai e sibu, wagubu ke; “Nau nuwaneya kaapunu ki yonayagisi manako nau e yonai wainapani.”

E inako wagubu ki pokere kaiwawo Pestasi denaiwagubu ke; “Baganai, marawani ka e yonayagisi wainapi.”

Bususu 25:23 140 Bususu 25:2723Mu ukwampu nawaru puruwena ka kaiwawo Agiripa

e egarai Bonisi mete kina kaiwawo monagai bagibagiki monagatagubu manako gayo tawaiya bautagubu. Pi-yara ragidai mu kawa-kawaimuguma ade natere ki de-bai ragidai mete kina mu waratampu mete bautagubu.Kaiwawo Pestasi ubupu Poru nene wagubu bauwena,24 manako e iyapana ki tadebu, wagubu ke; “KaiwawoAgiripa ade nau iyapana-niyoma kuduba yewe baigubumete kina, nau yonani suwagani ki wi wainapumuri;Apunu yau empiyamu ki ka Diyu ragidai kuduba yeweSisaraiya rabineya ade natere Diyerusaremu mete kina kimu eba nuwamugu eyo. Mu nau bamaneya mu bonanam-aga ragiragi kawaya tagamawa ke; ‘E poyagisi, e poyagisi.’25Mu inako tagamawa ko e denai powagana kerarai ki nauberokoi mo eba bananapuwani ki pokere e eya wagubu dae nuwaiya kaiwawo kawai Sita e yabareya natere Roumirabineya uburana ki nana ki ka nau suwagu-buwani dabaganai. 26 E paerei ki nau kwaenepekeya tondekeyako eba bananapuwani ki pokere e kaiwawo kawai Sitabameya kayayagisi ki ka nau nu kaiwawonuga kawai kibameya oka badidi okapani?

Kaiwawo Agiripa, nau babasugu-buwani ki pokere naukarako apunu yau wadubuwani kau yabarageya tapuwaniuburau yau kena. E wi kuduba yabaragau mete uburau dawi yo nau ewapuru e berokoi badidi kwaewena ki kwaene-pamu were ewa nau oka ki okapani tonopani. 27 Nauuburani e asusu pa tonopani ko ade gwede berokoi kwae-wena tagamu ki okai mo eba okapani ki ka eba supasupaiwainapakani.”

26Poru kaiwawo Agiripa e yabareya ubupu e ebo sisiyai

wagubu

Bususu 26:1 141 Bususu 26:71 Kaiwawo Pestasi inako wagubu manako kaiwawo

Agiripa wirawena Poru empupu sibu, wagubu ke;“Baganai, karako kau kaubo sisiyagi nuwagi da nuwainapamu.”

E inako wagubu manako Poru e idai bagipupu e ebosisiyai wagubu ke;

2 “Kaiwawoni Agiripa, Diyu ragidai mu idamaga gurainau naurineya ugwadisinimawa ragiragi ki pokere naukarako kau yabarageya uburakani nau naubo sisiyanisuwagakani ki ka nau rabinani bagiwena. 3 Diyu ragidainu bususunuga ade nu notanuga ebo ebo kuduba ki kaukataigeya ki pokere nau mamama mete wainapakani. Konau yonani suwagani ki kau naigida mena wainapi ko ebabodasini.

4 Nau munu marai munta makeya tondekeya yabe-dekeya da karako nau naubo tawanani rabineya adenatere Diyerusaremu rabineyamete kina badidi kwaesug-ekeya umekeya ki ka Diyu ragidai mu kuduba kataimugu.5 Mu kwamura rowarowa kawaya nau emisinimawakataisinimawa ko mu yona ki matarau tagisi bo pa menaki nau eba kataineya. Mu kuduba katai-mugu da Parisiragidai nu bususunuga ki nau naigida mena kwaesug-ekeya. Nu goranuga ragiragi kawaya ki mo nau ebakamadubuwani. 6Ko nau karako yewe uburakani wi idagagurai nau naurineya ugwadisiniyamu ragiragi ki mibai kaMamanuga God nu ripakwara-kwaranuguma bamamugubadidi gwaiyaba wagubu kabuwanimpu ki bauwagananawanai nau tondakani. 7 Nu Isiraero ragidai kunukuduba ida esida kewowena kerapu apeya (12) kemoranawaru Mamanuga God e si tepapemei idiwei ki mibaika popotagubu ragidai ade iyatagisi kimoto ubumotoMamanuga God wagubu ki yonai nu sumapemei ademaraki bauwagana nawanai nu idiwei. Kaiwawoni Agiripa,

Bususu 26:8 142 Bususu 26:12Diyu ragidai karako mu idamaga gurai nau naurineya ug-wadisiniyamu ragiragi ki kerarai ka yau kena; MamanugaGod takari kawaya gwaiyaba wagubu ki nau sumapakaniade nawanai tondakani. 8 Popotagubu ragidai MamanugaGod e umuneya ade iyatagisi kimoto ubumoto, ko wibadidi pokere wainapiyamu da ki pa mena?

9 Naiya mena ka nau mete waina-pekeya da nau ra-giragi kawaya uburekeya tawana Nasareta mu apunu-maga Iyesu e si giripekeya ki ka nau wainapekeya danau bagi kawaya kwaesugekeya. 10 Nau natere Diyerusa-remu rabineya tondekeya ki ka nau inako mete kwaesug-ekeya. Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidai mukawakawaimuguma nau kasiyara tegemupumanako kasi-yara ki pokaiya ka nau kayasugubuwani Iyesu iyapana-iyoma ropani kawaya ki tetamekeya diburatamekeya.Kawakawai ragidai ubumpu mu idamaga gurai iyapanaki mu naurimugu ugwaditamawa ragiragi ade denaipopotagamana yonai mu tademawa ki ka nau metekina uburekeya suwegekeya ke; ‘Ki baganai, popotagisi.’11 Mara ropani kawaya ka nau guriguri tawaiya tawaiyakaniyekeya Iyesu iyapanaiyomabita tageyekeya umekeya.Mu ubumana e wereyakaurapamana tagararapamana adeeba sumapamana ki nana ki yonai nau mu tadeyekeya.Mu sumamaga ki nau nuwaneya pa mena ki pokere naunuwani pupuwena tawana uwama kawaya mete kayasug-ekeya Iyesu sumapamawa ragidai ki giritamekeya pasu-tamekeya umekeya.”

Poru e notai wirawena Iyesu sumapupu12 Nau inako kwaesugekeya umekeya ki pokere mara

mosi ka Mamanuga God bameya dobopiyamu ragidaimu kawa-kawaimuguma nau kasiyara tegempu man-ako tonosinimpu tawana Damaskasi kayasugubuwani.

Bususu 26:13 143 Bususu 26:1813 Kaiwawoni Agiripa, nau yawata ki kayasugubuwanikaniyekeya damadega paunauwadawa kimakeya ka tanaikawaya mosi kawapu nau kowakowaniyoma mete kinanu kawarinugu tawana minibu siwa. Tanai ki sinini kakawaya. Madega tanai ka marai munta. 14 Nu kudubakiyabunuga giwena wairau gwemipi manako nau bo-nana mosi yona Iburu were inako wagubu wainapuwani;‘Apunu Soro, apunu Soro, kau gwede nana nau girisiniyei?Kau inako kwaenugei ki kau kiya makarinugei.’

15 Nau denai suwagubuwani ke; ‘Kaiwawoni, kau kanima?’

Manako e denai wagubu ke; ‘Nau ka Iyesu. Kau naugirisiniyei, 16 ko baganai, kau karako bagi kiri uburi.Nau kau bamageya bausugubuwani ki mibai ka nau bi-gabigani kau winenibuwani da kau karako emisinibi kisisiyai kau iyapana kabukabuwatamiyowa ade nau ewabadidi nidiyani ki sisiyai kuduba kau mete nuwogowaumowa. 17 Nau Diyu ragidai ade tawana kwaiyanairagidai mete kina mu bamamugu kau tononiya-kani. Mukau nunimana po kwaetogo-mono ko nau bausugani muidamaga rabineya kau iyagi nene taorotamani. 18 Muyabumaga kenekenei idiwu ki pokere mu yabumaga kikau waditami papi. Mu sisipu rabineya idiwu ki pokerekau tetami tawana taneya nakatami. Mu Berokoi ApunaiSeitani e kasiyarai pokaiya idiwu ki pokere mu bama-mugu kayanuwagimu nuwamaga notamagawirapi damuMamanuga God e kasiyarai pokaiya idiwono. Iyapananima nau sumasiniyoto ki ka nau e berai berokoi kiempani ddeni mena surupani manako e Mamanuga Gode iyapanaiyoma winetapu ragidai ki mu mete idiwono.’Iyesu bauwena yona inako sidibu.”

Poru e eya upiwagawa umawa ki sisiyai wagubu

Bususu 26:19 144 Bususu 26:2319 Poru e eya sisiyai ade wagubu ke; “Kaiwawoni

Agiripa, nau waro were maba kunuma were bauwenaempuwani ki nau eba notagogapuwani ko e badidisidibu ki nau makeya makeya kwae-sugekeya. 20 Nauupini ki kerarai ki nau yabiri natere Damaskasi rabineyabirikapuwani manako ewa kayasugu-buwani natereDiyerusaremu rabineya, tawana Diyudiya rabineyaade tawana kwaiyanai ragidai mu bamamugu metekina ki nau umekeya wadekeya mu tadeyekeya damu beramaga berokoi ki kamadamana mu notamagawirawagana Mamanuga God bameya. Iyapana gwedewaumu notamaga wirawena ki ka nau mu tadeyekeya,suwegekeya ke; ‘Wi notaga karako wirawena ki pokerenaigida mena idiwoi da iyapana wi eminimoto, tagisi ke;Mu ka mibai mu notamaga oragai kamadumpu ragidai.’

21 Nau iyapana inako tadeyekeya umekeya manakomara mosi nau natere Diyerusaremu Mamanuga Gode Tawai rabineya tondekeya ki ka Diyu ragidai daibautagubu nau wadisinimupu dokodoko manako naususinimana po mete kwaetagamawa. 22 Ko nau naiyamena tondekeya yabedekeya da karako ka MamanugaGod maramara nau waitasiniyawa mu idamaga rabineyanau taorosiniyawa ki pokere nau iyapana kawakawaimaimerei wi yabaragau karako uburakani nau badidiempuwani ki sisiyai suwagakani yau kena. Nau eba gwedeyonai suwagakani ko Mamanuga God e bonanai waina-pamawa tagamawa ragidai oragai apunai Mosisi metekina takari kawaya badidi tagamawa ki yonai nau metesuwagakani. 23Munaiyamena tagubu da nu IyaNegeyanaApunai Keriso bita kawaya bananapoto poyagisi man-ako yabiri ade iyayagisi kiroto uburoto. E duna mabanu negeni mibai ka Diyu ragidai ade tawana kwaiyanairagidai mete kina ki nu bamanugu ka e uburoto iya sisiyai

Bususu 26:24 145 Bususu 26:30nidini da nu popoigamu ki ka nu e eweya mete kimamuubumamu.”

24 Poru yona ki wagawa ka kaiwawo Pestasi e bonanairagiragi kawaya denai e sibu, wagubu ke; “Poru, kau baba-nugibi nuwegei. Kau nota ropani kawaya wainapiyei kipokere kau yabaragi bani babawagau.”

25 Kaiwawo Pestasi inako wagubu, ko Poru denai esibu, wagubu ke; “Kaiwawoni, nau yabarani eba baba-wena. Nau yonani mibai naigida mena notapuwani weresuwagubuwani. 26 Nau kataineya da kaiwawo Agiripayona yau kuduba e kataiwena ki pokere nau karako eyabareya uburakani ki ka nau yona matarau suwagakani.Iyapana ropani kawaya mu kataimugu da apunu Iyesu eade iyawena kipu ubupu. Ki ka eba gwede mosi tawa ra-bineya digumau weki gwaiya wenawena maba. KaiwawoAgiripa, nauwainapakani da kaumete kina kataigeya, 27kipokere nau karako kau nidiyani wainapi; Mamanuga Gode bonanai wainapamawa tagamawa ragidai badidi tagubuki kau sumapiyei bo pa mena? Nau kataineya da muyonamaga ki kau sumapiyei.”

28 Poru inako wagubu manako kaiwawo Agiripa denaie sibu, wagubu ke; “Kau rogobitau yonanugibi ki pokaiyanau Keriso sumapana ki nana nuwegei bo?”

29 E inako wagubu manako Poru denai wagubu ke;“Yona rogobitau bo rowarowa kawaya ki kau bo mena.Nau karako Mamanuga God bameya guriguri-sugakani dakau yo iyapana kuduba karako nau yonani wainapiyamuki wi nau maba ubumuri nu Iya Negeyana Apunai Kerisosumapumuri. Ko nau eba nuwaneya wi nau idaneyataburuba pokaiya umasinimpu ki kwaitana mu wi idagamete umanimoto.”

30 Apunu Poru yona ki wagubu kewowena ka kaiwawoPestasi yo kaiwawo Agiripa e egarai Bonisi mete kina

Bususu 26:31 146 Bususu 27:3yo iyapana kuduba ika idiwa ki mu kimpu ubumpu kay-atagubu, 31manako mu matarau bautagubu ka mu mubomubo deni deni tagamawa ke; “Apunu yau powagana bodiburawagana ki e berokoi mo eba kwaewena wainape-mei.” 32Mu inako tagubumanako kaiwawo Agiripa ubupuapunu Pestasi sibu, wagubu ke; “Apunu Poru kaiwawokawai Sita e yabareya uburana ki nana eba wagubenaki ka nu e idai kerarai karako rikampena bauwagubenakayawagubena. Ko e kaiwawo kawai Sita bameya kayawa-gana wagubu ki pokere tonopamu da kayayagisi.”

27Poru natere Roumi waka kawareya kayawena

1 Mu natere Roumi tononimana ki yonai purumupukewowena ka mu ubumpu Poru yo dibura ragidai daimete kina ki tetampu piyara ragidai mu kawaimaga mosisi ka Diyuriyasi e idaiya nakatampu. Apunu Diyuriyasie ka piyara ragidai tawana Roumi were bautagubu musimaga ‘Kaiwawo Piyarai’ tagamawa ki mu kawaimagamosi. 2 Ki makeya ka tawana Adirimisi ragidai muwakamaga mosi tawana Aisiya egi papateya papateyabau-wagana kayawagana ki kayawagana kwaewagawa kipokere nu waka ki kawareya yamipi manako kaigibi.Tawana Makedoniya mu apunumaga mosi si ka Aristakasinatere Tesaronika were bauwena ki nu banananibu metekaigibi.

3Nukaiweya idiweya da nawaru puruwena ka nunatereSaidoni baigibi. Piyara mu kawaimaga Diyuriyasi e kaapunu bagi kawaya mosi ki pokere e Poru sibu, wagubuke; “Kau nuwageya kau kowagiyomamu bamamugu kaya-nuwagi da mu yawata gwedegwedei mo kau waitanimotoki ka eba gwedei mete kina.” E inako wagubu ki pokerePoru e kowaiyoma bamamugu kayawena.

Bususu 27:4 147 Bususu 27:104Nu ika idiweya da kamadimpiwaka kawareya ade posi-

gibi manako kaigibi kaiweya idiweya da nusuru towawawirawena yawatanuga bodapupu ki pokere nu ruku mosi ka Saiparasi ki kwemipi wira rabineya kaigibi. 5 Nuegi kawareya inako kaiweya idiweya da tawana Sirisiyaemipi kamadimpi ade kaiweya da tawanaPampiriyo emipikamadimpi manako ade kaiweya da natere Maira baigibi.Natere Maira ka tawana Risiya rabineya. 6 Nu ika baigibika piyara ragidai mu kawaimaga ki waka mosi natereArekisanda were bauwena ki natere Roumi kayawaganakwaewagawa ki empupu manako e nu waka ki kawareyakaigamana ki nana wagubu.

7 Nu kimpi ubumpi waka ki kawareya yamipi manakonu mara dai kaigibi kaiweya idiweya da kaiweya idiweyada nusuru towawa waka miniyawa ki pokere nu giyansumunta mena kaiweya idiweya da natere Naidasi emipi kimadaneya baigibi kaigibi. Nusuru towawa kawaya da-ganani nu yawata-nuga bodapupu ki pokere nu wiraigibisumpi ruku mo si ka Kurisi ki kwempi wira rabineyakaigibimanako kaiweya idiweyadanateremo si ka Saromimuduwaraiya ki kwemipi wira ade kaigibi. 8 Nusurutowawa kawaya daganani wirawena ki pokere nu egipapateya papateya giyansu munta mena kaiweya idiweyada kaiweya idiweya da tawana mosi si tagamu ke ‘WakaBagi Kawaya Idiwu Tawanai’ ki baigibi. Tawana ki kanatere Rasiya bameya.

9Nu mara ropani kawaya ika idiweya da egi berokowa-gau ki marai bauwena. Diyu ragidai nu maranuga kawaisi ‘Bani Ragipemei Ki Marai’ mete taganugu kayawena.Egi berokowena ade nu kaigamana yawatai ki ragiragi-wena ki pokere Poru waka ragidai ki tadebu, wagubuke; 10 “Iyapananiyoma, nau wainapakani da nu adekaigamu ki ka nu gwede berokoi mosi bananapamu man-

Bususu 27:11 148 Bususu 27:17ako gwedegwede berokotagisi, waka berokoyagisi, ade nuiyapana dai mete popoigamu.”

11 E inako wagubu ko waka ki apunai ade waka wadawaapunai mete kina ki mu ubumpu nu ade kaigamana kinana tagubu ki pokere piyara ragidai mu kawaimaga yonaki mibipupu ko e Poru bonanai kwenupupu. 12 Wakaidiwana watai ka eba bagi da nu nusuru marai ika idi-wana ki nana ki pokere waka ragidai ropani kawaya adekayatagamana wainamupu, tagubu ke; “Inako kaigamuda empamu. Nu natere Ponikisi baigemei bani pa menabani.” Natere Ponikisi ka tawana bagi kawaya mosi rukusi Kurisi ki rabineya. Nusuru marai ki ka iyapana ika bagikawaya idiwonomibai ka nusuru towawa ika kwaitana ebabaiyagisi.

Egi berokowena kawaya daganani13 Nu nusuru towawa mareyawena emipi ka waka

ragidai wainamupu da nu kaigamana ka baganai ki pokerewaka taburubai egi kaumupu ki mu ade tainimupu man-ako nu kimpi ubumpi ruku si Kurisi ki egi papateyapapateya kaigibi. 14 Nu kaigibi eba rowarowa ka nusurukawaya dagananimosi ki si tagamu ke ‘Madega PosiwagauDeneya Nusurui’ ki ruku ki deneya bauwena. 15Nusuru kinu ade kaigamana ki nana nu yawatanuga bodapupuwakayabarai minibu wira ki pokere nu kamadimpi manakonusuru ebo waka wadubu kayawena ki deneya nu pakaigibi. 16 Nu inako kaigibi kaiweya idiweya da rukumarai munta mosi si ka Kauda ki kwemipi wira rabineyakaigibi ka nusuru piritau bigawagawa manako nu kasi-yaranuga pokaiya ka nuwakamaraimunta waka nikareyatainipemeya ki waka kawai ki rabineya tamipi. 17 Wakaragidai taburuba ragiragi kawaya pokaiya nu wakanuganaureya umampu dokodoko. Mu kudumaga ka kwaenda

Bususu 27:18 149 Bususu 27:25nu tawana Ribiya bameya kaigamana ki nana mibai katawana Ribiya ki deneya ka egi naya bamanugutau kipokere nusuru waka yadini naya ki kawareya yarana kika eba baganai. Mu kudu inako wainapamawa ki pokeremukukakuka kuduba kwarisitampudanusurumenawakawadana giyansu-giyansu mena kayawagana ki nana.

18 Nusuru ade kawayawagawa yarawa ki pokere nuukwampi nawaru puruwena ka mu waka tekatekawaganaki nana gwedegwede dai waramupu egi isiyamupu. 19Nuade ukwampi nawaru puruwena ka mu waka ki ebogwede-gwedei mete kina ki temupu mu mubo idamugereegi isiyamupu. 20 Mara ropani kawaya ka nu madegayo supama eba emitamemeya ko nusuru eba kewo-wena ko kasiyarai kawaya maramara bauwagawa wakagipiyawa. Mara ki makeya ka nu notanuga kauwena iyamo wadamana ki yawatai pa mena.

21 Waka ragidai mara ropani kawaya kewowena banieba kupamawa ki pokere Poru mu yabaramugu ubupu,wagubu ke; “Edamani, nau yonani naiya suwagu-buwaniki wi eba wainamupu. Wi yona ki wainampena tawanaKurisi idimpena ki ka waka yo gwedegwede yau kudubaeba berokotagumpena. 22 Ko nau karako suwagani ki wiwainapumuri; Kasiyara notapiyoi idiwoi. Nau kataineyada nu kuduba yewe idiwei ragidai nu paunanugu ka numo eba popoigamu ko waka mena berokoyagisi. 23 Nauka Mamanuga God e iyapanai. E si nau tepapakaniko kemora ka e aneyai mosi tonopupu nau bamaneyabauwena, 24 wagubu ke; “Poru, kau kudu eba wainapiy-owa. Kau tawana Roumi ragidai mu kaiwawomaga kawaiSita e yabareya uburi. Mamanuga God kau deni menanotaniyau ade bagi mena kau bamageya kwaewagau kipokere iyapana kuduba yewe waka rabineya mete idiwuki mo eba po-yagisi.” Aneya ki nau inako sidibu, 25 ki

Bususu 27:26 150 Bususu 27:34pokere edamani, wi notaga eba kau-yagisi ko kasiyaranotapiyoi idiwoi. Mamanuga God sidibu ki wenayagisi kinau sumapakani, 26 ko egi teniyoto ruku mosi kawareyaisiyaniyoto.”

Waka berokowena27 Nu pura apeya kewowena inako egi Adiriya ki

kawareya nusuru kasiyarai pokaiya pa iweya wademeyada kemora paunau ka waka ragidai wainamupu da nu egipapateya waunitau baigamana kwaigemei. 28 Mu bowamosi taburuba pokaiya kwimupu egi rabineya kaumupumanako bowa ki surawa da naya kawareya ukwapu kika mu ruwa makai rowarowaitau emupu. Eba rowarowaeweya ka mu bowa ki ade kaumupu manako ruwa makairogobitau ki emupu ki pokere mu kataitagubu da egipapatai ka bamanugutau. 29 Mu nade waka ugwadanabebere ki kudeyawainamupu ki pokeremuwaka nikareyataburuba apeya apeya egi nunumupu manako nawarugarugaru puruwagana ki nawanai notapamawa idiwa.30 Waka ki ragidai waka kamadamana weki gwaiya kay-atagamana wainamupu ki pokere mu waka marai muntaki wadumpu egi tamupu manako bera-tagubu, tagubu ke;“Nu taburuba dai waka yabareya mete nunumana ki nanakaigemei.” 31Mu inako beratagubu ko Poru ubupu piyararagidai mu kawai-maga mete kina tadebu, wagubu ke;“Waka wadamu ragidai karako kaya-tagisi ki ka nu ebaiyaigamu.” 32 E inako wagubu ki pokere piyara ragidaiki kaimpu waka marai munta ki e taburubai purumupumanako waka marai munta ki ebo mena egi kaya-wena.

33Mara dumai tarawa kimakeya ka Poru ubupu iyapanaki kuduba bani dai kupamana ki nana tadebu, wagubu ke;“Pura apeya nu taganugu kayawena ki wi pa idiwa banimo eba kupamupu, 34 ki pokere nau yonani yau suwaganiwainapumuri; Karako bani dai kupu-muri da wi kasiyara

Bususu 27:35 151 Bususu 27:44wadumuri. Wi bani eba kupumuri ki wi eba iyaiwagi kowi ubumuri nau suwagubuwani ki makeya makeya kwai-wagi ki nau kataineya da wi bidara mo eba wadumuri.”35 Poru inako wagubu manako bani buredi mosi wadubuiyapana kuduba nu yabunugu Mamanuga God bameyaparauwena manako bani ki gerepupu kubabu. 36 Iyapanaki emupu ka kasiyara mu bamamugu bauwena manakomumete kina bani dai kupamupu. 37Nu waka ki rabineyaidiweya ragidai ka iyapana ropani kawaya kuduba 276.38 Nu bani kupamipi mateigibi kewowena ka mu wakatekatekawagana ki nana bani ika uburawa ki kudubameteegi isiyamupu.

39 Nawaru ririwagawa makeya ka waka wadamawaragidai tawana baigibi ki gogomupu ko mu egi papateyawata bagi kawaya naya menamo emupu ki pokere tagubuke; “Kwaigamu da empamu. Waka naya ki kawareyayaroto bo pa mena?” 40 Mu inako tagubu manako wakataburubai kuduba purumupu egi kamadumpu ade wakawirapiyamu ki anai taburuba pokaiya umamupu ki meterikamupu manako kaimpu waka yabareya kukakuka mosinaiya wadumpu kwarisi ki ade bagimupu da nusuru wakawadana egi papasi deneya garugaru mena kayawagana kinana. 41 Mu inako kwaetagamawa ko towawa wirawenawaka yabarai egi paunau naya kawareya yapu kekekeke-wena manako towawa kasiyarai kawaya bauwena wakanikarai ki minibu puru.

42 Piyara ragidai wainamupu da dibura ragidai boraupositagisi ki ka mu wakapatagisi kayatagisi ki pokeremu kuduba taunimana popo wainamupu. 43 Ko piyararagidai mu kawaimaga ki Poru nene wainapupu ki pokeree ubupu e kowaiyoma ki tatamatapu, wagubu ke; “Nimaeka kataiya ki sikipoto ekayagisi yabiri borau posiyagisi,44 ko wi dai ki waka musupupu ki tapai dai tepumuri

Bususu 28:1 152 Bususu 28:8kawareya kaiwagi.” Nu inako kwaigibi manako nu kudubabagi kawaya egi papateya borau posigibi.

28Nu tawana Marota baigibi

1Nu bagi kawaya egi papateya borau posigibi ka tawanaki ragidai nu nidimupu da ruku baigibi ki si ka Marota.2 Iyapana ki bagi kawaya nu diriwanuga kwaetagubu.Tawana nawaya nusuru bauwagawa ki pokere mu matakaramupu nu mata eminiyana ki nana.

3 Poru mata dai bawapupu tepupu pasupu manakomotamota berokoi mosi bawa ki rabineya ukwarawa kimata muyai wainapupu posiwena manako Poru e idaimebu kekekeke painipupu. 4Tawana ki ragidai motamotaPoru idaiya inako mebu kekekeke painipupu ki emupuka mu mubo mubo tagamawa ke; “Apunu yau ka baninaunuma apunai berokoi mosi. E egi supu eba powenaki pokere bimbinai karako e bameya bauwena yau kena.”5 Ko Poru e idai wiruwirukupupu manako motamota kimata yabeya supu urabu poyo ko Poru e eya makaraimo eba wainapupu. 6 Iyapana wainamupu da e idai kiwaunitau kawayayagisi manako e gwairipoto poyagisi kipokere mu e empamawa idiwa da rowarowa kawaya. Kogwedemo inako ebawenawena ki pokeremu babatagubu,manako tagubu ke; “Akae, e ka eba naunuma apunai ko eka bani daisusu kerarai ki kawai mosi bauwena yau kena.”

7Tawana ki baigibi mu kaiwawo-maga si ka Pubirasi koe tawai ka bamanugutau eba uwama. E nu nene wagubuwaranibu e tawaiya kaigibi manako nu mara apeya eyakae mete ika idiweya. 8 E mamai ka sigirawena nitetewenamidi muya kawaya mara-mara kebari kawareya menaukwarawa ki pokere Poru kanibu e idai e kawareyatapu Mamanuga God bameya guriguri-wena manako ki

Bususu 28:9 153 Bususu 28:15makeya ka apunu ki garugaru mena iyawena. 9 E iyawenasisiyai ki garugaru mena kawayawena kayawena iyapanawainamupu ki pokere tawana ki sigira ragidai kudubaPoru bameya bautagubu manako e ubupu mu guriguri-tapu da mu kuduba iyatagubu gawarara.

10-11 Iyapana ki nu puyo ropani kawaya negemupuman-ako nu ika idiweya da siragamu apeya eyaka kewowenaeweya ka nu waka mosi natere Arekisanda were bauwenaki kawareya yampi kaigibi. Waka ki mu si ‘Daisusu Na-suruwa’ simupu ki ororeya mena ika bauwena ko nusurumarai ki pokere ika uburawa. Nu waka ki kawareyayameya ka tawana ki ragidai bautagubu nu yawata ma-surai bani gwedegwede kuduba ki mete negemupu de-nenuguwena.

Nu tawana Marota kamadimpi natere Roumi baigibi12 Nu waka ki kawareya kaigibi kaiweya idiweya da

natere Sirakusi baigibi ka nu mara apeya eyaka ika idi-weya, 13 manako ade kaigibi kaiweya idiweya da natereRegiyamu baigibi. Nu ukwampi nawaru puruwena kanusuru mo nu kaigemeya deneya bauwena ki pokere nugarugaru mena kaigibi kaiweya idiweya da mara apeyakewo-wena ka nu natere Puteriyo baigibi. 14 Ika baigibika nu Iyesu sumapiyamu ragidai dai ika bananatampimanako nu pura eyaka mena mu mete ika idiweya dakamadimpi ade kimpi ubumpi natere kawaya Roumi kai-gibi. 15 Nu kaigibi yameya ka Iyesu iyapanaiyoma ikaidiwa nu sisiyanugawainamupumanakomu dai kebompuapunu Apiyasi e gimarai wateya ika banananimpu kodai kebompu ‘Bareki Apeya Eyaka’ ubumu ki wateya ikabanananimpu. Poru mu emitapu ka e rabineya kasiyarawainapupumanako eMamanugaGodbameyaparauwena.

Bususu 28:16 154 Bususu 28:2116 Nu natere Roumi baigibi ka piyara ragidai mu

kawaimaga wagubu da Poru tawamo e ebomena tondanaki baganai. Ko e piyara apunai eyaka mena Poru ekwayubai ika mete idiwana ki nana wagubu.

Poru natere Roumi rabineya tondawa17 Mara apeya eyaka kewowena eweya ka Poru ubupu

Diyu ragidai mu kawakawaimuguma ika idiwa ki mubibimaga tonopupu. Mu bautagubumanako emu tadebu,wagubu ke;

“Kowaniyoma, tawana Isiraero ragidai; Nuiyapananuguma bo nu bususunuga ki ripakwarak-waranuguma nu negemupu ki mo nau eba giripuwani bosibuwani siyasiya. Ko Diyu ragidai natere Diyerusaremurabineya nau wadisinimpu tawana Roumi piyarai muidamaga rabineya nau tamusinimpu, 18 manako piyararagidai ki nau manu-sinimawa emisinimawa. Nau paeremo kwaesugubena ki gwawai posugubena ki ka baganai komu nau paereni kerarai inako mo eba bananamupu. 19KoDiyu ragidai nau bodasinimupu ki pokere nau yawatanimo pa mena. Nau tawana Roumi kaiwawonuga kawaiSita e yabareya uburana ki nana suwagu-buwani. Ko naukaiwawo Sita e yabareya uburani ki ka nau iyapanani-yoma mu midimaga eba pasurani bo e yabareya mumo eba tadeyani siyasiya. Pa mena. 20 Ko nau yona kipokaiya karako wi nene suwagubuwani baigubu da nuyona ki kawareya iwagamu. Nu Isiraero ragidai nu IyaNegeyana Apunai bauwagana nawanai idiwei e sisiyainau suwegekeya ki pokere ki gwawai ka mu ubumpu naudiburasinimpu.”

21 Poru inako wagubu manako iyapana ki denai esimupu, tagubu ke; “Tawana Diyudiya ragidai kau sisiyagimo oka pokaiya eba kabuwanimpu ade nu kowanuguma

Bususu 28:22 155 Bususu 28:26-27natere Diyerusaremu were bautagubu nu mete yewe idi-wei ki mu kau sisiyagi mo eba tagubu ade kau sigi berokoimo eba tagubu nu waina-mipi. 22Ko nu katainugu da iya-pana tawana tawana kuduba kau sumagi sumanugei kimusiyamu siyasiya ki pokerenunuwanugukaukaubonuwagida nu suma ki kerarai naigida mena wainapamu.” 23Muinako tagubu manako yona ki mara mosi ade tagamana kinana tagubu kayatagubu.

Mara tagubu ki bauwena ka iyapana ropani kawayaapunuPoru tondawa tawai ki bautagubumanakodidiburumena ka Poru ubupu Mamanuga God e gari rabineya ekasiyarai pokaiya badidi maba kaiwana idiwana ki sisiyaimu tadeyawa tondawa kaniyawa da kemorawena. Ma-manuga God e bonanai wainapamawa tagamawa ragidaioka tampu ade oragai apunai Mosisi gora tapu ki e meteiyabapiyawa manako iyapana ki mu notamaga wirawa-gana da mu Iyesu sumapamana ki nana ka e oka kikawareya mu tadebu, wagubu ke; “Nu Iya NegeyanaApunai Keriso ki nawanai nu idiweya ki ka apunu Iyesubauwena ki kei.”

24 Iyapana dai e yonai ki wainamupu sumamupu kodai e yonai ki kwenu-mupu. 25 Mu mubo mubo yonadeni deni tagamawa tawa ki kamadamana kwaetagamawamibai ka Poru yona siyarai wagubu ke; “Mamanuga God eKeyai Tanai Bagi Kawaya kawapu oragai apunai Aisaiya eumuneya nu ripakwarakwaranuguma yona mibai kawayamu tadebu. E wagubu ke;26-27 ‘Kau kayanuwagi iyapana yau tade, nuwagi ke;Wi wenaguga wi wiga bodamupu.Wi yabuga wi wiga kenemupu.Wi rabinagau wi wiga gudu uma-mupu.Ki pokere wainapiyoi, wainapiyoi, ko wi mibai eba waina-

pumuri.

Bususu 28:28 156 Bususu 28:31Yabu tamiyoi, yabu tamiyoi, ko wi mibai eba empumuri.Wi empamana eba wainapiyamu.Wi wainapamana eba wainapiyamu.Wi kataigamana mete eba waina-piyamu.Wi ki wainampena ki ka wi mibai mete bananampena,manako wi notaga wirawagubena wi Mamaga God nau

bamaneya da nau wi iya negebena.’ ”28 Apunu Poru oragai apunai Aisaiya e okai kawareya

inako wagubu manako yona siyarai mu tadebu, wagubuke; “Nau karako yona matarau wi nidiyani waina-pumuri; Mamanuga God iya waunai wi negeyana ki yonaiwi tagararamupu, ki pokere e karako yona ki tawanakwaiyanai ragidai mu bama-mugu tonopupu da mu ubu-moto yona ki yadini sumapomoto.

29-30 Apunu Poru kwamura apeya e ebo mena tawa kirabineya tondawa ko e tawa ki denai bowamadai dai metetarawa. Iyapana e bameya daiyo bautagamawa ki ka emu diriwamaga kwaewagawa. 31 Nu Mamanuga God egari rabineya e kasiyarai pokaiya badidi maba kaiwanaidiwana ki sisiyai e wagawa tondawa ade nu KaiwawonugaIyesu Keriso e yonai kuduba ki e iyapana mete tadeyawakabukabuwa tondawa. E kudu pa mena yona kasiyaraikawaya wagawa ko iyapana e yonai mo eba bodapamawa.

Ika kewowena.

157IYA YONAI

The New Testament in the Umanakaina Language of Papua NewGuinea

Nupela Testamen long tokples Umanakaina long NiuginiCopyright © 1999 The Bible Society of Papua New GuineaLanguage: UmanakainaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-10-23UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 3 Jul 2018 from source files dated 14 Jun201892bb28a8-6181-5bd4-a67f-1906ab635008