stres

1

STRESSTRES

2

MENANGANI STRESMENANGANI STRES

1. Stres adalah sebahagian daripada kehidupan kita sehari-hari.

2. Stres boleh mempengaruhi kita melalui pelbagai cara.

3. Kemarahan adalah satu masalah utama emosi akibat daripada stres.

Mesej UtamaMesej Utama

3

MENANGANI STRESMENANGANI STRES

4. Kemarahan boleh mempengaruhi kehidupan kanak-kanak.

5. Salah satu cara untuk mengurangkan stres adalah dengan mengendalikan kemarahan secara berkesan.

6. Orang dewasa boleh membantu kanak-kanak supaya menjadi lebih tabah terhadap perasaan marah.

Mesej UtamaMesej Utama

4

1. STRES - SEBAHAGIAN STRES - SEBAHAGIAN DARIPADA KEHIDUPAN KITA DARIPADA KEHIDUPAN KITA SEHARI-HARISEHARI-HARI

1.1. Stres adalah tindak balas fizikal, emosi dan mental kepada

perubahan / cabaran.

1.2. Terdapat banyak punca stres.

5

2.2. STRES BOLEH MEMPENGARUHI STRES BOLEH MEMPENGARUHI KITA MELALUI PELBAGAI CARAKITA MELALUI PELBAGAI CARA

2.1. Reaksi terhadap stres berbeza.

2.2. Stres boleh memberi kesan positif / negatif kepada individu.

2.3. Akibat stres berbeza dari segi penonjolan & tahap keseriusan.

2.4. Stres boleh dikendalikan.

6

3. KEMARAHAN ADALAH SATU KEMARAHAN ADALAH SATU MASALAH EMOSI PALING MASALAH EMOSI PALING

UTAMA AKIBAT DARIPADA STRES UTAMA AKIBAT DARIPADA STRES

3.1. Kemarahan adalah perasaan semulajadi setiap individu.

3.2. Kemarahan boleh ditunjukkan dengan pelbagai cara.

3.3. Kemarahan yang tidak terkawal akan memudaratkan diri & orang lain.

7

4. KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHI KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHI KEHIDUPAN KANAK-KANAKKEHIDUPAN KANAK-KANAK

4.1. Kemarahan orang dewasa sering menjadikan kanak-kanak sebagai mangsa.

4.2. Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan.

8

5. 5. SALAH SATU CARA MENANGANI STRES :SALAH SATU CARA MENANGANI STRES : MENGENDALIKAN KEMARAHAN MENGENDALIKAN KEMARAHAN SECARA BERKESAN SECARA BERKESAN

5.1. Kita harus mengenalpasti perasaan marah dan belajar cara berkesan untuk mengawal dan menangani kemarahan.

5.2. Kanak-kanak boleh belajar cara-cara mengurangkan kemarahan.

9

6.6. ORANG DEWASA BOLEH ORANG DEWASA BOLEH MEMBANTU KANAK-MEMBANTU KANAK-KANAK MENJADI TABAH KANAK MENJADI TABAH MENGATASI PERASAAN MENGATASI PERASAAN MARAHMARAH

6.1. Orang dewasa perlu mengenalpasti bila kanak-kanak marah.

6.2. Sokongan daripada orang dewasa adalah perlu agar kanak-kanak dapat menangani kemarahan dengan lebih berkesan.

10

1.1. STRES ADALAH SEBAHAGIAN STRES ADALAH SEBAHAGIAN DARIPADA KEHIDUPAN KITADARIPADA KEHIDUPAN KITASEHARI-HARISEHARI-HARI

1.1.1.1. Stres adalah tindakbalas fizikal, emosi dan Stres adalah tindakbalas fizikal, emosi dan mental terhadap perubahanmental terhadap perubahan

• Boleh dialami samada di rumah, sekolah, tempat kerja mahupun semasa bersukan dan beriadah.

• Boleh juga menjadi faktor motivasi.

• Setiap invididu memberi persepsi yang berbeza terhadap stres.

• Tindakbalas ke atas stres boleh berlaku secara positif atau negatif.

• Kanak-kanak juga sering mengalami stres.

11

Peribadi / DiriPeribadi / DiriCita-cita, harapan, harga diri, rasa selamat, keyakinan(tergugat)• Takut untuk gagal.

• Perubahan pada tubuh badan, penyakit.

• Perbandingan dengan orang lain seperti adik-beradik atau kawan.

• Ejekan oleh orang lain misalnya “awak tidak berguna”.

1.2.1.2. Punca StresPunca Stres

12

1.2.1.2. Punca StresPunca StresRumahRumah

• Konflik antara ibu bapa, perpisahan/penceraian ibu bapa

• Kehilangan atau perpisahan akibat dari kematian

• Tidak mampu untuk memenuhi kehendak ibu bapa

• Konflik dengan ibu bapa dan adik-beradik.

13

1.2.1.2. Punca StresPunca Stres

RumahRumah • Ibu bapa jatuh sakit/ masuk wad • Kelahiran adik baru• Pindah rumah/ sekolah• Kematian/ kehilangan haiwan kesayangan• Perubahan pekerjaan ibu bapa

(mereka ditinggalkan untuk tempoh yang lama)

• Didera & diabaikan.

14

SekolahSekolah• Mula bersekolah• Bertukar sekolah• Perkelahian dengan rakan-rakan

(berpanjangan & serius)• Dibuli• Mengambil bahagian terlalu

banyak aktiviti• Kehendak yang tinggi• Kehilangan sahabat yang rapat

1.2.1.2. Punca StresPunca Stres

15

MasyarakatMasyarakat• Kekurangan dari segi sosio-ekonomi

(tiada tempat permainan, tiada sistem pembetungan, air dan elektrik.

• Tempat tinggal sempit.• Persekitaran dan kejiranan yang

kurang selamat ( penyalahgunaan dadah, pelacuran).

1.2.1.2. Punca StresPunca Stres

16

2.2. STRES BOLEH STRES BOLEH MEMPENGARUHI KITA MEMPENGARUHI KITA MELALUI PELBAGAI CARAMELALUI PELBAGAI CARA

2.1.2.1. REAKSI TERHADAP STRES REAKSI TERHADAP STRES ADALAH BERBEZAADALAH BERBEZA

2.1.1 Reaksi terhadap stres bergantung kepada : Tempoh perkembangan kanak-

kanak tersebut. Kemampuan daya tindak. Tempoh. Intensiti. Tahap sokongan yang diberikan.

17

REAKSI TERHADAP STRES REAKSI TERHADAP STRES ADALAH BERBEZAADALAH BERBEZA

Dua indikator boleh dilihat ialah:-Dua indikator boleh dilihat ialah:-• Perubahan tingkahlaku

• Kemorosotan tingkahlaku.

18

2.1.32.1.3 REAKSI TERHADAP REAKSI TERHADAP STRES DI KALANGANSTRES DI KALANGAN

KANAK-KANAK ADALAH:-KANAK-KANAK ADALAH:-Peringkat awal kanak-kanakPeringkat awal kanak-kanak

Memencilkan diri.. Perasaan bahawa mereka tidak

disayangi. Sikap bergantung kepada orang

lain. Sikap tidak mempercayai sesiapa. Tidak hadir ke sekolah atau tidak

berkawan. Bersikap menentang atau tidak

mematuhi arahan. Panas baran. Masalah untuk melahirkan

perasaan.

19

2.1.3 REAKSI TERHADAP STRES DI 2.1.3 REAKSI TERHADAP STRES DI KALANGAN KANAK-KALANGAN KANAK-

KANAK KANAK ADALAH:-ADALAH:-

Peringkat pertengahan kanak-kanakPeringkat pertengahan kanak-kanak

Bimbang tentang masa depan. Mengadu sakit kepala. Mengalami masalah untuk tidur. Hilang selera makan. Mengalami masalah menumpukan

perhatiandi dalam kerja sekolah.

Kencing malam.

20

2.1.32.1.3 REAKSIREAKSI TERHADAP TERHADAP STRES STRES DI KALANGAN DI KALANGAN KANAK-KANAK- KANAK ADALAH:-KANAK ADALAH:-

Remaja pula boleh mengalami :Remaja pula boleh mengalami : Merasa marah Merasa kecewa Kurang rasa keyakinan diri. Mempunyai rasa tidak percaya

yang umum terutamanya terhadap orang dewasa.

21

2.2.2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDUINDIVIDU

Kesan positif stresKesan positif stres Mampu memotivasi seseorang untuk

memperbaiki diri.

Membantu kanak-kanak membuat pilihan, mencari jalan penyelesaian atau membuat sesuatu yang membuatkan mereka merasa selesa.

Lebih berupaya menerima cabaran atau memberikan komitmen.

22

Kesan negatif stresKesan negatif stres Merendahkan harga diriharga diri individu :-

Menangis. Membuat perangai. Mengundurkan diri daripada

situasi tidak disenanginya. Risau. Tertekan atau memencilkan diri. Menjadi marah atau agresif (lisan

dan fizikal). Fizikal ( letih, sakit kepala/perut)

2.2.2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDUINDIVIDU

23

Kesan negatif stresKesan negatif stresTingkahlaku ekstrim/pelakuanberisiko tinggi penyalahgunaan dadah, merokok lumba haram mencuri mencederakan diri.

2.2.2.2. STRES BOLEH MEMBERI KESAN STRES BOLEH MEMBERI KESAN POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA POSITIF ATAU NEGATIF KEPADA INDIVIDUINDIVIDU

24

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

Simptom psikologikal:Simptom psikologikal: Tidak mampu untuk membuat keputusan. Daya tumpuan lemah. Daya ingatan dan perhatian kurang. Mengalami mimpi buruk. Berfikiran negatif serta mudah putus asa. Merasa dirinya tidak berharga serta

cenderung untuk mencederakan diri.

25

Simptom psikologikalSimptom psikologikal Sering merasa risau tentang masa

depan. Mengalami kesukaran untuk tidur. Kencing sewaktu tidur. Perubahan dalam selera makan

(selera makan yang keterlaluan atau berkurangan)

Perubahan berat badan yang ketara.

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

26

Simptom emosiSimptom emosi Kelihatan takut, sensitif, marah-

marah, risau atau gelisah. Kelihatan terganggu/bermasalah,

berasa sedih, rendah diri, kurang keyakinan, murung dan risau.

Mudah terkejut, pilu, marah, benci, rasa bersalah dan malu.

Akan menghadapi masalah kurang minat terhadap aktiviti harian.

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

27

FizikalFizikal Lebih terdedah kepada kemalangan,

sakit kepala / perut. Mudah letih, Sembelit / cirit-birit Menggigit kuku. Berasa tegang Kesukaran tidur Sakit-sakit badan, mudah terperanjat.

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

28

FizikalFizikal Mempunyai degupan jantung yang

kencang. Loya. Perubahan selera makan. Perubahan berat badan. Sakit di seluruh badan. Kerap demam. Akan kerap mendapat jangkitan,

asma, ekzema atau migrain.

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

29

TingkahlakuTingkahlaku Kurang selera makan. Mengabaikan penjagaan diri. Keras kepala Tingkahlaku yang agresif seperti suka

membuli, berbohong, mencuri, laku musnah dan mengasing diri.

Makan secara berlebihan, tidur sepanjang masa dan merungut

Mungkin terlibat dengan penyalahgunaan dadah / ubat-ubatan untuk merawat diri sendiri.

2.3.2.3. AKIBAT DARIPADA STRES AKIBAT DARIPADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

30

Hubungan InterpersonalHubungan Interpersonal

Mengalami masalah ( dalamperhubungan dengan orang lainseperti dengan kawan-kawan dan ibubapa ) di sekolah, atau rumah

Ini akan menimbulkan perasaantakut, risau, memencilkan diri, atauterasa dipulaukan.

2.3.2.3. AKIBAT PADA STRES AKIBAT PADA STRES BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN BERBEZA DARI SEGI PENONJOLAN DAN TAHAP KESERIUSANDAN TAHAP KESERIUSAN

31

2.4.2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKANSTRES BOLEH DIKENDALIKAN

Bertenang.

Berfikiran positif.

Menyukai diri sendiri.

Kongsi masalah dengan keluarga dan kawan-kawan.

Merancang masa dengan baik.

32

Adakan hobi.

Relaks dan beriadah.

Bersifat asertif – berani berkata “TIDAK”.

Tetapkan matlamat yang realistik.

2.4.2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKANSTRES BOLEH DIKENDALIKAN

33

Amalkan cara hidup sihat seperti bersenam selalu, makan secara sihat tidur secukupnya. jangan merokok atau minum

minuman keras.

2.4.2.4. STRES BOLEH DIKENDALIKANSTRES BOLEH DIKENDALIKAN

34

3.3. KEMARAHAN ADALAH SATU MASALAH KEMARAHAN ADALAH SATU MASALAH EMOSI UTAMA AKIBAT STRESEMOSI UTAMA AKIBAT STRES

3.1. Kemarahan adalah perasaan semulajadi yang ada pada setiap individu. Kemarahan merupakan kesan emosi akibat daripada:- Sakit hati / kecewa. Ancaman / ugutan. Kehilangan.

35

KEMARAHAN hanya akanKEMARAHAN hanya akanmenjadi satu masalah apabila :menjadi satu masalah apabila :

Berlaku terlalu kerap. Keterlaluan. Berpanjangan. Berlaku dalam situasi

yang tidak sesuai. Membawa kepada

tindakan agresif.

36

3.2 Kemarahan boleh 3.2 Kemarahan boleh manifestasi dalam 3 cara:manifestasi dalam 3 cara:

1. Tindakbalas fizikal – berasa tegang pada bahagian dada, kesukaran bernafas, jantung berdegup kencang dan kesukaran untuk tidur.

2. Tindakbalas emosi – tingkahlaku yang menyakitkan hati orang lain, syak-wasangka, murung, sukar untuk memaafkan, kurang kreatif, terganggu dan marah yang tidak terkawal.

37

3. Tindakbalas tingkahlaku.3. Tindakbalas tingkahlaku.

Bertindak agresif (contohnya menengking, membaling barang atau mencederakan orang).

Bersikap pasif (memendam perasaan dan menarik diri).

Pasif agresif (tidak menunjukan secara langsung walaupun dia tidak setuju)

Menjauhkan diri dan menafikan

38

4. KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHI4. KEMARAHAN BOLEH MEMPENGARUHIKEHIDUPAN KANAK-KANAKKEHIDUPAN KANAK-KANAK

4.1 Kemarahan orang dewasa sering menjadikan kanak-kanak sebagai mangsa.

4.2 Kanak-kanak boleh mengalami kemarahan. Punca-punca kemarahan : Perbalahan/percanggahan pendapat dengan

orang dewasa, rakan-rakan dalam isu kepercayaan dan nilai seperti melakukan kerja rumah, membersihkan bilik dan pilihan pakaian.

Kekecewaan akibat halangan untuk melakukan sesuatu. Contoh: keluar bermain, menonton televisyen.

39

Kehendak yang tidak dipenuhi. Contoh: permainan baru, keluar bermain, bercuti, telefon bimbit, baju baru, tindik telinga, mewarnakan rambut.

Pelanggaran hak mereka. Contoh: ketidakadilan, dimalukan, penderaan fizikal atau kata-kata, hilang kepercayaan.

Infleksibiliti – Perkara utama yang menyebabkan kemarahan ialah kepercayaan yang terlalu rigid dan tidak boleh diubah. Contoh: ‘hendaklah’ dan ‘mestilah’.

“Tidak fleksibel”

“Kanak-kanak perempuan tidak boleh duduk di tangga rumah”

PUNCA-PUNCA KEMARAHAN :PUNCA-PUNCA KEMARAHAN :

40

5.5. SALAH SATU CARA UNTUK MENGURANGKAN SALAH SATU CARA UNTUK MENGURANGKAN STRES ADALAH DENGAN MENANGANI STRES ADALAH DENGAN MENANGANI KEMARAHAN SECARA BERKESAN KEMARAHAN SECARA BERKESAN

Langkah-langkah Langkah-langkah

1) Kenalpasti perasaan marah – Langkah pertama adalah dengan mengenalpasti perasaan marah anda. “Saya marahSaya marah”.

2) Bertenang (kira hingga 10, tarik nafas panjang, mengucap).

3) Berfikir dahulu sebelum bercakap dengan orang yang anda marah.

4) “Saya perlu bertenangSaya perlu bertenang”.

41

LANGKAH-LANGKAH MENANGANILANGKAH-LANGKAH MENANGANIKEMARAHAN DENGAN BAIKKEMARAHAN DENGAN BAIK

5) Nyatakan dan kenal pasti punca Nyatakan dan kenal pasti punca kemarahan anda.kemarahan anda.“Kenapa saya marah?”“Kenapa dia bertindak sedemikian terhadap saya?”

6) Jangan berkata sesuatu untuk Jangan berkata sesuatu untuk menyakitkan hati atau menghukum menyakitkan hati atau menghukum orang lain.orang lain.

“Awak bodoh” “Saya tidak mahu bercakap dengan

awak” “Saya benci awak”

42

7) Fokuskan kepada isu sebenar danjangan mengungkit perbalahan lalu

“Saya sangat marah kerana awak patahkan pensel saya minggu lepas”

“Awak tidak benarkan saya bermain bersama-sama awak kelmarin”

LANGKAH-LANGKAH MENANGANILANGKAH-LANGKAH MENANGANIKEMARAHAN DENGAN BAIKKEMARAHAN DENGAN BAIK

43

8) Bertegas diri (Asertif) dengan zahirkankemarahan secara positif.

9) Jelaskan kepada individu berkenaan tanpamenyalahkan mereka.

10) Gunakan perkataan “Saya” berbanding“Awak”untuk menggalakkan perbincangan.

Contoh: “Saya berasa sangat marah apabila …” bukan “Awak membuatkan saya marah”. Ini akan membuatkan seseorang itu lebih bertanggungjawab terhadap tindakannya.

LANGKAH-LANGKAH MENANGANILANGKAH-LANGKAH MENANGANIKEMARAHAN DENGAN BAIKKEMARAHAN DENGAN BAIK

44

11) Cuba bertenang dan kawal suara.

12) Mendengar.

13) Memaafkan orang lain

LANGKAH-LANGKAH MENANGANILANGKAH-LANGKAH MENANGANIKEMARAHAN DENGAN BAIKKEMARAHAN DENGAN BAIK

45

Kanak-kanak perlu belajar berfikir untuk menyelesaikan masalah, menerima pendapat, & cadangan orang lain.

Dapatkan pertolongan (terlalu susah untuk ditangani/menggugat keselamatan) contoh: apabila seseorang kanak-kanak dibuli

Menulis dan mencurahkan perasaan anda

LANGKAH-LANGKAH MENANGANILANGKAH-LANGKAH MENANGANIKEMARAHAN DENGAN BAIKKEMARAHAN DENGAN BAIK

46

5.2.5.2. KANAK-KANAK BOLEH BELAJAR KANAK-KANAK BOLEH BELAJAR CARA-CARA UNTUK MENGURANGKAN CARA-CARA UNTUK MENGURANGKAN KEMUNGKINAN UNTUK MENJADI MARAHKEMUNGKINAN UNTUK MENJADI MARAH

Berfikir secara positif. Mempunyai hobi. Luangkan masa untuk belajar dan

bermain. Jangan memperbesar dan

meremehkan sesuatu perkara. Tidur awal dan bangun awal. Dapatkan mentor / seseorang untuk

berbicara. Amalkan cara hidup sihat.

KEMAHIRANKEMAHIRAN

Kemahiran menangani kemarahan

Berhenti

Berfikir

Bertindak

1. Lihat dan dengar.

2. Elakkan bertindak mengikut perasaan

3. Membenarkan kanak-kanak meluahkan perasaan.

4. Mengenalpasti kekunci kemarahan dan penawar individu

Mencari ikhtiar dan mempertimbangkan kekuatan dan kelemahan setiap pilihan. (Rujuk penyelesaian masalah IDEAL).

Membuat pilihan dan bertindak

Kekunci Kemarahan Individu

Mengenali punca kemarahan. Mengenalpasti perasaan kemarahan

Kekunci Kemarahan Individu

Langkah-langkah menangani kemarahan. (Kira hingga 10, tarik nafas panjang)

48

6. ORANG DEWASA BOLEH MEMBANTU KANAK-6. ORANG DEWASA BOLEH MEMBANTU KANAK-KANAK MENJADI LEBIH TABAH TERHADAP KANAK MENJADI LEBIH TABAH TERHADAP PERASAAN PERASAAN MARAHMARAH

kanak-kanak:- tiada kawan. selalu menyendiri. mempunyai pandangan negatif

terhadap kebolehannya. Suka menangis. agresif. Tidak boleh memberi perhatian yang

lama.

6.1.6.1. Orang dewasa perlu mengenalpasti Orang dewasa perlu mengenalpasti kanak-kanak yang mengalami Kemarahankanak-kanak yang mengalami Kemarahan

Carta semak

49

Kanak-kanak memerlukan sokongan daripada :ibu bapa, guru dan kawan-kawan

Luangkan masa dan galakkan mereka berbicara tentang permasalah mereka.

6.2.6.2. SOKONGAN DARIPADA ORANG SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA DEWASA AMAT PERLU BAGI KANAK-AMAT PERLU BAGI KANAK-KANAK UNTUK MENANGANI KEMARAHAN KANAK UNTUK MENANGANI KEMARAHAN DENGAN LEBIH BERKESANDENGAN LEBIH BERKESAN

50

Bantu kanak-kanak untuk membina harga diri.

Bantu kanak-kanak untuk bertindak asertif

Ajar cara-cara menangani kemarahan secara sihat - bertenang, kawal rasa marah, rancang cara penyelesaian dan berkongsi cara penyelesaian dengan orang lain.

SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLUADALAH PERLU

51

• Luangkan masa untuk berbicara mengenai masalah mereka

• Bantu kanak-kanak kemahiran menyelesaikan masalah (IDEALIDEAL).

SOKONGAN DARIPADA ORANG SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLUDEWASA ADALAH PERLU

52

IDEALIDEALII Identify the problem (Kenalpasti

masalah sebenar)

DD Describe possible options (Terangkan atau cari cadangan

penyelesaian yang ada)

EE Evaluate consequences of each options (the pros and cons) (Buat penilaian setiap cadangan – kebaikan/keburukan

AA Act (Bertindak berdasarkan pilihan yang terbaik)

LL Learn (Belajar dari pengalaman samada hasilnya berjaya atau tidak).

53

Meramal (menjangka) situasi stres dan bantu mereka untuk lebih bersedia.

Jangan bebankan mereka dengan tanggungjawab-tanggungjawab / aktiviti-aktiviti yang banyak.

Gunakan jenaka (gentle humour).

SOKONGAN DARIPADA ORANG SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLUDEWASA ADALAH PERLU

54

Galakkan kanak-kanak untuk membentuk sokongan sosial. Contohnya kawan, datuk nenek dan saudara-mara.

Galakkan kanak-kanak untuk beriadah contohnya bersenam.

Galakkan kanak-kanak untuk mempunyai minat yang lain contohnya melaksanakan kegiatan luar, hobi.

Dapatkan khidmat pakar sekiranya tidak dapat menangani masalah tersebut.

SOKONGAN DARIPADA ORANG SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLUDEWASA ADALAH PERLU

55

Permasaalah antara ibu bapa – tangani secara efektif.

Selesaikan permasaalah dengan berkesan dan jangan libatkan kanak-kanak di dalam perkelahian.

Jangan bertengkar dan mengkritik satu sama lain di hadapan kanak-kanak.

Yakinkan kanak-kanak bahawa mereka bukannya punca permasaalahan tersebut.

SOKONGAN DARIPADA ORANG SOKONGAN DARIPADA ORANG DEWASA ADALAH PERLUDEWASA ADALAH PERLU