BAB 4 KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE

Menyatakan perpecahan di kalangan pembesar membuka ruang kepada penjajahan keluarga Brooke.Memperihalkan kerakusan keluarga Brooke meluaskan kuasa.Meceritakan tindakan keluarga Brooke memantapkan pentadbiran Sarawak.Membincangkan perubahan ekonomi semasa pemerintahan keluarga Brooke.Menilai perubahan sosial yang dilaksanakan oleh keluarga brooke di Sarawak.

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -804.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 864.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 914.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82 4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80.

Sultan Brunei melantik ketua tempatan dan bahagikan kepada daerah.Ditadbir oleh Orang Dayak dan Orang MelayuKetua tempatan digelar; i. Menteri Darat ii.Temenggung / Orang KayaTugas mereka; i. melaksanakan arahan dan memunggut cukaiKurun ke-19 Pangeran Indera Mahkota (PIM)dilantik sebagai pembesar dan wakil kesultananBrunei di Sarawak.Mengambil alih kuasa politik pembesar tempatan, kerana kekayaan bahan galian seperti; Antimoni danEmas.

Tindakan PIM cetus kemarahani. Mengambil alih kuasa pentadbiran & perdagangan Antimoni dan Emas .ii. Mengenakan cukai yang tinggi.iii. Orang Bidayuh berkerja di lombong tanpa upah.

Penentangan orang Bidayuh yang dipimpin Datu Patinggi AliTujuan penentangan untuk membebaskan Sarawak dari pemerintahan kesultanan BruneiPangeran Raja Muda Hashim meminta bantuan seorang perdagang British iaitu James Brooke dan tawar jawatan GabenorKebangkitan tersebut berjaya ditamatkan tetapi Pangeran Raja Muda Hashim melengahkan janjinya telah menyebabkan J.Brooke marah dan membedil Kuching.Akhirnya Pangeran Raja Muda Hashim menandatangani perjanjian pada 1841.Sultan Brunei menyerahkan Sarawak Tanjung Datu ke Sg Samarahan dan segala hasil cukainya diserah kepada J Brooke dan perwarisnya.Sultan Brunei mengiktiraf J Brooke sebagai Raja Puteh Sarawak.

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAH18461842184118401836

Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86Pemantapkan pentadbiran oleh James Brooke Memperkenalkan sistem pemerintahan beraja di SarawakMendapat sokongan penduduk dan pemimpin seperti Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu TemenggungMenjadikan pembesar sebagai penasihatnya dalam hal undang-undang dan adat tempatanMembentuk Majlis Tertinggi dan Majlis NegeriMembahagikan sarawak kepada 5 bahagianMelicinkan pentadbiran dengan membentuk jabatan seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Polis, Jabatan Kastam dan Cukai serta Jabatan Pos.

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86Perjanjian 1888British melindungi Sarawak dari serangan musuh

Keluarga Brooke memerintah negeri dengan bebas

Hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan British.Perlembagaan 1941Charles Vyner Brooke(CVB) mengistiharkan perlembagaan sempena perayaan 100 tahun pentadbiran keluarga BrookeKandungan Perlembagaan 1941CVB menyerahkan kuasa mutlaknya kepada Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri.

Raja Sarawak memerintah dengan nasihat Majlis Tertinggi

Majlis Negeri diberi kuasa meluluskan undang-undang dan menguruskan kewangan

Raja Brooke sendiri akan melantik ahli Majlis tertinggi dan Majlis Negeri.

Penglibatan pemimpin tempatan bagi memantapkan bagi pentadbiran Brooke4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 86

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 91Usaha Brooke menjaga kepentingan ekonomi Mereka tidak mengalakkan kemasukan pelabur secara besar-besaranMeneroka kekayaan hasil hutan seperti Sarang Burung, Getah Jelutong dan Rotan.Memperkenalkan tamanan baruseperti Getah dan Tembakau.Mempergiatkan tanaman tradisional seperti Kelapa , Gambir, dan lada Hitam serta Sagu.Memberi peluang kepada kaum Cina untuk bergiat dalam perlombongan dan perdagangan.Menumpukan pembangunan di bahagian pertama dan keduaMengeluarkan mata wang syiling.Mempergiatkan penjualan hasil hutanMempergiatkan aktiviti perlombongan i. Emas, di Bau ii. Antimoni di Bau dan Kuching iii. Cari gali minyak oleh The Anglo Saxon Oil Company

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96Brooke mengamalkan Dasar Pecah dan PerintahOrang Melayu dalam pentadbiranOrang Iban dalam ketenteraanOrang Cina dalam perlombongan, pertanian dan perdaganganOrang India berniaga kain Pertempatan orang Cina di bandar-bandar seperti Miri, Bintulu dan SibuKaum Bumiputera di pedalamanOrang Sikh sebagai polis

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96PengangkutanMemajukan sistem pengangkutan airMengadakan perkhidmatan udaraMemperkenalkan perkidmatan pos, telegraf dan telefonPerkhidmatan Hospital dan klinikPendidikan Pendidikan moden kurang diberi perhatianMendirikan sekolah untuk orang Melayu dan CinaMasyarakat Dayak tidak dibina sekolah kerana Brooke ingin mengekalkan cara hidup tradisional merekaSekolah rendah dengan B Melayu sebagai bahasa pengantar telah diwujudkanSekolah Inggeris didirikan oleh Mubaligh KristianSekolah Cina diuruskan oleh orang CinaJabatan Pelajaran ditubuhkan

4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -804.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 864.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 914.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82 4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -96

1. Sebelum tahun 1842, negeri Sarawak terletak di bawah pemerintahan kerajaan

A BruneiB SuluC MelakaD Johor Lama

Apakah tindakan Pangeran Indera Mahkota di Sarawak ?

A Menggantikan tempat Pangeran Raja Muda HashimB Menghalang Brooke daripada menguasai SarawakC Mengambil alih kuasa politik pembesar tempatan SarawakD Melumpuhkan kegiatan perlombongan haram di Sarawak.4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN ms 76 -80

4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA ms 81 - 82 3. James Brooke dan Charles Brooke telah meluaskan kawasan pemerintahan mereka dengan bantuan A. Sultan Brunei B. Sultan Melaka C. Angkatan Laut Belanda D. Angkatan Laut British4. Berdasarkan jadual di atas, apakah kawasan X yang dibeli oleh Charles Brooke ? A Lawas B Saribas C Labuan D Batang Lupar

TahunPeristiwa1861Brooke menghapuskan kekacauan di Sg. Rajang1883Sultan Brunei menyerahkan Sg. Trusan kepada Charles Brooke1905X

4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN ms 83 - 865.Rajah di atas menunjukkan struktur pentadbiran Sarawak dalam pentadbiran Brooke. Apakah X A Majlis KerjaB Majlis TertinggiC Majlis UndanganD Majlis Mesyuarat Negeri6. Senarai di atas ialah pembesar yang telah dilantik semula ketika pemerintahan keluarga Brooke. Mengapakah tokoh tersebut dilibatkan dalam pentadbiran Brooke ?

A membantu menentang Sultan BruneiB membantu kerja dalam pentadbiranC memajukan ekonomi SarawakD memenuhi desakan rakyat

Raja Sarawak

X

Majlis Negeri

Majlis Bahagian

Datu BandarDatu PatinggiDatu Temenggung

4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE ms 87 - 917 Senarai di atas menunjukkan tanaman tradisional yang diusahakan di Sarawak. Jenis tanaman yang dimaksudkan ialah

A sagu B nanas C lada hitam D kelapa sawit8. Tembakau di tanam di Lundu dan dieksport ke A. London B. Liverpool C. Manchester D Blackpool

Ditanam di tebing Sg. Oya, Mukah dan BintuluEksport utama pada kurun ke -19Kilang memproses diusahakan oleh pedagang Cina

4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE ms 92 -969. Rajah di atas menunjukkan dasar pentadbiran keluarga Brooke di Sarawak. Mengapakah dasar tersebut dilaksanakan ?

A keamanan Sarawak terpelihara B kemudahan asas dapat dibangunkan C kedudukan keluarga Brooke terus kukuh D kemajuan ekonomi Sarawak berkembang pesat10. Mengapakah pendidikan moden kurang diberi perhatian oleh keluarga Brooke? A. memerlukan modal yang besar B. pendudukan tempatan kurang berminat C. rakyat memintingkan pendidikan agama D. kurang sesuai untuk penduduk tempatan

KaumKegiatan ekonomiMelayuIbanCinaPentadbiranKetenteraanPerlombongan/perdagangan