Àðèóí ìàòåðèàëòàé õàðüöàõ àðãà ç¿é

Àðèóòãàñàí áàãàæ ìàòåðèàëûã áóðóó òýýâýðëýõ, õàäãàëàõ ,

õýðýãëýõ íü ºâ÷òºíä õî¸ðäîã÷ õàëäâàð ¿¿ñãýõ àþóëòàé áàéäàã.

¯¿íýýñ ñýðãèéëýõèéí òóëä

ýìíýëãèéí àæèëòàí ñóâèëàã÷ íàð ìàø ýíãèéí àæèëëàãààíä ñóðàëöàõ, äàäëàãàæèõ õýðýãòýé.

Àðèóòãàë:

Íÿíãèéí îðøèõ á¿õ õýëáýðèéã óñòãàäàã áºãººä ýìíýëýãò:

•Äàðàëòòàé óóðûí,• Õóóðàé õàëóóíû • Õèìèéí àðãûã õýðýãëýäýã.

Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëò íü áè÷èë áèåòíèé òîîã ýðñ öººð¿¿ëýõ àðãà

õýìæýý þì.

Áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿äèéí àðèóòãàë íü õýä õýäýí ¿å øàòààñ òîãòîõ áà òýäãýýð íü õýðýãëýãäñýí áîõèð áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿äýýñ ºâ÷òºí áà ýìíýëãèéí àæèë÷äàä õàëäâàð äàìæèí õàëäâàðëàõ áîëîìæèéã áóóðóóëàõ çîðèëãîòîé þì.

Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëò: Áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä

õýðýãëýë¿¿äèéã äàõèí õýðýãëýõèéí òóëä àðèóòãàõ ïðîöåññûí ýõíèé øàò þì.

Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëò íü âèðóñ /  áà áóñàä ãåïàòèòûí âèðóñóóä áà äàðõëàë õîìñäëûí âèðóñ ã.ì / áà çàðèì áè÷èë áèåòí¿¿äèéã ¿õ¿¿ëäýã.

Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëò íü áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿ä äýýð íààëäñàí öóñ, áèåèéí áóñàä øèíãýí¿¿ä áà ýäèéã õàòàõààñ ñýðãèéëæ óãààõàä õÿëáàð áîëãîäîã.

•Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëòèéã õèéõäýý áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿äèéã õýðýãëýæ äóóññàíû äàðàà òýð äàðóé 0.5% èéí õëîðàìèíû óóñìàëä õèéæ òàâèíà.

•Áàãàæèéã àðèóòãàëä áýëòãýõ ÿâöàä ýìíýëãèéí àæèë÷èä ººðñ人 õàëäâàðò ºðòºõ ìàãàäëàëòàé /ÄÎÕ, ãåïàòèò, ¿æèëò ºâ÷í¿¿ä/ áàéäàã òóë àíõíû

õàëäàðã¿éòãýëèéã çààâàë õèéõ øààðäëàãàòàé.

•Öóñààð áîõèðëîãäñîí áàãàæóóäûã 3%- èéí õëîðàìèí, 6%- èéí óñòºðºã÷èéí õýò èñýë, 0,6%- èéí ø¿ëòëýã ãèïîõëîðèä êàëüöààð õàëäâàðã¿éæ¿¿ëíý.

Ýäãýýð áîäèñóóäàä íýã öàã áàéëãàæ õàëäâàðã¿éæ¿¿ëíý.

Ìýñ çàñëûí áàãàæóóäûã õàëäâàð-ã¿éæ¿¿ëñíèé äàðàà àíõíû óãààëãà, öýâýðëýãýýã õèéäýã. Êðàíòûí óñààð óãààíà. Õýðýâ òîñ, áóñàä õèìèéí áîäèñîîð áîõèðëîãäñîí òîõèîëäîëä óãààã÷ áîäèñóóäûã õýðýãëýíý. Àíõíû õàëäâàðã¿éòãýë , óãààëãà õèéñýí áàãàæóóäûã òºâëºðñºí àðèóòãàë õèéõèéí ºìíº äàõèí óãààíà.

Óãààëò:

Áàãàæ õýðýãñëèéã àðèóòãàõ ýñâýë äýýä çýðãèéí õàëäâàðã¿éòãýë õèéõýýñ ºìíº ñîéç, óãààëãûí áîäèñ áà óñààð óãààæ öóñ, áèåèéí áóñàä øèíãýí¿¿ä , ýäèéí ¿ëäýãäýë, îðãàíèê ìàòåðèàë áà áîõèðûã àðèëãàíà. Áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿ä ýõëýýä óãààãäààã¿é òîõèîëäîëä àðèóòãàë ¿ð ä¿í ìóóòàé áîëäîã. Ó÷èð íü:

Îðãàíèê ìàòåðèàë áîëîí áîõèð òîîñ íü àðèóòãàëä ýñâýë õàëäâàðã¿éòãýëä õýðýãëýääýã õèìèéí áîäèñóóäûí ¿éë÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã áóóðóóëäàã. Óãààëò íü áàãàæ õýðýãñýë áà áóñàä õýðýãëýë¿¿ä äýýð áàéãàà ìèêðîîðãàíèçìóóä áà íÿíãèéí ýíäîñïîðóóäûí òîîã èõ õýìæýýãýýð áóóðóóëäàã.

Àðèóòãàãäñàí / àðèóí/ ìàòåðèàëûí õàäãàëàëòûí õóãàöàà íü:

– Ñàâàëãààíû áàéäëààñ õàìààðäàã /ïåðãàìåíò áà êðàôò öààñàí óóòàíä ñàâëàãäñàí àðèóòãàãäñàí ìàòåðèàëûã 20 õîíîã

– Áèêñýíä 3 õîíîã– DRG õàéðöàãò 6 ñàð õ¿ðòëýõ

õóãàöààãààð õàäãàëàõ áà õóãàöààã çààñàí òýìäýãëýë õèéãäýíý.

– Àðèóí ìàòåðèàëòàé ñàâûã îíãîéëãîñîí òóõàé /ºäºð, ñàð/ òýìäýãëýë õèéíý.

– Àðèóòãàãäñàí ìàòåðèàëòàé ñàâíû ãàäíà àðèóòãàë çºâ õèéãäñýí òóõàé òåñò / èíäèêàòîð/ íààíà. Õýðýâ òåñò /èíäèêàòîð/ - ã¿é òîõèîëäîëä òóõàéí áàãàæ ìàòåðèàëûã õýðýãëýõã¿é.

• Àðèóòãàãäñàí áàãàæ ìàòåðèàëòàé õàðüöàõäàà àñåïòèê ä¿ðýì áàðèìòàëíà. /Àðèóí øèðýý, ïèíöåò, êîðîíöàíã çýðãèéã õýðýãëýõ/ ºäºð á¿ð àæèë ýõëýõèéí ºìíº àðèóòãàí, áýëòãýë àæëûí öàãò õàëäâàðã¿éòãýëèéí óóñìàëä /ãóðâàëñàí óóñìàë/ áàéëãàíà. Ýíý óóñìàëûã 7 õîíîãò 1 óäàà ñîëèõ , ñàâûã óóðààð àðèóòãàõ øààðäëàãàòàé. Àðèóòãàãäñàí áàãàæ , ìàòåðèàëûã òºâëºðñºí àðèóòãàëààñ íÿãò ýäýýð õèéñýí óóò áà çîðèóëàëòûí õàéðöàãò õèéæ 纺âºðëºíº.

Àðèóí ìàòåðèàë, áàãàæèéã ñóâèëàã÷ààñ ººð õ¿í /òóñëàõ àæèëòàí/ 纺âºðëºõèéã õîðèãëîíî. Ñàâàëãààã ñàíàìñàðã¿é íýýñýí òîõèîëäîëä áàãàæ ìàòåðèàëûã äàõèí àðèóòãàíà. Àæëûí áàéðàíäàà íººö àðèóí áàãàæ ìàòåðèàëûã õàäãàëñàí áàéâàë çîõèíî.

Àíòèñåïòèê, àñåïòèêèéí òóõàé îéëãîëò

• Íÿíãèéí òóõàé îéëãîëòã¿é ¿å áóþó áàêòåðèéã íýýõýýñ ºìíº ìýñ çàñëààð ýì÷ë¿¿ëñýí ºâ÷òºíèé 50%-ä øàðõ íü èäýýëæ ìýñ çàñàë òóñ áîëîõîîñîî èë¿¿ àéìøèã òºð¿¿ëäýã áàéæýý. Ýíýõ¿¿ õ¿íäðýë íü õàãàëãàà õèéäýã îð÷èí, àãààð, ìýñ çàñëûí áàãàæ, ýì÷èéí ãàðààð èäýýë¿¿ëýã÷ íÿí äàìæèí ºâ÷òºíèé øàðõ áèåä îðñíîîñ áîëäîã áàéíà.

• Îðîñûí àëäàðò ìýñ çàñàë÷ Í.È.Ïèðîãîâ èîäûí õàíä, àçîòûí õ¿÷ëèéí ìºíãèéã ñïèðòòýé õýðýãëýõýä øàðõ èäýýëäýãã¿éã àæèãëàæ ìýñ çàñëûí ïðàêòèêò õýðýãëýæ áàéæýý. Óíãàðûí ýõ áàðèõ, ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýì÷ Semmelweis /1847/ õëîðûí øîõîéã òºðºõ òàñàãò õýðýãëýí õ¿¿õäèéí ¿õëèéã 1/3 áàãàñãàñàí ãýäýã. Ãýõäýý òýð ¿åèéí ýì÷ ìýðãýä èäýýò õ¿íäðýëèéí ìºí ÷àíàð, øàëòãààíûã òàéëæ ÷àäñàíã¿é, áîõèðäëîîñ áîëëîî ãýäãèéã îéëãîæ áàéæýý.

1887 îíä Àíãëèéí ìýñ çàñëûí ýì÷ J.Lister òýð ¿åèéí “Lancet” àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ëä ìýñ çàñëûí äàðàà øàðõ èäýýëýõèéí ó÷èð áà ò¿¿íòýé òýìöýõ àðãà ãýñýí ºã¿¿ëýë íèéòë¿¿ëñýí íü ìýñ çàñëûí äàðààõ èäýýò õ¿íäðýëýýñ àíàãààõ óõààíûã á¿ðýí àâàðñàí òîì íýýëò áîëæ äýëõèéí ìýñ çàñàëä ýðãýëò õèéí øèíý ýðèíã íýýæýý. J.Lister èäýýò õàëäâàðòàé òýìöýõ á¿õýë á¿òýí òîãòîëöîîò àðãà õýìæýý áîëîâñðóóëñíàà àíòèñåïòèê ãýæ íýðëýñýí. /àíòè – “ãðåêýýð ýñðýã, ñåïñèñ“ èëæðýõ ãýñýí ¿ã/

J.Lister àíòèñåïòèê àðãàà áîëîâñðóóëàõàä íü íÿíãèéí àíãóó÷èí Ëóé Ïàñòåð /1883/ èñýõ ïðîöåññ áîë íÿí ãýãäýõ í¿äýíä ¿ë ¿çýãäýã÷ àìüä áèåòèéí ¿ð ä¿í áîëîõûã áàòàëñàí ñóäàëãàà ñóóðü ¿íäýñ þì áèëýý. Æ.Ëèñòåð õàãàëãààíû ºðººíèé àãààð, äîòîðõè á¿õ ç¿éëèéã êàðáîëèéí õ¿÷ëèéí 2.5 – 5%-èéí óóñìàëààð ø¿ðøèæ, ìýñ çàñëûí ýì÷ ñóâèëàã÷èéí ãàð, õàãàëãààíû òàëáàéã ìºí óóñìàëààð àð÷èæ àðèóòãààä õàãàëãààíû ñ¿¿ëä î¸äîë á¿õèé øàðõàà òýðõ¿¿ óóñìàë øèíãýýñýí 8 äàâõàð ìàðëåí áîîëòîîð áîîäîã áàéæýý.

Æ.Ëèñòåðèéí àðãà èäýýë¿¿ëýã÷ õàëäâàðòàé òýìöýõ ¿íýí õ¿÷òýé àðãà õýìæýý áàéñàí òóë àõàð áîãèíî õóãàöààíä Àíãëèéí òºäèéã¿é äýëõèéí îëîí îðíû ìýñ çàñàëä õýðýãëýãäñýí ò¿¿õòýé.

ªä㺺 Æ.Ëèñòåðèéí àíòèñåïòèêýýñ ãàíö íýð íü ¿ëäýæ àãóóëàãäõóóí á¿òýö íü ¿ëýìæ èõ ººð÷ëºãäºí áàÿæñàí áèëýý.

Àíòèñåïòèê ãýæ ìýñ çàñëûí õàãàëãààíû øàðõ áîëîí ò¿¿íèé îð÷èí äàõü èäýýë¿¿ëýã÷ õàëäâàðòàé òýìöýõ á¿õýë á¿òýí öîãö àðãà õýìæýýã íýðëýæ áàéâ. Áèä ýíýõ¿¿ íýðñèéã ¿æèë ýñýðã¿¿öýë ãýæ ýõ õýëýíäýý õºðâ¿¿ëæ îéëãîäîã. 1890 îíä îëîí óëñûí ìýñ çàñàë÷äûí èõ õóðàë äýýð Ãåðìàíû õèìè÷ Ý. Áåðãìàí ìýñ çàñëûí õàëäâàðòàé òýìöýõ øèíý àðãà áîëîâñðóóëñàíàà òóíõàãëàñíûã àñåïòèê ãýæ íýðëýñýí.

• Ýíý íü ìýñ çàñëûí ¿åä ºâ÷òºíèé áèå øàðõàíä íýãýíò îðñîí õàëäâàðòàé òýìöýõ áóñ õàëäâàðûã øàðõàíä îðóóëàõã¿é óðüä÷èëàí óñòãàõàä ÷èãëýñýí öîãö àðãà õýìæýý áàéëàà. Ý.Áåðãìàí ò¿¿íèé øàâü Øèììåëüáóø íàðûí áîëîâñðóóëñàí àñåïòèê çºâõºí îíîëûí òºäèéã¿é ïðàêòèêò ¿ëýìæ èõ à÷ òóñòàé áºãººä àíòèñåïòèêèéí à÷ õîëáîãäëûã èõýýõýí ñàéæðóóëñàí íýýëò òóë àíàãààõûí á¿õ íèéòèéí äýìæëýãèéã àâ÷ýý.

Ý.Áåðãìàí èëòãýëýý òàâüñàí òýðõ¿¿ îëîí óëñûí èõ õóðàëä Æ.Ëèñòåð ñóóæ àñåïòèêèéí ó÷èð õîëáîãäëûã îéëãîîä “ªâãºí áóóðàë áè ºíäºð íàñ çîîãëîõäîî àíàãààõ óõààíä èéì òîì, à÷ õîëáîãäîë èõ íýýëò ãàðãàõûã ¿çýæ ãýð÷ áîëñîí ìèíü ìèíèé èõ àç çàâøààí þì” ãýæ áàéæýý.

• Àñåïòèêèéã áèä ¿æèëã¿éæ¿¿ëýã ãýæ íýðëýí ìýñ çàñëûí õàëäâàðòàé õàãàëãààíààñ ºìíºõ ¿åýñ ýõëýí òýìöýæ óðüä÷èëàí óñòãàõ öîãö àðãà õýìæýý ìºí õýìýýí òîäîðõîéëäîã. Îð÷èí ¿åä àíòèñåïòèê, àñåïòèê íýãäìýë íýã àðãà õýìæýý áîëîí õýðýãëýãäýõ áîëñîí òóë ýäãýýð íýðèéã ìýñ çàñëûí øàðõ èäýýëýõýýñ ñýðãèéëæ ìýñ çàñëûí õàëäâàðòàé òýìöýõ öîãö àðãà õýìæýý ãýæ á¿õýëä íü îéëãîõ áîëñîí.

• Àñåïòèê, àíòèñåïòèêèéí àðãóóä• Çîõèîí áàéãóóëàõ àðãà õýìæýýíä: Ìýñ

çàñëûí òàñãèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, àæèë

• òºëºâëºõ, õàãàëãààíû áëîêèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, áàãàæ òºõººðºìæèéã àñåïòèêò òîõèðóóëàí á¿ðä¿¿ëýõ, ìýñ çàñëûí òàñàã, õàãàëãààíû áëîêèéí àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà îðíî.

• Àñåïòèêèéã õàíãàõ àðèóí öýâðèéí àðãàä: àðèóí öýâðèéí åðºíõèé äýãëýì ñàõèõ, ýìíýëãèéí àæèëòàí, îþóòíû õóâèéí àðèóí öýâðèéí äýãëýì, ºâ÷òºí, ò¿¿íèé îð÷íû àðèóí öýâýð, õàãàëãààíû áëîêîä àæèëëàõ äýãëýì, íÿí òýýã÷äèéã èëð¿¿ëýõ, ýì÷ëýõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà õàìààðàãäàíà.

• Ìåõàíèê àðãàä: õàãàëãààíû áëîêèéí öýâýðëýãýý, õàãàëãààíû ºðººã ñàëõèëóóëàõ, õóâöàñ

• ñîëèõ, àðèóòãàñàí õàëàä ºìñºõ, ºìñãºõ, óãààëãà, öýâýðëýãýý, áîõèðûã àðèëãàõ çýðýã îðíî

• Ôèçèêèéí àðãàä:• À. ªíäºð òåìïåðàòóðààð àðèóòãàõ àðãàä

áóöàëãàõ, óóðûí äàðàëòààð àðèóòãàõ /115-130

• ãðàäóñ/ , õóóðàé õàëóóíààð àðèóòãàõ /160-200 ãðàäóñ/ ,

• Á. Õºë人æ àðèóòãàõ• Â. Òóÿàíû àðèóòãàëä î¸äëûí ìàòåðèàë,

ïëàñòèê ñèñòåìèéã áåòòà, ãàììà òóÿàãààð• Àðèóòãàõ, ëàçåðèéí òóÿàãààð àðèóòãàõ

çýðýã îðíî.• Ã. Õýò àâèàí àðèóòãàë

• Õèìèéí àðãàä: Ñïèðòýýñ ýõëýýä îð÷èí öàãèéí àíòèñåïòèê áîäèñ îðíî. Àíòèñåïòèê áîäèñûã ãàð, õàãàëãààíû òàëáàéã àðèóòãàõ, øàðõ áèåä áóé íÿíä ¿éë÷ëýõ, èäýýò ºâ÷èí ýì÷ëýõýä õýðýãëýíý.

• Áèîëîãèéí àðãàä: áàêòåðèîôàã, ïðîòåîëèòèê ýñýã àíòèáèîòèêèéí çýðýã àðãà îðíî.Õàãàëãààíû ¿åä àñåïòèê íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõ, èäýýò õºíäèé óãààõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý. Àíòèáèîòèêèéã ìýñ çàñàëä îëîí çàìààð õýðýãëýíý.

• antiseptic