buku sumber sains sukan t4

7/28/2019 Buku Sumber Sains sukan T4

1/140


2/140

KATA PENGANTAR

Sains Sukan ialah satu bidang ilmu pengetahuan yang menekankan gerak lakumanusia dalam sukan untuk meningkatkan prestasi lakuan motor manusia ketahap yang optimum. Bidang ini wujud selari dengan perkembangan teknologimoden dalam sukan serta kehidupan harian manusia.

Dalam KBSM, mata pelajaran Sains Sukan ialah mata pelajaran elektif bagimurid Tingkatan 4 dan 5. Mata pelajaran ini bertujuan untuk melahirkan muridyang menguasai pengetahuan, kemahiran dan pengalaman asas sains sukanmelalui amalan teori dan praktis dalam bidang sukan serta memupuk danmeningkatkan penghayatan nilai sebagai persediaan di bidang kerjaya.

Bagi melaksanakan kurikulum Sains Sukan secara berkesan, PusatPerkembangan Kurikulum telah menghasilkan Buku Sumber Sains Sukandaripada membantu guru dalam pengajaran dan pembelajaran. Selain daripadamenggunakan buku sumber ini, guru digalakkan mengakses maklumattambahan daripada sumber-sumber lain. Guru seharusnya mempelbagaikanstrategi pengajaran dan pembelajaran yang lebih berpusatkan murid untukmenjadikan pengajaran dan pembelajaran lebih menarik dan berkesan.

Pelbagai pihak telah memberikan sumbangan masa, tenaga dan hasil fikiranuntuk menyempurnakan buku sumber ini. Pusat Perkembangan Kurikulum inginmerakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih kepada semua pihakyang terlibat.

(Dr. SHARIFAH MAIMUNAH SYED ZIN)PengarahPusat Perkembangan KurikulumKementerian Pendidikan Malaysia


3/140

KANDUNGAN

Muka surat Kata Pengantar Tunjang 1 PENGENALAN SAINS SUKAN

Konsep 1Sejarah Perkembangan 7Pengurusan Sukan 13Psikologi Sukan 31

Tunjang 2 ANATOMI DAN FISIOLOGIPengenalan Anatomi dan Fisiologi 41Sistem Rangka 48Sistem Otot Rangka 61Sistem Saraf 71Sistem Tenaga 77

Tunjang 3 PERSEDIAAN FIZIKALPengenalan Kecergasan 81Prinsip Latihan Fizikal 85Kaedah Latihan Fizikal 86Pemakanan Sukan 95

Tunjang 4 LAKUAN MOTOR DAN BIOMEKANIK Asas Kawalan Motor 112Perkembangan Motor 120Pembelajaran Kemahiran Motor 125Asas Biomekanik 130


4/140

BUKU SUMBERSAINS SUKAN

1

TUNJANG 1 :PENGENALAN SAINS SUKAN

Unit 1 Konsep1.1 Definisi Sains Sukan

Sains Sukan ialah satu kajian yang sistematik yang membabitkan sainsdalam sukan. Ia melibatkan perubatan fisioterapi, pemakanan,biokimia, anatomi, fisiologi, psikologi sosio dan biomekanik.

1.2 Kepentingan Sukan

Sains Sukan adalah penting dari aspek prestasi sukan, kesihatan,

rekreasi, ekonomi dan kerjaya.

1.2.1 Prestasi Sukan

Pengetahuan tentang sains sukan dapat membantu atlit dan jurulatih dalam peningkatan prestasi latihan motor dan programlatihan yang lebih sistematik.

1.2.2 Kesihatan

Atlit mengetahui cara-cara menjalankan aktiviti bersukandengan betul. Pengetahuan ini dapat membantu atlitmeningkatkan tahap kesihatan dan kecergasan menyeluruh danmengelak daripada berlaku kecederaan. Selain itu, atlitmengetahui diet yang sesuai mengikut keperluan sukan masing-masing untuk mengekalkan prestasi.

1.2.3 Rekreasi

Pengetahuan sains sukan bukan sahaja dapat dimanfaatkandalam peningkatan prestasi atlit tetapi juga semasa merekaberekreasi.

1.2.4 Ekonomi

Sains sukan dapat membantu meningkatkan` ekonomi negaradengan adanya tajaan, pelancongan, kajian saintifik danperalatan sukan.


5/140


2

1.2.5 Kerjaya

Perkembangan sukan di tanah air, mewujudkan peluang-peluang kerjaya dalam bidang yang berkaitan dengan

sukan.Kerjaya ini merangkumi jurulatih, pegawai-pegawai sukandan atlit-atlit yang berpengetahuan sains sukan. Peluang-peluang pekerjaan dan pendidikan dalam bidang sukan adalahluas.

1.3 Dasar Sukan Negara

Dasar Sukan Negara merupakan dokumen yang komprehensif ke arahperkembangan, kemajuan dan pembangunan sukan negara.Penggubalannya melibatkan beberapa pihak seperti agensi-agensi

kerajaan dan bukan kerajaan, pertubuhan-pertubuhan sukan rekreasidan kecergasan, majlis-majlis sukan, institusi pengajian tinggi, badan-badan sukarela dan orang perseorangan yang mempunyai kepakarandan kepentingan dalam bidang sukan.

Dasar ini telah digubal pada 20 Januari 1988 dan merupakan satudasar sukan untuk semua. Dasar ini merangkumi sukan untuk semuadan sukan prestasi tinggi atau kecemerlangan.

(a) Sukan Massa ( Sukan untuk semua )

Sukan untuk semua bertujuan untuk pengekalan danpeningkatan tahap kesihatan dan kesejahteraan anggotamasyarakat. Sukan Massa adalah merujuk kepada aktiviti-aktiviti rekreasi fizikal dan sukan yang berlaku secara spontanatau diuruskan dengan tujuan untuk menggalakkan penyertaanyang lebih luas dan bukan semata-mata untuk pertandingan diperingkat kebangsaan atau antarabangsa.

(b) Sukan untuk kecemerlangan

Sukan untuk kecemerlangan adalah sukan pertandingan yangdiuruskan mengikut peraturan dan syarat-syarat Persekutuan-persekutuan Sukan Antarabangsa dan Jawatankuasa Olimpik diperingkat kebangsaan dan antarabangsa bagi menentukanpemenang.


6/140


3

1.3.1 Rasional Dasar Sukan Negara

Rasional dasar ini boleh dikaji dari aspek sumbangan sukankepada individu, masyarakat dan negara.

(a) Peringkat Individu

x Pembentukan sahsiah, kesedaran dalam diri individu danmembangkitkan semangat pertandingan.

x Meningkatkan tahap kesihatan dan kecergasan fizikal.x Memanfaatkan masa senggang.x Mengurangkan tekanan hidup .x Interaksi sosial yang bermakna.x Perkembangan kemahiran-kemahiran asas.

(b) Peringkat Masyarakat

x Menggalakkan pembinaan kualiti fizikal dan moralmasyarakat sesuai dengan aspirasi nasional.

x Mewujudkan suasana yang kondusif untuk pemupukanperhubungan komuniti yang lebih baik dalam pelbagaikumpulan etnik dalam negara.

x Meningkatkan tahap kesihatan komuniti dan produktiviti.x Mencegah jenayah remaja dengan memanfaatkan masa

lapang.

(c) Peringkat Antarabangsa

x Mencapai kecemerlangan di peringkat tertinggi.x Meningkatkan maruah bangsa dan negara di persada sukan

antara bangsa.x Memupuk persahabatan.

1.3.2 Objektif Dasar Sukan Negara

x Membentuk masyarakat yang sihat, berdisiplin dan bersatupadu melalui penyertaan yang meluas dan peluang yanglebih baik dalam sukan di semua peringkat masyarakat.

x Menyediakan peluang-peluang dan kemudahan-kemudahanbagi memenuhi keperluan asasi sosial, psikologi dan fisiologiindividu melalui sukan.

x Membangun dan meningkatkan pengetahuan dan amalansukan bagi kepentingan kebajikan sosial individu dankenikmatan masa senggang di kalangan orang awam.


7/140


4

x Mencapai kecemerlangan dengan semangat kesukananyang tulen di pertandingan peringkat kebangsaan danantarabangsa dengan harapan muhibah dan imej negaradapat dipertingkatkan .

1.3.3 Strategi dan Pelaksanaan Dasar

Kedua-dua bidang sukan iaitu sukan untuk semua dan sukanuntuk kecemerlangan hendaklah dibangunkan serentak.Objektif-objektif dasar ini dapat dicapai dengan memberipenekanan pada aspek-aspek yang berikut :

Perancangan

Pertubuhan-pertubuhan sukan hendaklah mengadakanprogram-program jangka panjang dengan struktur yang baikuntuk pembangunan ahli sukan, jurulatih, pentadbir danpegawai sukan.

Dalam merancang program-program jangka panjang untuksukan prestasi tinggi, perkara-perkara yang berikut perludipertimbangkan:

x Jenis sukan yang lebih maju dari aspek kemudahan danpenyertaan sedia ada.

x Jenis sukan yang sesuai dengan bentuk fizikal masyarakatMalaysia.

Organisasi

Sukan di negara ini dapat dimajukan dengan adanya kerjasamaantara pelbagai badan sukan dengan kerajaan untukmenyelaraskan satu program yang bersepadu. Satu

jawatankuasa tetap hendaklah ditubuhkan untuk menentukanperhubungan yang lebih rapat di kalangan organisasi-organisasitersebut.

Majlis Sukan Negara (MSN) dapat membantu dalammenyediakan jentera ini bagi sukan berprestasi tinggi.Kementerian Belia dan Sukan perlu mewujudkan mekanisma iniuntuk menyelaraskan program sukan massa. Mekanisme iniperlu menggalakkan sukan massa dan aktiviti-aktiviti rekreasiyang berlandaskan konsep MALAYSIA CERGAS di kalanganrakyat Malaysia. MALAYSIA CERGAS merupakan satuprogram yang berdasarkan kepada konsep sukan untuk semua.

Melalui program ini masyarakat mengamalkan gaya hidup yang


8/140


5

aktif melalui penyertaan dalam aktiviti-aktiviti sukan dan rekreasifizikal. Tema ini menekankan kecergasan fizikal dan kesihatanmental ke arah peningkatan produktiviti dan mengukuhkanperhubungan sosial dan perhubungan antara kumpulan etnik.

Kementerian Pendidikan Malaysia pula memainkan peranandengan memperuntukkan masa yang cukup untuk matapelajaran Pendidikan Jasmani dan kokurikulum di sekolah.Selain itu, Bahagian Pendidikan Guru dipertanggungjawabkanmelatih guru-guru yang berkebolehan mengajar mata pelajaranPendidikan Jasmani di maktab-maktab. Di institusi pengajiantinggi, aktiviti-aktiviti sukan juga digalakkan di kalangan siswa.

Majlis Kebajikan dan Sukan Anggota-Anggota Kerajaan(MAKSAK) berperanan mengalak dan menyelaraskan semua

aktiviti sukan di dalam pelbagai perkhidmatan awam. MajlisOlimpik Malaysia (MOM) merupakan badan induk kepadasemua persatuan sukan kebangsaan. Tanggungjawab utamaialah menggalakan sukan di kalangan rakyat untuk pergerakanOlimpik. MOM berkerja rapat dengan MSN dalam hal pemilihandan latihan atlit untuk pertandingan peringkat antarabangsa.

Personel

Badan-badan sukan disemua peringkat hendaklah m elantik

personel bertauliah dan berpengalaman bagi merancang,melaksana dan menilai program sukan.

Kewangan

Yayasan sukan kebangsaan membiayai kegiatan-kegiatansukan berprestasi tinggi dan sukan massa. Sumber kewanganboleh diperolehi daripada kerajaan persekutuan, kerajaannegeri, sektor korporat dan individu. Sumbangan-sumbanganhendaklah dikecualikan dari cukai. Persatuan-persatuanhendaklah mempertingkatkan strategi pemasaran aktivitimereka. Yayasan sukan kebangsaan perlu diwujudkan.

Insentif

Pegawai-pegawai sukan dan ahli-ahli sukan yang mewakilinegara haruslah diberi pengiktirafan dan insentif . Insentif-insentif ini boleh berbentuk biasiswa, penganugerahan, cuti,elaun sara hidup, perlindungan insuran, perbelanjaan untuklatihan dan yuran pendidikan. Selain itu kemasukan atlit ke


9/140


6

pusat pengajian tinggi , adalah berdasarkan syarat akademikyang minimum dalam displin yang dipohon.

KemudahanKementerian Belia dan Sukan akan menyediakan kemudahan-kemudahan sukan massa, sukan berprestasi tinggi dan sukanuntuk golongan istimewa. Organisasi ini juga bertanggungjawabmenyelaras perancangan dan agihan kemudahan sukan.

Di peringkat negeri, kerajaan negeri menyediakan kemudahansukan untuk negeri masing-masing. Sektor-sektor korporat danbadan sukarela juga memainkan peranan melengkapi usaha-usaha kerajaan dalam pembinaan kemudahan-kemudahan

sukan.

Am

Kerajaan haruslah mengurangkan cukai-cukai dan eksais keatas peralatan sukan supaya lebih ramai orang mampumemperolehinya pada harga yang murah. Secara tidaklangsung lebih ramai penduduk negara ini melibatkan diri dalamsukan. Pengusaha-pengusaha tempatan juga bolehmemainkan peranan dalam usaha ini. Mereka digalakkan

menghasilkan peralatan-peralatan sukan .

Di peringkat institusi pendidikan, beberapa buah sekolahditubuhkan khas sebagai pusat kecemerlangan untukmenggalakkan pembangunan beberapa jenis sukan tertentuseperti Sekolah Sukan Bukit Jalil dan Sekolah Sukan Bandar Penawar serta pusat tunas cemerlang di setiap negeri.

Institut Sukan Negara memainkan peranan dalam penyelidikandan pembangunan sukan di negara ini. Kerjasama daripadamedia massa dan pelbagai organisasi diperlukan untukmenyebarkan dapatan penyelidikan dan mempromosikansukan.


10/140


7

1.4 Etika dan Patriotisme dalam Sukan

Setiap individu yang terlibat dalam sukan haruslah mengamalkan etikakesukanan dan menanam semangat patriotisme di dalam sanubari

mereka. Segala tindak-tanduk atlit melambangkan imej negara. Olehitu, atlit dan bakal atlit negara haruslah berdisiplin, bermoralmempunyai perasaan cinta akan negara tanah air. Sikap ini bolehdipamerkan melalui semangat kesukanan semasa bertanding.Mereka haruslah akur pada peraturan dan undang-undangpertandingan. Segala keputusan pertandingan haruslah dihormati dandipatuhi. Atlit haruslah mengelak daripada mengambil tindakan sendiriapabila timbul ketidakpuasan hati di kalangan mereka. Segalamasalah ketidakpuasan hati mereka hendaklah diketengahkan kepadapihak berkenaan untuk dirunding dan diselesaikan secara profesional.

Pegawai sukan juga tidak terlepas daripada etika kesukanan. Pegawaisukan perlu berdisiplin bertanggungjawab amanah serta mempunyainilai-nilai positif.

Penonton juga boleh mempamerkan semangat patriotisme terhadapnegara dengan memberi sokongan kepada atlit berlandaskan etikakesukanan.

Slogan-slogan seperti MALAYSIA BOLEH dan SUKAN UNTUKNEGARA telah menanamkan dan meningkatkan semangat patriotismedi kalangan atlit dan masyarakat.

2. SEJARAH PERKEMBANGAN SAINS SUKAN

2.1 Sejarah Perkembangan Sains Sukan

Sejarah perkembangan sains sukan di negara kita secarakhususnya adalah tidak nyata dan tersurat. Namun demikianperkembangan sains sukan adalah bermula dengan matapelajaran Pendidikan Jasmani yang menerapkan unsur-unsur sains dalam pengajaran dan pembelajaran. Tujuankecemerlangan sukan telah memusatkan sains sukan sebagaisatu disiplin ilmu.

Perkembangan sejarah sukan dan sains sukan bolehdibahagikan kepada tiga peringkat.

(i) Peringkat Awalan

Aktiviti sukan telah dikesan sejak zaman tamadunYunani, Rom, China dan Islam. Pada kurun ke-18,


11/140


8

semua lapisan masyarakat secara menyeluruh telahmelibatkan diri dalam sukan. Ini adalah berpunca daritiga peristiwa penting yang telah berlaku antara tahun1762 hingga 1789.

1762 Jean Jacques Rousseau telah menerbitkan bukuEmile di mana beliau menggalakkan setiapindividu melibatkan diri dalam sukan kerana aksidan pergerakan sukan adalah satu bentuk aktivitiyang ideal dan memanfaatkan kepada manusia.

1777 Era perindustrian bemula dengan penciptaan enjinstim oleh James Watt. Masa pekerjaan bertambahdan ini menyebabkan ramai orang tidak ada masauntuk rekreasi.

1789 Rusuhan dan penaklukan penjara Bastile,Perancis telah memulakan Revolusi Perancis dimana pembahagian masyarakat mengikut kelas(golongan bangsawan dan petani) telahdihapuskan.

Pada kurun ke-18, banyak aktiviti sukan seperti tenis,lumba kuda dan lawan pedang adalah terhad kepadagolongan atasan sahaja.

Hasil dari buku Emile oleh Rousseau, satu kajian telahdijalankan di Amerika Syarikat pada tahun 1970an dandidapati 10% daripada jumlah penduduk negara tersebutgemar berjogging.

Perkembangan masyarakat moden terutamanya dalamnegara-negara Barat dapat dilihat dengan perjuanganuntuk melibatkan semua lapisan masyarakat dalamaktiviti sukan. Pada awal dan pentengahan abad ke-20,mata pelajaran Pendidikan Jasmani telah dimasukkandalam kurikulum sekolah Amerika Syarikat dan England.Pada masa itu, penglibatan sukan adalah cenderungkepada kaum lelaki sahaja. Kebanyakan aktivitiberbentuk ketenteraan.


12/140


9

(ii) Peringkat Pertengahan

Unsur-unsur sains sukan telah mula diperkenalkansecara tidak langsung pada akhir kurun ke-19 dan awal

kurun ke-20 di mana pergerakan manusia dan aktivitisukan dianalisiskan. Pada tahun 1878, EdwardMuybridge telah mencipta kaedah penggambaran aksiberjalan dan larian manusia dan kuda. H. Piper (1907)seorang bangsa German telah menggunakanelektromiogram (EMG) untuk mengukur impuls elektrikyang dihasilkan oleh otot manusia semasa pergerakan.Kaedah ini telah digunakan dalam aksi sukan pada tahun1970an dan 1980an.

Pada pertengahan abad ke-20, kajian-kajian sains

berkaitan dengan sukan seperti antropometri, biologi,biomekanik, fisiologi dan sosiologi mula berkembangdengan pesat. Hasil kajian dan sumbangan saintis-saintis sukan telah dibukukan dan dijilidkan dalam jurnal.

(iii) Peringkat Terkini

Pada masa kini terdapat ramai saintis sukan yang terlibatdalam penyelidikan sukan. Mereka menggunakankaedah-kaedah dan alatan-alatan yang canggih dan

berteknologi tinggi. Ini terbukti dengan kehadiran lebih2000 saintis sukan semasa Kongres Sains Sukan duniaanjuran Majlis Olimpik Antarabangsa (IOC) kali ketiga di

Atlanta, Amerika Syarikat pada tahun 1995.

Penyelidikan sains sukan pada mulanya berlandaskankepada pendidikan jasmani (1950an) dan kemudianberkembang menjadi satu disiplin tersendiri pada akhir 1960an dan awal 1970an. Pakar-pakar disiplin sainsyang lain menyumbang dalam kajian dan penyelidikandalam sukan. Contohnya M.R. Yeadon (1993) seorangpakar matematik mengkaji aksi kuang hadapan dankuang belakang dalam gimnastik dan merumuskanpersamaan-persamaan matematik terhadap aksitersebut.

Kajian-kajian saintifik dalam sukan telah menghasilkanatlit bertaraf dunia di negara Asia. Penemuan servissepak kuda dalam sepak takraw telah dikaji oleh saintissukan negara Thailand. Hasil kajian ini didapati berkesandan menjadi popular di kalangan atlit negara lain.


13/140


10

Atlit negara China juga telah menunjukkan prestasicemerlang dalam beberapa acara sukan khususnyagimnastik, renang dan terjun. Elemen-elemen sainssukan diberi tumpuan dalam pendidikan dan diterapkan

dalam melatih atlit-atlit sukan. Saintis sukan di negaraChina juga banyak menjalankan kajian untukmeningkatkan kualiti sukan negara.

Penyelidik sukan di negara Korea telah merekaciptakasut memanah yang dapat membantu meningkatkanprestasi sukan ini. Kasut ini telah mendapat pengiktirafanperingkat antarabangsa.

Para saintis sukan pula mula meluaskan bidang kajianmereka kepada pergerakan yang tidak berkaitan dengan

sukan seperti rehabilitasi anggota akibat penyakit ataukemalangan terhadap aksi anggota tiruan (prostetik).

Kajian-kajian sains sukan pada masa kini berbentukpendekatan gabungan disiplin-disiplin sains yang lain(multidisciplinary approach). Contohnya, kajianmeningkatkan prestasi atlit supaya memuncak padamasa yang tepat melibatkan kepakaran fisiologi, biokimia,psikologi, antropometri dan biomekanik.

Perkembangan Sains Sukan di Malaysia

Pada tahun 1968, Majlis Sukan Sekolah-sekolah Malaysia telahditubuhkan untuk menganjur dan melaksanakan programpembangunan sukan sekolah-sekolah di Malaysia. Dasar Pelajaran Kebangsaan telah dibentuk dan ia menekankandomain psikomotor, kognitif dan afektif. Pada tahun 1972,kemudahan infrastruktur dan tenaga pengajar telah dimajukanbersama.

Di peringkat institusi pengajian tinggi, Universiti Malaya telahmemasukkan pendidikan jasmani dalam kursus diplomapendidikan pada tahun 1977. Universiti Putra Malaysia,Serdang telah memulakan pengambilan siswazah untukprogram Ijazah Sarjana Muda (Pendidikan Jasmani).Pengambilan pertama dimulakan dengan guru-guru terlatihseramai 20 orang. Pada tahun 1996, program sarjana sainssukan ditawarkan.

Universiti Malaya memulakan Ijazah Sarjana Muda Sains Sukanpada tahun 1995 dan diikuti Institut Teknologi MARA yang kini


14/140


11

dikenali sebagai Universiti Teknologi MARA yang menawarkandiploma sains sukan.

Institut Sukan Negara (ISN) yang mula beroperasi di Stadium

Jalan Raja Muda, Kampong Baru dikenali sebagai Klinik SukanNegara sebelum berpindah ke bangunan baru di KompleksSukan Negara. Penyelidikan-penyelidikan dalam bidang sainssukan dikendalikan bagi tujuan persediaan atlit negara.

Persatuan Pendidikan Jasmani Malaysia (PPJM) ialah sebuahbadan sukarela yang mempunyai ahli terdiri daripada guru-guru,pensyarah-pensyarah atau tenaga pengajar mata pelajaranpendidikan jasmani, jurulatih dan individu yang berminat dalampembangunan dan pendidikan sukan. Badan ini telahmenganjurkan seminar-seminar sains sukan pada peringkat

kebangsaan dan antarabangsa. Pada tahun 1997, namanyaditukarkan kepada Persatuan Pendidikan Jasmani, Sains Sukandan Kecergasan Malaysia (PPJSKM) untuk mencerminkan satubadan yang lebih luas bidangnya. Selain badan ini, terdapatbahagian-bahagian bukan kerajaan yang aktif mempromosikanpelbagai aspek sains sukan.

Pada tahun 2000, Kementerian Pendidikan Malaysiamemperkenalkan mata pelajaran sains sukan sebagai satu matapelajaran elektif wajib untuk pelajar-pelajar Tingkatan 4 diSekolah Sukan Bukit Jalil, Kuala Lumpur dan Sekolah Sukan

Bandar Penawar, Johor Bahru. Mata pelajaran ini akandijadikan satu mata pelajaran peperiksaan SPM pada tahun2001.

2.2 Skim Persijilan Kejurulatihan Sukan Kebangsaan

Pada 14 Januari 1985, Majlis Sukan Negara (MSN) telahmenganjurkan Simposium Kejurulatihan Kebangsaan dan hasildaripada simposium itu, para peserta telah mengesyorkan agar sistem kejurulatihan diperkembangkan. Sebuah LembagaKejurulatihan Kebangsaan telah ditubuhkan untuk bekerjasamadengan Badan-Badan Sukan Kebangsaan.

Ekoran daripada simposium itu, sebuah Lembaga KejurulatihanKebangsaan telah diwujudkan oleh MSN. Bidang tugasLembaga ini ialah :

(a) Mewujudkan skim pensijilan kejurulatihan kebangsaan.(b) Menyusun dan menggubal kurikulum kejurulatihan.


15/140


12

(c) Bertindak sebagai penyelaras dalam semua kegiatankejurulatihan di antara Persatuan Sukan Kebangsaanyang mengawal sukan.

(d) Melaksanakan apa-apa tugas dari masa ke semasa

berhubung dengan kejurulatihan yang diarah olehMenteri Belia dan Sukan.

Jawatankuasa Perkembangan Kurikulum telah diwujudkan bagimenggubal kurikulum sains sukan dan bidang pengkhususansukan serta praktikal di bawah Skim Pensijilan KejurulatihanKebangsaan.

Skim Pensijilan Kejurulatihan adalah satu programpembangunan dan pendidikan jurulatih yang seragam danberterusan terbahagi kepada tiga komponen iaitu:

1. Sains sukan prinsip-prinsip am kejurulatihandan sumber manusia

2. Pengkhususan sukan kemahiran, teknik dan s trategikhusus kepada sukan-sukantertentu.

3. Praktikal amalan kejurulatihan

Objektif skim ini adalah untuk :

(a) Melatih, melengkap dan meningkatkan pengetahuan jurulatih dalam bidang sains s ukan, pengkhususan sukandan praktikal dengan tujuan dapat memajukan lagiprestasi serta pencapaian atlit kebangsaan.

(b) Mewujudkan satu program yang sistematik untukmenambah bilangan jurulatih dan menyediakan peluangkepada jurulatih meningkatkan pengetahuan dalambidang kejurulatihan.

(c) Mewujudkan satu sistem dan pendekatan yangprofesional serta saintifik dalam bidang kejurulatihan kearah memajukan sukan negara.

(d) Menyelaras dan melaksanakan semua program danaktiviti pensijilan kejurulatihan di semua peringkat.

Pihak yang menyediakan kandungan komponen berikut ialah

(a) Sains sukan oleh Lembaga Kejurulatihan Kebangsaan.(b) Pengkhususan sukan dan praktikal oleh Persatuan

Sukan Kebangsaan yang berkenaan mengikut garispanduan yang diberikan oleh Lembaga KejurulatihanKebangsaan.


16/140


13

2.3 Pengajian Sains Sukan di Institut Pengajian Tinggi Malaysia

Institusi pengajian tinggi di Malaysia seperti Universiti Malaya,Universiti Putra Malaysia, Universiti Pendidikan Sultan Idris,

Universiti Teknologi Malaysia dan Universiti Teknologi MARAmenawarkan program sains sukan di peringkat diploma, sarjanamuda, sarjana dan kedoktoran.

Para graduan dari program ini boleh berkhidmat di agensi-agensi kerajaan atau swasta sebagai jurulatih, fisioterapis,pendidik, pengurus kedai sukan, pentadbir kelab sukan dankecergasan, pengulas sukan, saintis sukan dan sebagainya.

3. PENGURUSAN SUKAN

3.1 Pengenalan

Pengurusan bermaksud bekerja melalui orang lain untukmenyelesaikan sesuatu tugasan yang dapat membantu organisasimencapai objektifnya.

Sukan boleh disamakan dengan sesuatu aktiviti yang menyeronokkan.Ia juga merupakan sebahagian daripada kerja profesional yang perludibayar.

Synder dan Spreitzer(1989), menyatakan sukan bermaksud aktivitiyang dipertandingkan mengikut peraturan dan undang-undang yangtelah ditetapkan oleh badan sukan tersebut.

Sukan merupakan suatu aktiviti yang boleh memberi keseronokan,kemewahan dan kebanggaan kepada setiap individu yangmenceburkan diri ke dalamnya.

Pengurusan sukan wujud dalam dua bentuk.Pertama, pengurusan sukan adalah satu bidang usaha profesional dimana wujud pelbagai karier pengurusan yang berkaitan dengan sukan.Kedua, pengurusan sukan merupakan satu program persediaanakademik profesional yang ditawarkan ke institusi pengajian tinggisebagai suatu bidang yang wajib.

Definisi Pengurusan Sukan

Kelly, Blanton dan Bertel (1990) mendefinisikan pengurusan sukansebagai Sebarang gabungan kemahiran-kemahiran berkaitan denganperancangan, pengelolaan, pengarahan, pengawalan, pengurusanbajet, kepemimpinan dan penilaian dalam kontek sesebuah organisasi


17/140


14

atau jabatan di mana produk atau perkhidmatan berkaitan dengansukan.

Fungsi pengurusan sukan

Di antara fungsi pengurusan sukan ialah :-1. merancang2. menyediakan bajet3. mengawal4. mengarah5. mengelola6. menyediakan jadual pertandingan7. membuat keputusan8. menilai

Terdapat tiga elemen utama yang dapat menentukan kejayaan dalamsesebuah pengurusan sukan iaitu:-a. persediaan profesionalb. sikap profesionalc. perkembangan profesional

Jika ketiga-tiga elemen ini dapat dikuasai oleh seseorang pengurus itumaka kemajuan pengurusan sukan akan memperolehi kecemerlangandan kegemilangan.

3.2 Sistem Pertandingan

Sesuatu kejohanan atau pertandingan tidak semestinya dikelolakandengan cara yang sama. Terdapat pelbagai sistem pertandinganuntuk mengelolakan sesuatu pertandingan. Terdapat dua carapertandingan bagi menguji kemajuan individu :

(a) Pertandingan melawan pencapaian individu dengan skor yangterdahulu atau melawan skor purata.

(b) Pertandingan melawan individu lain.

Pertandingan adalah satu pelan penyertaan yang dirancang bertujuanuntuk memilih pemenang di samping menghayati semangatkesukanan. Pihak yang mengelolakan pertandingan perlulahmengenal pasti dan mendapatkan maklumat tertentu untukmemudahkan perancangan dan persediaan. Antara perkara yangperlu diberi perhatian ialah :

x Jenis pertandinganx Masa yang diperlukanx Alatan dan kemudahan yang adax

Agihan perlawanan yang adil


18/140


15

x Pegawai dan petugas-petugas yang diperlukanx Kewanganx Bilangan penyertaan undang-undang dan peraturan pertandinganx Penentuan pemenang dan pemain yang sah

Terdapat banyak jenis dan bentuk pertandingan yang boleh digunakandalam sesuatu kejohanan mengikut kesesuaian sesuatu jenis sukan.Sistem pertandingan yang lazim dipraktikkan di negara ini ialah:

Pertandingan berbentuk kejohananPertandingan liga (liga satu pusingan, 2 kumpulan, 3 kumpulan dan4 kumpulan)Pertandingan kalah matiPertandingan cabar mencabar

3.2.1 Pertandingan berbentuk kejohanan

Pertandingan berbentuk ini membolehkan peserta bertandingdalam beberapa acara yang berlainan berlandaskan kepadaundang-undang dan peraturan pertandingan yang ada.Pertandingan ini boleh dikelolakan selama sehari atau beberapahari. Atur cara yang lengkap disediakan lebih awal denganmenetapkan masa sesuatu acara yang dipertandingkan. Antara

jenis sukan yang sesuai dengan pertandingan bentuk ini sepertiolahraga, renang dan gimnastik.

3.2.2 Sistem Liga(Mengikut Peraturan Am Pertandingan MSSM)

Pertandingan liga memberi peluang kepada penyertaanmaksimum dan ia dibahagikan kepada liga satu pusingan, liga 2pusingan dan separa liga. Jika peserta atau pasukanmenentang setiap lawannya sekali sahaja, pertandingan itudikenali dengan liga satu pusingan. Jika peserta atau pasukanmenentang setiap lawannya sebanyak 2 kali, pertandingan itudikenali dengan liga dua pusingan.

Jika peserta dibahagikan kepada beberapa kumpulan,pertandingan itu dikenali sebagai separa liga.

Contoh bilangan perlawanan

Formula mengira bilangan perlawanan bagi sesuatupertandingan liga ialah :


19/140


16

N(N-1) di mana N = jumlah pasukan yang2 mengambil bahagian

Contohnya : 6 pasukan mengambil bahagian

N (N-1) = 6 (6-1)2 2

= 6x52

= 302

= 15 perlawanan

atau

Tulis angka 1, 2, 3, 4, 5, 6,Potongkan angka tertinggi iaitu 6Campurkan kesemua nombor tersebutJumlah yang diperolehi ialah 15Ini bermakna jika 6 pasukan yang mengambilbahagian dalam kejohanan, jumlah perlawanan yangperlu disusun ialah 15 .

Contoh penyusunan pertandingan liga

Formula untuk menyusun jadual pertandingan liga ialahangka 1 dikekalkan kedudukannya, manakala angka-angka lain akan beralih mengikut pusingan jam atausebaliknya.

Contoh:

atau1 lawan 26 lawan 35 lawan 4

1 6 5lwn lwn lwn

2 3 4


20/140


21/140


18

Contoh Separa liga :

(a) Liga 4 KumpulanPusingan pertama (12 pasukan atau lebih)

Johan, Naib Johan, Tempat Ketiga dan Keempat dalampertandingan tahun lalu akan ditempatkan dalamkumpulan seperti berikut :-

Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan C Kumpulan D

1. Johan

2. Undi3. Undi4. Undi

1. Naib Johan


1 . Ketiga


1. Keempat


Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidakmengambil bahagian, maka pasukan terbaik berikutnyahendaklah dipertimbangkan kedudukannya.

Pusingan kedua ( suku akhir )

Pemenang 1 dan Pemenang 2 dalam setiap kumpulanakan masuk ke pusingan suku akhir dan pertandinganakan dijalankan secara kalah mati.

Perlawanan adalah ditetapkan sebagaimana berikut :

i. Undian bagi 4 pasukan Pemenang PertamaKUMPULAN akan didahulukan untukditempatkan di Kedudukan 1, 3, 5 dan 7.

ii. Undian bagi 2 Pasukan Pemenang KeduaKUMPULAN untuk ditempatkan di kedudukan 2atau 4, jika Pasukan Pemenang PertamaKUMPULANnya telah diundi dan ditempatkan dikedudukan 5 atau 7. Manakala 2 PasukanPemenang Kedua yang lain akan diundi jugauntuk ditempatkan di kedudukan 6 atau 8.

iii . Pasukan-pasukan yang menang padaperlawanan separuh akhir akan memasukiperlawanan akhir bagi menentukan Johan dan


22/140


19

Naib Johan, sementara pasukan-pasukan yangkalah akan bermain untuk menentukan tempatKetiga dan Keempat.

1

2

3

4

56

7

8

(b) Liga 3 kumpulan

Pusingan pertama (9 hingga 11 pasukan)

Johan, Naib Johan dan Tempat Ketiga dalampertandingan tahun lalu akan ditempatkan dalamkumpulan seperti berikut :

Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan C

1. Johan2. Undi3. Undi

1. Naib Johan2. Undi3. Undi

1 . Ketiga2. Undi3. Undi

Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidakmengambil bahagian maka pasukan terbaik berikutnyahendaklah dipertimbangkan kedudukannya.

Pusingan kedua

i. Johan dan Naib Johan setiap kumpulan akanditempatkan ke dalam kumpulan X dan Y denganmengadakan undian.

Suku Akhir Separuh Akhir Akhir

Johan


23/140


20

ii. Undian akan dibuat selepas sahaja tamatpusingan pertama.

iii . Dari 3 Johan kumpulan, satu akan ditempatkandalam Kumpulan X dan dua ditempatkan dalamKumpulan Y.

iv. Naib Johan setiap kumpulan akan ditempatkan dikumpulan lain dari Johan kumpulannya.

Contoh:

Kumpulan X Kumpulan YJohan B

Naib Johan A

Naib Johan C

Johan A

Johan C

Naib Johan B

Pusingan akhir

x Pemenang pertama dalam Kumpulan X lawanpemenang pertama Kumpulan Y untuk tentukankedudukan Johan dan Naib Johan.

x Pemenang kedua Kumpulan X lawan pemenangkedua Kumpulan Y untuk menentukan tempat ke-3dan ke-4.

(c) Liga 2 kumpulan

Pusingan pertama (6 hingga 8 pasukan)

Johan dan Tempat Keempat dalam pertandingan tahunlalu akan ditempatkan dalam Kumpulan A dan naib johanserta tempat ketiga ditempatkan dalam Kumpulan B.

Kumpulan A Kumpulan B

1. Johan2 . Tempat ke-43. Undi4. Undi

1 . Naib Johan2 . Tempat ke-33. Undi4. Undi


24/140


21

Sekiranya pasukan yang diutamakan (seeded) tidakmengambil bahagian maka pasukan terbaik berikutnyahendaklah dipertimbangkan kedudukannya.Pusingan kedua

Pemenang 1 Kump.A(Kumpulan X)Pemenang 2 Kump.B

Pemenang 1 Kump.B(Kumpulan Y)Pemenang 2 Kump.A

x Pasukan dalam kumpulan X dan Y akan bermainsecara kalahmati.

Pusingan akhir

x Pemenang kumpulan X akan melawan pemenangkumpulan Y untuk menentukan Johan dan Naib

johan.x Kalah kumpulan X akan melawan kalah kumpulan

Y untuk menentukan tempat ketiga dan keempat.

(d) Liga 1 kumpulan

Sekirannya lima atau kurang daripada lima pasukan yangbertanding, pertandingan secara liga satu pusingandijalankan.

Pasukan yang mengumpul mata terbanyak dikira sebagai johan.

Lazimnya pertandingan cara liga satu pusingan diadakanapabila :(i) Bilangan pasukan yang kecil(ii) Masa(iii) Sumber kewangan(iv) Kemudahan dan(v) Bilangan pegawai

Separuh Akhir Akhir

Johan


25/140


22

3.2.3 Pertandingan kalah mati

Sistem pertandingan ini menyingkirkan peserta ataupasukan yang kalah. Proses ini akan berterusan sehinggahanya terdapat seorang atau satu pasukan peserta yangtinggal. Terdapat dua variasi pertandingan kalah mati iaitukalah mati sekali dan kalah mati dua kali .

(a) Kalah mati sekali

Pertandingan cara ini paling mudah dan ringkasdikelolakan. Pemenang akan terus bertanding

manakala yang kalah akan tersingkir . Sistem inisangat sesuai dalam mengelolakan pertandingan yangterdapat banyak penyertaan tetapi kekurangan masa,sumber kewangan, tempat, kemudahan, peralatan dansumber manusia. Sistem ini bukan cara yang terbaikuntuk mengukur keupayaan sesuatu pasukan ataupeserta.

(i) Bilangan peserta menunggu/ bye

Bilangan menunggu/ bye dalam sistem per-

tandingan ini boleh dikira dengan menggunakanangka ganda dua iaitu angka 2, 4, 8, 16, 32 danseterusnya.

Contohnya: 14 pasukan bertanding

x Bilangan penyertaan14 pasukan

x Angka pangkat dua yang melebihi bilanganpenyertaan16

x Tolakkan angka pangkat dua dengan bilanganpenyertaan16-14 = 2Hasil tolak adalah bilangan pesertamenunggu/bye

x Peserta menunggu akan disebarkan dengansama banyak di antara kumpulan atas dankumpulan bawah.


26/140


23

x Angka 16 adalah 4 kuasa 2: oleh itu bilanganpusingan ialah 4. Ini bermakna peserta johanakan berlawan sebanyak 4 pusingan.

(ii) Bilangan perlawanan

Bilangan perlawanan yang dijalankan dapat dikiradengan cara menolak angka 1 daripada jumlahpeserta atau pasukan

(iii) Penempatan pilihan atau seeded

Peserta-peserta pilihan hendaklah ditempatkan

secara adil dengan sebarannya yang menyeluruh.Panduan menempatkan peserta pilihan dalampertandingan kalah mati adalah seperti berikut :

x Peserta pilihan sepatutnya ditempatkan secarasimetrikal

x Jika terdapat 2 penanti, satu ditempatkan dibawah sekali dan satu lagi di atas sekali

x Jika terdapat 4 penanti, aturan berikut perludigunakan:

) Penanti pertama ditempatkan di atassekali dalam kumpulan atas.

) Penanti kedua ditempatkan di bawahsekali dalam kumpulan bawah.

) Penanti 4 diletakkan di bawah dalamkumpulan atau dan penanti 3 diletakkandi atas dalam kumpulan bawah ataupenanti 3 dan 4 membuat undianmenentukan kedudukan masing-masing.

(b) Kalah mati dua kali

Pertandingan cara ini memberi peluang kepada setiappeserta bermain sekurang-kurangnya dua kali sebelumtersingkir terus dari pertandingan. Peserta yangmenang di peringkat awal akan memaju ke kanan untukmenjadi johan manakala peserta yang kalahditempatkan ke kiri.


27/140


24

Sekiranya pemenang pertandingan datang darikumpulan yang telah kalah sekali, maka pasukan yangtewas boleh meminta satu lagi perlawanan.

KIRI KANAN

Petunjuk :

------------- Kalah ________ Mati

Contoh Format pertandingan kalah mati 2 kali .

Jika dalam pertandingan ini 2 yang memenangipertandingan akhir, maka 2 akan menyandang JUARA/JOHAN, tetapi jika 1 yang memenangi pertandinganakhir, maka 2 berhak memohon untuk bertandingsemula bagi menentukan JOHAN.

7

1

1

4

8

3

6

8

1

8

1

5

1

1

2

3

4

5

6

7

8

2

3

5

7

2

5

2

1

1


28/140


25

3.2.4 Cabar mencabar (a) Pertandingan Sistem tangga

Dalam sistem ini peserta yang di bawah boleh mencabar dua peserta lain yang berada di atasnya denganmengikut kedudukannya. Keistimewaan bentuk ini ialahsetiap peserta ditempatkan mengikut kebolehan merekadi akhir pertandingan. Sistem ini digunakan dalampertandingan tinju.

Peserta Kedudukan

1

2

3

45

6

7

8

Jika peserta yang mencabar peserta di atas menang,peserta mencabar akan mengambil alih kedudukanpeserta yang dicabar. Peserta dicabar akan turun satutangga ke bawah.

(b) Pertandingan bentuk piramid atau corong.

Pertandingan bentuk ini boleh dijalankan dengan caraberlawan sesama sendiri mengikut tingkatnya padaperingkat awal. Peserta yang berjaya di kalanganmereka akan naik setingkat sehingga ke puncak piramidatau corong.

1

2 3

4 5 6

7 8 9 10

11 12 13 14 15


29/140


30/140


27

Manakala bagi peringkat umur 12 tahun dan ke bawah undang-undang permainan yang diluluskan oleh Jawatankuasa KerjaMSSM dan Jawatankuasa Teknik Permainan MSSM semasaakan menjadi undang-undang rasmi pertandingan.

(ii) Kelayakan

(a) Peserta:

x Pelajar-pelajar yang menghadiri kursus penuh di sekolah-sekolah rendah dan menengah yang berdaftar dan menjadiahli Majlis Sukan Sekolah-sekolah Negeri layak menyertaipertandingan permainan MSSM.

x Pelajar-pelajar yang menunggu keputusan peperiksaan

SPM/SPMV/STPM tidak layak menyertai semuapertandingan MSSM.

x Mereka yang berdaftar dengan sekolah swasta selepasmendapat keputusan SPM/SPMV/STPM layak menyertaipertandingan permainan MSSM dengan syarat sekolahswasta berkenaan bergabung dengan Majlis Sukan Sekolah-sekolah Negeri.

x Pelajar-pelajar yang ditempatkan di Akademi PermainanKebangsaan dan Sekolah Sukan Kementerian PendidikanMalaysia hendaklah mewakili negeri asal tempat iabersekolah di dalam pertandingan MSSM.

x Jika khidmat pelajar berkenaan tidak diperlukan oleh negeriasalnya maka ia dibenarkan bermain dengan negeri laindengan syarat MSS Negeri berkenaan mendapatkankebenaran daripada MSS Negeri asal pemain.

x Pemain yang mewakili MSS Negeri lain tanpa mendapatkebenaran daripada MSS Negeri asalnya tidak dibenarkanbertanding ke Kejohanan MSSM dan tindakan disiplinhendaklah diambil terhadapnya oleh Urusetia MSSM.

x Pemain yang BUKAN warganegara Malaysia dibenarkanmengambil bahagian di peringkat sekolah, daerah dan

negeri sahaja. Kejohanan peringkat MSSM HANYA untukwarganegara Malaysia.

(b) Sekolah

Sekolah-sekolah yang berdaftar dan menjadi ahli gabunganMajlis Sukan Sekolah-Sekolah Negeri layak menyertaipertandingan permainan MSSM.


31/140


28

(c) Negeri

Majlis Sukan Sekolah-sekolah Negeri adalah layak mengambilbahagian dalam pertandingan ini. Setiap negeri hanya berhak

menghantar satu pasukan sahaja mengikut kumpulan umur dalam sesuatu pertandingan melainkan ada sesuatu ketetapankhas.

(iii) Had umur peserta

Had umur peserta-peserta bagi pertandingan permainan MSSMadalah seperti berikut:

x 18 tahun dan ke bawahx 15 tahun dan ke bawahx 12 tahun dan ke bawah

(a) Kiraan umur 18 tahun dan ke bawah, 15 tahun dan ke bawah,12 tahun dan ke bawah adalah pada 1 Januari tahunpertandingan.

(b) Bagi peserta yang terbukti lewat pendaftaran kelahiran padaperingkat umur yang disertainya tidak layak menyertaipertandingan permainan MSSM.

(c) Seseorang peserta dibenarkan menyertai pertandingan dalamsatu kumpulan umur sahaja bagi satu jenis pertandingan dalammasa yang sama.

(d) Selain daripada yang disebutkan seseorang peserta tidakdibenarkan menyertai pertandingan dalam kumpulan umur yanglebih tinggi daripada kumpulan umurnya melainkan ada sesuatuketetapan khas.

(e) Peserta peringkat umur 18 tahun dan ke bawah hendaklahbersedia menunjukkan kad pengenalan jika diminta oleh pihakpengelola pertandingan. Seseorang peserta yang hilang kadpengenalan mesti mempunyai surat pengesahan dengangambar dari Pejabat Pendaftaran (Borang JPN 1/9 atau JPN1/11) dan salinan sijil beranak yang disahkan oleh pengetuasekolah peserta berkenaan.

(f) Peserta peringkat umur 12 tahun dan ke bawah hendaklahmelengkapkan borang pendaftaran pertandingan individubeserta gambar dengan menyertakan salinan sijil beranak yangdisahkan oleh Guru Besar sekolah peserta berkenaan sertaSetiausaha Agung MSS Negeri tersebut.


32/140


29

(iv) Pendaftaran

(a) Setiap MSS Negeri hanya dibenarkan menghantar bilanganpegawai pasukan dan peserta seperti yang ditetapkan.

(b) Pasukan yang ada peserta perempuan mesti ditemani olehseorang Penolong Pengurus atau Jurulatih Wanita.(c) Pendaftaran Pegawai dan peserta dalam borang pendaftaran

yang tertentu hendaklah disampaikan kepada pihakJawatankuasa Pengelola sekurang-kurangnya 10 hari sebelumtarikh pertandingan dimulakan. Sebarang pindaan diborangpendaftaran tersebut hendaklah ditandatangani oleh Yang diPertua/Setiausaha Agung Majlis Sukan Sekolah-Sekolah Negeridengan cop rasmi.

(d) Setiap MSS Negeri dikehendaki menghantar pengerusi teknikpermainan negeri masing-masing ke mesyuarat pengerusi

teknik permainan berkenaan yang diadakan serentak dengankejohanan MSSM.(e) Setiap MSS Negeri dikehendaki menghantar pengadil/hakim

bertauliah yang terdiri daripada Pegawai PerkhidmatanPendidikan sepertimana bilangan yang ditetapkan.

(f) Sekiranya MSS Negeri yang mengelolakan pertandingan MSSMmemerlukan khidmat Pengadil/Hakim selain daripada PegawaiPerkhidmatan Pendidikan, kebenaran daripada Urusetia MSSMhendaklah diperolehi.

(g) Semua Pengurus/Pegawai Pasukan MSS Negeri hendaklahhadir di majlis taklimat yang diadakan oleh Jawatankuasa

Pengelola.

(v) Pakaian

Jika kedua-dua pasukan memakai baju yang sama warnanya, pasukanyang mula-mula tercatat dalam jadual pertandingan hendaklahmenukar warna bajunya. Walau bagaimanapun bagi permainan yangtelah menetapkan warna khusus jersi MSS negeri oleh JawatankuasaTeknik MSSM maka peraturan tersebut hendaklah dipatuhi.

(vi) Bantahan

(a) Bantahan bertulis yang ditandatangani oleh seorang pegawaipasukan berdaftar hendaklah diserahkan kepada SetiausahaJawatankuasa Pengelola Pertandingan atau wakilnya dengandisertakan wang pertaruhan sebanyak RM200.00. Wangtersebut tidak akan dikembalikan jika bantahan yang dibuatditolak.

(b) Tempoh penyerahan Bantahan Rasmi tertakluk kepadaperaturan dan undang-undang permainan / sukan berkenaan.


33/140


30

(c) Jika sesuatu pasukan membuat bantahan, perlawanan merekaselepas itu hendaklah dijalankan dengan keadaan bermaindalam bantahan.

(vii) Lem baga Tatatertib

(a) Lembaga ini terdiri daripada:

x Timbalan Ketua Pengarah Pendidikan Jabatan Sekolah atauwakilnya sebagai pengerusi.

x Pengerusi Jawatankuasa Teknik MSSM atau wakilnya.x Pengarah Bahagian Sekolah atau wakilnya.x Setiausaha Agung MSSM atau wakilnya.x Pengerusi Teknik permainan berkenaan.

(b) Lembaga ini bertangunggungjawab untuk:

x Mengambil tindakan mengenai disiplin murid, guru danpegawai-pegawai kejohanan yang berkenaan bagi perkara-perkara seperti berikut :

Memberi amaranMenggantung penyertaan bagi jangka masa tertentuMenyingkirkan daripada keseluruhan kejohanan

x Menghantar laporan kepada Urusetia MSSM mengenaiperistiwa yang telah berlaku selewat-lewatnya 14 hariselepas tamat kejohanan dan membuat syor atau cadanganmengenai jenis tindakan yang sewajarnya. Kes-kes yanglebih berat yang melibatkan disiplin pegawai hendaklahdilaporkan kepada Jawatankuasa Kerja MSSM untuktindakan selanjutnya.

x Pasukan, pegawai atau peserta yang digantung olehsekolah, MSSD, MSSN atau MSSM hendaklah dilaporkankepada Persatuan permainan negeri atau kebangsaan yangberkenaan.

UNDANG-

UNDANGLEMBAGA

TATATERTIB BANTAHAN

KELAYAKAN PENDAFTARAN

HAD UMUR

PESERTAPAKAIAN

PERATURAN-PERATURAN AMPERTANDINGAN


34/140


31

Unit 4 - Psikologi Sukan

4.1 Asas Psikologi Sukan

4.1.1 Konsep Psikologi SukanDefinisi:

a. PsikologiSatu cabang kajian saintifik tentang perlakuan dan tingkah lakumanusia (Wann, 1997).

b. Psikologi SukanSatu bidang kajian saintifik yang melihat kesan serta pengaruh

sesuatu aktiviti terhadap perlakuan fizikal, afektif serta kognitif keatas mereka yang terbabit secara langsung mahupun tidaklangsung dengan aktiviti tersebut (Wann, 1997).

Satu cabang kajian saintifik tentang perlakuan dan tingkah lakumanusia dalam sukan

4.1.2 Peranan Psikologis Sukan

a. Penyelidik Psikologi Sukan - menyelidik serta menambahkanpengetahuan kita tentang bidang ini.

b. Pendidik Psikologi Sukan - mengajar kemahiran psikologiserta bidang akademik dan melakukan kajian untukmenambahkan pengetahuan dalam bidang ini.

c. Ahli ps ikologi sukan klinikal - membantu atlit menyelesaikanmasalah yang bersifat klinikal seperti aneroxia dan

patologikal. Lazimnya bersifat peribadi.

4.1.3 Kaitan Antara Psikologi Sukan dengan Prestasi

Kognitif:Tafsiran tentang perlakuan pelaku sebelum, semasa danselepas sesuatu aktiviti.


35/140


36/140


33

b. Ekstrinsik (luaran) - berdasarkan ganjaran (positif/negatif),orang tersayang, persekitaran.

4.2.2 Moti vas i dan GanjaranGanjaran yang diterima boleh meningkat atau menurunkanmotivasi individu.

a. Pemberian ganjaran berbentuk ekstrinsik seperti trofi,anugerah sukan ataupun biasiswa sukan yang ditafsirkansebagai pengiktirafan terhadap kebolehan atlit, dapatmeningkatkan motivasi intrinsik atlit tersebut.

Pemberian ganjaran berbentuk intrinsik seperti pujian atausenyuman jurulatih yang ditafsirkan sebagai pengiktirafanterhadap kebolehan atlit dapat meningkatkan motivasiintrinsik atlit tersebut.

b. Pemberian ganjaran berbentuk ekstrinsik seperti trofi,anugerah sukan ataupun biasiswa sukan yang ditafsirkansebagai mengawal atlit tersebut akan mengurangkanmotivasi intrinsik serta keseronokan atlit berkenaan.

Pemberian ganjaran berbentuk intrinsik seperti kata-katasemangat atau perangsang yang ditafsirkan sebagaimengawal atlit tersebut akan mengurangkan motivasiintrinsik serta keseronokan atlit berkenaan.

4.2.3 Kemahiran Memotivasikan Diri Antara teknik yang biasa digunakan untuk memotivasikan diriindividu adalah penetapan matlamat perlakuan dan kata-katarangsangan diri.

a. Penetapan matlamatSatu proses kognitif yang digunakan untuk meningkatkanprestasi dengan membuat sasaran tertentu yang sentiasa

dinilai sebagai panduan untuk mencapai sasaran tersebut.


37/140


34

Tahap-Tahap Penetapan Matlamat

a. Matlam at Jangka Panjang

Matlamat terakhir dalam perancangan seseorang atlitatau pasukan dalam mencapai sasaran yang ditetapkan.

b. Matlam at Jangka SederhanaMatlamat pertengahan dalam perancangan seseorangatlit atau pasukan untuk menilai sama ada atlit ataupasukan tersebut berada di landasan yang betul untukmenepati matlamat terakhir.

c. Matlam at Jangka PendekMatlamat harian atau mingguan yang digunakan untukmenilai sama ada atlit atau pasukan tersebut berada dilandasan yang betul untuk menepati matlamat jangkapanjang.

Matlamat tersebut memainkan peranan sebagai pemangkinuntuk memotivasikan individu tersebut disamping menjadi

panduan (kayu ukur) untuk menilai sama ada apa yangdirancangkan menepati matlamat.

b. Kata-Kata Rangsangan DiriKata-kata perangsang atau perkataan yang boleh digunakanuntuk meningkatkan motivasi, keyakinan diri serta intensitiusaha seseorang individu atau pasukan. Boleh berbentukslogan-slogan tertentu (Contoh: Malaysia Boleh) ataupunperkataan yang menggambarkan ciri-ciri tertentu ("kuat

seperti harimau"), kata- kata hikmat ("andalah yang terbaik"),(you're the best) serta doa.


38/140


35

4.3 Kebimbangan

4.3.1 Konsep Kebimbangan

DefinisiPerasaan yang subjektif berpunca dari tafsiran atau persepsiseseorang individu terhadap sesuatu situasi yang menghasilkankebangkitan dan tekanan (Levitt, 1980). Antara kesan fisiologikebangkitan ialah peningkatan kadar nadi, pernafasan yangcepat dan tidak teratur, menggeletar, tumpuan menjadi sempitdan otot mengecut.

Jenis-Jenis Kebimbangana. Kebimbangan berasaskan tret merujuk kepada ciri-ciri

personaliti individu contohnya, individu yang semulajadimempunyai darah gemuruh yang tinggi. Individu ini akanmentafsir rangsangan di persekitaran sebagai menggugatdiri mereka. Tafsiran ini akan meningkatkan lagi tahapkebimbangan mereka.

b. Kebimbangan seketika (state) merujuk kepada tahapkebimbangan semasa yang terhasil dari tafsiran individuterhadap rangsangan yang terdapat di persekitarannya padawaktu itu. Bagi individu yang tinggi darah gemuruhnya,mereka akan mentafsirkan rangsangan tersebut sebagaisesuatu yang amat menekan. Kesannya tahapkebimbangan dan kebangkitan fisiologi mereka juga akanmeningkat tinggi. Prestasi individu akan menurun dengan

peningkatan tahap kebimbangan dan kebangkitannya.

4.3.2 Proses Tafsiran Kebimbangana. Rangsangan

Perkara di persekitaran yang memberikan kesan kepadaindividu. Contohnya sorakan penonton, cuaca ataupunpesaing yang terlibat dalam situasi tersebut.


39/140


40/140


37

c. RelaksasiTeknik : Mengecut dan merelakskan otot secara progresif.

Boleh dilakukan secara duduk atau berbaring.

Tujuan : Mengurangkan tekanan serta ketegangan ototdengan memfokus kepada rasa otot tersebut.Memantau otot yang tertekan sertamerelakskannya bila perlu. Berkesan untukmengurangkan kebimbangan tret dankebimbangan seketika.

d. VisualisasiTeknik : Membayangkan sesuatu yang boleh

menenangkan individu apabila mereka beradadalam keadaan tertekan atau bimbang.

Tujuan : Mengurangkan kebimbangan tret dankebimbangan seketika.

4.4 Atribusi

4.4.1 Konsep Atribusi

Definisi Atribus i adalah bagaimana seseorang individu cuba untuk

menjelaskan, memahami serta menjangka sesuatu situasiberdasarkan kepada persepsi kognitif. Ia merangkum persepsidan tafsiran individu tersebut mengenai sesuatu situasi yangtelah berlaku. Atribusi akan mempengaruhi sikap, perlakuan,keyakinan s erta motivasi individu tersebut.

Berdasarkan kepada penyataan tentang keterangan di atasbahawa di akhir atau di penghujung sesuatu proses pencapaian,seseorang individu akan mencari penyebab kepada pencapaianmereka sama ada mereka berjaya atau gagal.

4.4.2 Dimensi Penyebab AtribusiBerdasarkan pendekatan ini, sesuatu yang berlaku adalahdisebabkan oleh tiga dimensi iaitu:

a. Lokus Penyebab (locus of causality)Sesuatu yang berlaku ditafsirkan sebagai berpunca darifaktor dalaman atau luaran individu tersebut. Contohnyaapabila seorang gimnas gagal dalam acaranya, beliau akanmelihat sama ada kegagalan tersebut berpunca dari


41/140


38

kekurangan kemahiran beliau (dalaman) atau pun keranaalatan yang kurang sempurna (luaran).

b. Kestabilan (stability)

Merujuk kepada kestabilan faktor penyebab dalam tempohmasa tertentu. Sekiranya gimnas tadi dapat meningkatkankemahirannya (tidak stabil), berkemungkinan besar gimnastadi akan berjaya dalam acara tersebut. Sekiranya gimnastadi mengatributkan kejayaan beliau kepada ketinggian(stabil), kemungkinan besar gimnas tadi akan berjaya.

c. Kebolehkawalan (controllability)Kebolehkawalan merujuk sama ada faktor penyebab beradadi dalam atau di luar kawalan individu tersebut. Dalam kesgimnas di atas, kekurangan kemahiran merupakan elemen di

dalam kawalan sementara alatan tadi merupakan elemen diluar kawalan beliau.

Atribus i yang terbentuk, diproses mengikut dimensipenyebab. Dimensi ini akan mempengaruhi perlakuan masadepan melalui pengaruhnya ke atas reaksi afektif dan

jangkaan masa depan yang terbentuk.

4.4.3 Kesan Atribusi

a. Perubahan lokus kawalan dari dalaman ke luaran bolehmengurangkan kesungguhan ataupun daya saing seseorangindividu.

b. Individu yang mempunyai tahap motivasi pencapaian yangtinggi lazimnya mempunyai atribusi dalaman yang tinggi.

c. Guru dan jurulatih perlu meningkatkan keyakinan sertakeupayaan diri atlit dengan membuat atribusi yang sesuaiapabila berjaya atau gagal dalam sesuatu tugasan:kejayaan dikaitkan dengan penyebab yang stabil dandalaman, sementara kegagalan dikaitkan dengan penyebabyang tidak s tabil dan dalaman (hingga ke satu tahap sahaja).


42/140


43/140


40

diancam (lawan bermain kasar) secara fizikal atau lisan,individu tersebut akan bertindak mengikut tafsiran yang telahdiputuskan (tindak balas/mempertahankan diri). Tindakan inimelibatkan kebangkitan (peningkatan kadar nadi, tumpuan

menjadi sempit, tindakan fizikal yang keterlaluan)b. Faktor Semasa

i. Suhu - semakin tinggi suhu di persekitaran, semakintinggi kemungkinan untuk bertindak agresif.

ii. Perbezaan mata/jaringan - semakin jauh perbezaan jaringan atau mata, semakin tinggi kemungkinan tindakanagresif dilakukan oleh pihak yang ketinggalan.

iii . Pengaruh penonton - sorakan dan ejekan penonton

(pihak lawan dan penyokong sendiri) boleh menjadipemangkin kepada keagresifan dikalangan pemain.

iv. Tempoh masa permainan - berdasarkan kajian,keagresifan lazimnya berlaku di pertengahanpermainan. Bagaimanapun, faktor-faktor tertentu sepertiperbezaan mata atau tempoh masa (minit-minit terakhir)

juga menjadi penentu kepada tindakan agresif.


44/140


41

TUNJANG 2 : ANATOMI DAN FISIOLOGI

Unit 1 Pengenalan Anatomi dan Fisiologi

1.1 Sains Anatomi dan Fisiologi

a. Anatomi Anatom i ialah kajian terhadap struktur-struktur tubuh badan danperkaitan antara setiap struktur tersebut. Anatomi berasaldaripada perkataan Yunani ana bermaksud asingkan dantome bermaksud memotong.

b. FisiologiFisiologi ialah kajian tentang fungsi struktur tubuh.

1.2 Organisasi Struktur Manusia

Tubuh manusia mempunyai banyak aras s truktural yang berbezakompleksitinya. Aras s truktur yang paling rendah ialah aras kimia.Pada aras ini, atom-atom bergabung untuk membentuk molekul-molekul. Molekul-molekul ini seterusnya bercantum secara khususuntuk membentuk pelbagai jenis sel yang menjalankan tugas yangberbeza. Sel-sel ini merupakan unit paling ringkas bagi semuakehidupan.

Berbeza dengan organisma ringkas yang terdiri daripada satu selsahaja, manusia ialah organisma multisel. Sel-sel yang serupamengelompok membentuk tisu yang melaksanakan fungsi umum.

Organ yang terdiri daripada gabungan dua atau lebih tisu yangberbeza untuk menjalankan tugas khusus untuk tubuh. Organ-organtertentu dikelompokkan untuk membentuk suatu sistem organ tubuhyang berkerjasama untuk mencapai tujuan yang sama. Semua sistemorgan ini membentuk organisma yang mewakili aras tertinggi

organisasi struktural iaitu, aras organisme (Rajah 2.1).


45/140


42

Rajah 2.1 Aras Organisasi Struktural Manusia

Sumber: Martini , F.H. (2001), Fundamentals of Anatomy and Physiolog y, 5 th.ed., Prentice Hall

1.2.1 Sistem-sistem Tubuh

Jadual 2.1 Sistem tubuh badan

Sistem Bahagian dalam sistem Fungsi Sistem

1. Integumentari (kulit) Kulit 1. Melindungi tisu-tisu dalamantubuh daripada kecederaan.

2. Bersifat kalis air, membantumencegah kehilangan air

dalam badan.3. Peka kepada rangsangansakit, sejuk, kepanasan,tekanan dan sentuhan.

4. Menyingkirkan bahan kimiasemasa perpeluhan sepertiair, asid urik dan garammineral berlebihan.

ARAS TISU

ARAS ORGAN

ARAS SISTEM

ARAS MOLEKUL

ARAS SEL

Sel Otot Jantung

Filamen Protein

Tisu Otot Jantung

Organ Jantung

Sistem Kardiovaskular


46/140


43


2. Rangka Tulang

x

Kartilejx Ligamen

x Sendi

1. Menyokong berat badan.2. Melindungi organ-organ

lembut di dalam tubuhseperti otak, saraf tunjang(spina korda), jantung danparu-paru.

3. Memberi bentuk danmengekalkan bentuk badan.

4. Menyediakan tempat untukpelekatan otot-otot rangka.

5. Tuas untuk pergerakanbadan.

6. Menghasilkan sel-sel darahmerah dan sel darah putihdan platelet di dalam sum-

sum merah tulang.

3. Otot Otot

x Tendon

1. Mengekalkan postur tubuh.2. Menghasilkan pergerakan3. Menghasilkan haba melalui

aktiviti sel di dalam otot.4. Menstabilkan sendi.5. Mengartikulasi antara otot

dengan tulang.

4. Saraf OtakSaraf tunjangSaraf periferi

x Organ reseptor

1. Mengesan, menerima danbergerak balas terhadaprangsangan yang diterima.

2. Menyimpan maklumat yangditerima.

3. Mengawal dan menyelarasaktiviti tubuh .

Saraf


47/140


44


5. Endokrina Kelenjar seperti pituitar i, tirioddan adrenal

Mengawal dan menyelaraskanfungsi tubuh melalui hormon

yang dirembeskan ke dalamaliran darah.

6. Kardiovaskular JantungSalur darah

1. Jantung mengepam darahke seluruh badan.

2. Mengangkut gas-gasrespiratori, nutrien, hormondan bahan buangan .

7. Limfatik Nodus limfaSalur limfatikTimusOrgan limfoidTonsil

1. Sebagai sistem imunisasitubuh kerana mempunyaisel darah putih (leukosit).

2. Menghasilkan limfosit3. Mengangkut bahan kumuh

dari tisu ke sistem darahuntuk diuraikan oleh ha ti.

4. Mengangkut hasilpencernaan untuk diserapke dalam lakteal.


48/140


45


8. Respiratori HidungFarinks

TrakeaBronkusParu-paru

1. Membekalkan oksigen kedalam darah dan

menyingkirkan karbondioksida.

2. Pertukaran gas oksigen dankarbon dioksida antaraparu-paru.

3. Mengekalkan keadaan danpersekitaran dalaman tubuhyang stabil (homeostasis).

9. Pencernaan MulutEsofagusPerutPankreasHepar IleumUsus besar Rektum

1. Memecahkan makanankepada unit-unit yangringkas untuk diserap kedalam darah untukkegunaan aktiviti sel.

2. Mengkumuhkan sisapencernaan sebagai bahannajis.

10. Urinari GinjalUreter Pundi kencingUretra

1. Menyingkirkan bahan kumuhdaripada darah.

2. Mengawal isipadu dankomposisi bahan kimia.

3. Mengimbangkan paras asiddan alkali dalam darah.


49/140


50/140


51/140


48

Unit 2 Sistem Rangka

2.1 Komponen Sistem RangkaSis tem rangka mempunyai pelbagai fungsi tubuh. Sistem ini

terdiri daripada tulang-tulang dan struktur-struktur sokonganseperti ligamen, kartilej dan sendi.

Terdapat 206 ketul tulang pada rangka manusia. Tulang-tulangini mempunyai lapisan luaran yang kuat, keras, tebal danbahagian tengah berongga yang mengandungi sum-sum.

Rajah 2.3 Rangka manusia, pandangan hadapan(anterior)

Sumber: Marti ni , F.H. (2001), Fundamentals of Anatomy and Physiolog y,5th ed. , Pr entice Hall

Ligamen adalah tisu berfiber yang menyambungkan dua ataulebih tulang atau rawan yang boleh bergerak. Ligamen memberisokongan dan kekuatan kepada sendi.

Ulna

RadiusKarpals

Femur

Patella

Metakarpal

KraniumTengkorak

Klavikel

Tulang rusukSternum

SkapulaHyoid

Kolum Vertebra

Tibia


52/140


53/140


50

(v) Penyimpanan mineral

Sebahagian besar dari matriks tulang terdiri daripada

kalsium dan fosforus. Mineral ini menjadikan tulang-tulang tegar dan rintang terhadap tekanan. Mineral-mineral ini boleh dikeluarkan untuk kegunaan bahagianlain tubuh apabila diperlukan.

Contoh: Kekurangan kalsium dalam diet, menyebabkankalsium dikeluarkan untuk kegunaan bahagian tulangyang lain seperti untuk penguncupan otot.

2.3 Klasifikasi Tulang

Terdapat pelbagai bentuk dan saiz tulang. Kepelbagaian inimembolehkan tulang-tulang memenuhi keperluan khusus bagitulang tersebut. Tulang-tulang boleh diklasifikasikanberdasarkan kepada empat bentuknya.

2.3.1 Tulang panjang

Tulang-tulang dalam kumpulan ini secara umumnya lebihpanjang, lebar dan berfungsi sebagai tuas . Kebanyakandaripada tulang-tulang panjang adalah tulang-tulangmampat.

Contoh: Tulang pada tangan (humerus, radius, ulna,metakarpal dan falanges) dan kaki (femur, tibia, fibula,metatarsal, falangus) kecuali pergelangan tangan danpergelangan kaki.

2.3.2 Tulang pendek

Secara umumnya tulang-tulang pendek berbentuk kiubdan didapati di ruang-ruang yang tertutup. Tulang-tulangini berperanan memindahkan daya. Tulang-tulang iniberongga.

Contoh : Tulang-tulang pergelangan tangan (karpal) danpergelangan kaki (tarsal).


54/140


51

2.3.3 Tulang leper/pipih

Tulang-tulang ini berbentuk pipih, nipis dan melengkung.Tulang-tulang ini berfungsi sebagai tempat pelekatan

otot-otot dan melindungi organ-organ di bawahnya.Contoh : Tulang-tulang kranium, rusuk dan sternum.

2.3.4 Tulang tak sama bentuk

Tulang-tulang tak sama bentuk berfungsi sebagai tempatpelekatan otot atau artikulasi.

Contoh : tulang-tulang vertebra (servikel, torasik, lumbar,sekrum dan koksiks) dan tulang telinga tengah (stapes,inkus, maleus).

2.4 Struktur Tulang Panjang

Tulang panjang terdiri dari diafisis dan dua epifisis.

2.4.1 Epifisis terletak pada kedua-dua hujung tulang panjang.Setiap epifisis terdiri dari lapisan nipis tulang mampatyang melingkari kawasan tulang yang berongga. Epifisisdan diafisis terpisah oleh plat epifiseal merupakankawasan aktiviti pembiakan sel-sel yang terlibat dalam

tumbesaran tulang secara memanjang. Plat epifiseal inidigantikan dengan garisan epifiseal apabila tumbesarantulang terhenti pada akhir remaja.

2.4.2 Diafisis adalah tulang mampat yang disaluti dandilindungi membran tisu penghubung berfiber yangdikenali sebagai periosteum. Diafisis melingkari kavitimedulari yang mengandungi sum-sum kuning tulang.

2.4.3 Periosteum mempunyai lapisan luar bergentian danlapisan dalam bersel. Melainkan di antara kaviti sendi,lapisan superfisial tulang panjang yang melindungisemua tulang panjang dibaluti oleh periosteum.Periosteum:(i) mengasingkan tulang daripada tisu-tisu di

sekelilingnya.(ii) menyediakan laluan peredaran dan pembekalan

saraf.(iii) terlibat secara aktif dalam pertumbuhan dan

pembaikan tulang.


55/140


52

Rajah 2.4 Struktur Tulang Panjang

Sumber: Martini, F.H. (2001), F undamentals of Anatomy and Physiology,5 th ed. Prentic e Hall

2.5 Perkembangan Tulang

2.5.1 Pembentukan Tulang

(i) Sel-sel tulang

Tulang terdiri dari sel tulang fiber-fiber kolagen danbahan matriks bermineral padat. Sel-s el pembentuktulang yang dikenali sebagai osteoblas merembes fiber-fiber yang memerangkap mineral. Sel-sel tulang yangdil ingkari mendapan mineral ini kemudiannya menjadisel-sel matang yang dikenali sebagai osteosit.

Tulang juga mempunyai osteoklas iaitu sel-sel yangmelarutkan tulang. Osteoblas dan osteoklas bersama-sama bertindak untuk sentiasa mengubah ketumpatandan bentuk tulang. Osteoblas lebih aktif pada merekayang muda sementara osteoklas pula lebih aktif padamereka yang berumur.

(ii) Osifikasi tulang

Tulang dibina dari kartilej dan tulang. Pada embrio,kebanyakan dari tulang-tulang rangka terbina dari kartilej

Epifisis proksimal

Garisan epifiseal

Tulang berongga

Tulang mampat

Foramen nutrien

Salur nutrien

Periosteum

Epifisis

Epifisis

Metafisis

Metafisis

Diafisis


56/140


53

hailin. Kartilej hailin ini kemudiannya digantikan dengantulang pada kanak-kanak.

Proses pembentukan tulang atau osifikasi bagi

kebanyakan tulang rangka melibatkan dua peringkat.Pada peringkat pertama, osteoblas menyalutisepenuhnya model kartilej hailin dengan bahan matriksbermineral. Ini mewujudkan tulang-tulang yangberkartilej di sebelah dalam dan bertulang sebenar disebelah luar.

Pada peringkat yang berikutnya, model kartilej hailin disebelah dalam tulang tersebut dilarutkan oleh osteoklasuntuk membentuk kaviti medulari.

Kebanyakan dari model kartilej hailin telahpun digantikandengan tulang sewaktu bayi dilahirkan. Kecuali duakawasan pada tulang iaitu kartilej artikular yang menutupkedua-dua hujung tulang dan plat epifiseal.

2.5.2 Tumbesaran tulang

Arah tumbesaran

Tumbesaran tulang berterusan sehingga remaja. Platepifiseal adalah kawasan bagi tumbesaran secaramemanjang bagi tulang-tulang panjang semasa kanak-kanak. Semasa tumbesaran, sel-sel pada plat epifisealmembahagi secara mitosis dan memanjangkan tulang.Semasa proses ini berlaku osifikasi terus terlaksana padakedua-dua hujung epifisis.

Pada akhir akil baligh, bila mana tumbesaran tulanghampir lengkap, hormon-hormon seks merencatkanpembahagian sel-sel pada plat epifiseal. Keadaan inimenyebabkan plat epifiseal menjadi nipis. Apabilatumbesaran secara memanjang terhenti pada umur 18tahun, sel-sel pada plat epifiseal berhenti membiak tetapiosifikasi terus berlaku sehingga lapan tahun selepas itu.Pada peringkat ini diafisis bersatu dengan epifisis dangarisan epifiseal menggantikan plat epifiseal. Semasatumbesaran, diameter tulang juga bertambah.Pertambahan ini adalah kesan dari pertambahan bebanke atas tulang.


57/140


54

2.5.3 Keperluan mineral, vitamin dan hormon.

Keperluan untuk tumbesaran tulang secara normal

Garam m ineral

(i) Kalsium dan fosfat diperlukan untuk tumbesaran tulang.

(ii) Kedua-dua garam mineral ini diperlukan untuktumbesaran dari segi pertambahan saiz dan berat tulangsejak di peringkat pra natal lagi.

Vitamin

(i) Vitamin A, D dan C diperlukan untuk tumbesaran tulang.(ii) Vitamin D merangsang penyerapan serta mengangkutkalsium dan fosfat ke dalam tulang. Ini membolehkanstruktur menjadi lebih kuat.

(iii) Vitamin A dan C pula diperlukan untuk tumbesaran danmembaiki tisu-tisu tulang yang rosak.

Hormon

(i) Hormon-hormon tiroid, hormon tumbesaran dan hormonseks diperlukan untuk tumbesaran tulang.


58/140


55

2.6 Jenis-Jenis Sendi

Synarthroses Amphiarthroses Diarthroses Sendi Sendi Sendifibrous cartilagenous sinovial

2.6.1 Sendi Berdasarkan Fungsi

Fungsi Contoh Sendi Contoh Pergerakan

1. Tidak bergerak(synarthroses)

Sutur antara tulang-tulangtengkorak, sendi antara gigidengan maksila dan mandibel,kartilej epifiseal dan garisanepifiseal

Tiada pergerakan

2. Gerakan terhad(amphiarthroses)

Artikukasi distal antara tibiadengan fibula, simfisis pubis,

dan artikulasi antara turusvertebra( di cakera intervetebra)

Pergerakan yang terhad

3. Gerakan bebas(diarthroses)

Sendi lesungx Sendi bahu, sendi pinggul

Sendi engselx Sendi siku dan lutut

Sendi kondilx Sendi di pergelangan tangan

dan pergelangan kakix Sendi antara metakarpal dan

metatarsal

Sendi pangsi/paksix Sendi antara ulna dan radiusx Sendi antara atlas dan

tengkorak

Sendi gelungsur x Sendi antara tulang tarsalx

antara tulang karpal

Rotasisirkumduksi

fleksiekstensihiperekstensiabduksiadduksi

semua pergerakanbersudut:- fleksi, ekstensi,abduksi, adduksi dansirkumduksi

pronasi dan supinasirotasi

Pergerakan adalah secaramendatar ke hadapan a tauke belakang dan ke kiri atau

Sendi

Berdasarkan Fungsi( pergerakan)

Berdasarkan Struktur


59/140


56

Fungsi Contoh Sendi Contoh Pergerakan

x sendi antara klavikel dansternum

x antara kartilej tulang rusukkedua hingga ketujuh dansternum

Sendi pelanax Sendi pada bahagian bawah

ibu jari tangan

ke kanan, contohpergerakan klavikel dansternum apabila kita

memeluk tubuh

fleksiekstensiabduksiadduksisirkumduksi

Rajah 2.5 Jenis sendi sinovial

Sumber : Marieb, N.M. (1997), Essenti als of H uman Anatomy and Physiology, California

Sendi gelumgsur Sendi Engsel (hinge joint)

Sendi Paksi (Pivot Joint)Sendi kondil (Condyloid Joint)

Sendi PelanaSendi lesung

Sendi Engsel (Hinge Joint) Sendi Gelungsur


60/140


57

2.6.2 Sendi Berdasarkan Struktur

Struktur Contoh Sendi

Bony fusionPenukaran bentuk tulang artikul ketulang keras.

Sebahagian daripada tengkorak,garisan epifiseal

Sendi fibrousTulang artikulasi berada dalamkedudukan rapat.Terikat oleh lapisan nipis tisu-tisupenghubung berfiber.Terikat oleh ligamen.

Sutur antara tulang-tulang tengkorak

Antara gigi dengan maksila danmandible Antara tibia dengan fibula

Sendi cartilaginousHujung tulang dihubung dengankartilej.Cakera fibrokartilej sebagaipenghubung

Simfisis pubis lengkungan pelvis

Antara tulang vetebra

Sendi sinovialKaviti sendi mengandungi cecair sinovial yang membantu melincirkanpergerakan sendi.

Sendi lesungx Sendi bahu, sendi pinggul

Sendi engselx Sendi siku dan lutut

Sendi kondilx Sendi di pergelangan tangan

dan pergelangan kakix Sendi antara metakarpal dan

metatarsal

Sendi pangsi/paksix Sendi antara ulna dan radiusx Sendi antara atlas dan tengkorak

Sendi gelungsur x Sendi antara tulang tarsalx antara tulang karpalx sendi antara klavikel dan

sternumx antara kartilej tulang rusuk

kedua hingga ketujuh dansternum

Sendi pelanax Sendi pada bahagian bawah ibu

jari tangan


61/140


62/140


59

2.6.3 Jenis-jenis pergerakan

Jenis Penerangan Contoh

1. Gerakan linear (Gelungsur)

Pergerakan adalah secaramendatar ke hadapan atau kebelakang dan ke kiri atau kekanan

Pergerakan klavikel dan sternumapabila kita memeluk tubuh

2. Gerakan Bersudut Pergerakan bersudut antarabatang tulang denganpermukaan artikular

fleksiekstensihiperekstensiabduksiadduksi

Pergerakan pada sendisinovial di mana hujung distaltulang membuat bulatantanpa memutarkan batangtulang

sirkumduksi

x Pergerakan pada sendibahu

x Pergerakan pada sendisiku

x Pergerakan pada sendipinggul

3. Putaran Batang tulang berpusingsecara menegak pada paksilongitudinal

rotasisupinasipronasi

Sendi antara dua vertebraservikal yang pertama yangmembenarkan kepala berpusing

4. Pergerakankhusus

inversieversidorsifleksiplantar fleksielevasidepresipronasisupinasi

Rujuk muka surat 132 dan 133

Peringatan : Sila rujuk rajah jenis pergerakan di muka surat132 dan 133.


63/140


60

Rajah 2.6 Model ringkas pergerakan artikular

Sumber: Martini, F .H. (2001), F undamentals of Anatomy and Physi ology,5d ed. Prentice H all

(b) Pergerakan mengelungsur Pensel kekal tegak tetapi mata penselbergerak keluar dari titik asal

(c) Pergerakan bersudutMata pensel tidak bergerak tetapi kedudukan batang

pensil berubah secara relatif kepada permukaan

(e) PutaranBatang pensil berpusing secara menegak pada satu titik

(a) Kedudukan awalpensel bersudut tepat dengan permukaan

(d) SirkumduksiMata pensel tidak bergerak. Batang pensel yangdi pegang daripada 900 membentuk satu bulatan.


64/140


65/140


66/140


67/140


64

3.3 Ciri-ciri otot rangka

3.3.1 Kebolehujaan (irritability/excitability)

x Kemampuan otot bergerak balas pada rangsangandengan mudah dan cepat.

3.3.2 Kebolehkuncupan (contractibility)

x Kemampuan otot untuk memendek apabila menerimarangsangan.

3.3.3 Kebolehpanjangan (extensibility)

x Kemampuan otot untuk memanjang melebihi panjangasal.

3.3.4 Kebolehanjalan (elasticity)

x Kemampuan otot untuk kembali semula kepadapanjang asal selepas m emendek atau memanjang.


68/140


65

3.4 Otot-otot rangka yang utama

3.4.1 Otot rangka

Rajah 2.7 Otot Rangka

3.5 Pelekatan otot

Sumber : Marieb, N.M. (1997), Essentials of Human Anatomy and Physiology,5 th ed.,Cummings Publishing Company Inc., California.

3.5 Lekatan otot

Setiap otot rangka dilekatkan pada sekurang-kurangnya duatempat di tulang atau tisu-tisu penghubung yang lain.

x Pelekatan proksimal

Tempat pelekatan otot pada tulang yang kurangbergerak.

Otot manusia pandangan hadapan(anterior) Otot manusia pandangan belakang(posterior)

Temporalis

zygomaticus

Masseter

Sternocleidomastoid

Deltoid

sartorius

External

IntercostalsBiceps brachii

Flexor carpiradialis

Vastus muscles

Orbicularis ocul i

frontalis

Orbicularis oris

Pectoralis major

External Oblique

Adductor Longus

Rectus femoris

Peroneus longus

Tibialis an terior

Rectus abdominis

Rectus femorisVastus muscle Quadriceps Group

Latissimus dorsi

Gluteus medius

Adductors

Gluteus maximus

SemitendinosusBiceps femoris

Semimembranosus

Trapezius

Deltoid

Tricep brachiiExtensor carpiradialis

Flexor carpiradialis

Ex tensor carpi

Gastrocnemius

Hamstring group

Extensor digitorum


69/140


66

x Pelekatan distal

Tempat pelekatan otot pada tulang yang boleh bergerak. Apabila sesuatu otot menguncup tulang yang terdapatpelekatan distal otot ini akan bergerak ke arah tulangyang mempunyai pelekatan proksimal.

Jadual 2.3 Nama otot utama, lokasi dan pelekatan otot

Nama Otot Lokasi Otot LekatanProksimal

Lekatan Distal

1. Leher x Sternocleidomastoid x Leher x Sternum, klavikel x Mastoid d itulang temporal

2. Belakang tubuhx Trapeziusx Latissimus dorsi

x Belakang leher dan bahagianatas belakangbadan

x Bahagian bawahbelakang badan

x Tulang osipital,serviks dansemua toraks

x Bahagian bawahvertebra, iliak

x Klavikel,skapula

x Hujungproksimal

3. Bahux deltoid x Bahagian atas

bahux Klavikel, skapula x Bahagian

tengah humerus

4. Lenganx Bisep brakiix Trisep brakii

x Anterior lenganatas

x Posterior humerus

x Skapulax Skapula

dan proksimalhumerus

x Proksimalradius

x Olekranonproses di ulna

5. Depan tubuhx Pektoralis major x Rektus abdominisx Ekstemal oblikx Ekstemal interkostal

x Bahagian atasdada

x Bahagian tengahabdomen

x Dinding, lateralabdomen

x Superfisialantara tulangrusuk

x Klavikel, sternum,tulang rusuk

x Pubisx Tulang rusuk ke 8x Bahagian bawah

tulang rusuk

x Proksimalhumerus

x Sternum dantulang rusuk ke-5 hingga ke-7

x Iliakx Bahagian atas

tulang rusuk


70/140


67

Nama Otot Lokasi Otot LekatanProksimal

Lekatan Distal

6. Pinggulx Gluteal maksimus x Punggung x Sakrum, ilium x Proksimal femur

7. Pahax Sartoriusx Kuadriseps

Rektus femorisVastus lateralisVastus medialisVastusintermedius

x HamstringBisep femorisSemitendinosusSemimem-branosus

x Anterior pahax Superfisial,

anterior pahax Lateral pahax Medial pahax Intermedial pahax Posterior pahax Posterior pahax Posterior paha

x Spina iliumx Bahagian atas

pelvikx Bahagian atas

femur x Medial femur x Anterior dan

lateral femur x Bahagian atas

femur x Bahagian atasfemur

x Bahagian atasfemur

x Lateral danmedial femur

x Proksimal tibiax Patellax Patellax Patellax Patellax Lateral fibulax Medial tibiax Medial tibiax Posterior

kalkanus

8. Kakix Gastroknemiusx Soleus

x Betis x Distal femur danfibula

x Kalkanus


71/140


68

3.6 Interaksi otot-otot dalam pergerakan rangka

3.6.1 Saling tindakan otot-otot

(i) Agonisx Otot-otot penggerak utama (prime movers)x Otot-otot utama menguncup untuk meng-

hasilkan pergerakan khususx Tindakan agonis menghasilkan lebih daya

untuk pergerakan khusus(ii) Antagonis

x Otot-otot yang bertindak berlawanan denganotot pengerak utama

x Tindakan berlaku secara serentak dengan ototagonis

Keterangan gambarajah:x Gerakan fleksi lenganx Otot biseps brakii akan

menguncup agonisx Otot triseps brakii akan

mengendur - antagonis

(iii) Sinergisx Otot-otot yang membantu otot-otot penggerak

utamax Sinergis menambah daya pada pelekatan ototx

Sinergis juga menstabilkan sendi di mana otot-otot itu melekat

Keterangan gambarajah:x Otot-otot brakioradialis, biseps

brakii dan brakialis bertindaksebagai sinergis untukmembengkok sendi siku.

Fleksi

Biseps brakii

Brakialis

Triseps brakii

Brakioradialis

Biseps brakii(agonis)

Brakialis(agonis)

Triseps brakii(antagonis)

Brakioradialis(sinergis)


72/140


69

3.7 Penguncupan otot rangka

3.7.1 Jenis-jenis penguncupan otot

Otot tidak semestinya memendek apabila menguncup.Sebaliknya apa yang umumnya berlaku pada semuabentuk ialah pembentukan daya hasil daripada interaksifilamen-filamen aktin dan miosin dalam usaha kedua-duanya untuk menggelungsur melepasi kedudukanmasing-masing dalam fiber otot.

(i) Penguncupan isometrik (penguncupan statik)

Penguncupan yang menghasilkan daya tetapi tidakmengubah panjang fiber otot semasa mengatasi

rintangan yang statik.

(ii) Penguncupan Isotonik

Bentuk penguncupan di mana fiber-fiber otot memendekbagi menghasilkan daya mengatasi rintangan yangbergerak.

Penguncupan isotonik boleh berlaku secara konsentrikatau esentrik. Penguncupan konsentrik melibatkan

pemendekan fiber-fiber otot.

(iii) Penguncupan Isokinetik

Bagi penguncupan isokinetik, fiber-fiber otot menguncuppada kelajuan yang tetap mengatasi rintangan yangberubah-ubah. Peralatan khusus diperlukan untukmenghasilkan penguncupan jenis ini kerana rintanganmaksimum diperlukan bagi semua julat pergerakan.

3.7.2 Contoh-contoh pergerakan yang melibatkan setiap jenispenguncupan otot rangka

Penguncupan isometrikContoh : Menolak dinding dengan kedudukan siku

bengkok. Dinding tidak bergerak tetapi otot-otot trisep tidak dapat memendek untukmeluruskan siku. Penguncupan otot trisepberlaku secara isometrik.


73/140


74/140


71

Unit 4 Sistem Saraf

Sistem saraf bertanggungjawab mengintergrasi dan mengawal semuafungsi sistem badan. Sistem ini berkebolehan untuk menerima danbertindak balas terhadap impuls dari persekitaran dan internal sertamenghantar impuls ke sistem saraf pusat. Impuls saraf dihantar darisatu neuron ke neuron yang lain dalam perjalanannya ke sistem saraf pusat.

4.1 Klasifikasi sistem saraf Sistem saraf boleh dibahagi kepada dua bahagian berdasarkanstruktur dan fungsinya. Bagi klasifikasi struktural sistem saraf terbahagi kepada sistem s araf pusat dan sistem saraf periferi.

Sistem saraf pusat mengandungi otak dan saraf tunjang.

Sistem saraf periferi pula terdiri daripada saraf kranial, saraf spinal dan ganglia.

Klasifikasi fungsional pula hanya melibatkan sistem saraf periferi. Klasifikasi ini membahagikan sistem saraf periferikepada sistem sensori atau aferen dan sistem motor ataueferen.Sistem motor atau eferen ini pula terbahagi kepada sistem saraf somatik dan s istem s araf autonomik

Sistem saraf

Sistem saraf pusat Sistem saraf periferi

otak Saraf tunjang Sistem sensori( Sistem aferen )

Sistem motor( Sistem eferen )

Sistem sarafsomatik

Sistem sarafautonomik


75/140


76/140


73

4.2 Fungsi sistem saraf

4.2.1 Mengintergrasikan rangsangan yang diterima.

4.2.2 Menterjemah rangsangan.4.2.3 Mencetuskan pergerakan motor.

4.2.4 Menyimpan maklumat.

4.2.5 Menjana pemikiran dan idea.

4.3 Struktur Neuron

Neuron atau sel-sel saraf menghantar impuls-impuls saraf dari

satu bahagian tubuh ke bahagian lain tubuh melalui unjuranprotoplasma yang panjang. Walaupun neuron-neuron terdapatdalam pelbagai bentuk dan saiz, kesemua neuron mempunyaibadan sel, akson dan dendrit.

Rajah 2.9 Struktur Neuron

Sumber : Marieb, N.M. (1997), Essentials of Human Anatomy and Physiolog y, Califor nia

Nukleus pada badan sel

Akson diliputi selaputMielin dan neurilemma

Nodus Ranvier

Selaput mielin

Terminal akson

Sel schwan

Neurilemma(selaput schwan)


77/140


74

(i) Dendrit

Ia adalah fiber-fiber halus bercabang-cabang yang

mengunjur dari badan sel. Ia berfungsi membawaimpuls-impuls saraf ke badan sel .

(ii) Akson

Ia adalah satu fiber panjang yang membawa impuls saraf keluar dari badan sel. Akson disaluti dengan bahan putihdan berlemak yang dikenali sebagai mielin. Mielinmelindungi dan menebat fiber-fiber serta meningkatkankadar transmisi impuls saraf.

(iii) Badan sel

Ia mengandungi nukleus dan ia adalah pusat metaboliksel.

4.4 Sinaps dan transmisi impuls

4.4.1 Sinaps ialah tempat pertemuan khusus antara neurontransmisi dan neuron penerimaan. Sinaps berperanandalam mengaturkan fungsi tisu dengan menyediakanlaluan-laluan tertentu bagi pemindahan pelbagaimaklumat saraf.


78/140


79/140


80/140


81/140


78

(i) Sis tem anaerobik alaktik (ATP-PC)

Juga dikenali sebagai sistem fosfagen.Sistem ini membekalkan tenaga untuk aktiviti intensititinggi yang dilaksanakan sehingga 10 saat.Fosfokreatin (PC) disimpan dalam sel-sel otot. Tenagadihasilkan apabila fosfat terurai dan pada sebatian fosfatkreatin.Hasil akhir pemecahan ini ialah Kreatin (C) dan fosfatbukan organik (P i).Tenaga yang terhasil daripada pemecahan PC di sintesissemula bagi menghasilkan ATP.

(ii) Sis tem anaerobik laktik (Anaerobik glikolisis)

Sistem ini membekalkan tenaga hasil daripada

pemecahan glukosa yang diperolehi daripada karbohidratyang tercerna atau glikogen yang tersimpan dalam ototatau hepar.Sistem ini tidak memerlukan oksigen untuk memecahkanglukosa.Sis tem ini juga menghasilkan asid laktik yang bolehmelesukan otot apabila kandungannya dalam darahterlalu banyak.

Tenaga + ADP + P i o ATP

TenagaCP


82/140


79

Rajah 2.12 Sistem anaerobik laktik

Sumber: Bowers, R.W. & F ox, E.L. (1992), Sports Ph ysiology, 3 rd ed.,Wm.C.Brown.Pub.

ATP yang dihasilkan melalui sistem ini melebihi jumlah ATP yang diperolehi dari s istem anaerobik alaktik (ATP-PC).ATP daripada sistem ini cukup untuk menjana aktiviti

fizikal berintensiti tinggi selama 1-3 minit.

(iii) Sis tem aerobik (oksigen)

Sistem ini memerlukan kehadiran oksigen untukmenghasilkan tenagaPenghasilan ATP melibatkan 3 proses:i. Glikolisisii. Kitaran Krebsiii . Sis tem pengangkutan elektronSis tem ini menghasilkan paling banyak ATP. Inimembolehkan aktiviti fizikal dalam jangka masa yangpanjang tetapi berintensiti rendah da

buku sumber sains sukan t4

Documents