ANATOMI DAN FISIOLOGI TISU

PENGENALAN

• Tisu merupakan gabungan daripada berjuta-juta sel

• Gabungan ini akan menentukan jenis-jenis tisu yang berbeza

• Serta melakukan tugas atau fungsi yang berbeza

• Empat jenis tisu utama :– Tisu epitelium

• Yang menutupi tubuh badan, mengalas kaviti, kelenjar atau tiub-tiub

– Tisu perantara• Yang menghubung dan membentuk tisu-tisu lain • Sebagai tisu penyokong dan pelindung disekeliling organ-

organ yang berongga

– Tisu otot• Yang membentuk otot-otot membantu badan dan bahagian-

bahagian untuk bergerak

– Tisu saraf• Sel-sel khusus yang membolehkan keseluruhan system

saraf seperti otak, saraf tunjang dan saraf-saraf yang lain berfungsi

PENGENALAN

Tisu Epitelial

• Epi – di atas atau menyelubungi• Boleh dijumpai dikebanyakan struktur organ

dalam badan• Melapisi semua permukaan organ, rongga dan

saluran eksternal dan internal tubuh badan• Mengalas kaviti dan kelenjar-kelenjar serta

membentuk kelenjar epitelium• Berkaitan rapat sebagai ;

– Perlindungan– Penyerapan– Perembesan– Ekskresi– Sensori

• Terbahagi kepada 2 jenis :– Ringkas – satu lapisan sel– Berstratum – banyak lapisan sel

Tisu Epitelial

Epitelium Ringkas / Mudah

A. Skuamos• Terdiri daripada satu lapisan atau leper sel• melekat rapat antara satu sama lain, nipis dan

licin• difusi berlaku di sini terutama pada jantung,

salur darah, salur limfatik, selaput peritoneum, selaput pluera dan aveoli pada paru-paru

• berfungsi mengurangkan geseran antara dua permukaan

B. Kubikal• berbentuk kiub• melakt rapat anatara satu sama lain dan terletak

di bahagian bawah membran• membentuk tubul pada ginjal• boleh dijumpai dalam sesetengah kelenjar

(duktus)• terlibat dalam sekresi, penyerapan dan ekskresi• berfungsi sebagai :

– pelindung tisu di bawahnya– membentuk rembesan cair– membentuk pelicir likat dan mucus pelindung

Epitelium Ringkas / Mudah

C. Kolumnar• berbentuk segi empat tepat• terletak di bahagian bawah membran• dijumpai pada selaput permukaan gaster, usus,

sesetengah dari selaput pernafasan, kilang air liur, kilang mamari, kilang tirod dan duktus besar ginjal

• berfungsi sebagai :– melapisi dan melindungi tisu– merembes lapisan mucus untuk melindungi gaster dari

dirosakkan oleh asid dan enzim pencernaan– membentuk pelicir likat dan mucus pelindung– menyerap hasil pencernaan– menahan debu, mucus daripada saluran pernafasan ke arah

tekak– membantu pergerakan ovum dan sperma

Epitelium Ringkas / Mudah

D. Bersilia• terbentuk daripada jenis kolumnar tetapi

mempunyai rerambut halus yang dikenali sebagai silia

• silia tersebut terdiri daripada mikrotubul yang berada di dalam membran plasma keluar dari sempadan atas kolumnar

• pergerakan sehala seperti alun membawa isi kandungan di dalam tiub ke satu arah

• seperti mengalirkan mucus dan zarah-zarah yang terperangkap balik ke arah kerongkong

• menolak ovum ke arah uterus

Epitelium Ringkas / Mudah

A. Skuamos epitelium berstrata• terbentuk daripada banyak lapisan sel yang pelbagai bentuk• di bahagian paling bawah berbentuk kolumnar dan bahagian atas ia

akan menjadi leper• jenis non-keratinised dijumpai pada permukaan yang basah ( guna

pakai) tetapi dilindungi daripada menjadi kering seperti pada konjuktiva, lapisan dalam mulut, faring, esophagus dan vagina

• jenis keratinised dijumpai pada permukaan yang kering (guna pakai) seperti kulit, rambut dan kuku

• permukaan atas merupakan sel epithelial yang telah mati di mana keratin protin telah ditambah bagi menjadikannya keras, kalis air bagi tujuan melindungi sel yang hidup di bawahnya

• berfungsi :– melindungi daripada geseran– melindungi daripada kerosakan,– penyejatan suhu yang terlalu– tinggi atau rendah

Epitelium Berstrata

B. Epitelium Peralihan• terdiri daripada beberapa lapisan seperti buah

pear• dijumpai di lapisan ureter dan pundi kencing• berfungsi sebagai :

– boleh memanjang, iaitu apabila pundi kencing dipenuhi air kencing, lapisan sel di dinding direnggangkan sehingga menjadi satu lapisan sel

– melindungi dan menghalang kemasukan air kencing ke dalam tisu di bawahnya

Epitelium Berstrata

Tisu Perantara

• sel-sel yang membentuk tisu perantara ini bersebaran dan tidak melekat antara satu sama lain seperti tisu epitelium

• ia merupakan tisu yang paling banyak dijumpai di dalam tubuh manusia

• ada jenis separuh keras (seperti agar-agar) ataupun keras dan kaku

• bergantung kepada tempat dan fungsinya• fungsi utama adalah :

– membentuk rangka, menyambung, menyokong, mengangkut dam melindungi struktur-struktur tubuh dan mengikat tisu ke tisu, otot ke otot, otot ke tulang dan tulang ke tulang

Sel-Sel Dalam Tisu Perantara

• fibroblas

• macrofaj

• sel plasma

• sel mast

• sel lemak

Tisu Perantara

Fibroblas

• besar dan tidak sekata• menghasilkan fiber kolagen dan elastik• dijumpai pada tisu yang aktif seperti hati

dan limfa• aktif dalam pembaik pulih luka di mana

akan membentuk tisu granulasi akibat kerosakan pada tisu tersebut

• fiber kolagen terbentuk semasa proses penyembuhan dan mengecut ketika usia menjadi tua

Makrofaj

• bentuk tidak sekata dengan granul di dalam sitoplasma

• setengahnya melekat pada tisu fiber dan setengahnya jenis motile

• jenis fagosaitik: menelan dan menghancurkan serpihan sel, bacteria dan sesetengah benda asing

• aktivitinya mirip sistem pertahanan macrofaj/monosit dalam darah, hati dan sebagainya

Sel Plasma

• terhasil daripada B-lomfosit

• mensintesiskan dan mengeluarkan antibodi yang khusus ke dalam darah untuk bertindak balas terhadap benda asing seperti mikrob

Sel Mast

• mirip kepada basofil leukosit• dijumpai pada tisu perantara yang longgar dan

di bawah kapsul berfiber seperti hati dan limpa• menghasilkan granul yang mengandungi

heparin, serotinin dan histamin • akan dilepaskan sekiranya terdapat kecederaan

atau penyakit• heparin – berkaitan dengan reaksi inflamatori• stimulasikan penghasilan jus gastric dan berkait

rapat dengan alergi serta hipersensitiviti• heparin – mengelakkan berlakunya pembekuan

darah

Sel Lemak

• samada satu atau berkumpulan, ia boleh dijumpai dengan jumlah yang amat banyak pada tisu adipos

• bentuk dan saiznya bergantung kepada jumlah lemak yang ada

• berfungsi untuk mengawal kehilangan haba tubuh badan

Tisu Areolar

• paling banyak kedapatan pada tisu perantara• bersifat separuh keras, dengan kadar fibroblas

bersebaran di merata yang dipisahkan oleh fiber elastik dan kolagen

• mudah dijumpai pada bahagian yang berelastik serta merenggang

• fungsinya :– menyambung dan menyokong tisu-tisu lain seperti di

bawah kulit, di antara otot, salur darah, salur alimentari dan menyokong sel-sel sekretori (kelenjar)

Tisu Adipos

• mengandungi sel lemak• ada 2 jenis

– tisu adipos putih – purata 20 – 25 % daripada berat badan manusia yang sihat

– dijumpai untuk menyokong ginjal dan mata, di antara fiber otot dan dibawah kulit

– berfungsi sebagai penebat haba– tisu adipos keperangan – hadir dalam jumlah yang

kecil– terutama pada leher dan dinding salur darah pada

bahagian dada– berfungsi mengekalkan suhu badan dan

mengelakkan obesiti

Tisu Berfiber

• tisu perantara yang tebal• diikat bersama segumpal fiber kolagen• dijumpai pada ligamen, kapsul sendi dan injap

jantung• berfungsi sebagai pengikat tulang ke tulang• perlindungan luaran bagi tulang dikenali sebagai

periostuem• perlindungan bagi sesetengah organ seperti

ginjal, nodul limfa dan otak• membentuk sarung pada otot, dikenali sebagai

otot fascia

Tisu Elastik

• boleh merenggang dan menganjal

• dijumpai dalam organ yang memerlukan pengubahsuaian mengikut keadaan seperti dinding salur darah, epiglottis dan telinga luar

• berfungsi membenarkan pertukaran saiz dan bentuk

Tisu Limfoid

• jenis separuh keras dengan cabang fiber retikulin yang halus

• ia juga dikenali sebagai limfosit• dijumpai dalam darah dan tisu limfoid pada

nodul limfa, limpa, palatine dan pharyngeal tonsils, umbai apendik, nodul yang berkelompok dalam usus kecil dan dinding usus besar

• berfungsi sebagai system pertahanan tubuh untuk memusnahkan bendasing atau mikrob

Rawan

• ada 3 jenis– rawan hialin– rawan berfiber– rawan berfiber elastik

Rawan Hialin

• kelihatan putih kebiruan

• jenis pejal dan licin

• dijumpai pada permukaan tulang yang membentuk sendi

• membentuk rawan kostal pada sambungan tulang rususk dan sternum

• membentuk laring, trakea dan bronki

Rawan Berfiber

• jenis fiber putih yang tebal, keras dan fleksibel• teguh, boleh diubahsuai• dijumpai pada antara tulang vertebra sebagai

pengalas yang dikenali sebagai diska intervertebra

• di antara permukaan yang bersambung pada sendi lutut dikenali sebagai semilunar cartilages

• sefisis pubis dan sendi bahu• sebagai ligamen pada sambungan tulang• berfungsi untuk menyerap kejutan di antara

sendi atau kawasan yang bersambungan

Rawan elastik

• mengandungi fiber elastik

• dimana selnya berada di antara fiber

• ia membentuk pina, epiglottis dan sebahagian daripada tunica media di dinding salur darah

• berfungsi untuk memberi keanjalan pada bahagian tersebut

Tisu Otot

• ada 3 jenis– otot berjalur, skeletal atau terkawal– otot tidak berjalur, tidak terkawal atau licin– otot jantung

Otot Berjalur, skeletal atau terkawal

• ia dikenali sebagai terkawal kerana sebarang kontraksi adalah di bawah kawalan seseorang

• dijumpai pada rangka kaki, tangan dan kepala

• berfungsi sebagai menggerakkan tulang yang bersendi

• mengekalkan postur tubuh• membekalkan haba

Otot tidak berjalur, tidak terkawal atau licin

• otot ini tidak dikawal oleh kemahuan seseorang

• dijumpai di dalam dinding organ yang berongga

• seperti salur darah dan limfa, duktus kelenjar, trek alimentary, trek pernafasan, pundi kencing, trek hempedu dan uterus

• berfungsi untuk peristalsis makanan, pergerakan di dalam saluran tersebut dan mengawal garispusat arteri

Otot Jantung

• hanya dijumpai pada dinding jantung sahaja

• tidak berada di bawah kawalan

• berfungsi untuk tujuan pengucupan atau kontraksi jantung

Tisu Saraf

• Terdiri daripada 100 bilion sel saraf• terdapat 2 jenis

– neuron dan neuroglia• terdapat dengan banyaknya pada sistem saraf

pusat• neuron mengandungi satu badan sel dan axon

serta dendrit• ia juga dikenali sebagai saraf• neuroglia merupakan tisu perantara yang

menyokong neuron tersebut• berfungsi untuk gerakbalas terhadap

rangsangan• menjalinkan utusan melalui fiber-fiber neuron

kepada struktur yang lain

Neuron

• Mempunyai dua tugas utama :– Kebolehan untuk membalas dan merangsang– Kebolehan untuk menghantar isyarat

• Mengandungi :– Badan sel– Dendrites– Axon

Badan Sel

• Berkemungkinan berbentuk seperti bintang, bulat, oval ataupun seperti piramid

• Mempunyai nukleus yang besar bertanggungjawab ke atas metabolisma, tumbesaran dan pembaikan neuron

Dendrites

• Berbentuk seperti tonjolan bebenang halus yang pendek

• Merupakan sambungan daripada badan sel

• Bertindak mengalirkan impuls saraf ke badan sel

• Setiap neuron mengandungi lebih kurang 200 dendrites

Axon

• Satu tonjolan yang kecil (ramping) daripada badan sel

• Paling pendek adalah di bahagian otak (kurang daripada satu milimeter)

• Paling panjang adalah di bahagian saraf sciatik (lebih daripada satu meter)

• Membawa impuls saraf daripada badan sel ke neuron yang lain atau sel otot dan sel kelenjar

Neuroglia

• Terdapat empat jenis :– Astrocytes– Oligodendrocytes– Microglia– Ependyma

Astrocyte

• Paling besar, paling banyak di sel glial berbentuk seperti bintang yang panjang

• Berfungsi mengekalkan nutrisi neuron, membantu mengekalkan konsentrasi kimia dalam cecair extraselular

• Menyediakan bahan bungkusan dan sokongan struktur

• Membantu regulasi bahan daripada kapilari ke tisu saraf

Oligodendrocyte

• Berbentuk kecil,mempunyai banyak cabang tonjolan

• Dijumpai dalam “gray dan white matter”

• Serupa seperti sel Schwann

• Menghasilkan dan menyuburkan sarung myelin

• Menyediakan kerangkakerja sokongan dan membekalkan nutrien kepada neuron

Microglial

• Sel glial yang kecil

• Selalunya dijumpai di antara neuron dan sepanjang salur darah

• Terdapat macrofaj yang mengeluarkan neuron yang telah musnah (bersepai)

Ependymal

• Sel yang panjang, tersusun dalam satu lapisan yang membentuk kanal pusat saraf tunjang dan ventrikel otak

• Membantu membentuk tiub neural semasa pembentukan embrio

• Mengsekresikan cecair cerebrospinal

TUGASAN

• CARI DAN BUAT NOTA BESERTA GAMBARAJAH– SYNAPSE– MYELIN– SCHWANN CELL– NODES OF RANVIER