alkitab bahasa toraja 2009 - selamat datang di...

AlkitabBahasa Toraja

Edisi 2009

Mazmur s.d. Maleakhi

PA’PUDIAN

SURA’ BUNGA’NA:PA’PUDIAN 1–41

Dalle’na to malambu’sia to tang mekaaluk

1:1-6

11Maupa’ tu to tang untamaibisaranna to tang mekaaluk,

sia tang unnola lalanna to kadakegau’,

sia tang tongkon lan kombonganna topabe’se,

2 sangadinna iatu kasendeanna lanmanna Sukaran alukNa PUANG,

sia unnannung Sukaran alukNa keallokebongi.

3Belanna sangtinti ia kayu, ditanan dioto’ randan lalan uai,

tu membua ke nalambi’mi attunna,sia tang malayu tu daunna,

PA’PUDIAN 1.4–2.2 2

sia mintu’ tu mai napogau’na,umpabu’tuanni kameloan.

4 Iatu to tang mekaaluk tang ten iaa’ganna to,

sangadinna sangtinti ta’piannasarombonan angin.

5 Iamo bannangna to anna tanguntananni to tang mekaalukumpennoloi

kombong kalua’,sia iatu to kadake gau’ tangnatanan duka umpennoloi tinimbumalambe’na to malambu’.

6Belanna Natandai PUANG tu lalannato malambu’,

apa iatu lalanna to tang mekaalukma’palulako kasanggangan.

Kamala’biranNa Messias

2:1-12

21Apara bannangna namarukka’ tumai bangsa,

sia ma’apari anna tangnga’ra apatang kebattuan tu mintu’ tosangpetayanan?

2Mintu’na datu lan te linosangtiangkarammo,

PA’PUDIAN 2.3–10 3

sia mintu’nato paa samaturu’mola unnea PUANG sia To NatokkoNa,nakua:

3Maikomi anta ka’tui tu pepungoNa,sia anta tibei tu ulangNa dio maikaleta!

4 Iatu To unnisung dao suruga la metaa,la Natelle-telle PUANG tu tau iato mai.5Undinnato la ma’kada situang

kasengkeanNa,sia Napatiramban kare’dekanNa tutau iato mai:

6Manassa mangkamo Kupamatu’tun tudatungKu,

dao Sion buntu maindanKu!7La Kupokada tu lampa kadanNa

PUANG:Mangkamo ma’kada lako Kaleku:Ikomo tu AnakKu;Akumo mangka undadiangko te allototemo.

8Palakui lako Kaleku, angKu benko tumintu’ bangsa la mupomana’,

sia anggenna lino la mupoapa.9Ammu nisak-nisakki tekken bassi,sia la mutesse-tesse susi kurin litak.

10 Iamoto la kinaakomi, e mintu’ datu,


sia Ma’perangikomi, e mintu’ toma’parenta lino.

11Mengkaolakomi lako PUANG situangkamatakuran,

sia sende paimankomi situangkama’parondoan.

12Pangke’i tu Anak da Nasengke sia damisanggang dio lu lalan,

belanna madomi’ re’dek tu ara’Na,maupa’ tu mintu’ to umposande’I.

Pangando ke melambi’

3:1-8 (3:1-9)

31Pa’pudianna Daud tonna mallai diomai anakna, disanga Absalom.

(3-2) O PUANG, lendu’ budannamoualingku!

Makambanmo to umbalina’.2 (3-3) Buda tau umpokadana’ kumua:Tae’ pa’tunduanNa Puang Matua lakokalena. Sela

3 (3-4) Apa, o PUANG, Kamumo tubalulang perindingku,

Kamumo tu kamala’birangku,sia Kamumo tu umbangunanulungku.

4 (3-5) Meongli’na’ lako PUANG,


anna pebaliina’ dao mai buntumaindanNa. Sela

5 (3-6) Umbambanganna’ kaleku angkumamma’,

angku millik sule, belanna PUANGurrande pala’na’.

6 (3-7) Tae’ angku kataku’i tuma’pulo-pulo sa’bunna tau,

tu limbu mangatta unneana’.7 (3-8) Ke’de’Komi, o PUANG, amMi

lendokanna’, o Kapenombangku!Belanna mangkamo Mila’pakki tuparangka sadangna ualingku,

sia mangkamo Mitepok tu mai isinnato tang mekaaluk.

8 (3-9) PUANG tu oto’na kadilendokan,Mipataranakkimira pa’kamaseamMitu taumMi! Sela

Pangando ke bongi

4:1-8 (4:1-9)

41Lu lakona pangala sengo; dipasialaoni katapi. Pa’pudianna Daud.

(4-2) Pebaliina’, ke meongli’na’.O Puang Matua, oto’nakamaloloangku!

Tu umpamaluanganna’, ke si’pi’na’.


Katuru-turuina’ sia tanding talingai tupassambayangku!

2 (4-3) E pia muane, sangapapa laditunai tu kamala’birangku,

sangapapokomi la umbudananapa tang kebattuan, umparri-parrikamorangan?

3 (4-4) Apa la miissan kumuaiatu PUANG mangkamoumpamarimbanganni Kalenatu misa’ to Naporai;

la Natanannina’ talinga PUANG,ke meongli’na’ lako Kalena.

4 (4-5) Mataku’ magiangkomi, apa damipogau’ kasalan,

tangnga’ kalenai lan penaammidiong dali’ patindoammi, ammipari’pi. Sela

5 (4-6) Pennoloanni tu pesuru’ situru’ tupato’na,

sia patonganNi tu PUANG!6 (4-7) Buda tau ma’kada nakua:

Mindara tu la umpakitangki’kameloan?

Paarrangikan arrang lindoMi, oPUANG!

7 (4-8) MangkamoKomi umpatamaikaparannuan batu ba’tangku,


ondong ia na kaparannuanna tauiato mai tonna memba’ka’ tugandungna sia uai anggoro’na.

8 (4-9) La bambangna’ sia la mamma’marampa’na’,

belanna Kamu manna, o PUANG,umpatorro manamanna’.

Passambayang melambi’

5:1-12 (5:1-13)

51Lu lakona pangala sengo; dipasialaoni suling. Pa’pudianna Daud.

(5-2) O PUANG, tananni talinga tukadangku,

sia palan ara’i tu sarroku.2 (5-3) Tananni talinga tu

pengkamoyaku, o Datungku,o Kapenombangku,

belanna mati’ Kalemi kunii malaku.3 (5-4) O PUANG iake makale’ la

Miperangii tu gamarangku,sia iake makale’ ma’pasakka’na’massambayang mati’ oloMi angkuma’peagi.

4 (5-5) Belanna tangiaKomiKapenomban umporaikatangmekaalukan,


sia iatu to kadake tang nasaraussisolangKomi.

5 (5-6) Iatu to matampo tae’ nabelaibendan dio oloMi

sia Mikabiri’ tu mintu’ to umpogau’kakelokan.

6 (5-7) La Misabu’i tu mintu’ to ma’kadatang tongan,

sia iatu to umpato’do rara sia landopa’du Nasayu pallak PUANG.

7 (5-8) Apa aku te la tamana’banuamMi,

belanna pa’kamasean kapuaMi,sia la tukkuna’ umpennoloibanua kabusungamMi situangkamatakuran mati’ Kalemi.

8 (5-9) O PUANG, rendenna’ lankamaloloamMi,

tu belanna mintu’ ualingku;rantei tu lalanMi dio tingayoku.

9 (5-10) Belanna tae’ bang tu tongansun dio pudukna tau iato mai;

kasanggangan napariba’tang,sia gora-gorana butung liangtungangnga’,

sia paminnakan tu lilana.10 (5-11) Pasalai tu tau iato, o Puang

Matua!


Nake tobangi natumang pakira-kiranna,

suale pala’i belanna buda salana,belanna nabali-baliKomi.

11 (5-12) Apa mintu’ tu toumposande’Komi la parannu.

Tau iato mai la tontong unnarrak,belanna Mirinding pala’,sia mintu’ tu to ungkamali’ sangamMila umposende paimanKomi!

12 (5-13) Belanna Mipamasakke tu tomalambu’, o PUANG,

sia Misarongi kamasokanan butungmisa’ balulang.

Passambayang ke nareke’ki’kasanggangan la ungka’tu sunga’

6:1-10 (6:1-11)

61Lu lakona pangala sengo;dipasiala oni katapi. Diala madiong.

Pa’pudianna Daud.(6-2) O PUANG, da Miukungna’

kasengkeamMi,sia da Mipa’di’ina’ kamare’dekamMi!

2 (6-3) Katuru-turuina’, o PUANG,belanna longsena’;


pamatanana’, o PUANG, belannamintu’ bukungku paruninin!

3 (6-4) Lendu’ tirambanna tupenaangku,

iatu Kamunna, o PUANG,sangapapaKomi?

4 (6-5) SuleKomi, o PUANG, rampanannitu deatangku,

karimmannina’ tete diokamasokanamMi!

5 (6-6) Belanna lan kamatean tae’mokapengkilalan lako Kalemi,

sia lan lino to mate mindapa laumpudiKomi?

6 (6-7) Mata’ka’ tonganmo’ sumarro;bongi-bongi umpennampa’na’ uaimatangku;

umpotilan tangi’ tang marangaku.7 (6-8) Malanmo tu matangku napobua’

karosso-inaan,sia tang tibida’ natumang mintu’ualingku.

8 (6-9) Mallaikomi dio mai kaleku, emintu’ to umpogau’ kakadakean,

belanna Naperangiimo PUANG tutangi’ku.

9 (6-10) Naperangiimo PUANG tupa’palakungku,

PA’PUDIAN 6.10–7.4 11

sia la Natarima tu pasambayangku.10 (6-11) Mintu’na ualingku la masiri’,

sia lendu’ tirambanna;tau iato mai ta’pa la sule leko’ situangkamasirisan.

Pangando langngan PuangMatua anNa ola salunNa

7:1-17 (7:1-18)

71Sengo sarrona Daud tu naposengolako PUANG diona kadanna Kush, to

Benyamin.(7-2) O PUANG, Kapenombangku, mati’

Kalemi kunii sande’,lendokanna’ dio mai mintu’ tounnula’na’ sia rampananna’.

2 (7-3) Da nasusi to singaungkabessena’,

sia nase’bu-se’buna’, ke tae’i tauurrampananna’.

3 (7-4) O PUANG, Kapenombangku,iake kupogau’ lenmi tu susinnato,

sia iake denni kakelokan lan lisupala’ku,

4 (7-5) iake kupogau’ lenmitu kakadakean lako tokusikadamakan,


pissanmi to mangkamo kurampanantu to tae’ bannangna naniiungkabiri’na’,

5 (7-6) elo’na naula’ sumpuna’ ualingkuanna alaina’,

sia nalullu’i rokko padang tusunga’ku,

sia nalamma’i rokko litak tudeatangku. Sela

6 (7-7) Ke’de’moKomi, o PUANG,situang kasengkeamMi,

bendanKomi umbali kamare’dekannamintu’ ualingku,

mainga’Komi untunduina’, belannaungkaritutuiKomi katonganan.

7 (7-8) Melo ke natalimbungKomikombong kalua’na mintu’ tosangpetayanan,

sia unnisungKomi langnganna tauiato mai dao inan dipalayuk.

8 (7-9) PUANG umpaolai salunna mintu’bangsa,

paolaina’ salunna sitinayakamaloloangku,

sia penaa ma’bulo-lollongku.9 (7-10) Melo ke pu’du’i tu mintu’

kakadakeanna to tang mekaaluk,apa pabantangi tu to malambu’,


kamumo tu ussudi penaanna siaba’tengna tau,

kamumo tu Kapenomban malambu’.10 (7-11) Puang Matua untoe

balulangku,tu ullendokan to ma’bulo lollong.

11 (7-12) Puang Matua tu To ma’paolaisalu tang pakayun bimbang;

sia Kapenomban sengke rundun allo.12 (7-13) Iake tae’i namengkatoba’

tu tau, manassa Naasa Puang tula’bo’Na,

Naangkarammo tu bulianNa siaNapapatuimo.

13 (7-14) Sia Napatu’tunnimopa’bunoNa tu tau iato mai,

sia mintu’ tinaranNa Naapii.14 (7-15) Tiromi, ungkia’tangan

kakelokan tu tau iato mai,sia untambuk pa’pakario-rio,anna kianakan kamo’rangan.

15 (7-16) Umbo’bokmo patuang lambe’,namukkun ussindungi;

apa ia kalena tobang rokko tupatuang nagaraga.

16 (7-17) Iatu kakadakean la tibaliklangngan botto ulunna,

PA’PUDIAN 7.17–8.3 14

sia iatu pa’pakario-riona la unta’paipassaronganna.

17 (7-18) La umpudina’ PUANG, sitinayakamaloloanNa,

sia kupenanian pa’pudian tusanganNa, Puang Patodoranna.

Iatu tolino iamo ma’iringannapa’padadinNa Puang Matua

8:1-9 (8:1-10)

81Lu lakona pangala sengo. Unturu’baenan sengona Gitit. Pa’pudianna

Daud.(8-2) O PUANG, o Puangki,tang pada mala’bi’na tu sangamMilan mintu’ narande tana,

Mipadaomo langi’ tu kamala’biramMi!2 (8-3) Dio pudukna pia sia pia maliaMinii untanan kamatotoran unno’tonmintu’ ualimMi,

amMi tang umpasumui tu mintu’ualimMi sia to untambuk essun.

3 (8-4) Iangku tingara langi’Mi,panggaraga limamMi,

sia bulan na bintoen tu mangkaMikombong:

PA’PUDIAN 8.4–9 154 (8-5) Apa toda ia tu tolino amMi

kilalairi,ba’tu iatu bati’ tolino amMi sailei?

5 (8-6) Moi susito, Mipamadiongan sidi’ritu a’ganna anna Kapenomban,

sia Mimakotaimo kamala’biran siakadipangkeran.

6 (8-7) Sia mangka Miangka’ umparentamintu’ panggaraga limamMi,

iatu mintu’na Mipopengkanorongmodiong to’ lentekna:

7 (8-8) Mintu’ domba sia sapi solanasangi,

sia mintu’ olo-olo’ dio lu padang.8 (8-9) Mintu’ manuk-manuk dao lu

langi’ sia mintu’ bale lan tasik,iamotu mintu’ menono’na sumayo lantasik kalua’.

9 (8-10) O PUANG, o Puangki,tang pada mala’bi’na tu sangamMilan mintu’ narande tana!


Puang Matua urrindingpala’ to umpengkaolai

9:1-20 (9:1-21)

91Lu lakona pangala sengo. Unturu’baenan sengo: Mate ussonda

anakna. Pa’pudianna Daud.(9-2) La ponno penaangku

umpudiKomi, o PUANG,sia la kuulelean tu mintu’ penggaurankalle-kalleamMi.

2 (9-3) La parannu paimanna’ sia lo’dokto kaiyangan dio Kalemi,

la kupenanian pa’pudian tusangamMi, o Puang Patodoranna!

3 (9-4) Belanna sumoro’mo tu mintu’ualingku,

tisumbangmo anna mangsan diooloMi.

4 (9-5) Belanna Miposara’mo tukara-karaku sia panuntunku,

unnisungmoKomi dao isungan butungto ma’paolai salu tang pakayunbimbang.

5 (9-6) Migarra’mo tu mintu’ bangsa,sia Mirabunnimo mintu’ to tangmekaaluk,


Mibutaimo tu sanganna tontong saelakona.

6 (9-7) Iatu uali tappumo naruakasanggangan – tondok daun lauansae lakona –,

sia mintu’ tondok mangkaMisaeran, pa’de dukamo tutanda pengkilalanna.

7 (9-8) Apa iatu PUANG unnisungiisunganNa tontong sae lakona,

sia napatorro melomo tu isunganNala Nanii ma’paolai salu.

8 (9-9) Puang la umpaolai malambu’isalunna te lino,

sia umpaolai pangra’ta’ malolo tumintu’ to sangpetayanan.

9 (9-10) PUANGmo tu napobentengmalangka’ mintu’ to dipakario-rio,

Iamo tambakuku lan attukamandasan.

10 (9-11) La narannuangKomi tu mintu’to untandai sangamMi,

belanna tae’ bangpa Mitampe lenni tuto undaka’Komi, o PUANG.

11 (9-12) Pakendekki tu pa’pudianlangngan PUANG tu unnisung daoSion,


pa’peissananni tu mintu’penggauranNa dio lu mintu’bangsa,

12 (9-13) belanna Ia tu Toumpembaliangan to’doanrara,

Nakilalai tu tau iato mai,tae’ anNa tananni boko’ tupengkamoyana to dipandasa!

13 (9-14) Kamaseina’, o PUANG,tiroi tu kanapandasangku toungkabiri’na’,

o Puang, tu unnendekanna’ lan maibaba liang,

14 (9-15) Kumua angku uleleanni tumintu’ penggauran mala’bi’Mi,

angku lo’dok to kaiyangan lanbabanganna anak dara Sionbelanna kasalamaran lu dio maiKalemi.

15 (9-16) Mintu’ bangsa mellambunmorokko patuang lambe’pambo’bokna,

sia iatu lentekna nala’ka’i poyanatanan buni.

16 (9-17) Umpasombomo Kalenatu PUANG, sia umpabantangkatonganan,

PA’PUDIAN 9.17–10.1 19

iatu to tang mekaaluk naala poyapanggaraganna kalena. Higgayon.Sela

17 (9-18) Ondongpi iatu to tangmekaaluk tipero’ rokko lino tomate,

iamotu mintu’ bangsa untananniboko’ Puang Matua.

18 (9-19) Belanna iatu to kalala’ tae’nala tontong bang dikalupai,

iatu kapa’rannuananna to dipandasatae’ nala torro sala bang tontongsae lakona.

19 (9-20) Ke’de’Komi, o PUANG, danapasau’ tu tolino,

melo ke dipakannai ukungan tumintu’ bangsa dio oloMi.

20 (9-21) Parampoi kamatakuran tu tauiato mai,

naissanni mintu’ bangsa kumua iatutau iato mai a’gan tolino bangri.Sela

Siumpu’na Pa’pudian

10:1-18

101O PUANG, apara bannangnaamMi toyangra bendan,


sia apara bannangna amMi membuniratonna attu kapussakan?

2Tu belanna kamatampoanna to tangmekaaluk anna pandasai tu tomakario-rio,

melo ke didammakki tu tau iato mailan pakira-kiranna tu napana’ta’.

3Belanna iatu to tang mekaalukussattuan kalena unturu’ lalanpenaanna,

sia iatu to mesaro bu’tu kadakeuntendeng kalena sia umpa’kadasolangi PUANG.

4Nakua tu to tang mekaaluk naturu’a’gan matampona, kumua:

Tae’ ia Namepapakkanni tu Puang;belanna iatu mai passangannanakua: Tae’ ia Kapenomban.

5Mintu’ lalanna tontong bang maupa’,iatu pa’paolaimMi salu tang nalambi’tangnga’na langngan,

sia mintu’ balinna natuai.6Ma’kadami lan penaanna, nakua:Tae’ angku la tibendon len,sia tae’ anna rua lenna’ kasangganganlako osso’ sipapa’ku.

7 Iatu sadangna ponno tampak ropu sialando pa’du sia pa’pakario-rio,


sia dio tampak lilana den kakelokansia kakadakean.

8Ma’pakappa dio to’ pangaungan dio lurandan tondok,

dio to’ kabunianna nanii umpatei totang sala.

Sia matanna ussinding to makario-rio.

9Mangaung dio to’ kabunianna butungto singa lan to’ kakayuanna;

sia mangaung la undammak todipandasa.

Nadammakmi tu to dipandasa, nariu’itama bundena.

10Kumuku umbukku kalenaanna tobang tama kanuku matoto’natu to mase-mase.

11Ma’kadami lan penaanna nakua:Tang Nakilalaimo Puang Matua,Nabuni tu lindoNa, tarru’ tae’moNatiroi.

12Ke’de’Komi, PUANG! O Puang Matua,angka’i tu limamMi,

da Mitananni boko’ tu to dipandasa.13Matumbai anna tontong bang tu to

tang mekaaluk umbelle’ PuangMatua,

PA’PUDIAN 10.14–18 22

sia nakua lan penaanna: Tae’ amMi lamepapakkanni?

14Manassa Mitiro tu iannato,belanna Mitiro tu kamaparrisan siaKarossoinaan.

La Mipapakkanni lan lisu pala’Mi, lakoduka Kalemi nanii umpasande’kalena tu to mase-mase;

belanna inang Kamu tu patunduannapia biung.

15Rebongi tu takia’na to tang mekaaluksia to kadake;

papakkanni tu katangmekaalukannasatae’na Miappa’i.

16PUANGmo tu Datu tontong saelakona.

Mintu’ bangsa maipi’mo lan maipadangNa.

17O PUANG, Miperangiimo tupa’poraianna to umpamadionganpenaanna;

Kamu umpabatta’i tu penaanna siaKamu untananni talinga,

18 la umpasalunna pia biung sia todipakario-rio,

kumua iatu tolino untorroi kuli’napadang da anna ma’patirambanpole.


PUANG Pentiongananta

11:1-7

111Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna Daud.

Lako manna PUANG kunii sande’!Ma’apai ammi kua lako deatangku:Mallaiko langngan padangma’buntummu butung manuk-manuk?

2Belanna tiromi umpatu’tunmobulianna tu to tang mekaaluk,

napatamamo bulian tu tinaranna,la untinaranni to bulo lollong dio maito’ malillinna.

3 Iake mintu’i parandangan disaeran,apapa tu la napogau’ to malambu’?

4 Iatu PUANG tongkon lan banuakabusunganNa,

sia lan suruga tu isungankapayunganNa PUANG;

mentiro tu matanNa,sia kulimbang matanNa ussudi mintu’ma’rupa tau.

5Nasudi PUANG tu to malambu’ sia totang mekaaluk,

PA’PUDIAN 11.6–12.3 24

apa iatu penaanNa ungkabiri’ topatoro’ buku.

6La Napauranni ruaya sia solo’ tu totang mekaaluk,

sia angin malallang tu taana tau iatomai.

7Belanna malambu’ tu PUANG siaungkabarii kamalamburan;

iatu to bulo lollong la umpemantangrupanNa.

Pangando malaku dirindingpala’ dio mai to kadake

12:1-8 (12:1-9)

121Lu lakona pangala sengo. Dialamadiong. Pa’pudianna Daud.

(12-2) Karitutui, PUANG, belannatae’mo to mengkaola,

sia madarang sa’pemo tu to maruru’dio lu mintu’ ma’rupa tau.

2 (12-3) Tau iato mai ma’ulelean leko’sola solana,

sia pudukna ussa’bu’ passede situangpenaa kera.

3 (12-4) Sanggangimi, PUANG, tumintu’ puduk passede sia mintu’lila ma’kada madongnga’.

PA’PUDIAN 12.4–8 254 (12-5) Iamotu mintu’ to ma’kada

nakua: Lilaki la kipopatalo!Sia pudukki umpangeaikan;mindapara tu la umparentakan?

5 (12-6) Tu belanna kamaparrisanna todipandasa sia belanna sarrona tomase-mase,

la ke’de’Na’ totemo, Nakua kadanNaPUANG,

la Kupalan tang nalambi’na perosokalando tu to ungkamali’idikarimmanni.

6 (12-7) Iatu kadanNa PUANG, iamokada madatu,

susi salaka, disudi lan pa’paredeandio padang,

sia pempitu disa’po.7 (12-8) O PUANG, Kamumo la

ungkampaikan to makario-rio,sia Kamumo la tontong urrindingpala’kan dio mai to tama bilanganiate.

8 (12-9) Mintu’na to tang mekaaluklumiling palong.

Sia patompo’mo tu kamegi’giran diolu ma’rupa tau.


Kapa’rannuanan lan kamaparrisan

13:1-6


2Sangapapi, o PUANG, la tontongbangroKomika untanannina’ boko’?

SangapapoKomi la umbunianna’lindoMi?

3Sangapapa’ la ma’inaa-naa,Sia umpariba’tang dosso inaakeallo-keallo?

Sangapapara’ la nasau’ parrangualingku?

4Tirona’ sia perangiina’, o PUANG,Kapenombangku!

Pamabaliga’i tu matangku, da angkumamma’ kupourungi mate.

5Da nama’kada tu ualingku kumua:kutalomo,

sia da naparannu paiman tu balingku,ke tilende’na’.

6Apa urrannuanna’ kamasokanamMi,sia la parannu paiman tu penaangkudiona kadilendokan Mipabu’tu!


La menanina’ untendeng PUANG tubelanna kameloan Napogau’ lakokaleku.

Kamatampoanna to baga

14:1-7

141Lu lakona pangala sengo,Pa’pudian Daud.

Nakua tu to baga lan penaanna:Tae’ ia tu Kapenomban.Lendu’ ia mesolanginna siamegi’giranna tu penggauranna tauiato mai;

sia tae’i misa’ umpogau’ melo.2Napemaranga PUANG lan mai suruga

tu mintu’ ma’rupa tau la untiroiba’tu la den siai misa’ tau unnampuitangnga’ kinaa,

ba’tu la denni misa’ tau undaka’Puang Matua.

3Pusa nasangmo tu tau iato mai, siakelok nasangmo;

tae’mo tau misa’ umpogau’ melo,moi misa’ tae’ dukamo.

4Tae’raka kapaissananna tu mintu’ toma’gau’ kadake

PA’PUDIAN 14.5–15.1 28

tu unnimbakan taungKu butungungkande bo’bo’?

Sia tae’ nametamba lako PUANG.5 Indeto nanii urrampoi kaselangan sola

nasangi, belanna Puang Matuaurrondong to tama bilanganna tomalambu’.

6Moi midampa tu tanan penaanna todipandasa,

apa PUANG tu pentirerunganna.7Naludaomora mai Sion tu

kamakarimmananna to Israel!Iake Napaka’pannimi PUANG sule tuserongna taunNa,

maneri parannu paiman tu Yakub, lasende pakadua tu Israel.

Tanda tasikna tautonganNa Puang Matua

15:1-5

151Pa’pudianna Daud.O PUANG mindara ma’din

mentiruran lan tendaMi.Sia mindara ma’din torro dao buntumaindanMi?

PA’PUDIAN 15.2–5 292 Iamo tu to lolang situang penaa

masallo’na sia umpogau’kamalamburan

sia umpokada tonganna tu lannapenaanna.

3 Iamotu to tang ma’palele beko tongka’di lilana,

sia tang umpogau’ kakadakean lakosolana,

sia tang umpamatuna sangmuanena.4Tu magi’gi untiro to Nasayu Puang

Matua,apa nakasiri’ tu to ungkataku’ PUANG.Tu umpandannimo sumpa lampakadanna, moi anna porugii kalena,tae’ duka napatilelukki.

5 Iamotu to tang umpamala’da’ denne’doi’na,

sia tang ungkande pappe’ laumpandasa to tang sala.

Minda-minda ungkariturui tu iannate,tae’ nala tilende’ tontong saelakona.


Puang Matua tu butung ianan ballo

16:1-11

161 Ianan ballona Daud.Karimmannina’, o Puang Matua,

belanna Kamu kuposande’.2Kukua lako Puang: Kamumo tu

Puangku,Kamu manna tu nanii kameloangku!

3Na iatu mai to masallo’ lan te lino:Iamo mala’bi’, dio tau iato mai naniikasendeangku.

4Sitodon tampomo tu kamaparrisanna,to umpengkanorongi (deata) senga’!Nokana’ untedokki tu mai raranapenomban tau iato mai,

ba’tu ussa’bu’i randan dipudukku tusanganna.

5PUANGmo tu ba’gi kupomana’ sialuangna irusangku,

Kamu duka tu umpantok serongku.6Ditintingammo’ padang ballo

kupoba’gi,ondongpi iatu mana’ku to,kupopaiman.

7La umpudina’ PUANG tu umpatuduna’,

PA’PUDIAN 16.8–17.1 31

pissanmi to napatiangka’na’ sukaraninaangku ke mabongi.

8Dio bang lindoku tu PUANG kusa’ding;belanna dio kananku tu Puang,iamoto anna tae’ angku la tilende’.

9 Iamoto anna parannu penaangku siasende paiman deatangku,

sia iatu batang kaleku la torromarampa’!

10Belanna tae’ Mila unneloranni tusumanga’ku tama lino to mate,

sia tae’ Mieloranni tu to Mipakaboro’unnisungi inan tang merambu.

11Mipokadanna’ lalan katuoan;dio oloMi den kaparannuan media’i;sia dio kananMi den kasode-sodeantontong sae lakona.

Passambayangna misa’ to tae’bannangna dinii umpandasai

17:1-15

171Passambayangna Daud.Perangii tu malambu’na, o

PUANG!sia palan ara’i tu pengkamoyaku,


tananni talinga tu passambayangkutu nasa’bu’ randan puduk tangma’bangko malute.

2Melo ke bu’tu dio mai oloMi tukadipaolaiangku salu,

belanna natiro matamMi tu salunna.3 Iake ussandakKomi penaangku, sia

umparessana’ ke mabongi,sia ussudina’, na moi misa’ tae’ ladiappa’

iake susinna salai tu tangnga’ku,tae’ duka sia nasun dio pudukku.

4Diona penggauranna mintu’ tolino,susitu kada sun dio randan pudukMi,angku toyangammo kaleku dio maimintu’ lalanna to patoro’ buku.

5Tumengkana’ tontong urrundu’lalanMi;

natang tilende’ tu lentekku.6Metambana’ lako Kalemi, belanna

Miperangiina’, o Puang Matua;tanannina’ talingamMi, sia perangii tukadangku.

7Pakalle-kalleammi tu tandamamaseMi,

o Puang tu ullendokanto mentirerung dio kananMi dio maimintu’ to unneai.

PA’PUDIAN 17.8–14 338Karimmannina’ butung to mata tau;sia rerungna’ diong to’ pani’Mi.

9Dio mai to tang mekaaluk tuumbala’-bala’na’,

iamotu uali ungkabiri’ liuna’, tuullimbuina’.

10Tu tang natamai kada tu penaatitutu’na,

sia umpasun kada matampo.11Totemo napatama limbumokan lan

mintu’ kalingkangki,napaula’i bangkan matanna lamorai umpessambakangkan rokkopadang.

12Butungi to singa maduang laussammang pealanna,

sia butung to anak singa ma’pakari’di’lan to’ kabunianna.

13Ke’de’Komi, o PUANG, tingngoi tu tauiato mai,

sia pemparrakanni amMi rampanannila’bo’Mi tu katuoangku dio mai totang mekaaluk.

14Na limamMi urrampananna’ dio maitau iato mai, o PUANG,

iamotu to umbudanan lino, tukatuoan ia manna te napotaa,

PA’PUDIAN 17.15–18.2 34

amMi patamai apa puraMiparandananni tu tambukna,

sia napodia’ dukai anakna,sia iatu sesanna la natampeanbati’na.

15Apa iatu aku situang kamaloloan launtiro lindoKomi,

iake malimbangunmo’i, dia’ penaangkuuntiro rupamMi.

Sengona datu ma’kurre sumanga’

18:1-50 (18:1-51)

181Lu lakona pangala sengo. Lu diomai Daud, taunNa Puang Matua,

tu umparampoi langngan PuangMatua tu mintu’ buena sengo iate,

tonna rampananni PUANG dio maimintu’ ualinna sia dio mai Saul.

(18-2) Nakua:Ponno tongan penaangku,ungkamali’Komi, o PUANG,oto’na kamatotorangku,

2 (18-3) O PUANG, buntu batungkusia tambakukungku sia Tourrampananna’,

Iamo kapenombangku sia buntubatungku, tu kunii mentirerung,


Iamo kupobalulang, sia tandukkasalamarangku, sia pentiongananlayukku.

3 (18-4) Metambana’ kumua: AnNadipudimora tu PUANG!

Tu belanna tilendokna’ dio mai mintu’ualingku.

4 (18-5) Nabi’bi’na’ mintu’ pearra’kamatean,

sia natu’ba’na’ darra’ kasanggangan;5 (18-6) naerrena’ mintu’ pearra’ lino to

mate;sia la naalana’ mintu’ poya kamatean.

6 (18-7) Iatongku lan kamatakuranmeongli’na’ langngan PUANG,

sia mengkamoyana’ lakoKapenombangku.

Narangimo tu gamarangku lan banuakabusunganNa,

sia rampomo tama talinganNa tupengkamoyaku.

7 (18-8) Lino’mi tu padang sia tigega’,sia mintu’na garonto’ tanete tiseno,sia tigega’ belanna kare’dekannaara’Na.

8 (18-9) Sun tu rambu dao mai illongNa,sia api lan mai sadangNama’pamampu’,


anNa popa’lulu-lului tu ruaya.9 (18-10) Napalempemi tu langi’ anNa

mengkalao,na iatu lillinan parrak, diongna lulentekNa.

10 (18-11) Ussakeimi karubionNamettia’,

sia sumayo dao pani’ angin.11 (18-12) Malillin Napopembungku’,sia Napopentirerungan untikuI,iamotu uran pittuk sia salebu’makamban.

12 (18-13) Iatu naninna arrang diooloNa tipoli’ dio mai tu salebu’makamban,

sia uran batu sia ruaya borrong.13 (18-14) Gumalugumi tu PUANG dao

langi’,sia umpatialling gamaranNa tu PuangPatodoranna – (uran batu sia ruayaborrong).

14 (18-15) Napa’panan tu tinaranNaanNa pasisarak-sarakki tu tau iatomai,

Napellebaranni tu kila’ siaNapasisarambuan tu tau iatomai.

PA’PUDIAN 18.15–21 3715 (18-16) Iato attu iato payanmi tu

mintu’ sali tasik,sia mintu’ parandangan lino somboduka,

tu belanna pegarrakMi, o PUANG,sia belanna pa’pamurru’na penaamMidao mai illongMi.

16 (18-17) Naulumi tu limanNa dao maiunnalana’,

Nariu’na’ lan mai uai luang.17 (18-18) Narampananna’ dio mai

mintu’ uali lalongku,sia dio mai to ungkabiri’na’ belannanasau’na’ tau iato mai.

18 (18-19) Iatongku maparri’narukka’na’ tau iato mai,

apa PUANG ussande’na’.19 (18-20) Nasolammo’ sun lako inan

malona’,sia Narampananna’, belannaNapopaimanna’.

20 (18-21) Napapatuimo’ PUANGsitinaya kamaloloangku,

sia Napapakkannina’ sitinayakamasero-pindananna limangku.

21 (18-22) Belanna kuturu’mo tu mintu’lalanNa PUANG

PA’PUDIAN 18.22–28 38

sia tae’ bangpa angku sala’ kedosepang dio mai Kapenombangku.

22 (18-23) Belanna mintu’na atoranNatontong kupalan ara’,

sia tae’ angku patoyangi tuNapondokna.

23 (18-24) Sangadinna bulo lollong tupenaangku lako Kalena,

sia ungkaritutuina’ kaleku dio maikakadakean.

24 (18-25) Iamoto anNa papakkannina’PUANG sitinaya kamaloloangku,

sia sitinaya kamasero-pindanannalimangku dio oloNa.

25 (18-26) Lako to maruru’ Mikaruru’iduka,

sia lako to tae’ sayuanna,Mipemaloloan penaa,

26 (18-27) Sia lako to masallo’,Mikasallo’i duka.

Apa lako to leko’ penaanna, Miuali.27 (18-28) Kamumo ullendokanni tu

bangsa dipandasa,apa Mipopengkadiongan tu mintu’ topatiro solo’.

28 (18-29) Belanna Kamumoumpamarorrong palitangku,

PA’PUDIAN 18.29–34 39

sia PUANG, Kapenombangku,umpopembali maseroi tukamalillinangku.

29 (18-30) Belanna Kamu dukari angkulaoi sangtuntunan surodadu,

sia Kapenombangkuri angku leannibenteng batu.

30 (18-31) Iatu Puang Matua sundun tulalanNa;

iatu kadanNa Puang tang kabissikan.Iamo napobalulang mintu’ toumposande’I.

31 (18-32) Belanna mindara senga’natu Kapenomban, ke tang PUANG,

sia mindara senga’na tu buntu batu,ke tang Kapenombanta?

32 (18-33) Iamotu Kapenombanumpatambeke’ina’ kamabukuan,

sia umpamarante lalanku.33 (18-34) Napaten to lentek donga

birang tu lentekku,sia Napatulangdanna’ dao inanmatandeku.

34 (18-35) Napopa’biasa tu limangkuparari,

naurunganni malute tu limangkuunggittingan ulang pana tambaga.

PA’PUDIAN 18.35–40 4035 (18-36) Mikamasean dukamo’

balulang kadikarimmanan lu diomai Kalemi,

sia natulakmo’ lima kananMi,sia napamatandemo’kamasokanamMi.

36 (18-37) Mipakalona’mo tu kuninnamentengka,

natae’ natiparedok tupa’gallangangku.

37 (18-38) Mangkamo kuula’ sumpu tuualingku angku lambi’i,

sia tae’ kusule, ke tang kumangsanninasangpi.

38 (18-39) Mangkamo kupessambakannaurunganni tang nakullemomalimbangun sule,

sia tibambang diong to’ lentekku.39 (18-40) Belanna mangkamoKomi

umpatambeke’ina’ kamabukuan laparari;

sia mangkamo Mipatunduk lakokaleku tu mintu’ to unneana’.

40 (18-41) Mipopemboko’mo mallai tumintu’ ualingku,

sia kumangsannimo tu mintu’ toungkabiri’na’.

PA’PUDIAN 18.41–46 4141 (18-42) Metambamo tu tau iato mai,

apa tae’ misa’ tau untundui,metamba lako PUANG, apa tae’Napebalii.

42 (18-43) Kunisak-nisakmo tu tauiato mai butung to barra’-barra’napentiaran angin,

sia kulullu’-lullu’ ten to so’mak dio lulalan.

43 (18-44) MangkamoKomiurrampananna’ dio maikasipakkanna to buda,

sia Mipopangulunnamo’ ba’tupira-pira bangsa;

iatu bangsa tang kuperambu saeduka mengkaunan lako kaleku.

44 (18-45) Mane narangi tu dionaa’gangku, naturu’mi tu parentaku;

sia iatu to salian bangsa naangga’-angga’i mengkanorong lakokaleku.

45 (18-46) Iato to salian bangsamoro’mo tu kamatotoranna,anna ma’parondomo sun lan maitambakukunna.

46 (18-47) Iatu PUANG tuo sia mintu’nakadipudian lu lako nasang PUANG,

buntu batungku,

PA’PUDIAN 18.47–50 42

sia sipatu tu Puang Matua, oto’nakasalamarangku dipekalangka’I.

47 (18-48) Iamotu Kapenomban,mangka umpopembala’na’,

sia Ia tu umpopengkanorongmo ba’tupira-pira bangsa lako kaleku,

48 (18-49) Tu urrampananna’ dio maimintu’ ualingku!

Ondongpi Kamu dukaumpamadaoanna’ na iatumintu’ to umbalina’,

sia Kamumo tu ullussuranna’ dio maito masa’ga’.

49 (18-50) Iamoto angku laumpudiKomi, O PUANG, diolu mintu’ bangsa,

sia la kupenanian pa’pudian tusangamMi.

50 (18-51) Iamo umpakapuakadirampananna datunna,

tu umpa’pekitanan kamarurusan lakoto Natokko,

Iamotu Daud sia bati’na tontong saelakona!


Kamala’biranNa Puang Matua lanmintu’ angge maritik sia

lan Sukaran alukNa

19:1-14 (19:1-15)


(19-2) Mintu’ langi’ unnuleleankamala’biranNa Puang Matua,

sia batara umpa’peissananpanggaraga limanNa.

2 (19-3) Allo umpokadanni kada tu allo,sia bongi umpa’peissananni lakobongi.

3 (19-4) Tae’ basana sia tae’ kadanna;tae’ misa’ tau urrangi gamaranna.

4 (19-5) Moi susito situtu’mo mintu’ linotu pa’uleleanna,

sia landa’mo lako randanna langi’ tukadanna.

Indeto Nanii Puang umpabendanannitenda tu matanna allo.

5 (19-6) Tu butung misa’ muanema’rampanan kapa’ sun lan maibilikna,

sia sende paiman butung pa’barani laullingkai lalanna.

PA’PUDIAN 19.6–10 446 (19-7) Iatu kadellekanna dio mai

randan langi’,sia kamenggulilinganna landa’ lakorandan sangbalinna,

na moi misa’ apa tae’ kalalunan diomai kamapannanganna.

7 (19-8) Iatu Sukaran alukNa PUANGsundun,

sia umpapaya penaanna tau;iatu kasa’bianNa PUANG matappa’,sia umpabu’tuan kakinaan to tangpaissan.

8 (19-9) Iatu parentaNa PUANGmanappa’,

sia umpasende penaa;pepasanNa PUANG masero,sia umpemarorrongi mata.

9 (19-10) Iatu kamatakuran lakoPUANG masallo’,

sia tontong sae lakona;atoranna PUANG tonganna;sia malambu’ nasang.

10 (19-11) Tu mandu maballo annabulaan,

moi na bulaan tasak buda;sia mandu matanning na tani’ enoan,sia iatu lannapa serangna.

PA’PUDIAN 19.11–20.1 4511 (19-12) Sia iamo la umbangunni ada’

taumMi,na diona kanaturusanna kapuatongan poleanna.

12 (19-13) Mindara tu unnissan mintu’kapusanna?

Seroi pindanna’ dio mai mintu’kasalan tang dikita.

13 (19-14) Karitutui dukai tu taumMi diomai kamatampoan,

da nataloina’ tu kamatampoan;manera’ tang sayuan,sia masero pindan dio mai salakapua.

14 (19-15) Sangapaoi anna iatu mintu’kada sun dio pudukku sia tangnga’diong penaangku naala penaamMi,o PUANG, buntu batungku sia Tomangla’bakku.

Passambayangna to budakumua anna patalo tu datu

20:1-9 (20:1-10)


(20-2) Sangapaoi Natanannikomitalinga PUANG lan attu kapussakan,


sia tang nairi’komi angin naongannisanganNa Kapenombanna Yakub.

2 (20-3) Sia ussua pa’tunduan lan maiinan kabusungan,

sia ussande’komi lan mai Sion.3 (20-4) Sia ungkilalai mintu’

pemala’mi,sia umpopaiman mintu’ pemala’ditunu pu’pu’mi. Sela

4 (20-5) Sangapoi anNa pa’kamaseannimati’ tu lanna penaammi,

anNa padenangkomi tu mintu’nalalan tangnga’mi.

5 (20-6) La unnarrakkan belannakapataloammi,

sia la umpakendekki’ banderaussa’bu’ sanganNa kapenombanta.

Sangapaoi anNa padenangkomiPUANG tu mintu’na mipalakunna.

6 (20-7) Totemo kukanassaimo kumuaNaba’gi kapataloan PUANG tu toNatokko,

Ia umpebalii lan mai suruga, inankabusunganNa

tete dio kamatotoran lima kananNatu merampanan.

7 (20-8) Den tu tau ussattuan kareta,sia den ussattuan darang,

PA’PUDIAN 20.8–21.3 47

apa iatu kita ussattuangki’sanganNa PUANG Kapenombanta.

8 (20-9) Iatu tau iato mai tisumbanganna tobang,

apa kita te malimbangunki’ antabantang bendan.

9 (20-10) O PUANG, ba’gii kapataloantu datu,

sia tanding talingakanni, kemeongli’kanni.

Pa’kurre sumanga’ langngan PuangMatua tonna patalomo tu datu

21:1-13 (21:1-14)


(21-2) O PUANG, parannu paiman tudatu tu diona kuasamMi,

sia tumba kalo’dokanna belannakamakarimmanan lu dio maiKalemi!

2 (21-3) Mibenmo tu lalan penaanna,sia tae’ Mitumpui tu palaku nasa’bu’randan dipudukna. Sela

3 (21-4) Belanna Mipatammuimorongko’ sanda maelo,


sia Mipaluangimo makota bulaantasak tu ulunna.

4 (21-5) Umpalaku katuoan mati’ amMikamaseanni,

ontongpi kamalamberan sunga’tontong sae lakona.

5 (21-6) Kapuamo kamala’birannabelanna kasalamaran lu dio maiKalemi,

sia Mikamaseimo kadipangkeran siakabarre – alloan.

6 (21-7) Belanna Mipatulangdanmomendadi misa’ karongkosan,

sia Mipasende paimanmo dio oloMi.7 (21-8) Belanna nakatappa’i datu tu

PUANG,sia diona kamasokananNaPatodoranna anna tae’ natilende’.

8 (21-9) La nalambi’ limamMi tu mintu’ualimMi,

sia la nalambi’ lima kananMi tu mintu’to ungkabiri’Komi.

9 (21-10) La Mipabutung dapo’ naniima’lulu-lulu api tu tau iato mai,

ke umpapayanKomi rupamMi.Puang la unnimbakannikasengkeanNa tu tau iatomai,

PA’PUDIAN 21.10–22.1 49

sia la namangsanni api.10 (21-11) La Misabu’i tu bati’na lan mai

lino,sia lanto mimi’na lan mai mintu’ma’rupa tau.

11 (21-12) Belanna tau iato mai laumpabu’tu kakadakean lakokalemi,

untangnga’ kakelokan, apa tangnabela umpalanda’i.

12 (21-13) Belanna Mipatipero’mo suletu tau iato mai,

sia Miparundu’imo bulianMi tulindona.

13 (21-14) BendanKomi lankamatotoramMi!

La menanikan umpakendekanpa’pudian kuasamMi.

O Kapenombangku,ma’apari Mitampera’?

22:1-31 (22:1-32)

221Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Donga

birang sipera’pa’ oni manuk. Pa’pudiannaDaud.


(22-2) O Kapenombangku, oKapenombangku, ma’apariMitampemora’.

Ma’apari Mitoyanganra Kalemi diomai kadilendokangku, sia dio maisarro budangku?

2 (22-3) O Kapenombangku, iake allonameongli’na’, apa tae’ Mimebali,

sia iake mabonginna, tae’ duka angkurapa’.

3 (22-4) Apa Kamumo tu To maindan,tu umposali lentek kapa’pudi-pudianna to Israel.

4 (22-5) Kamumo nakatappa’i to dolokipirambongi’,

nakatappa’imoKomi, amMirampananni tu tau iato mai.

5 (22-6) Meongli’ tu tau iato mai lakoKalemi anna makarimman,

Kamumo nakatappa’i anna tae’nakasirisan.

6 (22-7) Apa aku te balina’ misa’kalinting, tangia tolino,

misa’ pa’be’seanna tolino, sianakagi’gi’ to kamban.

7 (22-8) Minda-minda untirona’nabe’sena’, sia nabellu’ina’ annaunniling-iling, nakua:

PA’PUDIAN 22.8–14 518 (22-9) Nasorongmo tu

kamaparrisanna lako PUANG!Da’ito na Ia ungkarimmanni.

Da’ito na Ia ullendokanni, belannanaala Ia penaanNa!

9 (22-10) Kamumo tu mangkaumpatibussanna’ lan maipa’tambukan,

Kamu umpamamma’ manamanna’lako to’ susunna to mendadiangku.

10 (22-11) Dipa’pebarakkanammo’mati’ Kalemi randuk lan maipa’tambukan,

sia Kamumo tu Kapenombangkutempon lan mai patindoan taunnaindo’ku.

11 (22-12) Da Mitoyanganna’,pa merrandanmo tu kamaparrisan,belanna tae’ misa’ to pantunduan.

12 (22-13) Ba’tu sangapa tedong lakiuntikuimo’,

penamile mawatang dio mai Basanussikarupuimo’.

13 (22-14) Pada napengangainasangmo’,

butung to singa ma’kase’bu-se’bu siaunnurrung.

14 (22-15) Aku te butungna’ uai tibollo,

PA’PUDIAN 22.15–20 52

sia iatu mai bukungku silesangan;sia ia duka tu penaangku butung topanti’,

lollo’ lan ba’tangku.15 (22-16) Iatu kamabukuangku

marangkemo butung bibang,sia iatu lilaku la’ka’ lako lingaroku;amMi parokkona’ to’barra-barra’kamatean.

16 (22-17) Belanna ba’tu pira-pira tuasu untama tikuina’,

sia natalimbung tamamo’sangtuntunan to ma’gau’kadake,

nalo’po’ tu limangku sia lentekku.17 (22-18) Mintu’ bukungku ma’dinmo

kubilang,natiro-tiro bangna’ tau iato mai,sia ma’pallak untirona’.

18 (22-19) Nasitaa-taai tau iato mai tutamangkaleku,

sia nasire’tekki tu bayu lamba’ku.19 (22-20) Apa iatu Kamu, o PUANG, da

Mitoyang,o oto’ kamatotorangku,madomi’moKomi untunduina’.

20 (22-21) Rampananni tu sumanga’kudio mai bassi mataran,

PA’PUDIAN 22.21–25 53

sia lussuranni dio maikamasa’garanna asu tu sunga’tungga’ku.

21 (22-22) Lussuranna’ dio mai sadangsinga,

sia dio mai tanduk tedong lampung.Mipebaliimo’.

22 (22-23) La kupa’peissanantu sangamMi lako mintu’sangsiulurangku,

sia lan lu kombongan la kuniiumpudiKomi.

23 (22-24) E kamu mintu’ to ungkataku’PUANG, pudiMi,

e kamu mintu’ tarukna Yakubpakala’bi’Mi,

sia kasiri’I, e mintu’ bati’na Israel!24 (22-25) Belanna tae’ Nasanga maraai

sia tae’ Napopa’elo’naitu kamaparrisanna to dipandasa,sia tae’ Nabunianni tu lindoNa,sangadinna iatonna metamba lakoNatananni duka talinga.

25 (22-26) Lu mati’ Kalemi tu kapa’pudi-pudiangku lan lu kombongankalua’,

sia iatu pangallonangku la kupalesso’dio tingayona to ungkataku’ Puang.

PA’PUDIAN 22.26–31 5426 (22-27) Iatu to umpamadiongan

penaanna la kumande sadia’na,sia mintu’ to undaka’ PUANG laumpudiI.

Sangapaoi anna paya tu sumanga’mitontong sae lakona.

27 (22-28) Mintu’ randan langi’ lamengkilala,

anna sule umpengkara’pai PUANG.Sia mintu’ suku bangsala tukku dio oloNa.

28 (22-29) Belanna iatu kadatuanPUANG tu ampunna;

Iamo pekapuanganna mintu’ bangsa.29 (22-30) Mintu’ to mala’bi’ lan te lino

la kumande sia umpenombai;sia mintu’ to sulemo lako litak latukku dio oloNa,

iamotu to tang nakulleungkarimmanni deatanna.

30 (22-31) Mintu’ bati’ la mengkaolalako Kalena,

sia lako osso’ sipapa’na la nauleleanantau tu diona Puang.

31 (22-32) Sia la napa’peissanan tau tukamaloloanNa Puang

lako to la dadi undi,belanna Iamo mangka umpogau’i to.


PUANG Iamo to manglaa manana’

23:1-6

231Pa’pudianna Daud.PUANGmo tu to manglaaku; tae’

angku kapu’duran len.2 Ia umpamamma’na’ dio to’ inan

maluna riunna,sia Ia ussolan mana’pana’ lako to’ uaima’tan.

3 Ia umpamatana deatangku,sia ussolanna’ lako mintu’ lalanmalolo,

diona sanganNa.4Moi angku olai lombok malillin parrak,tae’ duka kukataku’ kasanggangan,belanna Mirondongna’,tarasulu’Mi sia ta’baMi umpakananna’penaangku.

5Kamumo umpalennaranna’sandukanku,

nakadongai mintu’ ualingku;sia Kamumo umbolloi minna’ tuulungku,

sebo tu irusangku.

PA’PUDIAN 23.6–24.4 566 Inang manassa tontongna’ nasa’pi’

kameloan sia kamasokanan anggetuoku,

sia la torrona’ lan banuanNa PUANGtontong sae lakona.

Kasaeanna Datu mala’bi’

24:1-10

241Misa’ pa’pudian dio mai Daud.Iatu lino sola mintu’ issinna

PUANG tu ampunna,iamotu tana kalua’ sia mintu’ apatongkon lan.

2Belanna Iamo unnotonparandanganna lino dao tasik,

sia umpabantangi dao minangakalua’.

3Mindara tu ma’din kendek langnganbuntunNa PUANG,

sia mindara ma’din bendan dio inanmaindanNa?

4 Iamotu to masero pindan limanna siasallo’ penaanna,

tu tang ungkabarii tang kebattuanna,sia tang umpalao sumpa tangtongan.

PA’PUDIAN 24.5–10 575 Iamoto tu la unnappa’ karongkosan

dio mai PUANG,sia kamaloloan dio mai Puang Matuaoto’na kasalamaranna.

6 Iamora te mai tu to tama bilangan toumpekutanan Puang,

iamotu to undaka’ rupamMi, iamotuYakub! Sela

7Angka’i tu ampangmi, e mintu’babangan,

sia tikillangkomi, e ba’bamatontongan,

anna tama tu Datu kabarre-alloan!8Mindara tu datu kabarre-alloan?Iamo PUANG londongna sia lalong, tuPUANG lalong lan kasirarian!

9Angka’i tu ampangmi, e mintu’babangan,

sia tikillangkomi, e ba’bamatontongan,

anNa tama tu Datu kabarre-aloan!10Mindara Ia tu Datu kabarre-alloan?Iamo PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik,

Iamora to tu Datu kabarre-alloan.Sela


Passambayang umpalakukadipa’deianna

kasalan sia kadilendokan

25:1-22

251Pa’pudianna Daud.O PUANG, mati’ Kalemi kunii

umpassare penaangku.2O Kapenombangku, Kamumo

kukatappa’i;ke ma’dinni da angku kasirisan,sia da nasende paiman tu ualingkudiona kataloangku.

3Manassa mintu’ to untayanKomi tae’nala kasirisan,

sangadinna iari tu to umpogau’ keloktu tae’ bannangna, iamoto tu lakasirisan.

4O PUANG papayananna’ tu maibatattaMi,

sia ada’ina’ tu mai lalanMi!5Palolangna’ lan kamanapparamMi sia

ada’ina’,belanna Kamumo tu Puang Matua,oto’na kasalamarangku,

sia kupeagiKomi keallo-keallo.

PA’PUDIAN 25.6–13 596O PUANG, kilalai tu mintu’ mamaseMi

sia mintu’ kamasokanamMi,belanna mintu’nato matontongantempon dio mai.

7Da Mipalan ara’i tu mintu’ kasalangkutongku mangura sia mintu’kapatodo-tintingangku,

sangadinna kilalaina’ sitinayapa’kamaseamMi,

belanna kamasokanamMi, o PUANG.8 Iatu PUANG masokan sia manappa’,iamoto anNa ada’i lalanNa tu tokasalan.

9 Ia umpalolang to umpamadionganpenaanna lan katonganan,

sia la unnada’i lalanNa tu toumpamadiongan penaanna.

10Mintu’ lalanna PUANG iamokamaturu-turuan sia kamarurusan,

lako to ungkaritutui basseNa siamintu’ kasa’bianNa.

11Tete dio sangamMi, o PUANG,pagarri’i tu kedo kadakeku, belannakapuamo.

12Mindara tu to ungkasiri’ PUANG?iamotu to la Napatudu lako lalanumbanna tu sipatu natonno’.

13 Iatu deatanna la torro manaman,

PA’PUDIAN 25.14–21 60

sia mintu’ bati’na la umpomana’padang.

14 Iatu kada rasianNa PUANG lu lako toungkasiri’I,

sia iatu basseNa la dipasombo lako.15Tontong bang tu matangku

mentingara langngan PUANG,belanna Ia urriu’ lentekku lan maiporro’.

16Sailena’ sia katuru-turuina’,belanna disitampeina’ sia maparri’na’.

17Sakerangan-rangannamo tukamagiangan penaangku,

alaina’ lan mai mintu’ karossoangku.18Tiromi tu kamaparrisangku sia

kamapa’dirangku,sia pa’deimi tu mintu’ kasalangku.

19Tiromi tu mintu’ ualingku, belannatang dikemba’mo,

sia tang pada re’dekna ara’naungkabiri’na’.

20Rinding pala’i tu deatangku siarampananna’;

da angku kasirisan, belanna Kamukupentionganni.

21Sangapaoi anna rondongna’kamengkaolan sia kabulo-lollongan,

PA’PUDIAN 25.22–26.6 61

belanna kutayanKomi.22O Puang Matua, lendokanni tu to

Israel,Lan mai mintu’ kamaparrisanna!

Passambayangna to masallo’langngan Puang Matua

26:1-12

261Pa’pudianna Daud.O PUANG, sanda tongannina’,

belanna lolang malolomo’,sia lantukna’ ungkatappa’i PUANG.

2Sudina’, o PUANG sia sandakna’!Sia sudii tu ba’tengku sia penaangku.

3Belanna iatu kamasokanamMi diobang lindoku,

sia tontongna’ lolang lankamanapparamMi.

4Tae’ kusango’koran len to leko’penaanna,

sia tae’ kusiayoka len to belo puduk.5Kukabiri’ tu kombonganna to

umpogau’ kakadakean,sia tae’ kusango’koran to tangmekaaluk.

6Kubasei tu limangku tanda tasikkumasero pindan,

PA’PUDIAN 26.7–27.1 62

kumane ullilingi inan pemalaramMi, oPUANG!

7Angku pa’perangianan pa’pudi-pudian.Sia unnuleleanan mintu’ penggaurankalle-kalleamMi.

8O PUANG, kukamali’ tu inanbanuamMi,

sia inan nanii kamala’biramMi.9Da Mipasialai deatanna to kadake

gau’na tu deatangku,ba’tu sunga’ku na sunga’na toumpato’do rara.

10Lan lisu pala’na den kakadakean,sia iatu lima kananna ponno pappe’.

11Apa iate aku te lolang malolona’,lendokanna’ sia katuru-turuina’,

12 Iatu lentekku mellese dio to’ inanlappa’,

sia lan lu kombongan la kunii umpudiPUANG.

Torro marampa’ Narindingpala’ Puang Matua

27:1-14

271Pa’pudianna Daud.PUANGmo tu arrangku sia oto’na

kasalamarangku,


mindapara la kukataku’?PUANGmo tu tambakukunnasunga’ku,

mindapa la kukagiang?2 Iatonna laoina’ to kadakela morai ungkande duku’ku,iamotu mintu’ balingku sia ualingku,titodomi anna sumpandan.

3Moi natingoina’ sangtuntunan toparari,

tae’ namataku’ tu penaangku;moi anna titanan tu ra’ untingoina’,tontong dukana’ ma’passare.

4Misa’ tu mangka kupalaku dio maiPUANG;

iamoto tu la kutuntun, kumua:angku ma’din torro lan banuanNaPUANG angge tuoku,

la untiro lindo kamasokananNaPUANG,

sia unnannungi tu iannato lan banuakabusunganNa.

5Belanna iake nalambi’na’kamaparrisan

Napalanna’ barungNa,sia Narerungna’ lan ongan tendaNa,Napakendekna’ langngan buntu batu.

PA’PUDIAN 27.6–12 646Na totemo natongloi ulungku tu mintu’

ualingku tiku lao.Sia la umpemalaranna’ pangurandeansituang arrak lan tendaNa,

la sumengona’ sia la kupenanianpa’pudian tu PUANG.

7Perangiina’, o PUANG, ke metambana’,katuru-turuina’ sia pebaliina’.

8Penaangku unturu’i tu kadamMi,kumua: Daka’Na’ mipellindoiNa’.

La kudaka’Komi, KupellindoiKomi, oPUANG.

9Da Mibunianna’ tu lindoMi,sia da Misualei tu taumMi napobua’kasengkeamMi.

Kamumo tu kupopatunduan;da Mitibena’ sia da Mitampena’,o Puang Matua, oto’nakasalamarangku.

10Belanna natampemo’ indo’ ambe’ku,apa PUANG untarimana’.

11Ada’ina’ tu lalanMi, o PUANG,sia solanna’ lako lalan malolo,tu belanna mintu’ to umbalina’.

12Da Misorongna’ lako pa’poraiannamintu’ balingku,

belanna ba’tu pira-pira sa’bi tangtongan umbalina’,

PA’PUDIAN 27.13–28.3 65

sia to umpenaan kamasa’garan.13 Iake susinna tae’ kupatonganni la

untiro kamasokananNa PUANGlan tondok to tuo!

14Peagimi tu PUANG, melo ke batta’ko,sia kalebu penaammu.Sia peagimi tu PUANG.

Puang Matua balulangtoto’na to ma’patongan

28:1-9

281Pa’pudianna Daud.Mati’ Kalemi, o PUANG, kunii

meongli’,o buntu batungku, da Mima’pakappauntiro-tirona’,

kumua iake tae’i Midampangna’,da angku butung to tama lo’ko’.

2Perangii tu pengkamoyaku,ke meongli’na’ mati’ Kalemi,sia ke umpatadona’ pala’kulako inan mandu maindan lankabusungamMi.

3Da Mipasiurakkina’ to tang mekaaluk,sia sola to umpogau’ kakadakean,tu umpokada mammi’ sola-solana,


apa lan penaanna den tangnga’kelok.

4Papakkanni tu tau iato mai sitinayagau’na,

sia sitinaya kakadakeannapenggauranna;

papakkanni sitinaya lalan limanna,pabala’i tau iato mai sitinayanna tunapogau’na.

5Belanna tae’ nadampangi tau iato maitu mintu’ penggauranNa PUANG,

ba’tu panggaraga limanNa,Iamoto la Napempa’nakan tu tau iatomai

sia tae’mo anNa la umbangunannisule.

6Mintu’na kadipudian lu lako PUANG,belanna Natanannimo talinga tupengkamoyaku.

7PUANGmo kamatotorangku siabalulangku;

Iamo nakatappa’i penaangku,angku appa’mo pa’tunduan.Iamoto anna sende paiman tupenaangku

sia la kupakendekan pa’pudi-pudiangku.

8PUANGmo kamatotoranna taunNa,

PA’PUDIAN 28.9–29.4 67

sia Iamo tambakuku naniikamakarimmananna taunNatu mangka Natokko.

9Lendokanni tu taumMisia pamasakkei tu mana’Mi,kambi’i sia kaduttu’i sae lakona.

Kamala’biranNa PuangMatua napapayan guntu’

29:1-11

291Pa’pudianna Daud.Palu lakoi PUANG tu mintu’

kadipangkeran, e mintu’ malaeka’,pudimi tu kamatotoranNaPUANG!

2Palu lakoi PUANG tu kadipangkeransipato’na sanganNa,

penombai tu PUANG situang kassa’masero.

3 Iatu gamaranNa PUANG gumalugudao lu uai,

iatu Puang Matua sumpu mala’bi’umpamagaluntu’ guntu’,

Iamotu PUANG untongkonni mintu’uai buda.

4 Iatu gamaranNa PUANG kapuapaanna,


sia iatu gamaranNa PUANG naepunkamala’biran.

5 Iatu gamaranNa PUANGumpasiapanan kayu arasi’,

ondongpi PUANG umpasiapanan kayuarasi’ dao Libanon.

6Umpalumumpa’ lenni tu mintu’na tento anak sapi laki,

tu Libanon sola Siryon butung anaksapi lampung laki.

7 Iatu gamaranNa PUANG umpopellepa’api kila’;

8 iatu gamaranNa PUANG umpatipiopadang aak,

sia PUANG umpatipio padang aakKadesh.

9GamaranNa PUANG umpatibussananak donga birang sun;

sia umpesei pangala’ tamman.Apa lan banua kabusunganNa mintu’issinna ma’kada;

lu lako Kalena tu kamala’biran!10 Iatu PUANG unnisungmo dao lu uai

buda,ondongpi iatu PUANG unnisungbutung datu sae lakona.

11PUANG la umpa’kamaseankamatotoran lako taunNa,


PUANG la umpassakkeikamarampasan tu taunNa!

Nanian pa’kurre sumangasanbelanna katilendokan dio

mai kasanggangan

30:1-12 (30:1-13)

301Pa’pudian dipopenanima’kure sumanga’ urrara

banua kabusunganNa Puang Matua.Pa’pudianna Daud.(30-2) La kupekalangka’iKomi, o

PUANG, belanna Miangka’mo’langngan,

sia tae’ Mieloranni tu ualingkuumposendei tu dionakasanggangangku.

2 (30-3) O PUANG, Kapenombangku,mangkamo’ meongli’ mati’

sia mangkamo’ Mipamatana.3 (30-4) O PUANG, mangkamo

Miendekan tu deatangku lan mailino to mate,

sia mangkamo’ Mipatuo naurungannitae’ angku tileak tama tondok tangmerambu.

PA’PUDIAN 30.4–10 704 (30-5) PakendekanNi pa’pudian tu

PUANG, e mintu’ tu to Naala mase,sia pudii tu sanga madatunNa.

5 (30-6) Belanna iatu kasengkeanNasattu’ bangri,

apa marendeng tu sokan kaboro’Na;iake rapa’i bongi malimongandiallonni,

apa iake tilalekki masiang bu’tu la’teksilelean.

6 (30-7) Iatongku manaman bangpakukua ma’kada:

inang tae’ angku la tilende’ len.-7 (30-8) O PUANG tete dio

kamasokanamMi amMi pabantangitu buntungku,

Mibunimira tu lindoMi, kumanetiramban.

8 (30-9) Mati’ Kalemi, o PUANG, kuniimeongli’,

sia lako Puang, kunii mengkamoya:9 (30-10) Apara upa’na tu raraku,ke tileakna’ rokko pa’tambunan?Ma’dinraka tu litak la umpudiKomi,ma’dinraka la umpa’peissanankamarurusamMi?

10 (30-11) Patanannina’ talinga, oPUANG, sia kamaseina’,

PA’PUDIAN 30.11–31.3 71

o PUANG, melo ke Kamumopatunduangku.

11 (30-12) Tangi’ tang marangakuMipopembalimo kadande’rekan,

Mileakammo tu poteku,amMi patambeke’ina’ kaparannuan.

12 (30-13) Kumua napakendekangKomipa’pudian deatangku sia tangnapaka’tu,

o PUANG, Kapenombangku, lakupudiKomi sae lakona.

Pa’pakatana lan kamaparrisan

31:1-24 (31:1-25)

311Lu lakona pangala sengo,Pa’pudianna Daud.

(31-2) O PUANG, mati’ kuniimentirerung;

da maro’ angku kasirisan!Rampananna’ tete dio kamaloloamMi.

2 (31-3) Tanannina’ talinga, siarampananna’ madomi’,

sangapaoi angku pobuntu batupentirerungangKomi,

3 (31-4) Belanna Kamumo buntubatungku sia tambakukungku,


iamoto rendenna’ sia solanna’ tetedio sangamMi.

4 (31-5) La Midu’dukna’ lan mai porro’natananan-bunianna’ tau,

belanna Kamumo sanderanmatoto’ku.

5 (31-6) Tamamo lisu pala’Mi kuniiussorong penaangku,

mangkamo’ Milendokan, o PUANG,Puang Matua maruru’!

6 (31-7) Kukagi’gi’, tu to umpenombaiapa tang kebattuan sia tae’patunna,

sia sande’pa’ lako PUANG.7 (31-8) La umpomela’tekna’ sia

umpoparannu kamasokanamMi,belanna Mitiromo tu kamandasangku,sia Miissanmo tu kamaparrisannadeatangku.

8 (31-9) Sia tae’ Misorongna’ tama lisupala’na uali,

sangadinna Mipopellesemo tulentekku dio malona’na.

9 (31-10) Kamaseina’, o PUANG,belanna lanna’ kamagiangan,

belanna rosso inaa anna malanmotu matangku, sia langga’ tusumanga’ku, sia kaleku.

PA’PUDIAN 31.10–15 7310 (31-11) Belanna samandappi’-

dappi’na sunga’ku napobua’karossoan, sia rondon bala batutu taun katuoangku napobua’kasumarroan,

moro’mo tu kamabukuangkunatumang salaku,

sia langga’ mintu’ bukungku.11 (31-12) Tu belanna mintu’ to uneana’

angku ditanda to kadake,ondongpi dio mai sangbanuangku,sia napotiramban sitanda-tandangku;sia minda-minda untirona’ dio lu lalannapallaianna’.

12 (31-13) Napasalaimo’ penaanna taubutung to mate,

sangtintimo’ to kurin tesse.13 (31-14) Belanna kurangimo tu kada

boko’na buda tau,– kamatakuran tiku lao –;samaturu’ umpata’paina’ lima,sia undaka’ lalan ungka’tu sunga’ku.

14 (31-15) Apa mati’ Kalemi kuniisande’, o PUANG!

kukua: Kamumo tu Kapenombangku.15 (31-16) Iatu toto’ku lan lisu pala’Mi;

PA’PUDIAN 31.16–20 74

rampananna’ dio mai lisu pala’namintu’ ualingku sia dio mai mintu’to unnula’ sumpuna’.

16 (31-17) Melo ke Mipaarrangi rupamMitu taumMi,

sia lendokanna’ tete diokamasokanamMi.

17 (31-18) O PUANG, da Mieloranna’kasirisan, belanna meongli’na’mati’ Kalemi;

melo ke mintu’ to tang mekaalukkasirisan,

da’ito nakatiro-tiro lan lino to mate.18 (31-19) Da’ito namamang tu puduk

mo’rang,tu matampo ungkada-kadai tomalambu’,

sia madongnga’ sia patelle.19 (31-20) Tangpada kapuana tu

kamasokanamMi,tu Miparandanan to ungkataku’Komi,sia iatu Mipogau’namo lako toumpentionganniKomi,

tu nata’pai matanna mintu’ ma’rupatau.

20 (31-21) Tau iato mai Mionganni diomai tengko turu’ kadakena tolino,

dio to’ inan narerung oloMi.

PA’PUDIAN 31.21–32.1 75

Sia Mirinding pala’ lan misa’ lantang,dio mai lila passigaganna tau.

21 (31-22) Mintu’na kadipudian lu lakoPUANG,

belanna Napakitammo’ pa’kamaseankalle-kallean,

lan tondok ditambakuku.22 (31-23) Tiramban tu penaangku

angku ma’kada, kumua:Disualemo’ dio mai oloMi!Apa Mitananni sia talinga tupengkamoyaku,

tongku meongli’ Mati’.23 (31-24) Kamali’mi tu PUANG e mintu’

to Naala mase;Narinding pala’ PUANG tu to maruru’,apa iatu to umpogau’ kamatampoanNapapakkanni kapua.

24 (31-25) Melo ke batta’komi siakalebu penaammi,

e kamu mintu’ to urrannuan PUANG.

Rongko’ napabu’tu pengkatobaran

32:1-11

321Pa’pudianna Daud. Gelongbangunan ada’.


Maupa’ tu to dipa’deimo tu kapatodo-tintinganna,

sia disamboimo tu kasalanna!2Maupa’ tu to tang NarekenPUANG tu kakadakeanna,sia to tae’ kalando-pa’duan lanba’tengna.

3 Iatongku tang mangaku kumba’pa,salangga’-langga’na tu bukungku,

napobua’ sarro budangku kiallo-kiallo.

4Belanna keallo kebongi mabanda’ tulimamMi unta’paina’,

iatu utak buku lampaku silelemomarangke sangtinti ke pealloanni.Sela

5Angku tuarasan kasalangku mati’Kalemi,

sia tae’ angku buni kakadakeangku;kukuami ma’kada: La unnakuna’kapatodo-tintingangku lako PUANG.Sela

AmMi pa’deimi tu kakadakeangku siakasalangku.

6 Iamoto mintu’ to mengkaola lamassambayang lako Kalemi

su’ding dilambi’pi tu pa’kamaseamMi;moi anna tu’ba’ tu uai saba’,


manassa tang la nalambi’ tu tau iatomai.

7Kamumo tu inan pentilindungangku,sia Mirinding pala’na’ dio maikamaparrisan,

mipaepunnina’ sengo la’tekmakarimman.

8La Kupakilalako sia la Kupatuduko tulalan sipatu la muola;

la Kupokadangko tangnga’ sia laKutuntun matako.

9Da mususi darang ba’tu bagala’ tutae’ paissanna,

tu disanga’ sia diulangi la direnden,iake tae’i nasusito, manassa tae’namorai urreke’ko.

10 Iatu to tang mekaaluk, budakamaparrisan urrampoi,

apa iatu to umposande’ PUANG,la Natikui kamasokanan.

11E to malambu’ poparannu-rannukomiPUANG, sia sende paimankomi,

sia sila’tekangkomi, e mintu’ toma’bulo lollong.


Pa’pudian umpangke’Kapenombanna to Israel

33:1-22

331La sila’tekangkomi umpakarayaPUANG, e mintu’ to bulo

sanglampa,Iatu pa’pudi-pudian bayu sielle’na toma’bulo lollong.

2PudiMi tu PUANG naturu’ oni katapi,sia penanianNi pa’pudian naturu’dandi sangpulo ritinna.

3PenanianNi Puang tu sengo ba’ru,pemellongi tu dedekna sia pemandui.

4Belanna iatu kadanNa PUANGmanappa’,

sia mintu’ penggauranNa maruru’;5Naporai Puang tu kamaloloan sia

kaunnolaian salu,iate lino ponno kamasokananNaPUANG.

6Tete dio kadanNa PUANG annakombong tu mai langi’,

susi dukato tu mintu’mengkaponanna dao langi’kombong tete dio angin sundipudukNa.

PA’PUDIAN 33.7–13 797Napopa’misa tu mintu’ uai tasik

butung misa’ patuku,sia mintu’ uai mandalan,Napatama pa’pannianna.

8Mintu’ lili’na lino la ungkataku’PUANG, sia mintu’ issinna lino laungkabangnga’I.

9Belanna ma’kada manna annakombongmo,

sumu manna anna limbongmosangga mairi’.

10PUANG umpatangdanunpa’timbanganna mintu’ bangsa,

sia undampa tangnga’na mintu’ tosangpetayanan.

11Apa iatu pa’timbanganNa PUANGtang leluk sae lakona,

sia iatu tangnga’na landa’ lakodisituran-turananni.

12Maupa’ tu bangsa umpoKapenombanPUANG,

iamotu to sangpetayanan mangkaNapilei langsa’ Napotau misa.

13Mentiro lumbang tu PUANG dao maisuruga,

mintu’ ma’rupa tau Nata’pai nasangmatanNa.

PA’PUDIAN 33.14–22 8014Dao mai inan Naisungi Nanii

umpenunu mintu’ to untorroikuli’na padang,

15 Ia umpadadi penaanna tau iato mai,sia Napemantang tu mintu’penggauranna.

16Misa’ datu tae’ anna umpopatalokabudanna pa’baraninna,

sia misa’ to lalong tae’ annaumpolussu’ katarru’-baranianna.

17 Iatu darang misa’ parea tang lolo’ laumpabu’tu kapataloan,

sia liu matoto’na tae’ nabelaimerampanan.

18Manassa iatu matanNa PUANGtontong untiro to ungkataku’I,

sia to umpeagi kamasokananNaPuang,

19La urrinding pala’ deatanna tau iatomai dio mai kamatean,

sia la umpatuoi ke ra’pak padangi.20Deatangki untayan PUANG,Iamo Patunduangki sia balulangki.

21 Iamoto naposendei penaangki,sia iamoto angki posande’i tu sangamaseroNa.

22O PUANG, sangapaoi annarondongkan kamasokanamMi.


Susitu kadirannuanamMimo.

PUANG urrinding pala’ mintu’ taunNa

34:1-22 (34:1-23)

341Pa’pudianna Daud tonna unna’gato bomboan kalena dio olona

Abimelekh, tu unnula’i anna mallai.(34-2) La tontongna’ umpudi PUANG,sia iatu kapa’pudi-pudian lako tangtore sun dio pudukku.

2 (34-3) Iatu deatangku massattuan dioPUANG,

sangapaoi anna rangii toumpamadiongan penaannaanna parannu-rannu!

3 (34-4) La mituru’na’ umpakapuaPUANG,

melo ke pada-padaki’ umpakala’bi’sanganNa.

4 (34-5) Undaka’mo’ PUANG, anNabaliimo’,

sia Narampanammo’ dio mai mintu’kukataku’na.

5 (34-6) Iatu tau iato mai mentingaralangngan Puang, anna mabaliga’ tulindona belanna parannu,

sia iatu lindona tae’ natodingi siri’.

PA’PUDIAN 34.6–12 826 (34-7) Iate to mandasa iate

meongli’mo, anNa tananni talingaPUANG,

sia Nalendokan, dio mai mintu’kamaparrisanna.

7 (34-8) Iatu Malaeka’Na PUANGlumiling,

ungkampai mintu’ to ungkataku’Puang sia urrinding pala’ tau iatomai.

8 (34-9) Perasaimi sia tiromi, kumuaiatu PUANG masokan;

maupa’ tu to umpentirerungI.9 (34-10) Kasiri’I, tu PUANG, e mintu’

to masallo’Na,belanna tae’ misa’ kapu’duranna tuto ungkasiri’I.

10 (34-11) Iatu anak singa kapu’duransia ussa’ding tangdia’,

apa iatu to undaka’ PUANG tae’ nalakapu’duran len apa maelo.

11 (34-12) Maikomi, e kamu anakkuumperangiina’,

kuada’ikomi ungkasiri’ PUANG.12 (34-13) Mindara morai tuo,sia ungkaduangi kamalamberansunga’ anna tiroi tu maelona?

PA’PUDIAN 34.13–19 8313 (34-14) Pakari’pii tu lilamu umpokada

kadakena,sia iatu pudukmu da narandannikalando-pa’duan;

14 (34-15) Lempanganni tu kakadakeansia pogau’i tu kameloan,

daka’i tu kamarampasan sia ula’i.15 (34-16) Iatu matanNa PUANG

umpemantang to malambu’,sia natananni talinga tu peongli’na.

16 (34-17) Apa Natiro sengke tu toumpogau’ kakadakean,

la umpa’dei lan mai lino tukadilamban-bayo-bayoanna tauiato mai.

17 (34-18) Iake meongli’i tu tomalambu’,

Natananni talinga PUANG,sia Narampanan dio mai mintu’kamaparrisanna.

18 (34-19) Iatu PUANG tang untoyanganto rantang buana

sia ullendokanni tu to rossopenaanna.

19 (34-20) Iatu to malambu’ budakamandasanna,

apa Narampanan PUANG dio maimintu’nato.

PA’PUDIAN 34.20–35.4 8420 (34-21) Ia ungkaritutui mintu’

bukunna,moi misa’ tae’na la dile’to.

21 (34-22) Iatu to tang mekaaluk lamate narua kasanggangan,

sia iatu to ungkabiri’ to malambu’ ladipakannai salu.

22 (34-23) PUANG ullendokanni tudeatanna taunNa,

sia tae’ misa’ tu to umpentionganNila dipakannai salu.

Passambayang umpalakukadilendokan dio mai mintu’ uali

35:1-28

351Pa’pudianna Daud.O PUANG, ualii tu to unnualina’,

sia rarii tu to urrariina’.2ToeKomi balulang sia pakolong,ke’de’Komi untunduina’.

3Tetangi tu doke sia la’bo’ amMiampangi tu lalanna to unnula’na’.

Kuanni te deatangku: Akumopakarimmanammu!

4Melo ke kasirisanni sia lele bekoi tu toundaka’ lalan la ungka’tu sunga’ku,


sia la sorong boko’ sia natodingsiri’ tu mintu’ to undakaranna’kakadakean.

5Da’ito anna susi nasang ta’piannapentiaran angin,

anNa lolai Malaeka’Na PUANG.6Da’ito anna malillin sia malangngo’ tu

lalanna tau iate mai,anNa ula’i Malaeka’Na PUANG.

7Belanna tae’ bannangna anna tanannibunina’ poyana,

sia tae’ bannangna anna garagannipatuang lambe’ tu deatangku.

8Da’ito narampoi kasanggangan tangnakanandai,

sia ia kalena naala poya natananbuni,

da’ito anna tobang tamakasanggangan.

9 Iatu deatangku mela’tek dio PUANG,sia la sende paiman dionakadilendokan lu dio mai Kalena.

10Mintu’ kaleku sae tama bukungku lama’kada kumua:

O PUANG, mindara tu sitinti batumMi,urrampanan to mandasa dio mai toussau’i,

PA’PUDIAN 35.11–16 86

ondongpi to mandasa sia to bongkodio mai to umpangrampai?

11Bendanmo ba’tu pira-pira sa’bibulituk,

untanda’na’ diona apa tang kutamai.12Napapakkanni kakadakean tu gau’

meloku;sia sisayuranna’ anak, kuurungannimakarorrong.

13Apa iatu aku tonna masaki tau iatomai,

ma’pakean karoro’na’,umpandasana’ kaleku ma’puasa,sia tu’tun tama ara’ku tu ulungkumassambayang.

14 Iatu gau’ku lakosusi lako sangmaneku ba’tu siulu’ku;tukkuna’ ma’pote dibolong,butung to untingayo pandanamendadianna.

15Apa iatongku tilende’, parannumima’balole’-lole’ tu tau iato mai;

to passiboboran tu tae’ kutandaiumbalole’na’;

tau iato mai tang tore ungkada-kadaina’.

16Susi to tang mekaaluk patelle-tellesia umbarakki kande mammi’,

PA’PUDIAN 35.17–22 87

ussangiranna’ isi.17O PUANG, sangapapoKomi la

untiro-tiro bangi?Lendokammi tu deatangku dio maikasangganganna,

sia rampananni tu sunga’ tungga’kudio mai mintu’ anak singa.

18La kupudiKomi lan kombong kalua’,sia la kupakala’bi’Komi lan tinimbumalambe’.

19Da anna parannu tu to tae’bannangna nanii unnualina’,

sia da maro’ Mieloranni tu toungkabiri’ punala bangna’untelle-tellena’ pa’kidi’ matanna.

20Belanna tangia kamarampasannapokada tau iato mai,

sangadinna untangnga’ apa tangtongan,

lako mintu’ to rapa’ lan tana iate.21Nabakkak tongan tu sadangna

umpengangaina’,anna ma’kada, kumua: Ha, ha,natiromo matangki.

22Mitiromo to, o PUANG, daMima’pakappa bang;

o Puang, da Mitoyanganna’.

PA’PUDIAN 35.23–27 8823Ke’de’Komi sia ingaranni ussanda

tongannina’,diona kara-karaku, oKapenombangku sia Puangku.

24O PUANG, o Kapenombangku,paolaina’ salu sitinayakamaloloamMi.

Da anna poparannui tau iato mai tudiona a’gangku.

25Da anna ma’kada lan penaanna,kumua: Ha! susimo pa’poraiangkito!

Sia da anna ma’kada kumua:Kiampello’mo!

26Da’ito anna kasirisan sia maila’tu mintu’ to umposendekamandasangku,

da’ito naputu’i siri’ sia kaburerean,tu to umpamatampo kalena lakokaleku.

27Melo ke mela’tekki sia sendepaimanni

tu mintu’ to umporai tukaunnolaiangku salu;

sia la tontong napokada kumua:Kapua paanNa tu PUANG.Tu umporai taunNa ke unnappa’ikasalamaran.

PA’PUDIAN 35.28–36.4 8928La nasa’bu’ tongka’ dililaku tu

kamaloloamMi,sia kadipudiamMi kiallo-kiallo.

Katangmekaalukanna to kasalan nakamasokananNa Puang Matua

36:1-12 (36:1-13)

361Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna Daud, taunNa

PUANG.(36-2) Iatu kasalan ma’kada lan

ba’tengna to tang mekaaluk;– tae’ bang kamatakuran lako PuangMatua dio lindona-

2 (36-3) Belanna naa’panmo ia kasalantu penaanna,

diona kaungkanassan, kumua sipatula dikabiri’ tu kakadakeanna.

3 (36-4) Mintu’ tu kada sun diopudukna kakadakean manna siakalando-pa’duan manna,

tae’mo anna lolang kinaa sia tae’moanna pogau’ kameloan.

4 (36-5) Untangnga’ bang kabulitukandiong dali’ patindoanna,

anna ola lalan kadake,sia tae’ narampananni tu kakadakean.

PA’PUDIAN 36.5–10 905 (36-6) O PUANG iatu kamasokanamMi

sumpu langngan langi’,sia iatu kamarurusamMi tu’tun daomassaliu’na.

6 (36-7) Ia duka tu kamaloloamMisusitu mai buntu sumpu malangka’,

sia pa’paolaimMi salu ten to tasikmandalan liu.

O PUANG, Kamumo tu ullendokannitu tolino sia olo’-olo’.

7 (36-8) Tumba melona tukamasokanamMi, o PuangMatua,

mintu’ ma’rupa tau umpentionganniongan pani’Mi.

8 (36-9) Tau iato mai la dipedia’i sandamammi’na lan banuamMi,

sia la Mipairu’ dio mai to’ salumarasamMi.

9 (36-10) Belanna dio Kalemi den tukalimbuang katuoan,

sia lan arrangMi kinii untirokamasiangan.

10 (36-11) Patontongi tukamasokanamMi lako tountandaiKomi

sia kamaloloamMi lako to bulo lollongpenaanna.

PA’PUDIAN 36.11–37.4 9111 (36-12) Da Mipopa’elo’nai tu to

matampo ullesena’,sia da Mipopa’elo’nai tu to tangmekaaluk ullolaina’.

12 (36-13) Indemoto nanii tibambangtu mintu’ to umpogau’ kakadakean,

dibambangammo rokko tu tau iatomai sia tang nakullemo bangunsule.

Kamanamananna to tang mekaaluktang masae lako lan te lino

37:1-40

371Pa’pudianna Daud.Da mukaredei tu to umpogau’

kakadakean,sia da mukemburui tu to umpogau’kelok.

2Belanna tau iato mai madomi’ bangsiamalayu susi riu,

sia marangke ten tananan maluna.3Posande’i tu PUANG sia pogau’i tu

kameloan,mari’piko lan tana iate sia karitutui tukamarurusan.

4Posendeko PUANG,


anNa ba’giko tu mintu’mupelambeinna.

5Sorongi tu lalanmu lako PUANG siaposande’I,

anNa padenni.6 Ia duka umpadellekki tu

kamaloloammu butung masiang,sia katonganammu susito kulla’ma’tangngana allo.

7Parapa’i tu penaammu dio oloNaPUANG sia tayanNi;

da mukaredei tu to maupa’ lalanna,sia iatu umpalolang tangnga’ kelok.

8Torei tu kasengkean sia tampei tukakearasan,

da namarede tu penaammu, belannakakadakean manna napabu’tu,

9Belanna iatu to umpogau’ kakadakeanla dipisanni,

apa iatu to umposande’ PUANG, iamola umpomana’i tu padang iato.

10Belanna sattu’mora anna lanna’ tu totang mekaaluk;

iake mupasilelei mata tu inanna,tae’mo ditiro.

11Apa iatu to umpamadionganpenaanna la umpomana’ padangiato,

PA’PUDIAN 37.12–19 93

sia umpasendei kamarampasankapua tu penaanna.

12 Iatu to tang mekaaluk untambukkadake lako to malambu’

sia nasangiran isi.13Apa la Napetaai Puang,belanna Natiro tu allo sumandakna lasae.

14 Iatu to tang mekaaluk unnonokla’bo’na sia umpatu’tun bulianna,

la ussongkan to mandasa sia tomase-mase,

sia la ussampan-sampan to unnolalalan kabulo-lollongan.

15Apa iatu la’bo’na buana kalena lanarua sia iatu bulianna la direbong.

16La’biran ia tu sidi’na dio to malambu’,na iatu kasugi’-lallanganna tu maibuda to tang mekaaluk.

17Belanna iatu takia’na to tangmekaaluk la direbong,

apa Nasande’ Puang tu to malambu’.18Nakaritutui PUANG tu torro ke’de’na

to mengkaola,sia iatu ba’ginna la tontong saelakona.

19Tau iato mai tae’ nala kasirisan,sia iake ra’pak padangi la dipedia’i.

PA’PUDIAN 37.20–26 9420Apa iatu to tang mekaaluk la

sanggang.Sia iatu mintu’ ualinNa PUANG labutung kamaballoanna riu dio lupadang;

tau iato mai la pa’de poton, ondongpila pa’de poton sola rambu.

21 Iatu to tang mekaaluk massuka’natae’ napasulei,

apa iatu to malambu’ maturu-turuanna mamengan.

22Manassa iatu to Napassakke Puangla umpomana’i tu padang iato,

apa iatu to Natampakki ropu ladipisanni.

23PUANG umpabantang lalanna tau,tu to Naporai tu tengka-tengkana.

24Moi anna tobang tae’ annasumpandan tarru’,

belanna PUANG untoei tu limanna.25Puramo’ mangura, na totemo

matuamo’,apa tae’ bangpa angku tiro tomalambu’ ditampe,

ba’tu iatu bati’na kapalaku-laku.26 Iatu to malambu’ kiallo-kiallo

maturu-turu sia ma’pasuka’,

PA’PUDIAN 37.27–33 95

sia iatu bati’na umpabu’tukarongkosan.

27Torroi tu kakadakean sia pogau’i tukameloan,

anna tang tibendon tu kao’korammu;28Belanna iatu PUANG ungkabarii

katonganan,sia tae’ Natampei tu to Naala mase,tau iato mai makarimman sae lakona,apa iatu bati’na to tang mekaaluk ladiroto’i.

29Mintu’ to malambu’ la umpomana’i tupadang iato,

sia la untorroi tontong sae lakona.30 Iatu randan pudukna ussa’bu’ kada

kinaa,sia tongka’ dililana unggente’ kadaunturu’ katonganan.

31 Iatu Sukaran alukNa Kapenombannamanda’ lan penaanna,

sia tae’ natilende’ tu lentekna.32 Iatu to tang mekaaluk untuntun

mata to malambu’,sia undaka’ lalan la umpatei.

33Apa tae’ Naeloranni PUANG la tobangtama limanna tau iato,

sia tae’ Naeloranni dipasala, kedipaolai salunna.

PA’PUDIAN 37.34–40 9634TayanNi tu Puang sia karitutui tu

lalanNa,anna Ia umpamatandekomuurunganni umpomana’i tupadang iato.

Sia la mutiro umba nakuakadirotosanninna tu to tangmekaaluk.

35Kutiromo tu misa’ to tang mekaalukmasa’ga’, umparumaka kalena susibalintoto loboran.

36Apa den tau lendu’ dio, natiroi,pa’demo,

kudaka’, apa tae’mo kutiro lako.37Palan ara’i tu to sallo’ penaanna sia

tiroi tu to bulo lollong,belanna iatu to ungkabariikamarampasan la membati’.

38Apa iatu to patengkan la disabu’i solanasangi,

sia iatu bati’na to tang mekaaluk ladipisanni.

39Apa iatu kasalamaranna to malambu’bu’tu lu dio mai PUANG,

Iamo pentirerunganna lan attukamaparrisan.

40PUANG la untundui sia laurrampananni,


Ia urrampananni dio mai to tangmekaaluk sia urrinding pala’i,

belanna mentilindung lako Kalena.

Passambayangna to masaki kapua

38:1-22 (38:1-23)

381Pa’pudianna Daud. Kedipennoloanni tu pemala’

kapengkilalan.(38-2) O PUANG, da Mipandasana’

diona kasengkeamMi,sia da Mipa’dikkina’ dionakamare’dekamMi!

2 (38-3) Belanna iatu mintu’ tinaranMilambun nasangmo tama kaleku,

sia lendu’ nati’tinku tu limamMi.3 (38-4) Makuyu langkan tu kaleku tu

belanna kasengkeamMi,sia tae’mo memun tu mintu’bukungku natumang kasalangku.

4 (38-5) Belanna mintu’ kakadakeangkuungkabu’mo botto ulungku,

sangtinti misa’ pamaan magasa tuuntondon maro’na’.

5 (38-6) Mintu’ bangkeku bubosi siama’nana,

natumang kabagangku.

PA’PUDIAN 38.6–12 986 (38-7) Tikongko-kongkona’ sia bukku’

tonganmo’,kiallo-kiallo butungna’ to sidudungpote.

7 (38-8) Belanna mapa’dik tu aakku,sia makuyu langkan tu kaleku.

8 (38-9) Iate aku te bo’yo’ tonganna’sia bonnongna’,

sia urrantangna’ sarro belannakarossoanna penaangku.

9 (38-10) O Puang, mintu’kamamalirangku Mitiro nasang,

sia iatu sarroku tae’ nakarerungandio mai Kalemi.

10 (38-11) Ma’baramba tu penaangku,sia tae’mo kamabukuangku,

sia ia duka tu kamarorrongannamatangku pa’demo.

11 (38-12) Mintu’ tu to kukamali’ siasangmuaneku untoyangammokalena, dio mai kamandasangku,

sia mintu’na duka sangdadiangkuurrandanammo kalena.

12 (38-13) Iatu to la ungka’tu sunga’kunatanannina’ poya,

sia iatu to undakaranna’kasanggangan umbisara lakuposabu’na,

PA’PUDIAN 38.13–19 99

sia untannun tangnga’ kadakekiallo-kiallo.

13 (38-14) Apa aku te butung to taru,tang parangi,

sia sangtintina’ to mamang tangtiku’bi’ tu pudukna;

14 (38-15) Ondongpi aku te butungna’to tang parangi,

sia tang naissan ma’pabali.15 (38-16) Belanna Kamumo kutayan, o

PUANG;manassa la Mipebaliina’, o PUANG,Kapenombangku.

16 (38-17) Belanna kukua: Danaposendei tau iato mai tukamandasangku,

sia iake tilende’i tu lentekku, danapakapua penaanna lako kaleku

17 (38-18) Belanna madomi’mo’ latobang,

sia iatu kamasussangku dio bangmotingayoku.

18 (38-19) Belanna la untuarasanna’kakadakeangku,

sia rosso penaangku natumangkasalangku.

19 (38-20) Apa mintu’ ualingku malaga’sia matoto’,

PA’PUDIAN 38.20–39.2 100

sia budamo tu to ungkabiri’ punalabangna’,

20 (38-21) Sia to umpapakkannikakadakean tu kameloan,

sia naeamo’, belanna untuntunna’kameloan.

21 (38-22) O PUANG, da Mitampena’,o Kapenombangku, daMitoyanganna’!

22 (38-23) Madomi’Komi untunduina’,o Puang, oto’na kasalamarangku.

Passambayang umpalaku karapasanpenaa untiro a’gan tang marendeng

39:1-13 (39:1-14)

391Lu lakona pangala sengo; lakoYedutun. Pa’pudianna Daud.

(39-2) Nakua kadangku: Lamakaritutuna’ lan mintu’ lalanku,

da angku pogau’ kasalan natumanglilaku;

la kusanga’ tu pudukku,ke sitingayopa’ to tang mekaaluk.

2 (39-3) Kupakari’pi bangmo tu kalekutang ma’kada sia kupakappa,

ma’loko-loko bangna’ sisayuranmelona,


apa sakerangngan-rangngannakarossoangku.

3 (39-4) Re’dekmi tu penaangku lan,marassanmo’ ma’tangnga’-tangnga’dukkumi tu api;

manera’ umbungka’ sadangku,ma’kada:

4 (39-5) O PUANG, paissananna’ tulampakku,

sia sangapara lambe’na tu sunga’ku,angku issanni tumba

katangmarendenganna a’gangku.5 (39-6) Manassa iatu sunga’ku

sangdangkanri mangka Milampak,sia iatu katuoangku butungbayo-bayo bangri dio oloMi;

ondongpi mintu’ tau bendan,susi bangri damo’. Sela

6 (39-7) Iatu mintu’ tau timbayo bangrisusi bayo-bayo;

ussara’i punala bang kalena,untombon ianan, apa tae’ naissanniminda la umpomaruai.

7 (39-8) Na totemo, apapara tu lakutayan, o Puang?

Mati’ri Kalemi naniikapa’rannuanangku.

PA’PUDIAN 39.8–13 1028 (39-9) Rampananna’ dio mai mintu’

salaku,sia da Mipatulangdanna’napotombonan dollok to baga.

9 (39-10) Ma’loko-lokomo’, tae’mokubungka’ len pudukku,

belanna Kamumo umpogau’i.10 (39-11) Patoyangna’ dio mai parri’

bu’tu lu mai Kalemi,masangna’ belanna natemme’limamMi.

11 (39-12) Iake Mipandasai tu tau,belanna natumang kakelokanna,misanggang tu kameloanna susitonakande busung,

manassa iatu mintu’ tolino susi bangridamo’. Sela

12 (39-13) Perangiimi tupassambayangku, o PUANG,sia tananni talingamMi tupengkamoyaku,

sia da Mipa’loko-lokoi tu tangi’ tangmarangangku,

belanna iate aku te misa’na’ to sae dioKalemi,

sia to mentiruran susi mintu’ to doloku.13 (39-14) Saile randenna’, angku

parannu paimanpa,


kumane messala indete sia pa’de.

Umposande’ PuangMatua lan kamandasan

40:1-17 (40:1-18)

401Lu lakona pangala sengo. Misa’pa’pudian natono’ Daud.

(40-2) Lantuk penaangku untayanPUANG,

Napalempeina’ kale sia Natanannimotalinga tu pengkamoyaku,

2 (40-3) Mangkamo’ Naendekan diongmai liku nanii kasanggangan,

diong mai buka mapullan,Napopellesei tu lentekku dao buntubatu,

sia Napabantang tu tengkaku.3 (40-4) Ia umpabu’tu nanian ba’ru dio

pudukku,misa’ pa’pudi-pudian lakoKapenombanta.

Buda tau la untiroi tu iannato annakabangnga’I

sia umposande’ PUANG.4 (40-5) Maupa’ tu toumpassare kapa’rannuananna lakoPUANG,


sia to tang undampangngi tu toma’patiramban,

sia to sepang lako kamo’rangan.5 (40-6) O PUANG Kapenombangku,budamo tu mintu’ penggaurankalle-kalleamMi mangka Mipogau’,

sia mintu’na Mipondokangkan, tukipomelona;

tae’ misa’ apa ma’dindipasangtintiangKomi.

Iake la kurundunanni sia lakupokadai,

tang dikemba’mo dibilang.6 (40-7) Iatu pemala’ pangrere’ sia

kande dipemalaran tae’ Miporai,sangadinna Mipato’tokmo tutalingangku,

iatu pemala’ ditunu pu’pu’ sia suru’pengkalossoran tae’ Mianga’i.

7 (40-8) Kukuami: Tiromi, rampoMo’;nalan tu sura’ tilulun diniimo mangkaussura’i tu a’gangKu.

8 (40-9) O Kapenombangku, kuporaiumpogau’i tu naalanna penaamMi,

sia iatu sukaran alukMi manda’kupariba’teng.

9 (40-10) Kupa’peissanammo tu karebakaparannuan

PA’PUDIAN 40.10–12 105

lan kombongan kalua’ iamotu dionakamaloloamMi;

manassa tae’ kutampun pudukku.O PUANG, Miissan tu iannato.

10 (40-11) Iatu kamaloloamMi tae’kubuni len lan penaangku,

sangadinna kupokadamotu kamarurusamMi siakamakarimmanan lu mai Kalemi,

tae’ kusamboan lenni tinimbumalambe’ tu kamasokanamMi siakamanapparamMi.

11 (40-12) O PUANG, da Mipaka’tuina’mamaseMi;

sangapaoi anna tontonguntaranakna’ kamasokanamMi siakamanapparamMi.

12 (40-13) Belanna ba’tu sangapamokasanggangan tu tang dikemba’modibilang untikuina’;

sia mintu’ kakadakeangkuullambirammo’.

Naurunganni tang kukemba’ kutiro;mandu buda ia na mintu’ lamba’beluakku,

naurungan ranggangmo tupenaangku.

PA’PUDIAN 40.13–17 10613 (40-14) O PUANG, kasorokanni

urrampananna’,o PUANG, madomi’Komi untunduina’.

14 (40-15) Melo ke kasirisanni sia padamaila’i,

tu mintu’ to undaka’ sunga’ku lanaka’tu;

melo ke sorong boko’i sola nasangisia kasirisan,

tu mintu’ to umporai ke mandasana’.15 (40-16) Da’ito nalittu belanna masiri’,tu to umpa’pallakanna’!

16 (40-17) Melo ke mintu’ toundaka’Komi,

umpoparannu sia umpopaimanKomi;melo ke mintu’ to ungkamali’kamakarimmanan lu mai Kalemi,

tontong ma’kada: La dipakasalle tuPUANG!

17 (40-18) Aku te mandasa siamase-mase;

apa Nakilalai siana’ Puang.Kamumo patunduangku sia perindingpala’ku,

da Mimarempa to lamban, oKapenombangku.


Passambayang lan kamasakian

41:1-13 (41:1-14)


(41-2) Maupa’ tu to ungkilalai tobongko;

manassa la Narampanan PUANG, keallo kamaparrisan.

2 (41-3) La Nakaritutui PUANG siaNapamalambe’ sunga’;

anNa dipudi lan te lino;sia tae’ len Mila ussorongi lakopa’poraianna ualinna.

3 (41-4) PUANG ussande’i dao inankamasakianna,

Kamumo umpopembali a’ganna daoinan mamma’na ke masakii.

4 (41-5) Kukuami: O PUANG,kamaseina’ dikka’,

sia pamatanana’ belanna kasalammo’lako Kalemi.

5 (41-6) Mintu’na ualingku umpokadakadakei tu diona aku, nakua:

Piranra nala mate sia pa’de tusanganna?

PA’PUDIAN 41.6–12 1086 (41-7) Iake saei misa’ unto’longina’,

ma’kada leko’,sia urrampun kakadakean lanpenaanna,

anna tassu’ umpatale’i tu iannato.7 (41-8) Mintu’ to ungkabiri’na’,

sibisik-bisik umpokadana’,sia sanda kakadakean,natannunanna’ nakua:

8 (41-9) Le’ke’ misa’ saki tangdampi-dampian lako kalena,

iamoto totemo mamma’mo annatae’mo nala malimbangun sule.

9 (41-10) Ondongpi, iatu sangmuanekarra’ku tu kupatongan,

sia kusolan kumande unnande’lentekna urrea’na’.

10 (41-11) Apa Kamu, o Puang,kamaseina’ dikka’ sia pamillikna’,

angku pabala’i tu tau iato mai.11 (41-12) Naindeto kunii unnissanni

kumua Miporaina’,ke tae’i napoparannu paimanniualingku tu kasanggangangku.

12 (41-13) Iate aku te Misande’na’ tetedio kamasalloranna penaangku,

sia Kamumo umpatulangdanna’ diooloMi tontong sae lakona.

PA’PUDIAN 41.13–42.3 10913 (41-14) Mintu’na kadipudian lu lako

PUANG, Kapenombanna to Israel.Tempon dio mai tontong sae lakona.Amin, amin.

SURA’ MA’ PENDUANNA:PA’PUDIAN 42-72

Kamamaliranna taulako Puang Matua

42:1-11 (42:1-12)

421Lu lakona pangala sengo. Misa’gelong bangunan ada’na to Korah.

(42-2) Susi donga ungkabarii salu,ten dukamoto tu penaangkuungkamali’Komi, o Puang Matua.

2 (42-3) Ma’rang tu deatangku lakoPuang Matua,

ondongpi lako Puang Matuamatontongan;

ba’tu piran kula saela mennolo dio oloNa Puang Matua?

3 (42-4) Tae’mo kukumande sangadinnauai matangku mannamo kuparrakeallo kebongi,


belanna nakuan bangmo’ tau kiallokumua:

Umbamira tu Kapenombammu?4 (42-5) Iake kukilalai tu diona te,mamalling tu penaangku lanba’tengku:

Iamotu tumbai tu kamangkangkuussolan to buda,

ma’baanan lako banuanNa PuangMatua,

sila’tekan sia ussa’bu’ pa’pudi-pudian,iamotu to buda tu umpakaraya allokapua.

5 (42-6) Ma’apai ammu ma’dosso-dossora, e deatangku,

sia apara bannangna ammuma’rundede lan kaleku?

Rannuanni tu Puang Matua, belannainang la kupudipa,

tu To ullendokanna’ siaKapenombangku.

6 (42-7) O Kapenombangku, ma’dosso-dosso tu deatangku lan kaleku,

iamoto angku kilalaiKomi dio maipadang Yordan sia dio mai buntuHermon, sia dao mai buntu Mizar.

7 (42-8) Uai saba’ sitambaian,ke mongngo’i mintu’ sarambumMi;

PA’PUDIAN 42.8–11 111

mintu’ landa-landa sia bombangMiussamboimo’.

8 (42-9) Iake allona Napasonglo’ PUANGtu kamasokananNa,

sia iake bonginna umpopenanina’nanian dipudianNi,

ondongpi misa’ passambayanglangngan Puang Matua, oto’nakatuoangku.

9 (42-10) La kukua lako Puang Matua,buntu batungku susite;

ma’apari amMi tang kilalaimora’?Ma’apari angku lolang ma’potedibolong, belanna pa’pakario-rionamintu’ ualingku?

10 (42-11) Butung misa’ petobok lan lubukungku,

susimoto tu nabe’seanna’ mintu’ tounneana’,

belanna tontong bangna’ nakuankumua:

Umbamira tu Kapenombammu?11 (42-12) Ma’apai ammu ma’dosso-

dosso, deatangku,sia apara bannangna ammuma’rundede lan kaleku?



tu To ullendokanna’ siaKapenombangku!

Siumpu’na pa’pudian

43:1-5

431O Puang Matua, sandatongannina’ sia paolaina’ salunna,

umbali misa’ bangsa tang mekaaluk;lendokanna’ dio mai to patua’ ba’tangsia to kelok.

2Belanna Kamumo Kapenombanpentirerungangku;

ma’apari amMi tibemora’?Ma’apari angku lolang ma’potedibolong,

belanna pa’pakario-riona ualingku?3Pasonglo’mi tu maseroMi sia

kamanapparamMi;anna anta’na’,sia umbaana’ langngan buntumaseroMi,

sia lako inan Minii torro,4Angku rampo lako to’ kapemalaranNa

Puang Matua,lako Puang Matua, tu oto’nakaparannuan sia kasendeangku,

angku ma’katapi umpudiKomi,

PA’PUDIAN 43.5–44.2 113

o Puang Matua, o Kapenombangku!5Ma’apai ammu ma’dosso-dosso, e

deatangku,sia apara bannangna ammuma’rundede lan kaleku?


tu To ullendokanna’ siaKapenombangku!

Pengkamoyanabangsa napakario-rio uali

44:1-26 (44:1-27)

441Lu lakona pangala sengo. Diomai to Korah. Misa’ gelong

bangunan ada’.(44-2) O Puang Matua, talingangki

kalenamo urrangii,sia nauleleanmo nene’ to doloki:Tu penggauran kapua tu mangkaMipogau’ tonna linona, iamo tonnadolo-dolona.

2 (44-3) Mangkamo Mirambai tu mintu’bangsa tete dio kamatotoramMi,amMi

panno’ko’i tu nene’ to doloki sondanatau iato mai,


mangkamo Mipa’dikki tu mintu’to sangpetayanan amMipamakambanni tu nene’ todoloki.

3 (44-4) Belanna tae’ natete dio bassimataranna anna poapai tu padangiato,

sia tangia limanna kalenaumpopataloi tu tau iato mai,

sangadinna tete dio lima kananMi siatakia’Mi sia arrang lindoMi.

Belanna naala penaamMi tu tau iatomai.

4 (44-5) Kamumo tu Datungku, o PuangMatua;

ma’kadamoKomi anna dilendokan tuYakub.

5 (44-6) Dionari pa’tunduamMi angkila umpembassananni tu mintu’ualingki,

sia dionari sangamMi angki lullu’i tumintu’ to tu’ba’ la unneakan.

6 (44-7) Belanna tae’ kurannuanbulianku

sia tae’ nala’bo’ku la ullendokanna’.7 (44-8) Sangadinna Kamuri tu mangka

ullendokangkan dio mai mintu’ualingki,

PA’PUDIAN 44.8–14 115

sia mintu’ tu to ungkabiri’kanMipakasiri’mo.

8 (44-9) Puang Matua tu kisattuankiallo-kiallo,

sia la kipudi tu sangamMi sae lakona.Sela

9 (44-10) Moi susito Mitibe dukamokansia Mipakasiri’mokan,

sia tae’mo Misun urrondongi tu maito pararingki.

10 (44-11) Mielorammokan nalassu’ualingki,

sia napangrampaikan mintu’ toungkabiri’kan.

11 (44-12) Mangkamokan Misorong susidomba la ditunu,

sia Mipatisambo’mokan dio lu mintu’bangsa.

12 (44-13) Mibalukan maraa bang tutaumMi,

sia tae’ Miposugi’i tu allinna.13 (44-14) Mitananmokan pa’be’seanna

mintu’ bali lembangki,sia pa’telleanna sia parumbasanna tountama tikuikan.

14 (44-15) Mitananmokan pa’parundeandio lu mintu’ bangsa,

PA’PUDIAN 44.15–21 116

sia ilingan ulu dio lu tosangpetayanan.

15 (44-16) Iatu siri’ku dio bang lindokukiallo-kiallo,

sia longko’ ungkabu’ lindoku.16 (44-17) Belanna kadanna to pasimba

sia to palangdo,belanna panennen matanna uali siato untambuk essun.

17 (44-18) Mintu’nate urrampoimokan,apa tae’ duka sia angkitangungkilalaiKomi,

sia tae’ angki tang lantuk dionabasseMi.

18 (44-19) Tae’ natibalik tu penaangki,sia iatu tengkaki tae’ nasepang diomai lalanMi.

19 (44-20) AmMi sanggangmokanni dioto’ pendurukanna serigala,

sia Mipasamboikan kapi’tukan.20 (44-21) Iake moronganna angki

tang ungkilalaimo sanganNaKapenombangki,

ba’tu umpatadokan pala’ki lakokapenomban senga’.

21 (44-22) Ma’apai te apa iate annatang la unnissanNi Puang Matua?

PA’PUDIAN 44.22–45.1 117

Belanna Natandai tu rasia lanba’tengna tau.

22 (44-23) Apa tu belanna Kamumoraangki dipatei keallo-keallo,

dipasusikan domba la ditunu.23 (44-24) Pana’dingKomi! Ma’apari

amMi mamma’, Puang?MillikKomi! Da Mitibe tontongbangkan!

24 (44-25) Apa bannangna amMi bunilindoMi,

sia tang ungkilalai kamaparrisangkisia kadipandasangki?

25 (44-26) Belanna iatu sumanga’kituttumo rampo rokko to’ barra’-barra’,

iatu kaleki rapa’mo rokko padang.26 (44-27) Ke’de’Komi untunduikan,sia lendokammokan tete diokamasokanamMi.

Sengo pa’passakke dionarampanan kapa’na datu

45:1-17 (45:1-18)

451Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo bunga

bakung.


Misa’ gelong bangunan ada’na to Korah.Londe pa’kaboro’.(45-2) Tiakka’ tu penaangku la

umpokada kada masokan,la ussengoanna’ datu,iatu lilaku susi peoki’na to malutemangoki’.

2 (45-3) Mandu maballokomi kamuanna mintu’ ma’rupa tau,

iatu kamabalelean dipasitutu’morandan pudukmi,

iamoto anna pamasakkekomi PuangMatua tontong sae lakona.

3 (45-4) Takinni tu la’bo’mi dio aakmi, elalong,

situang kabarre-alloammi siakamala’birammi.

4 (45-5) Sangapaoi mimaupa’ daosakeammi,

lao umposara’ kamanapparan,kaumpamadiongan penaa siakatonganan,

na lima kananmi la umpatudukomi tumai masangna.

5 (45-6) Iatu mai tinaranmi mata’tak! –ba’tu pira-pira bangsa mipatunduk-

iatu tinaranmi lendu’ tama banuamintu’ ualinna datu.

PA’PUDIAN 45.6–11 1196 (45-7) Isungan kapayungamMi, o

Puang Matua, tontong sae lakona,Sia tekken kamalamburan iamotekken kapayungammi.

7 (45-8) Mikamali’ tu kamaloloan ammisayu kakelokan;

iamoto, o Puang Matua, annabolloikomi minna’ Kapenombammi,

tanda kasendean, Napalosongkomina iatu mai solami.

8 (45-9) Mintu’ tamangkalemi situtu’bau muru sia andelen sia kadinge’;

sia lan mai tongkonan layuk dikararakgading naniimo tu mintu’ paningoandiritii umpasendekomi.

9 (45-10) Ba’tu pira-pira tu lai’na datutu tama mipobaanan sola anakdara baanammi;

sia dio kananmi bendan tu datu bainema’pakean bulaan tasak dio maiOfir.

10 (45-11) Perangii, e Lai’, kilalai siapatananni talingammi.

Paboko’imi penaa tu bangsami sia tolan banuanna mendadiammi.

11 (45-12) Ke naalai penaanna datu tukamaballoammi,

PA’PUDIAN 45.12–17 120

belanna iamo dipopuang, latukkukomi lako.

12 (45-13) Iatu Lai’na datu Tirus la saeumpennoloan pamenganna,

sia iatu mai to la’bi’na mintu’ bangsamalaku la mikasokanni.

13 (45-14) Iatu Lai’na datu iato mala’bi’tongan lan bilik tongkonan layuk,

sia iatu tamangkalena disulan ritibulaan.

14 (45-15) La dipopennolo lakodatu situang tamangkalenamakkarupa-rupa sulanna,

sia mintu’ anak dara sangbara’na,umbaananni la dipopennolo dukalako kalemi.

15 (45-16) Iatu tau iato mai la disolannaturu’ kaparannuan sia arrak,

anna tama tongkonan layukna datu.16 (45-17) Mintu’ tu mai anakmi la

ussonda to dolomi,tu la miala ampu lembang lan mintu’tondok.

17 (45-18) La kupokada tu sangammianna disiosso’i dianna batusilambi’;

iamoto anna mintu’ bangsa laumpudikomi tontong sae lakona.


Puang Matua misa’tambakuku matoto’

46:1-11 (46:1-12)

461Lu lakona pangala sengo. Misa’pa’pudianna to Korah. Unturu’

baenan sengo: Anak dara. Misa’ sengo.(46-2) Iatu Puang Matua iamo

pentilindungangki, sia oto’nakamatotorangki,

misa’ pa’tunduan tongan lankapussakan.

2 (46-3) Iamoto anna tae’ angki lamataku’ moi anna tilele te lino,

sia moi anna la tiberu tu mintu’ bunturokko atena tasik.

3 (46-4) Moi anna mongngo’ siatikula’dak tu uainna,

sia moi anna mintu’ buntu tisenonapobua’ tikula’dakna. Sela

Apa Puangna mintu’ ma’dandanmaritik urrondongkanni,

sia iatu Kapenombanna Yakub iamokipotambakuku matoto’. Sela

4 (46-5) Den misa’ salu:iatu salossokna umpopaiman kotaNaPuang Matua,

PA’PUDIAN 46.5–10 122

inan mandu maindan naisungiPatodoranna.

5 (46-6) Tongkon lan tangngana tuPuang Matua, tae’ nala tigega’ lentu tondok iato,

iake tibangka’mi masiang la NatunduiPuang Matua.

6 (46-7) Marukka’mi tu mintu’ bangsasia tigega’ tu mintu’ parenta,

sumarabami tu Puang, anna bonno’tu lino.

7 (46-8) PUANGna mintu ma’dandanmaritik urrondongkanni,

sia iatu Kapenombanna Yakub iamokipotambakuku matoto’. Sela

8 (46-9) Maimokomi untiroi tupenggauranNa PUANG,

tu umpabu’tu kasanggangan lan lino,9 (46-10) Napasoro’ ambun tu tananan

ra’ landa’ lako randanna langi’,Narebong-rebong tu tinaran, siaNapolo tu doke,

sia Natunu api tu mintu’ kareta.10 (46-11) Rapa’komi sia issanni kumua

Akumo tu Puang Matua;Akumo tu mala’bi’ dio lu mintu’bangsa, sia mala’bi’ lan lino.

PA’PUDIAN 46.11–47.5 12311 (46-12) PUANGna mintu’ ma’dandan

maritik urrondongkanni;sia iatu Kapenombanna Yakub iamokipotambakuku matoto’. Sela

Kapa’pudi-pudian lako Puang Matua,tu undatui mintu’ narande tana

47:1-9 (47:1-10)

471Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna to Korah.

(47-2) E mintu’ bangsa, massala’pa-la’pakomi,

sia unnarrak langngan Puang Matuasituang la’tek kaparannuan.

2 (47-3) Belanna iatu PUANGPatodoranna metakuran,

Iamo Datu kapua lan mintu’ narandetana.

3 (47-4) Ia umpopengkanorongi tumintu’ bangsa lako kaleki,

sia Napatundukangkan tu mintu’ tosangpetayanan!

4 (47-5) Ia untonnorangkan mana’,iamotu tana napomala’bi’ Yakub,to Napakaboro’. Sela

5 (47-6) Kendekmo tu Puang Matualangngan naturu’ arrak,

PA’PUDIAN 47.6–48.1 124

Iamotu PUANG, naturu’ oni tarompe’pua.

6 (47-7) PakendekanNi pa’pudian tuPuang Matua,

pakendekanNi pa’pudian,pakendekanNi pa’pudian tu Datunta.

7 (47-8) Belanna Puang Matua undatuisangullele lino,

pakendekanNi nanian kebattuan.8 (47-9) Puang Matua umparentai tu

mintu’ bangsa,sia Puang Matua unnisungi isungankapayungan maindanNa.

9 (47-10) Mintu’ to kapua dio maimintu’ bangsa sipulungmo,

la mendadi taunNa KapenombannaAbraham.

Belanna Puang Matua umpoissanni turinding batunna lino;

Iamo ditiro mala’bi’.

Pa’kurre sumangasanbelanna katilendokannatondok Sion dio mai uali

48:1-14 (48:1-15)

481Misa’ sengo. Pa’pudianna toKorah.


(48-2) Iatu Puang mala’bi’ sia sipatutongan dipudi

lan kotaNa Kapenombanta, dao buntumaindanNa.

2 (48-3) Iatu buntu Sion maelomalangka’na

daanna lu tampak ulunna salu,iamo naposende sangullele lino,Sia iamo kotana Datu kapua.

3 (48-4) Umpa’pepayanammo Kalenatu Puang Matua lan tongkonanlayukNa

la mendadi tambakuku matoto’.4 (48-5) Belanna mintu’na datu

sipulungmo,ke’de’ sola nasang untu’ba’i;

5 (48-6) Tonna tiroi tau iato maitirambanmi,

sia mataku’mi sola nasangi namallai.6 (48-7) Narampoimi kama’parondoan

tu tau iato mai inde to,sia kamapa’diran susito bainemangurria’.

7 (48-8) Angin lu lan mai rampe matallomipatiramo-ramoanni tu kappala’Tarsis.

8 (48-9) Susito kiranginnamo, tendukamo tu kitirona

PA’PUDIAN 48.9–14 126

lan kotaNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik,

lan kotaNa Kapenombanta,Puang Matua tu la umpabintinnitontong sae lakona. Sela

9 (48-10) O Puang Matua, kikilalai bangtu kamasokanamMi

lan lisu banuamMi.10 (48-11) O Puang Matua, umba

susitu sangamMi, ten dukamoto tukadipudiamMi

landa’ lako randan langi’;iatu lima kananMi buke kamaloloan.

11 (48-12) Melo ke parannui tu buntuSion,

sia sila’tekan tu anak dara Yehuda.Belanna mintu’na tu pa’paolaimMisalu.

12 (48-13) La ullilingikomi Sion siasalongi,

mibilangi tu menarana.13 (48-14) Tiro meloi tu benteng

saliannasia manta-mantai tu maitongkonanna,

ammi issanni unnuleleananni bati’mi,14 (48-15) Kumua manassa tongan,

susimoto tu Puang Matua,


Iamo Kapenombanta, tontong saelakona;

Iamo mesolan landa’ lako mateta.

To sugi’ baga

49:1-20 (49:1-21)

491Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna to Korah.

(49-2) Perangii te iannate, e mintu’bangsa,

patananni tu talingammi, e mintu’banne lino,

2 (49-3) La to bitti’ la to la’bi’la to sugi’ la to kalala’,mintu’ massola nasang.

3 (49-4) Kakinaan manna sun diorandan pudukku,

sia kapaissanan manna natangnga’ba’tengku.

4 (49-5) Umpatananna’ talingangkulako kada peada’ to kinaa,

sia la kupasombo dio oni katapi tuumpussakkinna penaangku.

5 (49-6) Apara bannangna angkumataku’ra, ke allo kamaparrisan,

PA’PUDIAN 49.6–11 128

ke napatama limbuna’ kakelokannamintu’ to untananni surakambutu’ku.

6 (49-7) Iamotu to urrannuan ianannasia ussattuan kasugiran lallangna?

7 (49-8) Moi misa’ tau tae’ nabelaiulla’bak siulu’na,

ba’tu umpenombanni lako PuangMatua tu pesulang batang kalena,

8 (49-9) – Belanna lendu’ masuli’na tupela’bak deatanna,

tae’ nabelai sae lakona.-9 (49-10) Kumua anna marendeng tuo,sia da nasitiro tang merambu.

10 (49-11) Belanna natiro tu to kinaamate,

sia iatu to baga sia to tang paissanpada sanggang duka,

anna tampeanni to senga’ tu barangapanna.

11 (49-12) Nasanga penaannakumua iatu banuanna la tontongmarendeng sae lakona,

sia iatu pa’tondokanna la nasiosso’i;iamoto anna pasikonai kalena tu maipadangna.

PA’PUDIAN 49.12–16 12912 (49-13) Apa iatu tolino sola

kamala’biranna tae’ annamarendeng;

sia iatu a’ganna sangtinti patuoan laditunu.

13 (49-14) Iamoto tu dalle’na toumposande’ bang kalena,

iamo katampakanna to tu to umporaimisa kadanna. Sela

14 (49-15) Tau iato mai susi dombatileak tama lino to mate,

na iatu to mangkambi’na iamotukamatean;

na to ma’bulo lollong la umparentai,ke melambi’;

sia iatu a’gan merrupanna la naputtailino kamatean,

naurunganni tae’mo inanna.15 (49-16) Apa Puang Matua tu la

ullendokan deatangkudio mai kuasanna lino to mate,belanna Ia unnangka’na’ langngan.Sela

16 (49-17) Da ammu magiang, ke dennimisa’ tau mellolo rangka’,

sia samala’bi’-la’bi’na tu banuanna.

PA’PUDIAN 49.17–50.2 13017 (49-18) Belanna iake nalambi’mi

kanna bunu’na moi misa’ apa tae’anna baa lenni,

sia tae’ anna la undi urrundu’ikamala’biranna.

18 (49-19) Belanna moi anna sangaitu kalena kumua maupa’ tonnatuonapa,

sia napudiko tau dionakamauparammu.

19 (49-20) Tae’ nasalai tang laumpengkara’paiko to dolomu,

tu tae’mo nala sitiro len kamasiangan.20 (49-21) Iatu to unnappa’

kamala’biran, apa tae’ nakinaa,iamo sangtinti patuoan la ditunu.

Kapengkaolan tongan

50:1-23

501Pa’pudianna Asaf.Puang Matua undaoanni mintu’

deata, Iamo PUANG, ma’kadasia untambai mintu’ banne linoranduk lan mai matallo landa’ rokkokalambunan.

2 Iatu Puang Matua pangkillang dioSion,


sundun kamaballoanna.3 Iatu Kapenombanta la sae tae’ nala

ma’pakappa,dio oloNa den api la ma’pamampu’,sia naguririkkI angin bara’.

4Metambami langngan langi’ daona lu,sia tama lino, kumua la Napaolaisalunna tu taunNa:

5RampunanNa’ taungKu tu mekaaluk,tu mangka Kusibassean dipandannipemala’!

6Langi’ umpasomboi tu kamaloloanNa.Belanna Puang Matua tu To ma’paolaisalu. Sela

7Perangii, e taungKu, angKu ma’kada,e Israel, la Kupakanassangko,kumua:

Akumo Kapenomban, tuKapenombammu.

8Tang bannang diora pemala’muKunii untarru’iko,belanna iatu pemala’ ditunu pu’pu’mutontong bang dio oloKu.

9Tang undaka’ra’ sapi laki kandeandatu dio mai banuammu,

ba’tu iatu mai bembe’ laki lan maibalamu.

PA’PUDIAN 50.10–16 13210Belanna poissangKu tu mintu’

olo’-olo’ lan pangala’,sia iatu patuoan massa’bu ussamboitanete.

11Kutandai nasang tu manuk-manukdao lu tanete,

sia mintu’na angge menono’ diolu kapadanganna lan nasangpoissangKu.

12 Iake moronganna tangdia’Na’, tae’raangKu la umpokadai mati’,

belanna Aku puangna te lino solamintu’ issinna.

13Ma’apai angKu la ungkande duku’sapi laki

ba’tu unniru’ rara bembe’ laki?14Pennoloanni lako Puang Matua tu

pa’kurre sumangasan,sia palesso’i tu mintu’ pangallonammulako Puang Patodoranna.

15Sia meongli’ko lako Kaleku lankapussakan,

Aku la ungkarimmanniko, ammupakala’bi’Na’. Sela

16Apa iatu to tang mekaaluk nakua tukadanNa Puang Matua lako:

Apara battuanammu unnosso’ mintu’aluk Kupondok,

PA’PUDIAN 50.17–22 133

sia umpoparipuduk basseKu,17Na mukabiri’ tu peada’,sia mutibe lako boko’mu tu mintu’kadangKu?

18 Iammu tiro misa’ to boko, ma’papadalandomoko sola,

sia iatu to pasandak salu lakorampanan kapa’ mutamai.

19Mupopa’elo’na tu randan pudukmuussa’bu’ sanda kadakena

sia iatu tongka’ dililamu untannunsanda pakena.

20Unno’ko’ko ungkada-kadai le’tobarra’mu,

sia ullangdo to nadadian indo’mu.21Susimoto tu penggaurammu, apa

ma’loko-lokoNa’;musanga kumua iatu Aku te susiNa’iko!

Apa la Kuada’ko,sia la Kupatama tangnga’mu tumintu’nato.

22Parinaai tu iannate, e kamu to tangungkilalai Puang Matua,

da angKu se’bu-se’bukomi, sia tae’misa’ tau umbelai untindokkomi.

PA’PUDIAN 50.23–51.4 13423Minda-minda tu umpennoloan

pa’kurre sumanga’, iamoumpakala’bi’Na’,

sia iatu to malolo lalanna,la Kupakitan kasalamaran lu dio maiPuang Matua.

Passambayang katobaranna Daud

51:1-19 (51:1-21)


(51-2) Tonna bu’tuimi nabi Natan,tonna mangka sigau’ sala Batsyeba.

(51-3) Katuru-turuina’, o Puang Matua,sitinaya kamasokanamMi,

sia pa’dei tu salaku sitinayakakapuanna mamaseMi:

2 (51-4) Pemabaseina’ dio maikakadakeangku

sia seroi pindanna’ dio maikasalangku.

3 (51-5) Belanna kutandai tu salaku,sia iatu kasalangku tontong bang diolindoku.

4 (51-6) Mati’ Kalemi, ondong mati’manna Kalemi kuniimo kasalan,

PA’PUDIAN 51.5–10 135

sia umpogau’ apa kadake diopentiroMi,

kumua amMi sanda tonganna lanbisaramMi,

sia malambu’ lan pa’paolaimMi salu.5 (51-7) Pada ditibussanammo’

kakadakean,sia pada natambukna’ kasalanmendadiangku.

6 (51-8) Tonganna Mianga’ tukamanapparan lan ba’teng

sia lan lu tang dikitanna Miniiumpasomboanna’ kakinaan.

7 (51-9) Pamaserona’ supa angkumasero pindan,

baseina’, angku mandu mabusa annaambun makko.

8 (51-10) Parangii polena’ kasendeansia kaparannuan,

anna sila’tekan tu mintu’ buku lampamangka Minisak-nisak.

9 (51-11) Pasalaimi matamMi tu mintu’kasalangku,

sia pa’deimi tu mintu’kakadakeangku.

10 (51-12) Pakombonganna’ lanba’tengku tu misa’ penaa masero,o Puang Matua,

PA’PUDIAN 51.11–16 136

sia ba’rui lan kaleku tu misa’ penaakalebu.

11 (51-13) Da amMi sualena’ dio maioloMi

sia da amMi alai dio mai kaleku tuPenaa Masallo’Mi.

12 (51-14) Pasulei lako kaleku tukaparannuan kasalamaran lu diomai Kalemi,

sia penaa mengkaolakumora laussande’na’.

13 (51-15) Angku ada’i lalanMi tu tosala,

anna mengkatoba’ Mati’ tu to kadakegau’.

14 (51-16) Lendokanna’ dio mai indanrara, o Puang Matua, Puang Matuaoto’na kasalamarangku,

la napopela’tek lilaku tukamaloloamMi.

15 (51-17) O Puang, patiku’bi’i turandan dipudukku,

napatale’ ambunni tongka’ dililaku tukadipudiamMi.

16 (51-18) Belanna tae’ Mianga’i tupemala’ pangrere’,

kenna la susito, manassa lakupemalaran;

PA’PUDIAN 51.17–52.1 137

sia iatu pemala’ ditunu pu’pu’ tae’duka naalai penaamMi.

17 (51-19) Iatu pesuru’ naala penaanNaPuang Matua, iamotu penaarantang;

iatu penaa rantang tang sirua-ruatae’ Mitiro bitti’i, o Puang Matua.

18 (51-20) Tiroanni melo tu Sionsitinaya kamasorokamMi,

sia pabendanni tu bentengnaYerusalem.

19 (51-21) Iapito amMi porai tu mintu’pemala’ situru’ tu pato’na.

Iamotu pemala’ ditunu pu’pu’ napuraiapi;

maneri napemalaran tau tu sapi daoinan kapemalaran lako Kalemi.

Dalle’na misa’ to masa’ga’ tuullangdo to masallo’

52:1-9 (52:1-11)

521Lu lakona pangala sengo. Misa’gelong bangunan ada’na Daud.

(52-2) Tonna sae tu Doëg, to Edom,umpokadanni Saul, nakua: Lanmobanuanna Ahimelekh tu Daud.


(52-3) E to masa’ga’, ma’apariammu sattuanra kalemu dionakakadakean?

Iatu kamasokananNa Puang Matuainang tang tileluk.

2 (52-4) Iatu tongka’ dililamu undaka’bang kasanggangan,

susi piso peku’ku’ mataran,e iko to umparri-parri kalando-pa’duan.

3 (52-5) Mubudanan tu kakadakeananna iatu kameloan,

sia mubudanan tu kamo’rangan annaiatu ussa’bu’ tonganna. Sela

4 (52-6) Muporai ussa’bu’ kadamesanggangi sia muporai tusadang mo’rang.

5 (52-7) Iamoto anna la urrebong-rebongko Puang Matua saelakona,

la Nala’ka’iko anna pentu’murangkolan mai tendamu,

sia la Naurakkiko lan mai tondoknanii to tuo. Sela

6 (52-8) Iatu to malambu’ la natiro tuiannato situang taku’na,

anna petaai nakua:

PA’PUDIAN 52.7–53.1 1397 (52-9) Tiromi, iamote tu to tang

umpotambakuku Puang Matua,sangadinna sande’ lako iananmakambanna,

sia ussanga kalena matoto’,tete dio kakadakeanna.

8 (52-10) Apa aku te butungna’ garonto’saitun maluna

lan banuanNa Puang Matua;kuposande’ tu kamasokananNaPuang Matua sae lakona.

9 (52-11) Tang ka’tuna’ la umpudiKomi,belanna mangkamo Mipogau’ tuiannato,

sia la kupeagi tu sangamMibelanna napomelo mintu’ to naalapenaamMi.

Diona kamatampoanna to baga

53:1-6 (53:1-7)

531Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Mahalat.

Misa’ gelong bangunan ada’na Daud.(53-2) Nakua tu to baga lan penaanna:Tae’ ia tu Kapenomban.Lendu’ ia mesolanginna siamegi’giranna tu penggauranna;


sia tae’i misa’ umpogau’ melo.2 (53-3) Natiro lumbang Puang Matua

lan mai surugatu mintu’na ma’rupa tau,la untiroi ba’tu la denni tau unnampuitangnga’ kinaa,

sia undaka’ Puang Matua.3 (53-4) Pusa nasangmo tu tau iato mai

sia dadi asu nasangmo;tae’mo tau misa’ umpogau’ melo, moimisa’ tae’ dukamo.

4 (53-5) Tae’raka kapaissananna tumintu’ to ma’gau’ kadake,

tu unnimbakan taungKu butungungkande bo’bo’?

sia tae’ nameongli’ lako Puang Matua.5 (53-6) Tonna iato naluang nasang

kamatakuran kapua,anna moi to tae’ bannangna naniimataku’;

belanna pantan Napatorro simisa’moPuang Matua tu buku lampana

mintu’ to umpatama limbuko,la mupadenan kamasirisan tu tauiato mai,

belanna Natibemo Puang Matua.6 (53-7) Nalu daomora mai Sion tu

kamakarimmananna to Israel.


Iake Napaka’pannimi Puang Matuasule tu serongna taunNa,

maneri parannu paiman tu Yakub, lasende pakadua tu Israel.

Passambayangna Daud malakudilendokan dio mai mintu’ ualinna

54:1-7 (54:1-9)

541Lu lakona pangala sengo;dipasiala oni katapi. Misa’ gelong

bangunan ada’na Daud,(54-2) tonna saemo tu to Zifi

umpokadai lako Saul nakua: Tangmembuni dioraka kaleku tu Daud?

(54-3) Lendokanna’, o Puang Matua,tete dio sangamMi,

sia sanda tongannina’ tete diokuasamMi.

2 (54-4) Perangii tu passambayangku,o Puang Matua,

sia tanding talingai tu dara’ lengkolilaku.

3 (54-5) Belanna ba’tu pira-pira tu totang unnissan battuan unneamo’,

sia ba’tu pira-pira to masa’ga’ laungka’tu sunga’ku,

PA’PUDIAN 54.4–55.1 142

sia tae’ nakilalai tu Puang Matua lanpenaanna. Sela

4 (54-6) Puang Matua tu Patunduangku,sia Puang tu ussande’na’.

5 (54-7) Ia la umpapakkannikakadakeanna to undakaranna’kasanggangan,

mangsanni tu tau iato dionakamarurusamMi.

6 (54-8) La Kupenomban mati’ Kalemitu pemala’ naturu’ sanningpenaangku,

sia umpudi sangamMi, o Puang,belanna maelo ia.

7 (54-9) Belanna Narampanammo’ diomai mintu’ kapussakan,

sia parannuna’ untiroi tukamandasanna mintu’ ualingku.

Passambayangna Daud umpalakuidirampanan dio mai misa’sangmuane tang maruru’na

55:1-23 (55:1-24)

551Lu lakona pangala sengo;dipasiala oni katapi. Misa’ gelong

bangunan ada’na Daud.


(55-2) O Puang Matua, tananni talingatu passambayangku,

sia da Mitananni boko’ tupa’palakungku.

2 (55-3) Kilalaina’ dikka’ sia pebaliina’;apa tae’ upu’ku salamba salaosituang kamagiangan sia sarrobudangku.

3 (55-4) Napobua’ angnga’na ualingku,sia pa’pakario-riona to tangmekaaluk,

belanna nabala’-bala’na’,sia napandasana’ situangkamare’dekanna.

4 (55-5) Ma’bara-bara tu penaangkulan,

sia kamasanganna kamateanurrampoina’.

5 (55-6) Kamatakuran siakarumanggangan urrampoina’,

sia kamasangan ungkapu’na’.6 (55-7) Kuurunganni ma’kada: Lendu’

ia maelona, kengku kepani’ susibu’ku’,

angku mentia’ male lako tu ma’dinnakunii torro;

7 (55-8) sia la mambela kunii mentia’,

PA’PUDIAN 55.8–12 144

angku ma’bongi dio lu padang aak.Sela

8 (55-9) Sia tikara-karana’ mentirerungangku tilendok dio mai talimpuru’ siaangin bara’.

9 (55-10) Pamalingi tu tau iato mai, oPuang, sia patangma’rundunannitu basana,

belanna pa’pakario-rio sia kasigagannata’pai matangku lan kota.

10 (55-11) Allo bongi lumiling ma’kampadao lu bentengna,

kakadakean sia kasangganganuntonangi;

11 (55-12) Ondongpi tu penggauranumpabu’tu kasanggangan lalo lan,

sia iatu pa’pakario-rio sia kalando-pa’duan tae’ anna tampe tanananpasa’na.

12 (55-13) Belanna tangia uali tuumbelle’na’,

iake la iai to, manassa kutemmeranara’ rumeke-mekeku;

sia tangiara to ungkabiri’na’ tumatampo unneana’,

iake la iai to, manassa kuissanumpembunianni.

PA’PUDIAN 55.13–19 14513 (55-14) Sangadinna iko, misa’ to

kupadan,iamo sangmuane kukatappa’i,

14 (55-15) Lendu’ ia mammingna bangtu kasisangmuaneanta,

sumalong-malong lan banuanNaPuang Matua sola to buda.

15 (55-16) Nake ta’pa narampoikamatean tu tau iato mai,

nake tama tuoi lino to mate,belanna lan banuanna tu kakadakeansia lan ba’tengna.

16 (55-17) Apa iatu aku te meongli’na’lako Puang Matua,

na PUANG la ullendokanna’.17 (55-18) Melambi’ sia makaroen sia

iake tangngai allo la umparampona’kamasussan sia sarroku,

la Natanding talinga duka tu peongli’ku.18 (55-19) Ia ullendokan marampa’na’

dio mai kapararian untingoina’,belanna buda tongan tau unneana’.

19 (55-20) La Natanding talingaPuang Matua sia la Napasosso’ lurokko tu tau iato mai – belannatempon dio mai untorroi isungankapayunganNa – Sela

Apa noka tu tau iato mai mengkatoba’,

PA’PUDIAN 55.20–23 146

sia tae’ naungkataku’ Puang Matua.20 (55-21) Mangka duka napata’pai

lima tu to nasisangmuanean,sia umpinda lampa kadanna.

21 (55-22) Iatu pudukna mandumalannang anna bumbunganpa’pamakko,

apa iatu penaanna lan passigagan,sia iatu buangan kadanna mandumalamma’ anna boka’,

apa mintu’nato butung to la’bo’tibua’.

22 (55-23) Sorongi lako PUANG tukaselangammu,

Ia la undaranaiko;inang tang Naeloran tu to malambu’la tilende’.

23 (55-24) Kamumo, o Puang Matua, laumpembuanganni

rokko liku kasanggangan tu tau iatomai;

iatu to umpato’do rara sia landopa’du

la sanggang lan kamatangnga-tauanna.

Apa iatu aku te la sande’na’ lakoKalemi.


Umposande’ PuangMatua lan kamaparrisan

56:1-13 (56:1-14)

561Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Bu’ku’

dao kayu tarpin mambela. Pa’pudiannaDaud, misa’ ianan ballo, tonna tingkannito Filistin tu Daud dio tondok Gat.(56-2) Katuru-turuina’, o Puang Matua,

belanna la nalullu’na’ tolino,napasumpuna’ tu mai uali kiallo-kiallo.

2 (56-3) Mintu’ ualingku ullullu’na’kiallo-kiallo,

belanna buda tu tau urrariina’ situangkamatampoanna.

3 (56-4) Iake narampoina’kamatakuran,

Kamu kuposande’.4 (56-5) Lako Puang Matua – la kupudi

tu kadanNa –,inang lako Puang Matua tu kuniisande’, natae’ kumataku’;

apara tu ma’din nagauranna’ batangkalena tau?

PA’PUDIAN 56.5–11 1485 (56-6) Tontong keallo tu tau iato mai

umbulang leko’ kadangkusia mintu’ tangnga’na laussanggangina’.

6 (56-7) Sipakulu-kulu tu tau iatomai sia membuni, sia umpenunutengkaku,

anna tumaya la unnala sunga’ku.7 (56-8) Ma’apai nala ma’din tilendok

tu tau iato mai nabudamokakadakeanna?

Pessambakanni tu tau iato mai dionakasengkeamMi, o Puang Matua!

8 (56-9) Misimporrosammo tu salambasalaoku,

sia patamai buli-bulimMi tu uaimatangku;

Tang tisura’ nasangmoraka to lansura’Mi?

9 (56-10) Ia angku meongli’, manerimallai sule tu mintu’ ualingku,

kutandai tu iannate kumua:narondongna’ Puang Matua.

10 (56-11) Lako Puang Matua – lakupudi tu kadanNa –,

lako Puang – la kupudi tu kadanNa-11 (56-12) Inang lako Puang Matua tu

kunii sande’, natae’ kumataku’;

PA’PUDIAN 56.12–57.1 149

apara tu ma’din nagauranna’ tolino?12 (56-13) Mati’ Kalemi, o Puang Matua,

pato’ kunii umpalesso’ mintu’pangallonangku

mati’ Kalemi la kunii umpennoloanpemala’ pangallonan.

13 (56-14) Belanna Mirampanammo tudeatangku dio mai kamatean,

sia Mikampaina’ natae’ natilende’ tulentekku,

kumua angku lolang dio oloNa PuangMatua

lan arrangna to tuo.

Rapa’ tu penaanta,lan kamaparrisan, ke

taposande’i tu Puang Matua

57:1-11 (57:1-12)

571Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Dandi’

bala’-bala’i. Pa’pudianna Daud; misa’ianan ballo, tonna mallai dio mai olonaSaul, anna male tama lo’ko’.(57-2) Katuru-turuina’, o Puang Matua,

katuru-turuina’,belanna mati’ Kalemi naniimentilindung deatangku;


ondongpi diong to’ ongan pani’Mikunii mentilindung

sae lako lendu’ malolona tekasanggangan.

2 (57-3) Meongli’na’ lako Puang Matua,Puang Patodoranna,

lako Puang Matua, tuumpasundunanna’ mintu’apa.

3 (57-4) Ia la umpasonglo’ pa’tunduandao mai suruga sia ullendokanna’,

sia umpakasiri’ to ullullu’na’. SelaPuang Matua la umpasonglo’kamasokananNa siakamanapparanNa.

4 (57-5) Sumpandanna’ tang panggega’naparitangnga ba’tu pira-pirasinga,

iamotu to umpadukku apikasanggangan,

tu mati’ ma’rupa tau;susi doke sia tinaran tu isinna,sia lilana susi la’bo’ mataran.

5 (57-6) Pamatandei tu Kalemi daona lulangi’, o Puang Matua,

sangapoi anna ussamboi lino tukamala’biramMi.

PA’PUDIAN 57.6–11 1516 (57-7) Napatananni bunde tau iato

mai tu pentengkaku,nanii umparanggang penaangku,nabo’bok dio to’ lalanku tu patuang,apa ia kalena tobang rokko. Sela

7 (57-8) Rapa’ tu penaangku, o PuangMatua, inang rapa’ tu penaangku;

la menanina’ sia umpakendekpa’pudian.

8 (57-9) Millikko, e penaangku,millikkomi, e dandi sia katapi;

la untundanna’ dannari lambe’.9 (57-10) O PUANG, la kupudiKomi dio

lu mintu’ bangsa,sia la umpakendekna’ pa’pudianmati’ dio lu mintu’ to sangpetayanan:

10 (57-11) Belanna iatukamasokanamMi sumpu langnganlangi’,

sia iatu kamarurusamMi tu’tun daomassaliu’na.

11 (57-12) Pamatandei tu Kalemi daonalu langi’, o Puang Matua,

sangapaoi anna ussamboi lino tukamala’biramMi.


Umparampo gau’na tomangra’ta’ pakayun bimbang

58:1-11 (58:1-12)

581Lu lakona pangala sengo.(Unturu’ baenan sengo:) Dandi’

bala’-bala’i. Pa’pudianna Daud; misa’ianan ballo.(58-2) Tonganraka unnolakomi

salunna, e deata?Tang pakayun bimbangrokomikaumpaolai salunna mintu’ ma’rupatau?

2 (58-3) Inang tae’, sangadinnaumpana’ta’komi kakadakean lanpenaammi,

sia mipamagasa dio kamasa’garanlimammi tu timbangammi lan telino.

3 (58-4) Mintu’ to tang mekaaluksepangmo tempon dikianakanna,

sia pusamo randuk ditibussananna tuto mo’rang.

4 (58-5) Tau iato mai keipo susi ipo ula’,sia susi ula’ rame taru ussissingtalinganna.

PA’PUDIAN 58.5–11 1535 (58-6) Tu noka umperangii gamaranna

to ma’balik mata,iamotu to manarang umbasa-basasengona.

6 (58-7) O Puang Matua, nisak-nisakkitu mintu’ isinna lan sadangna tauiato mai,

rebong-rebongi tu mintu’ torana anaksinga, o PUANG;

7 (58-8) Melo ke be’ko’i tu tau iato maisusi uai mere,

iake umpessumpiranni tinaranna,melo ke bussui.

8 (58-9) Melo ke lollo’i susi susomarassan menono’,

susi anak dadi sala tang untiropa allo.9 (58-10) Tonna tae’pa naruai api

ranga’-ranga’ keduri tu kurinmi,iatu mamatannapa sia nakandenamoapi la Napabaai angin Puang.

10 (58-11) La parannu paiman tu tomalambu’ ke natiroi tu pepakkaniato,

sia la nabasean lentekna tu rarana totang mekaaluk.

11 (58-12) Naurunganni ma’kada tu taunakua:


Manassa tongan den poleanna tu tomalambu’,

ondongpi den tu Kapenombanma’paolai maloloi salu lan lino.

Passambayang umpalakupa’tunduan la parinding pala’ dio

mai mintu’ uali masa’ga’

59:1-17 (59:1-18)

591Lu lakona pangala sengo.(Unturu’ baenan sengo:) Dandi’

bala’-bala’i. Pa’pudianna Daud; misa’ianan ballo, tonna suai Saul tu tauuntalimbung tama banuanna, la moraiumpatei.(59-2) Rampananna’ dio mai mintu’

ualingku, o Kapenombangku,rindingna’ dio mai mintu’ to unneana’.

2 (59-3) Rampananna’ dio mai mintu’ toumpogau’ kakadakean,

sia lendokanna’ dio mai mintu’ toumpato’do rara.

3 (59-4) Belanna morai tongan unnalasunga’ku,

sia mintu’ to masa’ga’ la ullaoina’,moi tae’ kapatodo-tintingangku ba’tukasalangku, o PUANG.

PA’PUDIAN 59.4–9 1554 (59-5) Tau iato mai lumumpa’ saesia ma’kamandi’ moi anna tae’salaku.

Ke’de’Komi untunduina’, sia tiroi tuiannato.

5 (59-6) O PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel,

ke’de’Komi la unnada’i tu mintu’ totang untandai kapekaalukan,

da Mikatirinnai tu mintu’ to tangmaruru’ sia umpogau’ kakadakean.Sela

6 (59-7) Bongi-bongi sae sule tu tauiato mai,

sia mengua’-ngua’ susi asusia sisellukan len lan kota.

7 (59-8) Pambura-bura tu sadangnaussa’bu’ pebe’se,

sia mataran tu lilana susi pa’dang,belanna nasanga kumua: Mindara laurrangii?

8 (59-9) Apa Mipetaai tu tau iato mai, oPUANG,

sia Mitelle-telle tu mintu’ to tanguntandai kapekaalukan,

9 (59-10) La kutayanKomi o oto’nakamatotorangku,

PA’PUDIAN 59.10–14 156

belanna Puang Matua kupobentengmatoto’.

10 (59-11) KamasokananNaKapenombangku untammuina’,

pissanmi to, la Naeloran dukana’Puang Matua untiroi tukasangganganna mintu’ toumpandasana’.

11 (59-12) Da Mipatei tu tau iato mai,da natang ungkilalai bangsaku;

sangadinna pasalamba-salaoi tu tauiato mai tete dio kuasamMi,

sia tibei lao, o Puang, balulangtoto’ki.

12 (59-13) Iatu motokan lilana, iamokasalan sun dio pudukna,

iamoto melo ke ditingkanni natumangmatampona,

sia belanna tampak ropunna siamo’rang nasa’bu’.

13 (59-14) Sabu’i kasengkean tu tauiato mai, sabu’i,

naurunganni sappi,anna issanni kumua Puang Matua tuKapekapuanganna Yakub, landa’lako randan langi’. Sela

14 (59-15) Bongi-bongi sae sule tu tauiato mai,

PA’PUDIAN 59.15–60.1 157

sia mengua’-ngua’ susi asu siasisellukan len lan kota.

15 (59-16) Tau iato mai palong undaka’kande,

sia unnurrung-urrung, ke tae’i nadia’,16 (59-17) Apa iate aku la menanina’

umpudi kamatotoramMi,sia la mela’tekna’ ke melambi’ dionakamasokanamMi,

Belanna Kamumo kupobentengmatoto’,

sia pentilindungan tongku lankamandasan.

17 (59-18) Mati’ Kalemi laumpakendekna’ pa’pudian, okamatotorangku,

belanna Puang Matua kupobentengmatoto’,

Iamo Kapenomban masokanku.

Passambayangna Daud,umpalaku kapataloan

60:1-12 (60:1-14)

601Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Bunga

bakung sukaran aluk. Misa’ ianan ballonaDaud, napa’pangadaran lako tau.


(60-2) Tonna sirari Daud tu to Aram diomai Mesopotami sia to Aram diomai Zoba, sia iatonna sule tu Yoabanna untalo sangpulo dua sa’bunnato Edom dio rante Ma’sin.

(60-3) O Puang Matua, Mitibemokansia Mipasisarak-sarakmokan,

mangkamoKomi sengke; apapopa’misakanni sule!

2 (60-4) Mipalino’mo te padang, siaMiparassak,

pasulei tu mintu’ rassakna,belanna tiseno-seno.

3 (60-5) Mipakitaimo kamandasan tutaumMi

sia Mipairu’mokan anggoro’ palango.4 (60-6) Mibenmo misa’ bandera tu to

ungkataku’Komikumua anna ma’misa sule unnea toma’tinaranni. Sela

5 (60-7) Dikua anna tilendok tu mintu’to Mikapaboro’,

rinding pala’kan lima kananMi,sia tanding talingakan.

6 (60-8) Mangkamo ma’kada tu PuangMatua lan inan kabusunganNa.

La mela’tekna’, sia la kutaa-taa tuSikhem,

PA’PUDIAN 60.7–12 159

sia la kusuka’ tu rantena Sukot.7 (60-9) Iatu Gilead taaku sia iatu

Manasye taaku duka,na iatu Efraim, iamo sarongbatungku,

sia iatu Yehuda iamo tekkenkapayungangku.

8 (60-10) Na iatu Moab pembaseanlentekku,

anna iatu Edom la kunii umpellebaransepatungku,

unnarrakna’, belanna kutalo tutondok Filistea.

9 (60-11) Mindara tu la umbaana’ tamatondok ditambakuku,

mindara tu la ussolanna’ lako Edom?10 (60-12) Tang Kamuraka, o Puang

Matua, tu mangka ussualekan?Tae’moraka Mila sun ussolan mintu’to pararingki, o Puang Matua?

11 (60-13) Tunduimokan unnea ualingki,belanna tae’ gai’na tu pa’tunduannatolino.

12 (60-14) Tete dio pa’tunduanNa PuangMatua angki pogau’ penggauranma’lalong-lalong,

belanna Ia la ullullu’ ualingki.


Passambayangna misa’to diali’ umpalakuan

kamalamberan sunga’ datu

61:1-8 (61:1-9)

611Lu lakona pangala sengo.Dipasiala oni katapi. Pa’pudianna

Daud.(61-2) Perangii, o Puang Matua, tu

pengkamoyaku,sia palan ara’i tu passambayangku.

2 (61-3) Dio mai tampakna padang kuniimeongli’ mati’ Kalemi, belannarosso tu penaangku;

solanna’ langngan buntu batu tu tangkusara kalena ullangnganni.

3 (61-4) Belanna Kamumo tupentionganangku,

menara matoto’ untulak uali.4 (61-5) La mari’pina’ lan tendaMi sae

lakona,sia la mentilindungna’ diong to’ongan pani’Mi. Sela

5 (61-6) Belanna Miperangii nasangmotu pangallonangku, o Puang Matua,

sia Mibenmo’ tu la napomana’ toungkasiri’ sangamMi.

PA’PUDIAN 61.6–62.2 1616 (61-7) Sangapaoi amMi pamalambe’i

tu sunga’na datu,anna tiro lanto mimi’na.

7 (61-8) Sangapaoi anna unnisungtontong sae lakona dio oloNa PuangMatua,

pasakka’i tu kamasokanan siakamarurusan la ungkaduttu’i.

8 (61-9) Susimoto la kunii tontong saelakona umpakendekan pa’pudiansangamMi;

angku palesso’i kiallo-kiallo tu mintu’pangallonangku.

Kamarampasanna toumposande’ Puang Matua

62:1-12 (62:1-13)

621Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo Yedutun.

Pa’pudianna Daud.(62-2) Rapa’ penaangku ma’patu’tun

lako Puang Matua,tu kuNii ungkabu’tui kasalamaran:

2 (62-3) Ia manna buntu batungku siaoto’na kasalamarangku,

Iamo tambakukungku, natae’ angkula masang bang tilende’.

PA’PUDIAN 62.3–8 1623 (62-4) Sangapaparokomi la umbala’-

bala’ tau?Ammi dipasiapanan nasangsangtinti rinding la songka,sia tembo’ la rondon.

4 (62-5) Ia manna nabisaratu la umpasisayurannikamala’biranna,

naporai tau iato mai tu mo’rang;iatu pudukna ma’passakke,apa iatu penaanna ma’tampakkiropu. Sela

5 (62-6) Rapa’ penaangku ma’patu’tunlako Puang Matua,

belanna diori mai tu rannungku.6 (62-7) Ia manna buntu batungku sia

oto’na kasalamarangku,Iamo tambakukungku, natae’ angkula tilende’ len.

7 (62-8) Lan Puang Matua naniitu kasalamarangku siakamala’birangku,

iatu buntu batu matoto’ku siapentirerungangku iamo PuangMatua.

8 (62-9) E solaku, tontongkomiurrannuanNi,

sia bungka’i tu penaammi dio oloNa;

PA’PUDIAN 62.9–12 163

iatu Puang Matua Iamopentirerunganta. Sela

9 (62-10) Iatu mai to bitti’ tae’ bua’nasia iatu mai to la’bi’ inang mo’rang;la tongka’ tu tau iato mai diotimbangan,

sia mandu maringngan sola nasangina iatu mai apa tang kebattuan.

10 (62-11) Da mirannuanni tu apamipabu’tu ma’pakario-rio,

sia da miparannuan lo’bangi tu apamipabu’tu mangrampa;

iake memba’ka’i tu iananmi,da mipala’ka’ lakoi tu penaammi.

11 (62-12) Pissanmo ma’kada tu PuangMatua,

penduammo kurangi Nakua:Iatu kuasa, Puang Matua Ia tuampunna.

12 (62-13) Sia iatu kamasokanan, Kamuduka puangna, o Puang,

belanna Mipabala’i tu tau sitinayapenggauran simisa’-misa’na.


Kamamaliran lako Puang Matua

63:1-11 (63:1-12)

631Pa’pudianna Daud tonna diopadang aak, lili’na Yehuda.

(63-2) O Puang Matua, KamumoKapenombangku, Kamumo tukupeangla’,

napoma’rangKomi deatangku,sia nakamali’Komi kaleku,dio padang rangke sia ba’ta’, sia tangnailli’ uai.

2 (63-3) Susimoto la kuniiumpenunuKomi lan inankabusungan, la untiro kuasamMisia kamala’biramMi.

3 (63-4) Belanna iatu kamasokanamMimandu maelo ia anna katuoan;

la napudiKomi tongka’ dililaku.4 (63-5) Susimoto angku la umpudiKomi

angge tuoku,sia diona sangamMi angku laumpopempala’ limangku.

5 (63-6) Iatu deatangku butung ladipedia’i sanda mammi’na siamalompona.

PA’PUDIAN 63.6–11 165

Sia iatu randan dipudukku la mela’tekumpudiKomi.

6 (63-7) Tongku kilalaiKomi diong dali’patindoangku,

sia maroyana’ untangnga’-tangnga’Komi.

7 (63-8) Belanna Kamumo mangkauntunduina’,

sia diong to’ ongan pani’Mi kunii sendepaiman.

8 (63-9) Tontong tu penaangku la’ka’lako Kalemi,

sia lima kananMi ussande’na’.9 (63-10) Apa iatu to undaka’ sunga’ku

la naka’tu,la ditombon lao rokko mangapi’natana.

10 (63-11) Tau iato mai la disorong lakobassi mataran,

sia la napotaa sindallung.11 (63-12) Apa iatu datu la parannu

paiman tete dio Puang Matua;mintu’na tu to undudung sumpaussa’bu’ sanganNa, la ma’sattuan,

belanna iatu sadangna mintu’ toumpokada mo’rang la dikamummu’.


PepakkanNa Puang Matua lakomintu’ uali ma’palele beko

64:1-10 (64:1-11)


(64-2) O Puang Matua, tanding talingaitu buangan sarroku,

sia rinding pala’i tu katuoangku diomai uali metakuran;

2 (64-3) Rerungna’ dio mai kada turu’namintu’ to kadake gau’,

sia dio mai kamaarasanna toumpogau’ kabulitukan.

3 (64-4) Tu unnasa lilana butung la’bo’sia unnando-ando bulianna, iamotukada mapannang.

4 (64-5) La untinaranni to ma’bulo-lollong dio mai to’ kabunianna;

tang magiang ta’pa untinaranni.5 (64-6) Napamakarra’ tu penaanna

umpogau’ kakadakean,sia sama turu’ untanan buni poya,nakua: Mindara la untiroi?

6 (64-7) Tau iato mai umpana’ta’ mintu’kakadakean, nakua:

PA’PUDIAN 64.7–65.1 167

Tepumokan, iatu kasiturusangkiditangnga’ mandalan tongan!

Belanna iatu tangnga’na sola nasangisia karangan inaanna mandalantongan.

7 (64-8) Apa Natinaranni Puang Matuatu tau iato mai,

anNa ta’pa umbangkei.8 (64-9) Tongka’ dililana kalena

untobanganni tu tau iato mai,sia minda-minda untiroi tu tau iatomai la unniling-iling.

9 (64-10) Anna mataku’ tu mintu’ tausia la umpakalelean penggauranNaPuang Matua,

sia untiro melo pengkaranganNa.10 (64-11) Iatu to malambu’ la

umposende paiman PUANG,sia mentiongan lako,sia mintu’ to ma’bulo lollong lamassattuan.

Nanian untimang kurre sumanga’kamasokananNa Puang Matua

65:1-13 (65:1-14)

651Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna Daud. Misa’ nanian.


(65-2) Lan Sion sipato’ nanii kendekpudi-pudian mati’

Kalemi, situang penaa rapa’, o PuangMatua;

sia mati’ Kalemi la kinii umpalesso’pangallonangki.

2 (65-3) O Puang, tu umperangiipassambayangna tau,

mati’ Kalemi nanii mengkara’pamintu’na kepenaanna.

3 (65-4) Ma’rupa-rupa kakadakeanuntaloina’,

apa mintu’ salaki la Miseroi.4 (65-5) Maupa’ tu to Mipilei langsa’ sia

to Mipopengkareke’,kumua anna torro lan tarampakMi.La dia’ tu penaangki dionakameloanna banuamMi.

Iamotu kamaindanan lan banuakabusungamMi.

5 (65-6) Tete dio penggauran kalle-kallean la Minii umpebaliikan tudiona kamaloloan,

o Puang Matua, oto’nakasalamarangki,

sissareanna mintu’ randan langi’sia mintu’ lelean uran.

PA’PUDIAN 65.6–11 1696 (65-7) Tu diona kamatotoramMi amMi

pabantang buntu,belanna umpotambeke’Komikakuasan.

7 (65-8) Tu umparadan tasik marussa’,iamotu russa’ bombangnasia kamarukkanna tu mai tosangpetayanan.

8 (65-9) Naurunganni mintu’ to diolelean uran ungkabangnga’

tanda kalle-kalleamMi,sia Kamu umpopela’tekki tu matallomatampu’.

9 (65-10) Kamumo sae umpetayanni telino sia umpasebo uainna,

sia Mipamalompo masapi.Iatu pangkalo’ Puang Matua saba’,Miben tallu bulinna tu tolino.Ondongpi Mipatepu tu mintu’na.

10 (65-11) Kamu umpamarumpe mintu’pa’kadaang tengko sia umpalollo’pa’buakan tengko

sia Mipemalosse’i uran dilangi’,amMi pamasakkei tu mai tananan.

11 (65-12) Kamu ummakotaikameloamMi te taun iate,

sia sitana’takan tu malunakna diomai lalan lentekMi,

PA’PUDIAN 65.12–66.3 17012 (65-13) Unta’pai riu dio

kapadanganna,na mintu’ tanete umpobelokaparannuan.

13 (65-14) Mintu’ kapadangannanapemarua’i domba sia bembe’ma’baanan

sia mintu’ malompona umpobelogandung;

nasila’tekan sola nasangi sia menani.

Pa’tendeng-tendengan menimangkurre sumanga’ langngan

Puang Matua, belanna mintu’penggauran kalle-kalleanNa

66:1-20

661Lu lakona pangala sengo. Misa’nanian pa’pudian.

Sende paimankomi lako Puang Matua,e mintu’ banne lino,

2Pakendekanni pa’pudian tukamala’biranna sanganNa,

pakala’bi’ tu kadipudianNa.3La ma’kadakomi lako Puang Matua,

kumua:Lendu’ metakuranna tu mintu’penggauramMi,


mintu’ duka ualimMi pudukna bangrimengkanorong Mati’ belanna kuasakapuamMi.

4Sielle’ tu mintu’ banne linoumpenombaiKomi,

sia umpakendek pa’pudian Mati’,sia umpakendek pa’pudianumpakala’bi’ sangamMi. Sela

5Maikomi untiro penggauranNa PuangMatua;

metakuran tu penggauranNa lakomintu’ ma’rupa tau.

6Napopengkarangkean tu tasik,sia lumingka tu tau ullamban salu,inde to tanii umpoparannu PuangMatua.

7 Ia ma’parenta tontong sae lakona tetedio kamatotoranNa,

sia matanNa umpenunu mintu’bangsa,

da naumpamatampo kalena tu topabali-bali. Sela

8E mintu’ bangsa, pudimi tuKapenombanta,

sia pemandui tu gamaraumpa’perangian kadipudi-pudianNa.

9Tu umpapaya deatanta,

PA’PUDIAN 66.10–16 172

sia tang unneloran lentekta tilende’.10Belanna Kamumo, o Puang Matua,

mangka ussandakkan,sia Misudimokanni butung to ussudisalaka.

11Mipatamamokan tama bunde,sia Mipapassannimokan pamaanuntondon tongankan.

12Sia Mipopa’elo’na tu tauumpessompoi ulungki,

tamamokan to’ api sia to’ uai,apa mangkamokan Mibaa lako sandamalona’na.

13La tamana’ banuamMi umpennoloanpemala’ ditunu pu’pu’,

la umpalesso’ pangallonangku mati’Kalemi:

14Tu napaombo’ randan dipudukkusia nasa’bu’ dara’ lengko lilaku,tongku lan kamaparrisan.

15La Kupemalaran mati’ Kalemi tu ba’tupira-pira pemala’ ditunu pu’pu’,

iamotu patuoan malompo,sia bau rambunna domba laki;la kupennoloan ba’tu pira-pira sapisola bembe’ laki. Sela

16E kamu sola nasang tu ungkataku’naPuang Matua, maikomi umperangii,

PA’PUDIAN 66.17–67.1 173

la kuulelean tu apa Napogau’ lakotondon to batangku.

17Sunmo dio pudukku meongli’ lakoKalena,

natiba’tik tu lilaku umpudi-pudiPuang.

18 Iake susinnai la lu lakoi kakadakeantu penaangku, manassa inang tangnatanding talingana’ Puang.

19Apa inang Natanding talingana’Puang Matua,

sia Naparinaa tu pengkamoyaku.20Mintu’na kadipudian lu lako

Puang Matua tu tang untumpupa’palakungku

sia tang umpasitoyanganna’kamasokananNa.

Nanian pa’kurre sumanga’ belannamintu’ pa’kamaseNa Puang Matua

67:1-7 (67:1-8)

671Lu lakona pangala sengo, Misa’nanian pa’pudian.

(67-2) Anna Puang Matuamoraungkamaseiki’ sia umbura’ki’ lindomasakke,

sia umpaarrangiki’ rupanNa, Sela

PA’PUDIAN 67.2–7 1742 (67-3) Anna tandai tau lan te lino tu

lalanMi,sia natandai duka mintu’ bangsa tukasalamaran lu dio mai Kalemi.

3 (67-4) Sangapaoi anna pudiKomimintu’ bangsa, o Puang Matua;

ondongpi mintu’ bangsa massolanasang la umpudiKomi.

4 (67-5) Sangapaoi anna mintu’ tosangpetayanan parannu-rannu siasila’tekan,

belanna Mipaolai maloloi salunna tumintu’ bangsa,

sia Mipatudu lalan tu mintu’ tosangpetayanan lan te lino. Sela

5 (67-6) Sangapaoi anna pudiKomimintu’ bangsa, o Puang Matua,

ondongpi mintu’ bangsa massolanasang la umpudiKomi.

6 (67-7) Iatu padang umpakendekmoburana,

na Puang Matua, Kapenombanta,umpamasakkeki’;

7 (67-8) Napamasakkeki’ Puang Matua,sia mintu’ randan langi’ laungkabangnga’i.


Misa’ nanian umpudikapataloanNa Puang Matua

68:1-35 (68:1-36)

681Lu lakona pangala sengo. Misa’nanian pa’pudianna Daud.

(68-2) Ke’de’ tu Puang Matua, namintu’ualinna sisarak-sarak,

angganna to ungkabiri’i mallai diomai oloNa.

2 (68-3) Susi rambu pa’de poto’, susidukamoto tu tau iato mai Mipapa’depoto’;

sia butung panti’ lollo’ nakande api,susi dukamoto tu to tang mekaalukla rabun dio oloNa Puang Matua.

3 (68-4) Apa iatu mintu’ to malambu’la parannu-rannu sia sila’tekan diooloNa Puang Matua,

sia parannu batu ba’tengku sia sendepaiman.

4 (68-5) Penanianni tu Kapenomban,pakendekanni pa’pudian tusanganNa,

ranteanni batattaNa tu To ma’karetadio lu padang alla’;

PA’PUDIAN 68.5–10 176

iatu sanganNa digente’ PUANG, ammilo’dok to kaiyangan dio oloNa.

5 (68-6) Iatu Puang Matua tongkon laninan maindanNa,

Iamo umpoanak pia biung sia toma’pakalolona mintu’ baine balu.

6 (68-7) Iatu to disitampei NapatongkonPuang Matua sola rapunna,

sia iatu to dipattang la Napasunsituang kamauparan,

apa iatu to battuk la untongkonnipadang rangke.

7 (68-8) O Puang Matua, iatomMisun lumingka dolo dio tingayonataumMi

sia iatomMi olai padang pangallaran.Sela

8 (68-9) Tisenomi tu lino, sia lollo’ tulangi’, dio oloNa Puang Matua,

ia duka tu Sinai tiseno dio oloNaPuang Matua,

Kapenombanna to Israel.9 (68-10) O Puang Matua, Kamumo

umpasae uran kamban,sia Kamumo umpapaya taumMi tonnakopa.

10 (68-11) Iatu tuntunanMi ma’baananlan,

PA’PUDIAN 68.11–16 177

o Puang Matua, dionakamasokanamMi amMi pasakkarannasangmi to mandasa.

11 (68-12) Ma’pau tang sala-sala tuPuang;

na mintu’ baine umpa’peissanankareba melo, sae ma’baanan.

12 (68-13) Iatu mai datu, pangulupa’barani mallai, mallai solanasang,

sia iatu baine la’bi’ lan banuauntaa-taa pangrampa.

13 (68-14) La mamma’-mamma’rokomika lan lu lantangdomba?

Iatu pani’ bu’ku’ nasapu’ salaka,na iatu bulunna nasapu’ bulaan riri,

14 (68-15) iatonna pasisarak-sarakkiPuang umpoissan angge maritik tumai datu inde to,

ma’ambun makkomi tu buntuZalmon.

15 (68-16) Iatu buntu Basan buntumalangka’ tongan,

sia iatu buntu Basan iamo buntuma’botto-botto:

16 (68-17) E mintu’ buntu ma’botto-botto,

PA’PUDIAN 68.17–20 178

ma’apari ammi sambiri matai, tubuntu Naturo ta’ba Puang MatuaNanii torro?

Ondongpi la mari’pi sae lakona indeto tu Puang Matua.

17 (68-18) Duangpulo sa’bu tu karetaNaPuang Matua,

ma’sa’bu’-sa’bu’ ria;Iatu Puang tilelemo dao mai buntuSinai lu tama inan maindan.

18 (68-19) MangkamoKomi kendeklangngan inan madaoan siaMikaloli’mo tu to dirampa;

mangkamoKomi untarima pamengandipennoloan dio mai tolino,

pissanmi to iatu to battuk la torroduka dao, o PUANG Kapenomban.

19 (68-20) Mintu’na kadipudian lulangngan Puang;

tu urrande pala’ki’ kiallo-kiallo.Iamo Kapenomban, oto’nakasalamaranta. Sela

20 (68-21) Iatu Kapenomban, tu kitannaIamo

Puang, tu Kapenomban mekamaseikamakarimmanan,

sia iatu PUANG, Puangtaurrampanangki’ dio mai kamatean.

PA’PUDIAN 68.21–26 17921 (68-22) Ondongpi, la Nabissa’ Puang

Matua tu passaronganna mintu’ualinna,

sia kararo ulu kebeluakna to tonanglan kakadakeanna.

22 (68-23) Mangkamo Napokada Puang:La Kupasule dio mai Basan,

la Kupasule diong mai tasikmandalan.

23 (68-24) Kumua ammu otonni tamarara tu lentekmu,

sia anna manglepa’ tu asummu diomai mintu’ ualimmu!

24 (68-25) Natiromo sola nasang tukadibumbunanna boko’Mi, o PuangMatua,

iamotu kadibumbunanna boko’NaPuangku sia Datungku mentamainan maindan.

25 (68-26) Mintu’ to sumengo dolo diotingayo, sia iatu to massu’dekanundi dio boko’,

nalan tangnga tu anak darama’ganda’-ganda’.

26 (68-27) Pudimi tu Puang Matua lanmintu’ kaponan menani,

Iamotu PUANG, tu uainna Israel!

PA’PUDIAN 68.27–31 18027 (68-28) Benyamin dio, iamotu

bongsunna, tu ma’pana’ta’,mintu’ pangulunna Yehuda ma’balole’,mintu’ pangulunna Zebulon,sia mintu’ pangulunna Naftali.

28 (68-29) Nasuamoko kuasaKapenombammu, ammu pokuasai;

o Puang Matua pa’pekitanammi tukuasamMi, Kamumo, tu mangkaumposara’kan.

29 (68-30) Belanna diona banuamMi dioYerusalem,

anna pennoloan pamengan lakoKalemi tu mai ba’tu pira-pira datu.

30 (68-31) Pagarrikki tu mai olo’-olo’lan lu to’ marrang,

sia pasangna mintu’ sapi laki solaanak sapinna tu mai bangsa.

Kamu, tu ussolangi tu mintu’ toumbudanan salaka,

pasisarak-sarakki tu mai bangsanaporai untanan ra’.

31 (68-32) Ba’tu pira-pira tu to la’bi’ lasae dio mai tana Mesir,

sia iatu tana Etiopia la ta’paumpatado pala’ mabusanna lakoPuang Matua.

PA’PUDIAN 68.32–35 18132 (68-33) E mintu’ parenta lan te lino,

penanianni tu Puang Matua,pakendekanni pa’pudian tu Puang;Sela

33 (68-34) Iamotu To ma’kareta daomasuanggana mintu’ langi’ tempondio mai,

rangimi, umpalaomo gamaranNa,iamotu gamara kalle-kallean!

34 (68-35) Pangke’i tu kamatotoranNaPuang Matua;

iatu kataromposanNa dio Israelsia iatu kuasanNa daomasuangganna.

35 (68-36) O Puang Matua,metakurangKomi lan maiinan maindanMi.

Iatu Kapenombanna Israel, Iamoraumpa’kamasean kamatotoran siakamawatangan lako taunNa.

Na lulakomora Puang Matua tumintu’na kadipudian.


Passambayangna tomalambu’ tu narampoi parri’sia bayo-bayo kamatean

69:1-36 (69:1-37)


bakung. Pa’pudianna Daud.(69-2) Lendokanna’, o Puang Matua,belanna natu’ba’mo’ uai.

2 (69-3) Tammanna’ rokko bukamandalan,

tu tae’ makarra’na dinii mellese;sia tallanna’ rokko liku mandalan,tu nanii ungkabu’na’ uai.

3 (69-4) Mata’ka’mo’ meongli’-ongli’,sia materrekmo tu barokoku,

sia maraunmo tu matangkuma’penunu untayanKapenombangku.

4 (69-5) Iatu to ungkabiri’ punalabangna’ mandu buda ia annalamba’ beluakku;

sia pasau’ tu to la ussabu’ina’, tubulituk unnualina’;

naparukuna’ ussondai barang apatang kurampa.

PA’PUDIAN 69.5–10 1835 (69-6) O Puang Matua, Miissan tu

kabagangku,sia iatu mintu’ salaku tae’ annakarerungan dio mai Kalemi.

6 (69-7) Da napolean siri’ tu mintu’to untayanKomi kutumang, oPuang PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik,

sia da naattangan tu mintu’to undaka’Komi kutumang, oKapenombanna to Israel.

7 (69-8) Belanna Kamumora angkutanggung kadibe’sean,

sia natoding siri’ tu lindoku.8 (69-9) Belanna butungmo’ to toyang

tondok lako mintu’ siulu’ku,sia to tang siperambumo’ mintu’ tonadadian indo’ku.

9 (69-10) Belanna kamakaritutuandiona banuamMi umpapuru’mopenaangku,

sia mintu’ pabe’sena to umbe’seKomi,narampoimo’.

10 (69-11) Iatongku parra uaimatangku,

angku popengkadiongan kalekuma’puasa,

ia duka nabe’seanna’ to.

PA’PUDIAN 69.11–16 18411 (69-12) Sia iatongku potamangkale

karoro’napoparumbasanna’ tau iato mai.

12 (69-13) Mintu’ to ma’ misa-misa dio to’ babangan tondokungkada-kadaina’,

sia Naposengona’ to pangirusan.13 (69-14) Apa iatu aku te

massambayangna’ mati’ Kalemi, oPUANG,

ke attu kamasorokamMi,o Puang Matua, baliina’ pa’tunduanmaruru’Mi,

sitinaya kamasokanan kapuaMi.14 (69-15) Riu’na’ diong mai buka da

angku tamman,rampananna’ dikka’ dio mai mintu’ toungkabiri’na’,

sia endekanna’ lan mai mintu’ uaimandalan;

15 (69-16) da dikka’ nakabu’na’ uaisaba’,

sia da naorrosanna’ uai mandalansia da nakemunna’ liku mandalan.

16 (69-17) Tanding talingana’ dikka’, oPUANG,

belanna marampa’ tukamasokanamMi.

PA’PUDIAN 69.17–22 185

Sailena’ sitinaya kamamaseankapuaMi.

17 (69-18) Da Mitanannina’ boko’ teaku, taumMi,

belanna pussakna’! Tanding talingana’madomi’.

18 (69-19) Reke’i tu sumanga’ku, sialendokanni,

rampananna’ dikka’ belanna mintu’ualingku.

19 (69-20) Miissan tu kadibe’seangkusia siri’ku sia attangangku,

sia mintu’ to umpandasana’ bendandio oloMi.

20 (69-21) Iatu kadibe’sean urranna’mopenaangku,

napourunganni langga’ tu kaleku,untayanna’ masena tau, apa tae’ra,sia untayanna’ to ma’pakatana, apatae’ra.

21 (69-22) Ondongpi pa’du nabenna’tau iato mai kukande,

sia napairu’na’ sukka tongkuma’rang.

22 (69-23) Da’ito namendadimora poyatu medana dio tingayona,

sia iatu to nasolan kumande mendadimisa’ ba’tikan.

PA’PUDIAN 69.23–29 18623 (69-24) Melo ke dipamaraunni tu

matanna tau iato mai, natangpakita,

sia diparumonting bang tu aakna:24 (69-25) Patu’ba’i kasengkeamMi tu

tau iato mai,sia melo ke naruai kamare’dekannaara’Mi.

25 (69-26) Nake makarorrongi tu lili’napangosokan tendana,

nake tang nanii tau lan tu tendana.26 (69-27) Belanna naula’ sumpumo tu

to mangka Mipata’pai parri’sia naulelean tu kamapa’diranna tumai to mangka Mibangkei.

27 (69-28) Tompoi sala tu salana tauiato mai,

naurunganni tang nalambi’kadibilangan malolo dio maiKalemi.

28 (69-29) Nake dibutai lansura’katuoan,

sia iatu sanganna da nadisura’dipasola sanganna to malambu’.

29 (69-30) Apa iatu aku te mandasana’sia mapa’di’na’,

PA’PUDIAN 69.30–34 187

melo ke naongannina’kamakarimmanan lu dio maiKalemi, o Puang Matua.

30 (69-31) La kupudi nanian tusanganNa Puang Matua,

sia la kupakala’bi’ nanian kurresumanga’.

31 (69-32) Mandu naala ia penaanNaPUANG tu iannato anna iatu sapilaki,

ba’tu anak sapi tu ketanduknamo siakekanukunnamo.

32 (69-33) Iatu mintu’ toumpopengkadiongan penaannala natiro tu iannato situangkaparannuan;

melo ke pa’yakki tu penaammi,e kamu mintu’ to undaka’ PuangMatua.

33 (69-34) Belanna Natanding talingaPUANG tu to tae’,

sia mintu’ taunNa tu dipattang tae’Natapa’.

34 (69-35) La napudi langi’ sola lino tuPuang,

sia mintu’ tasik sola mintu’ tu anggemenono’ lan.

PA’PUDIAN 69.35–70.2 18835 (69-36) Belanna la Nalendokan

Puang Matua tu Sion,sia la Nabangun sule tu mintu’ tondokYehuda,

anna nii to ma’tondok torro sia lanamana’.

36 (69-37) Mintu’ tarukna taunNa laumpomana’i,

sia mintu’ to ungkamali’i tu sanganNala torro lan.

Passambayang umpalakupa’tunduan madomi’

70:1-5 (70:1-6)

701Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna Daud. Ke

dipennoloanni tu pemala’ kapengkilalan.(70-2) O Puang Matua, madomi’Komi

urrampananna’,tunduina’ madomi’ o PUANG!

2 (70-3) Melo ke kasirisanni sia padamaila’i

tu mintu’ to undaka’ sunga’ku lanaka’tu;

melo ke sorong boko’i sola nasangisia kasirisan,

tu mintu’ to umporai ke mandasana’.

PA’PUDIAN 70.3–71.2 1893 (70-4) Da’ito anna sule leko’ belanna

kasirisan,tu mintu’ to umpa’pallakanna’.

4 (70-5) Melo ke mintu’ to undaka’Komiumpoparannu sia umpopaimanKomi;melo ke mintu’ to ungkamali’kamakarimmanan lu mai Kalemi,

tontong ma’kada: La dipakasalle tuPuang Matua!

5 (70-6) Aku te mandasa sia mase-mase;

madomi’Komi sae lako kaleku, oPuang Matua!

Kamumo To patunduangku siaperinding pala’ku,

da Mimarempa to lamban, o PUANG.

Pangando umpalakupa’tunduanNa Puang Matualanda’ lako matua induk

71:1-24

711O PUANG, Mati’ kuniimentirerung;

da maro’ angku kasirisan!2Rampananna’ sia lendokanna’ tete dio

kamaloloamMi;


tanannina’ talinga, sia rindingpala’na’.

3Sangapaoi anna Kamu kupobuntubatu pentirerungan,

angku tang ka’tu male lako;tu mangkamo Midullu la kupoinanmakarimman,

belanna Kamumo buntu batungku siatambakukungku,

4o Puang Matua, rampananna’ dio mailimanna to tang mekaaluk,

dio mai lisu pala’na to patua’ ba’tangsia to kelok.

5Belanna Kamuri kapa’rannuanangku,Puangku PUANG.

Tu kuposande’ tempon bitti’ku.6Mati’ri Kalemi kunii sande’ tempon

ditibussanangku,sia Kamuri tu umpatibongso’na’ lanmai pa’tambukanna indo’ku;

mati’ri Kalemi nanii tontongkapa’pudi-pudiangku.

7 Iatu aku butung misa’ a’gannapomangngamo buda tau,

apa Kamumo pentirerunganmatoto’ku.

8 Iatu sadangku buke kapa’pudian lanlako Kalemi,

PA’PUDIAN 71.9–15 191

sia untendeng kamala’biramMikiallo-kiallo.

9Da Mitibena’, ke matuamo’,sia da Mitampena’, ke moro’mi tubukungku.

10Belanna mintu’ ualingku ussipakulu-kuluina’,

sia iatu to undaka’ sunga’ku samaturu’ undaka’ lalan.

11Nakua: Natampemo Puang Matua,ulai’i sia tingkanni, belanna tae’momisa’ To patunduanna.

12O Puang Matua, da dikka’ amMitoyanganna’;

o Kapenombangku, madomi’Komiuntunduina’.

13Da’ito anna kasirisan sia sanggangtu to undaka’ sunga’ku;sia da’ito nakabu’i siri’ sia pebe’setu mintu’ to undakaranna’kakadakean.

14Apa la tontongna’ marannu,sia la kupasakendek-kendeknapa tukadipudi-pudianMi;

15La nasa’bu’ tongka’ dililaku tukamaloloamMi,

sia kasalamaran lu dio mai Kalemikiallo-kiallo,

PA’PUDIAN 71.16–19 192

belanna tang kukemba’ kuia’ tubilanganna.

16La kupakalelean tu penggaurantoto’Na Puangku PUANG,

sia la kupa’peissanan tukamaloloamMi, inang ia manna tukamaloloamMi.

17O Puang Matua, Miada’imo’ tempondio mai bitti’ku,

nasae lako totemo kupa’peissanan tumintu’ penggauran kalle-kalleamMi.

18 Iamoto da Mitampena’ sae lakomatua indukku,

sia ma’lullung bura-buraku, oKapenomban,

angku pa’peissananni tukamawatangamMi lako todadi totemo.

Sia kuasamMi lako mintu’ osso’na todadi undi.

19 Iatu kamaloloamMi sumpu langnganlangi’, o Puang Matua,

tu mangkamo umpogau’ ba’tupira-pira penggauran kapua;

o Puang Matua, mindaoraussitintibatuangKomi?

PA’PUDIAN 71.20–24 19320Kamumo tu mangka umpatiroina’

buda kamandasan siakamaparrisan,

Kamu duka sia la umpatuona’,sia la unnendekanna’ sule diong maimangapi’na tana.

21Kamumo la untompoikataromposangku,

sia umpakatanana’ sule.22Aku duka te la kupudiKomi dandi,tu kamarurusamMi, oKapenombangku;

sia la kupakendekangKomi pa’pudiandipasiala katapi,

o Puang maindanna Israel.23La mela’tek tu lilaku, ke

kupakendekangKomi pa’pudian,ten duka deatangku to tu mangkaMilendokan.

24Sia la ussa’bu’ kamaloloamMi,tu dara’ lengko lilaku kiallo-kiallo,belanna mintu’ tu to undakaranna’kadake kasirisan nasangmo siamalotong lindona.


Passambayang umpalakuidennoupa’ anna iatu datu,

datu pasali rampa’

72:1-20

721Pa’pudianna Salomo.O Puang Matua ada’i

katonganamMi tu datu,sia ada’i kamaloloamMi tu tarukbulaanna to kabarre-alloan.

2Anna tang pakayun bimbang umpaolaisalunna tu taumMi,

sia tang ussembe’ beko-beko todipandasamMi.

3Sangapaoi anna mintu’ buntu,sia tanete duka umpabu’tukamarampasan lako tau iato dionakamaloloan.

4Sangapaoi anna ussanda tonganni tuto dipandasa lan bangsa iato,

sia urrampanan to mase-mase,anna lullu’ parapai tu to sala’ kedo.

5Sangapaoi anna mintu’i ussiosso’iungkasiri’Komi, ke dellek siapi tuallo,

sia ke parrang siapi tu bulan.

PA’PUDIAN 72.6–12 1956Sangapaoi anna sitinti uran dilangi’

unta’pai padang dibela’i,sia sitinti uran umbanasa ussakka’ikuli’na padang.

7Sangapaoi, ke attunnami dako’, lamaupa’ tu to malambu’,

sia sebo tu kamarampasan sae lakopa’dena tu bulan.

8Sangapaoi anna ma’parentaumpasilamban-lamban tasik,

sia umpasitarru’ Salu landa’ lakorandan langi’.

9Sangapaoi anna mintu’ tu to torro diopadang pangallaran sae menombadio olona,

sia angganna ualinna la unnudungpadang.

10Sangapaoi anna mintu’ datu Tarsissia datunna tu mai lebukan laumpennoloan pamenganna,

sia mintu’ datu Syeba sia Seba laumpakendek pa’kasianna.

11Sangapaoi anna mintu’ datu tukkusae rokko padang dio olona,

sia angganna bangsa la mengkaolalako,

12belanna ia la ungkaduttu’ tomase-mase, tu mengkamoya,

PA’PUDIAN 72.13–17 196

sia to mandasa sia to tae’ topatunduanna.

13 Ia la ungkaturu-turui to bongko siato mase-mase,

sia la ungkarimmanni deatanna tomase-mase.

14 Ia la ullendokan sunga’na tau iatomai dio mai kadipakario-rioan siakadipandasan,

sia iatu rarana tau iato mai kapuaangga’na dio pentirona.

15Sangapaoi anna marendeng; annapennoloanni tau lako tu bulaan diomai Syeba.

Sia tang ka’tu kapassambayangan,sia umpalakuanni kamauparankiallo-kiallo.

16Sangapaoi anna untonda alanna tugandung dio lu padang,

sia anna lo’le-lo’le tu buannadao lu mentanetena susi kayu dioLibanon,

sia ia duka tu to ma’tondok marumbobutung riu dio lu padang.

17Sangapaoi anna tontong sae lakonatu sanganna,

ondongpi, ke den siapi tu allo, lamaupa’ tu sanganna.

PA’PUDIAN 72.18–73.1 197

Tete dio kalena anna marudindin tumintu’ bangsa,

sia la nasanga kumua rongko’ ia.18Mintu’na kadipudian lu langngan

nasang PUANG Kapenomban, tuKapenombanna Israel,

Ia mannari ia tu umpogau’penggauran kalle-kallean.

19Sia mintu’ kadipudian lu langngannasang sanga mala’bi’Na tontongsae lakona,

mintu’ nalili’ lino nasamboikamala’biranNa.

Amin, ya, amin.20Sudunmo langngan lolokna tu

pangandona Daud, anakna Isai.

SURA’ MA’PENTALLUNNA:PA’PUDIAN 73–89

Ma’apari nakeupa’ to tang mekaaluk

73:1-28

731Pa’pudianna Asaf.Manassa tongan masokan tu

Puang Matua lako to Israel,


iamotu lako to bannang putepenaanna.

2Apa iatu aku te sidi’mora annatisorong tu lentekku,

sia kondemora angku tilende’.3Belanna ungkemburuna’ to matampo,tongku tiroi tu upa’na to tangmekaaluk.

4Belanna tae’ namaparri’ len,sangadinna manaman bang tu kalenasia pore.

5Tae’ namandasa len susito senga’,sia tae’ anna rumbui parri’ susitosenga’.

6 Iamo bannangnato anna luangikamatampoan tu barokona butungmanik,

sia umpengkalemu’ pa’pakario-rioten to tamangkale:

7Lombon tu matanna napobua’lompona,

sia tarru’ ponno tangnga’ matampotu penaanna.

8Tau iato mai ma’telle-telle siamalla’ penaanna umpokadapa’pakario-rio;

sia madongnga’ ma’kada.

PA’PUDIAN 73.9–15 1999Tau iato mai mematu-matu manna

kadanna sae langngan langi’,sia iatu lengko lilana untapa’ mintu’apa lan lino.

10 Iamoto anna lu lako kalena tau iatomai tu taunNa Puang,

anna satta’i namimmi’ tu uainna tauiato mai.

11Anna ma’kada nakua: Ma’apai anNala unnissanni Puang Matua tuiannato?

sia ma’apai anna la den paissanna tuTo patodoranna?

12Tiromi, iamote tu a’ganna to tangmekaaluk,

saurrangngan-rangnganninnaiananna belanna manaman bang.

13Manassa tae’ gai’na tu penaamaputeku kukaritutui,

sia umbasei limangku dio mai mintu’kedo sala.

14Belanna kiallo-kiallo naruana’ parri’,sia iake melambi’ naruana’ peada’.

15 Iake la lanni penaangku kumua:La ma’kada susina’ to,manassa ussolangina’ to tamabilangan bati’Mi’.

PA’PUDIAN 73.16–23 20016Susito ma’tangnga-tangnga’mo’ la

morai unnissanni,apa masu’sak duka kutangnga’.

17Sae lako tamana’ inan maindanNaPuang Matua,

namane masero lan penaangku tuma’katampakanna tau iato mai.

18Manassa Mipatete batu malangngo’tu tau iato mai,

sia Misumbanan anna songkatipa’ramu-ramu.

19Umba nakua tu tau iato mai naruakasanggangan metakuran lansangkappidian mata,

sappi, mangsan napobua’ apapasanggangan:

20Sitinti to tindo ta’pa tang dikilalai, kepana’dingmiki’,

ten dukamoto, o Puang, Mipaboko’ipenaa tu rupanna tau iato mai, kepana’dingKomi.

21 Iatonna mapalla penaangku,sia sikaro-karo tu ba’tengku.

22Attu iato bagana’ sia tang paissan,butungna’ olo’-olo’ tae’ inaanna diooloMi.

23Apa tontongna’ mase’pon dio Kalemi,sia manda’ Mitoe tu lima kananku.

PA’PUDIAN 73.24–28 20124Kamu la umpatudu lalanna’ tete dio

pa’timbangamMi,naundinna to Mipatamana’kamala’biran.

25Mindara kuposande’ dao suruga?Tae’ apa senga’ lan lino kuporai,sangadinna Kamu mannari.

26Moi anna sanggang tu batang kalekusia ronta’ tu penaangku,

apa Puang Matuari buntu batunnapenaangku sia kupomana’ tontongsae lakona.

27Belanna mintu’ tountoyangammoKomi, manassa lasanggang,

ondongpi, iatu to untampeKomima’baliara’ senga’ la Miroto’i.

28Apa iatu akunna melo aku tumase’pon lako Puang Matua,

iatu Puangku PUANG kupoperindingpala’,

dikua angku pa’peissananni tu mintu’penggauramMi.


To’doan uai mata dionakasangganganna Banua kabusungan

74:1-23

741Misa’ gelong bangunan ada’naAsaf.

O Puang Matua, apa bannangna amMitibemorakanni tontong sae lakona?

Sia apa bannangna anna re’dekratu ara’Mi lako mintu’ dombaMiparibala?

2Kilalai tu kombongamMi, tu mangkaMipolean tempon dio mai,

sia mangka Mipopentorro to makakala Mipogarempong mana’,

sia iatu buntu Sion, inan Minii torro.3Umpatiangka’Komi bate lalanMi sae

untiroi tu kasanggangan tangpasule-suleanna;

a’a, mintu’ tu lanna inan maindannasolang-solang uali.

4Mintu’ to unneaKomi melalla-lalla lantangnga kombongamMi,

sia umpabendan rapang-rapangnapodeata la napotoding minanga.

5 Iatu iannato takua to tauuntadedangan uasena

PA’PUDIAN 74.6–12 203

la umbela’ pangala’-ala’:6Anna tesse-tesse nasangi tu mintu’

pareanan disura’,unnoong uase sia pepa’tong.

7Naballa api tu inan maindanMi,sia naruttakki tu banua naniisangamMi sae lako padang.

8Nakua tu tau iato mai lan penaanna:Malekomi mai anta sabu’i nasangi tumati’ tau!

Naballa nasangmi tu banuapassambayangan lako Puang Matualan tana iate.

9Tae’mo tandaki kitiro, tae’ bangmomisa’ nabi,

sia tae’ bangkan misa’ unnissanni,kumua ba’tu la sangapapa teiannate.

10O Puang Matua, sangapapakan lanatelle tu mati’ to unneakan?

Sia la tontong bangraka tu uali launtunai sangamMi?

11Ma’apari amMi kondoranni tulimamMi, iamotu lima kananMi?

Benanni tu limamMi, amMi sabu’i tutau iato mai.

12Apa iatu Puang Matua iamo Datungkutempon dio mai,

PA’PUDIAN 74.13–19 204

tu umpabu’tu kadilendokan lan telino.

13Diona kuasamMi amMi mangkaumballak tasik,

sia untesse ulunna mintu’ naga lanto’ uai.

14Mangkamo Minisak-nisak tu mintu’ulunna Lewiatan,

sia Miben olo’-olo’ dio lu padangpangallaran tu duku’na la napotuo.

15Kamumo umpabu’tu kalimbuang siaumpalolong uai salu,

sia umpamarangke salu kapua.16Kamumo ampunna tu masiang sia

Kamumo tu ampunna bongi;Kamumo tu umpatorroi inanna tuarrang sama lele sola batunnakulla’.

17Kamumo mangka untori’ lili’ lino,sia Kamu dukamo umpondok pealloansia attu kamadinginan.

18O PUANG, kilalai tu diona ualiuntelleKomi,

sia bangsa tae’ pa’inaanna untunaisangamMi.

19Da Misorongi tu bannang penaannabu’ku’Mi lako olo-olo’ masuru;

PA’PUDIAN 74.20–75.1 205

sia da Mitontong bang ungkalupai tutaumMi tu dipandasa.

20Kilalai tu diona basse,belanna mintu’ inan mapattang lanlino nanii nasangmo inanna toma’pandasa.

21Da’ maro’ anna sule masiri’ tu todipakario-rio,

sia iatu mintu’ to mandasa sia tomase-mase la umpudi sangamMi.

22Ke’de’Komi, o Puang Matua, amMipasombo katonganamMi,

kilalai umba nakua tu to bagaullangdoKomi kiallo-kiallo.

23Sia da Mitang ungkilalai tu arraknaualimMi,

belanna iatu angnga’na toumbaliKomi tontong bangmokendek langngan.

Irusan nanii kare’dekanara’Na PUANG

75:1-10 (75:1-11)

751Lu lakona pangala sengo.(Unturu’ baenan sengo:)

Dandi’ bala’-bala’i. Misa’ sengo.Pa’pudianna Asaf.


(75-2) KipudiKomi, o Puang Matua,inang kipudiKomi,

belanna mandappi’ sia tu sangamMi,sia mintu’na penggauran kalle-kalleamMi naulelean tau.

2 (75-3) Iake Kulambi’mi tu allu’na,tae’ nasalai tang Kupaolai maloloisalunna:

3 (75-4) Moi anna tigega’ tu lino solaissinna,

apa Akumo tu umpabantangi tu maiparandanganna! Sela

4 (75-5) MangkaMo’ ma’kada lako tomatampo kumua: Da mimatampo.

Sia lako to tang mekaaluk kumua:Da miumpatarangga tandukmi!

5 (75-6) Sia da mipalayang tandukmi,sia da mitumonga-monga ma’kada.

6 (75-7) Belanna tang lu dio maimatallo,

tang lu dio mai matampu’,ba’tu lu lo’ mai padang aak naniibu’tu kama’pakalayukan.

7 (75-8) Sangadinna Puang Matuari tuma’paolai salu,

Iamo la umpasosso’ lu rokkoi tumisa’,

PA’PUDIAN 75.8–76.1 207

anna pakendek lu langnganni tumisa’.

8 (75-9) Belanna lan limanNa PUANGden tu irusan nanii uai anggoro’re’de-re’de,

tu ponno anggoro’ dibuli;sia Ia untua’i lan mai,apa mintu’ tu to tang mekaaluk lan

lino ummimmi’i tu garoppa’na annairu’i.

9 (75-10) Apa iate aku la tontong bangkupa’peissanan tu iannato,

sia umpakendekan pa’pudianKapenombanna Yakub.

10 (75-11) Mintu’ tandukna to tangmekaaluk la Natepokki,

apa mintu’ tandukna to malambu’ ladipatarangga.

Puang Matua ungkarimmanni tomandasa sia ma’paolai salu

76:1-12 (76:1-13)

761Lu lakona pangala sengo.Dipasiala oni katapi. Misa’ sengo

pa’pudianna Asaf.(76-2) Iatu Puang Matua kalelean lan

tana Yehuda,


sia iatu sanganNa mala’bi’ lan tanaIsrael.

2 (76-3) Dio Salem den tu tendaNa,na dao Sion nanii banuanNa.

3 (76-4) Indemoto tu Nanii urrebong-rebong mintu’ tinaran pandillak,

sola balulang sia la’bo’ sia mintu’parea rari. Sela

4 (76-5) Pandillak-dillak tonganKomi siamala’bi’,

dao mai buntu nanii pangrampan.5 (76-6) Mintu’ to lalong dirampamo,sia tarru’ leppeng,sia mintu’ to barani tang pa’belamo.

6 (76-7) O Kapenombanna Yakub,belanna peada’Mi,

anna mintu’ kareta sola darangleppengmo.

7 (76-8) Kamumo, sia inang Kamumotu metakuran;

sia mindara la tumanan dio oloMi,ke re’dekki tu ara’Mi?

8 (76-9) Dao mai langi’ Minii umperangiipa’paolaimMi salu,

mataku’mi sia bitukmi tu lino.9 (76-10) Tonna ke’de’ tu Puang Matua

la ma’paolai salu,

PA’PUDIAN 76.10–77.1 209

la ungkarimmanni mintu’ tomadiongan penaanna lan te lino.Sela

10 (76-11) Manassa napudiKomi tu tomasarrang,

sia to masarrang tinampepaMitaro’to’.

11 (76-12) Mangallonankomi siapalesso’i tu pangallonammi lakoPUANG, Kapenombammi;

mintu’ tu to tiku lao ungguririkkiPuang, pennoloanni tu pamenganlako Puang metakuran.

12 (76-13) Tu untepok kamatampoannatu mintu’ arung,

sia umparampoi metakuranna tumintu’ datu lan lino.

Iatu penggauranNa Puang Matua telendu’namo mepakatana ba’teng

77:1-20 (77:1-21)

771Lu lakona pangala sengo; lakoYedutun. Misa’ sengo pa’pudianna

Asaf.(77-2) Meongli’na’ langngan Puang

Matua sia mengkamoyana’,


sia inang meongli’na langngan PuangMatua, sangapaoi Natanannina’talinga.

2 (77-3) Iatongku pussak undaka’mo’Puang,

sia ia duka kebongi tang mata’ka’na’umpatado pala’ku,

sia tang pakatana-tananna tupenaangku.

3 (77-4) Ia angku kilalai tu Puang Matuaurrantangmo’ sarro;

ia angku ma’pasibuyu’-buyu’,rossomi tu penaangku. Sela

4 (77-5) Kamumo tang umpasidullikna’bulu mata,

mangla’na’ sia tang tiku’bi’na’.5 (77-6) Kukilalaimi tu attu mangka

diboko’,sia mintu’ taun malaunmo.

6 (77-7) Sia ta’ka’ lan penaangku tusengo pa’pudi-pudiangku ke bongi,

ma’pasibuyu’-buyu’mo’ lan ba’tengkusia napelalan kumman penaangku,kumua:

7 (77-8) Ma’apai anna la metampetarru’ tu Puang,

sia tang la mekaturu-turuimo?

PA’PUDIAN 77.8–14 2118 (77-9) Tae’ tarru’moraka tu

kamasokananNa,sia sipapa’ bangraka ka’tu tupangallu’Na?

9 (77-10) Tang Nakilalaimoraka PuangMatua tu kamaturu-turuanNa,

sia Natampunmoraka tu mamaseNadiona sengkeNa? Sela

10 (77-11) Kukuami: Inde sia tukarossoangku,

kumua iatu penggauran lima kananNaTo patodoranna lelukmo.

11 (77-12) La kukilalai tu mintu’penggauranNa PUANG,

ondongpi la kukilalai tu mintu’penggauran kalle-kalleamMi to attumangka diboko’.

12 (77-13) Sia la untangnga’-tangnga’na’ lalan limamMi,

sia la kutimbang-timbang tupenggauramMi.

13 (77-14) O Puang Matua, iatu lalanMinaepun kamaseroan;

mindara tu Kapenomban pada tandePuang Matua?

14 (77-15) Kamumo tu Puang umpogau’apa kalle-kallean,

PA’PUDIAN 77.15–20 212

sia mangka Mipapayan tu kuasamMidio lu mintu’ bangsa.

15 (77-16) Tete dio lima matoto’Mi amMilendokanni tu taumMi,

Iamotu bati’na Yakub sola bati’naYusuf. Sela

16 (77-17) Iatu mintu’ uainatiromoKomi, o Puang Matua,

sia mintu’ uai rumonting untiroKomi,sae duka lako uai mandalannama’parondo.

17 (77-18) Iatu mai saliu’ umbarrakanuai,

sia iatu langi’ gumalugu,sia iatu tinaranMi sipendelok-delokan.

18 (77-19) Iatu oni guntu’Mi menanan,sia iatu kila’ unnarrang lino,na iatu lino rumonting sia tiseno.

19 (77-20) Iatu lalanMi lan tasik,sia lan to’ uai buda,sia iatu lalan lentekMi tae’ napayanan.

20 (77-21) Misolammo tu taumMibutung domba sia bembe’ma’baanan.

Lan lisu pala’na Musa sola Harun.


KamasokananNa Puang Matua lakoto Israel te pura diboko’

78:1-72

781Misa’ gelong bangunan ada’naAsaf.

E rapungku, rangimi te bangunanada’ku,

sia tananni talinga te mintu’ motokanlilaku.

2La umbungka’na’ randan pudukkuumpokada kada peada’ to kinaa,

sia umpasombo mepussakannatempon dio mai.

3Tu mangka kirangi sia kiissan,sia iatu mangka nauleleanangkan todolota,

4 tae’ angki la umbunianni lantomimi’na,

sangadinna kiuleleanan papa’sidampi’na,

tu mintu’ kataromposanNa PUANG,sia kamatotoranNa sia mintu’penggauran kalle-kalleanNapogau’.

PA’PUDIAN 78.5–9 2145Belanna mangkamo Natanan tu misa’

tanda dianna batu silambi’ dio lutarukna Yakub,

sia Napondok tu misa’ Sukaran alukdio lu bati’na Israel,

tu Napasan lako to dolotakumua anna pokadanni lantomimi’na.

6Anna issanni taruk undinna,iamotu mintu’ bati’ la didadiampatu la tulangdan anna ulelean pole’ilako bati’na:

7Anna umposande’ Puang Matua solanasangi,

sia da nakalupai tu mintu’penggauranNa Puang Matua,

sangadinna la nakaritutui tu mintu’pepasanNa.

8Sia da nasusi nene’ to dolona tu tauiato mai,

iamotu misa’ osso’ matoro sia battuk,iamotu misa’ osso’ tang ma’to’ tupenaanna,

sia tae’ anna la’ka’ lako Puang Matuatu penaanna.

9Mintu’ bati’na Efraim, iamotu to sakka’pa’buno tinaranna,

sumoro’mo ditalo tonna parari.

PA’PUDIAN 78.10–16 21510Tae’ anna toe manda’i tu basseNa

Puang Matuasia manoka unturu’ atoran SukaranalukNa.

11Sia tang nakilalaimo tau iato mai tumintu’ penggauranNa,

sia mintu’ tanda kalle-kalleanNa,tu Napa’pekitanammo lako kalena.

12Dio tingayona nene’ to dolona NaniiPuang umpogau’ ba’tu pira-piratanda kalle-kallean

dio tana Mesir, dio padang Zoan.13Naballak tu tasik anNa palambanni

tu tau iato mai,Napopa’parinding tu uainna susimisa’ sapan.

14 Iake allona Napaanta’i salebu’ tu tauiato mai,

sia Napaanta’i arrang api tu’tu’ bongi;15Napatibangnga tu batu dio padang

pangallaran,sia Napabossai Napairu’ butung uaidiong mai liku mandalan.

16Napatidollo-dollo tu ba’tu pira-piramata uai lan mai buntu batu,

sia napasumalu tu uai iato butungsalu.

PA’PUDIAN 78.17–23 21617Apa umpogau’ tarru’ bangora kasalan

tu tau iato mai lako Kalena,sia umbali Patodoranna dio lu padangtalo.

18Napasandak tu Puang Matua lanpenaanna,

umpalaku kande susitu kamailuanna;19Ma’kada lako Puang Matua nakua:Ma’dinraka tu Puang Matuaumpalennarangki’ kande diopadang pangallaran?

20Tonganna mangkamo ussambakkibuntu batu anna sun tu uai lan mai,

sia bu’tu tu mata uai sumalu;apa la Nakulle siaparaka umpa’benroti,

sia umpasakkaran pa’kandiantaunNa?

21 Iamoto anNa sengke tu PUANG tonNarangii,

dukkumi tu api lako bati’na Yakub,sia le’ke’ tu kasengkeanNa lakotarukna Israel.

22Belanna tae’ anna katappa’i tu PuangMatua

sia tae’ narannuanni tu pa’tunduanNa.23Moi anna susito, ma’kadami Ia lako

salebu’ daona lu,

PA’PUDIAN 78.24–31 217

sia ungkillang mintu’ ba’bana langi’:24Napaurannimi manna tu tau iato mai

napotuo,sia umpa’kamasean gandung lakotau iato mai dao mai langi’:

25Pantan ungkandemi roti dao mailangi’,

sia Napasongloran kande tu tau iatomai sadia’na.

26Napopangiri’ tu angin matallo daomai langi’,

sia Napasae tu angin lu lo’ maipollo’na uai tete dio kuasanNa.

27Napauranni pa’kandian tu tau iatomai susi barra’-barra’,

sia manuk-manuk kepani’ susitokarangan dio biring tasik.

28Naronnosan lan rante nanii tendana,sia tiku lao inan nanii.

29Kumandemi tu tau iato mai sadia’natongan,

sia Naben tu nadaka’na.30Apa tae’pa anna paliu pandaka’

penaanna tu tau iato mai,sia lan bang sia sadangna tu kande,

31 tu’ba’mi tu kasengkeanNa PuangMatua lako tinde tau,

PA’PUDIAN 78.32–38 218

anNa patei tu mintu’ tau tumalomponamo,

sia Natebang tu mintu’ to Israelmangura.

32Moi anna susito, umpogau’ poleomokasalan tu tau iato mai,

sia tae’ anna katappa’i tu penggaurankalle-kalleanNa.

33 Iamoto anNa roto’i punala bangi tumintu’ allo katuoanna,

sia Mepatiramban tu kadiputtaiannataun kalolanganna.

34 Iatonna pateimi tu tau iato mai,maneri naanga’ tu Puang,

anna tibalik pakkan undaka’ PuangMatua.

35Sia nakilalaimo tau iato mai,kumua iatu Puang Matua Iamo buntubatunna,

sia Puang Matua Patodoranna, iamopatunduanna.

36Apa iatu tau iato mai umbangkomalute Puang,

sia umpakena Puang tete dio bisaranna.37Belanna tae’ anna ma’to’ tu penaanna

lako Puangsia tae’ anna toe manda’i tu basseNa.

38Apa belanna kamamaseanNa

PA’PUDIAN 78.39–44 219

Naseroi tu salana tau iato mai sia tae’Nasabu’i;

nenne’ poleo’I unta’tan sengkebudanNa,

sia untemme’ ara’ rumeke-mekeNa.39Belanna nakilalai tu diona tau iato

mai kumua a’gan batang kale,tu butung rambu pa’de poton,sia tae’mo nabu’tu sule.

40Ba’tu pempiran tu tau iato maibattuk lako Kalena dio lu padangpangallaran,

sia umpa’di’i penaanNa Puang dio lupadang talo,

41 sia ussandak poleopi Puang Matua,sia umparosso To masero pindannato Israel.

42Tae’ anna kilalai lenni tau iato mai tulima matoto’Na,

sia iatu allo nanii Puang ullendokannidio mai to umpakario-rioi.

43Tonna padenni tu mintu’ tandakalle-kalleanNa dao tana Mesir,

sia mintu’ tanda mangngaNa diopadang Zoan.

44Napopembali rara tu uainna lan saluNil,

PA’PUDIAN 78.45–50 220

sia mintu’ uai lolongna, naurungannitae’ nairu’.

45Napasae tu tabuan balo tu ussabu’itu tau iato mai,

sia tokko’ urratoi tau iato mai.46 Iatu bura padangna tau iato mai

Napakandei ulli’,sia ia duka tu polean ra’ta’naNapakandei batik.

47Napasanggangi uran batu tu mintu’anggoro’na,

sia ambun maka’dang tu arapangala’na;

48Napopa’elo’na tu uran batu annasanggangi tu patuoanna tau iatomai

sia mintu’ olo’-olo’na nasanggangi kila’silalle-lalle.

49Naparampoi kamare’dekanNa tu tauiato mai

sia kasengkean sia kamagallian siakamandasan,

iamotu misa’ porimpungannamalaeka’ umbaa kasanggangan.

50Napatu’ba’ tu kasengkeanNa,sia tae’ Narinding pala’i tu deatannatau iato mai dio mai kamatean.

PA’PUDIAN 78.51–56 221

Sangadinna Nasorong tu sunga’nalako saki ropu.

51Napatei nasang tu anak pa’bunga’dio Mesir,

iamotu bunga’na kamabukuanna lanmintu’ tendana Ham.

52Apa Napasangtiangkaran Nasolansun tu taunNa butung domba siabembe’ ma’baanan,

sia Naturu’ mana’pa dio lu padangpangallaran ten patuoan.

53Narenden marampa’ tu tau iato mai,naurungan tae’ namataku’,

belanna mintu’ ualinna malabumo lantasik.

54AnNa solanni tu tau iato mai sae lakolili’ inan maindanNa, lako te buntuiate tu mangka Naappa’ tete diolima kananNa.

55Naula’i lao tu mintu’ bangsa dio maito’ olona tau iato mai,

sia nataa-taa tu padangna Nasuka’tinting la napomana’ tau iato mai,

anNa panno’ko’i tu mintu’ sukunna toIsrael lan tendana tau iato mai.

56Apa nasandak tau iato mai tu PuangMatua,

PA’PUDIAN 78.57–63 222

sia unnea lako Puang, Patodoranna,sia tang unturu’ kasa’bianNa.

57Sangadinna sorong boko’ sia tangmana’pa’ susito dolona,

sia tipero’ susi tinaran pasala.58Tau iato mai umpare’dek ara’Na

Puang diona kamenombanna daolu inan madao,

sia umpabu’tu pangimburuanNadiona mintu’ rapang-rapangnanapodeata.

59Lendu’ ia sengkeNa tu Puang Matuatonna rangii tu iannato,

anNa sa’bianganni tu mintu’ to Israel.60Naurunganni Nasalai tu tenda dio

Silo,tu tenda Napabendan dio to’ naninnatolino;

61Napopa’elo’na tu kamatotoranNadirampa,

sia iatu kamala’biranNa tama lisupala’na uali.

62Napopa’elo’na tu taunNa nakandebassi mataran,

belanna lendu’ tongan sengkeNa lakoto Napotau.

63 Iatu mai to manguranna pura nalalleapi,

PA’PUDIAN 78.64–70 223

sia mintu’ tu mai anak dara tae’moanna ditendeng sengo rampanankapa’.

64Siapanammo tu mintu’ to minaannanakande bassi mataran,

natae’ anna batingi to balunna.65Attu iato malima’ka’mi tu Puang

sangtinti to pana’ding,sia ten pa’barani napakapua uaianggoro’ tu penaanna.

66Nasambakki dio mai boko’ tu mintu’ualinNa,

sia Naparampoi kamatunan tangpa’de-pa’de.

67Apa Nasuale pala’ tu tendana Yusuf,sia tae’ anNa turo ta’bai tu sukuEfraim.

68Sangadinna Naturo ta’ba tu sukuYehuda,

sia iatu buntu Sion tu Napa’budai.69AnNa bangunni tu inan maindanNa

butung inan matande,sia butung lino tu Naparandangannimatoto’ tontong sae lakona.

70Naturo ta’ba tu Daud, taunNa,anNa sarakki lan mai bala domba:

PA’PUDIAN 78.71–79.3 22471Nasarakki dio mai boko’na mintu’

domba sumusu la ungkambi’Yakub, taunNa,

sia Israel to Napotau.72 Ia ungkambi’i tu tau iato mai sitinaya

penaa lambu’na,sia narenden lima malutena tu tauiato mai.

Pa’palaku anna dipabala’i tukasangganganna Yerusalem

79:1-13

791Pa’pudianna Asaf.O Puang Matua, natamaimo to

kapere’ tu apamMi,sia urruttakki banua kabusungamMi,ondongpi napatombonan batu tuYerusalem.

2Napakandeimo manuk-manuk dao lulangi’ tau iato mai,

tu batang rabukna taumMi,sia napakandei olo’-olo’ lampung diolu padang

tu duku’na to masallo’Mi.3Napatibollo tu rarana butung uai dio

lu tikunna Yerusalem,sia moi misa’ tau tae’ ullamunni.

PA’PUDIAN 79.4–10 2254Napobe’seammokan sangtondokki,sia Napotule’-tuleran siaNapoparumbasanmokan balilembangki.

5Sangapapira, o PUANG? La tontongbangraka tu kasengkeamMi?

Sia iatu kapangimburuamMi lama’pamampu’raka susi api?

6Patu’ba’i kasengkeamMi lakoto tang untandaiKomi,sia lako mintu’ lili’ parentatang metamba ussa’bu’ sangamMi.

7Belanna naampello’mo tu Yakub,sia nasanggang-sanggang tu inanna.

8Da Mipasisurungkan salana to doloki,sangapaoi anna tammuikannimamaseMi madomi’,

belanna tang pa’bela tonganmokan.9Tunduikanni, o Puang Matua, oto’na

kasalamarangki,tete dio kamala’biranna sangamMi;rampanangkanni sia basei tu mintu’kasalangki,

tu belanna sangamMi.10Apara bannangna anna la ma’kadara

tu to kapere’ kumua:Umbamira tu Kapenombanna?

PA’PUDIAN 79.11–80.1 226

Melo ke naissanni to kapere’ diotingayoki,

tu diona kaMipembalianganna tumai rarana taumMi tu mangkadipato’do.

11Melo kerampoi lako oloMi tu sarronato dirampa,

sia belanna kakapuanna kuasamMirinding pala’i dikka’

tu mintu’ to dilampakmo la dipatei.12Na lako bali lembangki papakkanni

manglokkon pempitu tama riannatu pebe’se mangka nabe’seangKomi, o

Puang.13Na kami te, taumMi, sia domba

Mikambi’,la umpudiKomi tontong sae lakona,sia kisiosso’i umpa’peissanankadipudi-pudiamMi.

Pangando malaku anna dipasuletama dandanna tu to Israel

80:1-19 (80:1-20)


bakung.Kasa’bianna Asaf. Misa’ pa’pudian.


(80-2) O Pangkambi’na to Israel,patananni tu talingamMi!Tu umpatudu lalan bati’na Yusufbutung domba,

o Kamumo tu unnisungi karubion,patiarrangi tu rupamMi.

2 (80-3) Angkarammi dio tingayonaEfraim sia Benyamin na Manasye

tu kalalongamMi,amMi mai ullendokangkan.

3 (80-4) Pasulekanni, o Puang Matua,tama dandanki,

paparrangi tu lindoMi, angkidilendokan.

4 (80-5) O PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik,

sangapapira tu kasengkeamMiungkanoka passambayangnataumMi?

5 (80-6) Uai mata mannamo Mibenninapotuo,

ondongpi uai mata mannamoMipamosoanni nairu’.

6 (80-7) Mitananmokanninapenggaronto’i kasigagannabali lembangki,

sia nasitelleikan mintu’ ualingki.

PA’PUDIAN 80.7–13 2287 (80-8) O Kapenombanna mintu’

ma’dandan maritik,pasulekanni tama dandanki,paparrangi tu lindoMi, angkidilendokan.

8 (80-9) Mibuakmo sia Mipalengka’tu sangto’ anggoro’ dio mai tanaMesir,

ammi ula’i lao tu mintu’ bangsa,Mitananni tu kayu iato.

9 (80-10) Mipalapparammo inan,naurunganni mennuaka’ melosia ussitutu’i padang.

10 (80-11) Mintu’ duka buntu naonganniongan-onganna,

sia mintu’ tangkena ungkapu’ kayuarasi’ sangbara’ padang.

11 (80-12) Napopendolok tu maitangkena sae tama tasik,

sia mintu’ lolona sae tama Salu.12 (80-13) Ma’apari amMi lo’po’ri tu

tembo’na,naurunganni minda-minda lendu’inde to lalan iato napeloloi bang.

13 (80-14) Napepuraimo bai lampung,sia angganna olo’-olo’ dio lu padangpura ungkandei.

PA’PUDIAN 80.14–19 22914 (80-15) O Kapenombanna mintu’

ma’dandan maritik, suleKomi.Tiro lumbangi dao mai suruga, siapenunui,

sia parinaai te mintu’ garonto’anggoro’.

15 (80-16) Tu pa’tado’ natanan limakananMi,

iamotu muane, Mipeloboran Kalemi.16 (80-17) Iatu kayu iato diballa butung

rompon;sia mintu’ tau iato sabu’mo dionakaumpalessekamMi matamMi.

17 (80-18) Rondongi limamMi tu todiona kananMi,

iamotu to Mipeloboran Kalemi.18 (80-19) Iake susito, tae’mo angki la

balik dio mai Kalemi,patuokanni angki meongli’ ussa’bu’sangamMi.

19 (80-20) O PUANG Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik,pasulekanni,

melo ke parrangi tu rupamMi, angkidilendokan.


E to Israel, patananni tu talingammisia perangii Kapenombammi

81:1-16 (81:1-17)

811Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Gitit.

Pa’pudianna Asaf.(81-2) Ra’ban-ra’bankomi umpenanian

Puang Matua, tu tapopamuntu,pela’tekanni tu KapenombannaYakub.

2 (81-3) Menanikomi, sia pannonii tuganda’-ganda’,

sia katapi merio’-rio’ oninna siadandi.

3 (81-4) Pannonianni tarompe’ pua tuallo madatunta ke bunga’ sombonaibulan

sia iake malimbunnai bulan.4 (81-5) Belanna iatu iannato iamo aluk

dipondokan to Israel,sia atoranna Kapenombanna Yakub.

5 (81-6) Iatu iannato Napantoknapobatu silambi’ bati’na Yusuf,

tonna sun tu Puang umpasulei tanaMesir.

PA’PUDIAN 81.6–11 231

Urrangimo’ misa’ kada tangkupebuyu’, nakua:

6 (81-7) Akumo ussondokan panglembadao mai palempengna,

anna tilendok lu limanna dio maipangrengnge’.

7 (81-8) Aku urrinding pala’ko tommumeongli’ lan attu kapussakkan,

sia Aku umbaliko guntu’ lan maimassalebu’na;

Kusandakmoko dio Meriba. Sela8 (81-9) E taungKu, patananni tu

talingammu, la Kumotokkiko lilapa’pakilala;

e to Israel, ke la moraikoumperangiiNa’!

9 (81-10) Da muden umpekalangka’ideata to senga’,

sia da mupenombai deata to salianlembang.

10 (81-11) Akumo, PUANG,Kapenombammu,

tu mangka ussolangko sun lan maitana Mesir;

popengangai tu sadangmu angKuponnoi.

11 (81-12) Apa iatu taungKu nokaumperangiiNa’,

PA’PUDIAN 81.12–16 232

sia tae’ naporaiNa’ to Israel.12 (81-13) Iamoto angKu popa’elo’nai

lan katoroge’geranna;naurungan unturu’ bang lalantangnga’na.

13 (81-14) Kenna perangiiNa’ taungKu,sia kenna turu’i to Israel tupepasanKu!

14 (81-15) Manassa ta’pa Kupatundukmadomi’ tu mai ualinna,

sia Kupasulei limangKu tu mai tounneai.

15 (81-16) Mintu’ to ungkabiri’ PUANG,anna tang mengkaola lako Kalena,anna angga’-angga’i bang,

sia iatu kamasolanganna to mabiri’ latontong sae lakona.

16 (81-17) Manassa tau iato mai laNapakande mapulu’na gandung,

sia la Kupedia’i tani’ lan mai sapakbatu.


Puang Matua urra’ta’ ukunganlan tinimbunna deata

82:1-8

821Pa’pudianna Asaf.Tongkon tu Puang Matua lan

tinimbunna deata,sia urra’ta’ ukungan lan lu mintu’deata.

2Sangapapokomi la ma’paolai salupakayun bimbang,

sia malang lako to tang mekaaluk?Sela

3La mitiroan tu to bitti’ sia pia biung,sia la umpasalunna to dipandasa siato mase-mase.

4Rampananni tu mintu’ to bitti’ sia tomase-mase,

lendokanni lan mai lisu pala’na totang mekaaluk.

5Tau iato mai tae’ tangnga’na sia tae’paissanna,

tontong bang lolang nakabu’kamalillinan;

ia dukamoto anna tigega’ tu mintu’parandanganna te lino.

6Mangkamo Kupokada kumua:

PA’PUDIAN 82.7–83.3 234

Kamumo tu deata,sia kamumo sola nasang tu maianakna Patodoranna.

7Apa la matekomi susito lino,sia susikomi misa’ tu mai datu latibambang!

8Ke’de’Komi, o Puang Matua, paolaimisalunna te lino,

belanna poissanMi tu mintu’ bangsa.

Passambayang malaku pa’tunduanunnea mintu’ ualinna Israel

83:1-18 (83:1-19)

831Nanian. Pa’pudianna Asaf.(83-2) O Puang Matua, da

Mimari’pi bang,sia da Mima’pakappa sia daMima’bituk-bituk, o Puang Matua.

2 (83-3) Belanna tiromi, marukkanasangmo tu mintu’ ualimMi,

sia mintu’ to ungkabiri’Komiumbangunan ulunna.

3 (83-4) Sama turu’ untannun tangnga’kadake unnea taumMi,

sia sipakulu-kulumo la umbali mintu’to tang Mipairi’i angin.

PA’PUDIAN 83.4–11 2354 (83-5) Nakua kadanna: Maikomi anta

sabu’i nasangi tu tau iato,da nadadi len misa’ bangsa,sia da nadikilalai lenpa tu sangannaIsrael!

5 (83-6) Inang manassa misa’ penaamotu tau iato mai untampa tengkosituru’,

sia unnarra’ lampa kada launneaKomi:

6 (83-7) Iamotu mintu’ to ma’ sukuEdom sia to Ismael,

Moab sia to Hagar,7 (83-8) Sia Gebal sia Amon sia Amalek,tondok Filistin sola mintu’pa’tondokan Tirus:

8 (83-9) Ia duka tu Asyur sama turu’momintu’ tau iato mai,

sia ussande’ mintu’ bati’na Lot. Sela9 (83-10) Parampoi tu tau iato mai

susitu mangka Miparampoan toMidian,

sia susitu lako Sisera, sia susi lakoYabin dio randan salu Kison.

10 (83-11) Tu disabu’imo dio En-Dor,sia susimo pangangku’.

11 (83-12) Iatu mintu’ to la’bi’na pasusiiOreb sia Zeeb,

PA’PUDIAN 83.12–18 236

sia iatu mintu’ tedong pariu’na pasusiiZebah sia Salmuna.

12 (83-13) Tu mangka ma’kada nakua:Maikomi taalai tapomana’!

Tu inanNa Puang Matua.13 (83-14) O Kapenombangku, pasusii

daun kayu nabaaangin tu tau iato mai,sia susi ongkan nairi’ angin.

14 (83-15) Susi api unnimbakanpangala’ tamman,

sia susito dukku api ullalle mintu’tanete,

15 (83-16) Susi dukamoto la Miula’sumpu angin bara’Mi tu tau iatomai,

sia patirambanni talimpuru’Mi.16 (83-17) Todingi siri’,anna daka’i tu sangamMi, o PUANG.

17 (83-18) Da’ito anna kasirisan tu tauiato mai sia tiramban tontong saelakona,

sia da’ito anna maila’ sia annasanggang.

18 (83-19) Anna issanni kumua Kamumanna tu disanga PUANG,

Patodoranna lan mintu’ narande tanakalua’.


Nanian to lumio’umpangudui Yerusalem

84:1-12 (84:1-13)

841Lu lakona pangala sengo.Unturu’ baenan sengo: Gitit.

Pa’pudianna bati’na Korah.(84-2) Tangpada mala’bi’na tu

banuamMi,o PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik!

2 (84-3) Mamali’ tu penaangkusia mangussu’ la mentamatarampakNa PUANG;

deatangku sia batang kaleku mela’tekumpudi Puang Matua matontongan.

3 (84-4) Ia duka tu dena’ ungkabu’tuimoinan nanii,

sia iatu kaluppini’ den serangna,napannai anakna,sikandappi’ inan pemalaran lakoKalemi. O PUANGna mintu’ma’dandan maritik,

o Datungku sia Kapenombangku.4 (84-5) Maupa’ tu mintu’ to tonang lan

banuamMi:tang toreKomi napudi! Sela

PA’PUDIAN 84.5–10 2385 (84-6) Maupa’ tu to

umpopamuntuKomi,tu to marampa’mo lan penaanna tulalan.

6 (84-7) Iake unnolai lombok rangkenatuoi tallubeke,

nabilang kumua padang nasitutu’ikalimbuang boba,

sia nasakka’i rongko’ bunga’ uran.7 (84-8) Samambelanna naola,

sabatta’-batta’na,la umpennoloi Puang Matua dio Sion.

8 (84-9) O PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik, perangiitu passambayangku, patanannitu talingamMi, o KapenombannaYakub! Sela

9 (84-10) O Puang Matua, balulangtoto’ki,

tiroi sia mantai tu rupanna toditokkoMi.

10 (84-11) Belanna sangallo dio to’tarampakMi melo ia anna sangsa’buallona (dio inan senga’);

mandu kuporai untorroi to’ ba’babanuanNa Kapenombangku

na iatu torro lan tendana to tangmekaaluk.

PA’PUDIAN 84.11–85.3 23911 (84-12) Belanna PUANG

Kapenomban, iamo matannaallo sia balulang toto’,

sia PUANG umpa’ben pa’kamase siakamala’biran;

sia tae’ duka kameloan tang Nabento lolang malambu’.

12 (84-13) O PUANGna mintu’ma’dandan maritik,

maupa’ tu to umposande’Komi.

Passambayangna toIsrael umpalakui annadipasule tama dandanna

85:1-13 (85:1-14)

851Lu lakona pangala sengo.Pa’pudianna bati’na Korah.

(85-2) O Puang, naalamo penaamMi tupadangMi.

Mipopembalimo tu torro ke’de’nabati’na Yakub:

2 (85-3) Mipagarri’mo tukapatengkanna taumMi,

sia Mipai’pinnimo batu mapipang tukasalanna. Sela

3 (85-4) Mirampanammo tu mintu’kare’dekan ara’Mi,


sia Mitoyangan tu Kalemi dio maikasengkean ma’lulu-lulumMi.

4 (85-5) Pasulekan tama dandanki,o Puang Matua, oto’nakasalamarangki,

sia pa’deimi tu kasengkeamMi lakokaleki.

5 (85-6) La tontong bangroKomika saelakona ussengkeikanni?

Sia tontongraka la Mipaparan bati’kitu kasengkeamMi?

6 (85-7) Tae’raka amMi la umpapayakansule

anna poparannuKomi taumMi?7 (85-8) Pakitammokan

kamasokanamMi, o PUANG,sia benkanni tu kasalamaran lu diomai Kalemi.

8 (85-9) La kuperangii tu apa NapokadaPuang Matua, PUANG.

Belanna la umpokada kamarampasanlako taunNa sia lako mintu’ tosallo’Na;

podo da natibalik tu tau iato mai sulelako kabaganna.

9 (85-10) Manassa iatukamakarimmanan lu dio mai

PA’PUDIAN 85.10–86.1 241

Kalena marengke’ lako mintu’ toungkataku’I.

Naurunganni tonang tu kamala’biranlan tondokta.

10 (85-11) Iatu kamasokanan siakamarurusan sitammu sikurresumanga’,

sia kamaloloan anna kamarampasansipa’dikkanan.

11 (85-12) Iatu kamarurusan la bu’tudiong mai atena padang.

Na iatu kamaloloan la mentirolumbang dao mai ba’tangna langi’.

12 (85-13) Sia la umbengan dukakameloan tu PUANG,

anna kendek burana tu padangta.13 (85-14) Iatu kamaloloan la

undoloanNi,sia la umpapatui bate lalanNa.

Passambayangumpalaku pa’tunduan

86:1-17

861Passambayangna Daud.O PUANG, palempeKomi

talingamMi, perangiina’,


belanna aku te mandasana’ siamase-mase:

2Rinding pala’i tu deatangku, belannaaku te to mengkaola;

o Kamu, Kapenombangku, lendokannitu taumMi tu umposande’Komi.

3Katuru-turuina’, o Puang,belanna mati’ Kalemi kuniimengkamoya kiallo-kiallo.

4Pasendei tu penaanna taumMi,belanna iatu penaangku kupalumati’Kalemi, o Puang.

5Belanna Kamu to masokan, o Puang,sia malangngo’ penaamMi umpa’deisalana tau,

sia kapua kamaturu-turuamMi lakomintu’ to umpengkamoyaiKomi.

6O PUANG, tananni talinga tupassambayangku,

sia perangii tu pengkamoyaku.7 Iake mandasana’ meongli’na’ mati’

Kalemi,belanna tae’ amMi tangumperangiina’.

8 Iatu mintu’ deata tae’ ussitintibatuangKomi,

sia moi misa’ tae’ ussilioanpanggaragamMi.

PA’PUDIAN 86.9–15 2439Mintu’na bangsa tu mangka

Mikombong la sae menomba diooloMi, o Puang,

sia umpakala’bi’ sangamMi.10Belanna Kamumo tu pasareongan

umpogau’ kalle-kallean,Kamu manna tu Puang Matua.

11O PUANG, ada’ina’ tu lalanMi,angku pengkaolai kamanapparamMi;pakalebui tu penaangku angkukataku’ sangamMi.

12O Puang, Kapenombangku, la ponnopenaangku umpudiKomi,

sia la kupakala’bi’ tu sangamMi saelakona.

13Belanna kapua kamasokanamMi lakokaleku,

sia Mirampanammo tu deatangku diomai posi’na lino to mate.

14O Puang Matua, mintu’ to matampoke’de’mo umbalina’,

sia kombonganna to masa’ga’ laungka’tu sunga’ku.

Sia tae’mo nakilalaiKomi lanpenaanna.

15Apa kamu, o Puang, tu Kapenombansumpu mamase sia sa’pala buda,

PA’PUDIAN 86.16–87.2 244

sia kalando pesuka’ sia kapuatu kamasokanamMi siakamarurusamMi.

16Sailena’ sia katuru-turuina’,benni kamatotoramMi tu taumMi,sia lendokanni tu anakna kaunanMibaine.

17Pogauranna’ misa’ tanda napotandatasikna kameloan,

kumua anna ta’pai matanna mintu’ toungkabiri’na’ anna kasirisan,

belanna Kamumo, o PUANG,tu mangka untunduina’ siaumpakatanana’.

Iatu Sion iamo panglisuannamintu’ tondok

87:1-7

871Misa’ nanian pa’pudianna bati’naKorah.

Iatu parandanganna toppo’ dao lubuntu maindan;

2Mandu Naporai duka PUANG tu maibabanganna Sion.

Na iatu mai mintu’ inanna bati’naYakub.

PA’PUDIAN 87.3–88.1 2453Ba’tu sangapa tu apa mala’bi’ tu

napotuleran tau diona a’gammu,o kota Puang Matua! Sela

4La kugente’ tu Rahab sia Babel butungto untandaiNa’,

susi dukato tu tondok Filistea siaTirus sola Etiopia Kusa’bu’ kumua:

Tau iate mai to dadi inde to!5Ondongpi tu Sion la nasa’bu’ tau

kumua:Pada dadi lan nasangmo,na patodoranna Kalenaumpamatoto’i.

6Napaalai bilangan PUANG, keNapatamai sura’ tu mintu’ bangsakumua:

Iate tau iate mai dadi inde to! Sela7Na iatu to sumengo sia iatu to sumayo

la ma’kada kumua:O Sion lan lili’mu tu nanii mintu’kalimbuang bobaku!

Passambayangna to naalasaki tang dampi-dampian

88:1-18 (88:1-19)

881Misa’ nanian pa’pudianna bati’naKorah. Lu lakona pangala sengo.


Unturu’ baenan sengo: MahalatLeanot, Misa’ gelong bangunanada’na Heman, to Ezrahi.

(88-2) O PUANG, Puang Matua oto’nakasalamarangku,

meongli’na’ mati’ oloMi allo bongi.2 (88-3) Sangapaoi anna lattu’ mati’

oloMi tu passambayangku,tananni talinga tu pengkamoyaku:

3 (88-4) Belanna namossongmo parri’tu penaangku,

sia merreke’mo lako lino to mate tusunga’ku.

4 (88-5) Iatu aku te naalana’ bilangannato la tama tang merambu,

sia susimo’ to tang panggega’.5 (88-6) Sumpandanmo’ sola to mate,butung to mate dipongko tungngaralan tang merambu,

tu tae’mo Mikilalai lenni,sia iatu tisabak ka’tu lan mai lisupala’Mi.

6 (88-7) Mipalendu’ rokkonamo’pa’tambunan,

diong malillinna sia mandalanna.7 (88-8) Tarru’ nao’tonna’

kasengkeamMi,sia Mipasamboina’ bombangMi. Sela

PA’PUDIAN 88.8–13 2478 (88-9) Mipatoyangmo dio mai kaleku

tu mai sitandangku,sia Mipatulangdanmo’ napomagallitau iato mai;

tikurungmo’ sia tae’mo kubelai lelo.9 (88-10) Iatu matangku maku’dung

napobua’ kamandasan,o PUANG, kiallo-kiallo meongli’na’Mati’,

sia umpatadona’ pala’ku mati’Kalemi.

10 (88-11) Ma’dinroKomika umpogau’kalle-kallean lako to mate;

sia ma’dinraka tu bombo to matemalimbangun la umpudiKomi?

11 (88-12) Ma’dinraka tukamasokanamMi napa’peissanantau diong pa’tambunan,

ba’tu iatu kamarurusamMi diong inandinii ponnong?

12 (88-13) Ma’dinraka tu mintu’penggauran kalle-kalleanMi naissantau lan lu kamalillinan?

Sia iatu kamaloloamMi dio tana diniitang mangingaran?

13 (88-14) Apa iatu aku te meongli’na’Mati’, o PUANG,

PA’PUDIAN 88.14–18 248

sia iake melambi’ la kendek tupassambayangku mati’ oloMi.

14 (88-15) O PUANG, apara bannangnaamMi tibera’,

sia Mibunianna’ lindoMi?15 (88-16) Iate aku te mandasana’

tempon dio mai mangurangku,takua to la matemo’,

kuperasai tu penggauran masangMisia ka’tu rannuna’.

16 (88-17) Iatu kare’dekanna ara’Miussamboina’,

sia mintu’ penggauran masangMiussolangina’;

17 (88-18) kiallo-kiallo iatu mintu’natonapatama limbuna’ ten to uai,

pada nasiputu’i tamana’.18 (88-19) Mintu’ sangmuaneku sia to

kusibaanMipatoyangmo dio mai kaleku;iatu sitandangku poton tamakamalillinan.


Tang tontongraka pangallu’NaPuang Matua lako Daud?

89:1-52 (89:1-53)

891Misa’ gelong bangunan ada’naEtan, to Ezrahi.

(89-2) La tontongna’ sae lakonaumpopenanian tanda mamaseNaPUANG,

sia iatu kamarurusamMinapa’peissanan tongka’ dililakulanda’ lako disituran-turananni.

2 (89-3) Belanna susimoto tu kadangku:Iatu kamasokanan tontong bangdibangun,

iatu kamarurusamMi ten langi’ tangtiberu.

3 (89-4) Nakua kadamMi: MangkaMo’sibasse to Kupilei langsa’,

sia basse Kupaallonni sumpa lakoDaud, taungKu:

4 (89-5) Tang la Kuparoto’ tu bati’musae lakona,

sia la Kubangun tu kambunokapayungammu landa’ lakodisituran-turananni. Sela

PA’PUDIAN 89.5–10 2505 (89-6) Iamoto anna mintu’ tu

daona langi’ umpudi penggaurankalle-kalleamMi, o PUANG,

sia kamarurusamMi dipudi lankombonganna to masallo’.

6 (89-7) Belanna mindara lan ba’tangnalangi’ tu ma’din la dipasitenderanPUANG?

Sia mindara tu mai disangapekapuangan tu la sitinti batunnaPUANG?

7 (89-8) Iamotu Kapenombanmetakuran tongan lan tinimbunnato masallo’,

sia lendu’ nakataku’na mintu’ tountalimbungi.

8 (89-9) O PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik,

mindara tu sumpu kuasa susi Kamu,o PUANG?

Iatu kamarurusamMi untalimbungtamaKomi.

9 (89-10) Kamumo tu umparentamariakna tasik,

Iake umbassan lenni tu bombangna,Kamuri tu umparadanni.

10 (89-11) Mangkamo Miratoi tu Rahabbutung to dipatei,

PA’PUDIAN 89.11–16 251

sia mangka Mipasisarak-sarak limamawatangMi tu ualimMi.

11 (89-12) Kamumo puangna langi’ siaKamu duka puangna lipu daenan;

iatu lino sola mintu’ issinna,Kamumo unnotonni tuparandanganna.

12 (89-13) Iatu ulunna salu kalua’ solapollo’na uai Kamu umpadenni:

Iatu buntu Tabor sola Hermonmela’tek tete dio sangamMi.

13 (89-14) Kamumo tu ma’takia’ bassi.Mawatang tu limamMi, sia matandetu lima kananMi.

14 (89-15) Iatu kamaloloan siatang pakayun bimbangiamo parandanganna isungankapayungamMi,

na iatu kamasokanan siakamarurusan dolo dio oloMi.

15 (89-16) Maupa’ tu bangsa unnissanNimela’tek tanda kasendean,

tau iato mai lolang naarrangirupamMi, o PUANG;

16 (89-17) Tu belanna sangamMianna mela’tek tu tau iato maikiallo-kiallo,

PA’PUDIAN 89.17–23 252

sia tete dio kamaloloamMi annadipamatande.

17 (89-18) Belanna Kamuri tunapomala’bi’ kamatotoranna,

sia diona kamasorokamMi amMipataranggai tu tandukki.

18 (89-19) Belanna iatu balulangki ludio mai PUANG,

sia iatu datungki lu dio mai Tomaserona to Israel.

19 (89-20) Tonna attu iatoma’kadamoKomi lako to masallo’Milan patiro mendeata, susite:

Mangkamo Kulampakan pa’tunduantu misa’ lalong,

sia Kupamatandemo tu misa’ todipilei langsa’ lan mai bangsa iato.

20 (89-21) Kuappa’mo tu Daud,taungKu,

sia Kutokko minna’ maseroKu.21 (89-22) Natontong ussande’i

limangKu,sia anna pabantang takia’Ku:

22 (89-23) Tae’ anna la ullaoi uali,sia tae’ anna la umpandasai tobulituk.

23 (89-24) Sangadinna la Kupipping tuualinna dio olona,

PA’PUDIAN 89.24–31 253

sia la Kutalo tu mai to ungkabiri’i.24 (89-25) La narondong

kamarurusangKu siakamasokanangKu,

sia tete dio sangangKu annadipatarangga tu tandukna:

25 (89-26) La Kupaalai limanna tu tasik,sia lima kananna tu mai minanga.

26 (89-27) La ma’kada lako Kalekukumua: Kamumo tu Ambe’ku,

Kapenombangku sia buntu batukasalamarangku.

27 (89-28) La Kupatongkon anakpa’bunga’ duka,

untongloi mintu’ datu lan te lino.28 (89-29) La Kukaduttu’ tu

kamasokanangKu lako kalenatontong sae lakona,

sia iatu basseKu sola tang la tileluk:29 (89-30) La Kupamasae lako tu

tarukna,sia iatu kambuno kapayungannasipuli langi’.

30 (89-31) Iake naboko’i bati’na tuSukaran alukKu,

sia tae’ anna karitutui tu atorangKu,31 (89-32) Iake natengkai tu

Kupondokna,

PA’PUDIAN 89.32–38 254

sia tae’ nakaritutui tu pepasanKu.32 (89-33) Manassa la Kupapakkanni

pebamba tu salana,sia la Kupapakkanni parri’ tukakadakeanna.

33 (89-34) Apa tae’ angKu tang umbennikamasokanangKu,

sia iatu kamarurusangKu tae’ angKula urriu’ sulei.

34 (89-35) Tae’ angKu la umpamatunabasseKu,

sia tae’ angKu sondai tu kada sunmodio randan pudukKu.

35 (89-36) PissanKu umposumpakamaseroangKu:

Tae’ Kula ungkamorangi len Daud!36 (89-37) La tontong masae lako tu

tarukna,sia iatu kambuno kapayungannabutung matanna allo dio oloKu.

37 (89-38) La tulangdan tang tiberutontong sae lakona butung bulan,

sia iatu sa’bi dao langi’ tang leluk.Sela

38 (89-39) Moi anna susito, mangkamoMisuale sia tang Mibilangmo,

sia sengkemoKomi lako to Mitokko.

PA’PUDIAN 89.39–46 25539 (89-40) Mangkamo Mipoka tu

basseMi sola taumMi,sia Mipamatunamo tu makotananaurunganni ronno’ sala rokkopadang.

40 (89-41) Mintu’ benteng batunnaMisaeran,

sia mintu’ tambakukunnaMisanggang.

41 (89-42) Mintu’ to unnolai lalan iato,umpangrampai,

sia kadibelleran lako sangbanuanna:42 (89-43) Mipamatandemo tu lima

kananna balinna,sia Mipasendemo tu mintu’ ualinna.

43 (89-44) Sia Mipatibalikmo tu matala’bo’na lako kalena,

sia tang Mieloran parrang lan tanananra’.

44 (89-45) Mipapa’demo tu arrangna,sia Misongkan rokko padang tuisunganna.

45 (89-46) Mipamadoi’ bangmo matua,sia Mipakabu’imo siri’. Sela

46 (89-47) O PUANG, sangapapoKomi latontong bang membuni,

sia sangapapi la dukku susi api tukasengkeamMi?

PA’PUDIAN 89.47–52 25647 (89-48) Kilalai kumua tumba

madenge’na tu sunga’ku,tumba torro salana tukaungkombongamMi rupatau?

48 (89-49) Mindara tu tolino tang sitirokamatean,

sia ma’din urrampanan kalena,dio mai kuasanna lino to mate? Sela

49 (89-50) O Puang, umbamira tu mintu’kamasokanamMi pirambongi’,

tu mangka Mialluran Daud,Mipasiindo’ sumpa dionakamarurusamMi?

50 (89-51) O Puang, kilalai tu mintu’napomatunanna tu mai taumMi,

tumba ia kupatarinna lan ba’tengku(tu pebe’se) dio mai mintu’ bangsakapua.

51 (89-52) Iamotu pa’be’sena mintu’ualimMi, o PUANG,

tu umbe’se mintu’ tengkana toMitokko!

52 (89-53) Mintu’na kadipudian lu lakonasang PUANG tontong sae lakona!

Amin, ya amin.


SURA’ MA’PENNA’PA’NA:PA’PUDIAN 90–106

Puang Matua Pentiongananmatontonganna tolino

tang marendeng

90:1-17

901Passambayangna Musa, toNatonno’ Puang Matua.

O Puang, Kamumo tu mangkakipentilindungi tontong kisiosso’i.

2Tonna tang dikombongpa tu buntu,sia tonna tae’pa amMi randukki tukuli’na padang anna lino,

tempon dio mai landa’ lako attudisituran-turananni.

Inang Kamumo tu Puang Matua.3Kamumo umpasule tolino lako litak,Mikua ma’kada: Sulekomi, e mintu’ma’rupa tau.

4Belanna iatu passangamMi sangsa’butaunna,

butungri to allo sangmai’ manemangka lendu’,

sia butung sangteponari bongi.

PA’PUDIAN 90.5–11 2585Mipatallan tu tau iato mai;sia butung to mamma’ sule kemelambi’,

sia ten to riu lobo’ tuona.6 Iake melambi’pi menta’bi sia lobo’,anna iake makaroenni sae, malayuanna marangke.

7Belanna sabu’kan dionakasengkeamMi,

sia roto’kan diona kare’dekamMi.8Midandan nasangmo dio oloMi tu

mintu’ kakadakeangki,sia iatu kasalan membuningkinaluangmo arrang oloMi.

9Belanna mintu’ allo katuoangkiroto’mo diona kasengkeamMi,

sia kiupu’imo tu katuoangki butungto tindo.

10 Iatu mintu’ allo katuoangki,pitungpulo taunna,

iake marendengkanni karua pulonataunna;

apa iatu diposattuanna to,kamasussan manna sia karossoan,

bellanna madoi’ bang lendu’, angkipa’de poton.

11Mindara unnissanni tu kuasakasengkeamMi,

PA’PUDIAN 90.12–17 259

sia kare’dekamMi, sipato’nakadikatakuramMi.

12 Iamoto ada’ikan umbilang mintu’alloki,

angki appa’ penaa kinaa.13MessailemoKomi, o PUANG!

SangapaporoKomi tang lamessaile?

Ala masei tu mai taumMi.14Pedia’i kamasokanamMi tu penaangki

ke melambi’,angki mela’tek sia sende paimanangge tuoki.

15Pasendei tu penaangki sitinaya tu allomangka Minii umpakario-riokan

sia sitinaya taun kunii mangka untirokamandasan.

16Sangapaoi anna payan lako mintu’taumMi tu penggauramMi,

sia payan lako lanto mimi’na tukamala’biramMi.

17Sangapaoi anna rampoikan kamana-mananNa Puang Kapenombangki,

sia patontongangkan tu lalanlimangki,

ondongpi iatu lalan limangki laMipatontong.


To umpoperinding pala’ Puang Matua

91:1-16

911Minda-minda umpoperindingpala’ To Patodoranna,

tau iato mai Nakulambu taruno Toumpoissan angge maritik.

2Ma’kadana’ lako PUANG kukua:Kamumo tu pentilindungangku siatambakukungku,

iamo Kapenombangku tu kuposande’.3Belanna ia la urrampanangko dio mai

poyana to mamoya,sia dio mai ropu mesabu’i.

4 Iamo la unnonganniko pani’Na,sia diong kalepakNa muniimentilindung;

kamarurusanNa tu mupobalulang siamupokararran.

5Da’omo ammu kataku’ metakurannakebongi,

ba’tu tinaran sumayo ke kulla’i allo.6Ba’tu ropu tu lu lako lu dio mai ke

malillinni,ba’tu rammun pasanggangan kema’tangngai allo.

PA’PUDIAN 91.7–15 2617Sangsa’bu tau tibambang dio

sa’demu,sia sanglampa dio kananmu.apa tae’ nala ullambi’ko.

8La mutiro bangri mata ba’rummu,ammu kitai tu pakkanna lako to tangmekaaluk.

9Belanna kamuri, o PUANG, perindingpala’ku,

mutonno’mo tu patodorannamupopentilindungan.

10Moi misa’ kamandasan tae’ laurrampoiko,

sia moi misa’ parri tae’ la urrandanlen tendamu.

11Belanna la Nakuan tu mai malaeka’Nadiona iko

anna rinding pala’ko dio lu lalanmu.12La narande pala’ko’da natitodo tu lentekmu lako batu.

13La mulullu’ tu singa sia ula’ rame,ondongpi iatu anak singa sia saa lamulullu’ parapa.

14Belanna la’ka’ tongan lako Kaleku,iamoto angKu la urrampananni,sia belanna natandai tu sangangKu,iamoto angKu la urrinding pala’i.

15 Ianna meongli’ ussa’bu’na’, la Kubalii;

PA’PUDIAN 91.16–92.4 262

sia la Kurondong lan mintu’kamandasanna,

la Kurampanan sia la Kupamala’bi’.16La Kupeliui kamalamberan sunga’ tu

penaanna,sia la Kupakitan kasalamaran lu diomai Kaleku.

Pa’pudi-pudian lako PuangMatua, belanna lalan

kaparentan malambu’Na

92:1-15 (92:1-16)

921Pa’pudian. Nanian allo katorroan.(92-2) Iamote tu maelona, kumua

melo ke umpudii PUANG tu tau,sia umpakendekan pa’pudiansangamMi, o Patodoranna.

2 (92-3) Melo ke napa’peissananni kemelambi’ tu kamasokanamMi,

sia napa’peissanan ke bongi tukamarurusamMi.

3 (92-4) Dipasiala paningoan sangpuloritinna sia dandi,

sisola oni-onian naturu’ katapi.4 (92-5) Belanna Mipasendemo’

penggauramMi, o PUANG,

PA’PUDIAN 92.5–10 263

sia mela’tekna’ diona mintu’ lalanlimamMi.

5 (92-6) Tangpada kapuanna tupenggauramMi, o PUANG;

sia mintu’ tangnga’Mi tang dilambi’diukkunni.

6 (92-7) Iatu to baga pu’pu’ tangnatamai tu iannato,

sia iatu to tang paissan tang naka’da’tu susinnato.

7 (92-8) Iake lobo’i tu to tang mekaaluksusi riu,

sia memba’ka’ tu mintu’ to umpogau’kakadakean

iatu iannato, kumua anna sabu’nasang tu tau iato mai sae lakona.

8 (92-9) Apa Kamu, o PUANG, unnisungdao masuanggana tontong saelakona.

9 (92-10) Belanna manassa mintu’ualimMi, o PUANG,

manassa mintu’ ualimMi la sanggang.Sia mintu’ tu to umpogau’kakadakean la dipasisarak-sarak.

10 (92-11) Apa Mipataranggana’ susitedong lampung,

sia Mitokkomo’ minna’ ba’ru’;

PA’PUDIAN 92.11–93.1 26411 (92-12) parannuna’ untiroi tu

kasangganganna to undakaranna’kakadakean

sia parannuna’ urrangikasangganganna to umbalina’.

12 (92-13) Iatu to malambu’ la lobo’ tento koroma,

sia la longke butung kayu arasi’ dioLibanon:

13 (92-14) Belanna ditanan lanbanuanNa PUANG,

anna lobo’ lan tarampakNaKapenombanta:

14 (92-15) La membua nasangpakematuami,

sia lobo’ sia maluna;15 (92-16) Anna pa’peissananni kumua

iatu PUANG manappa’,Iamo buntu batungku, sia tae’narandan lenNi kakelokan.

Diona kamala’biranNa PuangMatua, datu matontongan

93:1-5

931PUANG untoe kapayungan;Ia umpobayu sielle’ kabarrealloan;

Iamo bayu sielle’Na Puang to,

PA’PUDIAN 93.2–94.1 265

sia umpotambeke’ kapaan.Iate lino bantangmo, tae’ anna la tiberu

susuk.2 Inang tempon diopa mai anna

titanan batu katonan tu isungankapayunganMi;

sia inang tempon dio duka mai amMiden.

3Mintu’ salu mongngo’mo, o PUANG,mintu’ salu mongngo’mo.sia mintu’ salu umpemandui ongngo’darra’na.

4Apa iatu mandu paa anna ongngo’darra’na uai buda

sia mariakna tasik,Iamotu PUANG dao masuanggana.

5Tang balle kasa’biamMi,kamaseroan napokassa’ banuamMitontong sae lakona, o PUANG.

Puang Matua umpapakkanni toumpandasa taunNa

94:1-23

941O PUANG, Kapenombanma’papakkanni, o Kapenomban

ma’papakkanni, popengkillangi tuKalemi.

PA’PUDIAN 94.2–9 2662Ke’de’Komi, o To ma’paolai salu lako

te lino,parampoi pepakkan tu mintu’ tomatampo.

3O PUANG, la sangapapira tu to tangmekaaluk,

la sangapapira tu to tang mekaalukla sila’tekan?

4Tau iato mai ma’be’se sia ma’kadamatampo,

mintu’i tu to umpogau’ kakadakeanussattuan kalena;

5Tau iato mai umbala’-bala’ taumMi,sia umpandasa mana’Mi.

6Napatei tu mai baine balu sia to sae,sia urrere’ pia biung.

7Nakua: Tae’ Natiroi PUANG,sia tae’ anNa issanni Kapenombannabati’na Yakub.

8Palan ara’i, e to baga pu’pu’ lanbangsa iate,

e to tang keinaa, piranra mimane lakinaa?

9Ma’apai anna tang la parangi tu Toungkombong talinga?

Ma’apai anna tang la patiro tu Toumpadadi mata?

PA’PUDIAN 94.10–17 26710Ma’apai Ia tu To unnada’i mintu’

bangsa, anna tang la mangukung,Iamotu To umpatudu to lino?

11Naissan PUANG tu mintu’ tangnga’nato lino,

kumua iatu iannato tang kebattuan.12Maupa’ tu to Miada’, o PUANG,sia to Mipatudu lan mai sukaranalukMi.

13Kumua amMi karimmanni dio maiattu kamaparrisan.

Sae lako dibo’bokanna patuanglambe’ tu to tang mekaaluk.

14Belanna tae’ anNa la ussuale pala’iPUANG tu taunNa,

sia tae’ anNa la untampei tumana’Na:

15Belanna iatu pa’paolai salu la sulelako kamalamburan,

sia mintu’ to bulo lollong laumpengkaolai.

16Mindara tu la untunduina’ unnea toumpogau’ kakadakean?

Sia mindara tu la umpessula’ina’unnea to sakka’ gau’?

17 Iakenna tang PUANG mangkauntunduina’,

manassa sidi’mora anna lendu’

PA’PUDIAN 94.18–23 268

tama inan malalundun tu deatangku.18 Iatongku kua: La tilende’ tu

lentekku.-Nasande’na’ kamasokanamMi, oPUANG.

19 Iatonna sakerangngan-rangngannamo tu kamagiangan lanba’tengku,

napasendemi mintu’ pa’pakatanamMitu penaangku.

20Ma’apai amMi la siayoka isungannanii tonang pasangganganna,

tu melo salian naumpabu’tukamaparrisan.

21Tau iato mai sama turu’ la unnalasunga’na to malambu’,

sia untiro kadake rarana to tang sala.22Apa PUANGmo tu kupotambakuku.Sia Kapenombangku kupobuntu batupentirerungan.

23 Ia umpapakkanni kabulitukanna tauiato mai,

sia Ia la ussabu’i sola nasangi lankakadakeanna,

pissanmito la Nasabu’i PUANGKapenombanta tu tau iato mai.


Sipatu takasiri’ tu PuangMatua sia tapengkaolai

95:1-11

951Maikomi tara’ban-ra’banumpenanian PUANG,

anta unnarrak umpudi buntu batuoto’na kasalamaranta.

2Maikomi anta ma’kurre sumanga’umpennoloi oloNa,

sia mela’tek umpakendekannipa’pudian.

3Belanna iatu PUANG iamoKapenomban mala’bi’,

sia iamo Datu kapua, tu untongloimintu’ deata!

4 Iatu mintu’ liku mandalan lan nasanglisu pala’Na,

sia Ia ampunna mintu’ bottona buntu.5 Ia puangna tasik, belanna Ia

ungkombongi,Ia duka tu kapadanganna,panggaraga limanNa.

6Maikomi anta tukku menomba,anta malinguntu’ dio oloNa PUANG,Totumampata.

7Belanna iamo Kapenombanta.

PA’PUDIAN 95.8–96.1 270

Sia kita tu bangsa nakambi’, siadomba Napelisu pala’.

Melo kemiperangii tu gamaranNa teallo totemo!

8Da mipamakarra’i tu penaammi, susitonna dio Meriba,

sia susi tonna allo Masah dio padangpangallaran.

9Tonna sandakNa’ to dolomi.Sia nasudiNa’, moi anna ta’paimimatanna tu mintu’ penggaurangKu.

10Patangpulo taunna nanii umpa’di’ipenaangKu tu to tama bilanganiato.

Kukuami: Tau iato mai misa’ bangsapusa tu penaanna,

tu tang untandai lalanKu.11 Iamoto angKu palenduranni kada

kumua:Inang tae’ nala tama kapelayoangKutu tau iato.

Attu kasalamaranna mintu’ bangsa

96:1-13

961Penaniammi PUANG tu misa’nanian ba’ru,


sia penaniamMi tu PUANG, e mintu’issinna lino.

2Penaniammi tu PUANG, sia pudii tusanganNa;

pasitarru’-tarru’i tu allo Miniiumpa’peissanan kasalamaran lu diomai Kalena.

3Pakaleleammi tu kamala’biranNa diolu mintu’ bangsa,

sia iatu penggauran kalle-kalleanNadio lu mintu’ to sangpetayanan.

4Belanna pasareongan tu PUANG siasipatu tongan dipudi,

mandu metakuran Ia na mintu’deata.

5Belanna iatu mai deatanna mintu’bangsa, dipa’deatainna bangri,

apa PUANG Ia tu ungkombong langi’;6Dio oloNa tu tanda kabilangan sia

kadipangkeran,anna kapaan sia kamala’biran laninan maindanNa.

7E mintu’ suku bangsa, palulakoiPUANG,

palulakoi PUANG tu kadipangkeransia akui tu kuasanNa.

8Ondongpi palulakoi PUANG tukamala’biranna sanganNa,

PA’PUDIAN 96.9–13 272

pennoloanni tu pemala’, ammi tamatarampakNa.

9Tukkukomi menomba lako PUANGumpokassa’ pakean maindan,

la ma’parondokomi dio oloNa, emintu’ issinna lino!

10Pokadai dio lu mintu’ bangsa, kumua:PUANG untoe kapayungan,

iamoto anna bantang tu lino,naurunganni tang tibendon;

Puang tang pakayun bimbang laumpaolai salu tu mintu’ bangsa.

11Melo ke sende paimanni tu langi’,anna mela’tek tu lino,

sia la mongngo’ tu tasik sola mintu’issinna lan.

12Melo ke lo’dok to kaiyanganni tupadang sola mintu’ tu denna;

attu iato mintu’ kayu lan pangala’ launnarrak.

13Dio oloNa PUANG, belanna la sae,manassa la sae la umpaolai salunnalipu daenan;

la Napaolai malambu’ salu te lino,sia mintu’ bangsa sitinayakamarurusanNa.


Puang Matua iamo Datutang pakayun bimbang

97:1-12

971PUANG tu untoe kapayungan: lamela’tek tu lino,

sipatu tu lebukan ma’lako-lakoan lasende paiman.

2 Iatu gaun sia kamalillinan untikui lao,sia kamaloloan sia katonganannapoparandangan isungankapayunganNa.

3 Iatu api mellepa’ dio oloNa Puang.Umpamampu’ mintu’ ualinNa tiku lao.

4Kila’Na unnarrang te lino,natiroi lino anna ma’parondo.

5Mintu’na buntu lollo’mo butung panti’dio oloNa PUANG,

dio oloNa Puangna anggenna lipudaenan.

6 Iatu kamaloloanNa napatale’ langi’sia mintu’ bangsa untiromokamala’biranNa.

7Da’ito nakasirisan tu mintu’ toumpenombai rapang-rapangdipodeata panggaraga lima.

Iamotu to ussattuan dipa’deatainna;

PA’PUDIAN 97.8–12 274

e mintu’ deata, penombai tu Puang.8 Iatu iannato narangimo Sion, anna

parannu,sia mintu’ anak dara Yehudasila’tekan,

tu belanna mintu’ pa’paolaimMi salu,o PUANG.

9Belanna Kamumo, o PUANG, tupatodoranna lan mintu’ narandetana,

sia Kamumo tu layukna anna mintu’deata.

10E kamu, mintu’ to ungkamali’ PUANG,la mikabiri’ tu kakadakean.

Iamo urrinding pala’ deatanna mintu’to masallo’Na.

Sia urrampananni lan mai lisu pala’nato tang mekaaluk.

11 Iatu arrang dipasomboan tomalambu’,

sia iatu kaparannuan dipabu’tuan tobulo lollong.

12E kamu to malambu’, laumpoparannukomi PUANG,

sia pudii tu sanga maseroNa.


Attu kasalamaranna to Israel

98:1-9

981Pa’pudian.Penanianni misa’ nanian ba’ru tu

PUANG,belanna mangkamo umpogau’ apakalle-kallean,

lima kananNa sia takia’ maindanNaumpadenanni kapataloan.

2Na’pa’peissanammo PUANG tukasalamaran lu dio mai Kalena,

sia umpaombo’ kamaloloanNa diotingayona mintu’ bangsa.

3Nakilalai tu kamasokananNa,sia kamarurusanNa lako bati’naIsrael,

mintu’ duka lelean uran untiromokamakarimmanan lu dio maiKapenombanta.

4Pela’tekanni tu PUANG, e mintu’banne lino,

ra’ban-ra’bankomi siaunnangnga’komi, sia pakendekkomipa’pudian.

5Pakendekanni pa’pudian tu PUANGdipasiala katapi,

PA’PUDIAN 98.6–99.2 276

pasialai katapi sia ma’bare-bareankomi.

6Sia naturu’ tarompe’ sia tarompe’pua;

unnarrakkomi dio oloNa Datu, iamotuPUANG.

7La mongngo’ tu tasik sola mintu’issinna,

sia lino sola mintu’ untongkonninnai.8Mintu’ salu la massala’pa-la’pa,sia mintu’ buntu la siangngaran.

9Dio oloNa PUANG, belanna la saeumpaolai salu tu lino;

anNa tang pakayun bimbangumpaolai salunna te lipu daenan,

sia iatu mintu’ bangsa sitinayanna.

PUANG Iamo Datu maserona to Israel

99:1-9

991PUANG tu untoe kapayungan –la ma’parondo mintu’ bangsa.

Ia unnisungi karubionla rumonting te lino.

2Pasareongan tu PUANG lan Sion.Sia Iamo untongloi mintu’ bangsa.

PA’PUDIAN 99.3–7 2773Sipatu mintu’ la umpudi tu

kakapuanna sangamMi siakametakuranna; Masero Ia.

4Belanna iatu kamatotoranNa Datuungkabarii katonganan.

Mangkamo Mipantok tu atoranmalolo,

sia mangkamo Mipogau’ tukatonganan sia kamaloloan dio lubati’na Yakub.

5Pakala’bi’i tu PUANG, Kapenombanta.Sia tukkukomi menomba diong to’pelleseanNa;

Masero Ia.6 Iatu Musa sola Harun tama bilangan

to minaanNa,na iatu Samuel tama bilanganna toumpengkamoyai sanganNa;

mintu’i sola nasang pada meongli’lako PUANG, sia Natanannimotalinga tu tau iato mai.

7Ma’kadami lanmai lentong gaun lakotau iato mai,

anna karitutui tau iato mai tu mintu’kasa’bianNa,

sia iatu aluk Napondok Nasorongannilako.

PA’PUDIAN 99.8–100.3 2788O PUANG, Kapenombangki,

Mitanannimo talinga tu tau iatomai,

sia Kamumo napoKapenombanumpa’dei kasalan,

moi amMi mangka umpakkanni tupenggauran kadakena.

9Pakala’bi’i tu PUANG, Kapenombanta,sia tukkukomi menomba umpennoloibuntu maindanNa,

belanna masero tu PUANG,Kapenombanta.

Pudimi Puang Matua lanbanua kabusunganNa

100:1-5

1001Pa’pudian napopenani tau,ke dipennoloanni tu pemala’

pa’pudian.Pela’tekanni tu PUANG, e mintu’issinna lino!

2Mengkaolakomi langngan PUANGsituang kaparannuan,

sia maikomi ra’ban-ra’ban menanimennolo dio oloNa.

3 Issanni kumua iatu PUANG, iamoPuang Matua.

PA’PUDIAN 100.4–101.2 279

Iamo ungkombongki’ na kita tekombongNaki’,

taunNaki’ sia domba nalaai.4Unnola tamakomi babanganNa

situang pa’kurre sumanga’,sia tamakomi tarampakNa sitondapa’pudi-pudian,

la mipudi sia la mipakala’bi’ tusanganNa!

5Belanna iatu PUANG masokan,na mamaseNa tontong sae lakona,sia iatu kamarurusanNa landa’ lakodisituran-turananni.

Sangka’ lako kambunona tondok

101:1-8

1011Pa’pudianna Daud.La menanina’ diona

kamasokanan sia katonganan,o PUANG, la kupakendekangKomipa’pudian.

2La kukaritutui tu kaleku unnola gau’masallo’.

Piranra amMi la rampo lako kaleku?La lolang ma’bulo lollongna’ lanbanuangku.

PA’PUDIAN 101.3–7 2803Tae’ angku la untangnga’ len

penggauran megi’giran;sia kusayu pallan tu penggauranna tosorong boko’.

Inang tae’ anna la’ka’ lako kaleku tuiannato.

4 Iatu penaa leko’ la kupatoyang diomai kaleku,

sia iatu to kadake gau’ tang lakuposola.

5Minda-minda umpalele beko bunipadanna ma’rupa tau.

La kusabu’i;sia tae’ angku la umpama’tanannipenaa

tu to patiro solo’ sia to matampopenaanna.

6 Iatu matangku la umpemantang tomaruru’ lan padang iate, kumuaangku torro sola;

na minda-minda tu unnola lalanmalolo, iamo la kupolentekmaringngan.

7 Iatu to umpogau’ kalando-pa’duan,tae’ anna la torro lan banuangku;

sia iatu to ma’kada mo’rang, tae’ kulamorai untiroi.

PA’PUDIAN 101.8–102.4 2818Melambi’oi la kusabu’ioi tu mintu’ to

tang mekaaluk lan padang iate,angku roto’i lan mai kotaNa PUANGtu mintu’ to umpogau’ kakadakean.

Passambayang umpangandoan Sion

102:1-28 (102:1-29)

1021Passambayangna to mandasabang, ke tang naattami sia

untua’ sarrona dio oloNa PUANG.(102-2) O PUANG, tananni talinga tu

passambayangku,sia sangapaoi anna rampo mati’Kalemi tu pengkamoyaku.

2 (102-3) Da Mibunianna’ lindoMi kenalambi’na’ attu kamandasan;

tanannina’ talingamMi;sia perangiina’ madomi’, kemeongli’na’.

3 (102-4) Belanna iatu katuoangkulabu’ butung rambu,

sia mintu’ bukungku malassuk susiapi dukku.

4 (102-5) Iatu penaangku malayubutung riu nala’da’ allo,

belanna tang kupoinaa kumande.

PA’PUDIAN 102.5–12 2825 (102-6) Iatu kuli’ku la’ka’ lako

bukungku,napobua’ sarro budangku.

6 (102-7) Butungna’ kayo dio lu padangaak,

sia tenmo’ langau to’ batu dio tondokdaun lauan.

7 (102-8) Maroyana’ sia butungna’Manuk-manuk torro misa daobubungan.

8 (102-9) Kiallo-kiallo nabe’sena’ mintu’ualingku,

sia mintu’ tu to sumadang-madanglako kaleku, unggatai tau,umpotandaran kada sangangku;

9 (102-10) Belanna ungkandena’ aubutung bo’bo’,

sia kuto’bo’ uai mata tu kuiru’na,10 (102-11) Diona kare’dekamMi sia

kasengkeamMi.Belanna mangkamo’ Miangka’, amMitibe polena’ sule.

11 (102-12) Iatu katuoangku susitobayo-bayo kalando,

sia malayuna’ ten to riu.12 (102-13) Apa Kamu, o Puang,

unnisung tontong sae lakona,

PA’PUDIAN 102.13–18 283

sia iatu kadiannamMi batu silambi’disituran-turananni.

13 (102-14) La ke’deKomi sia laungkaturu-turui Sion,

belanna iatu attu ungkaturu-turui,tu attu pura dilampak nalambi’mo!

14 (102-15) Belanna mintu’ taumMiungkamali’ batunna Sion,

sia tang namasean tu barra’-barra’na.15 (102-16) Susinnamoto la nanii mintu’

bangsa ungkataku’ sanganNaPUANG,

sia mintu’ datu lan te lino laungkataku’ kamala’biramMi.

16 (102-17) Belanna NabangunmoPUANG tu Sion,

anna payan tu Puang situangkamala’biranNa.

17 (102-18) Napalempeimo talinga tupassambayangna to dipangrampai,

na iatu passambayangna tae’ anNatiro baitti’i.

18 (102-19) Iatu iannate la disurasan todadi undi,

kumua anna iatu bangsa la dipadenundinna la umpudi PUANG.

PA’PUDIAN 102.19–26 28419 (102-20) Belanna Natiro lumbangmo

Puang dao mai masuanggana inanmaindanNa.

Ondongpi lan mai suruga Naniimoma’pemantang tama te lino.

20 (102-21) La umperangii sarronamintu’ to dipattang,

sia la urrampanan mintu’ todilampakmo la dipatei.

21 (102-22) Kumua anna pa’peissanannitau dio lu Sion tu sanganNa PUANG,

sia dio lu Yerusalem tu kadipudianNa,22 (102-23) To ke sangsirampunanni tu

mintu’ bangsa sia mintu’ parenta laumpengkaolai PUANG.

23 (102-24) Iamo umpamoro’kamawatangangku dio lu lalan,

sia umpamadenge’ sunga’ku.24 (102-25) Kukuami: O

Kapenombangku, da Mibaana’ lakokamatangnganna sunga’ku.

Iatu mintu’ taunMi sipapa’ sae lakona.25 (102-26) Iatonna dolona Kamumo

unnoton parandangan lino,na iatu langi’ lalan limamMi.

26 (102-27) Mintu’na to la pa’de, apaiatu Kamu tontong sae lakona;

mintu’nato, la buruk susi tamangkale,

PA’PUDIAN 102.27–103.4 285

sia butung misa’ bayu lamba’ laMisondai anna bali’.

27 (102-28) Apa iatu Kamu tang tileluklen,

sia mintu’ taun bilanganMi tae’upu’na.

28 (102-29) Mintu’ bati’ taumMi la torromarampa’,

sia iatu lanto mimi’na la tontongbantang dio oloMi.

Pa’pudi-pudian lako Puang Matua tusumpu mamase sia sa’pala buda

103:1-22

1031Pa’pudianna Daud.Pudimi tu PUANG, e

sumanga’ku,sia sanga maseroNa, e mintu’na lan

tondon to batangku;2Pudimi tu PUANG, e sumanga’ku,sia da naden misa’ mukalupai tupa’kamaseNa.

3Tu umpa’dei mintu’ salamu,sia umpamondo mintu’ sakimmu.

4Tu ullendokan sunga’mu diong mailamunan,

PA’PUDIAN 103.5–11 286

sia ummakotaiko kamasokanan siakamamasean,

5Tu umpaguntu’i kameloan tudeatammu,

muurunganni mellomo butung tolangkan maega.

6 Iatu PUANG umpalolang kamaloloanSia ussanda tonganni to dipandasa.

7Mangka dukamo Napokada lako Musatu mintu’ lalanNa,

sia mintu’ penggauranNa Napokadalako to Israel.

8 Iatu PUANG sumpu mamase siasa’pala buda,

kalando pesuka’ sia kapuakamasokananNa.

9Tae’ anNa tontong bang unggagaiki’,sia tae’ Nala tontong bang sengke.

10Tae’ anNa gau’ki’ sitinaya tu maikasalanta,

sia tae’ anNa pakkanniki’ sitinaya tumai gau’ kadaketa.

11Belanna susi sikalangka’na langi’anna lino,

susi dukamoto tu kapuanakamasokananNa lako mintu’ toungkataku’I

PA’PUDIAN 103.12–18 28712Pada sikambelanna matallo anna

matampu’,pada duka mambelanna to NaniiPuang umpatoyangi dio mai kaletatu salata.

13Susi misa’ ambe’ unnala maseanakna,

susi dukamoto tu PUANG unnalamase mintu’ to ungkataku’I.

14Belanna Naissan tu garaganta,sia Nakilalai kumua kita te losso’bangri.

15 Iatu tolino susi bang riu katuoanna,sia susi bunga-bunga dio lu padang,susi dukamo ia menta’bi to.

16 Ianna iri’i angin, pa’demi,naurunganni tae’mo anna peamu’iinanna.

17Apa iatu kamasokananNa PUANGtempon dio mai landa’ lako attusituran,

lako mintu’ to ungkataku’I,sia iatu kamaloloanNa untaranaklanto mimi’na.

18 Iamotu lako mintu’ to ungkaritutuibasseNa Puang,

sia to ungkanannangi tu parentaNaanna turu’i.

PA’PUDIAN 103.19–104.1 28819Napatunannangmo PUANG tu

isungan kapayunganNa lan suruga,sia iatu kadatuanNa umparentamintu’ angge maritik.

20Pudimi tu PUANG, e mintu’malaeka’Na,

e mintu’ to lalong, tu umpogau’kadanNa.

Sia umperangii kadanNa!21Pudimi tu PUANG, e mintu’

pa’baraninNa,e mintu’ lentek maringanNa tuumpogau’ pa’poraianNa!

22Pudimi tu PUANG, e mintu’panampaNa,

Dio lu mintu’ lili’ parentaNa.Pudimi tu PUANG, e sumanga’Ku!

Kamala’biranNa PUANG payan lanmintu’ panampaNa

104:1-35

1041Pudimi tu PUANG, esumanga’ku!

O PUANG, Kapenombangku,Kamumo tu ma’iringanna kapua;Kamumo tu umpobelo kakapuan siakamala’biran.

PA’PUDIAN 104.2–8 2892Kamu tu umpembungku’ arrang

butung to parramba’sia umballa’ langi’ butung to sampintenda.

3 Iamo umparandanganni lan to’ uai tuinan ma’duang papa’na,

Ia umpokareta salebu’,Iamo sumalong-malong dao pani’angin.

4Sia angin Naposumbungan lentek,sia api dukku Napokambutu’maringngan.

5 Iamo mangka unnoton lino daoparandanganna,

naurunganni tae’mo nala tigega’ lensae lakona.

6Mangkamo Mipabungku’i tasik butungto parramba’,

iatu mai uainna ungkabu’ mintu’tanete.

7Belanna pa’pakarrangMi anna sore tuuai,

sia belanna galugumMi tilulunmi tuuai mallai;

8anna kendek tu mintu’ buntu sia mererokko tu mintu’ lombok dio inanMipanniannamo parandanganna.

PA’PUDIAN 104.9–15 2909Mangkamo Mikatonanni tu anggenna,

tu tae’ nama’din nalendu’i,kumua da anna sule pole ungkabu’ite lino.

10 Ia umpatikula’dak mata kalimbuangdio lu mintu’ lombok,

tu lolong ussellak len mintu’ tanete;11Sia umpairu’ mintu’ olo’-olo’ dio lu

kapadanganna,sia ia duka tu mintu’ keledai lampungumpapaya ma’rangna.

12Dio to’ inan sikandappi mintu’ uai iatonanii messerang manuk-manuk;

anna unnoni-noni dao lu mintu’tangke kayu.

13 Ia ussakka’i tu mintu’ buntu dao maiinan ma’duang papa’na,

anna pedia’i bua pengkarangamMi telino.

14Napakendek tu riu napotuoi olo’-olo’,sia iatu mai tananan la naposara’tolino,

anna pabu’tui tu tobangan kollongdiong mai kuli’na padang.

15Sia uai anggoro’ tu umpasendetolino,

sia minnak tu umpatibangka’rupanna,

PA’PUDIAN 104.16–23 291

sia bo’bo’ tu umpamalapu’ penaannatolino.

16Mintu’ kayunNa PUANG la dipedia’i,ondongpi, mintu’ kayu arasi’ dioLibanon tu mangka Natanan.

17Tu nanii manuk-manuk messerang,sia iatu tambolang lolok buanginnanii messerang.

18Mintu’ tu buntu malangka’napopasang bembe’ lampung,

sia mintu’ buntu batu nanii mello’ko’kalinti to’ batu.

19Puang umpadadi bulan dinii untandaiattu,

sia ia duka tu allo umpeloloikabotoanna.

20 IamMi paden malillin, bongimi,na attu iato mintu’ olo’-olo’ lan kurramanapa’ tassu’ menono’.

21Mintu’ anak singa unnurrung-urrungunnanga’ kandena,

sia undaka’ kandena dio mai PuangMatua.

22 Ianna dellekmo allo, tibalikmi solanasangi,

anna mamma’ lan lu lo’ko’na.23Sunmi tu tau lako to’

pengkaranganna,

PA’PUDIAN 104.24–30 292

sia masara’ sae lako makaroen.24Tumba ia budanna tu mintu’

penggauramMi, o PUANG!Kamumo tu mangka ungkombongnasangi to tete diokamatarrusamMi;

anna ponnoi pa’padadimMi tu lino.25 Iatu tasik pada kapuana to sia

maluanganna,nanii olo’-olo’ sisayoan tang dikemba’dibilang,

la bitti’na la kapuana.26Nanii sisayoan mintu’ kappala’,sia nanii Lewiatan tu mangkaMipadadi kumua amMi sipaningo.

27Mintu’i massola nasangumpeagiKomi,

kumua amMi tadoanni kandena, keallu’nami.

28 IamMi tadoanni lako, narampunmi,sia iamMi bungka’ pala’Mi, dipedia’inasang kameloan.

29 IamMi buni lindoMi, tirambanmi,sia iamMi alami tu penaanna,matemi,

anna sule lako litak.30 IamMi sua PenaamMi, dadi bangsiami

tu mintu’na,

PA’PUDIAN 104.31–35 293

sia Mibangla’i tu kuli’na padang.31Sangapaoi anna tontong sae lakona

tu kamala’biranNa PUANG,sia sangapaoi anna posendei PUANGtu panggaraganNa.

32 IanNa pata’pai mata tu lino,tiseno-senomi,

ianNa tumbui tu mai buntu,merambumi.

33La umpenanianna’ PUANG anggetuoku,

sia la umpakendekanna’ pa’pudianKapenombangku ke ten siapa’ to.

34Sangapaoi anna alai penaanNa tumintu’na lalan ba’tengku!

Iate aku la parannu paimanna’ lanPUANG.

35 Iatu mintu’ to umparri-parri kasalanla roto’ lan mai lino,

sia tappu tu mintu’ to tang mekaaluk.Pudimi tu PUANG, e sumanga’ku.Haleluya!

PA’PUDIAN 105.1–5 294

Pa’pudi-pudian lako PuangMatua, belanna mintu’

penggauran kalle-kalleanNa

105:1-45

1051Pudimi tu Puang siameongli’komi ussa’bu’

sanganNa.Pakaleleanni tu penggauranNa dio lu

mintu’ bangsa!2PenanianNi sia pakendekanNi

pa’pudian;pokadai tu sininna penggaurankalle-kalleanNa!

3Massattuangkomi diona sangamaseroNa;

mintu’ to undaka’ PUANG sipatu lasende batu ba’tengna.

4Anga’i tu PUANG sia tuntunni tumatoto’Na;

la tontongkomi undaka’I ammipellambi’i oloNa.

5Kilalai tu mintu’ tanda memangnganmangka Napogau’,

sia mintu’ tanda kalle-kalleanNasia mintu’ panglampakNa tu ombo’dio randan pudukNa,

PA’PUDIAN 105.6–14 2956e mintu’ tarukna Abraham, taunNa,e mintu’ bati’na Yakub, tu Napileilangsa’.

7 Iatu PUANG, Iamo Kapenombanta,sia mintu’ pa’paolainNa salu lalo lanmintu’ lino.

8Nakilalai sia tu basseNa tontong saelakona,

iamotu kadanNa tu mangkaNapepasanan landa’ lako sangsa’buosso’na.

9 Iamotu basse Nasibassei Abraham,sia sumpaNa lako Ishak.

10Sia iatu aluk Napondok, Naarra’ lakoYakub la napoaluk,

sia lako Israel la napobasse tontongsae lakona,

11 tu nakua kadanNa: La Kutekkennikotana Kanaan, mana’ diba’giangko.

12 Iatonna tang pira tu tau iato mai,sia sidi’ tonganri sia to sae bangri lan,

13 sia ullelei simisa’ bangsa.sia ke’de’ dio mai parenta senga’male umpengkara’pai bangsasenga’,

14 tang Naeloran Puang tu misa’ tau laumpandasa tau iato mai,

PA’PUDIAN 105.15–22 296

sia Napa’dikki duka tu mai datu dionatau iato mai.

15Nakua kadanna: Da mirumbui lakotu mati’ to mangka Kutokko,

sia da mipogau’ kadakena lako mintu’nabingKu!

16 Ia untambai ra’pak padang sae lantondok iato,

sia Napaputta tu kande,dipopamuntu.

17Anna suai dolo tu misa’ tau lako,iamotu Yusuf tu mangka dibalukanmendadi kaunan.

18Napatamami tau tama sangkala tulentekna,

sia napaluangi rante bassi.19Sae lako dadinna tu kadannasia Natongannimo kadanNa PUANG.

20 Iatu datu ussua tau urrampananni,sia iatu pekapuanganna ba’tupira-pira bangsa umbukai tu rantebassinna;

21Naangka’mi datu mendadi to paa lantongkonan layukna,

sia to umpoissan mintu’ barangapanna.

22Kumua anna rendenni tu mintu’ topaa unturu’ lalan penaanna,

PA’PUDIAN 105.23–30 297

sia kumua anna ada’i kakinaan tumai pekaamberanna.

23Saemi lako Mesir tu Israel,sia mempue tu Yakub dio padangHam.

24Napopemba’ka’ kalle-kallean tonganPuang tu taunNa,

sia mandu Napamawatang anna iatumai balinna.

25Napasenga’mi Puang tu penaanna tauiato mai, naurunganni ungkabiri’itu mai taunNa,

sia natangnga’ tu mai orangNa.26Nasuami tu Musa, taunNasia Harun to Napilei langsa’.

27Napogau’mi sola duai dio lu tauiato tu mintu’ tanda kalle-kalleanmangka Napokada,

sia mintu’ tanda mangnga napogau’dio lu tana Ham.

28Napasaemi Puang tu malillin,naurunganni pittuk,

apa tae’ anna palanni ara’na tau iatomai tu kadanNa Puang.

29Napopembali rara tu uainna, anNapatei tu mintu’ balena.

30 Iatu tondokna Nasitutu’i tokko’,

PA’PUDIAN 105.31–37 298

sae tama mintu’ bilikna tu maidatunna.

31Ma’kadami tu Puang anna sae tutabuan lendu’ budanna,

sia kasisi’ ussitutu’i lili’ padangna.32Napasae tu uran batu Naposondana

uran,sia Napasae tu api ma’lulu-lulu lanpadangna.

33Napasiapananni tu mintu’ garonto’anggoro’na sia kayu arana,

sia Narebong-rebong tu mintu’ kayulan mintu’ lili’na.

34Ma’kadami tu Puang anna sae tubatik,

sia sae tu pokkamurrung tangdikemba’-kemba’.

35Tu umpepurai angganna daun kayulan tondokna,

sia ungkande mintu’ tanananna.36Sia Napatei siapa tu mintu’ anak

pa’bunga’ lan padangna tau iato,tu bunga’ kamatotoranna.

37AnNa solanni sun tu to Israelumpokinallo salaka sia bulaan,

sia dio lu sukunna tae’i misa’ tautitodo len.

PA’PUDIAN 105.38–45 29938Sendemi tu to Mesir tonna sunmo tu

tau iato mai,belanna narampoi kamatakuran lakotau iato mai, tu to Masir.

39Naballa’ Puang tu salebu’ launnonganni tu to Israel,

na api la umpemasiangi bongi.40Malakumi tu tau iato mai, anNa

pasaei Puang tu ba’tu sangapapuyo,

sia Napedia’i roti dao mai langi’.41Naparassak tu buntu batu anna sun

tu uai,tu lolong lako padang marangkebutung salu.

42Belanna nakilalai tu kada maseroNa,sia iatu Abraham, taunNa.

43 Iamoto anNa solanni Puang sun tutaunNa situang kaparannuan,

sia mintu’ to Napilei langsa’ Naanta’sun situang la’tek silelean.

44Naba’gi tondokna ba’tu pira bangsatu tau iato mai,

anna pomana’i tu kara’tasanna tosangpetayanan.

45Kumua anna karitutui tau iato mai tualuk Napondok Puang,

PA’PUDIAN 106.1–5 300

sia natoe manda’ tu mintu’ SukaranalukNa. Haleluya!

Diona kasalanna to Israel siakamasokananNa Puang Matua

106:1-48

1061Haleluya! Pudimi tu PUANG,belanna masokan Ia,

sia iatu kamasokananNa tang tileluksae lakona.

2Mindara tu ma’din umpokada nasangitu penggauran kalle-kalleanNaPUANG.

Ba’tu ma’din unggente’-genterannimintu’ kadipangkeranNa?

3Maupa’ tu mintu’ to ungkaritutuikatonganan,

sia tontong umpogau’ malolo.4Kilalaina’, o Puang, sitinaya tu

kamasorokamMi lako taumMi,sia tollongina’ kasalamaran lu maiKalemi.

5Angku belai untiroi tu karongkosannamintu’ to Mipilei langsa’,

sia angku sende paiman sola taumMilan kaparannuanna,

PA’PUDIAN 106.6–12 301

sia massattuan sola tu mai toMipomana’.

6Mangkamokan kasalan susito doloki,sia umpogau’mokan kakadakean siatang mekaalukmokan.

7Tae’ anna palan ara’i to doloki tumintu’ penggauran kalle-kalleamMidio tana Mesir,

sia tae’ anna kilalai tu kamasokananbudamMi,

sangadinna pabali-bali dio to’ randantasik, dio tasik Teberau.

8Apa Nalendokan Puang tete diosanganNa.

Nanii umpa’peissanan kuasanNa,9Nasarabai tu tasik Teberau, anna

marangke,anNa solanni tu tau iato mai ullambantasik mandalan butung to unnolarante pama’.

10Susimoto Nanii Puang ullendokannidio mai lisu pala’na to ungkabiri’i,

sia Nalussuran dio mai kuasanna uali.11Mintu’ uai ussamboi nasang ualinna,naurunganni tae’mo misa’ tautinampe.

12Maneri nakatappa’i tu kadanNa,sia umpenanianNi pa’pudi-pudian.

PA’PUDIAN 106.13–19 30213Apa ta’pa tang nakilalai tau iato mai

tu penggauranNa,sia tae’mo anna tayanni tupa’timbanganNa;

14 sangadinna nakendekkikamaduangan kapua tu tauiato mai dio lu padang aak,

naurunganni ussandak Puang Matuadio lu padang talo.

15Nabenmi tu nakaduanginna tau iatomai,

apa Napomaropu tu tau iato mai.16Mabiri’mi tu tau iato mai lako Musa

dio to’ tenda,sia lako Harun to masero dio oloNaPUANG.

17Mengangami tu padang anna amma’itu Datan,

sia nasamboi tu mintu’ tonasamaturusan Abiram.

18Dukkumi ma’lulu-lulu tu api lan tonasamaturusan,

anna mampu’i dukkunna tu to tangmekaaluk.

19 Iatu to Israel sola nasangi unggaragaanak sapi dio Horeb,

anna penombai tu rapang-rapangdipatiri’.

PA’PUDIAN 106.20–26 30320 Indemoto nanii tau iato mai ussondai

rupa tedong sapi ungkande riu,tu To napomala’bi’.

21Sia nakalupaimo tu Puang Matua, Toullendokanni,

tu mangka umpogau’ apa kapua diotana Mesir.

22 Iamotu penggauran kalle-kallean diotana Ham,

sia ba’tu pira-pira apa metakurannapogau’ dio randan tasik Teberau.

23 Iamoto anNa ma’kada kumua laNasabu’i nasang-

kenna tang Musa to Napilei langsa’bendanmo manglapa’ dio oloNaPuang,

la untampang sengkeNa Puang,da anNa mangsanni tu tau iato mai.

24Tang naangga’ tau iato mai tu padangballo,

sia tae’ anna katappa’i tu kadanNa.25Sangadinna ma’nuku-nuku sola

nasangi lan lu tendana,sia noka umperangii gamaranNaPUANG.

26Naaakki lima Puang, anna umpalaosumpa, kumua

PA’PUDIAN 106.27–33 304

la Napasiapanan tu tau iato mai diolu padang pangallaran.

27Sia Napasiapanan tu mai bati’na diolu to’ bangsa,

sia la Napatisambo’-sambo’ lakomintu’ tondok.

28Mintu’i massola nasang sikadamakmoBaal-Peor,

anna kande apa dipemalaran lakoapa tang kepenaa.

29 Iamoto nanii umpatiludakkasengkeanNa Puang napobua’penggauranna,

naurunganni ma’kasolang-solang tuparri’ dio lu tau iato mai.

30Bendanmi tu Pinehas attu iatoumbussui kakadakean.

Namane radan tu parri’ iato.31 Iamoto tu dibilang napomalolo landa’

lako disituran-turananni tontongsae lakona.

32Sia napatiludak tu kasengkeanNaPuang dio to’ uai Meriba,

naurunganni urrampoi sussa tu Musanatumang tau iato mai.

33Belanna pabali-bali sola nasangi lakoPenaanna Puang, Napourungannilendu’ tu kadanna Musa.

PA’PUDIAN 106.34–40 30534Tae’ra anna sabu’i tau iato mai

tu bangsa iato, susitu mangkaNapokadanni PUANG.

35Sangadinna umpasirau ta’nak tokapere’ kalena,

anna peolai tu mintu’ penggauranna.36Sia napenombai dukapa tu rapang-

rapang dipodeatanna tau iatomai,

tu butung poya lako kalena.37Ondongpi Napemalaran duka tu maianakna muane sia baine lako mintu’deata masussuk.

38Sia umpatibollo rarana to tang sala,iamotu rarana anakna muane siaanakna baine,

tu napemalaran lako mintu’ rapang-rapang dipodeata dio lu tanaKanaan,

naurunganni narutai rarana tu tanaiato.

39Susimoto nanii urruttakki tu kalenatete dio gau’na,

sia ma’gau’ sala bannang diopenggauranna.

40 Iamo bannangna to anna ma’lulu-lulutu kasengkeanNa PUANG lakotaunNa,

PA’PUDIAN 106.41–47 306

sia Nasayu pallan tu to Napomana’;41Nasorongmi tu tau iato mai tama lisu

pala’na ba’tu pira-pira bangsa,napourungi naparenta to ungkabiri’i.

42 Iatu tau iato mai napakario-riomomintu’ ualinna,

naurungan umpopengkanorongi tamalisu pala’na.

43Pembuda Narampanan Puang tu tauiato mai,

apa pabali-bali unturu’ tananpenaanna,

anna urunganni malabu tu tau iatomai nakabu’ kakadakeanna.

44Moi anna susito, ke Natiroomi tukamandasanna tau iato mai,

sia ke Narangioi tu maipengkamala’na.

45Sia belanna diona la napomelonatau iato mai, Nakilalaimi Puang tubasseNa,

anNa maturu-turu sitinayakamasokanan budanNa.

46Sia Napabu’tu tu kamamasean lakotau iato mai,

lan ba’tengna mintu’ to urrampai.47O PUANG, Kapenombangki,

lendokangkan,

PA’PUDIAN 106.48–107.2 307

sia pasidurukkanni sule lan mai to’ba’tu pira bangsa,

angki pudi sanga maseroMi,sia massattuan lan kadipudiamMi.

48Mintu’na kadipangkeran lu lakonasang PUANG, Kapenombanna toIsrael,

tempon dio mai landa’ lako attusituran,

sia sipatu mintu’ bangsa iato, lama’kada kumua: Amin! Haleluya!

SURA’ MA’PELLIMANNA:PA’PUDIAN 107–150

Pa’pudi-pudian lako PuangMatua tu merampanan diomai mintu’ kamaparrisan

107:1-43

1071Pudimi tu PUANG, belannamasokan Ia,


2Sipatu tu kada iato nasa’bu’ mintu’ toNalendokan PUANG,

PA’PUDIAN 107.3–9 308

tu Nalendokan dio mai lisu pala’nauali.

3Sia iatu to Napasikorok londong diomai mintu’ tondok,

dio mai matallo matampu’,daa mai ulunna salu lo’ mai pollo’nauai.

4Mintu’i massola nasang salambasalaomo dio lu padang aak dio to’lalan makarorrong.

Sia tae’ kota naappa’ la nanii torro.5Topomi tu tau iato mai sia ma’rang,naurungan tang ussau’mi.

6 Iatonna iato meongli’mi langnganPUANG tu tau iato mai lankamandasanna,

anNa rampananni dio maikamaparrisanna.

7Narenden mana’pamo tu tau iato mailako lalan marante,

kumua anna rampo lako kota tu lananii torro.

8Sangapaoi anna pudii tau iato mai tuPUANG belanna kamasokananNa,

sia iatu belanna mintu’ penggaurankalle-kalleanNa lako ma’rupa tau!

9Belanna Napapayamo tu penaama’rangna,

PA’PUDIAN 107.10–16 309

sia iatu penaa topona Napedia’imokameloan.

10 Iatu mintu’ to torro lan kamalillinansia kapi’tukan,

manda’ napori kamandasan sia rantebassi.

11Belanna umbali-bali kadanNa PuangMatua

sia untapa’ pa’timbanganNaPatodoranna.

12 Iamo bannangna to anNa pabussuikamandasan tu penaanna tau iato mai;tisumbangmi tu tau iato mai natae’tu to patunduanna.

13 Iatonna iato meongli’mi langnganPUANG lan kamandasanna,

anNa lendokanni dio maikamaparrisanna.

14 Iamo ussolanni sun lan maikamalillinan tu tau iato mai siakapi’tukan,

sia urra’ta’i tu mai pungona.15Sangapaoi anna pudii tau iato mai tu

PUANG belanna kamasokananNa,sia tu belanna mintu’ penggaurankalle-kalleanNa lako ma’rupa tau.

16Belanna mangkamo umpatipa’rama-rama ba’ba tambaga,

PA’PUDIAN 107.17–23 310

sia urrebong pesalli’ bassi.17 Iatu to baga narua parri’,natumang gau’ tang malolona siamintu’ kakadakeanna.

18 Iatu penaanna nakoda’ ma’rupa-rupakande,

naurunganni sidi’mora natileak tamabambana mukkun.

19 Iatonna iato meongli’mi langnganPUANG lan kamandasanna,

anna lendokanni dio maikamaparrisanna.

20Umpasaemi kadanNa, sia Napamondotu tau iato mai,

anNa lendokanni tu tau iato mai diomai tang merambu.


sia tu belanna mintu’ penggaurankalle-kalleanNa lako ma’rupa tau.

22Sangapaoi anna penombanni tau iatomai tu pemala’ pa’pudian,

sia mela’tek umpa’peissananpenggauranNa Puang.

23 Iatu mintu’ to umpalingka kappala’nalan tasik,

sia iatu to ma’balili lan tasik kalua’.

PA’PUDIAN 107.24–31 31124Tau iamoto mai tu untiro mintu’

penggauranNa PUANG,sia mintu’ tanda kalle-kalleanNa lanlu to’ uai mandalan.

25Ma’kadami umpasae angin bara’,tu umpakapua mintu’ bombangna.

26Tipembobong tu tau iato mai saelangngan langi’,

anna tipembassan sule rokko to’mandalanna,

sia bonnong tu penaanna napobua’kamaparrisanna.

27Titu’mu’ len sia tipa’re’ba len tu tauiato mai susito malango,

naurunganni tae’mo pangilalanna.28 Iatonna iato meongli’mi langngan

PUANG lan kamandasanna,anNa angkaranni lan maikamaparrisanna.

29Naparadanmi tu bara’ iato,anna rapa’ tu bombang.

30Sende paimanmi tu tau iato mai,belanna rapa’ nasangmo,

sia Nasolan mana’pa Puang tutau iato mai lako kakendenannakamali’.


PA’PUDIAN 107.32–38 312

sia iatu belanna mintu’ penggaurankalle-kalleanNa lako mintu’ ma’rupatau.

32Sangapaoi anna pakala’bi’I lankombongan pa’tobudan,

sia napudi-pudi lan kombonganada’na pekaamberan.

33Napopembali padang pangallaran tumai salu,

sia umpaba’ta’ kalimbuang.34Sia padang lompo Napopempadang

ma’sin,natumang kakadakeanna toumpa’tondokki.

35 Ia umpopembali polei limbong tupadang pangallaran

sia Napopembali kalimbuang tupadang ba’ta’.

36 Indemoto Napannianni tu mai totopo,

naurunganni ullepong misa’ kota lannanii ma’tondok.

37Anna tu’i tu mintu’ pa’lakna siaunggaraga pa’lak anggoro’,

anna pabu’tu burana.38Napamasakkei tu tau iato mai,naurunganni memba’ka’ kalle-kallean,

PA’PUDIAN 107.39–43 313

sia mintu’ patuoanna tae’ anNapakati’pekanni.

39Apa undinna diurakki tu tau iato maisia nabokkok kamaparrisan siasara’ inaa.

40Napamatuna duka tu mintu’ to la’bi’,sia Napapusa tu tau iato mai dio lupadang talo, tang dibatattana.

41Apa Narinding pala’ tu to mase-masedio mai kadipakario-rioan,

sia Napamakamban tu pa’rapuannaten to domba sia bembe’ma’baanan.

42 Iatu to ma’bulo lollong parannupaiman la untiroi tu iannato,

na iatu mintu’ kakadakean lama’loko-loko.

43Mindara tu kinaa? Iatu to kinaasipatu umparinaai tu iannate,

sia umpariba’tengi tu mintu’ tandamamaseNa PUANG.

PA’PUDIAN 108.1–5 314

Pa’kurre sumanga’sia passambayang

umpalaku kasalamaran

108:1-13 (108:1-14)

1081Misa’ nanian. Pa’pudiannaDaud.

(108-2) Rapa’mo tu penaangku, oPuang Matua,

la menanina’ sia umpakendekpa’pudian situang penaakalebungku.

2 (108-3) Millikkomi, e dandi sia katapi,la untundanna’ dannari lambe’.

3 (108-4) O PUANG, la kupudiKomi lanlu mintu’ bangsa,

sia la umpakendekna’ pa’pudian mati’lan lu mintu’ to sangpetayanan.

4 (108-5) Belanna iatu kamasokanamMiuntongloi langi’,

sia iatu kamarurusamMi tu’tun daomassaliu’na!

5 (108-6) Pamatandei tu Kalemi daonalu langi’, o Puang Matua,

sia sangapaoi anna ussamboi lino tukamala’biramMi.

PA’PUDIAN 108.6–12 3156 (108-7) Anna tilendok tu mintu’ to

Mipakaboro’,rinding pala’kan lima kananMi siatanding talingakan.

7 (108-8) Mangkamo ma’kada tu PuangMatua lan inan maindanNa.

La mela’tekna’, sia la kutaa-taa tuSikhem,

sia la kusuka’ tu rantena Sukot.8 (108-9) Iatu Gilead taaku, sia iatu

Manasye taaku duka,na iatu Efraim iamo sarong batungku,sia iatu Yehuda iamo tekkenkapayungangku.

9 (108-10) Na iatu Moab pembaseanlentekku;

anna iatu Edom la kunii umpellebaransepatungku,

la unnarrakna’, belanna kutalo tutondok Filistea.

10 (108-11) Mindara tu la umbaana’tama tondok ditambakuku?

Mindara tu la ussolanna’ lako Edom?11 (108-12) Tang Kamuraka, o Puang

Matua, tu mangka ussualekan?Tae’moraka Mila sun ussolan mintu’to pararingki, o Puang Matua?

12 (108-13) Tunduikan unnea ualingki,

PA’PUDIAN 108.13–109.5 316

belanna tae’ gai’na tu pa’tunduantolino.

13 (108-14) Tete dio pa’tunduanNaPuang Matua angki pogau’ma’lalong-lalong,

belanna Ia la ullullu’ ualingki.

Passambayangna misa’ to dipandasa

109:1-31


O Puang Matua, tu kupobannangma’pudi-pudi, da Mibituk bang.

2Belanna iatu sadangna to tangmekaaluk sia lando pa’dunapengangaimo’;

sia nalangdona’ tongka’ lilamo’rangna.

3Nalimbuina’ napokadan kada mapalla,sia tae’ silalanna nanii urrariina’.

4Napapakkanni kasiualian tau iato maitu mamaseku,

apa tontong bangna’ massambayang.5Napapassannina’ kakadakean

napapakkanan, kameloangku,sia kamabirisan napapakkananmamaseku.

PA’PUDIAN 109.6–13 3176Patulangdanni tu misa’ to tang

mekaaluk la umbisarai,sia da’ito anna ke’de’ dio kananna tumisa’ to ma’parapa’.

7 Ianna dibisara, nake dipasalai,sia nake naposalai tupassambayangna.

8Nake madenge’i tu sunga’na,sia nake napasayu’i tau tu toena.

9Nake biungi tu mai bati’na,sia balui tu mai bainena.

10Nake salamba salaoi sia kapala’-pala’tu mai bati’na,

sia diula’i dio mai to’ banua daunlauan.

11Nake nasisikki to ma’peindan tumintu’ apanna,

sia da’ito narampai to salian lembangtu apa nakara’ta’i.

12Da naden misa’ tau nenne’ bangungkamasei,

sia da naden misa’ tau masseng lakopia biungna.

13Sangapaoi anna diroto’i tu tarukna;anna iatu sanganna dipa’dei dio papa’sidampi’na.

PA’PUDIAN 109.14–19 31814Sangapaoi anna bantang lan

karangan inaanNa PUANG tukakadakeanna to dolona,

sia da nadipai’pinni batu mapipang tukasalanna indo’na.

15Sangapaoi anna tontong diopentiroNa PUANG tu mintu’nato,

anna dipa’dei lan mai lino tukadikilalaianna tau iato mai.

16Tu belanna tae’ anna kilalai laumpa’pekitanan kamamasean,

sangadinna unnula’ sumpu tomandasa

sia to mase-mase sia to bonnongpenaanna, samatena.

17Nakabarii tu tampak ropu– da’ito narua pissanni;sia tae’ anna kabarii karongkosan– da’ito nasitoyangan pissan.

18Napotamangkalemo tu tampak ropubutung bayu sielle’na-

da’ito natama batang kalena tu tampakropu susito uai,

sia tama mintu’ buku lampana ten tominna’!

19Dai’to tu tampak ropu anna butungtamangkale napengkalemu’,

PA’PUDIAN 109.20–26 319

sia butung tambeke’ tu tontong bangnapotambeke’.

20Sangapaoi anna mintu’na teNapa’papakkanan PUANG lakomintu’na balingku,

sia lako mintu’ to ullangdona’.21Apa iatu Kamu, o PUANG Puangku,alanna’ sara’ tete dio sangamMi siarampananna’

belanna tang tore tukamasokanamMi.

22Belanna iatu aku te mandasa siamase-mase,

sia bangke tu penaangku lanba’tengku.

23Potonna’ butung bayo-bayo ma’erru’ke la botoi tu allo,

sia tipentia’ lenna’ butung batik.24Paruninin tu guntu’ku, belanna tang

umpoinaana’ kandesia iatu batang kaleku madokopa siamarangke.

25Sia nabe’semo’ tau iato mai,iake natirona’ unniling-ilingmi.

26Tunduina’, o PUANG,Kapenombangku,

sia lendokanna’ sitinayakamasokanamMi.

PA’PUDIAN 109.27–31 32027Anna issanni tau iato mai kumua

lalan limamMi te,sia Kamumo, o PUANG, tu mangkaumpogau’i.

28Moi anna ma’tampakki ropu tu tauiato mai,

apa iatu Kamu ma’passakke,moi anna untendeng kalena-inang lakasirisan,

apa melo ke sende paimanni te akutaumMi.

29Sangapaoi anna umpotamangkalekamatunan tu mai balingku,

sia sangapaoi anna pengkalemu’siri’na butung parramba’.

30La umpekapuaina’ gamarangkuumpudi PUANG,

sia la kupudi nanian lan to’ to buda.31Belanna la bendan dio to’ kananna to

mase-mase,la ullendokanni dio mai tu toumpasalai.

PA’PUDIAN 110.1–4 321

Diona datu urrapi’ lampa kaminaan

110:1-7

1101Pa’pudianna Daud.Susite tu kadanNa PUANG lako

Puangku Nakua:Nno’ko’Ko dio kananKu,sae lako Kupopengkanorongnanasang tu mai ualimMu

Mupolilli’ lentek.2PUANG la umpopangayo tekken

kapayungan lan mai Sion tandakuasammu:

La sikambi’Ko parenta dio lu to’ualimMu.

3 Iatu taumMu masorok penaannaussorong kalena,

ke Muarakki lao parari.Anna situang kassa’ diangkaranlako malolona tu to manguramMusiduruk lako Kalemu,

butungi to to’do ambun natambukdannari lambe’.

4Umpalaomo sumpa tu PUANG sia tangla menassan:

Ikomo Tominaa tontong sae lakonaunturu’ lalanna Melkisedek;

PA’PUDIAN 110.5–111.3 3225 Iatu Puang dio kananMu.Ia ussolangi ba’tu pira-pira datu-datuke allo kasengkeanNai.

6 Ia duka la ullampak ukungan dio lu tokapere’,

anNa pasitutu’i batang rabuk tumintu’ inan,

sia la Napatombonan ulu tu rantekalua’.

7La unniru’ uai salossok dio lu lalan;iamoto anna umbangunan ulunnasule.

Pa’kurre sumanga’ belanna mintu’pa’kamaseNa Puang Matua

111:1-10

1111Haleluya! La umpudina’PUANG situang penaa

kalebungku,lan kombonganna sia tinimbunna tobulo lollong.

2Mala’bi’ tongan tu mintu’penggauranNa PUANG,

tu sipatu nanannung mintu’ toumposendei.

3Mala’bi’ sia tarompo’ penggauranNaPuang,

PA’PUDIAN 111.4–10 323

sia iatu kamaloloanNa tontong saelakona.

4Mangkamo unggaraga tanda diannabatu silambi’ diona mintu’pengauran kalle-kalleanNa;

Iatu PUANG maturu-turu sia mamase.5Naben kande lako tu to ungkataku’I;sia Nakilalai tu basseNa tontong saelakona.

6Umpapayanmo kuasa penggauranNalako taunNa,

diona kaumpa’benganNa mana’namintu’ to kapere’.

7 Iatu lalan limanNa iamokamanapparan sia katonganan,

sia tappa’ mintu’ parentaNa.8Mintu’na to dipantokmo tontong sae

lakona,sia dipogau’mo situangkamanapparan sia kabulo-lollongan.

9Napadenan kadilendokan tu taunNa,sia Naarra’i tu basseNa tontong saelakona;

iatu sanganNa masero sia metakuran.10 Iatu ungkataku’ PUANG oto’na mintu’

kakinaan;

PA’PUDIAN 112.1–5 324

minda-minda umpogau’i susito,iamoto kinaa.

Sia iatu kadipudianNa tontong saelakona.

Diona karongkosanna tomalambu’ penaanna

112:1-10

1121Haleluya! Maupa’ tu toungkataku’ PUANG,

sia to ungkamali’ tonganni tupepasanNa.

2 Iatu bati’na la paa lan lino,sia mintu’ taruk bulaanna to ma’bulolollong la diparongko’.

3Lan banuanna ponno ianan sandamakamban sia kasugiran,

sia iatu kamaloloanna tang tileluk saelakona.

4 Iatu lu lakona to ma’bulo lollong bu’tuia tu Masiang lan malillinna,

Iamo Ia tu maturu-turu sia mamasena malambu’.

5Maupa’ tu to mamase sia masorokma’pasuka’,

sia to ungkareai melo tiku rindingna.

PA’PUDIAN 112.6–10 3256Belanna tae’ anna la tilende’ tontong

sae lakona,sia iatu kadikilalaianna to malambu’matontongan sae lako.

7Tae’ anna kataku’ kareba kadake,belanna batta’ tu penaanna, tuussande’i lako PUANG.

8Batta’ tu penaanna sia tae’ annamataku’ len,

sae lako natirona situangkaparannuan tu kamandasannamintu’ ualinna.

9Tibungka’mo pala’ mamasena siamamengan lako to mase-mase,

iatu kamaloloanna tontong saelakona,

sia salobo’-lobo’na tu tanduknamala’bi’.

10 Iatu to tang mekaaluk rosso la untiroitu iannato

umpasisange’ isinna, anna poton;sia iatu kamaduanganna to tangmekaaluk tang lolo’.

PA’PUDIAN 113.1–8 326

Puang Matuaumpamala’bi’ to bongko

113:1-9

1131Haleluya! Pudimi, e kamutaunNa PUANG,

pudimi tu sanganNa PUANG!2Mintu’na kadipudian lu lako nasang

sanganNa PUANG, randuk totemolanda’ sae lakona.

3 Iatu sanganNa PUANG sipatu dipudiranduk dio mai kadellekan allo landa’lako kabotoan kulla’.

4 Iatu PUANG undoanni mintu’ bangsa,sia iatu kamala’biranNa untongloilangi’.

5Mindara la sitinti batunna tu PUANG,Kapenombanta,

tu unnisung dao masuanggana.6Sia kumorong rokkoanNa linde-lindei tu mintu’ lannalangi’ sia lanna lino?

7 Ia unnendekan to bongko diong maito’ barra’-barra’,

sia umbangunan to mase-mase diongmai to’ so’mak.

8La Napasango’koran to mala’bi’,

PA’PUDIAN 113.9–114.5 327

iamotu mintu’ to mala’bi’na tau iatomai.

9 Iatu to tamanang lan tananan dapo’naNapatulangdan Napoindo’ ba’tupira-pira pia anna parannu paiman.

Haleluya!

Penggauran kalle-kalleanNaPuang Matua tonna tassu’tu to Israel lan mai Mesir

114:1-8

1141 Iatonna tassu’ tu to Israel lanmai Mesir.

Sia tonna tipoli’ tu bati’na Yakub lanmai bangsa ma’laen basa,

2Yehuda tu Napoinan maindan,sia Israel tu Napopanglisuan parenta.

3Mallaimi tu tasik tonna tiroi tu iannato,sia lolong sule tu Yordan;

4 Iatu mintu’ buntu tibuang len susidomba laki,

sia iatu mintu’ tanete ten to anakdomba.

5E tasik, ma’aparoko ammu mallairasusito?

Sia iko, e Yordan, ammu lolongsulera?

PA’PUDIAN 114.6–115.3 3286E kamu buntu, ma’aparokomi ammi

tibuang-buang len susi domba laki?Sia e kamu tanete ammi tenra anakdomba?

7Rumontingko dio olona Puang, e lino.Dio olona Kapenombanna Yakub,

8 tu mangka umpopembali likui tubuntu,

sia batu laiya Napopembalikalimbuang.

Mintu’ kadipangkeran lulako nasang Puang Matua

115:1-18

1151O PUANG, tae’ anna kami,tae’ anna kami,

sangadinna sangamMiri tu sipatudipakala’bi’,

tu belanna kamasokanamMi sia dionakamarurusamMi.

2Ma’apari anna la sumura tu mintu’ tokapere’ kumua:

Umbamira tu Kapenombanna?3 Iatu Kapenombangki dao mai suruga,mintu’ pa’poraianNa Napogau’ Ia.

PA’PUDIAN 115.4–11 3294 Iatu mintu’ rapang-rapang napodeata

tau iato mai salaka sia bulaandigaraga,

panggaraga lima tolino.5Den tu pudukna, apa tae’ anna

ma’kada,den tu matanna, apa tae’ annapakita,

6den talinganna, apa tae’ anna parangi,sia den duka tu illongna, apa tae’anna manguduk.

7Den tu limanna, apa tang panggega’,sia den duka tu lentekna, apa tae’anna titengka,

sia den deko-dekona, apa tae’ annasumu.

8 Iatu to unggaragai to, la ten to apaiato,

susi dukato tu to umposande’i.9E Israel, la sande’ko lako PUANG,Iamo patunduanna sia balulangna.

10E mintu’ bati’na Harun, sande’komilako PUANG,

Iamo patunduanna sia balulangna.11E kamu mintu’ to ungkataku’ PUANG,

sande’komi lako PUANG!Iamo patunduanna sia balulangna.

PA’PUDIAN 115.12–18 33012Nakilalaimiki’ PUANG sia la

Napamasakkeki’,la Napamasakke tu bati’na Israel,

13 sia la Napamasakke tu mintu’ toungkataku’ PUANG,

la bitti’ la kapua.14Sangapaoi anNa popemba’ka’komi

PUANG,la kamu la bati’mi.

15Kamumo tu to Napamasakke PUANG,tu Puang mangka ungkombong langi’na lino.

16 Iatu langi’ langi’na PUANG,apa iate lino Naba’giammo ma’rupatau.

17Tae’ anna ia tu to mate la umpudiPUANG,

ba’tu to lendu’mo rokko ma’allun-allunna.

18Apa kitari te, tu la umpudi PUANG,randuk totemo landa’ sae lakona.Haleluya!

PA’PUDIAN 116.1–7 331

Pa’kurre sumanga’, belannatilendok dio mai kamatean

116:1-19

1161Kukamali’ tu PUANG,belanna Natanannimo talinga

tu kadangku sia pengkamoyaku.2Belanna Napalidannimo’ talinga,iamoto angku la meongli’ (lakoKalena) angge tuoku.

3Naluang sambanna’ ulangnakamatean,

sia Narampoimo’ parri’ lino to mate,kuperasaimo tu kamaparrisan siakarossoan.

4Apa meongli’na ussa’bu sanganNaPUANG:

o PUANG, karimmanni tu deatangku.5 Iatu Puang maturu-turu sia malambu’,sia iatu Kapenombanta sa’pala buda.

6 Iatu PUANG ungkaduttu’ to tangmasuangga,

makuyu langkanmo’, apa Ia mangkaungkarimmannina’.

7E deatangku, sulemoko lakokasode-sodeammu,

PA’PUDIAN 116.8–15 332

belanna Napogau’mo Puang tukameloan mati’.

8Belanna Mirampanammo tu deatangkudio mai kamatean,

sia tae’ Miparandannina’katumangiran,

sia tang Mieloranna’ tilende’.9La lolangna’ dio oloNa PUANG,lan lu tondok to tuo.

10Tontongna’ ma’patongan, moi angkumangka ma’kada kumua:

Pussak tonganna’;11Tongku mataku’ angku ma’kada,

kukua:Tang mana’pa’ tu mintu’ tolino.

12Apamo la kupenomban lako PUANG,la sipakkanna mintu’ kameloanNalako kaleku?

13La untadedanganna’ irusan tandakadilendokan,

angku meongli’ ussa’bu’ sanganNaPUANG.

14La umpalesso’na’ mintu’pangallonangku lako PUANG,

dio olona mintu’ taunNa.15Keangga’ kapua dio oloNa PUANGtu kamateanna tu mai tomengkaolaNa.

PA’PUDIAN 116.16–117.2 33316O PUANG, tonganna aku te taumMi,ondongpi inang taumMina’, siaanakna kaunanMi baine,

Kamumo tu mangka ungko’ka’i tumai pungoku.

17La kupenomban tu pemala’ pa’pudianMati’,

angku meongli’ ussa’bu’ sanganNaPUANG.

18La umpalesso’na’ mintu’pangallonangku lako PUANG,

dio olona mintu’ taunNa.19Lan tarampak banuanNa PUANG,illan tangnga pangrante manikmu, eYerusalem. Haleluya!

Pa’pakilala lako mintu’ bangsaanna pudii tu Puang Matua

117:1-2

1171Pudimi tu PUANG, e kamumintu’ bangsa,

sia pakala’bi’I, e mintu’ tosangpetayanan!

2Belanna lendu’ kapuana tukamasokananNa lako kaleta,

sia iatu kamarurusanNa PUANG tangtileluk sae lakona. Haleluya.

PA’PUDIAN 118.1–6 334

Pa’kurre sumanga’lako Puang Matua, belannaNalendokammo tu taunNa

118:1-29

1181Pudimi tu PUANG, belannamasokan Ia.

Sia iatu kamasokananNa tang tileluksae lakona.

2Melo ke nasa’bu’i to Israel kumua:Iatu kamasokananNa tang tileluk saelakona.

3Melo ke nasa’bu’i bati’na Harunkumua:

Iatu kamasokananNa tang tileluk saelakona.

4Melo ke nasa’bu’i mintu’ to ungkataku’PUANG kumua:

Iatu kamasokananNa tang tileluk saelakona.

5 Iatongku illan kamaparrisan,meongli’mo’ langngan PUANG,

anNa tanannina’ talinga siaNapamalosangmo’.

6PUANG urrondongna’, anna tae’ kulamataku’,

la napatumbara’ tolino?

PA’PUDIAN 118.7–13 3357Mintu’i tu to patunduangku,PUANGmo tu urrondongna’.Iamoto angku parannu untiroi tukamandasanna mintu’ ualingku.

8Mandu maelo ia, ke PUANGdipentionganNi,

na iatu umposande’ tolino.9Mandu maelo ia, ke PUANG

dipentionganNi,na iatu umposande’ to la’bi’.

10Moi anna patama limbumo’ mintu’bangsa,

apa tete dio sanganNa PUANG angkupisanni nasangi.

11Moi anna patama limbumo’ tau iatomai sia sae ussikapu’ina’,

apa tete dio sanganNa PUANG angkupisanni.

12Nasikarupuimo’ tau iato mai, susitoenoan,

apa pa’de poton susi api dioranga’-ranga’;

tete dio sanganNa PUANG angkupisanni.

13Musumbanammo’ kumua angkutobang,

apa Natunduimo’ PUANG.

PA’PUDIAN 118.14–21 33614PUANGmo tu oto’na kamatotorangku

sia pa’pudiangku,sia Iamo Nanii bu’tukamakarimmanangku.

15 Iatu arrak sia la’tek belannakamakarimmanan

marua’ lan tendana to malambu’nakua:

Iatu lima kananNa PUANG ungkaranggau’ masang,

16ondongpi iatu lima kananNa PUANGmepamatande,

sia ungkarang gau’ masang.17Tae’ angku la mate, sangadinna la

tuona’,sia la umpa’peissananna’penggauranNa PUANG.

18Napa’dikki tonganna’ PUANG,apa tae’ anNa eloranna’ lakokamatean.

19Bungkaranna’ tu mai ba’bakamaloloan,

la kuolai tama, la umpudi PUANG.20 Iamote tu ba’baNa PUANG,mintu’ to malambu’ la unnolai tama.

21KupudiKomi belanna Mitanannimo’talinga,

PA’PUDIAN 118.22–29 337

sia Kamumo oto’nakamakarimmanangku.

22 Iatu batu natibemo pande,Iamo mendadi batu petau.

23 Iatu iannato, PUANG umpogau’i,sia memangngan untiroi.

24 Indemo tu allo Napaden PUANG:Melo ke sila’tekangki’ siatapoparannui!

25O PUANG, benkan dikka’kasalamaran,

o PUANG, benkan dikka’ karongkosan.26Maupa’ tu to sae umpotete sanganNa

PUANG!La kipassakkekomi lan mai banuanNaPUANG.

27 Iatu PUANG Iamo Puang Matua,sia Iamo umpatiroiki’ masiang.Ulangi tu pemala’ tu la ditunu lanpa’gauran sae lako to’ tanduk inanpemalaran.

28Kamumo tu Kapenombangku, lakupudiKomi,

o Kapenombangku, lakupakasalleKomi.

29Pudimi tu PUANG, belanna masokanIa,

PA’PUDIAN 119.1–8 338


Kamala’biranna SukaranalukNa Puang Matua

119:1-176

1191Maupa’ tu mintu’ to malololalanna,

sia to unturu’ mana’pa SukaranalukNa PUANG.

2Maupa’ mintu’ to unnanna rara’i tukasa’bianNa,

sia to kalebu tallang penaannaundaka’ Puang.

3Tu to tang umpogau’ duka kelok,sangadinna unturu’ mana’pa lalanNaPuang.

4Mintu’ parentaMi Mipa’parentammo,kumua anna karitutui meloi tau.

5Sangapaoi anna matontongan tumintu’ tengkaku,

unturu’ aluk mangka Mipondok.6Tae’ angku la kasirisan,ke kupalan ara’i tu mintu’ pepasanMi.

7Ma’bulo lollongna’ la umpudiKomi,ke kupelada’i tu atoran maloloMi.

8La kukaritutui tu apa Mipondok,

PA’PUDIAN 119.9–18 339

da Mitampe tarru’na’.9Umba la nakua ungkaritutui gau’na tu

to mangura anna masero?Iapi ke nakaritutui susitu kadamMi.

10Kalebu tongan penaangkuundaka’Komi,

da Mieloranna’ pusa dio mai mintu’pepasanMi.

11 Iatu kadamMi kuanna rara’ lan batuba’tengku,

dikua da angku kasalan mati’ Kalemi.12Kamumo sipatu dipudi, o PUANG;patuduna’ tu mai apa Mipondok.

13Napa’peissanammo tongka’ dililakutu mintu’ atoran ombo’ dio randanpudukMi.

14Kuposende tu lalan kasa’biamMi,susina’ to umposende kasugiran.

15La kutangnga’-tangnga’ tu maiparentaMi

sia la Kupalan ara’ tu mintu’ lalanMi.16Kupoparannu tu apa Mipondok,sia tae’ angku la ungkalupai lenni tukadamMi.

17Pogau’i tu kameloan lako taumMi,angku tuo;

kukaritutui mana’pai tu kadamMi.18Bungka’i tu matangku angku tiroi

PA’PUDIAN 119.19–27 340

tu apa kalle-kalleanna lan sukaranalukMi.

19Aku te to saena’ lan lino,da Mibunianna’ tu mintu’ pepasanMi.

20Bonnong tu penaangku, belannatontong bang mamali’

lako atoramMi.21Miada’mo tu to matampo ditampakki

ropu,tu pusa dio mai mintu’ pepasanMi.

22Pa’dei tu attangan sia kamatunan diomai kaleku,

belanna kukaritutui tu mintu’kasa’biamMi.

23Moi namarassan tu mai mintu’ tedongpariu’na tondok ma’kombongan launneana’,

apa iate taumMi mukkun untangnga’-tangnga’ aluk Mipondok.

24Mintu’ tu kasa’biamMi kuposende,sia iamoto ma’pakilalaku.

25Merrandanmo’ lako litak,patuona’ susitu kadamMi.

26Kuparampo nasangmo Mati’ tu dionatorro ke’de’ku, amMi perangiimo’,patudumo’ tu mai apa Mipondok.

27Paissannina’ lalanna tu mai mintu’parentaMi,

PA’PUDIAN 119.28–36 341

angku tangnga’-tangnga’i tu mintu’penggauran kalle-kalleamMi.

28Bonnong tu penaangku napobua’rosso inaa,

pabantangna’ susitu kadamMi.29Patoyangi dio mai kaleku tu lalan

kamo’rangan,sia kamaseina’ kapaissanan dionasukaran alukMi.

30 Iamo kupilei tu lalan kamanapparan,sia mintu’ atoranMi kuallonni bang,

31 la’ka’ lakona’ kasa’biamMi, o PUANG,da Mieloranna’ kasirisan.

32La kuturu’ tu lalan pepasanMi,belanna Mipamalosangmo tupenaangku.

33O, PUANG ada’ina’ tu lalan alukMipondok,

angku karitutui landa’ lakoma’katampakanna.

34Benna’ tangnga’ kinaa, angkukaritutui tu sukaran alukMi,

sia angku kanannangi situang penaakalebungku.

35Pate’tena’ unnola lalan pepasanMi,belanna iamo pa’poraiangku.

36Pamalang lakoi kasa’biamMi tupenaangku,

PA’PUDIAN 119.37–45 342

sia da Mipalulakoi ianan bu’tu kadake.37Patipero’i tu matangku, da anna

ta’pai tu mai apa tang kebattuan.Sia patuona’ diona lalanMi.

38Pamanda’i tu pangallu’Mi lakotaumMi,

tu to matinuru’ ungkataku’Komi.39Patoyangi dio mai kaleku tu

kadilangdoan kukataku’,belanna maelo tu mintu’ atoramMi.

40 Iatu penaangku ungkamali’ mintu’parentaMi,

patuona’ tete dio kamaloloamMi.41Sangapaoi anna rampoina’

kamasokanamMi, o PUANG,iamotu kasalamaran lu dio maiKalemi, susitu Miallu’na.

42Angku belai umpebalii tu toullangdona’,

belanna umposande’na’ kadamMi.43Da Mipasisayuran tarru’i pudukku tu

kada situru’ tonganna,belanna umposande’na’ mintu’atoramMi,

44angku tontong untoe manda’ sukaranalukMi,

landa’ sae lakona.45Angku la lolang malona’,

PA’PUDIAN 119.46–55 343

belanna undaka’na’ parentaMi.46Sia tang masiri’na’ umpokada mintu’

kasa’biamMidio olona mintu’ datu.

47Sia kuposande’ tu mintu’ pepasanMi,tu kupa’buda-budai.

48 Iamoto angku mempala’ lako mintu’pepasanMi tu kupa’buda-budai;

sia kutangnga’-tangnga’ tu mintu apaMipondok.

49Kilalai tu kadamMi lako te taumMi.Belanna Mibenmo’ kapa’rannuanan;

50 iamote tu pa’pakatana lako kalekulan kamandasangku,

kumua napatuomo’ pangallu’Mi.51Lendu’ natelle-telleku to matampo,apa tae’ angku sepang dio maisukaran alukMi.

52 Iake kukilalai tu atoramMi sangbara’padang,

matanami tu ba’tengku.53Nakendekkina’ pallanapobua’ tu mai to tang mekaaluk tuumboko’imo sukaran alukMi.

54Mintu’ tu apa Mipondok kuposengo,lan inan pempueangku.

55 Iake bongi kukilalai bang tusangamMi, o PUANG,

PA’PUDIAN 119.56–65 344

sia kuallonni tu sukaran alukMi,56 Iamo kataanangku to,belanna kukaritutui tu parentaMi.

57 Iatu PUANG iamo kataanangku,kuallu’mo la ungkaritutui kadamMi.

58Lantuk penaangku umpalakupa’kamaseamMi,

katuru-turuina’ susitu pangallu’Mi.59Kutimbang-timbang tu diona lalanku,angku palulakoi mintu’ kasa’biamMitu tengkaku.

60Madomi’na’ sia tang panandakanna’unturu’i tu mintu’ pepasanMi.

61Natekkemo’ poyana mintu’ to tangmekaaluk,

apa tae’ angku kalupai tu sukaranalukMi.

62 Iake ma’tangngai bongi millikna’umpudiKomi,

belanna mintu’ atoran malambu’Mi.63Akumo tu solana mintu’ to

ungkataku’Komi,sia mintu’ to ungkaritutui parentaMi.

64O PUANG, iate lino naponnoikamasokanamMi,

ada’ina’ tu mai apa Mipondok.65MangkamoKomi umpogau’ melo lako

taumMi, o PUANG,

PA’PUDIAN 119.66–72 345

sitinaya tu pangallu’Mi.66Ada’ina’ kamatarrusan sia

kapaissanan,belanna kukatappa’i tu mintu’pepasanMi.

67 Iatonna tang urrampoipa’ parri’,pusana’,

apa totemo umpengkaolaimo’kadamMi.

68Masokan tonganKomi, siaumpogau’Komi melo;

ada’ina’ tu mai apa Mipondok.69Napasussuimo’ kadake to matampoapa kukaritutui tu mintu’ parentaMisituang penaa lantukku.

70Babun tu tau iato mai butung tonakapu’ lompo tu penaanna,

apa iatu aku te umposendena’sukaran alukMi.

71Melo duka sia angku mangkamonarua parri’,

kumua angku ma’din umpelada’i tumintu’ apa Mipondok.

72 Iatu atoran Sukaran aluk ombo’ diorandan pudukMi mandu maelo lakokaleku,

anna iatu bulaan sia salakamassa’bu-sa’bu.

PA’PUDIAN 119.73–79 34673LimamMimo tu ungkombongna’ sia

umpatepuna’,benna’ kapaissanan angku issanniumpelada’i tu mai pepasanMi.

74 Iatu mintu’ to ungkataku’Komi lasende untirona’,

belanna kurannuan tu kadamMi.75Kuissan, o PUANG, kumua mintu’

pangra’ta’Mi malolo nasang.Sia tete dio kamarurusamMi ammipa’dikkimo’.

76Sangapaoi anna iatu kamasokanamMikupomatana,

susitu pangallu’Mi lako taumMi.77Sangapaoi anna rampoina’ tu mintu’

mamaseMi angku tuo,belanna iatu sukaran alukMi iamokuposendena.

78Da’ito anna kasirisan tu mintu’ tomatampo,

belanna tae’ bannangna naniiumpakario-riona’;

apa iatu aku la untangnga’-tangnga’na’ mintu’ parentaMi.

79Sangapaoi anna lu lako kaleku tumintu’ to ungkataku’Komi,

iamotu to unnissan mintu’kasa’biamMi.

PA’PUDIAN 119.80–87 34780Sangapaoi anna kalebu tallang tu

penaangku umpengkaolai mintu’apa Mipondok,

da angku kasirisan.81Mamali’ tungka tu penaangku lako

kasalamaran dio mai Kalemi,sia urrannuanna’ kada pangallu’Mi.

82Mata’ka’ tu matangku umpemantapangallu’Mi,

angku ma’kada: Piranra amMi laumpakatanana’?

83Moi susimo’ to bila ditapai,apa tae’ duka sia angku kalupai tumintu’ apa Mipondok.

84La sangapapi lambe’na tu sunga’nate taumMi?

Sia piranra amMi paolai salunna tumintu’ to unnula’ sumpuna’?

85Nagaragammo’ patuang lambe’ tomatampo,

tu mai to tang unturu’ sukaranalukMi.

86Tang balle tu mintu’ pepasanMi;iatu tau iato mai tae’ bannangnananii unnula’ sumpuna’, tunduina’dikka’.

87Sidi’mora anna sabu’ina’ lan mai lino,

PA’PUDIAN 119.88–94 348

apa tae’ angku rampanan lenni tumintu’ parentaMi.

88Patuona’ sitinaya kamasokanamMi,angku toe manda’i tu kasa’bianombo’ dio pudukMi.

89O PUANG, tang tiberu susuk tukadamMi,

dao suruga tontong sae lakona.90Sia iatu kamarurusamMi landa’ lako

disituran-turananni,mangkamo Miparandanganni te linoanna bantang pole’.

91Tete dio atoranMi anna bantang tumintu’nato, sae lako totemo,

belanna mintu’nato mengkaola lakoKalemi.

92 Iakenna tang la ia kuposende tusukaran alukMi,

manassa sabu’na’ lankamaparrisangku.

93 Inang tae’ angku la ungkalupai lenparentaMi,

belanna tete diori amMi patuona’.94Akumo tu taumMi; lendokanna’

dikka’,belanna umpengkaolaimo’ mintu’parentaMi.

PA’PUDIAN 119.95–102 34995Naaungammo’ to tang mekaaluk la

nasanggangi,apa la kuparinaa tu mintu’kasa’biamMi.

96 Iatu mintu’na moi anna sundun,kutiromo tu anggenna,apa iatu pepasanMi tae’ randanna.

97Lendu’ kukamali’na tu sukaranalukMi!

Kiallo-kiallo kunannung bang.98PepasanMi mandu umpakinaana’

anna iatu mai ualingku,belanna tontong bang kuselle’.

99Sia mandu matarru’na’ aku annagurungku,

belanna mintu’ kasa’biamMi iamokutangnga’-tangnga’.

100Mandu paisanna’ anna to matua-tua,belanna umpengkaolaina’ mintu’parentaMi.

101Kupamari’pimo tu lentekkutang la unnola lalan kakadakean,kumua angku belai ungkaritutuikadamMi.

102Tae’ angku sepang len dio maimintu’ atoramMi,

belanna Kamu tu mangkaumpatuduna’.

PA’PUDIAN 119.103–110 350103Lendu’ ia marasanna kusa’ding tu

mintu’ kadamMi,mandu matappa’ lan sadangku annatani’ enoan.

104Dio mai parentaMi kunii unnappa’kapaissanan;

iamo bannangna to, angku kabiri’i tulalan kamo’rangan.

105 Iatu kadamMi sitinti palita diong to’lentekku,

sia butung bia’ unnarrang lalanku.106Mangkamo’ umpalao sumpa sia la

kupakatua te iannate:La kukaritutui tu mintu’ atoranmalambu’Mi.

107Lendu’ masangna tu parri’ urruana’,o PUANG, patuona’, susitupangallu’Mi.

108O PUANG, timangi tu mintu’ pemala’tanning inaa nasa’bu’ tongka’dililaku;

sia patuduna’ tu mai atoranMi.109Tontong bang narandanni

kasanggangan tu sunga’ku,apa tae’ angku kalupai len sukaranalukMi.

110Natanannimo’ poya to tangmekaaluk,

PA’PUDIAN 119.111–118 351

apa tae’ angku sepang dio maiparentaMi.

111Mintu’ kasa’biamMi kualamokupokataanan matontongan,

belanna naposende penaangku.112Kupamalang tu penaangku la

tontong umpogau’ apa Mipondok,landa’ sae lako ma’katampakanna.

113Kukabiri’ tu mai to ma’ranga’-ranga’penaanna,

apa kukamali’ tu sukaran alukMi.114Kamumo tu pentirerungangku sia

balulang toto’ku,kurannuan tu kadamMi.

115MallaiKomi dio mai kaleku, e kamuto umpogau’ kakadakean,

Angku kullei ungkaritutui pepasannaKapenombangku.

116Sande’na’ susitu pangallu’Mi, angkutuo,

sia da Mieloranna’ kasirisan diona tukapa’rannuangku.

117Tulakna’ angku makarimman,angku tontong umposendei tu apaMipondok.

118Mitibe tu mintu’ to sepang dio maiapa Mipondok,

PA’PUDIAN 119.119–125 352

belanna tang kebattuan tu mintu’pakira-kiranna.

119 Iatu mintu’ to tang mekaalukMiroto’i lan mai te lino butungbura-bura,

iamo bannangna to, angku kamali’itu mintu’ kasa’biamMi.

120Rumonting tu kaleku dionakametakuramMi,

sia mataku’na’ belanna mintu’pa’paolaimMi salu.

121Mangkamo’ umpogau’ katonganansia kamaloloan,

da Misorongna’ lako to umpakario-riona’.

122Payo-payoi tu taumMi anna pomeloi,da anna pakario-riona’ to matampo.

123Mata’ka’ tu matangku untayankasalamaran lu dio mai Kalemi,

sola tu kada kamaloloamMi.124Pogau’i lako taumMi sitinaya

kamasokanamMi,sia ada’ina’ tu mintu’ apa Mipondok.

125Akumo tu taumMi; benna’kapaissanan,

angku belai unnissanni tu mintu’kasa’biamMi.

PA’PUDIAN 119.126–133 353126Nalambi’mo tu tanda allu’na, sipatu

Nanii PUANG ma’pogau’,belanna nalendaimo tau iato mai tusukaran alukMi.

127 Iamoto angku pa’buda-budai tumintu’ pepasanMi,

ondong anna bulaan, bulaan tasak.128 Iamoto angku bilang maloloi lan

mintu’na tu mai parentaMi,angku kabiri’i tu mintu’ lalanna tomo’rang.

129Kalle-kallean tu mintu’ kasa’biamMi.Iamoto anna pengkaolai penaangku.

130Kadipapayananna kadamMiumpamasiang sambu’ penaannatau.

Sia umbenni tangnga’ kinaa tu totang unnampui tangnga’ kinaa.

131Mengangana’ sia mangussu’na’belanna ungkamali’na’ mintu’pepasanMi.

132Sailena’ sia katuru-turuina’,susitu inang pato’na lako mintu’ toungkamali’ sangamMi.

133Pabantangi tu mintu’ tengkakusituru’ pangallu’Mi,

sia da anna den kakadakeanumparentana’.

PA’PUDIAN 119.134–143 354134Lendokanna’ dio mai pa’pakario-

riona tolino,kuturu’ mana’pai tu mintu’ parentaMi.

135Paarrangi rupamMi te taumMi,sia ada’ina’ tu apa Mipondok.

136 Iatu uai matangku lolong susi uaisalossok,

belanna tae’ tau umpengkaolaisukaran alukMi.

137O PUANG, Kamumo tu tang pakayunbimbang,

sia iatu mintu’ atoramMi manappa’.138 Iatu kasa’biamMi Mipalao situang

kamaloloansia kamarurusan tongan.

139Nabonnongmo’ kamukkunangku,belanna naboko’imo mintu’ ualingkutu kadamMi.

140 Iatu kadamMi masallo’ tongan,iamoto anna kamali’i taumMi.

141Aku te to bitti’ sia to tang disaile,apa tae’ angku kalupai tu parentaMi.

142 Iatu kamaloloamMi iamo kamaloloantang tileluk sae lakona,

sia iatu sukaran alukMi sandatonganna.

143 Iake naruana’ kapussakan siakadipakario-rioan,

PA’PUDIAN 119.144–151 355

apa mintu’ pepasanMi kuposende.144 Iatu mintu’ kasa’biamMi malolo sae

lakona,benna’ dikka’ kapaissanan, angkutuo.

145Meongli’na’ situang penaa lantukku:Perangiina’ dikka’, o PUANG!Angku karitutui tu mintu’ apaMipondok.

146Meongli’na’ Mati’:Lendokanna’ dikka’!Angku pengkaolai tu mintu’ apaMipondok.

147Tae’pa anna tilalek masiang, angkuinang mangkamo mengkamoya,

sia urrannuanna’ kada pangallu’Mi.148Kutu’turan bongi tang mamma’kumua angku ma’din untangnga’-tangnga’i tu pangallu’Mi.

149Perangii tu peongli’ku sitinayakamasokanamMi;

o PUANG, patuona’ situru’ tu mintu’apa Mipantok.

150 Iatu to umparri-parri kakadakean,mengkareke’mo,

tau iato mai toyangmo dio maisukaran alukMi.

151O PUANG, mareke’ duka sia Komi,

PA’PUDIAN 119.152–158 356

sia mintu’ pepasanMi sandatonganna.

152Tempon diopa mai angku issanni lankasa’biamMi.

Kumua Mipabantangmo tontong saelakona.

153Tiroi tu kamandasangku, amMirampananna’!

Belanna tae’ angku kalupai tusukaran alukMi.

154Pasanda salunnana’ dionakasipakkangku tau, amMilendokanna’;

patuona’ susitu pangallu’Mi.155Toyang ia tu kasalamaran dio mai to

tang mekaaluk,belanna tae’ anna anga’ lenni tu apaMipondok.

156Kapua tongan tu mamaseMi, oPUANG,

patuona’ situru’ tu mintu’ atoramMi.157Buda tu tau unnula’ sumpuna’ sia

unneana’,apa tae’ angku lesangi tukasa’biamMi:

158Magi’gi’na’ untiroi tu mai to balik,belanna tae’ natoe manda’i tukadamMi.

PA’PUDIAN 119.159–166 357159Tiromi, umba kukua umpa’buda-

budai tu mintu’ parentaMi;o PUANG, patuona’ sitinayakamasokanamMi.

160Makalima’na kadamMi sandatonganna nasang.

Sia mintu’ atoran malambu’Mi tangtileluk sae lakona.

161Mintu’ tedong pariu’na tondokunnula’ sumpuna’ natae’bannangna,

apa lendu’ ia ma’parondona tupenaangku diona mintu’ kadamMi.

162Sendena’ diona kada pangallu’Mi,butung to unnala buda pangrampa.

163Na iatu mo’rang kukabiri’ siakukagi’gi’,

apa kukamali’ tu sukaran alukMi.164Pempituna’ lan sangallo

umpudiKomi,diona atoran malambu’Mi.

165 Iatu to ungkamali’ sukaran alukMi,unnappa’ kamarampasan kapua,belanna tae’ apa umpatitodoi tu tauiato mai.

166O PUANG, kurannuan tukasalamaran lu dio mai Kalemi,

sia kukaritutui mintu’ pepasanMi.

PA’PUDIAN 119.167–174 358167Natoe manda’ deatangku tu

kasa’biamMi,sia kupa’buda-budai tongan.

168Kutoe manda’ tu mintu’ parentaMisia kasa’biamMi.

Belanna mintu’ lalanku payan nasangdio oloMi.

169Sangapaoi anna rampo mati’ oloMitu peongli’ku, o PUANG,

sia benna’ kapaissanan susitukadamMi.

170Sangapaoi anna lattu’ mati’ oloMi tupengkamoyaku,

sia rinding pala’na’ susitu pangallu’Mi.171La ma’uai lolong tu pa’pudi-pudian

dio mai randan pudukku,belanna Miada’ina’ tu mintu’ apaMipondok.

172La naposengo tongka’ dililaku tukadamMi,

belanna kamaloloan tu mintu’pepasanMi.

173Sangapaoi anna tumayo tu limamMiuntunduina’,

belanna iamo kupilei langsa’ tuparentaMi.

174O PUANG, kukamali’ tu kasalamaranlu dio mai Kalemi;

PA’PUDIAN 119.175–120.4 359

na iatu sukaran alukMi iamokuposende.

175Patuoi tu sumanga’ku, annapudiKomi;

sia sangapaoi anna tunduina’ tumintu’ atoramMi.

176Pusamo’ susi domba natampesolana, daka’i te taumMi;

belanna tae’ angku kalupai tu maipepasanMi.

Passambayang umpalakukatilendokan dio mai to mo’rang

120:1-7

1201Nanian Hamaa’lot.Meongli’na’ langngan PUANG

tongku lan kamaparrisan,natanannimo’ talinga.

2O PUANG, rampananni tu deatangkudio mai puduk mo’rang.

Sia dio mai lila pakira-kira.3Apara tu Nabenko Puang, sia apa

siapa Napogau’ lako kalemu, e lilapakira-kira?

4 Iamo tinaran mataranna to lalong,sia ruaya kayu su’buan.

PA’PUDIAN 120.5–121.4 3605Sumpu sumandakku! Belanna susina’

to mempue dio Mesekh,sia sangtinti to torro dio lu tendanaKedar.

6Masai allomo tu deatangkusisola to ungkabiri’ karapasan;

7Aku te ungkabarii karapasan,apa ia angku ma’kada susito,La massisakkami.

To pasareonganna to Israel

121:1-8

1211Nanian Hamaa’lot.Kubangunan tu matangku

untingara mintu’ buntu:Umbara la nanii bu’tu patunduangku?

2 Iatu patunduangku bu’tu lu dio maiPUANG,

tu umpadadi langi’ sola lino.3Tang Naeloran Puang lentekmu la

tilende’,sia tae’ Natikkaru’du’ tu Topasareongammu,

4manassa, iatu To pasareonganna toIsrael,

inang tae’ anNa tikkaru’du’ ba’tuleppeng.

PA’PUDIAN 121.5–122.3 3615PUANGmo tu To pasareongammu,sia Puang duka tu dio kananmuunnonganniko.

6Tae’ anna la umpatumbako allo, keallona,

ba’tu bulan, ke bonginna.7PUANG la urrinding pala’ko dio mai

kamasolangan,pissanmi to, Ia la urrinding pala’i tudeatammu.

8PUANG la urrinding pala’ko lan torroke’de’mu,

randuk totemo landa’ sae lakona.

Sangapaoi narampoikamarampasan tu Yerusalem

122:1-9

1221Nanian Hamaa’lot’.Pa’pudianna Daud.

Sende tu batu ba’tangku, tonnakuanna’ tau kumua:

Maiko talao lako banuanNa PUANG.2Susimoto, kilesemotu babanganmu, e Yerusalem.

3 Iatu Yerusalem mangka dibangunmatoto’,

PA’PUDIAN 122.4–9 362

butung kota, nanii banua sitoe banglan.

4Mintu’ suku male nasang lako,iamotu mintu’ sukunNa PUANG.Den pepasan lako to Israella umpudi sanganNa PUANG.

5Belanna tidandanmo dio isungan totorro ada’,

iamotu isungan to torro ada’ lanmintu’ bati’na Daud.

6Palakuanni kamarampasan tuYerusalem,

sangapaoi anna rapa’ tu toungkamali’ko.

7Sangapaoi anna marampa’ mintu’ tonaluang bentengmu,

sia rapa’ tu to lan tambakukummu.8Bannang dio le’to barra’ku sia polo

kaindi’ku, angku la ma’kadakumua:

Sangapaoi anna torroikokamarampasan!

9Sia bannang dio banuanNa PUANG,Kapenombanta,

angku dakarangko kameloan.

PA’PUDIAN 123.1–4 363

Pangando umpalaku kamamasean

123:1-4

1231Nanian Hamaa’lot.Mentingara mati’na’ Kalemi,

o PUANG, unnisungi suruga.2Sitinti mata kaunan umpemantang

limanna puangna,sia ten to baine pa’kurinanumpemantang limanna puangnabaine,

tenmo matanta to untingara PUANG,Kapenombanta,

sae lako Nakaturu-turuinta.3Katuru-turuikan, o PUANG, katuru-

turuikan,belanna namoso tonganmokannipebe’se’.

4Moso tonganmo tu deatangki,belanna natelle-telle to umpakapuapenaanna, sia belanna nabe’se tomatampo.

PA’PUDIAN 124.1–8 364

Pa’pudi-pudian lu lako Topakarimmananna to Israel

124:1-8

1241Nanian Hamaa’lot.Pa’pudianna Daud.

Iake la tang PUANG tu urrondongki’,Melo ke ma’kadai tu to Israel susite:

2Ondongpi, iake la tang PUANG tuurrondongki’,

tonna eaki’ tau,3manassa mangkamoki’ naampello’

tuo,tonna re’dek tu ara’na lako kita.

4Manassa natallanangki’ uai luang,sia Nalammurangki’ uai buda.

5Manassa napatammanki’ uai mandirri’.6Mintu’na kadipudian lu langngan

nasang PUANG,tu tang unnelorangki’ nakaru’tukkitau iato mai.

7 Iatu deatanta tilendok mana’pabutung to manuk-manuk.

Lussu’ dio mai poyana to mamoya;ka’tu poya, anta lussu’!

8 Iatu pa’tunduanta umpotete sanganNaPUANG,

PA’PUDIAN 125.1–5 365

tu mangka umpadadi langi’ sola lino.

Puang Matua la urrinding pala’ toIsrael dio mai to salian lembang,

minda-minda ungkanappa’i tu PUANG

125:1-5

1251Nanian Hamaa’lot.Iatu mintu’ to umposande’

PUANG,sitinti buntu Sion, tang tibendon,sangadinna bantang sae lakona.

2Susi mintu’ buntu untikui Yerusalem,susi dukamoto tu PUANG ungkulambutaunNa,

randuk totemo landa’ sae lakona.3Belanna iatu tekken kapayunganna

mintu’ to tang mekaaluktae’ anna la masae lako dio lu to’kataananna mintu’ to malambu’,

kumua da anna kaka’i to malambu’tu kakadakean.

4O PUANG, sangapaoi amMi patiroimelo tu mintu’ to melo penaanna,

sia lako to ma’bulo lollong.5Apa mintu’ to sepang lako lalan

kelokna,

PA’PUDIAN 126.1–4 366

la Naroto’i nasang PUANG sibaamintu’ to umpogau’ kakadakean.

Sangapaoi anna rampoikamarampasan to tu Israel!

Iatu to mantanan situang uaimatanna, la meparesituang la’tek silelean

126:1-6

1261Nanian Hamaa’lot.Iatonna pasulei PUANG tu

mintu’ to Sion dirampa,susikan to mangimpi.

2Attu iato naponnoi petaa mammi’ tusadangki,

sia narandan la’tek silelean tu tongka’dililaki.

Attu iato den to kapere’ ma’kadakumua:

Umpogau’mo apa kalle-kallean tuPUANG lako tau iato mai!

3Mangkamo umpogau’ apa kalle-kallean tu PUANG lako kaleta;

Iamoto anna parannu batu ba’tangta!4O PUANG, pasulekan tama dandanki,susito uai salu lo’ pollo’na uai.

PA’PUDIAN 126.5–127.2 3675 Iatu to mantanan situang uai

matanna,la mepare situang la’tek silelean.

6Moi anna male situang tangi’,tu to umbaa banne la diambo’ lankarung;

apa tae’ nasalai tang la sule situangla’tek silelean,

umbaa pa’kutu’na.

Iatu pa’kamaseNa PUANG iamooto’na mintu’ kamauparan

127:1-5

1271Nanian Hamaa’lot.Pa’pudianna Salomo.

Iake tae’i anNa PUANG umbangunni tubanua.

Manassa tae’ gai’na tu kabo’yorannapande;

sia iake tae’i anNa PUANG ungkampaitu kota,

manassa tae’ gai’na tu kamaroyannato ma’kampa.

2Tae’ gai’mi millik kale’sia lendu’ bongi ammi mane mamma’,sia mikande pa’di’ tu ra’ta’mi,

PA’PUDIAN 127.3–128.3 368

belanna Nasorongan ia Puang tuto Nakamasei, ke marassannimamma’.

3 Iatu pia’-pia’ muane iamo taa mana’Nakamaseangki’ PUANG,

sia iatu kamembatiran iamo polean.4Sangtinti to tinaran nadendean lalong,ten dukamo pia’-pia’ muane nasaurantonna mangurapa tu ambe’na.

5Maupa’ tu to ponno tinaran tutambilana,

tau iato mai tae’ anna la kasirisan,ke sibisarai balinna dio babangantondok.

Napassakkemira Puang Matua tumai tananan dapo’ ungkataku’I

128:1-6

1281Nanian Hamaa’lot.Maupa’ tu mai to ungkataku’

PUANG.Sia to unturu’i tu mintu’ lalanNa.

2Belanna la ungkandeko lolorangka’mu;

la maupa’ko, ondongpi la salama’ko.3 Iatu bali tedongmu sangtinti anggoro’

membua,

PA’PUDIAN 128.4–129.3 369

lan lisu banuammu;sia iatu mai anakmu butung kayusaitun maluna.

Limbong diong ballaran ampa’mu.4La susimo upa’na totu to ungkataku’ PUANG.

5Sangapaoi anNa pamasakkeko PUANGlan mai Sion,

sia sangapaoi ammu tiroi tu upa’naYerusalem angge tuomu,

6Ondongpi, sangapaoi ammu tiropi tumai ampo anakmu.

Sangapaoi anna rampoikamarampasan tu to Israel!

Diona kamaparrisanna toIsrael sia kadilendokanna

129:1-8

1291Nanian Hamaa’lot.Madada’na’ napakario-rio tau

tempon dio mai mangurangku,– Melo ke ma’kadai tu to Israel.-

2Madada’na’ napakario-rio tau tempondio mai mangurangku,

apa tae’ sia anna talona’.3Natengko to ma’tengko tu boko’ku,anna pemalambe’i tu lalan tengkona.

PA’PUDIAN 129.4–130.2 3704Apa iatu PUANG tang pakayun

bimbanganNa ra’ta’i tu rari’na to tangmekaaluk.

5La kasirisan sola nasang anna suleleko’,

tu to ungkabiri’ Sion.6La susi riu tuo dao bubungan,malayu dolomo, ke tae’pi nalampi’itau.

7Tae’ anna ka’panni to meriu,sia tae’ anna patamai panguyunna tomanguyun;

8 sia iatu to lendu’ lalan tae’ anna lama’kada kumua:

Sangapaoi anNa pamasakkekomiPUANG!

Kipassakkekomi tete dio sanganNaPUANG.

Nanian lu diong mai liku mandalan

130:1-8

1301Nanian Hamaa’lot.Meongli’na’ Mati’ diong mai

liku mandalan, o PUANG.2O Puang, perangii tu gamarangku,sangapaoi amMi tanding talingai

PA’PUDIAN 130.3–8 371

tu mintu’ pengkamoyaku.3O PUANG, iake la Mipalanni ara’ tu

salaki,mindara tu ma’din untananni bendan,o Puang?

4Apa dio kalemi den kaumpa’deiankasalan,

kumua anna kabangnga’Komi tau.5Umpeagina’ PUANG, ondongpi iatu

deatangku ma’peagi-agi,sia urrannuanna’ kadanNa.

6 Iatu sumanga’ku umpeagi Puang,mandu ia anna pa’kampa babanganumpeagi dannari lambe’,

mandu ia anna pa’kampa babanganumpeagi dannari lambe’.

7E to Israel, sande’komi lako PUANG!Belanna dio PUANG denkamasokanan,

sia den duka buda kadilendokan dio.8Sia la Nalendokan duka tu to Israel

dio mai mintu’ salana.

PA’PUDIAN 131.1–132.1 372

Diona to umpamadiongan penaannaussorong kalena lako Puang Matua

131:1-3


O PUANG, tae’ anna matampo tupenaangku,

sia tae’ anna mentiro dao tumatangku,

tae’ duka angku daka’ apa kapua,ba’tu apa tarru’ kalle-kalleanna lakokaleku.

2Tonganna tongan kupama’tanmosia kupakari’pi tu sumanga’ku,

sangtinti to pia disarakki susu, la’ka’lako indo’na;

ten to pia disarakki susu tu deatangkulan kaleku.

3E to Israel, rannuangkomi PUANG,randuk totemo te tontong sae lakona.

Puang Matua umpilei langsa’ Sion

132:1-18

1321Nanian Hamaa’lot.O PUANG, kilalai tu Daud,

PA’PUDIAN 132.2–9 373

sia mintu’ kamara’tasanna;2umba nakua umpalao sumpa lako

PUANG,sia mangallonan lako Puangna Yakub,Puang Umpoissan angge maritik,kumua:

3 Inang tae’ angku tama tenda kuniitorro,

ba’tu rokko dali’ patindoangku,4Sia inang tang kueloran rapa’ tu

matangku,ba’tu umpara’ban bulu matangku,

5Ke tae’i inan kuappa’ la Nanii PUANG,tu banua la Nanii torro PuangnaYakub, Puang Umpoissan anggemaritik.

6Tarangimo tu karebanna dio Efrata,sia taappa’mo dio padang Yaar.

7Melo ke tamaki’ tendaNa,sia melo ke tukkuki’ menomba diongto’ pelleseanNa!

8Ke’de’Komi, o PUANG, amMi male lakoinan katorroamMi,

la Kamu, la iatu patti kuasamMi.9Sangapaoi anna umpembungku’

kamaloloan tu mintu’ to minaamMi,sia sangapaoi anna sila’tekan tumintu’ to masallo’Mi.

PA’PUDIAN 132.10–16 37410Tu bannang dio Daud, taumMi,da Mitananni boko’ tu to ditokkoMi.

11Mangkamo tu PUANG umpalaosumpa kapua lako Daud,

sia tae’mo anNa la ullesangi lampakadanNa

misa’i tu to sun dilassakmu laKupaunno’ko’ dao isungankapayungammu.

12 Iake nakaritutui bati’mu tu basseKusia iatu kasabi’angKu tuKupatuduanni,

manassa iatu mai bati’na la unnissungikapayungammu tontong saelakona.

13Belanna Napilei langsa’mo PUANG tuSion,

sia Naturo ta’bamo la Nanii torro.14 Iamote tu inan matontongangKu sae

lakona,sia indemote tu la Kunii reso’, belannamangkamo Kuturo ta’ba.

15La Kupamasakke kamemba’karan tubura padangna,

sia iatu to mase-masena la Kupabo’saikande.

16Sia iatu mai to minaanna laKubungku’ kasalamaran,

PA’PUDIAN 132.17–133.3 375

anna mintu’ to sallo’na la parannupaiman unnarrak.

17Diomo la Kunii umpatuoanni misa’tanduk tu Daud,

sia Kuparandanammo palita tu toKutokko.

18 Iatu ualinna la Kubungku’ siri’,apa iatu ia, la pandillak dao ulunna tumakotana.

Kasanginaanna to sangka’taran lolo

133:1-3


Tiromi, tang pada maelona siamala’bi’na,

ke unno’ko’i sanginaa tu tosangka’taran lolo.

2 Iatu iannato sangtinti minna’ ballodipoboka’,

tu lolong lako danggo’,iamotu danggo’na Harun,titantan sae rokko pollo’ bayulamba’na.

3Sangtinti to ambun dao mai Hermon,tu undamo’i mintu’ buntunna Sion,

PA’PUDIAN 134.1–135.2 376

belanna inde to Nanii umpasonglo’iPUANG tu rongko’,

iamotu katuoan tontong sae lakona.

Pa’passakke lanbanuanNa Puang Matua

134:1-3

1341Nanian Hamaa’lot.Pudimi tu PUANG,

e kamu, mintu’ taunNa Puang,tu bendan kebongi lan banuanNaPUANG.

2Mempala’komi lako to’ inan maindan,sia pudimi tu PUANG.

3Sangapaoi anNa pamasakkeko PUANGlan mai Sion,

Puang umpadadi langi’ sia lino.

Lu lakona manna PuangMatua tu mintu’na kadipudian

135:1-21

1351Haleluya! Pudimi tu sanganNaPUANG,

pudimi, e mintu’ taunNa PUANG,2 tu kamu to tongkon lan banuanNa

PUANG,

PA’PUDIAN 135.3–8 377

lan tarampak banuanNaKapenombanta.

3Pudimi tu PUANG, belanna iatu PUANGmasokan,

pakendekanni pa’pudian tusanganNa, belanna mala’bi’ tusanga iato.

4Belanna Napilean langsa’mo KalenaPUANG tu Yakub,

sia Natonnoran bua kayumo tondonto batangNa tu Israel.

5Kuissan, kumua pasareongan tuPUANG,

sia iatu Puangta untongloi mintu’deata.

6 Iami Naporai, iamo Napogau’,la dao langi’ la lan lino,la diong tasik ba’tu diong lu likumandalan.

7 Ia umpakendek damo’ dio randanlangi’,

sia umpaden kila’ situang uran,sia umpasun angin lan maipa’palumpunanNa.

8 Iamo mangka umpatei mintu’ anakpa’bunga’ dio Mesir,

sae lako patuoan.

PA’PUDIAN 135.9–16 3789Sia tu umpaden tanda kalle-kallean

sia tanda mangnga lan tangngamu,e Mesir,

lako kalena Firaun sia lako taunna.10 Iamo mangka ussabu’i ba’tu sangapa

bangsa kapua,sia umpatei ba’tu pira-pira datutarompo’:

11La Sihon, datu to Amori,la Og, datu Basan,sia mintu’ kadatuan dio Kanaan;

12 tu umpa’ba’gian padangna tau iatomai la torro mana’,

misa’ mana’ Naba’gian to Israel,taunNa.

13O PUANG, masae lako tu sangamMi,sia iatu kadiannamMi batu silambi’,o PUANG, landa’ lako disituran-turananni.

14Belanna la Nasanda-tonganni PUANGtu taunNa,

sia la Nakaturu-turui tu orangNa.15 Iatu rapang-rapang dipodeatanna to

kapere’ bulaan sia salaka digaraga,iamo panggaraga tolino.

16Tonganna den tu pudukna, apa tae’anna ma’kada,

den matanna, apa tae’ anna pakita.

PA’PUDIAN 135.17–136.1 37917Den talinganna, apa tae’ anna

parangi,sia tae’ duka penaa sun lan maisadangna.

18 Iatu to unggaragai to, la ten to apaiato,

susi dukato tu to umposande’i.19E mintu’ bati’na Israel, pudimi tu

PUANG!E mintu’ bati’na Harun, pudimi tuPUANG!

20E mintu’ bati’na Lewi, pudimi tuPUANG!

E kamu to ungkasiri’ PUANG, pudimitu PUANG.

21Mintu’na kadipudian lan mai Sionlako PUANG,

tu unnisungi Yerusalem!Haleluya!

Pa’kurre sumanga’ belanna PuangMatua ungkasokanni angge maritik

sia ungkarimmanni to Israel

136:1-26

1361Pudimi tu PUANG, pamasokan Ia,

PA’PUDIAN 136.2–8 380

belanna iatu kamasokananna tangtileluk sae lakona.

2Pudimi tu Puang Matua undaoannimintu’ deata,

belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

3Pudimi tu Puangna mintu’ puang.Belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona;

4 ia manna ia tu umpogau’ tandakalle-kallean kapua,

belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona;

5 tu To umpadadi langi’ tete dio tangnga’kinaa,


6Tu umpatiballa’ kapadanganna dao to’kauaianna,


7Tu umpaden ba’tu pira-pira arrangkapua,


8 Iamotu mata allo umparenta masiang,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

PA’PUDIAN 136.9–15 3819Na bulan sola mintu’ bintoen

umparenta bongi,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

10Tu To mangka umbamba lendu’ toMesir, belanna Napatei nasang tuanak pa’bunga’na,


11Sia untassu’i to Israel lan mai tauiato mai,


12Tete dio lima matoto’ sia takia’ tie’te’,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

13Tu mangka umballak tasik Teberauanna tipa’dua,


14Tu umpalamban to Israel lantangngana,


15Apa Nabolloan tu Firaun sola mintu’to untoe kassa’na tama tasikTeberau,

PA’PUDIAN 136.16–22 382


16Tu To urrenden taunna unnolapadang pangallaran,


17Tu To ussabu’i ba’tu pira-pira datukapua,

belanna iatu kamasokanNa tangtileluk sae lakona.

18Sia tu To umpatei ba’tu pira-pira datuma’kalalongan,


19La Sihon datu to Amori,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

20La iatu Og, datu Basan,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

21Tu To umpa’ba’gian padangna tauiato mai la torro mana’,


22Misa’ mana’ Naba’gian to Israel,taunNa,


PA’PUDIAN 136.23–137.3 38323Tu mangka ungkilalaiki’ lan

kamase-maseanta,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

24AnNa sabak ka’tuki’ lan mai lisupala’na mintu’ ualinta,


25 Iamo umpatuo mintu’ anggemenono’,


26Pudimi tu Kapenomban dao suruga,belanna iatu kamasokananNa tangtileluk sae lakona.

Tumangi’ ungkilalai Siondio randan salu Babel

137:1-9

1371Dio randan salu Babel, kiniisio’koran, angki tumangi’,

tongki kilalai Sion.2 Iatu su’dekanki kisedan inde to,dio to’ kayu ra’de’.

3Belanna inde to nanii ussuakanmenani tu mai to urrampakanni,

PA’PUDIAN 137.4–9 384

sia undaka’ kasendean tu mai toumpa’dikkikan nakua:

Penaniangkanni misa’ tu mai nanianSion.

4Umbara la kikua umpopenani nanianPUANG,

dio lu padang tau?5E Yerusalem, tang nakilalaimo lima

kananku tu kalena, ke la tangkukilalaimoroko.

6Nala’ka’mora tu lilaku langnganlangi’-langi’ku,

ke susinna tae’i angku kilalaiko,ke susinna tang kupakasallei tuYerusalem

losong anna iatu kasendeanma’iringangku.

7Papakkanni, o PUANG, tu bati’ Edom,diona tu allo kasanggangannaYerusalem,

tu mangka ma’kada nakua: Saeranni,saeranni,

8Sae lako garonto’ tembo’na!E anak dara Babel, tu la sanggang,

maupa’ tu to umpapakkanniko,diona tu kakadakean mugaurangkan.

9Ondongpi, maupa’ tu to ulla’ka’i tumai anakmu,

PA’PUDIAN 138.1–5 385

anna passambakanni lako batu.

Pa’kurre sumanga’ dionakamasokananNa Puang Matua

138:1-8

1381Pa’pudianna Daud.La ponno penaangku

umpudiKomi,sia la umpakendekna’ pa’pudian mati’Kalemi dio olona mintu’ deata.

2La menombana’ umpentingayoi banuakabusungamMi,

sia la umpudina’ sangamMi tubelanna kamasokanamMi siakamarurusamMi,

belanna Mipakasallemo tu pangallu’Mitete dio sanga mala’biMi.

3 Iatongku meongli’, Mitananni siamo’talinga,

sia Mipabatta’ tu penaangku annabantang.

4Mintu’ datu lan lino la umpudiKomi, oPUANG,

ke narangimi tu kada ombo’ diorandan pudukMi.

5Sia la menani tu tau iato mai dionamintu’ lalanNa PUANG,

PA’PUDIAN 138.6–139.2 386

belanna kapua tu kamala’biranNaPUANG.

6Tonganna kumua matande liu tuPUANG, anNa tiro lumbang toumpopengkadiongan penaanna,

na iatu to matampo mambelapanaissanni.

7 Iake lanna’ kamaparrisan,manassa Mirinding pala’na’;sia la Mie’te’ tu limamMi umbalikasengkeanna mintu’ ualingku,

sia lima kananMi ullendokanna’.8PUANG la umpatepuanna’ tu iannato!O PUANG iatu kamasokanamMi tangtileluk sae lakona.

Da amMi tampei tu pengkarangamMi!

Mintu’ inan Nanii tongkon PuangMatua, sia untandai angge maritik

139:1-24


O PUANG, Mitarru’mo’ sia Mitandaimo’.2Mitandai tu diona torro ke’de’ku;sia mambelapa Mitandaimi tu lalantangnga’ku.

PA’PUDIAN 139.3–11 3873Mipelalan duka tu kalingkangku ba’tu

kamatindoangku,sia mitandai tu mintu’ tengkaku.

4Belanna tae’ misa’ tu tongka’ dililaku,tu tang Miissan, o PUANG,

5Mitandimo tu tingayo boko’ku,sia Miremme’na’ limamMi.

6 Iatu kapaissanan iato lendu’namangngaingku,

sia lendu’ mandalanna, tang kulambi’.7Umbara la kuola untoyangan

PenaamMi?Ba’tu umbara la kuola umpallaianoloMi?

8 Iake la lu langnganna’ langi’, nadaoKomi;

iake la umbambanganna’ kalekulan lino to mate-anna lanKomi.

9 Iake la unnangkaranna’ pani’passisinna randan langi’,

angku torro dio tampak tasik,10 inde dukato la nanii urrendenna’

limamMi.Sia natoena’ lima kananMi.

11 Iake kukuai kumua: Melo kenasamboina’ malillin,

anna bongi membali masianguntikuina’;

PA’PUDIAN 139.12–16 38812 iatu malillin tae’ anna kullei urrerung

apa dio mai Kalemi,sangadinna iatu bongi masero susimasiang,

iatu malillin na masiang pada bangsia.

13Belanna Kamu ungkombong nasangitu lanna tondon to batangku,

sia umpasanda rangka’na’ lanpa’tambukanna indo’ku.

14KupudiKomi, belanna memangngantongan tu kakombongangku;

sia memangngan tu mintu’penggauramMi.

Nakanassai tongan penaangku tudiona to.

15 Iatu mai bukungku tae’ karerungandio mai Kalemi,

tongku digaraga buni,sia tongku dikombong lan atenapadang.

16Nata’pai dukamo matamMi tua’gangku tongku mane kombongrara;

sia tisura’mo lan luntara’Mi,tu mintu’ allo la dipaka’pananna’,tonna tae’ bangpa ma’rupa.

PA’PUDIAN 139.17–24 38917O Puang Matua, lendu’ ia kapuana

gai’na lako kaleku tu mai lalantangnga’Mi.

Sia tang dikemba’ dibilang.18 Iake la kubilangi mandu buda ia anna

karangan;sia iake millikna’, tontongbangpoKomi kupalan penaa.

19O Puang Matua, sabu’i tu mintu’ totang mekaaluk-

sia kamu, e to umpato’do rara,mallaikomi dio mai kaleku.-

20Tu pakelo sangka’ unneaKomi.Tu umpa’pakenan sangamMi, iamoualimMi.

21O PUANG, tang kukabiri’raka tumintu’ to ungkabiri’Komi?

Sia tang kukasorroraka tu mintu’ toumbaliKomi?

22Lendu’ kukabiri’na liu tu tau iato mai,sia kupasangtinti uali.

23Pelalan kummanna’, o Puang Matua,sia tandai tonganni tu penaangku,

sudina’, sia tandai tu ba’tengku lan;24manta-mantana’, ba’tu tang denri

lalan kadake bu’tu dio kaleku,amMi rendenna’ lako lalanmatontongan!

PA’PUDIAN 140.1–5 390

Passambayang malaku dirindingpala’ dio mai mintu’ uali

140:1-13 (140:1-14)


(140-2) O PUANG, rampananna’ diomai to kadake,

sia rinding pala’na’ dio mai tomasa’ga’,

2 (140-3) tu untannun sanda kadakelan ba’tangna,

sia kiallo-kiallo umpabu’tukasipakkan.

3 (140-4) Tau iato mai umpamataranlilana susi ula’,

sia dio randan pudukna tu ipo ula’rakke’. Sela

4 (140-5) O PUANG, rinding pala’na’ diomai limanna to tang mekaaluk,

sia kulambu tarunona’ dio mai tomasa’ga’,

tu morai la umpatilende’na’.5 (140-6) Iatu to matampo natananni

bunina’ poya sia ulang,nae’te’ tu bunde dio biring lalan,sia natanannimo’ ba’tikan. Sela

PA’PUDIAN 140.6–12 3916 (140-7) Kukuami lako PUANG:

Kamumo tu Kapenombangku,tananni talingamMi tupengkamoyaku, o PUANG.

7 (140-8) O PUANG, Puangku,patunduan matoto’ku,

Misarongi tu ulungku ke tiosokkilempo kasirarian.

8 (140-9) O PUANG, da Mipalolo’i tupa’poraianna to tang mekaaluk,

sia da Mipadanunni tu kasiturusankadakena,

da anna madongnga’. Sela9 (140-10) Nake nasamboi ipona sia

kada kadakena sule tu mintu’to umpatama limbuna’.

10 (140-11) Nake nasamboi ruaya tutau iato mai;

sia nake Napembuanganni Puangtama to’ api sia rokko posi’na tana,da nabangun sule.

11 (140-12) Iatu to pa’palele bekoantae’ anna marendeng lan lino,

sia la naula’ sumpu kamandasan tuto masa’ga’, anna sabu’i,

12 (140-13) Kukanassai kumua Nasandatonganni PUANG tu to dipandasa,

sia katongananna to mase-mase.

PA’PUDIAN 140.13–141.5 39213 (140-14) Tonganna kumua iatu to

malambu’ la umpudi sangamMi,sia iatu to bulo lollong la unnisungdio oloMi.

Passambayang lan kadirosoan

141:1-10

1411Pa’pudianna Daud.Meongli’na Mati’, o PUANG,

madomi’Komi sae mai kaleku,tanding talingana’, ke meongli’na’mati’ Kalemi.

2Tarimai tu passambayangkubutung to pemala’ butagari,sia pempala’ku tu butung pemala’karoen.

3O PUANG, kampai tu tongka’ dililaku,sia karitutui tu randan pudukku.

4Da Mieloranni tu penaangku malanglako kakadakean,

kupourunganni umpogau’katangmekaalukan,

sola tu mai to bulituk,sia da angku kandei tu mai kandemammi’na.

5 Iake napata’paina’ lima to malambu’,iamo misa’ kameloan to.

PA’PUDIAN 141.6–10 393

Sia iake napandasana’, iamo butungdibolloi boka’ tu ulungku to,

tae’ nakanokai ulungku,belanna tontong tu passambayangkuunneai tu kakadakeanna tau iatomai.

6 Iake dipella’pakan nasangmi rokkosapak batu tu to ma’paolainna salutau iato mai,

maneri natimang tau iato mai tukadangku, belanna marasa.

7Susi to ma’tengko sia to umbuakpadang,

ten dukamoto tu mintu’ buku rapokitisambo’ dio to’ ba’ba lino to mate.

8O PUANG Puangku, mentingarana’mati’,

mati’ kunii mentilindung,da dikka’ amMi tibei tu deatangku.

9Rinding pala’na’ dio mai poya tunatananammo’,

sia dio mai ba’tikanna to umpogau’kakadakean.

10Da’ito anna ia naala poyana sule tumai to tang mekaaluk,

angku makarimman.

PA’PUDIAN 142.1–5 394

Passambayang umpalakupa’tunduan lan pa’pattangan

142:1-7 (142:1-8)

1421Gelong bangunan ada’naDaud tonna lan lo’ko’. Misa’

passambayang.(142-2) Meongli’na’ langngan PUANG

umpekapuai gamarangku,sia mengkamoyana’ langngan PUANGumpemandui gamarangku.

2 (142-3) Umbuangna’ sarroku diooloNa,

sia ussorongna’ kamaparrisangku diotingayoNa.

3 (142-4) Iake bonnongi tu penaangkulan,

Mitandai tu lalanku.Tau iato mai untananni bunina’ poya,dio to’ lalan la kuolai.

4 (142-5) Iake mentirona’ lako kanankusia umpata’pa matangku – moi misa’tau tae’ ussailena’;

iake tae’mo pentionganangku – moimisa’ tau tae’ ungkambaroanna’.

5 (142-6) O PUANG, meongli’ mati’na’Kalemi;

PA’PUDIAN 142.6–143.1 395

kukua: Kamumo tu pentionganangku,sia kamumo tu kataanangku illantondok to tuo.

6 (142-7) Parinaai tu pengkamoyakubelanna tang pakulle tonganmo’;rinding pala’na’ dio mai mintu’ tounnula’ sumpuna’,

belanna nasau’na’ tau iato mai.7 (142-8) Tassu’ina’ lan mai

pa’pattangan,angku pudii tu sangamMi;la naepunna’ tu mai to malambu’,ke Mipogau’mi tu kameloan lakokaleku.

Passambayang umpalakukatilendokan dio mai

kamaparrisan sia umpalakupa’patudunNa Puang Matua

143:1-12

1431Pa’pudianna Daud.O PUANG, perangii tu

passambayangku,sia tananni talinga tu pengkamoyaku;baliina’ tete dio kamarurusamMi siakamaloloamMi.

PA’PUDIAN 143.2–7 3962Da Mipasilindoi kadiparessan tu

taumMi,belanna moi misa’ rupa tau tae’malambu’ dio oloMi.

3Belanna iatu uali naula’ sumpumo tudeatangku

sia nalullu’ tu sumanga’ku rokkopadang,

sia napanno’ko’na’ lan to’ malillinnabutung to masai allomo mate.

4 Iamoto anna raa tu sumanga’ku lan,sia dengnga’ tu penaangku illantondon to batangku,

5Tilanta’mi lan ara’ku to allo mangkadiboko’,

angku timbang-timbangi tu mintu’panggaragamMi,

sia untangnga’-tangnga’ mintu’ lalanlimamMi.

6Mempala’na’ mati’ Kalemi,sia mamali’ tu penaangku Mati’.Ten to padang ba’ta’ ungkamali’ uai.Sela

7O PUANG, madomi’Komi umbalina’,belanna sau’mo tu penaangku,

da Mibunianna’ lindoMi,da angku ten to kabu’ rokkopa’tambunan.

PA’PUDIAN 143.8–12 3978Pasomboanna’ kamasokanamMi, ke

makale’,belanna sande’ mati’na’ Kalemi;patiroanna’ tu lalan sipatu la kuola,belanna Mati’ kunii umpakendekpenaangku.

9O PUANG, rampananna’ dio mai mintu’ualingku,

mati’ Kalemi tu kunii mentilindung.10Patuduna’ umpogau’ pa’poraiamMi,belanna Kamumo tuKapenombangku,

sangapaoi anna rendenna’ tu PenaamasokanMi illan padang rampa’.

11O PUANG, rinding pala’na’ tete diosangamMi,

sia rampananna’ dio maikamaparrisan tete diokamaloloamMi.

12Sabu’i tu mintu’ ualingku tete diokamasokanamMi,

sia roto’i tu mintu’ to umpasumpuna’,belanna akumo tu taumMi.

PA’PUDIAN 144.1–5 398

Passambayang sangapaoianna rampo lako to Israel

tu allo kamauparan

144:1-15

1441Pa’pudianna Daud.Mintu’ kadipudian lu lako

nasang PUANG, buntu batungku,tu umpopa’biasa limangku parari,sia umpopa’biasa rangka’ku umbua’mataran.

2 Iamo kamasokanangku siatambakukungku,

sia bentengku na patunduangku,sia balulang toto’ku, siapentilindungangku,

sia tu umpatundukanna’ ba’tupira-pira bangsa.

3O PUANG, apa toda ia tu tolino,amMi pokariangananri?Sia iatu ma’rupa tau, amMi saileri?

4 Iatu to lino ten to damo’,sia iatu sunga’na butung bayo-bayopa’de poton.

5O PUANG, palempei tu langi’Mi, amMisonglo’,

tumbui tu mai buntu, anna merambu.

PA’PUDIAN 144.6–12 3996Popellepa’i tu kila’Mi, amMi pasisarak-

sarakki tu tau iato mai,palaoi tu tinaramMi, amMipatisambo’-sambo’i.

7Popengkorongi tu limamMi dao maimasuanggana,

lendokanna’ sia endekanna’ diongmai to’ uai buda,

sia dio mai lisu pala’na to sae,8 tu tongka’ dililana ussa’bu’ mo’rang,sia iatu lima kananna lima bulituk.

9O Puang Matua, la kupenaniangKomimisa’ nanian ba’ru,

sia la kupakendekangKomi pa’pudiankupasibarrung dandi sangpuloritinna,

10Mati’ Kalemi, tu umben kapataloanmintu’ datu,

sia urrampanan Daud, taumMi diomai bassi mesabu’i.

11Lendokanna’ sia rampananna’ lanmai lisu pala’na to sae,

tu tongka’ dililana ussa’bu’ mo’rang,sia iatu lima kananna lima bulituk.

12Sangapaoi tu mai anakta muane, kemangurapi anna maloboran susitananan,

PA’PUDIAN 144.13–145.1 400

sia sangapaoi tu mai anakta baineanna susito batu petau

dipa’ napomaramba’ tongkonanlayuk.

13Sangapaoi anna buke tu mai alangta,ponno bura padang sanda umba’na,sia mintu’ patuoanta membati’massa’bu’-sa’bu, ondongpima’lampa-lampa dio lupanglambaranta.

14Sangapaoi anna iatu sapinta lakianak rundun taun sia tang su’pikanakna,

sia anna tae’ uali ullaoiki,sia ullo’do’ki’sia tae’ kamarukkan dirangi lan lututu lalanta.

15Maupa’ tu bangsa ten to tu a’ganna,sia maupa’ tu bangsaumpoKapenomban PUANG!

Pa’pudi-pudian diona kakapuanNasia kamasokananNa PUANG

145:1-21

1451Nanian pa’pudi-pudiannaDaud.

PA’PUDIAN 145.2–7 401

La kupakarayaKomi, oKapenombangku, o Datungku,

sia la kupudi tu sangamMi tontongsae lakona.

2La kupakarayaKomi kiallo-kiallo;sia la kupudi tu sangamMi tontongsae lakona.

3 Iatu PUANG pasareongan, sipatutongan dipudi,

iatu kapasareongananNa tangdilambi’ diukkunni.

4Tontong disipapa’i dipudi tupanggaragamMi,

sia dipa’peissanan tu mintu’penggauran kalle-kalleamMi.

5La kusa’bu’ tu kakapuannakamala’biran madatumMi

sia mintu’ penggauranmemangngamMi.

6La napokada tau tu kalle-kalleannapenggauran metakuramMi,

sia la kuulelean tu dionakapasareonganamMi.

7La napa’peissanan tau tu tandapengkilalan diona kamasokanankapuaMi,

sia la mela’tek umpudiikamaloloamMi.

PA’PUDIAN 145.8–16 4028 Iatu PUANG maturu-turu sia mamase,kalando pesuka’ sia kapua tukamasokananNa.

9 Iatu PUANG masokan lako mintu’ tau,sia situtu’ mamaseNa tu mintu’penggauranNa.

10Mintu’ penggauramMi la umpudiKomi,o PUANG,

sia mintu’ to masallo’Mi laumpangke’Komi;

11La naulelean sola nasangi tukamala’biranna kadatuamMi,

sia ussa’bu’ kuasa kalle-kalleamMi.12Anna pa’peissananni tu penggauran

kalle-kalleanNa lako ma’rupa tau,sia iatu kakapuanna mala’bi’nakadatuanNa.

13 Iatu kadatuamMi misa’ kadatuanmatontongan sae lakona,

sia iatu kapayungamMi tontongsipapa’.

14 Iatu PUANG untulak mintu’ to latobang,

sia umpakalolo mintu’ to tikongko.15Mintu’ tau untayanKomi,amMi benni barra’ karoenna, keattunnai.

16Mibungka’ tu lisu pala’Mi,

PA’PUDIAN 145.17–146.1 403

amMi pedia’i kamanamanan tu anggemenono’.

17Malambu’ tu PUANG dio mintu’lalanNa,

sia masokan lan mintu’penggauranna.

18PUANG urreke’ mintu’ to meongli’lako Kalena,

tu to lantuk meongli’ lako Kalena.19La napopembua malapu’ tu

panganga’na mintu’ to ungkataku’I,sia la Natananni talinga tupengkamoyana, anna lendokanni.

20 Iatu PUANG urrinding pala’ mintu’ toungkamali’I,

apa Nasabu’i tu mintu’ to tangmekaaluk.

21La nasa’bu’ tongka’ dililaku tu maikada umpudi PUANG,

sia sangapaoi anna mintu’kepenaanna umpudi tu sangamaseroNa landa’ sae lakona.

PuangMatuamanna tu To patunduan

146:1-10

1461Haleluya! E sumanga’kupudimi tu PUANG.

PA’PUDIAN 146.2–9 4042La kupudi tu PUANG, angge tuoku,sia la kupakendekan pa’pudian tuKapenombangku, ke ten siapa’ to.

3Da misande’ lako tu mai to la’bi’,ba’tu lako ma’rupa tau tu tae’kasalamaran dio.

4 Ia anna sisarakmo angin dipudukna,sulemi lako tampa ito’na, iamotulitak,

sia iato kulla’ dirande lu langngan,ta’pa pa’demi tu mintu’ lalanpa’inaanna.

5Maupa’ tu tau, ke KapenombannaYakub tu patunduanna,

sia to umposande’ PUANG,Kapenombanna.

6Tu ungkombong langi’ sola lino,sia tasik na mintu’ issinna,sia To untoe kamarurusan tontongsae lakona.

7To ussanda tonganni to dipandasa,sia umben kande to topo,PUANG urrampanan to dirante bassi.

8Sia PUANG umpamillik mata to buta,PUANG umpakalolo to tikongko,sia PUANG ungkamasei to malambu’.

9PUANG urrinding pala’ to sae,

PA’PUDIAN 146.10–147.4 405

sia ungkulambu taruno pia biung siabaine balu,

apa iatu lalanna to tang mekaalukNaempai.

10 Iatu PUANG, iamo Datu matontongansae lakona,

sia iatu kapenombammu, e Sion,landa’ lako disituran-turananni.

Haleluya!

Sumpu kuasanNa siapa’kamaseanNa Puang Matua

147:1-20

1471Pudimi tu PUANG,belanna melo tu

umpakendekan pa’pudianKapenombanta,

belanna iatu iannato mala’bi’, sia iatupa’pudi-pudian sielle’.

2PUANG tu umbangun Yerusalem,sia umpasipulungi sae tu mintu’ toIsrael diula’i lan mai tondokna.

3 Ia umpamondoi tu mintu’ to bonnongpenaanna,

sia Nabimbin tu mai bangkena.4 Ia ussuka’i tu bilanganna bintoen,sia pantan Nasa’bu’ tu sanganna.

PA’PUDIAN 147.5–13 4065Pasareoangan tu Puangta sia sumpu

kuasa,tang dilambi’ tu tangnga’ kinaanNa.

6PUANG umpabatta’ to sorong inaa,apa mintu’ to tang mekaalukNapamadiongan sae rokko padang.

7Penanianni nanian pa’kurre sumanga’tu PUANG,

pakendekanni pa’pudian tuKapenombanta dipasibarrung onikatapi.

8Tu to umpasitutu’i salebu’ tu langi’,sia umpadenanni uran tu lino,sia umpatuoi riu tu mai tanete.

9Sia To umbenni kande tu mai patuoan,sia lako mintu’ anak kaduaya kema’kaa’-kaa’i.

10Tae’ naalai penaanna tukamawatangan darang,

sia tae’ Naporai tu bi’ti’ telang loli.11 Iatu PUANG Naporai tu to

ungkataku’I,sia iatu to urrannuankamasokananNa.

12Pakala’bi’I tu Puang, e Yerusalem,pudimi tu Kapenombammu, e Sion!

13Belanna Ia mangka umpematoto’i tusalli’ babangammu,

PA’PUDIAN 147.14–20 407

sia umpamasakke mintu’ anakmulan.

14 Iamo umpaden karapasan lan mintu’lili’mu,

sia umpedia’iko gandung malapu’.15 Ia umpasonglo’ parentaNa tama lino,sia iatu kadanNa matira’ tonganlolang.

16 Ia umpasonglo’ ambun makko susitokapa’,

sia unnambo’ damo’ makko butungau.

17 Ia umpasonglo’ uran batuma’kale’dang-le’dang,

mindara la untananni naruakamasangkanganNa?

18Napasonglo’ tu parentaNa, annapalollo’ nasangi,

Napopangiri’ tu anginNa, naurunganlolong nasang tu uai.

19Mangkamo Napokadan Yakub tukadanNa,

sia Napasanammo Israel tu mai apaNapondok sia mintu’ atoranNa.

20Tae’ misa’ bangsa senga’ Naniiumpogau’i susito,

iamoto anna tae’ naissanni tau tumintu’ atoranNa.

PA’PUDIAN 148.1–8 408

Haleluya!

Mintu’ angge maritiksipatu umpudi PUANG

148:1-14

1481Haleluya! Pudimi tu PUANGlan mai batara.

Pudimi lan masuanggana!2Pudimi, e mintu’ malaeka’Na,pudimi, e mintu’ petoe kassa’Na!

3Pudimi, e allo sia bulan,pudimi, e mintu’ bintoen tasak.

4Pudimi, e masuanggana langi’,sia e kamu, mintu’ uai dao langi’!

5Mintu’i to la umpudi sanganNa PUANG,belanna mangkamo Ma’kada annadipadadi nasang.

6 Ia umpatorro inannai tu mintu’na latontong sae lakona.

Sia umpondok misa’ atoran tangma’din natodo tinting.

7Pudimi tu PUANG diong mai lino,e mintu’ olo’-olo’ kalle-kallean lantasik sia liku mandalan,

8E api, sia uran batu sia ambun makkona rambu roya,

PA’PUDIAN 148.9–14 409

e angin bara’, tu umpalolang kadanNaPuang.

9E mintu’ buntu sia tanete,sia mintu’ kayu membua sia arasi’.

10Mintu’ olo’-olo’ lampung siamanaranna,

sia mintu’ mendonglo’na, siamanuk-manuk kepani’.

11E kamu mintu’ datu lan lino,sia mintu’ to sangpetayanan,sola mintu’ tedong pariu’na tondok,na mintu’ to torro ada’ lan te lino.

12E kamu pia muane sia anak dara,to matua to mangura massolanasang.

13La napudi massola nasang tusanganNa PUANG,

belanna sanganNa mannari ia tupatongloan liu,

sia kamala’biranNa ussamboi lino nalangi’.

14 Iamo umpalayanganni misa’ tanduktu taunNa,

tu napotarompo’ mintu’ tomasallo’Na,

iamotu to Israel, bangsa mase’pondio Kalena!

Haleluya!

PA’PUDIAN 149.1–6 410

Kapataloanna to Israel

149:1-9

1491Haleluya! Penanianni PUANGtu misa’ nanian ba’ru,

tu dipudianni lan kombongan tomasallo’.

2La naposande’ to Israel tu Tomanampana,

sia la sila’tekan tu pia to Sion belannadiona Datunna!

3La ma’gellu’ sola nasangi umpudisanganNa PUANG,

la ma’ganda’-ganda’ sia lamassu’dekan umpakendekanpa’pudian Puang!

4Belanna iatu taunNa naala penaanNaPUANG,

sia Napapakei kasalamaran tu tosorong inaa.

5La mela’tek mekasiri’ tu mintu’ tomasallo’,

sia sende paiman diong dali’patindoanna.

6 Iatu pa’pudi-pudian lako Puang Matuala dio bang pudukna,

PA’PUDIAN 149.7–150.4 411

sia iatu limanna sitetang la’bo’mataran patomali.

7La membala’ lako mintu’ bangsa,sia umpandasa mintu’ tosangpetayanan.

8Anna pungoi tu mai datunna,sia anna rante bassii tu mai tola’bi’na.

9Sia anna pogau’i lako tu pangra’ta’mangka tisura’.

Iamotu kamala’biranna mintu’ tomasallo’Na.

Haleluya!

Haleluya

150:1-6

1501Haleluya! Pudimi tu PUANGMatua ilan inan maindanNa!

Pudimi lan batara kalle-kalleanNa!2Pudimi dio mintu’ penggauran sumpu

kuasanNapudimi sitinaya kakapuan tangdilambi’Na!

3Pudimi oni tarompe’ pua!Pudimi dandi sia katapi!4Pudimi ganda’-ganda’ ammi ma’gellu’!Pudimi paningoan diritii sola suling!

PA’PUDIAN 150.5–6 4125Pudimi taa’-taa’ manonian!Pudimi taa’-taa’ kapua oninna!6Mintu’ angge menaa la umpudi PUANGHaleluya!

SARAMBU PEADA’

Patunna Sarambu peada’

1:1-9

11 Inde sia tu Sarambu peada’naSalomo, anakna Daud, datu Israel,

2 la unnappa’ kakinaan sia peada’, launtandai kada kebattuan,3 la untarima peada’, tu umpabu’tutangnga’ kinaa, kamaloloan, siatonganna sia bulo lollong;4 la umpaden kamanarangan lako to tangpaissan sia kapaissanan sia pa’timbangmelo lako to mangura.5Minda-minda tu kinaa melo kenaperangii anna rangngannipi penaa, siaminda-minda unnampui tangnga’ kinaa,melo ke ullolongampi timbangan melo,6 la untandai kada peada’ siapanganderan, kadanna sia pontobannangna tokinaa.7Ungkataku’ PUANG iamo pamulannamintu’ kapaissanan: apa iatu to bagaussayu kakinaan sia peada’.

SARAMBU PEADA’ 1.8–15 28E anakku, perangii tu peada’naambe’mu sia da mutibei tu pa’pangada’naindo’mu;9belanna iamoto tu la mupotali ballodao ulummu, sia mupomanik ata lanbarokomu.

Pa’pakilala butungto ambe’ unnada’i anakna

1:10-1910E anakku, iake nanaranko to kadake,da muturu’i.11 Iake ma’kadai tu tau iato mai, nakua:Maiko tamale sola mangodo’ umpatibollorara, sia la unnaungan to tang kasalan,moi tae’ bannangna;12 la taamma’ tuo susi penggauranna linotomate taampello’ kalebui susito malerokko lamunan,13 la taappa’ tu ma’rupa-rupa apakeangga’, iatu banuanta la taponnoipangrampa;14 la ketaaki’ sola, sia misa’ri tu kandu’diparandanangki’.15E anakku, da mumale sola tau iatomai unnolai tu lalan iato; patoyangi tulentekmu dio mai batattana;

SARAMBU PEADA’ 1.16–23 316belanna iatu lette’na tau iato maima’dondo lako kakadakean sia matira’ laumpatibollo rara.17Tae’ gai’na tu porro’ ditanan ke natiroimintu’ apa kepani’;18apa iatu tau iato mai rarana kalenanaaungan sia katuoanna kalena naodo’.19Susimo lalannato minda-minda tuungkabudai saro bu’tu kadake, belannaiamo la ungka’tu sunga’na to unnampui.

Pa’pakilala bu’tu dio mai Kakinaan

1:20-3320 Iatu Kakinaan metamba-tamba diobatatta, sia umpakapua gamaranna diolu tana lapang.21Metambami dio kasitammuan batattamarua’, dio lu lalan tama babangan lanlu kota nanii umpokadai tu uleleanna.22Sangapapira, e to tang paissan, laminii ungkamali’i tu katangpaissanan,sia to pa’tellean umporai ma’telle, siatobaga ungkabiri’ kapaissanan?23Tibalikkomi lako pa’pakilalangku!Manassa la kutuarangkomi tupenaangku, sia iatu kadangku lakupaissanangkomi.

SARAMBU PEADA’ 1.24–32 424Belanna manokakomi tongku meoli,sia moi misa’ tau tae’ umpalan penaaitongku angka’ limangku.25Belanna tae’ midampangi tumintu’ pa’ patudungku, mikanoka tupa’pakilalangku,26 iamoto la kupetaai duka tukasanggangammi, sia patellena’,ke narampoikomi tu mipomagiangna.27 Iake rampomi tu mipomagiangnasusi angin bara’, sia kasanggangammimatira’ mengkareke’ susi talimpuru’, siaiake la narampoikomi kapussakan siakamatakuran,28attu iato la metamba-tamba tu tau iatomai lako kaleku, apa tae’ kula mebali, lana daka’na’, apa tae’ naappa’na’.29Belanna ungkabiri’ kapaissanan, tae’napilei tu ungkataku’ PUANG,30ungkanoka pa’patudungku, sia ussayumintu’ pa’pakilalangku,31 iamoto la nakande tu buapenggauranna, sia umpedia’i kalenapa’tangngaranna.32Belanna katorokossikanna tuto tang paissan la umpatei, siakatangmatangkinanna tobaga laussanggangi.

SARAMBU PEADA’ 1.33–2.7 533Apa minda-minda umperangiina’, latorro manaman, sia la makarimman diomai kamandasan megiangan.

Kakinaan ma’pamakarimman

2:1-22

21E anakku, iammu tarimai tukadangku sia umpariba’tengi tu

pepasanku,2naurunganni narangi talingammutu kakinaan sia mupopa’mirringan tupenaammu lako tangnga’ melo,3ondongpi, iake metambako lako pakitapenaa sia meongli’ lako tangnga’ kinaa;4 iake mudaka’i susi salaka sia musisiksusi ianan membuni,5manassa la mutandai tu dionaungkataku’ PUANG sia unnappa’kapaissanan diona Puang Matua.6Belanna PUANG Ia tu umpa’kamaseankakinaan, lan mai pudukNa nanii tassu’tu kapaissanan sia tangnga’ kinaa.7 Ia umparandananni pa’tunduan tuto bulo lollong, sia Ia napobalulangminda-minda tu to lolang tae’ sayuanna.

SARAMBU PEADA’ 2.8–17 68 Ia ungkampai tu mintu’ lalankatonganan sia urrinding pala’ lalanna toNakamasei.9Attu iato la mutandai tu kamaloloan siatonganna, sia ia duka tu kamalamburansia mintu’ lalan melo.10Belanna iatu kakinaan la tamapenaammu sia iatu kapaissanan lanapomanaman deatammu.11Pa’timbang melo la ungkaduttu’ko,tangnga’ melo la urrinding pala’ko,12anna rampanangko dio mai lalankadake, sia dio mai to ma’kada leko’,13dio mai tu to untampe lalan malolo, launturu’ lalan mapittuk;14 tu parannu umpogau’ kadakena, siaunnarrak diona gau’ ma’bulang leko’, tuumpabu’tu kadake,15 tu ma’lekko-lekko lalanna sia unnolalalanna tu umpapusai,16anna rampanangko dio mai baine tosenga’, dio mai baine, tu tang ditandai tuma’kada massede,17 tu untampemo muanena tonnamangurapa sia tang ungkilalaimo basseKapenombanna;

SARAMBU PEADA’ 2.18–3.3 718belanna iatu banuanna solo’ rokkokamatean, sia mintu’ lalanna ma’palulakoto’bombo tomate.19Moi misa’ tu mintu’ to male lako,tae’mo sule, sia tae’mo nalambi’ lalankatuoan.20Ammu turu’ batattana to melo siaungkaritutui lalanna to malambu’.21Belanna iatu bulo lollong la untorroitondok sia iatu to masallo’ la mareso’lan,22apa iatu mintu’ to tang mekaaluk ladisabu’i lan mai tondok sia iatu mintu’ totang maruru’ la ditorakki lan mai.

Iatu Kakinaan umpabu’tukamauparan

3:1-35

31E anakku, da mutang kilalai tupa’pangada’ku sia la nakaritutui

penaammu tu mintu’ pepasanku,2belanna iamo la urrangngannimintu’ allomu sia taun katuoammu,sia umpopemba’ka’i tu karapasanpenaammu.3Da nasalaiko tu pa’kaboro’ siakamarurusan! Pomanikki lan barokomu

SARAMBU PEADA’ 3.4–13 8

tu iannato sia sura’i dio papanpenaammu,4 iake susito, la unnappa’ko pa’kamaseansia kadiporaian dio pentirona PuangMatua sia tolino.5La ponno penaammu urrannuan PUANGsia da musande’ lako pakita penaammu.6Kasiri’i tu Puang dio lu mintu’ lalanmu,na Ia la umpamarantei tu lalanmu.7Da musande’ lako kakinaammu,sangadinna kataku’i tu PUANG siapatoyangko kalemu dio mai kakadakean,8anna popedampii issimmu sia napopayabukummu.9Pakarayai tu PUANG mupennoloankasugirammu, sia mintu’ bunga’daka’mu,10 iake susito iatu mintu’ alangmu laponno sae lako tang langnganna sia iatuto’ pa’parrammu la lempan uai anggoro’ba’ru.11E anakku, da musayui tu peada’NaPUANG sia da mukasorroi tu ukunganNa.12Belanna Naukung PUANG minda-minda tu Nakamasei, ondongpi susimisa’ ambe’ lako anak naala penaanNa.13Maupa’ tu to unnappa’ kakinaan, siaiatu to ullolongan tangnga’ melo;

SARAMBU PEADA’ 3.14–23 914belanna iatu sarona mandu melo annasaroan salaka, sia iatu apa napabu’tumandu melo na bulaan.15Mandu melo ia na merdan, sia mintu’tu muporaianna tae’ dipasusianni.16Dio lima kananna nanii tukamalamberan sunga’, dio lima kairinnananii kasugiran sia kamala’biran.17 Iatu batattana iamo batattamanaman, na iatu mintu’ lalanna iamolalan marampa’.18 Iamo napooto’ katuoan minda-mindatu untoei, sia minda-minda tu ulla’ka’i ladipudi kumua to maupa’.19 Iatu PUANG umparandangannikakinaan te lino, sia ullangda’i tangnga’melo tu langi’.20Diona kapaissananNa anna tipa’duatu mandalanna tasik sia iatu gaunumpapini-pini ambun.21E anakku, da natoyang dio maimatammu tu iannato, karitutui tupa’timbangan sia pa’timbang melo,22 iake susito iatu iannato la napotuodeatammu, sia la napobelo baro-komu.23Ammu ola marampa’i tu lalanmu siatae’ nala titodo tu lette’mu.

SARAMBU PEADA’ 3.24–32 1024 Iake matindoko tae’ mula tiramban,sangadinna la matindoko anna mammi’mamma’mu.25Da mukataku’i tu katirambanan tangmukapang-kapang, sia kasanggangannato tang mekaaluk, ke saei.26Belanna PUANG tu la muposande’, siaIamo la ungkampai tu lette’mu da naalaipoya.27Da mupatadangi tu barang apato sipatu la unnappa’i ke denni lankuasammu la umpogau’i tu iannato.28Da muma’kada lako padammu tolino,kumua: Malemoko musae pole’moramasiangpa kubenko – anna denmo diokalemu.29Da mutampanni kadake tu padammutolino, tu ungkadamak meloko siaussangako malolo.30Da musigaga moi misa’ tau ke tae’ibannangna, sia iake tae’i napogau’kadake lako kalemu.31Da mukemburui tu to masa’ga’ sia damupilei la umpeolai moi misa’ tu lalanna,32belanna Nakagi’gi’ PUANG tu to leko’,apa iatu to bulo lollong Naposangmanetongan.

SARAMBU PEADA’ 3.33–4.4 1133 Iatu tampak ropunNa PUANG lanlu banuanna to tang mekaaluk, apaiatu inan nanii torro to malambu’Napamasakke.34 Iake denni to pa’tellean, Naissan Iakalena untelle-tellei, apa Nakaturu-turuitu to umpamadiongan pena-anna.35 Iatu to kinaa la umpomana’kamala’biran, apa iatu to baga laungkabu’tui siri’.

Pa’pakilala la undaka’ kakinaan

4:1-27

41Perangiimi, e mintu’ pia, tupeada’na misa’ ambe’, sia papatui

penaa ammu appa’ pakita penaa,2belanna la kubenkomi tu pa’pangada’melo, da miboko’i tu pa’patudungku.3 Iatongku piapa solana’ ambe’ku,kaboro’pa’ sia anak misa’ dio pentironaindo’ku,4naada’imo’ anna ma’kada lako kalekunakua: Palan penaa tonganni tu mintu’kadangku, karitutui tu pepasanku,namelo katuoammu.

SARAMBU PEADA’ 4.5–14 125Daka’i tu kakinaan, daka’i tu pakitapenaa, da mutang kilalai sia da muboko’itu kada sun dipudukku.6Da mutampei anna karitutuiko,kamali’i, anna pamakarimmanko.7 Iatu pamulanna kakinaan, iamotusipatu la mudaka’ tu kakinaan, sia daka’itu pakita penaa siangga’ mintu’ apa diokalemu.8Pamatandei, anna ia umpalayukko, iala umpamala’bi’ko, ke muraka’i.9 Iamo la umpabeke’i tali ballo tuulummu, sia la ungkamaseangko makotamaelo.10Perangiimi, e anakku, sia tarimaitu kadangku, anna dipamalambe’ tusunga’mu.11Kuada’iko tu diona lalan kakinaan,kupalingkako dio lu lalan malolo.12 Iake lumingkako tae’ mula diampangi,sia iake ma’dondoko, tae’ mula titodo.13Toe manda’i tu peada’, damurampananni, sangadinna karitutuibelanna iamo mupotuo.14Da muolai tu lalanna to tang mekaaluk,sia da mutumengka dio batattana tokadake.

SARAMBU PEADA’ 4.15–23 1315Patoyangko kalemu inde to dio mai,da muolai lendu’; sepangko inde to diomai, ammu tarru’ male.16Belanna tae’ namamma’ tu tau iatomai, ke tae’pi napogau’ kadakena; siatae’ natikkaru’du’ ke tae’pi nasongkantau misa’.17Belanna tau iato mai ungkande rotikatangmekaalukan sia unniru’ uaianggoro’ kamasa’garan.18Apa iatu lalanna to malambu’ susitoarrang bu’tu melambi’, samasai-sainna saparrang-parrangna sae lakomasiangna tongan.19 Iatu lalanna to tang mekaaluk susikamapittukan; tae’ naissanni tu apama’din la nanii titodo.20E anakku, palan penaai tu mintu’kadangku, sia tananni talinga tu mintu’bisarangku;21da napa’de dio pentiromu tu iannato,sia lamunni lan penaammu.22Belanna iamoto tu katuoan manamanlako minda-minda unnappa’i sianapomaleke mintu’ kalena.23Karitutui tu penaammu losong namintu’ apa sipatu dikaritutui, belanna lanmai nanii bu’tu tu kalimbuang katuoan.

SARAMBU PEADA’ 4.24–5.4 1424Patoyangi dio mai kalemu tu lilamo’rang sia pamambelai dio mai kalemutu puduk ma’bulang leko’.25La mentiro melo lako tingayo tumatammu sia da mumentiro senga’, keuntontongiko tau.26Popentengkai tu lette’mu lakomarantena sia pamanassai tu mintu’patu lalanmu.27Da musepang lako kanan ba’tu lakokairi, patoyangi tu lette’mu dio maikadakena.

Pa’pakilala la toyang diomai bainena to senga’

5:1-23

51E anakku, palan penaai tukakinaangku, sia tananni talingammu

tu diona tangnga’ kinaangku,2ammu karitutui tu pa’timbang melo, sianakaduttu’i pudukmu tu kapaissanan.3Belanna iatu pudukna baine to senga’to’do tani’ enoan, sia iatu lingaronamandu malannang anna boka’,4apa ma’katampakanna mapai’ susiapsantin sia mataran susi pa’dangmataran patomali.

SARAMBU PEADA’ 5.5–13 155 Iatu lette’na lu rokko kamatean, siaiatu tengkana lu lako lino tomate.6Dikua da musepang lako lalan katuoan,iamoto nama’papusa tu tengkana, natae’mutandai tu iannato.7 Iamoto, e anakku sola nasang,perangiina’ sia da miboko’i tu kada sundio pudukku.8Toyangangko lalanmu dio mai tubaine susito, sia da mureke’i tu ba’babanuanna,9kumua da musorongi tukamala’birammu lako to senga’ siaiatu taun katuoammu lako to tanguntandai kamamasean;10kumua da anna to sae umpediarannikalena tu iananmu, sia saro ra’ta’mu, danatama banuanna to tang ditandai,11muurunganni sumarro, kema’katampakannai, ke pu’pu’ nasangmitu duku’mu sia kalemu.12Sia ma’kadako kumua: Umba kukuato kukagi’gi’i tu peada’ sia nasayuipenaangku tu pa’pakilala!13Ma’apari natae’ kuperangii tu kadannagurungku, sia tae’ kutananni talinga tuto unnada’ina’!

SARAMBU PEADA’ 5.14–22 1614Sidi’mora kulamma’ rokko mintu’kamandasan – lan lu tangngakombongan sia kasirampunan.15Melo ke unniru’ko uai lan mai bubunbatummu siamo, tu nanii uai uran, siauai tuo diong mai bubunmu siamo.16Mueloranraka tu kalimbuangmu lolongdao lu batatta, sia salu’-salu’mu dao lutana lapang?17Melo ke iko manna umpoapai, danaden to senga’ musolan.18Namasakke-sakkemora tukalimbuangmu, sia la parannukodiona tu bainemu, tommu mangurapa,19 iamotu misa’ donga birang maelosia misa’ donga’-donga’ maballo;da’ito natontong tarru’ umpasendekotu susunna, sia tontong umpatiakka’penaammu tu kamamaliranna.20Ma’apai, e anakku, ammu lambanbainena to senga’ sia urraka’ dadanna totang ditandai.21Belanna iatu lalanna simisa’-misa’ taupayan dio pentiroNa PUANG, Napenunutu mintu’ tengkana.22 Iatu to tang mekaaluk la napungokalena kakadakeanna, sia la napurru’poya kasalanna.

SARAMBU PEADA’ 5.23–6.6 1723Belanna tae’ naturu’i tu peada’,iamoto nala mate, sia napapusamokaliu-baganna.

Ma’rupa-rupa pa’pakilala

6:1-19

61E anakku, iake unnindo’ikoindanna padammu tolino, sia iake

mupessala’panni tu limammu diona tosenga’;2 iake napoyamoko kada sun dipudukmu,sia natingkanmoko ba’tikan dara’ lengkolilamu-3pogau’mi te, e anakku, ammu lendokankalemu, belanna tobangmoko tama lisupala’na padammu tolino; malemoko,ammu pakasa-kasai sia pandasatonganni;4dapa mueloranni tu matammu mamma’sia kulimbang matammu tikkaru’du’;5 lussurangko kalemu susito kijangdio mai limanna to rumangngan, siasusito manuk-manuk dio mai limanna toma’poya.6E pong tukkunan, maleko lako to’ sirrin,pemarangai tu lalanna ammu kinaa;

SARAMBU PEADA’ 6.7–15 187moi anna tae’ ia tu pangulunna, ba’tumantari’na, ba’tu to ma’parentana,8naparandan duka ia tu mai kandena,ke pealloanni, sia narampun duka ia tukinallona, ke pegandunganni.9Sangapaporoko la mamma’, e pongtukkunan, pirampira mumane millik diomai kamammarammu?10La mamma’pa’ sattu’, la mamma’-mamma’pa’ sattu’, la umpasikala’pa’limangku umbambangan kaleku sattu’.11 Iammu susito la narampoikokamakario-rioan butung misa’ to saema’dondo, sia iatu kataerammu susimisa’ to ma’pa’buno.12To bulituk sia to umpabu’tukakadakean, iamotu to umbulang leko’kada,13napopa’kidi’-kidi’ tu matanna, sianapopassodo-sodo tu lette’na sianapopa’dullu-dullu tu tarunona,14 tu untannun bang tangnga’ bulituk lanpenaanna, sia tontong bang untampakakadakean, sia umpabu’tu kasigagan.15 Iamoto iatu kasangganganna urrampoitang dikapang-kapang, ta’pa la diru’puk,naurungan tae’mo nakullei dipamondo.

SARAMBU PEADA’ 6.16–23 1916 Inde sia tu annan pasirua tu Nakabiri’PUANG, ondongpi pitu tu Nakagallitongan:17Mata tumongnga’, lila kamorang-morang, lima umpatibollo rarana to tangkasalan,18penaa untannun tangnga’ pepayu sialette’ tang tipodo’ lako kaka-dakean,19 tu umpenaan buttok susito sa’bi tangtongan sia umpabu’tu kasigagan dio luto massiulu’.

Pa’pakilala la toyang dio maipasandak salu lako rampanan kapa’

6:20–7:2720E anakku, karitutui tu pepasannaambe’mu sia da musuale pa’pangada’naindo’mu.21Palanni lakka buamu, sia pomanikkilan barokomu.22 Iake lumingkako, denno upa’ naiaussolangko: sia iake pana’dingmoko,denno upa’ naia umpa’kadaiko.23Belanna iatu pepasan iamo misa’palita, iatu pa’pangada’ iamo misa’arrang, sia iatu pa’pakilala lu dio maipeada’ iamo lalan ma’palulako katuoan,

SARAMBU PEADA’ 6.24–32 2024 tu la umpatoyangko dio mai bainesala’ kedo, dio mai lila panglono’ to tangditandai.25Da nabu’tu lan penaammu tukamoraian lako pantarisan melona, siada naalako kidi’ matanna.26Belanna pa’katumangna baine bualanganna kapu’duran kande tau, sia bainenato senga’ unnula’ katuoan mala’bi’natau.27Ma’dinraka tu tau untambuk api, annatang la ungkandei tu tamangkalena?28Ma’dinraka tu tau lumingka dao ruayaanna tae’ namampu’ tu lette’na?29La susi dukato tu to umpasurruk kalosidibuni lako bainena solana; tae’ misa’ tuto ungkaka’i, la dibilang masero dio maisala.30Tae’ nalo’boi tau tu toboko, ke bokoi laumpedia’i tambukna ke tang dia’i.31Apa iake diapparanni, manassa lanasondai sule pempitu manglokkon, siamintu’ tu apa lan banuanna la nasorong.32Minda-minda tu ma’pangan buni solamisa’ baine, iamoto tae’ inaanna; minda-minda tu umpogau’i te, ussanggangkalena.

SARAMBU PEADA’ 6.33–7.6 2133Kamatilakan sia kadipamatunan lanalolongan, sia iatu kaditattanna tae’nala dipa’dei.34Belanna iatu kamangimburuan iamoapi ma’lulu-lulunna misa’ muane, sia tae’natandai tu kamamasean, ke allo naniima’pabala’;35 tae’ natarimai moi umba susitupela’bak, sia tae’ nakamorai pamengan,moi anna mandu buda.

71E anakku, karitutui tu mintu’kadangku sia toe manda’i tu mintu’

pepasanku.2Karitutui tu mintu’ pepasanku, annamelo katuoammu, sia karitutui tupangadarangku, susi lise’ matammu.3Pemporianni lako rakka’mu, sia sura’idio papan penaammu.4Pokadai lako kakinaan kumua: Ikomoanak darangku, sia iatu tangnga’ kinaasangai to matappa’-(mu),5anna ia ungkaritutuiko dio mai bainenato senga’, sia iatu to tang ditandai, tuma’kada mammi’ bang.6Belanna den pissan kutiroi dao maipentiroan banuangku, dao mai pentiroanditaralii,

SARAMBU PEADA’ 7.7–15 227 sia kutiro dio lu mintu’ to tang unnissanma’tangnga’ melo, anna ta’pai matangkudio lu mintu’ to mangura tu misa’ piamuane tang mandalan tangnga’na,8 lumingkami dao batatta sikandappi’ma’tetukna, tu nanii biasa bendan, siamale ma’palulako banuanna,9 iatonna kasisalan tau bongi, iamotonna makaroenmo, tonna malillinmo siaranduk mapittukmo.10Ta’kala nasitammumo tu misa’ bainesusito, tu ma’pakean pa’gau’ sala siamanarang ma’pakena.11Kataa-taa bang sia tang ma’rundunan,sia tang ma’ripi tu lette’na lan banuanna.12Sattu’-sattu’ dio lu batatta, sattu’-sattu’ dio lu tana lapang sia mangodo’dio lu mintu’ kasitammuan lalan.13Nala’ka’imi tu to mangura iato sianaudung; sia ma’lindo batu ma’kadalako nakua:14Sipato’na’ umbaa pemala’kasalamaran, angku sundunni tupangallonangku te allo iate.15 Iamoto angku sun laumpessitammuiko, sia undaka’koangku appa’ko.

SARAMBU PEADA’ 7.16–25 2316 Iatu patindoangku kusamboimoparramba’, pesambo paruki’ lenangMesir.17 Iatu inan mamma’ku kupi’pikkimomuru, ahalin sia kayu matappa’.18Maiko tapaliu kamoraianta sae lakomelambi’na sia sipamo’le’-mo’le’.19Belanna iatu muaneku tae’ dio banua,malemo lako kalingkan mambela.20Nabaa tu poro’-poro’ doi’, na iapi, kela melolinni bulan, namane sule.21Nanaran tete dio kamaluteannama’kada, sia nasede tete dio kadamammi’na.22Tae’ nalambi’i tangnga’na naturu’mitu baine iato, butung to sapi dibaalako pantunuan, sia susi misa’ to bagadipungo,23 sae lako natarru’ tinaran tu atena;sia susi manuk-manuk madoi’ male lakoba’tikan, natae’ natandai kumua iatu apaiato la umpatei.24 Iamoto, e anakku, perangiina’ siapalan penaai tu kada sun dio pudukku.25Da nasepang tu penaammu lakolalanna, da mulempang unnola lalanna.

SARAMBU PEADA’ 7.26–8.6 2426Belanna budamo tau matenabambangan, sia budamo bilangannatau napatei.27 Iatu banuanna butung to lalanlako banuanna tomate, tu solo’ rokkobilik-bilik kamatean.

Uleleanna Kakinaan

8:1-36

81Tae’raka nametamba-tamba tuKakinaan sia tae’raka napekapuai

gamaranna tu Tangnga’ melo?2Bendanmo dao lu inan madao diobatatta, iamotu kasitammuanna mintu’lalan,3dio sa’de babangan, lalan tama kota, tunaninna tau tama kota, nanii metamba,nakua:4Lako kalemi kunii metamba, e mintu’muane, sia tassu’mo tu kadangku lakomintu’ ma’rupa tau!5E kamu, tu tang paissanna, pelada’i tukamanarangan, sia e kamu, tu baganna,tandai tu iannato lan penaammi.6Perangiimi, belanna mala’bi’ tu apa lakupokada sia tibungka’ tu pudukku laussa’bu’ apa malolo.

SARAMBU PEADA’ 8.7–14 257Belanna iatu sadangkuumpokada kamanapparan, sia iatukatangmekaalukan nakagalli pudukku.8Mintu’ tu kada sun dio pudukku situangkamaloloan; moi misa’ tu mintu’nato tae’dibalittua’ sia dileko’.9Tonganna nasang lako to unnampuitangnga’ kinaa, manappa’ lako tounnappa’ kapaissanan.10Tarimai tu pangadarangku, da naiatusalaka, sia iatu kapaissanan da naiatubulaan tasak.11Belanna iatu kakinaan mandu melo namerdan, sia mintu’ tu muporainna tae’susinna.12Akumote tu Kakinaan siayokakamanarangan sia kuappa’mo tukapaissanan tete dio pa’timbangan.13 Iatu a’gan ungkataku’ PUANG iamotuungkabiri’ kakadakean; kukabiri’ tukamadaoan penaa, kamatampoan,penggauran bulituk sia sadang naponnoipa’bulang leko’.14Kuampui tu pa’pakilala melo siapa’timbangan, akumo tu pakita penaa;kuampui tu kamatotoran.

SARAMBU PEADA’ 8.15–23 2615Tete diori kaleku anna ma’parenta tumintu’ datu sia to paa unggaragai atoranmalambu’.16Tete dio dukari kaleku nama’parentatu mintu’ arung, sia to la’bi’, susi dukatotu mintu’ to ma’paolai salu lan te lino.17Kukamali’ tu to ungkamali’na’,naminda-minda tu birisan, undaka’na’manassa la naapparanna’.18 Iatu kasugiran sia kamala’birankusisolan, ia duka tu ianan matontongansia kamaloloan.19 Iatu bua kupaden ondong ia mala’bi’nana bulaan, ondongpi na bulaan tasak,iatu buraku mandu melo na salakamassang.20Umpolalanna’ lalan malolo, diotangnga batatta kamalamburan,21kumua la kukamasei ianan dipomana’tu to ungkamali’na’; iatu bilikpangannanna la kuponnoi.22Napadadina’ PUANG Napobunga’namintu’ lalanNa, dolo na iatu mintu’panggaraganNa tempon dio mai.23Dikombongmo’ tempon dio mai,randuk dio mai pamulanna, tonna tae’pate lino.

SARAMBU PEADA’ 8.24–31 2724Dadimo’ tonna tae’pa tu tasik kalua’,sia iatonna tae’pa mata kalimbuangboba.25 Iatonna tae’pa nadiranduk tu buntu,sia iatonna tae’pa nadipadadi tu tanete,inang dadimo’;26 sia iatonna tae’pa Nakombongi Puangtu lipu daenan sia kapadanganna, siatiparandukna barra’-barra’.27 IatonNa pasakka’mi tu langi’, siaiatonNa gorri’mi tu lepongan dao tasikkalua’, diomo’ ren,28 sia iatonNa pamanassami tu salebu’daona lu sia iatonna tikula’dak-la’dak tukalimbuangna tasik kalua’,29 sia iatonNa pantokki tu mintu’anggenna tasik, kumua da nalendai uaiiato tu pepasanNa, tonNa pamanassai tumintu’ parandanganna te lino,30attu iato misa’na’ anak dipakaboro’dio Kalena, kiallo-kiallo sende paimantonganna’, sia lan mintu’ attu parannuna’dio oloNa,31 sia maningo-ningona’ lan linoNa, daokuli’na padangNa, sia iatu kasendeangkusiayoka mintu’ ma’rupa tau.

SARAMBU PEADA’ 8.32–9.3 2832 Iamote, e mintu’ anakku, perangiina’,belanna la maupa’ tu to ungkaritutuilalanku.33Perangii tu pa’pakilala, ammu kinaa,da mutang umpalan penaai.34Maupa’ ia tu mintu’ to umperangiina’,sia kiallo-kiallo ma’kampa dio to’ba’baku sia ma’kampa dio to’ ampangbabangangku.35Belanna minda-minda tu unnappa’na’,ungkabu’tui katuoan sia unnappa’kamasokanan dio mai PUANG.36Apa minda-minda tu tang unnappa’na’,iamo umpamasang kalena; mintu’ tu toungkabiri’na’ ungkamali’ kamatean.

Petambana Kakinaan siapetambana Kabagan

9:1-18

91Nabangunmo Kakinaan tubanuanna, sia napa’mo tu lentongna

pitu.2Natunumi tu patuoan direre’ sianapasito’bo’ tu uai anggoro’na sianapasakka’ tu medana.3Nasuami tu passolanna baine, metambadao lu inan madao lan kota, nakua:

SARAMBU PEADA’ 9.4–11 294Minda-minda tu tang unnampuitangnga’ melo, la tibalik anna sepanglu mai; naminda-minda tu tang paissannakua ungkuanni:5Maimokomi, kandemi tu kandeku siairu’mi tu uai anggoro’ku tu mangkakupasito’bo’.6Tampemi tu mintu’ katangpaissanan,ammi tuo, sia olaimi tu lalan tangnga’kinaa.7Minda-minda unta’tan to patelle-tellela ungkabu’tui kalena siri’, minda-mindaunnada’i to tang mekaaluk, umpadenankalena kaditattan.8Da muta’tanni tu to patelle-telle, danakabiri’ko, sangadinna ta’tanni tu tokinaa, anna kamali’ko.9Pangada’i tu to kinaa, annasakerangngan-rangnganna tukakinaanna, ada’i tu to malambu’,anna kerangngan tu pa’inaanna.10Ungkataku’ PUANG iamo pamulannakakinaan sia untandai To tarru’ maseroiamo garonto’na tangnga’ kinaa.11Belanna tete dio kaleku annadipakerangngan tu allomu, sia annadipamalambe’ tu sunga’mu.

SARAMBU PEADA’ 9.12–10.1 3012 Iake kinaako iko kalena umpoupa’i,sia iake to pa’telleko, iko kalenaumpassanni.13 Iatu Indo’ baga ma’pamareko, moimisa’ tae’ natandai, sia tang unnissanapa.14Sia unno’ko’ dio to’ ba’ba banuannadao kao’koranna dao inan madao lankota,15 la untambai tu mintu’ to lendu’ diolalan iato, tu to lumingka malolo, kumua:16Minda-minda tu tang unnampuitangnga’ kinaa nasepang mai, minda-minda tu tang paissan nakua ungkuanni:17 Iatu uai diboko matappa’, sia iatu rotidikande buni mammi’.18Apa iatu tau iato tae’ natandai, kumuainde to dio, inan bombo tomate, siamintu’ tu to natambai diongmo likunnalino tomate.

Pa’pangada’ dionagau’ unturu’ kakinaan

10:1–22:16

101 Inde sia tu Sarambu peada’naSalomo. Iatu misa’ pia kinaa

umpaparannu penaanna ambe’na, apa


iatu pia baga umpamasussa penaannaindo’na.2 Iatu ianan bu’tu tete diokatangmekaalukan tae’ gai’na, apaiatu kamaloloan melendokan dio maikamatean.3Tae’ Naeloranni PUANG kumua iatuto malambu’ la tangdia’, apa iatukamaduanganna to tang mekaalukNasuale pala’ PUANG.4 Iatu limanna to matukkun mengkarangma’pakalala’, apa iatu limanna to birisanmengkarang ma’pasugi’.5Minda-minda mangrampun burapadang, ke pealloanni iamo piaunnampui tangnga’ kinaa, apa iatu tomamma’ ke pegandunganni, iamo piama’gau’ matuna.6 Iatu to malambu’ undudung upa’na,apa iatu pudukna to tang mekaaluknasitutu’i kamasa’garan.7Dinanna batu silambi’ tu to malambu’la napomaupa’ tau, apa iatu sanganna totang mekaaluk la bubosi.8Minda-minda tu ma’penaa kinaa launtarima pepasan, apa minda-minda tuma’kada baga, la sanggang.

SARAMBU PEADA’ 10.9–16 329Minda-minda tu bulo lollong lumingka,iamo lumingka masampa’, apa minda-minda umpasepang senga’ lalanna, lakaissanan.10Minda-minda tu ma’kidi’-kidi’mata, la umpabu’tu kamasussan, siaminda-minda tu ma’kada baga, lasanggang.11 Iatu puduk to malambu’, iamo matauai umpabu’tu katuoan, apa iatupudukna to tang mekaaluk nasitutu’ikamasa’garan.12 Iatu kamabirisan umpabu’tukasigagan, apa iatu pa’kaboro’ ussamboimintu’ kasalan.13Dio pudukna to unnampui tangnga’kinaa diappa’ tu kakinaan, apa dioboko’na to tang unnampui tangnga’ melosipatu narampoi pebamba ue.14 Iatu to kinaa unnanna penaakapaissanan, apa iatu pudukna to baganareke’ bang kasanggangan.15 Iatu iananna to sugi’ napokotaditambakuku, na iatu kakalalaranna tobongko napomandasa.16 Iatu pandakaranna to malambu’napotuo; apa iatu pa’pabu’tunna to tangmekaaluk napokasalan.

SARAMBU PEADA’ 10.17–23 3317Minda-minda tu umpalan penaaitu pa’pakilala iamo napolalan taulako katuoan, apa minda-minda tangundampang peta’tan iamo umpapusatau.18Minda-minda tu umbuni kamabirisan,iamoto ma’puduk mo’rang, sia minda-minda tu ma’palele beko, iamo misa’ tobaga.19Lan kabudanna kada dipokada tae’natang den tu sala, apa minda-mindaunta’tan lilana, iamo misa’ to unnampuitangnga’ melo.20 Iatu lilana to malambu’, susito salakamassang, apa iatu penaanna to tangmekaaluk sidi’ri angga’na.21 Iatu pudukna to malambu’umpamakarimman buda tau, apaiatu to baga umpomate kataerannatangnga’ kinaanna.22 Iatu kamasakkean dio mai PUANGmepasugi’, tang narangngannikaparrukan mengkarang.23 Iatu ma’gau’ mesirisan susi bangpaningoan lako to baga, susi dukato tuto unnampui tangnga’ kinaa umpalolangkakinaan.

SARAMBU PEADA’ 10.24–30 3424 Iatu apa nakataku’ to tangmekaaluk, iamo la urrampoi, apaPuang umpa’kamasean apa nakabarii tomalambu’.25 Iake saei tu talimpuru’ nalendu’ma’kasanggang, la pa’de tu to tangme-kaaluk, apa iatu to malambu’bendan butung misa’ parandanganmaton-tongan.26Susi sukka urrua isi sia susi rambuurrambu mata, susi dukamoto tu totukkunan lako to ussuai.27Kamatakuran lako PUANGumpamalambe’ sunga’, apa iatutaun katuoanna to tang mekaaluk ladipakondi’.28 Iatu pa’rannuanna to malambu’la umpabu’tu kasendean, apa iatusissareanna to tang mekaaluk la putta.29 Iatu lalanna PUANGnapopentirerungan to bulo lollong,apa dadi kasanggangan lako mintu’ tauumpogau’ kadake.30 Iatu to malambu’ tae’ nala tibendon lensae lakona, apa iatu to tang mekaaluktae’ nala untorroi kuli’na padang.

SARAMBU PEADA’ 10.31–11.6 3531 Iatu pudukna to malambu’ umpabu’tukakinaan, apa iatu lila ma’kada bulangleko’ la disanggang.32 Iatu pudukna to malambu’ untandaitu apa dipopaiman, apa iatu puduknato tang mekaaluk ussa’bu’ manna kadabulang leko’.

111 Iatu timbangan sala NapomagalliPUANG, apa iatu batu timbangan

tongan Naposende.2 Iake saei tu kamatampoan, la saeduka tu siri’, apa iatu to umpamadiongpenaanna narondong kakinaan.3 Iatu kamalamburanna to bulo lollongiamo unnanta’ meloi, apa iatu penaaleko’na to tang maruru’ la naposanggang.4 Iatu kasugiran tae’ gai’na, keattu kasengkeanNa Puang, apa iatukamaloloan melendokan dio maikamatean.5 Iatu kamalamburanna to sallo’umpamarante lalanna, apa iatu totang mekaaluk tobang natumangkatangmekaalukanna.6 Iatu kamaloloanna to bulo lollong iamola ullendokanni tu tau iato mai, apa iatuto tang maruru’ natingkan kamailuannakalena.

SARAMBU PEADA’ 11.7–13 367 Iake matemi tu to tang mekaalukputtamo to tu pa’rannuananna sia iatuapa naanga’ to kadake la pa’de.8 Iatu to malambu’ la dirampanan lan maikapussakan, na iatu to tang mekaaluktama ussondai.9Tete dio pudukna to bulituk annasanggangi padanna ma’rupa tau, apatete dio kapaissanan anna lendokankalena tu to malambu’.10Mintu’ pa’tondokan umpoparannuitu kamauparanna to malambu’, apaiake sanggangi tu to tang mekaaluk,unnarrak-arrak tu mintu’ tau.11Bannang dio kadipamasakkeanna tobulo lollong anna dipamarua’ tu kota,apa buntu tumangna pudukna to tangmekaaluk, anna disanggang tu kota.12Minda-minda ullo’bo padanna ma’rupatau, tae’ naampui tangnga’ kinaa;apa iatu to unnampui tangnga’ kinaama’pakappa.13Minda-minda tu ma’palele kadake,iamoto manglo’do’ rasia, apa minda-minda tu maruru’, iamo ussamboi tu apamangka dadi.

SARAMBU PEADA’ 11.14–21 3714 Iake tae’i pa’timbangan melo, lasanggang tu bangsa, apa dipotilendok tukabudanna pa’bisara.15Minda-minda tu unnindo’i indannato tama sae, manassa la narampoikamasussan, apa minda-minda tuuntoyangan kalena dio mai massala’pala torro manaman.16Misa’ baine mabalele unnappa’kadipangkeran, susi duka tu to lalongunnappa’ kasugiran.17 Iatu to masokan umpogau’ kameloandeatanna, apa iatu to toro, umpandasakalena.18 Iatu to tang mekaaluk ungkabu’tu’isaro tang ma’pamaupa’, apa iatu tounnambo’ kamaloloan, ungkabu’tui saromatontongan.19 Iatu kamaloloan tongan umpatukatuoan, apa minda-minda tu untuntunbang kakadakean, umpadenan kalenakamatean.20 Iatu to leko’ penaanna NakagalliPUANG, apa iatu to malolo gau’na iamoNaposende.21Tonganna, iatu to kadake gau’ tae’natilendok len dio mai ukungan, apa


iatu to naala bilanganna to malambu’ latilendok.22Susitu sissin bulaan dio kasube bai,susi dukato tu baine ballo tu tangunnampui tangnga’ melo.23 Iatu apa naanga’ to malambu’,kamauparan manna napaden; apaiatu apa narannuan to tang mekaalukkasengkean manna napaden.24Den tu tau mangambo’, nabuda pole’nakabu’tui; den tu tau ungkanengkengitongan iananna, apa kapu’duran dukasia.25 Iatu penaanna to ma’pamasakke ladipaliu manaman, sia minda-mindamamase, la dikamasei duka.26Minda umpatadang gandung, lanatampakki ropu to buda; apa iaturongko’ songlo’ dao ulunna to ma’balukgandung.27Minda-minda tu untuntun melona,undaka’ kapaimanan; apa minda-mindaunnanga’ bang kadakena, la narampoiduka kakadakean.28Minda-minda tu umposande’kasugiranna, la tobang; apa iatu mintu’to malambu’ la mentaruk susi daunmangura.

SARAMBU PEADA’ 11.29–12.5 3929Minda-minda tu umpopa’elo’na bangbanuanna, la umpomana’ angin; sia iatuto baga la dadi kaunan lako to kinaa.30 Iatu buanna to malambu’ iamo sangto’kayu katuoan sia minda-minda tu kinaa,ungkadamak tau.31Tonganna, iatu to malambu’ ladipakkan dao kuli’na padang, ondongpole tu to tang mekaaluk sia to kadakegau’na.

121Minda-minda tu ungkamali’peada’, iamo ungkamali’

kapaissanan; apa minda-minda tuungkabiri’ peta’tan, iamo tobaga.2 Iatu to melo penaanna NaposendePUANG, apa iatu to ma’tangnga’ kadakebang, Nara’ta’ la diukung.3Tae’ tu bantang, ke tang mekaalukki,apa iatu uaka’na to malambu’ tangtibendon.4Misa’ baine ma’inaa tongan, iamonapomakota muanena, apa iatu baineumpabu’tu siri’ susito saki lan lu bukulampana.5 Iatu pa’timbanganna to malambu’ iamotongan, apa iatu pa’tangnga’na to tangmekaaluk iamo pa’pakena.

SARAMBU PEADA’ 12.6–13 406 Iatu kadanna to tang mekaalukmangodo’-odo’ bang undaka’ lalan laumpatibollo rarana tau, apa iatu lilana tobulo lollong umpamakarimman kalena.7 Iatu to tang mekaaluk disongkammoanna rabun, apa iatu banuanna tomalambu’ la bantang ia.8 Iatu tau dipangke’ sitinaya tangnga’kinaanna, apa iatu to leko’ penaanna ladipamatuna.9Melo ke iatu tau disanga to tangmala’bi’ apa den tu to ma’parakana, naiake ma’gau’ to la’bi’ anna moi kandenatang silambi’.10 Iatu to malambu’ umpalan penaakatuoan patuoanna, apa iatukamamaseanna to tang mekaalukmakarra’ tongan.11Minda-minda tu umbuak padang, iamola dipedia’i; apa minda-minda unnula’apa tae’ gai’na, iamoto tang unnampuitangnga’ melo.12 Iatu to tang mekaaluk morai bangumpoya apa kadake, apa iatu uaka’na tomalambu’ mentaruk.13 Iatu puduk ma’kada sala nanii pepoyakadake, apa iatu to malambu’ tilendoklan mai kapussakan.

SARAMBU PEADA’ 12.14–21 4114Diona buangan kadanna tau, annadipedia’i kameloan, sia iatu saro ra’ta’nasule lako kalena.15 Iatu lalanna to baga tongan ia diopentirona, apa iatu to umperangiipa’pakilala, iamoto kinaa.16 Iatu to baga ta’pa napokada bang tunapomapa’di’na penaanna, apa iatu tomanarang ussamboi siri’.17Minda-minda tu ma’kada tongan,umpasombo malolona, apa misa’ to sa’bitang tongan umpasombo pa’pakena.18 Iatu tau ma’kada punala bang,patossok susi tobok, tu kadanna,apa iatu pudukna to kinaa umpadenkamatanan.19 Iatu puduk ma’kada tongan la tontongsae lakona, apa iatu lila pa’pakena melosakkattu’ bangri.20 Iatu to untampa bang kadake,pa’pakena lan penaanna, apa iatuto ma’pakilala diona kamarampasanunnampui kaparannuan.21Tae’ narampoi kamandasan tu tomalambu’, apa iatu to tang mekaalukkamatilakan manna urruai.

SARAMBU PEADA’ 12.22–13.2 4222 Iatu puduk umpokada bang mo’rangNakagalli PUANG, apa iatu to umpogau’bang kamarurusan iamo Napopaiman.23 Iatu to manarang ullamun bangkapaissananna, apa iatu to bagauntaleran bang kada baganna.24 Iatu limanna to matutu la ma’parenta,apa iatu kamatukkunan naposandangtau.25 Iatu kamarittukan unno’ton penaannatau, apa iatu kada melo umpaparannupenaanna.26 Iatu to malambu’ natandai tu toungkadakeanni penaa, apa iatu to tangmekaaluk napapusa pasiruanna.27 Iatu to tukkunan tae’ naalai tupangula’na, apa iatu to birisan laumpotaa ianan mala’bi’.28Dio lu lalan kamaloloan diniiungkabu’tui katuoan, apa iatu lalankasalan mebaa lako kamatean.

131Misa’ pia kinaa unturu’ bangpeada’na ambe’na, apa misa’ to

pa’tellean tang umperangii peta’tan.2Mintu’ tau pantan la ungkande apamelo dio mai buangan kadanna, apa iatukamoraianna to tang maruru’ lu lakokamasa’garan.

SARAMBU PEADA’ 13.3–10 433Minda-minda tu ungkampai melo lilana,iamo ungkanannangi katuoanna, apaminda-minda umpatitape-tape pudukna,iamo sikampa kasanggangan.4 Iatu penaanna to tukkunan maduang,apa moi misa’ tae’ nakabu’tui, apa iatupenaanna to birisan dipedia’i tongan.5 Iatu to malambu’ ungkabiri’ kadabuttok, apa iatu to tang mekaaluknasikabiri’i tau sia la kasirisan.6 Iatu kamaloloan ungkaritutui to tangsayuan, apa iatu katangmekaalukanumbambangan tokadake gau’na rokkokasanggangan.7Den tu tau unna’ga tosugi’ kalena, namoi misa’ apa tae’ naampui; sia denduka tau unna’ga tobongko kalena, apaunnampui ianan buda.8 Iatu la’bak penaanna tau, iamotukasugiranna, apa iatu tobongko tangurrangi pa’pakua.9 Iatu arrangna to malambu’ lamarorrong melo, apa iatu palitanna totang mekaaluk la dipa’dei.10Bannang dio kamatampoan annabu’tu kasigagan, apa iatu to umperangiipa’patudu, unnampui kakinaan.

SARAMBU PEADA’ 13.11–19 4411 Iatu ianan tang dima’pu’i, madoi’poppong, apa minda-minda tu limannakalena mangrampun, la sugi’.12 Iatu kapa’rannuanan dipadapaumpa’dikki penaa, apa ianna sundunmotu lalan inaa, iamo kayu katuoan.13Minda-minda tae’ nadampangi tu kadaiato, manassa la dipapakkanni; apaminda-minda ungkataku’i tu pepasaniato, iamo la unnappa’i tu poleanna.14 Iatu pangadaranna to kinaa iamo misa’kalimbuang katuoan, la umpatilendoktau dio mai poya kamatean.15 Iatu pakita penaa melo umpabu’tukamaturu-turuan, apa iatu lalanna totang maruru’ masussa diola.16Minda-minda tu matarru’, umpogau’mintu’ apa sikambi’ pa’timbangan, apaiatu to baga umpasombo kabaganna.17 Iatu to dikomba-kombai tangmekaaluk la tobang rokko kamandasan,apa iatu pesua maruru’ umpadenkamanamanan.18Kamakario-rioan sia siri’ la urrampoi tuto untumpu peada’, apa iatu to umpalanpenaa pa’pakilala la dipakala’bi’.19 Ianna sundunmo tu lalan inaa,napomanaman penaa, apa umpatoyang

SARAMBU PEADA’ 13.20–14.1 45

kale dio mai kakadakean napomagalli tobaga.20Minda-minda sikabiasa to kinaa,manassa la kinaa; apa minda-mindatu sikadamak tobaga, manassa lamengkadake.21 Iatu kakadakean unnula’ tokadakegau’na, apa lako to malambu’ laNapakkan Puang kameloan.22 Iatu to melo la untampean mana’ lantomimi’na, apa iatu iananna tokadakegau’na untayan to malambu’.23 Iatu buakan pa’lakna tobongkoma’din umpabu’tu kande sebo, apa iatuiannato sipissan-pissan pa’de napobua’katangmalamburan.24Minda-minda tu unnanna pebambana,ungkabiri’ anakna; apa minda-mindatu ungkamasei anakna, naada’ tonnamangura.25 Iatu to malambu’ la kumande sadia’na,apa iatu tambukna to tang mekaaluk lalo’bang.

141 Iatu mai kakinaanna baineumbangun banuanna, apa tete

dio kabaganna, nalimanna kalenaurrondonni.

SARAMBU PEADA’ 14.2–9 462Minda-minda ma’kedo bulo lollong,ungkataku’ PUANG, apa minda-mindatu unnola lalan kelok tang umpakala’bi’Puang.3Lan sadangna tobaga den pebamba launnukungi tu – kamatampoanna, apaiatu to kinaa pudukna ia ungkaritutui.4 Iake tae’i tu sapi, lo’bang tu inankandena, apa iatu kamatotoranna sapidipa’tengkoan, umpabuda bura padang.5 Iake sa’bi tongan tae’ nakamorang-morang, apa minda-minda umpenaanbuttok, iamo misa’ sa’bi tang tongan.6 Iatu to patelle-telle undaka’ kakinaan,apa tae’ nakabu’tui, apa iatu tounnampui tangnga’ kinaa, tang masussaunnappa’ kapaissanan.7Toyanganko kalemu dio mai to bagabelanna tae’ mukabu’tui dio tu kadakinaa.8 Iatu kakinaanna to manarang, iamotuuntandai kalena lalanna, apa iatukabaganna to tang paissan pa’pakenamanna pa’rampoananna.9 Iatu pengkalossoran untelle-telle tobaga, apa dio lu to bulo lollong naalapenaanNa Puang Matua.

SARAMBU PEADA’ 14.10–18 4710Penaanna kalena tu tau untandaikarossoanna, sia iatu kaparannuannatae’ nabelai to senga’ umperasai sola.11 Iatu banuanna to tang mekaaluk ladisanggangi, apa iatu tenda to bulolollong la menta’bi membunga.12Den tu lalan malolo nasanga tau, apakatampakanna mebaa lako kamatean.13Moi anta metaa ma’din dukatasa’ding tu karossoan penaa, sia diokatampakanna kaparannuan ma’dinbu’tu kamasussan.14 Iatu to pabali-bali umpodia’ lalanpenaanna, apa iatu to melo penaannaumpodia’ apa dio kalena.15 Iatu to tang paissan umpatonganmintu’ kada, apa iatu to manarangungkanandai tengkana.16 Iatu to kinaa mataku’ sia toyangdio mai kakadakean, apa iatu tobaga untengkai bang salunna, apanapomanaman duka.17Minda-minda tu madoi’ bang sengke,iamo umpogau’ kabagan, sia iatuumparinaa bang kakelokan la dikabiri’.18 Iatu to tang paissan umpotaa kabagan,apa iatu kapaissanan napomakota tomanarang.

SARAMBU PEADA’ 14.19–26 4819 Iatu tokadake la tukku menomba dioolona tomelo penaa, sia iatu to tangmekaaluk la tukku dio to’ babanganna tomalambu’.20 Iatu tobongko moi padanna rupa tauungkagi’gi’ dukai, apa iatu tosugi’ budaia sangmanena.21Minda-minda tu ullo’bo padanna rupatau, iamo umpogau’ kasalan; apa minda-minda ungkamasei to makario-rio, lamaupa’.22Tang la pusaraka tu to umpogau’ bangkadake? Apa sikambi’ ia pa’kaboro’ siakamarurusan tu to umpogau’ kameloan.23Mintu’ kamara’takan la nanii bu’tukamauparan, apa iatu gau’na to ma’kadapunala bang mebaa lako kabongkoan.24 Iatu makotana tokinaa napokasugiran;iatu kabaganna tobaga tontongnapobaga.25 Iatu tosa’bi tongan iamoungkarimmanni tau, apa minda-minda umpenaan buttok, iamo naponnoipa’pakena.26Kamatakuran lako PUANG iamogaronto’na karapasan sia kabattaranpenaa, namoi anakna den dukapentilindunganna.

SARAMBU PEADA’ 14.27–33 4927Kamatakuran lako PUANG iamo misa’kalimbuang katuoan marendeng, latilendok dio mai poyana kamatean.28Kamapuluranna pa’tondokaniamo kamala’biranna datu, apakamadaranganna taunna iamokasangganganna to paa.29 Iatu to kalando pesuka’ maluangan tutangnga’ kinaanna, apa iatu to madomi’narampoi palla penaa iamo umpasipapa’kabagan.30 Iatu penaa ma’tan napomanamankaleta, apa iatu kapangimburuannapomasaki buku lampata.31Minda-minda tu umpakario-rioto bongko, iamo umpamatunaTotumampana apa minda-mindaungkamasei tu to mase-mase, iamoumpakala’bi’ Puang.32 Iatu to tang mekaaluk disongkan lankamandasanna, apa iatu to malambu’moi nala ka’tu sunga’na den dukapentilindunganna.33Lan penaanna to unnampui tangnga’kinaa nanii torro kakinaan, moi dio lu tobaga natandai duka tu iannato.

SARAMBU PEADA’ 14.34–15.6 5034 Iatu kamaloloan napomala’bi’ misa’bangsa, apa iatu kasalan napotattan tosangpetayanan.35 Iatu kamasokananna datu lu lako todiala parea tu unnampui tangnga’ kinaa,apa iatu kare’dekanna ara’na lu lako toma’pakasiri’.

151 Iatu pebali malamma’ ussa’pokasengkean ma’lana-lana, apa

iatu kada mapalla umpatiludak ara’natau.2 Iatu lila to kinaa, umpaombo’kapaissanan den gai’na, apa iatupudukna to baga umbarrakan kabagan.3 Iatu matanna PUANG umpemarangamintu’ inan, sia umpemaranga mintu’ tokadake sia tomelo.4 Iatu lila kaboro’ iamo garonto’nakatuoan marendeng, apa iatu kada leko’iamo ussanggang penaa.5 Iatu tobaga tang undampang peada’naambe’na, apa minda-minda umpalanpenaa peta’tan, iamo unnampui tangnga’melo.6Lan banuanna to malambu’ nanii ianankeangga’, apa iatu daka’na to tangmekaaluk pasanggangan.

SARAMBU PEADA’ 15.7–15 517 Iatu pudukna tokinaa umpatale’kapaissanan, apa iatu penaanna tobagatang malolo.8 Iatu pemala’na to tang mekaalukNakagalli PUANG, apa iatupassambayangna to bulo lollongnaala penaanNa Puang.9 Iatu lalanna to tang mekaaluk NakagalliPUANG, apa minda-minda tu unnula’kamaloloan, Nakasokanni Puang.10 Iatu peada’ makarra’ urrampoi tu tountampe lalan malolo, sia minda-mindatu ungkabiri’ peta’tan la mate.11 Iatu lino tomate sia inan kasangganganpayan dio oloNa PUANG, ondong pole’ tupenaanna ma’rupa tau!12 Iatu to patelle-telle tae’ namorai, kenata’tanni tau; tae’ nalao sola to kinaa.13 Iatu penaa parannu umpasombokasendean dio lindona tau, apa dionapa’di’ inaa anna bonnong tu penaanna.14 Iatu penaanna to unnampui tangnga’kinaa, undaka’ kapaissanan, apa iatupuduk tobaga umparri-parri kabagan.15Mintu’ allona to makario-rio nasitutu’ikamasussan, apa iatu allona toparannu-rannu tontong bang naniipa’maruasan.

SARAMBU PEADA’ 15.16–23 5216Mandu melo tu ianan sidi’ ke situangikamatakuran lako PUANG, na iatu iananbuda, ke situangi kamagiangan.17Moi nautan manna dikande, ke situangikasipakaborosan, mandu melo na iatusapi malompo ke situangi kasikabirisan.18 Iatu to madomi’ mapalla umpabu’tukasigagan, apa iatu to kalando pesuka’umparapa’ kasiboboran.19 Iatu lalanna to tukkunan susito rompoduri, apa iatu lalanna to bulo lollongmarante bang.20Misa’ pia muane kinaa umpaparannuambe’na, apa iatu tobaga umpamatunaindo’na.21 Iatu kabagan napoparannu to tangunnampui tangnga’ kinaa, apa iatu tounnampui tangnga’ kinaa unnola lalanmalolo.22 Iatu lalan pa’inaanta tae’ nadadi,ke tae’i nadisitimbangi, apa iatulalan pa’inaanta dadi, ke budai tauussitimbangi.23 Iatu misa’ tau napoparannu, kesipatunna napebalian, sia mandu melotu sangbuku kada, ke attunna dipokada!

SARAMBU PEADA’ 15.24–32 5324 Iatu lalan katuoanna to unnampuitangnga’ kinaa ma’palulangngan, annatoyang diong mai lino to mate.25 Iatu banuanna to matampo laNarondon PUANG, apa Napabantang tukatonan padangna to balu.26 Iatu pa’inaanna to kadake NakagalliPUANG, apa masero tu kada kaboro’.27Minda-minda umbarakki saro bu’tukadake, iamo ussanggangi banuanna;apa minda-minda ungkagi’gi’ pamenganiato, la tuo marendeng.28 Iatu penaanna to malambu’ natimbangdolo tu apa la napebalian, apa iatu pudukto tang mekaaluk umbarrakan mannakakadakean.29Toyang tu PUANG dio mai to tangmekaaluk, apa iatu passambayangna tomalambu’ Naperangii.30 Iatu mata dukku-dukku mekasokanni,umpakarannu penaanna tau; sia iatukareba melo umpamatoto’ tu bukulampa.31Minda-minda untananni talinga tupeta’tan ma’pakarimman, la torro dio luto kinaa.32Minda-minda untumpu peada’, iamoumpamatuna katuoanna; apa minda-


minda umperangii peta’tan, unnappa’tangnga’ kinaa.33Kamatakuran lako PUANG iamopangadaran mebaa lako undoloankadipangkeran.

161 Iatu tolino ba’tu pira-pira tupa’timbangan lan penaanna, apa

iatu pebalinna lila bu’tu lu dio ia maiPUANG.2Mintu’ tu lalanna simisa’-misa’ taumasero dio pentirona, apa PUANGussudii tu penaanna.3Sorongi tu mintu’ pengkarangammulako PUANG, iake susimito, la dadi tutanan penaammu.4Mangkamo Napadadi PUANG tumintu’na la unturu’i tu lalan pa’inaanNa,moi na iatu to tang mekaaluk, laNaparampoi duka allo kamandasan.5Minda-minda matampo penaannaNakagalli PUANG; manassa tae’ nalatilendok dio mai ukungan.6 Iatu kakelokan napa’dei pa’kaboro’sia kamarurusan, sia bannang diokamatakuran lako PUANG, anna toyangtu tau dio mai kakadakean.

SARAMBU PEADA’ 16.7–15 557 Iake naalai penaanNa PUANG tu lalannamisa’ tau, Puang Kalena umpasikaeloiualinna.8 Iatu polean sidi’, ke naturu’i kamaloloanmandu melo, na iatu polean buda naturu’kakelokan.9 Iatu penaanna tolino untangnga’-tangnga’ lalanna, apa PUANG unnato’i tutengkana.10 Iatu pangra’ta’Na Puang dio puduknadatu, iake ma’paolai salui tang sala tupudukna.11 Iatu petimbang sia timbangan tonganlu dio mai PUANG, mintu’ batu timbanganlan kandu’ panggaraganNa duka.12Nakagalli datu umpogau’i tukatangmekaalukan, belanna tete diokamaloloan nadipabantang tu isungankapayunganna.13 Iatu puduk malambu’ naala penaannamintu’ datu, iatu tau umpokadatonganna nakamasei.14 Iatu kare’dekan ara’na datu iamopesuanna kamatean, apa iatu to kinaaiamo ussa’poi.15 Iatu arrang lindona datuumpaden katuoan salama’, sia iatu


kamasokananna butung to gaun kepalauran undi.16Losong ia melona tu unnappa’kakinaan, na iake unnappa’ bulaan,losong diangga’ tu ullolongan tangnga’kinaa na ullolongan salaka.17 Iatu patunna to bulo lollong iamotuuntoyangan kalena dio mai kakadakean;sia minda-minda ungkaritutui lalanna,iamo ungkanandai katuoanna.18 Iatu kamatampoan undoloankasanggangan sia kamadoan penaaundoloan katobangan.19Mandu melo, ke napopengkadiongannitau tu penaanna sisola to bongko, naiatu untaa pangrampa sola to matampo.20Minda-minda umpalan penaai tu kadaiato, la unnappa’ kameloan, ondongpimaupa’ ia tu to umposande’ PUANG.21 Iatu to kinaa disangai to unnampuitangnga’ kinaa, sia kada mammi’umpamatoto’ bisara.22 Iatu tangnga’ kinaa napokalimbuangkatuoan to unnampui, apa iatu tobagaumpoukungan kabaganna.23 Iatu penaanna to kinaaumpopemmanarang pudukna, siaumpamatoto’ bisara sun dipudukna.

SARAMBU PEADA’ 16.24–33 5724 Iatu kada masokan susito tallo’ enoan,napomatanning penaa sia napopedampibuku.25Den tu lalan malolo nasanga tau, apakatampakanna mebaa lako kamatean.26 Iatu katangdiaranna to mengkarangussolanni mengkarang, belannasadangna umparukui.27 Iatu to bulituk umbo’bok patuangkakadakean, sia dio pudukna susi bangto api ma’durru’.28 Iatu to kelok penaanna umpabu’tubang kasipakkan, sia iatu to ma’kadaboko’ umpasisarak to massangmane.29 Iatu to sa’ga’ unnaran padanna rupatau, sia ussolanni lako lalan tang melo.30Minda-minda umpamamma’ matannamorai ma’tangnga’ kelok, sia minda-minda unnammang arena, umpogau’mokakadakean.31 Iatu uban iamo misa’ makota mala’bi’,tu dikabu’tui dio lu lalan kamaloloan.32 Iatu to kalando pesuka’ ussau’ misa’to lalong, sia minda-minda untaloipenaanna ussau’ to untalo misa’ kota.33 Iatu pa’ loterei dirogan-rogan diongbantanan, apa iatu ra’ta’na simisa’-misa’lu dio mai PUANG.


171Mandu melo ia tu bo’bo’ rangkesangraku’, ke naturu’i karapasan,

na iatu banua nanii ponno pa’kandeanan,ke naturu’i kasigagan.2Misa’ kaunan unnampui tangnga’kinaa la umparenta misa’ pia muanema’pakasiri’ sia la umpotaa mana’ dio lumintu’ to massiulu’.3 Iatu pa’paredean dinii umpatamasalaka sia po’poran dinii umpatamabulaan, apa PUANG ussudii tu mintu’penaa.4 Iatu to umpogau’ kadake umpalanpenaa puduk ma’pakena, sia iatukakelokan untananni talinga lilama’kasanggang.5Minda-minda untelle to bongko,umpamatuna Totumampana; sia minda-minda umpoparannu kamandasanna tosenga’ tae’ natilendok dio mai ukungan.6 Iatu lanto mimi’ napomakota nene’, siaiatu to padadian napomala’bi’ anak.7 Iatu kada mandalan tang sitondon tobaga, ondong pissan, ke to kapua annama’kada buttok.8 Iatu pamengan sangtinti parimatamaelo lako to umpoapai, la maupa’umba-umba tu napatu.

SARAMBU PEADA’ 17.9–16 599Minda-minda ussamboikapatodotintingan, unnula’ pa’kaboro’;apa minda-minda untundan nenne’kara-kara, umpasisala to massangmane.10Pissanri disayu tu to unnampuitangnga’ kinaa natamamo penaanna,losong na iatu pessaratu’ peta’tan lakoto baga.11Minda-minda tu pabali-bali,kakadakean manna naparri-parri,apa la disua tu pesua tang unnissankamamasean la ullaoi.12Melo ia tu sitammu beruang birangsisayuran anakna, na iatu sitammu tobaga lan kabaganna.13Minda-minda umpakkanni kakadakeantu kameloan, manassa iatu kakadakeantae’ nala toyang dio mai banuanna.14 Iatu pamulanna kasigagan susito keullo’po’ki sapan uai; iamoto torei tukasigagan, ke tae’ siapi namasarrang.15Minda-minda ussanda tonganni to tangmekaaluk sia minda-minda umpasala siaunnukung to malambu’, tau iate sola duaNakagalli PUANG.16Apara gai’na tu pealli lan limanna tobaga la naallian kakinaan, belanna inangtae’ naampui tangnga’ kinaa?

SARAMBU PEADA’ 17.17–24 6017Misa’ sangmane tontong bangma’pakaboro’, sia iatu kasiuluran payanlan kapussakan.18Minda-minda umpasisala’pa limannamangallu’ sia unnindo’i indanna padannatolino, tae’ naampui tangnga’ melo.19Minda-minda umporai kasigagan,umporai kapatodo-tintingan; sia minda-minda umpamadao kadanna undaka’kasanggangan.20Minda-minda tu leko’ penaanna, tae’nakabu’tui kamauparan, sia iatu lilama’pakena tobang rokko kasanggangan.21Minda-minda undadian to baga iamonapomaparri’, naambe’ to baga tang laparannu.22 Iatu kaparannuan lan penaaumpamadoi’ kamalekean, apa iatu penaarosso umpamarangke buku.23 Iatu to tang mekaaluk untarimapamengan lan mai kandu’ la umputa’lalan katonganan.24 Iatu to unnampui tangnga’ kinaa diopentioran tu kakinaan, apa iatu mata tobaga mettia’-tia’ bang sae lako randanlangi’.

SARAMBU PEADA’ 17.25–18.4 6125Misa’ pia muane baga naposakiinaa ambe’na, sia napopa’di’ penaa toundadianni.26Diposala ke undosaki’ to malambu’,ondong pissan tang sipatu keumbambaki’ to la’bi’.27Minda-minda unnampui tangnga’ kinaaumpasilolongan melo buangan kadanna,sia iatu to mandalan pa’inaannama’timbang melo.28Moi anna to baga, ke rapa’ siai,disanga to kinaa, sia iake ma’pakappabangi disanga to unnampui tangnga’kinaa.

181Minda-minda untoyangan kalenaiamo unturu’ lalan pa’poraianna,

sia karede-redean, unnea mintu’pa’tangngaran melo.2 Iatu to baga tae’ naporai pa’inaanmelo, sangadinna naporai bang untale’apa diong penaanna.3Umba-umba nanii sae tu to tangmekaaluk, inde dukato nanii sae tukadipamatunan, sia kapassayuan naturu’siri’.4 Iatu kada sun dio pudukna misa’tau susito uai mandalan, sia salu’-


salu’ tikula’dak-la’dak sia kalimbuangumpabu’tu kakinaan.5 Iake umpalosongangki’ to tangmekaaluk sia ussualeki’ to malambu’, kema’paolai saluki’ manassa salaki’.6 Iatu pudukna to baga umpadenkasigagan, sia iatu sadangnaumpetamban kadibamban.7 Iatu sadangna to baga iamo umbaailako kasanggangan, sia iatu puduknaumpoya kalena.8 Iatu kadanna to ma’kada boko’ susitokande marasa, tang tigaruntu lendu’tama inan penaa.9 Iatu to tukkunan mengkarang,massiulu’mo to pasanggang.10 Iatu sanganNa PUANG sangtinti tomenara matoto’; iatu to malambu’ mallailako natang matumba-tumba dio.11 Iatu iananna to sugi’ napokota matoto’sia napobenteng tembo’ matandenasanga.12 Iatu kamadaoan penaanna tauundoloan katobangan, apa iatukamadiongan penaa undoloankadipangkeran.13Minda-minda mebali dolo namanema’perangii napobaga sia naposayuan.

SARAMBU PEADA’ 18.14–22 6314 Iatu kabattaranna tau ussande’ilan kamaparrisanna, apa iatu penaabonnong mindara la umpakatanai?15 Iatu penaanna to unnampui tangnga’kinaa, ungkabu’tui kapaissanan, sia iatutalinganna to kinaa undaka’ kapaissanan.16 Iatu pamengan napa’bengan tauumpakalua’ lalanna sia umpopennoloidio olona to kapua.17 Iake den kasikara-karan ditongannitu to ma’kada dolo, apa undinnama’kadaomi tu balinna sia umpebalii tukadanna.18 Iatu pa’loterei untorei kasigagan siaumpasisarak to paa.19 Iatu siulu’ tang taben katonganannatang tatamamo tu penaanna losongna iatu kota ditambakuku, sia iatukasigagan susimo salli’ babanganbenteng.20 Iatu bua kadanna tau napodia’tambukna; sia napedia’i bura pudukna.21 Iatu kamatean sia katuoan lankuasanna lila, minda-minda unturusannila nakande tu buanna.22Minda-minda umpobainemo misa’baine, iamo ungkabu’tui ianan ballo,


sia unnappa’ kamaturu-turuan dio maiPUANG.23Ma’kada mengkamoya-moya tu tobongko, apa iatu to sugi’ mebali to’do’.24 Iatu to buda punala bangri taunaposola naposanggang, apa den dukasipissan na iatu sangmane, maruru’ siamarengke’ tongan, na iatu siulu’.

191 Iatu to kalala’ unnola kamaloloanmandu melo na iatu to ma’kada

leko’ sia natompoi kabagan.2Moi natutuki’ ke tang unnampuiki’tangnga’ melo, tae’ gai’na, naminda-minda lumingka tarru’ matira’, madomi’bang tilende’.3 Iatu kabaganna kalena tau ussangganglalanna, moi susito, ma’paropo’ dukalako PUANG.4 Iatu kasugiran umpabuda sangmane,apa iatu to kalala’ natampe sangmanena.5Misa’ sa’bi tang tongan tae’ nala tangdiukung, sia minda-minda umpenaanbuttok tae’ nala tilendok len.6Buda tau undaka’ bang kamaturu-turuanna to la’bi’, sia pantan lasisangmane minda-minda umpa’benganpa’kamasean.

SARAMBU PEADA’ 19.7–14 657 Iatu to kalala’ nakabiri’ mintu’ siulu’na,ondong pissanpi iatu mintu’ sangmanenauntoyangan kalena dio mai. Iakenapaula’i kadanna, – ta’deomi tu tauiato.8Minda-minda unnappa’ tangnga’kinaa, iamo ungkatirinnai katuoanna,minda-minda ungkaritutui pa’inaan,ungkabu’tui kamauparan.9Misa’ sa’bi tang tongan tae’ nala tangdiukung, sia minda-minda umpenaanbuttok, la sanggang.10 Iatu kamalaboan tae’ nasipatu lakotobaga, ondong pole’pi tang sipatu tumisa’ kaunan umparenta arung.11 Iatu tanga’ kinaanna misa’ tauiamo umpopassuka’ kalandoi, sia iatukamala’biranna umpagarri’ to patodotinting.12 Iatu kasengkeanna datu susitoburrungna singa mangura, apa iatukamasokananna susito ambun dio to’riu.13 Iatu pia muane baga napomandasaambe’na, sia iatu baine passigagansusito papa rutu’.14 Iatu banua sia ianan iamo mana’tadio mai to matua, apa iatu misa’ baine


unnampui tangnga’ kinaa, iamo misa’pa’kamasean dio mai PUANG.15 Iatu kamatukkunan umpaden mamma’kalupi-lupian, sia iatu to maga’gun laumperasai katangdiaran.16Minda-minda umpalan penaaitu pepasan iamo ungkarimmannikatuoanna, apa minda-minda tangungkanandai penggauranna, manassa lamate.17Minda-minda ungkamasei tobongko,ma’peindan lako PUANG, Puangmo laumpakkanni tu kameloanna.18Pa’dikki tu anakmu muane, su’dingmurannuan siapi, apa da’ maro’ mulaumpatei.19 Iatu to arasan la umperasai pa’dik,iake la mutundui, la mupasalangngan-langnganna tu kasengkeanna.20Perangii tu pa’patudu sia tarimai tupa’pakilala, ammu dadi kinaa undinna.21Buda tu natangnga’ tau lan penaanna,apa iatu NapantokNa PUANG tang leluk.22 Iatu unnala penaanta, iamotukamasokananna tau, mandu melo tu tobongko na iatu misa’ to buttok.23 Iatu kamatakuran lako PUANGumpabu’tu katuoan; iatu tau iato


ma’pedia’ ke mamma’i sia tae’ narampoikamandasan.24 Iatu to tukkunan umpadiong bangkandian limanna, apa tang unnangka’limanna ma’suak.25 Iake mulonga’i tu to pabe’se, lamanarang tu to tang unnampui tangnga’melo, iake muada’i tu to unnampuitangnga’ kinaa, la napopaissan tuiannato.26Minda-minda umpandasa ambe’na siaussuale indo’na, iamo misa’ pia muanema’pakasiri’ sia sipatu disayu.27E anakku muane, da’imi to muperangiitu pa’pakilala, iake tontongko umboko’itu kada tongan.28 Iatu to sa’bi bulituk untelle bangtonganna, sia iatu puduk to tangmekaaluk unnamma’ bang kakelokan.29 Iatu ukungan diparandanan to pabe’sesia pelonga’ dio boko’na to baga.

201 Iatu anggoro’ sangtinti topatelle-telle sia iatu melangona

ke diiru’i mongngo’ bang, minda-mindaunturusanni tae’ nakinaa.2 Iatu pa’garrakna datu susito burrungnasinga mangura, minda-minda untengkai,tang ungkatirinnai katuoanna.

SARAMBU PEADA’ 20.3–11 683 Iamo napomala’bi’ misa’ tau, ke toyangidio mai kasigagan, apa minda-minda tubaga ta’pa re’dek bang ara’na.4 Iake attu lakoan padang iatu totukkunan noka ia lao ma’tengko, iamotoianna undaka’ bura padang, ke attupegandungan, tae’ apa nakabu’tui.5 Iatu tanan penaanna tau lan ba’tengnasusito uai mandalan, apa iatu tounnampui tangnga’ kinaa, manarangduka umpatassu’i diong mai malikunna.6Buda tu tau umpudi kalenakamasokananna, apa iatu to matappa’,mindara ma’din ullambi’i?7 Iatu to malambu’ ma’gau’ malolo lamaupa’ tu mintu’ anakna undinna.8Misa’ datu tu unnisung dao kaderapa’paolaian salu, matanna bangsiaumpasilaenanni tu kadake na melo.9Mindara ma’din ma’kada, kumua:Mangkamo kukampai tu penaangku annamasero, sia maseromo’ dio mai kasalan?10Duang rupa tu batu timbangan siaduang rupa tu sukaran, iatu apa iatoNakagalli dua PUANG.11Moi anna pia muanepa, apapenggauranna umpamanassai, kumuamasero sia maloloraka tu kedona.

SARAMBU PEADA’ 20.12–20 6912 Iatu talinga parangi sia iatu matapatiro; mangka duamo Natampa PUANG.13Da mubudananni tu mamma’ bang, damumakasi-asi, palessekki tu matammu,anna silasa tu kandemu.14Kadake!, kadake!, kadanna tuto mangalli, apa ianna malemo,massattuammi umpudi kalena.15Moi naampui tau tu bulaan siaunnampui buda merdan, iatu ianan ballotongan, iamotu puduk ma’kada kinaa.16Alami tu bayu lamba’na, belanna iamounnindo’i indanna to senga’, sia alamiammu potosandangi ussondai tu to tangditandai.17 Iatu roti napabu’tu pa’pakenamatappa’ nakande tau, apa undinna iatusadangna naponnoi karassik.18Mintu’ tanan penaa dipalalo tete diopa’timbangan, iamoto timbang melomimumane lao parari.19Minda-minda lu lako lu dio maima’pakadake lele, iamo umpasomborasia, iamoto da musikadamak tu tosangkaloloan bang.20Minda-minda untampakki ropuambe’na sola indo’na, la pa’de tu sulona,ke lillinan parrakki.

SARAMBU PEADA’ 20.21–28 7021 Iatu mana’ disasai diala, manassa tae’namarendeng katampakanna.22Da muma’kada kumua: la kupabala’itu kakadakean, sangadinna kampai tuPUANG, na Iamora untunduiko.23Duang rupa tu batu timbanganNakagalli PUANG, sia misa’ tu timbangansala, iamo kadake tongan.24Lu dio mai PUANG tu mintu’ tengkanatau, apa iatu misa’ tau-umba nakua launtandai tu la lanna?25 Iake ma’kadai tu tau, kumua:maindan, natae’ natangnga’ meloidolo, iamo misa’ poya lako kalena,sia iake mangallonanni dolo, namanema’timbang.26 Iatu misa’ datu kinaa unta’pii totang mekaaluk, sia napalullu’i rodapanglulluran.27 Iatu penaanna tau iamo misa’ palita ludio mai PUANG, la umparessai tu mintu’apa karerungan lan ba’tengta.28Kamamasean sia kamarurusanungkarimmanni datu, sia tete diokamamasean anna pabantangi tuisungan kapayunganna.

SARAMBU PEADA’ 20.29–21.7 7129 Iatu belona to mangura iamotukamatotoranna, sia iatu kamala’birannato matua, iamotu uban.30 Iatu lalan pebamba kerara usseroikakadakean, sia iatu pelonga’ umbaseitu apa karerungan lan penaa.

211 Iatu penaanna datu lanlimanNa PUANG susito salu’-salu’,

Napalolong lao umba-umba tu Naporai.2 Iatu mintu’ lalanna tau nasanga malolodio pentirona, apa PUANG ussudii tupenaa.3Umpogau’ kamaloloan sia salunnamandu naala penaanNa PUANG na iatupemala’.4 Iatu mata pasoloran sia penaa madao,iamo parrangna to tang mekaaluk,iamora dipokasalan to.5 Iatu pa’inaanna to birisan umpadenkaseboan, apa minda-minda tusasa-sasa bang lan kapu’duran.6 Iake urrampunki’ ianan tete dio lilama’pakena, susito gaun titale’ sia susipoya mebaa lako kamatean.7 Iatu penggauran masa’ga’na to tangmekaaluk urriu’ bangi male, belannamanokamo tu tau iato umpogau’tonganna.

SARAMBU PEADA’ 21.8–16 728 Iatu lalanna to ma’pakena tilekko-lekko, apa iatu to bulo lollong malolo tupenggauranna.9Mandu melo untorroi tetuk soto banuana iatu sisola baine te’geran lan banua.10 Iatu penaanna to tang mekaalukungkabarii bang kadakena, sia tae’natandai ungkamasei padanna rupa tau.11 Iake diukungi tu to pabe’se, la kinaatu to tang unnampui tangnga’ melo;sia iake to kinaa diada’i, la unnappa’kapaissanan.12To malambu’ umpenunu a’ganbanuanna to tang mekaaluk siaussanggangi tu mai to tang mekaaluk.13Minda-minda ussissinganni talinga tupengkamoyana to bongko, manassa iakeia metamba tae’ tau umpebalii.14 Iatu pamengan dibuni umparapa’kasengkean, sia iatu pa’kamasenatambuk umpa’dei kare’dekan ara’.15 Iatu umpogau’ tonganna, napoparannuto malambu’, apa napotiramban tuumpogau’ kakelokan.16 Iatu to pusa dio mai lalan tangnga’kinaa la melayo lan kasirampunanbombo tomate.

SARAMBU PEADA’ 21.17–25 7317Minda-minda umporai bangima’marua’-rua’, la kapu’duran; siaminda-minda umbudanan minna’ sia uaianggoro’, tae’ nala sugi’.18 Iatu to tang mekaaluk napopela’bakto malambu’ sia iatu to tang maruru’ussonda to bulo lollong.19Mandu melo tu untorroi padangpangallaran na iatu sisola misa’ bainete’geran sia sengkean.20Lan banuanna to kinaa denmo tu maiianan dinanna sia minna’, apa misa’ tobaga untabu-tabui.21Minda-minda unnula’ kamaloloan siakamamasean, la unnappa’ katuoan,kamaloloan sia kadipangkeran.22 Iatu to kinaa unteka’ kotaditambakukunna to lalong sia natuan tubenteng naposanderan.23Minda-minda ungkanandai puduknasia lilana, iamo ungkampai kalena diomai ma’rupa-rupa kapussakan.24 Iatu to rombo’ sia matampo, disangato patelle-telle, iamotu to matampo liupenggauranna.25 Iatu kamailuanna to tukkunan umbaailako kamatean, belanna iatu limannamagasa mengkarang.

SARAMBU PEADA’ 21.26–22.3 7426 Iatu kamailuan mailu bang situ’turanallo, apa iatu to malambu’ mamenganbang sia tang ungkasayangi apanna.27 Iatu pemala’na to tang mekaalukiamo misa’ kamagallian, ondong pole’ kenapemalaranni situang tangnga’ kadake.28 Iatu to sa’bi tang tongan la sanggang,apa iatu to ma’perangi, ditonganan kema’kadai.29 Iatu to tang mekaaluk ma’lindo batu,apa iatu to bulo lollong umpamanassatongan lalanna.30Tae’ tu kakinaan sia tae’ tu tangnga’kinaa, tae’ duka tu bisara, keumpennoloiki’ PUANG.31 Iatu darang dipasakka’, ke allokapararian, apa iatu kapataloan lu diomai PUANG.

221 Iatu sanga melo losong iana ia tu kasugiran kapua sia

kamaturu-turuan mandu melo na iatusalaka sia bulaan.2 Iatuto sugi’ sia tobongko pada-padaisitiro; iatu Totumampana sola nasangi,iamotu PUANG.3 Iatu to manarang, ke natiroi tukamandasan, male umpentilindungankalena, apa iatu to tang unnampui


tangnga’ melo umpatarru’ bangpa’inaanna anna ruai kamandasan.4 Iatu napobua kaumpamadionganpenaa, iamotu kamatakuran lakoPUANG, iamo kasugiran, kadipangkeransia katuoan marendeng.5 Iatu duri sia poya dio lu lalannato leko’ penaanna, minda-minda laungkarimmanni kalena, untoyangankalena inde to dio mai.6Ada’i tu pia muane situru’ tu sipatunnala napogau’, moi sae lako matuanna,manassa tae’ nala sepang dio mai.7 Iatu to sugi’ umparenta to bongko, siaiatu to kaindanan la napotosandang toumpaindanni.8Minda-minda unnambo’ kakelokan,iamo la umpebuai kamandasan, sia iatutekken kasengkeanna la pa’de bang.9 Iatu to masokan pentirona, ladipamasakke, belanna umpa’kamaseankandena lako to kalala’.10Ula’i sun tu to pabe’se, anna pa’de tukasigagan, anna radan tu kasisalan siakasisayuan.11Minda-minda ungkabudai ma’penaamasero sia minda-minda ma’pudukmasokan, naposangmane datu:

SARAMBU PEADA’ 22.12–19 7612 Iatu matanNa PUANG ungkaritutuikapaissanan, apa iatu kadanna to tangmaruru’ tang Napopembua.13Ma’kada tu to tukkunan nakua: Denmisa’ singa dio to’ batatta, napateina’minii dio lu tana lapang!14 Iatu pudukna bainena tau susi misa’kalo’tok mandalan; minda-minda tuNasengkei PUANG, manassa la tobangrokko.15 Iake nala’ka’mi kabagan tu penaannapia muane, manassa pebamba peada’pila unnalai.16Minda-minda umpandasa tobongko,umpamaupa’ tobongko; naminda-mindaumben apa tosugi’, umpakalala’ tosugi’.

Tananni talinga tu kadanna to kinaa

22:17–24:3417Patananni tu talingammu sia perangiitu kadanna to kinaa, sia papatuipenaammu tu kapaissanangku.18Belanna melo, ke munanna inaai, siaiake sakka’i mintu’ dio randan pudukmu.19Dikua anna iatu rannummu sande’lako PUANG, iamoto angku ada’iko alloiate, iko bangsiamo.

SARAMBU PEADA’ 22.20–29 7720Tang mangkamorokoka kusurasan, tuba’tu pira-pira kada oro’na pa’pangada’sola pa’pakilala sia kapaissanan,21ammu dipaissanni tu katonganannakada manappa’ ammu ma’din umpebaliikada manappa’ lako tu to ussuako?22Da murampai tu apanna to bongko,belanna kalala’mo, sia da mupakario-rioitu to makasi-asi lan babangan.23Belanna PUANG la umpebalii tukara-karana, sia la urrampai tu sunga’natu to urrampa apanna tau iato mai.24Da musisangmane to sengkean sia damusikalute to arasan,25kumua da mupopa’ biasai tu umpeolaikedona, sia da mutananni poya tukalemu.26Da musangbilangan tu toumpessala’pan limanna siallu’ siaunnindo’i indanna to senga’.27Tae’ manii apa dio kalemumupamayaran, ma’apaoi nala iatukamammaran munii mamma’ naala tau?28Da mupalelei tu katonan dolo, tunapantok nene’ to dolomu.29 Iammu tiroi tu misa’ tau malute lanpengkaranganna, manassa la diangka’


untoe pengkaranganna datu, tae’ nalaumpentoean to tang mala’bi’.

231 Iake unno’ko’ko kumande solamisa’ pangulu, ia manna mutiro

melo tu diona tingayomu.2Sia pandanni piso tu barokomu, kemisa’ko to soko.3Da mukaduangi tu kande mammi’na,belanna iamo kande mepakena.4Da mubo’yo’i kalemu la morai sugi’,pamambelai tu pa’inaan iato.5 Iake mupenunui, simpolo pa’de,belanna ta’pa unggaragan kalena pani’,susito langkan maega mettia’ langnganlangi’.6Da mukandei tu kande to ma’matapasisik, da mukaduangi tu kandemammi’na7belanna susito ma’inaa lanna bang lu,susimoto tu a’ganna; kumandemoko siamangiru’ko!, kadanna lako kalemu, apaiatu penaanna mambela dio mai kalemu.8 Iatu kande musuak, tu muamma’mo, lamulua sule, sia iatu kada masokanmumupokada punala bang.9Da muma’kada dio pa’peranginnato baga, belanna nasayu tu kadatonganmu.

SARAMBU PEADA’ 23.10–20 7910Da mupalelei tu katonan dolo sia damulambanni tu pa’lakna pia biung.11Belanna iatu Tomangla’bakna matoto’;sia la Napebalii tu kara-kara unneako.12Papatui penaammu tu pa’pakilala siapatananni talingammu tu kada tongan.13Da mupadapai tu peada’ lako piamuane; iake mubambai pebamba, tae’nala mate.14Moi ammu bambai pebamba, apamurampanan tu sunga’na dio mai linotomate.15E anakku muane, iake kinaai tupenaammu, manassa ia duka tupenaangku la parannu.16 Iatu mintu’ apa lan ba’tengku lasila’tekan, ke ussa’bu’i tonganna tupudukmu.17Da nakimburui penaammu tu toumpogau’ kasalan, sangadinna birisankola tontong ungkataku’, PUANG,18 iake susito, manassa la sae tu attumelo, sia tae’ mula ka’tu rannu.19Ma’perangiko, e anakku muane, ammukinaa, patu’tunni tupenaammu lako lalantongan.20Da musikadamak tu to pangiru’ uaianggoro’ sia to pa’duku’.

SARAMBU PEADA’ 23.21–29 8021Belanna iatu to pangiru’ sia to pa’kandela kalala’ sia iatu to pa’tingkaru’dusanumpopake sare dodo.22Perangii tu kadanna ambe’mu tumangka undadiangko, sia da musayui tuindo’mu, ke matuami.23Alli tu kamanapparan sia da mubalukpole’i, sia kakinaan, pa’pakilala siatangnga’ kinaa.24 Iatu ambe’na to malambu’ la parannutongan, minda-minda undadian pia kinaala naposende.25 Iamoto anna parannu penaanna tuambe’mu sia indo’mu, sia anna sende tuto undadiangko.26E anakku, sorongi tu penaammu lakokaleku, sia la naposende matammu tudiona lalanku.27Belanna iatu baine bualang susitokalo’tok mandalan, sia baine passulobongian susito patuang si’pi’.28Ondongpi, mangodo’ susito pa’gora’sia umpakerangngan to tang maruru’ diolu torro tolino.29Mindara tu nanii pa’dikka’? mindaratu nanii pekaindo’? mindara tunanii kasigagan? mindara tu naniikasumarroan? mindara tu nanii bangke


punala bang? mindara tu nanii matamaru’gun?30Dio lu to masai bongi bangmo unno’ko’mangiru’ uai anggoro’, iamotu to saeullae’ uai anggoro’ dipasito’bo’.31Da mutiroi tu uai anggoro’, kemararang tonganni, sia iakepamburorongi lan irusan, tarru’ liubang diamma’.32Katampakanna ma’totok susito ula’,sia umpessumpiran ipona ten to ula’rame.33 Iake susito, iatu matammu untiroma’rupa-rupa apa memangngan, siatang ma’runduanan tu penaammumuma’damolang.34Sia la susiko to mamma’ lan atenatasik, sia sangtintiko to matindo daotampak lentong kappala’.35Nabambana’ tau, apa tae’ kusa’dingmapa’di’, nabobo’na, apa tae’kusa’dinganni; pirampira kula pandiu?Manassa la kudaka’ pole’pa.

241Da mukimburui tu to kadake siada muporai la ussisolanni,

2belanna iatu penaanna untangnga’bang pa’pakario-rio, sia iatu puduknaumpokada bang kamandasan.

SARAMBU PEADA’ 24.3–12 823Tete dio kakinaan nadibangun tumisa’ banua, sia tete dio tangnga’ melonadipabantang;4 tete dio kapaissanan nadiponnoi tu maibilikna ianan keangga’ sia maballo sandarupanna.5 Iatu to kinaa matoto’, sia iatu tounnampui kapaissanan umpasombokamawatangan.6Belanna sipatuko la parari situangpa’timbangan, sia iatu kapataloannapaden kabudanna to ma’bisara.7 Iatu to baga tae’ nalambi’i tu kakinaan;tae’na tiku’bi’ tu pudukna lan to’babangan.8Minda-minda tu matangnga’ bang laumpogau’ kadake, iamo digente’ tobulituk.9 Iatu tangnga’ tang kebattuan, iamokasalan, sia iatu to pabe’se nakagalli tau.10 Iake raangi penaammu lanattu kapussakan, la moro’ tukamatotorammu.11Rampananni tu to ditingkan la dipatei,sia da mutoyangan kalemu dio mai tu totipa’re’ba len la dipongko.12 Iake ma’kadako mukua: Manassatae’ kiissanni – tae’raka nala sombo


lako Puang tu ussudi mintu’ penaasia tae’raka Nala untandai Puang, tuumpenunu ba’tengmu sia tae’rakaNala umpabala’i tu penggaurannasimisa’-misa’ tau?13Kandei tu tani’ enoan, e anakkumuane, belanna melo tu iannato, sia iatutallo’ merang matappa’ lan lingaromu.14La mutandai kumua susi dukatotu kakinaan lan penaammu. Iakemukabu’tuimi, manassa la saetu kameloan undinna, sia iatupa’rannuanammu tae’ nala ka’tu.15E kamu, to tang mekaaluk, da miodo’itu banuanna to malambu’, sia damisanggangi tu inan katorroanna.16Belanna iatu to malambu’ moi annatobang pempitu, la bendan duka sule,apa iatu to tang mekaaluk tipessussuktama kamandasan.17 Iake tobangi tu ualimmu, damuparannu; iake tipessusukki, danasende penaammu,18dikua da Natiroi PUANG, anNa tae’naalai penaanNa, Naurunganni umpaleleitu kasengkeanNa dio mai.19Da mukagi’gi’i tu to kadake, sia daduka mukimburui tu to tang mekaaluk;

SARAMBU PEADA’ 24.20–27 8420belanna tae’ nala sae tu kameloannaundinna lako to kadake, sia iatu palitannato tang mekaaluk la dipa’dei.21E anakku muane, kataku’i tu PUANGsola datu, sia da musisola tu tauumpaden kamarukkan.22Belanna tang dikapang-kapang annabu’tu tu kasangganganna, sia mindaraunnissanni ba’tumba natappu’ tu taunnanarampoi kamandasan.23 Inde dukapa tu ba’tu pira-pira (kadapeada’na) to kinaa. Tang melo tuumpelindo tau lan kapa’paolaian salu.24Minda-minda tu ma’kada lako tuumpogau’ kadakena, kumua: Tae’musala, nagatai mintu’ bangsa sia lanatampakki ropu to sangpetayanan.25Apa minda-minda ma’paolai salutongan la maupa’, sia la narampoikamasakkean sia kasalamaran tu tauiato.26Minda-minda mebali tongan, iamounnudung pudukna tau.27Posara’i dolo tu pengkaranganmudio salian sia pasakkaranni kalemutu pa’pa’lakan, mumane umpabendanbanua.

SARAMBU PEADA’ 24.28–34 8528Da musa’bi tang kebattuan lakopadammu tolino, belanna la morairokokaumpatassu’i dio pudukmu tu kamorang-morang?29Da muma’kada kumua: Susitunagauranna’ susi dukato tu lakugauranni; la pantan kupabala’i sitinayapenggauranna.30Den pissan kulendu’i pa’lak totukkunan sia ullendu’i pa’lak anggoro’ totang unnampui tangnga’ kinaa.31Manassa pa’lak iato nasitutu’i duri sianasamboi riu, sia iatu rinding tembo’napuramo tuan.32 Iatongku pemarangami, kupalanpenaami, sia iatongku tiromi, kualamipangadaran tu iannato.33La mamma’pa’ sattu’, mamma’-mamma’pa’ sattu’, la ma’kokokalepakpa’ umbambangan kaleku sattu’,34 la saemo madomi’ tu kamakario-rioammu sia iatu kataerammu susi misa’to ma’pa’buno.


Peada’ dandanan sangka’narampun taunna Hizkia

25:1–29:27

251 Inde dukapa tu peada’ dandanansangka’na Salomo, tu narampun

taunna Hizkia, datu Yehuda.2 Iamo Napomala’bi Puang Matuatu umbuni apa Napogau’, apa iatunapomala’bi’ datu iamotu umparessakara-kara.3 Iatu malangka’na langi’, sia iatumandalanna lipu daenan sia iatupenaanna datu tang dilambi’ disuka’.4Alai tu tai salaka, anna bu’tu natiropande bulaan tu misa’ panggaraganna.5Pamambelai tu to tang mekaalukdio mai olona datu, na iatu isungankapayunganna dipabantang tete diokamaloloan.6Da mutendeng kalemu dio olona datu,sia da mubendan dio inanna to kapua.7Belanna mandu melo, kema’kadaitau lako kalemu, nakua: Malekomai, kendekko langngan!, na iakenapamadiongangko tau dio olona tomala’bi’, tu mangka nata’pai matammu.

SARAMBU PEADA’ 25.8–15 878Da mumadomi’ male ma’kara-kara, belanna apa tu la mupogau’ma’katampakanna ke napakasiri’kopadammu tolino?9Pemeloi kalena bangmi tu kara-karamusola padammu tolino, apa iatu rasia tosenga’ da mupasomboi,10da nabe’seko minda-minda urrangi tuiannato; ianna susito, tae’ nala tore tulele kadakemu.11 Iatu kada disa’bu’ melo butung buaappel bulaan dipadiong pindan salaka.12 Iatu to ma’pakilala kinaa siperangianto untananni talinga susito anting-antingbulaan sielle’ manik bulaan.13Susitu masakka’na ambun makko, keattu pegandungan, susi dukamoto tumisa’ pesua manappa’ lako tu ussuai,belanna iamo umpamanaman penaannapuangna.14Susito salebu’ sia angin tang umbaauran, susi dukato tu misa’ tau untendengpamenganna tu tae’ gai’na.15Diona pesuka’ kalando annadipamalamma’ penaanna tu to paa, sialila masokan unnisak-nisak buku.

SARAMBU PEADA’ 25.16–24 8816 Iake muappa’i tu tani’ enoan, kandebangi silasanna, da mupeko’sai, muluamanii sule.17Da mumadada’ bang lao lakobanuanna padammu tolino, masorromanii, anna kabiri’ko.18Susitu misa’ tarasulu’, pa’dang siatinaran matata’, susi dukato tu misa’sa’bi tang tongan lako padanna tolino.19Susitu isi manapo sia lentek tiredoklen susi dukamoto ke sande’ lakoki’ totang manappa’ lan allo kapussakan.20Susi to unnalai bayunna, ke attumadingin, sia susi to sukka dipasirausoda, susi dukato tu to sumengo punalabang, moi anna rosso penaanna.21 Iake tangdia’i tu ualimmu pakandei,iake ma’rangi pairu’i.22Belanna ke mupogau’i susito,mupabumbunni ruaya tu ulunna, annaPUANG la umpakkanni lako kalemu.23 Iatu angin ma’paludaa mai umbaauran kamban, susi dukato tu kada boko’umpapayan kasengkean dio lindona tau.24Mandu melo untorroi tetuk soto banua,na iatu sisola baine te’geran lan banua.

SARAMBU PEADA’ 25.25–26.5 8925 Iatu kareba melo dio mai tondokmambela butung to uai sakka’ lako toma’rang.26Susi uai saruran dipamalutu siauai kalimbuang dipamaruttak, susidukamoto tu to malambu’ ungkalaa’ totang mekaaluk.27Kadake ke budai tani’ enoan dikande,apa iatu untuntun kara-kara magasatongan iamo umpabu’tu kadipangkeran.28Susi kota tuan rinding tembo’na, susidukamoto tu misa’ to tang unnattapenaanna.

261Susi ambun makko kepealloanni, sia uran ke

pegandunganni, susi dukato tukadipangkeran lako tobaga.2Susito dena’ mettia’ lu lako lu dio maisia susi kaluppini’ male bang mettia’,susi dukato tu tampak ropu dipokadapunala bang, tang la umbasa tau.3 Iatu ue dibamban darang, iatu sanga’disangaran keledai na iatu pebambadipadio boko’na tobaga.4Da mupebalii to tobaga sitinayakabaganna, da mususitu tau iato.5Pebalii tu tobaga sitinaya kabaganna danasangai kinaa tu kalena.

SARAMBU PEADA’ 26.6–14 906Minda-minda umpa’pea kareba tetedio tobaga, susito unta’takki lette’na siasusito unniru’ apa parasun.7Susito kupi’ kope lentekna susi dukatotu kada peada’ sun dipudukna tobaga.8Susitu to umpori manda’ batu lanpekolak, susi dukato tu to umpakarayato baga.9Susitu duri untossok limanna tomalango, susi dukato tu kada peada’ sundipudukna tobaga.10Susito ma’pana punala bang urruamintu’ to lendu’ lalan, susi dukatotu to umpopa’diama tobaga sia topa’malangoan.11 Iatu tobaga tu ma’tole-tole umpokadakabaganna, susito asu sule ungkandeluana.12 Iake mutiroi tu misa’ to ussangakalena tokinaa, manassa iatu tobagamandu dirannuan na iatu tau iato.13Ma’kada tu to tukkunan nakua: Denolo’-olo’ masuru dio lu lalan! sia densinga dio lu batatta!14Susitu ba’ba tilento-lento dio to’engsel, susi dukato tu to tukkunan diongkamammaranna.

SARAMBU PEADA’ 26.15–23 9115 Iatu to tukkunan umpadiong bangkandian limanna, apa matukkun siapaunnangka’ limanna ma’suak.16 Iatu tu tukkunan ussanga kalenamandu kinaa na iatu pitu to umpebaliikada tongan.17Minda-minda tu untamai kasigagantang umpatu kalena, susi tu tau untoetalinga asu lendu’ lalan.18Susito bomboan umpa’panan anakpana nanii api sia umpassumpirantinaran papatean,19 susi dukato tu to umpakena padannatolino sia ma’kada nakua: Maningo-ningobangra’ aku.20 Iake tae’i kayu, pa’de tu api; umba-umba tu tae’ nanii to ma’kada boko’,rapa’ tu kasigagan.21Susi ruaya umpopa’lana-lanadukkunna sia kayu umpopa’lantang-lantang api, susi dukato tu to passigaganumpabu’tu kasiualian.22 Iatu kadanna to ma’kada boko’ susitokande marasa, tang tigaruntu lendu’tama ba’teng.23Susitu bibang disapu’ salaka, susidukato tu puduk dukku-dukku umpokadakamamaliran, apa kadake tu penaa.

SARAMBU PEADA’ 26.24–27.3 9224Minda-minda tu untambuk essun,belo puduk punala bang, apa untannunpa’pakkena lan ba’tengna.25Moi anna ma’kada masokan, damupatonganni, belanna pitu tu apamegallian naparitambuk.26Moi anna membuni tu kamagi’girantete dio pa’pakena, iatu kadakena sombolan kasirampunan.27Minda-minda umbo’bokan patuangtau, ia kalena la tobang rokko, siaminda-minda ullolinni batu tau, lanalolinni sule tu kalena.28 Iatu lila kamorang-morang ungkabiri’to naroso, sia iatu puduk mammi’umpasakka’ kasanggangan.

271Da mumassattuan diona tu allomasiang, belanna tae’ mutandai

apa tu ma’din napabu’tu allo iato.2Melo ke to senga’ umpudiko, danapudukmu kalena, sia totama sae, danakalemu ma’pudi.3 Iatu batu magasa sia iatu karassikmabanda’, apa iatu saki inaa napabu’tuto baga mandu magasa na iatu apa soladuai.

SARAMBU PEADA’ 27.4–11 934Masarrang tu kare’dekan ara’na tausia nakabu’ kasengkeanna, apa iatukamangimburuanna minda la unnattai?5 Iatu peada’ dipasombo mandu melo naiatu kamamasean dibuni.6 Iake bangkeki’ nabamba sangmaneta,malolo tu penggauran iato, apa iatupangudungna uali moi mekabu’ tae’duka natongan.7 Iatu to dia’ nalullu’mo tu tani’ enoan,apa iatu to tangdia’ moi apa mapai’matanning duka nasa’ding.8Susito manuk-manuk salamba salaosikambela serangna, susi duka tu tosalamba salao sikambela tondokna.9 Iatu minna’ sia pandere’umpamanaman penaanna tau,susi dukato tu kasisangmanean lantukdiona pa’pakilala malolo.10Da mutampei tu sangmanemusia sangmanena ambe’mu, apa damulese banuanna siulu’mu, ke naruakokamandasan.Mandu melo tu sangbanua mandappi’ naiatu misa’ siulu’ mambela.11La kinaako, e anakku muane, siapaparannui tu penaangku, angku pebaliitu minda-minda ussayuna’.

SARAMBU PEADA’ 27.12–19 9412 Iatu to manarang, ke natiroi tukamandasan, male umpentilindungankalena, apa iatu to tang unnampuitangnga’ melo umpatarru’ bangpa’inaanna anna ruai kamandasan.13Alami tu bayu lamba’na, belanna iamounnindo’i indanna to senga’, sia alamiammu potosandangi ussondai tu bainetang ditandai.14Minda-minda tu mela’bik saemassalama’ lako padanna tolino annaumpekapuai gamaranna, nasanga taususi bang to sae unggatai tu tau iato.15 Iatu papa rutu’ ke uran kambanninamisa’ baine passigagan pada-padabang to tu a’ganna.16Minda-minda morai umparadanni,susito umparadan angin, sia limakananna susitu la untangke minna’.17 Iatu bassi umpamataran bassi, susiduka tu tau umpamataran to senga’.18Minda-minda ungkaduttu’ garonto’ara, la nakande tu buanna, minda-mindaungkaritutui apanna puangna, ladipakaraya.19Susitu uai nanii ussamminni lindonatau, susi dukato tu penaanna naniiumpeanni a’ganna.

SARAMBU PEADA’ 27.20–28.2 9520 Iatu lino tomate sia bambana mukkuntae’ bang la mosona, susi dukamo tangmosona tu matanna tau.21 Iatu pa’paredean dinii umpatamasalaka sia dapo’ dinii umpatamabulaan, na iatu tau disudi situru’ lelenasanganna.22Moi anna dilambuk tu to baga solapare lan issong, inang tae’ nala sisaraktu kabaganna.23Tiro meloi tu mintu’ bembe’mu siapalan penaai tu dombamu ma’ba-anan.24Belanna iatu ianan tae’ namarendeng;tontongraka tu makota nasiosso’i tau?25 Iake pu’pu’mi tu riu sia mellolo sulesia dirampunmo tu apa tuo dao buntu,26attu iato iatu anak domba laumpadenangko pakean sia iatu bembe’laki la mupangallian misa’ pa’lak,27 sia la silasa tu pangandu’ bembe’ lamukande sia nakande to lan banuammu,sia la napotuo mintu’ ruranammu baine.

281 Iatu to tang mekaaluk malemallai, moi tae’ tau unnula’i,

apa iatu to malambu’ manaman bangnasa’ding susito singa mangura.2 Iake pabali-balii tu pa’tondokan, labuda tu arungna, apa tete dio tau


unnampui pakita penaa sia tangnga’kinaa, nanii marendeng tu atoranmalambu’.3 Iatu to kalala’, tu umpakario-rio tobongko, susi bang uran kamban saeussoloi kande.4 Iatu to umboko’i sukaran aluk, umpudito tang mekaaluk, apa minda-mindaungkaritutui sukaran aluk napomatana’tu tau iato.5 Iatu to kadake tae’ natandai tumalolona, apa minda-minda undaka’PUANG natandai nasang.6 Iatu to kalala’ unnola malolo mandumelo na iatu to kelok lalanna, moi annasugi’.7Minda-minda tu ungkaritutui sukaranaluk, iamo misa’ pia muane unnampuitangnga’ kinaa, apa minda-minda tusisola passolle’, umpakasiri’ ambe’na.8Minda-minda tu urranganni ianannamedenne’ doi’ sia mesaro la’da’,umpangrampunan to uangkamaseitobongko.9Minda-minda umpasalai talinga siamanoka umperangii sukaran aluk, moipassambayangna megallian duka.

SARAMBU PEADA’ 28.10–16 9710Minda-minda umpapusa to bulo lollonglako lalan kamandasan, ia kalena latobang tama patuangna, apa iatu tosallo’ la umpomana’ kamauparan.11Misa’ to sugi’ ussanga kalena kinaa,apa misa’ to kalala’ tu unnampuitangnga’ kinaa tarru’ natandai tupenaanna.12 Iake sila’tekanni tu to malambu’,iamoto tu kamala’biran kapua, apa iakeunnappa’i kuasa tu to tang mekaaluk,membuni nasang tu tau.13Minda-minda tu ussamboi kapatodo-tintinganna, tae’ nala maupa’, apaminda-minda unnakui sia umboko’i laungkabu’tui kamaturu-turuan.14Maupa’ tu to tontong mataku’,apa minda-minda tu umpamakarra’penaanna, la tobang rokko kamandasan.15Susi singa umburrung sia susi beruangtangdia’, susi dukamo a’ganna to tupangulu tang mekaaluk umparenta misa’bangsa malamma’.16 Iatu misa’ datu tang palambi’pa’inaanna, umpakario-rio tongan tau,apa minda-minda ungkabiri’ saro bu’tukadake iamo umpamalambe’ sunga’na.

SARAMBU PEADA’ 28.17–25 9817 Iatu tau untanggungi rarana tautu napatibollo, la mallai sae lakopanglamunan; da nadampai tau.18Minda-minda tu unnola malolo, ladilendokan, apa iatu to kelok lalanna,tang dikapang-kapang anna tobang.19Minda-minda tu umbuak padang, ladipedia’i, apa minda-minda tu unnula’apa tae’ gai’na, la dipedia’i kakalalaran.20 Iatu to manappa’ la sebo kamasakke-sakkeanna, apa minda-minda unnula’kasugiran, tae’ nasalai tang diukung.21 Iatu umpelindo tau, tae’ namelo; moianna kande sangsuakan, napobannangduka tau sala.22 Iatu tau meullak matanna, maduang lamadomi’ sugi’, sia tae’ natandai, kumuala narampoi kapu’duran.23Minda-minda tu umpakilala to senga’,manassa la unnappa’ kamasokananundinna losong na iatu to malutemassede.24Minda-minda tu urrampa apannaambe’na sia indo’na, anna ma’tangnga’kumua: tae’ nakasalan, tau iato solanato kadake.25 Iatu tau tontong bang ungkaduangiianan umpabu’tu kasisalan, apa minda-


minda tu umposande’ PUANG, la dipedia’itongan kameloan.26Minda-minda tu urrannuan kalenapenaanna, iamo tobaga, apa minda-minda unnola lalan kakinaan, latilendok,27Minda-minda tu ungkasokanni tobongko, tae’ nala kapu’duran, apaminda-minda tu untampunanni mata, lanarua tampak ropu.28 Iake unnappa’i kuasa tu to tangmekaaluk, la membuni tu mai tau, apaiake sabu’i tu tau iato, la kerangngan tuto malambu’.

291Minda-minda ditole-toledipakilala, anna tontong bang

matoro, ta’pa la disabu’i anna tangtundu-tunduannamo.2 Iake sakerang-rangngannaikamatotoranna tu to malambu’ parannutu to buda, apa iake ma’parentai tu totang mekaaluk, sumarro tu to buda.3Minda-minda tu umporai kakinaan,umpaparannu ambe’na, apa minda-minda tu sikadamak baine bualang,ussa’sakan iananna.4Diona parenta malambu’ nanii datuumpabantang tondokna, apa iatu to


ma’pasanta’i sima, iamo ussanggangtondok.5 Iatu to ussede-sede bang padannatolino, natananni porro’ tu pentengkana.6 Iatu kapatodo-tintinganna to kadakeiamo umpoyai, apa iatu to malambu’ lamela’tek sia la sende.7 Iatu to malambu’ untonganantobongko, apa iatu to tang mekaaluktae’ napalan penaai tu iannato.8 Iatu to matampo umpaden kamarukkanlan kota, apa iatu to kinaa umparapa’kasengkean.9 Iake sikara-karai tu to kinaa na tobaga,tae’ natorei sumaraba-raba sia metaa.10 Iatu to umpatibollo rara, ungkabiri’ tosallo’, apa iatu to bulo lollong untuntunkamakarimmananna.11 Iatu tobaga umbarrakan bang mintu’kasengkeanna, apa iatu to kinaaumpadapa sia umpa’dei kasengkeanna.12Misa’ to ma’parenta umperangii bangkada tang tongan – iatu mintu’ to naalaparea tang mekaaluk nasang.13 Iatu to kalala’ sia to ma’pakario-riotontong sitammu, PUANG umbennipentiro masero sola duai.

SARAMBU PEADA’ 29.14–21 10114 Iatu misa’ datu untonganan kara-karana tobongko, manassa la bantang tuisungan kapayunganna sae lakona.15 Iatu pebamba sia peada’ umpadenkakinaan, apa iatu pia muanedisa’biangan bang, umpamasiri’ indo’na’.16 Iake kerangnganni tu to tangmekaaluk, sakerangngan-rangnganna tukapatodotintingan, apa iatu to malambu’napopaiman, untiroi tu katobangannatau iato.17Pa’dikki tu anakmu muane, annapadenangko karapasan penaammu sianapabu’tuangko kaparannuan.18 Iake tae’i tu kada dipaombo’, iatupa’tondokan lao sala, apa la maupa’ tuto ungkaritutui sukaran aluk.19 Iake kada manna tang silasapa to tupeada’ lako misa’ kaunan, belanna moinatandaimo, apa tae’ napalan penaai.20 Iake mutiroi den tu tau ussasai kada,mandu dirannuan tu to baga na iatu tauiato.21Minda-minda tu umpamolle’misa’ kaunan tempon manguranna,katampakanna la pabali-bali tu kaunaniato.

SARAMBU PEADA’ 29.22–30.1 10222 Iatu to arasan umpabu’tu kasigagansia iatu to tarru’ ara’ umpogau’ budapenggauran kadake.23Diona kamadoan penaa annadipamadiongan tu misa’ tau, apa iatuto umpopengkadiongan penaanna launnappa’ kamala’biran.24Minda-minda mantaa sola to boko,iamo ungkabiri’ kalena; moi narangimotu tampak ropu, apa tae’ napokada lennitu kara-karana.25Kamatakuran lako tau, iamountananan poya kaleta, apa minda-minda tu umposande’ PUANG,mentilindung dio inan marampa’.26Buda tau untuntun pa’kamaseanna toma’parenta, apa lu dio mai PUANG naniitau unnappa’ katonganan.27 Iatu to kelok napomagalli to malambu’,apa minda-minda unnola tonganna iamonapomagalli to tang mekaaluk.

Peada’ dandanan sangka’napa’pangadaran Agur

30:1-33

301 Inde sia tu kadanna Agur,anakna Yake, KadanNa Puang


Matua. Ma’kada te tau iate nakua:Mengkabo’yo’mo’, o Puang Matua, siabonnongmo’.2Belanna mandu bagana’ na iatu mintu’tau sia tang unnampuina’ tangnga’ melosusi tolino.3Sia tae’ duka kupelada’i kakinaan,kuurunganni untandai Puang Maseropindan.4Mindara tu kendek langan langi’ siasonglo’ sule dao mai, mindara urrampunangin diong pa’ka’panna? Mindaraumbungku’ uai diong tamang-kalena,mindara umpamanassai tu mintu’ randanlangi’? Mindara tu sanganna sia mindarasanganna tu anakna muane? Manassamutandai.5Mintu’ tu kadanNa Puang Matua purasudimo anna masero tongan; iatu toumpentionganNi Iamo napobalulang.6Moi misa’ da murangnganni tu kadanNa,dikua da Nata’tanko sia da mudiapparanto buttok.7Duang rupa tu apa Kupalaku lakoKalemi, da Mipadapanna’ kumane mate:8Pamambelai dio mai kaleku tukakelokan sia kada tang tongan, daMibenna’ kakalalaran sia kasugiran,


sangadinna kaduttu’na’ kande, iamotutaa silasangku.9dikua da kupeonganniKomi, kekala’biammo’ sia da kuma’kada kumua:Mindara tu PUANG? sia da dukakuboko, kenarampoina’ kabongkoansia da kutodotinting sanganNaKapenombangku.10Da mupa’pekabirisanni tu misa’ tomengkarang lako puangna, anna danagataiko sia mutanggung kalena tusalana.11Den tu tau pira unggatai ambe’na siatae’ napasakke indo’na.12 Iamotu tau, tu ussanga kalena maserodio pentirona, apa tang dibasei turuttakna.13 Iamotu pasoloran matanna sia madaopentirona.14 Iamotu to ma’isi susi pa’dang siato ma’buang susi piso, la unnimbakanmintu’ tobongko, anna mata’pimo lantondok sia tappumo tu to kalala’ dio lupa’tondokan.15 Iatu lematik da’dua tu anakna baine,iamotu benni, benni! Inde sia tu tallutang untandai kadiaran, sia a’pa’ tu tae’len nama’kada nakua: Silasamo.

SARAMBU PEADA’ 30.16–23 10516 Iamotu lino tomate, na pa’tambukantamanang, kuli’na padang tu tae’ bangnama’kada nakua: Silasamo.17 Iatu mata untelle-telle ambe’na siatang umbilang kamengkaolan lakoindo’na, la natotokki kaduaya diongbiring salu’-salu’ sia la nakande anaklangkan maega.18 Inde sia tu tallung uluankukamangngai, ondongpi patanguluan tu tang kupebuyu’;19 iamotu lalanna langkan maega daolangi’ na lalanna ula’ dao lu buntu batu,lalanna kappala’ lan tangngana tasikna lalanna misa’ muane sisola bainemangura.20Susimote tu lalanna baine pasandaksalu lako rampanan kapa’: Ianna mangkakumande napa’diimi tu pudukna, annama’kada, nakua: Tae’ kupogau’ kadake.21 Iatu tallung uluan napotigega’ lino,ondongpi iatu a’pa’, tang naatta pissan:22 Iamotu tete dio misa’ kaunan, kedadimi datu, na tete dio misa’ to tangkebattuan, ke dipedia’i kande.23Tete dio baine disayu anna ditantang,ke dipobainei, na tete dio misa’ baine


mengkarang tu ussuale puangna bainenaia ussondai.24 Inde sia tu a’pa’ bittikna dao kuli’napadang, apa lendu’ ia kinaanna;25 iamotu sirrin misa’ bangsa malamma’,apa naparandan duka tu kinallona kepealloanni;26na iatu kalinti to’ batu misa’ bangsamalamma’, apa nagaragai duka tuserangna lan buntu batu;27 iatu batik tae’ datunna, apa ma’balole’melo, ke tassu’i male;28na iatu bulilik ma’din nadammak tau,apa lan duka tongkonan layukna datu.29 Inde sia tu tallu melo nasangtengkana, ondongpi iatu a’pa’ melolingkana:30 Iamotu singa, lalongna mintu’ olo’-olo’,tu tang sorong boko’ dio mai misa’ apa,ba’tu dio mai misa’ tau.31Na iatu asu pangula’, ba’tu bembe’ laki,sia misa’ datu tu sisola surodadunna.32 Iake umpamadaoko kalemu, annatae’pa mutangnga’ meloi, ba’tumangkami mutangnga’ melo, melotampunni tu pudukmu.33Belanna iatu pangandu’, ke dilelu’iumpabu’tu bumbungan pa’pamakko,


na iatu illong, ke ditumbukki kerara siaiatu kare’dekan ara’ ke dipatiludakkiumpabu’tu kasigagan.

Pangadaranna indo’na Lemuel

31:1-9

311 Inde sia tu kadanna Lemuel,datu dio Masa, tu naadaranni

indo’na.2Apara, e anakku, (tu la kupokadangko)?io apara, e anak sun dikaleku? io apara,e anak pangallonangku?3Da mupalulakoi baine tukamatotorammu, sia iatukasikadamakammu baine iatoumpamandasa datu.4Tang sipatu tu mai datu, e Lemuel, tangsipatu tu mai datu, ke pa’anggoro’i, siaiatu mai to paa ungkaduangi pangiru’palango,5kumua da namangiru’ sia da nakalupaitu apa dipondok sia nasondai tukatongannanna mintu’ to dipakario-rio.6Benni pangiru’ palango lako minda-minda tu kapu’duran sia uai anggoro’lako minda-minda tu rosso tonganpenaanna.

SARAMBU PEADA’ 31.7–14 1087Da’ito nairu’i anna kalupai tukakalalaranna sia anna tae’ naingarannitu kamandasanna.8Bungkaranni pudukmu tu to tangnaissan ma’kada, belanna la untongananmintu’ to mandasa tongan.9Bungka’i tu pudukmu, ammumangra’ta’ malambu’, sia sanda tongannitu to dipakario-rio sia to bongko.

Kadipudianna misa’ baine birisan siakinaa lan tananan dapo’na

31:10-3110Mindara la unnappa’ misa’ bainebirisan sia kinaa? iatu angga’na mandulosong na merdan.11 Iatu muanena ungkatappa’i,naurungan tang kurang tu bua sara’na.12Kameloan bang tu napogau’ lakokalena, tangia kakadakean lan mintu’katuoanna.13Umpasirundunan ia bulu domba siarami, sia matipa tu limanna ungkarangitu apa iato.14Susi ia kappala’ pa’balili, sia unnalakandena dio mai tondok mambela.

SARAMBU PEADA’ 31.15–23 10915Millikmo ia, ke mabongi bang siapi,sia umben kande to nakurinni sianapamanassan pengkarangan tu maibaine rurananna.16 Iake la morai unnampui misa’ pa’lakmanassa la naappa’, sia diona bungarangka’na natananni misa’ pa’lakanggoro’.17Ma’kamandi’ anna matoto’mengkarang, sia umpabussu limanna.18Nasa’dingmo, kumua maupa’ tupa’balilinna, iake bongi tang pa’de lenmotu palitanna.19Tontong bang natoe tu unuran siaumpasule-sule panikuan.20Tontong nabungkaran pala’na tuto bongko, sia natadoi lima tu tomase-mase.21Tae’ namataku’, narampoi ambunmakko tu rurananna, belanna mintu’rurananna ma’tamangkale karamisi.22Nagaragammi kalena tu paramadani;iatu lenang melo sia lango-langomakaseda tu napotamangkale.23 Iatu muanena katandan dio lubabangan, ke unno’ko’i sola mintu’pekaamberan lan tondok.

SARAMBU PEADA’ 31.24–31 11024Nagaragaimi tu tamangkale lenanganna balukanni; sia beke’ naparandan lanabalukan lako to ma’baluk.25Kamatotoran sia kamala’birantu napotamangkale, iatu allo undinapokaparannuan.26Situang kakinaan, ke tiku’bi’i tupudukna, masokan tu pa’pangada’ dara’lengko lilana.27Natiro melo tu lalan pengkarangannato lan banuanna, sia tang ungkande rotitang nakara’ta’i.28 Iatu mai anakna muane bendan sianapudi tu kamauparanna, sia ia duka tumuanena untendengi, nakua:29Buda tu mai pia baine mandu matipa,apa musau’ nasang tu mintu’nato!30 Iatu kamaballoan pa’kaleanna misa’baine ma’pakena sia iatu kameloanpantarisanna tae’ gai’na, apa misa’ baineungkataku’ PUANG, iamo sipatu dipudi.31Benni lako tu bunga rangka’na, sia iatupenggauranna la umpudi lan babangantondok!

TOMANGADA’

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanna Tomangada’,anakna muane Daud, datu dio

Yerusalem.

Mintu’na apa lan te lino tae’ gai’na

1:2-112Tae’ liu gai’na, kadanna Tomangada’,tae’ liu gai’na! Mintu’na tae’ nasanggai’na!3Apara sarona tu tolino lan mintu’ra’ta’na, tu nakara’ta’i, lan naarrangmatanna allo?4Sangosso’ male, sangosso’ pole’o sae,apa iatu lino tontong bang tumanan.5 Iatu mataallo bu’tu sia lambun, siaseka-seka ma’dondo lako to’ inan naniibu’tu.6 Iatu angin mangiri’ ma’palusau’,namane tibalik ma’palurekke, natontong

TOMANGADA’ 1.7–12 2

male mengguririk, nasuleo diopengguririkanna.7 Iatu mintu’ salu lolong tama tasik, apatae’ naponno len tu tasik; iatu naninnasalu lolong, inde dukato nanii tontonglolong.8 Iatu mintu’na apa mepamata’ka’,tang dikemba’ disa’bu’; iatu mata tangnamoso mentiro sia iatu talinga tangnaponnoi pa’peranginna.9 Iatu apa denmo dolona, ia dukato tu laden; sia iatu apa dipogau’mo, ia dukatotu la dipogau’; moi misa’ tae’ tu ba’runnalan naarrang matanna allo.10 Iake den misa’ apa tu napokada tau:Tiromi, iamote tu ba’ru – inang denmo iadolo-dolona to na linota.11Pa’demo tu kapengkilalan diona apadolo, susi dukato tu apa undi tae’mo naladen tu kapengkilalan lako tu to undi.

Tae’ gai’na tu apanaanga’ Tomangada’

1:12-1812Akumo tu Tomangada’ datunna toIsrael dio Yerusalem;

TOMANGADA’ 1.13–18 313 sia kupapatuimo penaangku launtuntun tonganni sia umparessai tukakinaan lan mintu’ apa dadi nasambolangi’. Iamoto tu misa’ pengkaranganmasussa Nasorong Puang Matua lakoma’rupa tau kumua anna mara’ta’ungkarangi.14Kupemarangamo tu mintu’pengkarangan tu dikarang lan naarrangmatanna allo, manassa mintu’nato tae’gai’na sia susito unnula’ angin.15 Iatu apa kelok tae’ nakullei malolo, siaiatu apa kurang tang dikemba’ diia’.16Sipa’kadamo’ kaleku kukua: Manassakupakapuamo sia kupabudamo tukakinaan losong na iatu mintu’ to dolona aku tu umparenta Yerusalem; na iatupenaangku unnappa’mo kaseboannakakinaan sia kapaissanan;17 susimoto kunii umpatu’tunni lanpenaangku la untandai tu kakinaansia kapaissanan sia kabagan siakatangpaissanan. Apa kutandaimo,kumua ia duka tu iannato susiki’ tounnula’ angin.18Belanna kabudanna kakinaan naniibuda kamasussan, sia iake den


tau urrangnganni kapaissananna,urrangnganni duka karossoanna.

Tae’ gai’na tu kaparannuannapabu’tu kameloan lan lino

2:1-26

21Ma’kadamo’ lako kaleku kukua:Totemo la kupatobaiko kaparannuan,

iamoto popaimanni tu kameloan. Apamanassa tae’ duka gai’na tu iannato.2Diona kametaan kukua bangmi:Kabagan iato; sia diona kaparannuankukuami: Apara napabu’tu to?3Kuparessa duka tu penaangkuangku pemanamanni kaleku unniru’uai anggoro’ – na iatu penaangkuumpasirundunanni tu iannato dionakakinaan – sia unturu’ katangpaissanan,sae lako kutiro tu apa losong melona lanapogau’ ma’rupa tau tu nasambo langi’lan katuoan tang masae lako.4Kupogau’mo tu mai apa kapua, iamotuumbangunmo’ banua sia untanannimo’ba’tu pira-pira pa’lak anggoro’,5 sia kugaragaimo tu pa’lak bunga siapa’lak kutananni ba’tu pirang-pirangrupa kayu membua,

TOMANGADA’ 2.6–10 56 sia kugaragaimo tu ba’tu pira-piralimbong, nanii tassu’ uai la ussakka’i tupangala’ mane ditananni kayu.7Kuallimo tu ba’tu pira-pira kaunanmuane sia kaunan baine, sia ba’tupira-pira dukamo tu dadi lan banuangku;sia kuampui duka tu sapi sia domba siabembe’ buda tongan, tu mandu buda naiatu apanna mintu’ to dolo dio Yerusalemna aku.8Kurampunan dukamo kaleku tubulaan sia salaka, sia ianan nabaa datusenga’ sia napabu’tu negara senga’;kupadenammo kaleku tu to menanimuane sia to menani baine sia iatumai apa umpoparannu tolino, iamotuma’rupa-rupa kamaruasan.9Susimoto tu kataromposangkusia kasugirangku losong na iatuto dolo dio Yerusalem na aku; lanmintu’nato tontong bang tu kakinaangkuurrondongna’.10Moi misa’ apa tu nakamorai matangkutae’ kusakkalanganni, sia tae’ kudampaitu penaangku dio mai kaparannuan moimisa’ duka, ondongpi iatu penaangkuumpoparannu mintu’ sara’ku, na iatumintu’nato iamo bunga rangka’ku.

TOMANGADA’ 2.11–16 611 Iatongku messaile lako mintu’panggaraga limangku, sia lako sara’ tukunii mara’ta’ la ungkarangi tu iannato –manassa iatu mintu’nato tae’ gai’na siasusito unnula’ angin sia tae’ kamauparanlan naarrang matanna allo.12Mangkato messaileomo’ launtiro kakinaan sia kabagan siakatangpaissanan, belanna umba nakuatu tangnga’na tau tu la ussonda datu tudiona apa mangka napogau’ datu?13Manassa kukanassaimo, kumuaiatu kakinaan losong melona na iatukabagan, susi kamasiangan losongmelona na iatu kamalillinan.14 Iatu to kinaa unnampui mata lamentiro, apa iatu to baga lolang lankamalillinan; apa kukanassai duka,kumua misa’ri lampak urrampoi tumintu’ tau iato.15Sipa’kadamo’ kaleku kukua: Iatu apaurrampoi to baga, narampoi dukana’:Apara gai’na angku tarru’ kinaa? Iamotokusipa’kada kaleku kukua! Ia duka tuapa iato tae’ gai’na.16Belanna iatu kadikilalaianna to kinaasia to baga pada tae’ bangmo, belannalan allo la sae masaimo dikalupai tu


mintu’na to; a’adikka’ umbara nakuato,anna pada mate bangsia tu to kinaa siato baga!17 Iamoto kukagi’gi’mi te katuoaniate, belanna kadake dio pentiroku tupengkarangan dipogau’ lan naarrangmatanna allo; iatu mintu’nato tae’ gai’nasia susiki’ to unnula’ angin.18Ondongpi, kukagi’gi’ tu mintu’ sara’ku,tu kunii mara’ta’ lan naarrang matannaallo, belanna inang la kutampean to undina aku.19Sia mindara untandai, ba’tu tokinaaraka, ba’tu to baga; moi nasusito iamo la ungkuasai tu mintu’ apakukara’ta’i sia kukarang situangkakinaangku lan naarrang matanna allo;ia duka tu apa iato tae’ gai’na.20 Iamoto tibalikmi tu penaangku tangurrannuammo sara’ku tu kunii mara’ta’lan naarrang matanna allo.21Belanna moi nakara’ta’i tau tu misa’pengkarangan situang kakinaan siakapaissanan sia kamanarangan, inang lanatampe napotaai to tang ungkara’ta’i.Ia duka tu apa iato tae’ gai’na sia kadaketongan.

TOMANGADA’ 2.22–26 822Apara poleanna tu tau diona mintu’sara’na sia mintu’ apa naanga’ penaanna,tu nakara’ta’i lan naarrang matanna allo.23Ke ungkarangi pengkarangannalan mintu’ allo katuoanna situangkamasussan sia karossoan, sia moimabongi tae’ narapa’ penaanna? Ia dukatu apa iato tae’ gai’na.24 Iatu tolino tae’ kuasanna la kumandesia mangiru’ sia la napomanaman tudiona bunga rangka’na; iate iannatekukanassaimo kumua lu dio mai limanNaPuang Matua.25Belanna mindara tu ma’din kumandesia mindara tu ma’din umpamanamankalena, ke tangia pa’poraianNa Puang.26Belanna iatu to melo dio pentiroNaPuang Naben kakinaan, kapaissanansia kaparannuan, apa iatu to tae’ naalaipenaanNa, Napatakoi pengkarangan lamangrampun sia ma’pakombong, kumuaanna sorongi lako minda-minda tu naalapenaanNa Puang Matua. Ia duka tu apaiato tae’ gai’na sia susito unnula’ angin.


Mintu’ apa lan te linoden nasang attunna

3:1-15

31 Iatu mintu’ apa den attunna siaiatu apa la dadi nasambo langi’ den

nasang allona.2Den tu attu kakianakan sia den tu attukamatean, den tu attu mantanan sia dentu attu manglampi’.3Den tu attu papatean sia den tu attuma’pamondo, den tu attu mangrondonsia den tu attu ma’pate’dek.4Den tu attu katumangiran sia dentu attu kametaan, den tu attu diniiumbating sia den tu attu dinii ma’gellu’.5Den tu attu dinii untibean batu sia dentu attu dinii urrampun batu, den tu attudinii mangraka’ sia den tu attu diniiumpatoyang kale dio mai mangraka’.6Den tu attu dinii mandaka’ sia den tuattu dinii ma’pa’dean, den tu attu diniimanganna sia den tu attu dinii massuale.7Den tu attu dinii masserek sia dentu attu dinii mandasi’, den tu attudinii ma’pakappa sia den tu attu diniima’ulelean.

TOMANGADA’ 3.8–14 108Den tu attu dinii ma’pakaboro’ sia dentu attu dinii ungkabiri’ tau, den tu attuparari sia den tu attu kasitaman.9Apara napolean tu to mengkarang diomai tu apa nakara’ta’i?10Kupemarangamo tu pengkaranganNasorong Puang Matua lako mintu’ma’rupa tau kumua anna mara’ta’ungkarangi.11Mangkamo Napadadi melo tu mintu’nalan attunna sia Napatama duka lanpenaanna tolino tu pa’tangngaran dionaapa situran-turan tempon dio mai,apa moi misa’ tae’ natandai tolino tudiona pengkarangan Nakarang PuangMatua dio mai pamulanna sae lakoma’katampakanna.12Kutandaimo, kumua tae’ na tolinoungkuasai tu iannato, apa iake parannuisia umpasannang kalena lan mintu’ allokatuoanna,13kondi’na, kumua ke denni tau kumandesia mangiru’ sia umperasai melona diomai mintu’na kamara’tasanna, iamoto tupa’kamaseNa Puang Matua.14Kutandaimo, kumua iatu mintu’pengkaranganNa Puang Matua,matontongan; tae’ tau ma’din


urrangnganni ba’tu unnalai; siaNapogau’ Puang Matua tu iannato,kumua anna mataku’ tu tau dio oloNa.15Mintu’na tu apa den totemo, inangden dolomo, sia iatu apa la den inangden dukamo dolona; sia Natuntun pole’Puang Matua tu apa lendu’mo.

Buda kakelokan dadidao kuli’na padang

3:16–4:616Den siapa kutiro tu inan pa’paolaiansalu lan naarrang matanna allo:inde to nanii kakelokan; sia iatuinan nanii kamaloloan; inde to naniikatangmalamburan.17Sipa’kadamo’ kaleku kukua: PuangMatua la umpaolai salu to malambu’ siato tang malambu’, belanna iatu mintu’apa sia mintu’ pengkarangan pantan denattunna.18Sipa’kadamo’ kaleku kukua: Iatudiona ma’rupa tau la Nata’piimo PuangMatua sia la Napasomboammo, kumuaiatu a’ganna susi bang olo’-olo’.19Belanna iatu lampakna ma’rupatau susi bangsia lampakna olo’-olo’,

TOMANGADA’ 3.20–4.1 12

ondongpi misa’ lampakri sola duai: susituolo’-olo’ mate, susi dukato tu ma’rupatau mate, sia sangrupari tu napopenaasola nasang, tae’ tu losongna tolino naolo’-olo’; belanna iatu mintu’nato tae’gai’na.20 Iatu mintu’nato misa’ri inannakarampoi, sia mintu’nato lu dionasangi mai litak sia la sule pole’ lakolitak.21Mindara untiroi tu penaanna ma’rupatau kendek langngan anna iatu penaannaolo’-olo’ ma’palurokko mangapi’na tana?22 Iamoto kutandaimo kumua tae’ ialosong melona, sangadinna iatu tolinoumposende mintu’ pengkaranganna,belanna iamoto tu taana belannamindara la umpatunduk tolino laumpoparannui tu apa la dadi, ke matemi.

41Kutiro pole’omi tu mintu’ pa’pakario-rio tu dipogau’ lan naarrang matanna

allo, tiromi tu uai matanna mintu’ todipakario-rio, namoi misa’ tae’ tauumpakatanai tu tau iato mai; rampe diotu to ma’pakario-rio den kakuasan –namoi misa’ tae’ tau umpakatanai tu tauiato mai.

TOMANGADA’ 4.2–8 132 Iamoto kupudii tu mintu’ tomate, tumasaimo ka’tu sunga’na, kumua losongupa’na na mintu’ to tuo, tu tuopa saelako totemo.3Sia kumua losong pole’pa ia upa’na namintu’ tau iato tu to tae’pa nadadi siatae’pa natiroi tu penggauran kadake tudipogau’ lan naarrang matanna allo.4Kutiro duka, kumua iatu mintu’ sara’sia mintu’ kamalintaran mengkarang,umpabu’tu kamangimburuanna misa’tau lako solana; ia duka tu apa iato tae’gai’na sia susito unnula’ angin.5 Iatu to baga ma’koko kalepak siaungkande duku’ kalena.6 Iatu kamanamanan sangraku’ losongmelona na iatu duang ka’pan ponno sara’sia unnula’ angin.

Iatu sara’na to tangkesola tae’ gai’na

4:7-127Kutiro pole’omi tu misa’ apa tae’ gai’nalan naarrang matanna allo;8 iamotu misa’ tau tae’ solana, moianakna ba’tu siulu’na tae’ duka, apamoi susito tae’ duka upu’na tu mintu’


sara’na; sia tae’ namangingngi’ tumatanna untiroi tu mintu’ kasugiranna;– mindara la umpomaupa’i angkumara’ta’ bangra sia tang unnelorankaleku umperasai tu melona? Ia duka tuiannato tae’ gai’na sia misa’ apa kadake.9 Iatu tau ke da’duai, melo na ia kemisa’ri, belanna melo lako sola duai tupoleanna pengkaranganna.10 Iake songkai sola duai, iatu misa’nama’din umbangunan pole’i tu misa’na,apa upu’ dikka’ allona tu to misa-misari, ke songkai, belanna tae’ tusangayokanna la umbangunan pole’isule.11Susi dukato, ke denni da’dua tausiammu’ mamma’, malassu tu kalenasola duai, apa iatu to misa’ri, umba lanakua umpamalassu kalena?12 Iake ma’dinni misa’ tau untalo taumisa’, manassa iatu tau da’dua nakullepabendan unneai; sia iatu tallu ulangdipasiulang, tae’ namadomi’ dika’tuan.


Tae’ gai’na tu pa’poraianna to buda

4:13-1613Misa’ pia muane kinaa, moi annabongko, mandu melo na iatu misa’ datumatua, apa baga, tu tang umperangiipa’pakilala.14Belanna iatu pia muane tassu’ lan maipa’tarungkuan la diangka’ datu, moianna dadi dio mai to bongko tonna lanpakadatuanna tu datu iato.15Kutiro tu to tuo lan naarrang matannaallo, unturu’ to mangura, tu la ussondaitu datu iato.16Tae’ bang upu’na tu to buda, iamotumintu’ to undi unturu’i. Apa iatu to dadiundi tae’mo naposendei. Tonganna iaduka tu apa iato tae’ gai’na sia susitounnula’ angin.

Iake mengkaolakolako Puang Matua pakala’bi’i

5:1-7 (4:17–5:6)

51 (4-17) Kanandai tu lentekmu, kemaleko lako banuanNa Puang Matua;

belanna iake mennoloko ma’perangi melo


ia na iatu mintu’ pemala’ tu napemalaranto baga, belanna tae’ naissanni, kumuaumpogau’mo kadakena.2 (5-1) Da mumadomi’ ma’kada sia danasasai penaammu umpatassu’ kadadio oloNa Puang Matua; belanna lanIa suruga tu Puang Matua, ammu daoiko kuli’na padang, iamoto la sidi’ri tukadammu.3 (5-2) Belanna susito tindo dadi,belanna kabudanna sara’, susi dukato tukada kabagan diona kabudanna ulelean.4 (5-3) Iake mangallonanko lakoPuang Matua, da mudampa-dampaiumpalesso’i, belanna tae’ naalaipenaanNa tu to baga, iamoto palesso’itu apa mangka muallonan.5 (5-4) La’biran da pissanmumangallonan, ke la tae’miramupalesso’i tu pangallonammu.6 (5-5) Da mupopa’elo’nai tu pudukmuumbaako tama kasalan, ammu ma’kadadio tingayona sumbung pudukNaPuang Matua kumua mangka lendu’ tukadangku. Ma’apai mula umpare’dekkiara’Na tu Puang Matua diona tukadammu, Naurunganni ussanggangi tupanggaraga limammu?

TOMANGADA’ 5.7–11 177 (5-6) Belanna susitu kabudanna tindo,susi duka tu to kabudanna kada tangkebattuan; apa la mukataku’ tu PuangMatua.

Tae’ nabuda banggai’na tu kasugiran

5:8–6:12 (5:7–6:12)8 (5-7) Iake untiroko to bongkodipakario-rio sia dilullu’ tu katonganansia kamaloloan lan propinsi, damukamangngai tu iannato, belanna iatumisa’ to kapua pangka’na umpenunui tumisa’na, sia den pole’opa ia tu madaonaumpenunui tu tau iato mai.9 (5-8) Maupa’ sia tu tondok lanmintu’nato, ke denni misa’ datu, tuungkanandai lakoan padang.10 (5-9) Minda-minda ungkamali’ doi’,tae’ nadipedia’i doi’, sia minda-mindaungkamali’ kasugiran, tae’ nadipedia’ibunga rangka’na. Ia duka tu apa iatotae’ gai’na.11 (5-10) Iake kerangnganni tu ianan,inde dukato nanii kerangngan tu toungkandei; sia apara upa’na tu to


unnampui, sangadiri natirona mannamata?12 (5-11) Iatu kamatindoanna tomengkarang manaman, la sidi’ la budatu kandena; apa iatu kadiaranna to sugi’napobannang tang mamma’.13 (5-12) Kutiro den misa’ kamandasantu umpa’dikki tau lan naarrang matannaallo, iamotu kasugiran nananna puangna,nama’katampakanna naposanggang.14 (5-13) Belanna pa’de tu kasugiraniato, napobua’ kamatilakan; sia iakeundadianni misa’ pia muane, natae’moapa-apa naampui.15 (5-14) Susitu tau tassu’ lan mai inantaunna indo’na, susi dukato la male,iamotu ma’kambelang susi tonna tamate lino, anna tae’ naala apa tete dio sarora’ta’na, tu natampean anakna.16 (5-15) Tonganna ia dukamo misa’kamandasan tu umpa’dikki penaa; padabangsia saena susi dukato tu malena.Apara sarona ungkara’ta’i kalena, kenaalai angin?17 (5-16) Ondongpi ungkande bangkandena lan mintu’ allo katuoannanakabu’ kamalillinan, sia umperasai


buda karossoan penaa sia kamaparrisansia saki inaa.18 (5-17) Manassa inde sia tu kutiromelo, iamotu sipatu, ke kumandei siamangiru’i tu tau sia umperasai melonadiona mintu’na ra’ta’na tu nanii mara’ta’lan naarrang matanna allo, lan sangattu’allo katuoanna, tu Nakamaseanni PuangMatua, belanna iamoto tu taana.19 (5-18) Susi dukato minda-mindatu Nakamasei Puang Matua kasugiransia ianan buda sia Naelorampa laungkandei to sia la unnalai tu taana, siala umposende ra’ta’na – iatu iannatomisa’ pa’kamaseNa Puang Matua.20 (5-19) Belanna tae’ napembudaungkilalai, kumua kondi’ tu katuoanna,saba’ Napasende Puang Matua dionakaparannuan penaanna.

61Den misa’ kamandasan kutiro lannaarrang matanna allo, tu mandu

unni’pinni tau,2 iamotu tau Naben Puang Matuakasugiran, ianan buda sia kapaan,naurungan moi misa’ tae’ kurangtu mintu’ apa nakamorai, apa tae’Naeloranni Puang Matua la umperasaimelona, sangadinna to senga’ pura


ungkandei. Iatu apa iato tae’ gai’na siaumpa’dikki tongan penaa.3 Iake pessaratu’i tu tau kianak siatuo ba’tu pirang-pirang taun, na iatukamala’biranna pada tande umuru’na,apa tae’ nadipedia’i tu penaanna dionatu melona sia tae’ nadikamayai kedilamunni – manassa nakua kadangku:La’biran iatu pia dadi mangura na iatutau iato.4Belanna tama lino situang a’ganna tae’gai’na, anna male lan kamalillinan, annasamboi kamalillinan tu sanganna.5Tae’ duka natiroi tu mata allo sianatandai. Rapa’ melo ia tu pia dadimangura na iatu tau iato.6Moi anna penduan sisangsa’bu taun tukatuoanna, apa tae’ naperasai tu melona– tae’raka namisa’ri inan nanii male solanasangi?7Mintu’ tu sara’na tolino bannang diorokkoan barokona, apa moi susito tangsau-saupa tu kamailuanna.8Apara kalosonganna tu to kinaa na tobaga, apara napolosong tu to bongkounnissan lolang ma’kedo melo dio lu totuo?

TOMANGADA’ 6.9–7.2 219Melo iatu patiro mata na iatu kamailuan,tu tontong male ma’duttu’. Ia duka tuapa iato tae’ gai’na sia susito unnula’angin.10Moi umba nakua tu tau, apa disa’bu’motu sanganna dolo sia ditandaimo kumuatolino iato; tae’ nakullei umparapa’Puang, tu mandu matoto’ na ia.11Moi anna buda tu kada dipokadanarangnganni bang tu apa tae’ gai’na.Apara napomaupa’ tolino tu iannato?12Mindara untandai tu apa napomelonatolino lan katuoan iate, lan allo katuoansangattu’ na, tu tae’ gai’na, tu tuo lansangattu’ sangtinti bayo-bayo? Belannamindara ma’din la umpokadanni tolinotu apa la dadi undinna lako kalena lannaarrang matanna allo?

Diona kakinaan tongan

7:1-14

71Mandu melo tu sanga melo na iatuminna’ pandere’ busarungngu’, sia

melo iatu allo kamateanna tau na iatuallo kadadianna.2Melo tu tama banua nanii passandabolong na iatu tama banua nanii


pa’maruasan; belanna iatu iannato iamoma’katampakanna katuoanna mintu’tolino, sia melo ke napalan penaai to tuotu iannato.3Melo tu karossoan penaa na iatu metaa,belanna iatu kamaru’gunan napotandakamaloloan penaa.4 Iatu penaanna to kinaa lan ia banuananii passanda bolong, apa iatupenaanna to baga lan ia banua naniikaparannuan.5Melo ia tu umperangii peta’tanna tokinaa na iatu umperangi sengona tobaga.6Belanna susi duri mema’tu diongna lukurin, susi dukato tu pelale’ to baga. Iaduka tu apa iato, tae’ gai’na.7Tonganna iatu pa’pakario-rioumpopendadi baga to kinaa siaiatu pappe’ ungkadakei penaa.8Melo ia ma’katampakanna tu misa’ apana iatu pamulanna; melo iatu to kalandopesuka’, na iatu to madao penaa.9Da mumadomi’ umpatiludakki tuara’mu, belanna iatu ara’na to baga,iamo inan saki inaa.10Da muma’kada kumua: Matumbarianna melo ia tu mintu’ attu dolo na iatu


attu totemo? Belanna tae’ nabannangdio kakinaan munii umpekutananni tuiannato.11 Iatu kakinaan pada melona mana’ sianapoupa’ tu to untiro mata allo.12Belanna iatu kakinaandipopentionganan, susi duka tudoi’, apa tapoupa’ ke taissanni kumuaiatu kakinaan napotuo mintu’ tounnampui.13Nannungi tu mintu’ pengkarangannaPuang Matua, belanna mindara ma’dinumpamaloloi tu apa Napakelok?14La paiman penaammu lan attukamauparan, apa kilalai dukai lan allokamasussan, kumua pada NapadadiPuang Matua tu iannato; belanna moimisa’ apa tae’ nalambi’i natandai tau tuapa la dadi undinna.

Paunnola tangnga bangi tu gau’mu

7:15-2215Sanda rupannamo tu apa kutiro lanmintu’ allo katuoangku tu tae’ gai’na:Den tu to malambu’ sanggang moinaden kamaloloanna sia den tu to tang


mekaaluk malambe’ sunga’na moi nadenkakadakeanna.16Da mutarru’ malambu’ sia da mutarru’ma’gau’ kinaa, ma’apai mula umpabuyu’kalemu?17Da mutarru’ tang mekaaluk siada mubaga; ma’apai mula matemo,natae’pa nalambi’i attunna?18Melo ke mukaritutui tu misa’ sia damurampananni tu misa’na, belannaminda-minda ungkataku’ Puang Matua latilendok dio mai mintu’nato.19 Iatu kakinaan umpabu’tuan kuasa tokinaa losong na iatu kuasa naampuisangpulo to paa lan misa’ kota.20Belanna tae’ misa’ to malambu’ susitodao kuli’na padang, naurunganni melonamanna napogau’ sia tae’ nakasalan.21Da duka mupalan penaai tu mintu’nanapokada tau, kumua da murangii tutaummu kalena unggataiko.22Belanna pembudamo tuo lanpenaammu, kumua unggatai dukako tosenga’.


Iatu Tomangada’ ka’tu rannu

7:23-2923Mintu’nate kusudi, angku appa’kakinaan sia ma’kadana’, kukua:moraina’ la unnappa’ kakinaan, apa tae’kulambi’i.24Mintu’ apa den tang dilambi’dirundunan, sia tang dilambi’ disandak,mindara ma’din untarru’i?25Kupapatui penaa tu iannato sianaparinaamo penaangku la unnappa’kapaissanan, la ma’paressa sia laundaka’i tu pa’rampoananna situangkakinaan sia la untandai, kumua iatukatangmekaalukan iamo kabagan siaiatu katangpaissanan iamo kapusan.26Kuappa’mi tu misa’ apa mapai’nakamatean, iamotu baine tu susi poya siapenaanna susi bunde sia iatu limannasangtinti pepungo. Minda-minda tunaala penaanNa Puang Matua, tilendokdio mai, apa minda-minda tang naalapenaanNa Puang Matua la nala’ka’i.27Tonganna, indemo tu kuappa’,kadanna Tomangada’ – kupasitimbang


tu misa’ na iatu misa’na, la ungkabu’tuitu misa’ pa’rampoanna,28 tu tontongpa kudaka’, apa tae’kuappa’i –: dio lu to sangsa’bu, kuappa’misa’ to tongan, apa misa’ baine tongantae’ bang kuappa’ dio lu tau iato mai.29 Ia manna mitandaite, iamotukuappa’mo kumua mangkamo Napadadimalolo Puang Matua tu tolino, apaundaka’mo buda kira-kira tu tau iatomai.

Melo ke taturu’i tu parenta

8:1-9

81Mindara la susito kinaa? Siamindara untandai tu battuananna

mintu’ apa? Iatu kakinaanna tauumpaparrang lindona, anna pamalutei tulindo matorona.2Palan penaai tu parentana datu, tubelanna iamora tu sumpa mangkamuposumpa ussa’bu’ sanganNa PuangMatua.3Da musasa tassu’ dio mai olona,da mutama misa’ kara-kara kadake,belanna napogau’ tu mintu’ apa naalapenaanna.

TOMANGADA’ 8.4–9 274Belanna patalo tu kadanna datu siamindara ma’din ma’kada lako kalena.Kumua: Matumbari tu penggaurammi?5Minda-minda unturu’ pepasan, iamotae’ narampoi kadake, sia iatu penaannato kinaa unnissan attu sia a’gan.6Belanna mintu’ apa den attunna siaa’ganna; belanna magasa tongan tukadakena natanggung tau.7Apa moi misa’ tau tae’ natandaitu apa la dadi; belanna mindara laumpokadanni, umba nakua tu lalanna.8Moi misa’ tau tae’ duka ungkuasaiangin la umpatadangi; sia moi misa’ tautae’ duka ungkuasai lampakna sia tae’duka kadirampanan lan kasirarian; susidukato iatu katangmekaalukan tae’ nalaurrampananni tu to umpogau’i.9Mintu’nate kutiromo tongku nannungitu mintu’ penggauran dipogau’ lannaarrang matanna allo, ke attunnamisa’ tolino ungkuasai senga’na annapomandasai tu to dikuasai.


Iatu tolino tae’ nama’dintarru’ untandai tu lalanparentanNa Puang Matua

8:10-1710Susi dukato kutiromo tu mai totang mekaaluk tamamo batu dilobangdipasola nene’ to dolona, na iatu tomalolo gau’na diparuku male untampeitu inan maindan sia tae’mo nakilalaisangtondokna. Ia duka tu apa iato tae’gai’na.11Belanna tae’ namadomi’ dipaolaiukungan tu penggauran kadake, iamotona iatu penaanna mintu’na ma’rupa taumorai bang la umpogau’ kadake.12Belanna iatu to kadake gau’naumpogau’ kakadakean pessaratu’,anna malambe’ siapa tu sunga’na. Moinasusito kuissan, kumua la salama’ tuto mengkaola lako Puang Matua belannamataku’ dio oloNa.13Apa iatu to tang mekaaluk tae’nasalama’, sia tae’ namalambe’sunga’na, sangadinna susi bangri tobayo-bayo, belanna tae’ namataku’ diooloNa Puang Matua.

TOMANGADA’ 8.14–17 2914Den tu misa’ apa tae’ gai’na dadidao kuli’na padang, iamotu den tomalambu’ dipakkan penggaurannasusi pakkanna penggauranna to tangmekaaluk sia den to tang mekaalukdipakkan penggauranna susi pakkannapenggauranna to malambu’; iamotoangku ma’kada kukua: ia duka tuiannato tae’ gai’na.15 Iamoto kupudii tu kaparannuan,belanna tae’ ia misa’ tu mandu melolako tolino lan naarrang matanna allo naiatu kumande sia mangiru’ sia sende;anna sikambi’mora tu iannato umposara’mintu’ sara’na lan allo katuoanna,tu Nakamaseanni Puang Matua lannaarrang matanna allo.16 Iatongku palan penaami la untandaikakinaan sia la untiroi tu mintu’ sara’,tu dadi dao kuli’na padang, anna tae’natandai kamammaran tu tolino keallosia kebongi –,17attu ia dukato kutiro tu mintu’pengkaranganNa Puang Matua, tae’nalambi’ tangnga’na tolino, iamotumintu’ penggauran lan naarrangmatanna allo; belanna moi umba nakuamara’ta’ tu tolino undaka’i, tae’ duka


nalambi’i, ondongpi moi anna ma’kadatu misa’ to kinaa, kumua naissanni, tae’duka nalambi’i tangnga’na.

Iatu mintu’ tolino misa’ri dalle’na

9:1-12

91Tonganna, mintu’na te kupalannasangmo penaangku sia kuparessa

nasang, kumua mintu’ to malambu’ siato kinaa sia mintu’ pengkarangannalan nasang limanNa Puang Matua, susidukato tu kamamaliran sia kasikabirisan;tae’ apa natandai tolino tu diona apanatingayona lako.2Pada bangsia mintu’na tu napotaannamintu’ tolino, pada tu dalle’ urrampoi tomalambu’ sia to tang mekaaluk, to melosia to masero, susi duka tu to maruttak,to memala’ sia to tang memala’; susituapa urrampoi to melo, ten dukamoto tuto kadake gau’na; susitu apa urrampoito umpalao sumpa, ten dukamoto tu tomataku’ umpalao sumpa.3 Inde sia tu apa tarru’ kadake tumintu’na dadi lan naarrang matannaallo, iamotu pada tu dalle’ urrampoi solanasang; iamoto iatu penaanna ma’rupa


tau ponno kakadakean, sia kapusan lanpenaanna lan mintu’ allo katuoanna; siaundinnato mintu’ tau ma’palulako inantomate.4Belanna iatu mintu’ to tama bilangannatotuo den kapa’rannuanna, saba’ losongia tu misa’ asu tuo na iatu misa’ singamate.5Belanna iatu to tuo naissan kumuala mate, apa iatu tomatemo tae’ apanaissan, sia tae’mo narannuanni tupoleanna, moi iatu kapengkilalannapa’de dukamo.6Susimoto tu kamamaliranna siakasikabirisanna sia kamangimburuannamasaimo pa’de; sia tae’mo apa napotaasae lakona tu mintu’na dadi lan naarrangmatanna allo.7 Iamoto parannuko ungkandei tukandemu sia pasendei tu penaammuunniru’i tu uai anggoro’mu, belannaiake mupogau’i tu iannato, inang masaiallomo pa’poraianNa Puang Matua susito.8La tontong bang masero tu pakeammusia da nasalai minna’ busarungngu’ tuulummu.9La muperasai tu melona lan katuoansola tu baine mukamali’, lan mintu’


allo katuoammu tu tae’ gai’na, tuNakamaseangko Puang Matua lannaarrang matanna allo, iamotu mintu’allomu tae’ gai’na, belanna iamoto tutaamu dio lu to tuo sia lan sara’mu, tumunii mara’ta’ lan naarrang matannaallo.10Mintu’na tu narumbu limammu lamupogau’ sitinaya mukullena, pogau’ibelanna tae’ tu pengkarangan, ba’tupa’timbangan, ba’tu kapaissanan, ba’tukakinaan lan lino tomate, tu mupatulako.11Kutiro pole’omi lan naarrang matannaallo, kumua iatu polean disilombaitangia tomalinta’ tongan unnalai, siaiatu kapataloan lan kasirarian tangia tomatoto’ tongan unnalai, sia iatu kandetangia tokinaa unnalai, sia iatu kasugirantangia tomanarang unnalai, sia iatupa’kamase tangia tounnampui tangnga’kinaa unnalai, belanna attu sia upa’urrampoi sola nasangi.12Belanna iatu tolino tae’ duka natandaitu dalle’na, susito bale tiramban dialalan dalla’ sia susito manuk-manukditingkan lan porro’. Susi dukamoto tumintu’ ma’rupa tau dipoya, lan attu


kamandasan, ke ta’pa narampoi teiannate.

Iatu kakinaan tae’napalan penaai tau

9:13–10:313 Ia dukamote kutiro tu misa’ apa lannaarrang matanna allo iato tu kakinaan,tu umpatiakka’ tongan penaangku.14 Iamotu, den misa’ kota bitti’ sia sidi’ritau lan, anna sae misa’ datu kapua ullaoisia umpatama limbui, anna pabendanba’tu pira-pira tambakuku malangka’ laullaoi.15Lan kota iato den misa’ tobongkokinaa tu ma’din ullendokanni tu kota iatobannang dio kakinaanna, apa moi misa’tau tae’ ungkilalai tu tobongko iato.16Ma’kadamo’ kukua: La’biran ia tukakinaan na ia tu kamabukuan, apa iatukakinaanna to bongko nasayu liu tau siatae’ duka naperangii tu kadanna.17 Iatu kadanna to kinaa, ke naperangiitau situang karapasan mandu melo annapelallak-lallakna to ma’parenta dio lu tobaga.

TOMANGADA’ 9.18–10.6 3418 Iatu kakinaan mandu melo na iatupa’buno rari, apa misa’ to kadake gau’naussanggangi buda apa melo.

101 Iatu ba’tu pira-pira kasisi’ mateumpabosi sia umpare’de salapna

to unggaragai salap; susi dukato tukabagan sidi’, matoto’ unnala penaannatau na kakinaan sia kamala’biran.2 Iatu penaanna to kinaa ma’palulakokanan, apa iatu penaanna te bagama’palulako ia kairi.3Umba-umba naola tu tobaga, tae’tu tangnga’ melona sia iatu kadannaumpamanassai lako mintu’ tau, kumuatobaga ia.

Iatu kabagan umpasae kamandasan

10:4-154 Iake re’dekki ara’na tu misa’ toma’parenta lako kalemu, da mutampeitu inanmu, belanna kama’tanan penaama’din undampa sala kapua.5Den tu misa’ kakadakean kutiro lannaarrang matanna allo, iamotu misa’kapusan bu’tu dio mai to paa:6 iatu tobaga diangka’ unnii pangka’ma’iringanna, apa iatu tomala’bi’


sia tosugi’ torro bang diong pangka’madiongan.7Kutiromo tu kaunan ussakei darang naiatu mai datu lumingka susi pa’dua’.8Minda-minda umbo’bok patuang, iamola tobang rokko, sia minda-minda ullo’po’rinding tembo’, iamo la natotokki ula’.9Minda-minda urrondon batu, lanabangkei sia minda-minda umpiakkayu, la nasanggangi.10 Iake pumpumi tu bassi sia tae’nadiasa tu matanna, manassa la dieakamawatangan, apa iatu kakinaan iamolalan mandu melo lako kamauparan.11 Ianna ma’totokki dolo tu ula’, namanedipokada tu pa’basa-basa, tae’mo gai’natu to ussa’bu’ pa’basa-basa iato.12 Iatu kada tassu’ dio mai puduknato kinaa iamo umpabu’tuannikamasokanan, apa iatu lilana tobagaunnampello’ kalena tu tobaga iato.13 Iatu kada bunga’ sun dio randanpudukna iamo katangpaissanan, annama’katampakanna iamotu kabaganpasanggangan.14Sia ia duka tu tobaga umpabudakadanna – apa iatu tolino tae’ natandai


tu apa la dadi, anna iatu apa la dadiundinna, mindara la umpaissanni?15 Iatu kamara’takanna tobagaumpamata’ka’ tonganni, belanna tae’natandai tu lalan ma’palutama kota.

Den datu kinaa, den datu baga

10:16-2016Upu’ allona tu tondok, ke piapi tudatunna sia iatu mai arungna, kemelambi’pi narandukmo kumande siamangiru’.17Maupa’ tu tondok, ke bati’ to la’bi’tu datunna sia iatu arungna kumandesia mangiru’ lan attunna, (tu ussau’kamoraianna) susi muane sia tae’ nasusito pa’malangoan.18Belanna diona kamatukkunan, annamarapo tu pa’kayuan sia diona limatangbirisan, anna lo’po’ tu banua.19Napogau’mo tau tu pa’maruasan,anna poparannui penaanna, sia iatu uaianggoro’ umpamarua’ katuoanna tau,sia iatu doi’ umpadenni tu mintu’nato.20Da mugatai tu datu, moi nalanpa’tangngarammu, sia da mugataitu tosugi’ lan bilik kamammarammu,


nabaa manii manuk-manuk dao langi’ tugamarammu sia napa’peissanan maniidassi tu apa mupokadanna.

Karangi tu pengkarangammu sia danaposelangi penaammu tu poleanna

11:1-6

111Tibemi tu rotimmu rokko to’ uai,belanna la muappa’ sule, ke ba’tu

pirang-pirang allomi lendu’na.2Taa pitui, ondongpi taa karuai tu iannatobelanna tae’ muissanni kamandasanapara la urrampoi te lino.3 Ianna maru’gun tu gaun, umbanasamitu uran kamban tama lino; sia iannasongka tu batang kayu lu sau’ ba’tu lurekke, iatu nanii songka, inde dukatonanii sumpandan.4Minda-minda tu umpenandai bangangin, tae’ nala mangambo’, siaminda-minda untiro bang gaun, tae’ nalamegandung.5Susitu iko tae’ mutandai tu lalannaangin sia umba nakua tu bukunnapia lan pa’tambukanna misa’ bainema’tambuk, susi dukamoto tae’


muissanni tu penggauranNa PuangMatua, tu ungkombong mintu’na.6Ambo’i tu bannemu, ke melambi’isia da mutorroi mengkarang moinamakaroenmo, belanna tae’ mutandaiumbanna tu dadi melo, iaraka teiarakato, ba’tu melo dua siaraka tuona.

Kilalai tu Totumampamulan attu kamangurammu

11:7–12:77Manaman tu masiang sia paiman tumatanta untiroi tu mata allo.8 Iamoto, iake tuoi tu tau masai, melo,ke parannui tu penaanna diona tumintu’nato, apa sipatu duka la nakilalai,kumua buda tu allo la nanii kamalillinan:Iatu mintu’na apa la dadi tae’ gai’na.9Melo ke parannuko, e pia muane lanattu kamangurammu, sia la sendepaiman tu penaammu su’ding piamuanepoko; ondongpi turu’i tu mintu’lalan inaammu sia patiro matammu, apaissanni kumua belanna mintu’ tu iannatola Napatamako Puang Matua pa’paolaiansalu.

TOMANGADA’ 11.10–12.5 3910 Iamoto, kanandai tu penaammu danatama karossoan sia patoyangi tukamasussan dio mai kalemu belannaiatu kamanguranta sia kamalolleranta,tae’ gai’na.

121 Iamoto, kilalai tu Totumampamulan attu kamangurammu, namane

sae tu allo kadake sia taun, tu lamupokada diona a’ganna: Tae’ naalaipenaangkuto.2 Iake tae’pi mata allo sia arrang siabulan sia mintu’ bintoen la malillin, siaiatu salebu’ sae sule, ke mangkai uran.3Allo iato la ma’parondo tu pa’kampabanua sia bukku’ tu to mawatang siaiatu baine manglelu’ torro manglelu’,belanna sosso’mo tu bilanganna, sia iatumentirona dao mai pentiroan maraunmo.4Sia iake titutu’mi tu da’dua papanba’ba ma’palulako lalan, sia iaketang malesomi tu oni pangleluran siama’kissak-kissak tu gamara susi onimanuk-manuk sia tang maseromo tumintu’ oni dirangi.5 Iake nakataku’i tau tu inan matandesia den apa napotiramban dio lu lalan;to ke menta’bimi tu garonto’ badam siaiatu batik napela’-pela’ bang lumingka


sia iatu bunga kappari’ tae’mo gai’na–, belanna iatu tolino sule lako banuamatontonganna sia mintu’ to umbatinglu lako lu dio mai dio lu batatta.6 Iake tae’pi nadibukai tu rante-rantesalaka sia sanggang tu palita bulaan,ke tae’pi natesse tu busso dio to’kalimbuang sia le’to tu lentenan petimbadiong to’ bubun,7 sia iatu litak sule rokko padang,susi a’gan dolona, sia iatu penaasule lako Puang Matua, tu mangkaungkamaseanni.

Tampak kadapangadaranna Tomangada’

12:8-148Tae’ liu gai’na, kadanna Tomangada’,mintu’na tae’ nasang gai’na!9Tangia manna kinaa tu Tomangada’,sangadinna naada’i duka ba’tu pira-pira kapaissanan tu to buda; annama’timbang sia ma’nannung sia untono’buda kada peada’.10Napengkaolai Tomangada’ laullolongan kada mammi’, sia ussura’misa’ sura’ tongan sia kada matappa’.

TOMANGADA’ 12.11–14 4111 Iatu kadanna to kinaa susitopanusuk; iatu pa’pulung kadanna susitopetangki’ manda’ dilammak; mintu’natonakamaseanni tu to mangkambi’ misa’ri.12Na iatu senga’nato, e anakku, kana’naitu kalemu, belanna iatu untono’ budasura’, tae’ upu’na, sia iatu umparessabuda apa, umpalangga’ kaleta.13 Inde sia tu kada ma’katampakannatu mintu’ apa narangimo tau, iamotukataku’i tu Puang Matua sia karitutui tumintu’ pepasanNa, belanna iamoto tusipatu lako mintu’ tolino.14Belanna iatu simisa’-misa’penggauranna tau la NapopennoloPuang Matua tama pa’paolaian saludiona tu mintu’ apa membuni, la melona,la kadakena.

PA’TENDENG BALLO

11Pa’tendeng ballona Salomo.

Kamamaliranna bainelako muane sikampana

1:2-82– La namimmokna’ pudukna!

Belanna iatu mali’mi mandu marasa nauai anggoro’.3 Iatu bau minna’mi busarungngu’, siaiatu sangammi susitu minna’ pandere’dibolloan. Iamoto anna mintu’ anak daraungkasinnaikomi.4Rendenna’ angki sarra’i undi.Nasolammo’ Datu tama bilikna, meloke unnarrakkan umposendekomi siaumpudi tu mali’mi losong na iatu uaianggoro’! Sipatukomi nakasinnai tau!5Masa’pangna’, apa maballo, e anakdara Yerusalem, susitu tenda Kedar, siasangtinti kulambu Salma.6Da mitiro-tirona’, kumua malotong-lotongna’ belanna natengona’ allo.Mintu’na anak muaneku dio indo’

PA’TENDENG BALLO 1.7–11 2

makarra’ lako kaleku, anna padadina’ toma’kampa pa’lak anggoro’ – anna pa’lakanggoro’ku kalena tae’ kukampai.7Pokadanna’, e andi’ pa’kaboro’inaangku, umba minii mangkambi’,umba minii umpalenga’ baanan domba,ke tangngai allo. Belanna ma’apai angkula susito ma’lullung merreke’-reke’ lakobaanan dombana solami?8– Iake tae’i muissanni, e iko, tuma’iringanna maelo dio lu mintu’nabaine, pelalanni tu lalan lette’nadomba, sia kambi’i tu bembe’ birangmusikandappi’ tu mai inan to mangkambi’.

Sisonda-sonda sitendeng tumuane na baine sikampana

1:9–2:79– E rindungku, kupasangtintiko darangbirang, tu dipalakoi karetana Firaun!10Me’lok tu popomu naparitangngaanting-anting, sia iatu barokomunasialikki manik.11La kigaragampoko anting-antingbulaan sola manik salaka.

PA’TENDENG BALLO 1.12–2.3 312– Iatonna marassan tu datu unno’ko’dio medana, tipamaen-maenmi tubusarungngu’na narawastungku.13 Iatu andi’ pa’kaboro’ku butung tomur sangsepu’-sepu’, tu torro lan alla’susungku.14 Iatu andi’ pa’kaboro’ku butung tosangtangke bunga enna dio kaleku, lanpa’lak anggoro’ En-Gedi.15– Lendu’ ia melomu, e rindungku,tonganna lendu’ ia melomu, sia iatumatammu susi dangan-dangan.16– Tonganna lendu’ ia melomi, e andi’pa’kaboro’ku, ondongpi makari’dikkomisia iatu patindoanta kariongan.17 Iatu pa’kayuan banuanta aras sia iatumintu’ rinding papanta kayu sanoba’.

21Aku tu misa’ bunga rosi dio maiSaron, sia danga-danga diong mai

lombok.2– Susito danga-danga lan lu alla’a’da’ susi dukamoto tu rindungku dio lumintu’na anak dara.3– Susi garonto’ lemo datu dio lu mintu’garonto’ kayu pangala’, susi dukamototu andi’ pa’kaboro’ku dio lu mintu’na piamuane.


Iatu unno’ko’ lan pentiongananna iamopa’poraiangku, sia matanning tu buannalan lingaroku.4Nasolanna’ lako bilik nanii mangiru’uai anggoro’, anna iatu mali’na butungbate-bate lako kaleku.5Tangka’na’ deppa bua anggoro’,papayana’ bua lemo datu, belannama’ipuna’ napobua’ kamamaliran.6Lima kairinna ussare ulungku na limakananna urraka’na’.7Umpalaona’ sumpa ussa’bu’ sangannakijang sia donga birang dio lu padangunnada’ikomi, e mintu’ anak daraYerusalem, kumua da mipopengkilalaisia da mitundanni tu kamamaliran ketae’pi nasae kamoraianna.

Pa’tendeng umpabu’tukamamaliranna baine ma’tumaian

2:8-178Perangiimi tu oni tengkana andi’pa’kaboro’ku! Tiromi anna sae,mekkondong-kondong dao buntu siamellatta’-latta’ dao tanete.9 Iatu andi’ pa’kaboro’ku susito kijangba’tu anak donga. Tiromi, bendanmo


dio boko’ rinding tembo’ mentiro tamapentiroan sia ma’penunu tama to’ tarali.10Ma’kadami tu andi’ pa’kaboro’ku lakokaleku, nakua: Ke’de’ko, e rindungku, esimbolong manikku, ammu male mai!11Belanna manassa lendu’mo tu attukamadinginan, upu’mo sia tae’monapalauran.12Mintu’ bunga-bunga kaananmodio lu padang, nalambi’mo tu attukasumengo-mengoan, sia dirangimo lantondokta tu bu’ku’ ma’sepukku.13 Iatu ara sitasakammo bua dolona, siaiatu anggoro’ menta’bimo, busarungngu’baunna. Ke’de’ko ammu male mai, erindungku, e simbolong manikku, ammumale mai!14E dangan-danganku lan lukasapak buntu batu, membuni lanlu pentirerungan dio lu se’pon buntubatu, melo, ke kutiroi tu kanna pati’mu,melo, ke kuperangii tu gamarammu,belanna la’te lambunna tu gamarammu,sia maballo tu pati’mu.15Tingkanangkanni tu mintu’ sindallung,tu mintu’ sindallung bitti’, tu ussanggangpa’lak anggoro’, belanna iatu anggoro’kitarri’ ta’binna.

PA’TENDENG BALLO 2.16–3.4 616 Iatu andi’ pa’kaboro’ku aku puangnana iatu aku ia puangna, tu mangkambi’lan lu to’ danga-danga,17 sae lako mangiri’na angin makaroensia pa’dena mintu’ ongan-ongan.Ma’palumaikomi, sia malinta’komi susikijang, e andi’ pa’kaboro’ku, ba’tususi anak donga dao lu buntu batuma’kasapak.

Tindo mali’na baine ma’tumaian

3:1-5

31Den sangbongi tongku daopatindoangku angku daka’i tu andi’

pa’kaboro’ inaangku, kudaka’, apa tae’kukabu’tui.2La millikna’ sia male sumalong lanlu kota, dio lu mintu’ batatta sia tanalapang, angku daka’i tu andi’ pa’kaboro’inaangku; kudaka’, apa tae’ kukabu’tui.3Naapparanmo’ to ma’ronda’, tusumalong lan lu kota iato, angkuma’kada kukua: Tae’raka mitiroi tu andi’pa’kaboro’ inaangku?4Mane ra’pa’na lendu’ dio mai tauiato mai, kukabu’tuimi tu andi’pa’kaboro’ inaangku. Kula’ka’imi, sia tae’


kurampananni male, ke tae’pi kubaaitama banuanna indo’ku, tama bilikna topadadiangku.5Umpalaona’ sumpa ussa’bu’ sangannakijang sia donga birang dio lu padang,unnada’ikomi, e mintu’ anak daraYerusalem, kumua da mipopengkilalaisia da mitundanni tu kamamaliran, ketae’pi nasae kamoraianna.

To songlo’ male unnala bainela tama rampanan kapa’

3:6-116Apara ia tu sae dio mai padangaak, susito lentong rambu, ma’baumuru sia dupa sia mintu’ pebangki’busarungngu’na to ma’balili?7Tiromi, iamote tu bulleanna Salomo,natikui annan pulona to lalong dio maimintu’ lalongna to Israel.8Ma’pa’dang nasang sia manakkamo lantananan ra’, pantan untakin pa’dangnabelanna apa megiangan ke bongi.9Mangkamo tu datu Salomo unggaragankalena misa’ bullean datu kayu Libanon.10Mintu’ lentongna salaka nagaragai siasanderanna bulaan, o’koranna sampin

PA’TENDENG BALLO 3.11–4.3 8

lango-lango, na iatu lanna lu dibeloisampin pa’kamasena mintu’ anak daraYerusalem.11Tassu’komi, e mintu’ anak dara Sion.Tiroi tu datu Salomo, ma’makota,tu napasongkoranni indo’na, tonnatidukun tama rampanan kapa’, tonna allokasendeanna penaanna datu.

Pa’tendengna muane la diparampoumpudi kameloanna baine

la narampanni kapa’

4:1-15

41Tonganna, lendu’ ia maelomu,e rindungku, manassa, lendu’

ia maballomu; iatu matammu susidangan-dangan, tu payan ullendu’ibobongmu, beluakmu susito sangbaananbembe’, songlo’ tikalulun-lulun dao maibuntu Gilead.2 Iatu isimmu susito sangbaanan dombatu mane mangka digontingi bulunnna,anna kendek diong mai pa’baseanna,mintu’i sibaa anak rapi’na, na moi misa’tae’ sisayuran anak.3 Iatu pudukmu susito bannang karamisisia melo rarek sadangmu. Iatu pili’mu


susito bua dalima dipiak, tu payanullendu’i bobongmu.4 Iatu barokomu susi menarana Daud,dipabendan massora-sora lolokna,iatu balulang sangsa’bu ditoke’ dio,mintu’nato iamo pakolongna to lalong.5 Iatu susummu patomali sangtintida’dua anak kijang rapi’ tu undaka’kande dio lu to’ danga-danga.6Sae lako mangiri’na angin makaroen siapa’dena mintu’ ongan-ongan la malena’lako buntu nanii muru, lako tanete naniidupa.7Melo tu pa’kaleammu, e rindungku, siamoi sidi’ tae’ sayuammu.8Songlo’ko mai dao mai Libanon, edodo’ sangkalamma’ku, songlo’ko daomai Libanon, songlo’ko dao mai bottoAmana, dao mai botto Senir sia dao maiHermon, tu nanii lo’ko’ singa, tu buntunatorroi arimau buluh.9Mupatiludak tu penaangku, e adingku,e dodo’ sangkalamma’ku, mupatiludaktu penaangku moi mupissanriumpata’paina’ mata, moi nasangtintingrimanik lan barokomu.10Lendu’ ia keangga’na, tu mali’mu,e adingku, e dodo’ sangkalamma’ku,


lendu’ ia marasanna tu mali’mu nauai anggoro’ sia la’bi busarungngu’ iatu minna’ pandere’mu na iatu mintu’pebangki’.11Pudukmu umpato’do uai tani’ enoan, edodo’ sangkalamma’ku, iatu tani’ enoansia pangandu’ diongna lu lilamu; siaiatu busarungngu’na pakeammu susibusarungngu’na Libanon.12 Iatu iko sangtinti pa’lak tu dibala tikulao, e adingku, e dodo’ sangkalamma’ku,butung to kalimbuang dirompo, sia matauai digonting sia dica’.13 Iatu mintu’ tarukmu susito pa’lakkamanamanan, nasitutu’i garonto’dalima, tu maelo buanna sia bunga ennasia oto’ narawastu,14narawastu, kuni’, bangle sia kayumatappa’, sia mintu’ oto’ dupa, murusia aloe kayu busarungngu’ sia mintu’rupanna pebangki’ melo.15E uai tikula’dakna mintu’ pa’lak bunga,e kalimbuang boba, e salu’-salu’ dao maiLibanon!


Sisonda-sonda sitendeng tubaine na muane la diparampo

4:16–5:116– Ke’de’ko, e angin ma’paludaamai, maiko e angin ma’palulo’ mai,mangiri’ko lan pa’lak bungangku, annatipamaen-maen tu busarungngu’namintu’ pebangki’na!La tama pa’lak bunganna tu andi’pa’kaboro’ku, anna kandei tu maibua-bua maelona.

51– Saemo’ lako pa’lak bungangku,e adingku, e dodo’ sangkalamma’ku,

kururukmo tu murungku sia pebangki’ku,kukandemo tu tallo’ merangku solatani’ enoangku, kuiru’mo tu uaianggoro’ku sia pangandu’ku. E mintu’sangmaneku, la kumandekomi siamangiru’, sanabossami, e sangmanekarra’ku.


Kamamaliranna bainela dirampanni kapa’

5:2-72Mamma’mo’, apa iatu penaangkupasa’dingpa. Perangiimi, iatu andi’pa’kaboro’ku undedek ba’ba, nakua:Bungkaranna’ ba’ba, e adingku, erindungku, e dangan-danganku, e baineadang-adangku, tu tae’ sayuanna,belanna iatu ulungku nabonakki ambun,sia iatu mintu’ beluak ma’lendongkunarandangi pini-pini malillin.3Mangkamo kualai tu bayungku,naumba la kukua umpopake pole’i sule?Kubaseimo tu lette’ku, naumba la kukuaurruttakki pole’i?4 Iatu andi’ pa’kaboro’ku tonna ululimanna dio to’tok ba’ba, natukka’mo’penaangku ungkamali’i.5Millikmo’i la umbungkaranni ba’batu andi’ pa’kaboro’ku, anna nii muruto’do-to’do tu limangku, sia nale’ke’imuru lolong tu rakka’ku, dio toean salli’ba’ba.6Kubungkarammi ba’ba tu andi’pa’kaboro’ku, apa leakmo male! Mallaimi


tu deatangku tonna ma’kada, malemo’undaka’i, apa tae’ kukabu’tui, kutambaiapa tae’mo napebaliina’.7Naapparammo’ pa’ronda’, tu malesumalong lan lu kota, anna bambana’ sianakambeina’, sia naalaina’ tu lullungku,iamotu to ma’kampa dao lu bentengtembo’.

Sisonda-sonda ma’tendeng tubaine la dirampanni kapa’na anak dara Yerusalem

5:8–6:38Umpalaona’ sumpa umpokadangkomi,e mintu’ anak dara Yerusalem, kemiapparanni tu andi’ pa’kaboro’ku, aparala mipokada lako? Pokadanni, kumualittuna’ napobua’ kamamaliran.9– Apara losongna tu andi’ pa’kaboro’muna iatu mintu’ muane senga’, e iko tutarru’ maelo dio lu mintu’ baine?Apara losongna tu andi’ pa’kaboro’mu naiatu mintu’ muane senga’, ammu palaosumpa umpokadangkanni susito?10– Iatu andi’ pa’kaboro’ku mabusa siamararang rupanna, iatu rupanna ussau’tau sangpulo sa’bunna.

PA’TENDENG BALLO 5.11–6.1 1411 Iatu ulunna susito bulaan massang siabulaan tasak, iatu beluak ma’lendongnatikalulun-lulun sia malotong susi kadoya.12 Iatu matanna susito dangan-dangandio biring salu’-salu’, tu mendio’lan pangandu’ sia unno’ko’ dio to’kalimbuang boba.13 Iatu popona susito sangtampangoto’ pebangki’, susito sangtempe’ oto’rampa-rampa, iatu pudukna susitodanga-danga, nanii to’do-to’do murulolong.14 Iatu takia’na susito bulaan kalebu,diparimatai parimata Tarsis, iatu kalenasusito gading nagaraga to pande paliu,nasitutu’i parimata lasuri’.15 Iatu lette’na susito lentong marmartoppo’ dao parandangan bulaan tasak;iatu pati’na susito Libanon, mala’bi’sangtinti garonto’ arasi’.16 Iatu mai lingarona kamatapparanmanna, sia iatu mintu’ dio kalenamepasendena manna. Susimo a’gannato tu andi’ pa’kaboro’ku, susimogaraganna to tu sangkalamma’ku e,mintu’ anak dara Yerusalem.

61– Umbara naolai tu andi’pa’kaboro’mu, e iko tu mandu maelo


dio lu mintu’ baine? Umbara naolai tuandi’ pa’kaboro’mu sepang? Belanna lamaleki’ sola undaka’i.2– Iatu muane pa’kaboro’kumengkalaomo rokko pa’lak bunganna,rokko to’ bedeng oto’ pebangki’, lanaposende tu pa’lak bunga sia la unnaladanga-danga.3 Iatu aku te andi’ pa’kaboro’ku puangnaiatu andi’ pa’kaboro’ku aku puangna, tumangkambi’ lan lu to’ danga-danga!

Iatu muane la diparampo untendengbaine la narampanni kapa’

6:4-124Maballoko, e rindungku, susi Tirza,makari’dikko sangtinti Yerusalem,makarama’ susi tuntunan surodaduma’bandera.5Pasalaina’ pentiromu, belannanapalittuna’; iatu beluakmu susitosangbaanan bembe’ songlo’ tikalulun-lulun dao mai Gilead.6 Iatu isimmu susite sangbaanandomba birang, tu kendek diong maipa’baseanna, mintu’i sibaa anak rapi’nanamoi misa’ tae’ sisayuran anak.

PA’TENDENG BALLO 6.7–12 167 Iatu pili’mu susito dalima dipiak, tupayan ullendu’i bobongmu.8 Iatu baine tonganna datu den annanpulona, na iatu gundi’na karua pulona,sia iatu anak dara tang dikemba’ diia’.9Apa ia manna tu misa’ tu dangan-danganku, e baine adang-adangku, tutae’ sayuanna; ia manna tu misa’ dioindo’na, masero dio to padadianna.Mintu’ tu anak dara untiroi sia umpudikumua maupa’ ia, mintu’ baine tongannadatu sia gundi’na untendengi.10Mindara ia tu susi allo berre’, maelosangtinti bulan taro-taro, parrangsusi mata allo dukku; sia makarama’sangtinti tuntunan surodadu?11Mengkalaomo’ rokko to’ pa’lak pala launtiroi tu ta’bi diong lombok, la untiroiba’tu la mentarukmi tu garonto’ anggoro’sia ba’tu la menta’bimi tu garonto’dalima.12– Tae’pa kumengkilala; kusangakendekmo’ langngan kareta dio sa’denadatungku.


Kameloanna baine dirampannikapa’ tonna ma’gellu’

6:13–7:513Menggirikko, menggirikko, e iko baineSulam, menggirikko, menggirikko, angkitiroko!Ma’apai mimentiro lako baine Sulamsusito lako pa’gellu’ dio mai Mahanaim?

71Lendu’ ia melona tu tengkamuma’sepatu, e anak datu! Iatu

bangun pupummu susito apa dipobelo,panggaraga lima to pande.2 Iatu posi’mu susito irusan malepong,dennoupa’ anna tang ma’ti’ tu uaina anggoro’ dipasito’bo’ lan, iatupa’tambukammu sang tinti patukugandung, natalimbung tama danga-danga.3 Iatu susummu patomali sangtintida’dua anak kijang rapi’.4 Iatu barokomu susi menara gading,iatu matammu sangtinti limbong dioHesbon, sikandappi’ babangan Batrabim,iatu illongmu susi menara dao Libanon,mentingo lu lako Damsyik.

PA’TENDENG BALLO 7.5–10 185 Iatu ulummu daona lu kalemu susiKarmel, iatu ampinni’ beluakmu sangtintilango-lango: misa’ datu mangka napoyaelong beluakmu.

Tundukmo tu baine dirampannikapa’ napobua’ mali’na

7:6–8:46– Lendu’ maelona tu kamamaliran;lendu’ mala’bi’na tu mintu’na apanakamorai tau!7– Kamala’biranna pati’mu sangtintikoroma, sia susummu susito eteng buakoroma.8Ma’kadana’ kukua: la kuteka’ tukoroma iato sia kuala eteng buanna.Lala sia manii na iatu susummu susibure anggoro’, sia iatu penaammubusarungngu’ sangtinti lemo datu.9 Iatu lingaromu susito uai anggoro’mandu mala’bi’ tu lolong tarru’ lakopa’kaboro’ku, sia lembo’ lako puduknake mamma’i.10 Iatu aku te, andi’ pa’kaboro’kupuangna, sia lu lako kaleku nanii rampotu kamamaliranna.

PA’TENDENG BALLO 7.11–8.4 1911Maikomi, e andi’ pa’laboro’ku, antatassu’ lako padang, da’ito tama’bongi diolu to’ bunga enna.12La melambi’ki’ male lako pa’lakanggoro’, la untiroi, ba’tu la mentaruksiai tu garonto’ anggoro’, sia ba’tu latiballa’ siai tu ta’binna, sia ba’tu lamenta’bi siai tu dalima. Indemo to dio lakunii umpatiroangkomi tu mali’ku.13Busarungngu’ tu bua dudain, siadio to’ ba’bata nanii tuo ma’rupa-rupabua melo, ba’runna sia masainna,tu kuparandanangkomi, e andi’pa’kaboro’ku.

81E kemmi susiora tu anak muaneku,tu dipasusu dio indo’ku! Iake

sitammuki’ dio lu salian, manassakuudungkomi, anna moi misa’ tau tae’ussayuna’ tu diona to.2Manassa kusolangkomi sia kuanta’komilako banuanna indo’ku, tu umpalobo’na’;manassa la kupairu’komi uai anggoro’dipasito’bo’ rampa-rampa busarungngu’,sia uai dalima mangura.3 Iatu lima kairinna ussare ulungku siaiatu lima kananna urraka’na’.4Umpalaona’ sumpa umpokadangkomi,e anak dara Yerusalem, kumua: Ma’apai


ammi popengkilalai sia mitundantu kamamaliran, ke tae’pi nasaekamoraianna?

Pa’pudi-pudian diona kamamaliran

8:5-75Mindara iatu sae lan mai padang aakanna mennambe lako andi’ pa’kaboro’na?– Diong garonto’ lemo datu kuniumpamillikko, inde to dio nanii indo’muumpanguriasangko, inde to dio naniiumpanguriasangko tu to undadiangko.6– Toke’na’ dio ara’mi susi misa’sissin peca’, sia susi misa’ peca’ diotakia’mi. Belanna iatu kamatotorannakamamaliran susi kamawatangannakamatean, tang disaka’ tu tukka’nakamamaliran susi pattalo’-talo’na linotomate, iatu mellepa’na susi mellepa’naapi, api ma’lulu-luluNa PUANG.7Moi anna iatu uai buda tae’ nakulleiumpa’dei tu kamamaliran sia mintu’salu tae’ nakullei untu’ba’i male. Moinamintu’ iananna tau nabutungananni,kumua nalolongan pa’kaboro’, manassala ditumpu sia kasirisan.


Iatu baine dirampannikapa’ na anak muanena

8:8-108– Den misa’ adinta baine, tu anakdara’-dara’pa. La tapatumbai tu adinta,ke attunnamo la napotumai tau?9 Iake susii benteng tembo’, la tabangundao tu menara salaka dipopassora-soralolokna; apa iake susii ba’ba, la tasalli’papan kayu arasi’.10– Iatu aku butung benteng tembo’ naiatu susungku sangtinti menara.Attu iato butungna’ to mengkanorongdio pentirona.

Mandu sugi’ ia tu bainedirampananni kapa’ na Salomo

8:11-1211 Iatu Salomo unnampui misa’pa’lak anggoro’ dio Baal-Hamon. Iatupa’lak anggoro’ iato naben mintu’ toma’kampa; morai tau la umbaya’i tuburana sangsa’bu sikele’ salaka.12 Iatu pa’lak anggoro’ku, iamoto tuapangku, lan limangku; iatu sangsa’bu


sikele’ kupopa’elo’namo lako kalemi, eSalomo, na iatu duaratu’ sikele’ la lu lakoto ungkampai burana.

To diparampo sia bainenarampanni kapa’ sitamban

8:13-1413– E iko tu untorroi pa’lak bungaiatu mintu’ sangmane la umperangiigamarammu, pa’perangiammi to lakokaleku.14– Madoi’komi, e andi’ pa’kaboro’ku, siasusikomi kijang ba’tu susi anak dongadao lu buntu nasitutu’i oto’ pebangki’.

YESAYA

BUNGA’NA SURA’ YESAYAPASALA’ 1-39

PA’NUBUA’ DIONAYEHUDA NA YERUSALEM

PASALA’ 1–12

Bungkaran Kada

1:1

11 Iamote tu patiro mendeatannaYesaya anakna Amos, tu natiro diona

Yehuda sola Yerusalem tonna linonaUzia, Yotam, Ahas sia Hizkia, datunna toYehuda.

Pa’pasalaNa PUANGsia sarrona Yesaya

1:2-92Perangii, e mintu’ langi’!, sia patanannitalinga, e lipu daenan! belanna nakua

YESAYA 1.3–8 2

tu kadanNa PUANG: Kupelobo’i siaKukaduttu’ tu mai pia, apa naboko’iMo’.3 Iatu sapi natandai iatu puangna siaiatu keledai natandai iatu palungannapuangna, apa iatu Israel tae’ paissanna,sia iatu taungKu tae’ inaanna.4Upu’ allona tu to kasalan, tu bangsanatondon kakadakeanna, bati’ to kadakesia taruk to bulituk!Natampe tu PUANG, sia nabelle’ tu Tomaserona to Israel sia memboko’.5Apapa gai’mi diada’? Belannasamemboko’-boko’mi bangmo. Mintu’ulummi sipa’dikan, sia puru’mo tupenaammi.6Tempon diong mai pala’ lentekmi landa’langngan botto ulummi tae’mo memun,sangadinna bangke sia sisulla’pang-la’pangan sia koyong tang diperru’isia tang dibimbin sia tang diammakkiminna’.7 Iatu padangmi lo’bangmo; iatu kotamipuramo nakande api; iatu alan pa’lakminatiro matammi nakande to sae; lo’bangnasangmo susito padang nabaliangan tosae!8Na iatu anak dara Sion tinampe ten tolantang lan to’ pa’lak anggoro’ sia butung

YESAYA 1.9–13 3

to kalumba lan to’ katimun, susito kotadipatama limbu lao.9 Iakenna tang untampeangki’ bannePUANGna mintu’ ma’dandan maritik,manassa sangtintimiki’ Sodom, sia baliki’Gomora.

Keangga’ iatu pengkatobarananna iatu pemala’

1:10-2010Perangiimi tu kadanNa PUANG, ekamu tedong pariu’na Sodom; tanannimitalinga tu pepasanNa Kapenombanta, ebangsa Gomora.11Apara gai’na lako Kaleku tu kabudannapemala’ pangrere’mi? kadanNa PUANG;nabossaMo’ tu mai pemala’ domba lakiditunu pu’pu’ sia iatu mai lompona anaksapi dipelompoi. Tae’ angKu kaduangirara sapi laki ba’tu domba, ba’tu bembe’laki.12 Iake la saekomi umpennoloiNa’,mindara ussuakomi ullese tarampakKu?13Da’mo mibaa pemala’ naturu’tang ponno inaa – iatu iannatoiamo pangrambu tagari lendu’Kupomagallinna, mintu’ pa’pakaraya

YESAYA 1.14–18 4

bunga’ sombona bulan sia allo katorroansia kasitamban ma’gau’ – tae’ angKuma’tananni penaa tu kakelokandipasituang pa’maruasan memala’.14Mintu’ pa’pakarayammi ke bunga’sombona bulan sia pa’gauramminakabiri’ liu penaangku sia Kupomatana’;bo’yokMo’ umpama’tananni penaa.15 Iammi umpatado pala’ mabusammi,la Kupasalaikomi mata; moiumpamakambankomi passambayangmi,tae’ duka angKu la umperangii; belannalimammi umpentombang rara.16Basei sia seroi tu kalemi; patoyangidio mai oloKu tu penggauran kadakemi;torei umpogau’ kakadakean.17Pelada’i umpogau’ kameloan, daka’i tukatonganan, ampangi tu to ma’pakario-rio, pasipatui patunna tu pia biung siapa’tutuanni tu baine balu.18Ammi mane male mai ma’tutuKupaolaikomi salu, kadanNa PUANG, moianna susi kaseda tu kasalammi, manassala memmabusa susi ambun makko, moianna mararang susi karamisi, manassala memmabussang ten to bulu domba.

YESAYA 1.19–24 519 Iake la moraikomi mengkaola siama’perangi, manassa la mikande tu buramaelona te padang.20Apa iake battukkomi sia pabali-bali,manassa la nakandekomi bassi mataran;susimoto tu kada ombo’ dio mai randanpudukNa PUANG.

Diona ukungan laurrampoi Yerusalem

1:21-3121A’a, umba nakua tu tondok maruru’namembalimo passulo bongi? Iatopirangbongi’ ponno ia katonganan sianatonangi kamaloloan, anna totemo topapatean mannamo lan.22 Iatu salakamu mentai bassimo, siaiatu uai anggoro’mu dito’bo’mo uai.23 Iatu tedong pariu’mu pabali-balimo siasibaa to bokomo; pantan ungkaduangipamengan sia unnanga’ pappe’, tae’anna pasipatui patunna tu pia biung siatae’ naperangii kara-karana baine balu.24 Iamoto Nama’kada tu Puang,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik, Tosumpu kuasanna to Israel Nakua: LaumpasauNa’ penaangKu umpapakkanni

YESAYA 1.25–31 6

mintu’ to umbali-baliNa’ sia la Kupabala’itu mintu’ ualingku.25La Kupasuleikomi limangKu siala Kulossokki soda tu tai bassimmusamaseromu tongan sia mintu’ tumarrala kualai dio mai kalemu.26AngKu ben poleko to ma’paolai salususito mangka diboko’ sia pa’bisarasusito lendu’namo; mangkato ammudisanga pole bamba natonangikamaloloan sia tondok maruru’.27 Iatu Sion la dirampanan umpotetekamalamburan sia iatu mintu’ tomengkatoba’na tete dio kamaloloan.28Apa kasanggangan la naappa’tu mintu’ to patodo tinting sola toumpogau’ kasalan, na iatu mintu’ tountananni boko’ PUANG, la disabu’i.29La masiri’komi natumang tu mintu’tarpin mangka mikamali’, sia maila’kominapobua’ tu mintu’ pa’lak pura mipileilangsa’.30Belanna la butungkomi to kayu tarpinkarondonan daunna sia ten to pa’laktang nailli’ uai.31Attu iato to mawatang la butungdalame, sia iatu penggauranna sangtinti

YESAYA 2.1–4 7

lelatu, pada la mampu’ pengkaranganna,tae’ misa’ tau umpa’dei.

Diona parenta marampa’la bu’tu undinna

2:1-5

21 Inde sia tu kada, tu ombo’ lakoYesaya, anakna Amos, tu diona

Yehuda sola Yerusalem.2La dadi undinna, kumua iatu buntunanii banuanNa PUANG, la bantang tento buntu malangka’ untongloi mintu’buntu, anna mintu’ bangsa lolong lako.3Buda bangsa la ke’de’ male annama’kada nakua: Maikomi, anta malelangngan buntunNa PUANG, langnganbanuanNa Kapenombanna Yakub, anNaada’iki’ tu diona mintu’ lalanNa, sia antaolai tu mai lalanNa, belanna lan mai Sionla nanii bu’tu sukaran aluk sia kadannaPUANG lan mai Yerusalem.4Sia Ia la umpaolai salunna tu mai mintu’bangsa sia urra’ta’ kara-karana mintu’bangsa kapua; tau iato mai la’bo’nanagaraga tengko bassi, sia iatu dokenanagaraga sae’; iatu mai bangsa tangla umbua’mo la’bo’na la unnea bangsa

YESAYA 2.5–10 8

senga’ sia tae’mo anna la melada’ tu tauparari.5Maikomi, e bati’na Yakub, la lolanglanki’ arrangNa PUANG.

Mintu’ to matampo narampoiallo maparri’Na PUANG

2:6-226Apa Mitampemo tu taumMi, tu bati’naYakub, belanna ponnomo aluk to rampematallo sia umpogau’ balik mata susitoFilistin sia sikadamak to salian lembang.7Ponno salaka sia bulaan tu tondokna siatang dipura tu mai iananna, sia ponnodarang tu tondokna sia tang dikemba’ tumai karetana.8Sia ponno rapang-rapang dipodeatatu tondokna. Tau iato mai umpenombaipanggaraga limanna sia panamparangka’na.9Susimoto nanii tu tau umpamatunakalena sia iato mai muaneumpamadiongan kalena, iamotoda Mipa’dei tu kasalanna tau iato mai.10Mallaiko tama sapak batu, siamallaiko rokko garuang umpembunian

YESAYA 2.11–19 9

kametakuranNa PUANG sia kamala’birankapayunganNa.11Mintu’ patiro solo’na tau ladipamadiongan, sia kamatampoanna tomala’bi’ la dipampa lu rokko, anna alloiato PUANG manna tu la layuk misa.12Belanna mangkamo NapamanassaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik tuallo la urrampoi mintu’ to umpamadaopenaanna sia to matampo sia mintu’ toussattuan kalena, kumua anna dipampalu rokko.13Sia urrampoi mintu’ kayu arasi’ dioLibanon tu layuk sia malangka’, siasininna kayu jati dio Basan.14Sia urrampoi mintu’ malangka’nabuntu sia layukna tanete.15Sia urrampoi mintu’ menara malangka’sia benteng tang dilambi’.16Sia urrampoi mintu’ kappala’ Tarsis siamintu’ ianan ballo.17Allo iato la dipatunduk tu mintu’kamasuangganna tolino sia la dipampalu rokko tu mintu’ kamatampoanna piamuane, PUANG manna tu layuk misa.18Mintu’ dipa’deatainna la pa’de nasang.19Allo iato iatu mai tau la mallaitama lo’ko’ batu sia rokko garuang tu

YESAYA 2.20–3.2 10

belanna kametakuranna kamala’birannakapaanNa, ke ke’de’I umpatirambanmintu’ issinna lino.20Allo ia dukato iatu mai tau la untibemintu’ rapang-rapang dipodeata salakasia bulaan tu nagaraga la napenombai,nabuangan balao sola ledo.21Anna mallai tama lo’ko’ buntubatu sia sapak batu, tu belannametakuranNa PUANG sia belannakamala’biran kapayunganNa, ke ke’de’Iumpatiramban mintu’ issinna lino.22Dadi da’mo ammi sande’ lako tolino,tu den penaa lan illongna, belanna aparala dinii unnangga’i?

Panglalan unnada’i beko tau

3:1-15

31Belanna manassa Puang, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik la

ullendokanni dio mai Yerusalemsia Yehuda tu apa naposande’ sianaposissarean tau, mintu’ kandenapopamuntu sia mintu’ uai;2 sia to lalong sia pa’barani sia toma’paolai salu sia nabi sia to pakita-kitasia pekaamberan,

YESAYA 3.3–9 113 sia pangulunna to limangpulo sia tola’bi’ sia pa’bisara sia to pande paliu siato ma’basa-basa.4Pia Kupopendadi datunna tau iato maisia to mangura masa’ga’ la umparentai.5Tau iato mai la sikande bete sipakario-rio, sia pia la ullaoi to matua sia tobongko la unnea to la’bi’.6Attu iato la den tau lan banuannaambe’na ulla’ka’i siulu’na, nakua: Denpaiko tamangkalemu, panguluikanni ammupa’inaanni te tondok daun lauan.7Allo iato la meongli’ anna ma’kadanakua: Tang kubela umpasulei siatae’ kande lan banuangku sia tae’tamangkale; da naaku mituro laumpangului te bangsa iate.8Belanna tibambang tu Yerusalem siara’pak tu Yehuda natumang pudukna tauiato mai sia mintu’ penggauranna umbaliPUANG, tae’ namataku’ umpenunu matamala’bi’Na Puang.9Diona kaumpelindoanna tau titanansa’bi umpasalai, tang masiri’moumpokada nasangi tu salana susitoSodom.Upu’ allona tu tau iato mai, belannauntumang kalena.

YESAYA 3.10–15 1210Pokadai tu diona to malambu’ kumuala salama’, belanna tau iato mai launtammu bunga rangka’na.11Upu’ allona tu to tang mekaaluk,la narampoi kakadakean tu tau iato,belanna la dipasisurung kande limanna.12 Iatu taungKu naparenta pia’-pia’ sianapatunduk baine. E mintu’ taungKunapapusakomi panglalanmi sia nabutaitu lalan sipatu la miola.13La ke’de’ tu PUANG ma’pasala; labendan umpaolai salunna tu mintu’bangsa.14Sae tu PUANG la umpaolai salu tupekaamberanna taunNa sia mintu’tedong pariu’na tau iato mai. Kamumo tumangka ussanggang-sanggangi tu pa’lakanggoro’ iato, na iatu apa dirampa diomai to mandasa, lan sia lu banuammi.15Apara bannangna ammi lullu’ paraparitu taungKu sia ammi bala’-bala’ tomandasa? KadanNa Puang, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.

YESAYA 3.16–23 13

La dipapakkanni tu simbolongmanikna to Yerusalem

3:16–4:116Sia Nakuapa tu PUANG: Belannamintu’ anak dara Sion matampomo siatumonga-monga lumingka, sia ma’kidi’mata len sia umpopa’kadetten lenlentekna sia umpasigarissingan lengallangna.17 Iamoto anNa la umpakeleanni Puangtu mai ulunna anak dara Sion siaNakambelangi PUANG tu kasirisanna.18Allo ia dukato anNa rotakki Puang tumintu’ pakean gallang, sa’pi’ sia manikdibulan mata rangkapan,19 sia mintu’ anting-anting sia mintu’ponto sia mintu’ pakean susi bulupodong,20 sia mintu’ lullung sia mintu’ giring-giring gallang sia mintu’ salipi’ sia mintu’inan pandere’ sia mintu’ sima’-sima’,21 sia mintu’ sissin sia baba’ illong,22 sia kassa’ pa’maruasan sia bayulamba’ sia sambu’ sia sepu’,23 sia peayoan sia pakean lanna lu siasa’pi’ sia pakean salian.

YESAYA 3.24–4.2 1424La dadi undinna kumua iatu baubumarran la ussonda bau andelen siaiatu ulang karrak la ussonda siayak, siaiatu ulu pese ussonda beluak diampinni’sia iatu pakean dibolong la ussondakassa’ pa’maruasan, sia ca’ pa’durrusandio kide ussonda kamalannangan.25Mintu’ solamu muane la siapanannakande bassi mataran sia mintu’pa’baranimmu la tibambang lan tanananra’.26Mintu’ lili’ bambana la sumarro siama’urrukan sia matambak tongkon lankuli’na padang.

41Allo iato pitu baine la ussila’ka’-la’ka’i misa’ muane anna ma’kada

nakua: Kandeki siamo kami lakikande, sia pakeangki siamo kamila kipotamangkale, podo ke mukonaidukakan; samboi tu siri’ki!

Yerusalem dipamaindansia dikulambu taruno

4:2-62Allo ia dukato iatu apa NapopentarukPUANG la napobelo sia napomala’bi’ tau,sia iatu bura padang la napomaballo

YESAYA 4.3–5.1 15

sia la napokassa’ maramba’ to Israeltilendokmo.3La dadi undinna, kumua iatu to torropadio Sion sia to tinampepa lan Yerusalemla digente’ to masallo’, minda-mindalan Yerusalem tu disura’ sanganna launnappa’ katuoan.4Ke mangkami Nabasei Puang tukamarutanna mintu’ anak dara Sionsia ke mangkami Nalossokki lan mai tuindan rarana mintu’ to Yerusalem tetedio Penaa ma’paolai salu, sia tete dioPenaa massarapai.5Attu iato la Napadadi PUANG tu saliu’ keallona sia iake mabonginna la Napabu’tutu rambu sola arrang api ma’laka-lakadao lu mintu’ tu apa mala’bi’ la den tusambona.6Attu iato la den misa’ barung la diniimentiongan ke sarrangi allo sia misa’pentionganan pentilindungan sia diniiumpallaian uran kamban sia bara’.

Gelong pa’lak anggoro’

5:1-7

51Totemo la umpopenanina’ misa’nanian diona pa’kaboro’ku, gelongna

YESAYA 5.2–6 16

pa’kaboro’ku diona pa’lak anggoro’na.Iatu pa’kaboro’ku den pa’lak anggoro’nadao tanete malompo.2Mangkamo nakali sia napaserei tumintu’ batu, anna tananni anggoro’ballo sia napabendan tu misa’ lantangpetayanan lan tangngana sia napa’ tupa’parran anggoro’ lan;ma’peagi-agi bangmi kumua ba’tula melo siai tu bua anggoro’na, apamembua langga’ manna.3Na totemo, e kamu mintu’ pa’tondokanYerusalem sia mintu’ muane to Yehuda,paolaiNa’ salu sola pa’lak anggoro’Ku.4Apapara tu tang Kugauranni tu pa’lakanggoro’Ku? Matumbai tongKu peagi-agiitu bua anggoro’ anna bua langga’namanna bang?5 Iamoto la Kupokadangkomi totemo tuapa la Kugauranni tu pa’lak anggoro’Kukumua: La Kulalakki tu rompo durinna,anna taloi olo’-olo’ sia la Kukakei tutembo’na anna disilessakki.6La Kupopempangala’ sia tae’ duka annala dipetangkei sia la dibingkung, annaduri manna sola a’da’ tuo lan; la Kukuanduka tu salebu’ da anna pato’doi uran.

YESAYA 5.7–11 177 Iatu pa’lak anggoro’Na PUANGna mintu’ma’dandan maritik iamotu bati’na Israelna iatu mintu’ to Yehuda iamo misa’tananan Naposende; untayan parentamalambu’, apa to’doan raraora; umpeagikamalamburan, apa kamarukkanoranarampoi.

Upu’ allona tu to kadake

5:8-248Upu’ allona tu to umpasirapi’-rapi’banua sia to umpasikande-kande pa’lak,naurunganni tae’mo pa’pa’lakan siakamu mannamo tau lan tondok.9Mangkamo ma’kada lako kaleku tuPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,kumua: Tae’ anna tang la pa’tombonanbatu tu ba’tu pira-pira banua sia iatu maibanua kapua na maballo la lo’bangmo.10Belanna iatu pa’lak anggoro’ sangpuloayokana tedong untengkoi, sangba’ritu alanna sia iatu mai lise’ misa’ omemisa’ri’ epa burana.11Upu’ allona tu to millik kale’ kemelambi’ undaka’ pangiru’ sia iatu totorro bang sae lako dannari mangiru’anna sallui anggoro’.

YESAYA 5.12–17 1812 Iatu pa’maruasanna napamarua’ onikatapi, dandi, ganda’-ganda’ sia sulingsia anggoro’, apa iatu penggauranNaPUANG tae’ anna palan ara’i sia tae’anna sailei tu lalan limanNa.13 Iamoto anna dipali’ tu taungKu,belanna tae’ pengkilalanna sia mintu’ tomala’bi’na la mangelo sia iatu to kambanla mandasa-dasa diona kama’rangan.14 Iamoto anna la tibangnga sia lamenganga tang sirua-rua tu lino tomate, anna tileak tama tu mintu’kamala’biranna tau iato mai solato kambanna sia kamaruasanna siapaningoanna.15Attu iato mintu’ tau la dipamadiongansia pia muane la dipasosso’ lu rokko, siaia duka tu mata to matampo la dipampalu rokko.16Apa iatu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik la dipakala’bi’ tete diokatonganan na iatu Puang Matuamaindan la dipamaindan tete diokamaloloan.17Na iatu mai anak domba la ungkanderiu dio lu sangtinti dio lu pa’pasanganna,sia to salian lembang la sae undaka’

YESAYA 5.18–24 19

barang apa dio to’ daun lauanna tomalompo.18Upu’ allona tu to urriu’i ulangkabulitukan tu penggauran sala sia ulangkareta pua nariusan kasalan.19Tu ma’kada nakua: Melo ke madomi’-domi’I, melo ke Nasarra’-sarra’i tupenggauranNa, anta tiropi; meloke samandappi’-dappi’nai tu apaNalampakna To maserona to Israel, antaissanni.20Upu’ allona tu to unggente’i melotu kadake sia kadake nagente’ melo;malillin nasanga masiang na masiangnasanga malillin; sia mapai’ nasangamatanik na matanik nasanga mapai’.21Upu’ allona tu to ia kalena ussangakalena kinaa sia ia kalena unggente’kalena manarang.22Upu’ allona tu to lalong mannaunniru’ anggoro’ sia to barani mannaumpasigaru-garu pangiru’ melango.23Tu to untonganan to kadake belannadiona pappe’ sia umpasisayurankatongananna to malambu’.24 Iamoto, susitu api mendelokunnimbakan dalame sia susi riaditombon napopennau api, susi

YESAYA 5.25–27 20

dukamoto tu aka’na tau iato mai laburuk sia iatu ta’binna la sisarombonansusi barra’-barra’, belanna naboko’imotu Sukaran alukNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik sia nabelle’i tukadanNa To maserona to Israel.

To dio mai padang mambela

5:25-3025 Iamoto anna re’dek tu ara’Na PUANGlako taunNa sia Nae’teran lima tu tauiato mai anNa pata’pai, naurungannitiseno-seno tu mai buntu, na iatu maibatang rabukna tau iato mai butungrumpang situlambenan lako lalan.Moi anna susito iate mintu’na, tae’anna poradanni kasengkeanNa Puang,sangadinna tontong bangpa tie’te’ tulimanNa.26La Napabendanan bate-bate tu maito randan langi’ sia la Nakorok londongdio mai lelean uran; manassa inangmadomi’ sia ta’pa la sae tu tau iato mai.27 Iatu tau iato mai tae’i misa’ tu la kopasia la titodo, tae’i misa’ la tikkaru’du’ba’tu leppeng ba’tu ungko’ka’i salipi’naba’tu la ka’tu tu ulang sepatunna.

YESAYA 5.28–6.2 2128 Iatu tinaranna tontong bang matata’sia iatu panana tontong bang digattangsia iatu kalungkung darangna sangtintibatu laulung sia iatu karetana la susitotalimpuru’.29Angnga’na susi gamara singa birang,susi urrungna singa mangura; iatutau iato mai unnarrak la undamakpangrampa anna pallaianni male, natae’misa’ tau la urrampananni.30La narua angnga’ tu tau iato mai susitomongngo’na tasik; allo iato pittuk liu tupadang, iake mentiroi tu tau tiku laokuli’na padang, kapittukan megianganmanna nata’pai matanna sia iatu arranglangi’ napapittuk saliu’.

Kaditambaianna Yesaya

6:1-13

61 Iatonna taun namatean datu Uzia,payanmi lako kaleku tu Puang

unnisung dao isungan kapayunganmasuanggana sia mala’bi’, na iatu BanuaKabusungan nasitutu’i rombe-rombebayunNa.2Den ba’tu pira-pira SerapinuntalimbungI tama, rundunni pani’

YESAYA 6.3–8 22

siannan; da’dua pani’ nasamboanlindona, da’dua pani’ nasamboanlentekna, na da’dua pani’ napake mettia’.3Metambami tu misa’ ungkuanni tu misa’nakua: Maindan, maindan, maindantongan tu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, iatu mintu’ lino naponnoikamala’biranNa.4Tigoyangmi tu mai manangnga lumpa-lumpa belanna galugu gamaranNa naiatu banua ponno rambu.5Kukuami: Upu’ alloku, sumpusumandakku, belanna aku te tomaruttak puduk sia torrona’ sirau misa’bangsa maruttak puduk, na nata’paimomatangku tu Datu, tu PUANGna mintu’ma’dandan maritik.6Apa misa’i tu Serapin sae mettia’umpellambi’ina’ sitangke ruaya tu naalanasipi’ dao mai to’ pemalaran.7Napalakoi pudukku nama’kada, nakua:Iake narumbumi tu pudukmu te, ta’patilossok ta’ga’mi tu kakadakeammu siadiseroi tu kasalammu.8Mangkato kurangimi tu kadanNa PuangNakua: Mindara tu la Kusua? Mindaratu la Kiposumbungan puduk? Mebalimo’kukua: Indena’, suamo’.

YESAYA 6.9–13 239Ma’kadami Nakua: Malemoko, kuannitu bangsa iate: Perangimi, apa tae’mipebuyu’i; tiromi, apa tae’ miissanni.10Pabattukki tu penaanna bangsa iatesia patarui tu talinganna, sia pasipi’da’itu matanna, da napatiro sia da naparangisia da napaissan, naurungan tae’ annamengkatoba’ sia tae’ nadipamaleke.11Kukuami: O Puang, la sangapai?Nakuami: Sasanggangna tu mai tondokiato sae lako puranna tu pa’tondokansia banua sae lako tae’na tau lan siasamempadang talona tu tana iato.12AnNa patoyangi PUANG male tu tauiato mai sia biung-biungammo tu tondoklo’bang lan bamba iato.13Ke denpi taa sangpulona lan, ladisanggangi dukapa. Ten to kayutarpin sia jati dilemponni, den siapatu garempongna, susi dukamoto tugarempongna tau iato mai, iamo misa’banne masero.

YESAYA 7.1–4 24

PUANG la umbengan misa’tanda, iamotu Imanuel

7:1-25

71Den pissan tonna linona Ahas,anakna Yotam, anakna Uzia, datu

Yehuda, ke’de’mi tu Rezin, datu Aramsola Pekah, anakna Remalya, datu Israel,anna male langngan Yerusalem, la ullaoitu tondok iato, apa tae’ nabelai natalo.2Tonna pokadami tau lako to lanbanuanna Daud kumua: NasamboimoAram tu Efraim, ma’bara-barami tupenaanna datu sola mintu’ to kambanna,butung to kayu lan pangala’ nairi’ angin.3Ma’kadami tu PUANG lako YesayaNakua: Maleko sola anakmu muaneSyear Yasyub umpessitammui Ahas lakosaruran limbong iringna daona lu, lu lakolalan padang pamusoran sampin buludomba,4ammu kuanni kumua: Ma’penandakomisia parapa’i tu penaammi; da mimataku’sia da naranggang tu penaammi dionate da’dua lalotin merambu, iamorakare’dekanna kasengkeanna Rezin solamintu’ to Aram sia anakna Remalya.

YESAYA 7.5–11 255Belanna nadakarangkomi kadake toAram sola to Efraim na anakna Remalyanakua:6Maikomi take’de’i tu to Yehuda antapatirambanni sia tarampai tu tondoknaanna iatu anakna Tabeel tapatama datudio.7Apa susite tu kadanNa Puangta PUANG:Iatu iannato tae’ anna la dadi sia tae’anna la lalo.8Sangadinna iatu Damsyik la tontongnapopennuluan tondok Aram na Rezinnapokambuno kapayungan Damsyik;– annanpa pulona llima taunna annadisanggang tu Efraim, naurungannitae’mo anna tulangdan misa’ bangsa tutau iato mai.-9Sia iatu Samaria la tontongnapopennuluan Efraim na Remalyanapokambuno kapayungan Samaria.Iake tae’i ammi katappa’i, manassa tae’ammi dipamarendeng.10Napatarru’mi PUANG ma’kada lakoAhas, Nakua:11Palakuko misa’ tanda lako PUANG.Kapenombammu, palakui tu tanda diongmai mangapi’na lino, ba’tu lu dao maimasuanggana.

YESAYA 7.12–18 2612Mebalimi tu Ahas nakua: Mokana’umpalakui, mokana’ ussandak PUANG.13Nakuami: Perangiimi totemo, ekamu bati’na Daud! Misanga tangganna’paraka ussara’i tau, ammi sara’isiapara Kapenombangku?14 Iamoto anNa PUANG kaleNala umbenkomi tanda kumua: Lama’tambuk tu anak dara iato annadadian misa’ pia muane, la nasangaiImanuel.15Bumbungan pa’pamakko sola tani’enoan nakande, ke naissanmi ussualekadake anna alai tu maelona.16Belanna iake tae’pi anna issanni tepia iate ussuale kadakena anna alaitu maelona, manassa la lo’bangmo tutondokna da’dua datu mikataku’.17Apa iatu kamu sia bangsami sia tolan banuanna ambe’mi la NaparampoiPUANG ba’tu pira-pira attu, tu tae’bangpa anna den susinna temponnasisarak to Efraim tu to Yehuda, – lu diomai datu Asyur.18Allo iato la Natambai PUANG sae tumintu’ kasisi’ dio messarakna salu Nil dioMesir sia tabuan dio tondok Asyur.

YESAYA 7.19–25 2719Mintu’i to la sae ta’pa ussamboi aa’mi’lan sia lan lu to’ sapak batu, sia dio luto’ duri, sia dio lu mintu’ to’ kauaianna.20Allo ia dukato la Naku’ku’i PUANGpiso peku’ku’ diindan dio mai sappia’salu, iamotu datu Asyur, tu beluak siamintu’ bulu lentek sae lako danggo’ laNaku’ku’i.21Allo ia duka bangsiato, ke denni tauumpatuo misa’ anak sapi sia da’duadomba,22 tu belanna kamasekkaranna susunna,iamoto anna la ungkande bumbunganpa’pamakko; belanna minda-minda tutorropa lan tondok iato iamo la ungkandebumbungan pa’pamakko sola tani’enoan.23Sia la dadi dukato allo iato, kumua iatopa’lak nanii sangsa’bu garonto’ anggoro’dolona, tu keangga’ sangsa’bu batunnasalaka, la nanii duka tuo duri sia a’da’.24 Indeto la nanii tau male sibaa lentinaran sia pana, belanna makalima’napadang iato nanii tuo duri sola a’da’.25Sia mintu’ buntu tu nabingkung taudolona, tae’mo nalesei tau lako, belannaungkataku’ duri sia a’da’, sangadinna

YESAYA 8.1–4 28

la dipanglamba’i sapi sia la dipalullu’idomba.

Tang la marempamo unnalapangrampa, tang la

malelanmo ussarrin sisaling

8:1-4

81Sia Nakuapa tu PUANG lako kaleku:Alako misa’ papan passurasan pua,

sura’i passura’ biasa lako te kumua:Tang la marempamo unnala pangrampa,tang la malelanmo massarrin sisaling.2Kualami tu sa’bi matappa’, iamotuto minaa Uria sola Zakharia, anaknaYeberekhya.3Sangampa’mo’ nabi baine, annama’tambuk sia undadian misa’ piamuane. Nakuami tu PUANG ungkuanna’:La musanga: Maher-Syalal, Hash-Bas.4Belanna iatonna tang unnisanpi tu piaiato umpokada: Ambe’!, ba’tu indo’!,manassa mintu’ ianan makamban lanDamsyik sia pangrampa lan Samaria ladisorong lako olona datu Asyur.

YESAYA 8.5–10 29

To Asyur untamai tondok Yehuda

8:5-105Napatarru’pa PUANG ma’kada lakokaleku susite:6Tu belanna tang nabilang bangsa iatetu uai Syiloah, tu lolong unnentang,sia umposende diona Rezin na anaknaRemalya,7 iamoto manassa la Napatu’ba’i Puanguai Salu pua, luang sia mandirri’ tutau iato mai, iamotu datu Asyur solamintu’ kamala’biranna, tu la ullempa’ipa’kalobangna sia ulleanni panampona.8La tarru’ lu tama Yehuda anna tu’ba’isia nalempa’i, naurungan ullambi’i tubarokona, anna samboi pani’na tu mintu’padangmi, e Imanuel!9Maparrangkomi palaoan, e kamu mintu’bangsa, nake disabu’ikomi; patanannitalinga e kamu to randan langi’; selle’itu la’bo’mi, nake disabu’ikomi; selle’i tula’bo’mi, nake disabu’ikomi.10 Iatu apa mikombongan, inang tang ladanun; iatu kada misama turu’i, tangla lolo’, belanna Narondongkan PuangMatua.

YESAYA 8.11–17 30

Sipatu Yesaya la umpeagi PUANG

8:11-2211Nakua tu kadanNa PUANG lako kalekutonNa la’ka’ina’ sia Napakilalana’ kumua:da muturu’i tu lalanna te bangsa iate,nakua:12Da misa’bu’ lenni tu kasiturusanpepayunna tu nasanga kasiturusanpepayu te bangsa iate, sia da mikataku’itu nakataku’na sia da mikagiangi.13 Ia mannari tu PUANGna mintu’ma’dandan maritik tu mipomaindan,sipatu Ia mikataku’ sia la mikagiang.14Puangmo la mipoinan maindan, apa lanapobatu katitodoan sia batu tongkonkatilenderanna da’dua rapu tallangnaIsrael sia ba’tikan sola poya ulla’ka’i tupa’tondokan Yerusalem.15Budai tu tau iato mai la tisumbang siatobang sia la mapipping sia la naluangbunde sia naala ba’tikan.16Lulunni muporii tu kada dipaombo’ siaca’i tu pepasan dio lu to’ anak gurungku.17La kutayan tu PUANG, tuumpembuniammo bati’na Yakub,lako Kalena la kunii sande’.

YESAYA 8.18–22 3118Tiromi, aku na iatu mai piaNakamaseanna’ PUANG, iamo tanda siatanda nubua’ dio lu to Israel dio maiPUANGna mintu’ ma’dandan maritik tuunnisung dao buntu Sion.19 Iake nakuangkomi tau kumua:Ma’petiro-tirokomi lako bombo to matesia to sola-sola bombo tu kumissak-missak sia ma’nemu-nemu – tangKapenombannaraka misa’ bangsa tusipatu la nanii mekutana? Pato’rakadipekutanan lako to mate tu to tuo?20Lako (manna) pepasan sia kadadipaombo’! Minda-minda tu ma’kadatang sipatu kada iato, tae’ anna la sitiroarrang melambi’.21Sangadinna la palong bang umperasaiparri’ sia mangelo; ia anna topomo,maredemi tu ara’na sia unggatai datunnasia Kapenombanna. Ke mentingarailangan langi’,22ba’tu tukkui rokko padang, inang parri’sia pittuk duka, kapittukan megi-angan,sia napatiramban len kama-lillinan.

YESAYA 9.1–5 32

Kadadianna Messias

9:1–7 (8:23-9:7)

91 (8-23) Apa iatu padang maparri’susito, tae’mo anna la kalillinan.

Susi tonna dolona, Napamatuna tu tanaZebulon sia Naftali, ten dukamoto laNapakala’bi’, ke ma’katampakannai, tulalan lako tasik, rampe lianna Yordan, lili’to kapere’.2 (9-1) Iatu to lolang lan kamalilinan, launtiro arrang kapua sia iatu mintu’ tonaluang bayo-bayo kamatean la bu’tu tuarrang lako.3 (9-2) Mipopemba’ka’mo te bangsa,amMi pekapuai tu kaparannuanna; laparannu paiman tu tau iato mai diooloMi susi to kaparannuanna tau, kepepareanni, sia sangtinti to sila’tekan,ke untaa-taai pangrampa.4 (9-3) Belanna iatu ayoka napassansia lemba dao palempengna sia ta’baperambana Mirebongmo susi tonna allo(kaditaloanna) to Midian.5 (9-4) Belanna mintu’ sepatu, tu tumutumentarassa, sia mintu’ bayu lamba’ussarrin rara, la ditunu napepurai api.

YESAYA 9.6–10 336 (9-5) Belanna dipadadiammiki’ misa’Pia, misa’ Pia muane dikamaseangki’umpobayu bayu kapayungan, sia iatusanganNa nasa’bu’ tau: Rangga inaakalle-kallean tu ma’patudu, Kapenombankuasa, Ambe’ matontongan sia Datupasali rampa’.7 (9-6) La kapua tu parentaNa siatae’ upu’na tu kamarampasan daoisungan kapayunganna Daud sia lannalili’ parentaNa, la Napabantangsia Naparandanganni katonganan siakamaloloan randuk totemo tontong saelakona; kamamaliranNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik la umpogau’i tu iannate.

To Efraim diparampoi kamaparrisan

9:8–10:4 (9:7–10:4)8 (9-7) Napasonglo’mo Puang tu misa’kada lako Yakub, nata’pa lan Israel.9 (9-8) Iatu iannato la naissanmakalima’na bangsa iato, to Efraimsia pa’tondokan Samaria umpamadaopenaanna sia matampo ma’kada kumua:10 (9-9) Rondonmo tu batu tela, apa batudipa’ la tabangunanni sule; dilellengmo

YESAYA 9.11–16 34

tu ara pangala’, apa kayu arasi la tatanantasondanni!11 (9-10) Iamoto anna mintu’ balinnaRezin la Napake’de’ PUANG la unneatau iato mai sia la Nasarrang tu mintu’ualinna:12 (9-11) Iamotu to Aram dio maimatallo, to Filistin dio mai matampu’,anna mummunni tama sadangnanaampello’ tu to Israel.Moi anna susito iate mintu’na, tae’anna poradanni kasengkeanNa Puangsangadinna tontong bangpa tie’te’ tulimanNa.13 (9-12) Belanna tae’ anna mengkatoba’te bangsa iate lako To umpa’dikki siatae’ anna daka’i tu PUANGna mintu’ma’dandan maritik.14 (9-13) Iamoto anna sangallo bangri laNanii PUANG unta’takki dio mai to Israel,la ulu, la ikko’, la tangke koroma, la tille.15 (9-14) Iatu tedong pariu’ sia to la’bi’iamo ulu, na iatu nabi umpa’pangadaranbuttok iamo ikko’.16 (9-15) Iatu mai panglalanna bangsaiate iamo panglalan sala, sia napapusanasang tu tau nalalanan.

YESAYA 9.17–21 3517 (9-16) Iamoto anna tang umposendeiPUANG tu mai to manguranna, sia tae’anNa katuru-turui tu mai pia biungnasia mintu’ baine balunna, belanna tountananni nasang boko’ Puang sia tobulituk sia kapanglangdoan sun diopudukna. Moi anna susito iate mintu’na,tae’ anna poradanni kasengkeanNaPuang, sangadinna tontong bangpatie’te’ tu limanNa.18 (9-17) Belanna iatu katangmekaalukanma’laka-laka butung api, tu ussopuiduri sia a’da’ naballa, tu ummampu’iranga’-ranga’ makamban lan pangala’,naurunganni kendek tu rambunnameumbun.19 (9-18) Tu belanna kare’dekanna ara’NaPUANGna mintu’ ma’dandan maritikanna kandei api tu tana iato, anna potaaiapi tu pa’tondokan naurunganni tae’monakatirinnai siulu’na tu tau.20 (9-19) Dio rampe kanan ma’karu’bektu tau, apa topo sia, na dio kairimangampello’ tu tau, apa tae’ sia annadia’; pantan la ungkande bale-baletakia’na.21 (9-20) To Manasye anna to Efraim,sia to Efraim anna to Manasye; la

YESAYA 10.1–4 36

umpapada penaa unnea to Yehuda.Moi anna susito iate mintu’na, tae’anna poradanni kasengkeanNa Puangsangadinna tontong bangpa tie’te’ tulimanNa.

101Upu’ allona tu mintu’ toumpatassu’ parenta tang

malambu’ sia to massura’ tu umpalaopesua matana’,2 la umpatoyang to mase-mase dio maisalunna sia urrampa katonganannataungKu tu tang pa’bela, anna ala rampaitu baine balu sia ullo’do’ pia biung.3Apa apara la mipogau’, ke allokadiukungan sia ke naruakomikasanggangan bu’tu mambela? Mindarala minii mallai umpalaku pa’tunduan siaumbara la minii umpalumpunni meloi tukamala’birammi?4Tae’ anna salai tu tau iato mai tang tuttususi to dipattang; tibambang butung todipatei. Moi anna susito iate mintu’na,tae’ anna poradanni kasengkeanNaPuang sangadinna tontong bangpa tie’te’tu limanNa.

YESAYA 10.5–10 37

Upu’ allona tu Asyur

10:5-195Upu’ allona Asyur, tu pebambasengkeKu, sia lan lisu pala’na tukamare’dekangKu butung pelonga’.6Kusuamo umpandasa misa’ bangsatang mekaaluk sia Kukuan la ullaoi misa’to sangpetayanan narua kasengkeangKu,la umpangrampai sia umpanglo’do’i annalullu’i tu tau iato mai susi so’mak dio lulalan.7Apa iatu passanganna tae’ annasusito, sia iatu pa’inayanna tang tento, sangadinna iatu lalan penaanna laussanggang sia la urroto’i ba’tu sangapabangsa.8Belanna nakua tu kadanna: Tangsibaaraka datu tu mintu’ arungku?9Tang baliraka Karkemis tu Kalno, siaArpad tu Hamat? Tang baliraka Damsyiktu Samaria?10Susi limangku ussau’ parentanadipa’deatainna, moi anna mandumaballo iatu rapang-rapang dipodeatadipa’na anna rapang-rapang dipodeatadio Yerusalem sia dio Samaria;

YESAYA 10.11–14 3811 sia tumba tu kupogau’na lakoSamaria sia lako tumai rapang-rapangnapodeatanna tae’raka anna la susito tula kupogau’ lako Yerusalem sia lako tumai rapang-rapang dipodeatanna?12Apa la dadi ke tepumi tu Puangumpogau’ pengkaranganNa dao buntuSion sia dio Yerusalem, la rampoNa’unnukungi tu napabu’tunna penaamadaona datu Asyur sia matampo patirosolo’na.13Belanna nakua: Dionakamawatanganna kalena limangku,sia diona kamatarrusangku angkupogau’i susito, belanna unnampuina’tangnga’ kinaa; iamoto angku lampi’i tukatonan padangna tau, angku rampaitu mai barang apanna sia butungna’to tedong lampung laki ussembangi tupa’tondokan.14Sia iatu limangku ulla’ka’i barangapanna ba’tu pira-pira bangsa ten toserang manuk-manuk; sangtinti toto ulliu tallo’ natampe indo’na, tendukato tu mintu’ lino kurampa namoi misa’ tae’ napanggega’ tu pani’naba’tu umpopenganga tillokna ba’tukumissak-missak.

YESAYA 10.15–19 3915Denraka tu uase madongnga’ lako toumpemba’tanni? Denraka tu gare’ge’matampo lako to ussorongi? Butungto pebamba umpopangayo to untoei;butung to tekken unnangka’i tu tangiakayu.16 Iamoto anNa popembali madokoiPuang, iamotu PUANGna mintu’ma’dandan maritik tu kale malomponasia diongna lu kamala’biranna den tu apama’lana-lana susi api dukku.17Attu iato Arrangna to Israel la bali toapi sia iatu To maserona la bali dukkuapi, tu la umballa sia ungkande durinnasia a’da’na Asyur lan sangallo bangri.18La Nasopui duka Puang tukamala’biranna pangala’na sia pa’lakna,la deatanna la batang kalena, – la balimisa’ to marangke kale.19 Iatu kayu torropa lan pangala’natae’mo anna marian, naurungannima’dinmo napatama sura’ misa’ pia tubilanganna.

YESAYA 10.20–24 40

Iatu torrona la makarimman

10:20-2720La dadi to allo iato, kumua iatu toIsrael tu torronapa sia bati’na Yakub tutilendoknamo tae’mo anna la sande’ lakoto umpandasai, sangadinna la sande’bulo lollong lako PUANG, To maserona toIsrael.21 Iatu to torropa la tibalik sule, sia bati’torronapa Yakub, la sule umpengkara’paiPuang Matua matoto’.22Belanna, moi anna iatu bilangannabangsamu, e Israel, susito karangandio biring tasik, ia manna tibalik suletu torronapa; inang tilampakmo tukasanggangan situang kamaloloanlempan.23Belanna misa’ kasanggangantilampakmo la Napaden Puang,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik lanlili’na lino.24 Iamoto anna ma’kada tu Puang,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Nakua: Da mikataku’i tu to Asyur, etaungKu lan Sion, ke nalongkankomi

YESAYA 10.25–29 41

pelonga’, sia napata’paikomi pebamba,susito Mesir pirambongi’.25Belanna sangattu’mora sia tae’monamasai anna tappu tu kare’dekan, nalulako kasangganganna tau iato mai tukasengkeangKu.26Belanna iatu PUANGna mintu’ma’dandan maritik umpopangayopebamba lako tau iato mai susi tonnadipasiapanan tu to Midian dio buntu batuOreb, sia Napopangayo tu tekkenNa daotasik sia Natadedangan susi tonna lakoMesir.27La dadi allo iato kumua iatu pamaannala tilendok dao mai palempengmi sia iatuayokana la tilendok dao mai sokkongmi,la sanggang tu ayoka dao palempengmi.

Katangtarrusanna surodadu Asyur

10:28-3428Saemi lako Ayat, anna tarru’ lakoMigron, anna tampei tu mai apanna diMikhmas.29Tau iato mai unnola kumila’: Geba taniima’bongi; anna ma’parondo tu Rama;mallai duka tu pa’tondokan Gibea-Saul.

YESAYA 10.30–11.2 4230Silallakangko, e anak dara Galim,matangkinko, Laisya, sosoko, Anatot.31 Iatu pa’tondokan Madmena mallai, siaia duka tu pa’tondokan Gebim mallaimembuni.32 Iate allo torropa dio Nob, naka’pananpebusuk tu buntunna anak dara Sion,tanetena Yerusalem.33Apa ta’pa Nata’takki Puang, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik situangkalalonganNa tu mintu’ tangkena sialolokna, sia iatu batang kalandonaNalelleng sia iatu kapuana Nasongkanrokko padang.34Attu iato pangala’ tamman la Nalellenguase Puang, sia iatu Libanon laNapasiapanan Puang sumpu mala’bi’.

Iatu parentana Messiassumpu marampa’

11:1-10

111La mentaruk tu garempongnaIsai sia mellolo namembua tu

taruk uaka’na.2 Ia la Nanii ta’pa PenaanNa PUANG,iamotu Penaa kakinaan sia tangnga’kinaa, Penaa pa’timbangan sia

YESAYA 11.3–8 43

kamatotoran, Penaa kapaissanan siakamatakuran lako PUANG.3 Iamo pa’poraianna tu ungkataku’PUANG. Tae’ anna la ma’paolai saluunturu’ pentirona sia tae’ anna lamangra’ta’ unturu’ paranginna.4Sangadinna iatu to bitti’ la napaolaimalolo salunna sia nasanda tongannisituang kamalamburan tu toumpamadiong penaanna; apa tetedio pebamba tongka’ dililana lanapa’dikan lino, sia penaa sun dipuduknala napateanni tu to tang mekaaluk.5La umpopa’bakkan kamaloloan sia laumpotambeke’ kamarurusan.6Attu iato guruk la sikananarananak domba, sia iatu arimau buluhsanglengaran bembe’ laki’-laki’, naiatu anak sapi sia anak singa sia sapipassoma la sangbala sia pia’-pia’ laumpasangkambiranni.7Attu iato beruang birang sola sapi lasibaa ungkande riu sia iatu mai anaknasibaa unno’ko’, sia iatu singa la ungkandedalame susi sapi.8Attu iato iatu pia sumusupa la maningodio to’ baba to’tok ula’ rame sia iatu pia

YESAYA 11.9–12 44

mane sarak susu unnulu limanna tamalo’ko’ ula’ keipo.9Tae’mo tau la umpogau’ kakadakeanba’tu la umpabu’tu mesangganginnadao lili’na buntu maindanKu. Belannala naponnoi kapaissanan diona PUANGtu mintu’ lino susi uai buda ussamboisalinna tasik.10Allo ia dukato anna iatu taruk uaka’naIsai la tulangdan napobate-bate mintu’bangsa sia la napengkaa’i mintu’ tosangpetayanan; sia iatu inan naniimari’pi la mala’bi’.

To Israel mala’bi’ sule

11:11-1611Allo ia dukato la dadi kumua Puangla unnete’ pole limanNa la ulla’bakkisule tu taunNa tu mai torronapa, tumai torronapa dio Asyur, dio Mesir, dioPatros, dio Etiopia, dio Elam, dio Sinear,dio Hamat na dio lu tondok ma’randantasik.12La Naangkaran bate-bate tu mintu’bangsa sia la Napasipulung sae tu mintu’to Israel mangka diula’i male, sia laNapopa’misa sule dio mai tetuk a’pa’na

YESAYA 11.13–16 45

lino tu mintu’ baine to Yehuda mangkadipatisambo’-sambo’.13Attu iato la pa’de kamagalliannaEfraim sia iatu to ussussai Yehuda ladiroto’i; tae’mo anna la ungkagalli Efraimtu Yehuda sia tae’mo anna la ussussaiYehuda tu Efraim.14Sangadinna la sanginaa soladuai la ma’palulako matampu’undammak palempengna to Filistin,anna pangrampai tu to rampe matallo;iatu limanna la ussabak to Edomsola to Moab sia mintu’ to Amon lamengkanorong lako kalena.15La Nagatai PUANG tu tasikmengkokona Mesir sia la Naaaklima tu Salu iato anna marangkenapobua’ anginNa, sia la Napopempitu tusalu iato, sia Napalingkai tau ma’sepatu.16Attu iato la den tu batatta naolataunNa tu torrona siapa, iamotu torronasiapa dio Asyur, susito pirambongi’dipadenan to Israel tonna tassu’ lan maitondok Mesir.

YESAYA 12.1–6 46

Nanian pa’kurresumangasanna to tilendokmo

12:1-6

121Allo iato la ma’kadako mukua:La kupudi-pudikomi, o PUANG,

belanna moi amMi sengkeina’, apameremo tu sengkeMi, Mipakatanamo’.2 Inang Puang Matua tu oto’nakamakarimmanangku, marannuna’,sia tae’ kumataku’, belanna PUANGPUANG tu oto’na kamatotorangkusia pa’pudiangku sia Iamokupomakarimman.3Sia la parannu paimankomi untimba uaidio mai bubun kamakarimmanan.4Pudimi tu PUANG, sia meongli’komiussa’bu’ sanganNa, pakaleleanni tupenggauranNa dio lu mintu’ bangsa,pa’peissananni, kumua matande tusanganNa.5Pakendekanni pa’pudian tu PUANG,belanna umpogau’ apa kalle-kallean.Pa’peissanan nasangi te iannate lakomintu’ lino.6Unnarrakkomi sia sumapukokomi,e pa’tondokan Sion, belanna iatu To

YESAYA 13.1–4 47

maserona to Israel pasareongan illantangngami.

UKUNGAN, LAKOBANGSA-BANGSA

PASALA’ 13–23

Pa’nubua’ diona Babel

13:1–14:23

131 Inde sia tu kadaNapa’petanggungan Puang

Matua diona Babel, tu mangkadipasombo lako Yesaya, anakna Amos:2Osokki tu bate-bate dao buntu tangkarerungan, pekapuai tu gamarammimetamba lako tau iato mai; popangayoitu limammi, anna unnola dio to’ ba’banato la’bi’.3Mangkamo Kukuan tu mintu’ tomarimbangangKu, sia Kutambai dukamotu mintu’ pa’baraningKu la umpalalokasengkeangKu, tu unnarrak-arrakbelanna nasau penaanna.4Dirangimi tu ongngo’ dao buntu susitoongngo’na tau buda, gamara tipiopadangna mintu’ bangsa sita’pa dio

YESAYA 13.5–10 48

mai mintu’ parenta. PUANGna kalenamintu’ ma’dandan maritik tu umparessasangtuntunan surodadu.5Tau iato mai lu dio mai padangmambela, dio mai randan langi’,PUANG sola parea kasengkeanNa tu laussanggangi tu mintu’ lino.6Sitangirangkomi, belanna mandappi’motu alloNa PUANG; sae butungkasanggangan dio mai To umpoissanangge maritik.7 Iamoto anna la langga’ tu mintu’ limasia la bonnong tu penaanna mintu’tolino.8Sia tiramban tu tau iato mai,ma’paganggang sia narampoikamaparrisan, mangumbero susitobaine manguria’; buyu’ sitiro len tu tauiato mai sia iatu lindona borrong susitoapi.9 Inang la sae tu alloNa PUANG sitondakamaparrangan sia kamagallian annaiatu kasengkean dukku-dukku, tu laumpopempadang lo’bangi tu mintu’ lino,sia la nasabu’i tu mintu’ to umpogau’kasalan lan te lino.10Belanna mintu’ bintoen dao langi’sia bintoen ma’karupu tae’mo anna la

YESAYA 13.11–16 49

umpatiarrang arrangna; ia duka tu allola dipamalillin, ke dellekki sia iatu bulantae’mo anna la umpamian arrangna.11Belanna la Kupapakkanni lako mintu’issinna lino tu kakadakeanna sia iatukakelokanna la Kupapakkanni lakomintu’ to tang mekaaluk, sia la Kuputtaitu kamadongngaranna to matampo siala Kupampa lu rokko tu kamadaoanpenaanna to kelok.12La Kupamasuli’ ia tu tolino anna bulaanmassang, sia keangga’ kapua iatu rupatau anna bulaan tasak dio mai Ofir.13 Iamoto angKu la umpatigega’ i tulangi’ sia iatu lino la lino’ sia tilele dio maiinanna, napobua’ kare’dekanna ara’NaPUANGna mintu’ ma’dandan maritiktonna allo kadukkuanna kasengkeanNa.14Tau iato mai la ten kijang diula’ sia lasangtinti domba tang dikambi’ pantanla sule umpengkara’pai bangsana siapantan mallai umpengkaa’i tondokna.15Minda-minda tu dikabu’tui la dirauk,sia minda-minda tu dila’ka’i la matenakande bassi.16Sia iatu mintu’ anakna ladipessambakan dio tingayona tau

YESAYA 13.17–22 50

iato mai, mintu’ banuanna la dilo’do’i siamintu’ bainena la ditoro’-buku.17La Kupare’dek ara’na tu to Madaiunnea tau iato mai, tu misa’ bangsa tangungkabudai salaka sia tang ungkaduangibulaan.18Sangadinna iatu tinaranna ussanggangpia muane sia tae’ anna katirinnai tu mailanna pa’tambukan, sia tang mamaseuntiro pia’-pia’.19Na iatu Babel tu napotarompo’ mintu’kadatuan sia kamala’biran nasattuanmintu’ to Kasdim la susi Sodom naGomora, tonna palumbangi PuangMatua.20Tae’mo nala umpa’tondokki tautontong sae lakona sia tae’moinan nanii ma’tondok landa’ lakodisituran-turananni, moi to Arab tae’monama’tenda dio sia moi to manglaa tae’dukamo la umpakande pangkambi’nadio.21Sangadinna la nanii serigala buriko’torro sia iatu mai banuanna la ponnolangau, sia nanii torro anak burung untadio sia ampu padang silo’dok-lo’dokan.22Sia lan mintu’ tambakukunna la naniiungnguang-nguang asu lampung sia lan

YESAYA 14.1–4 51

tongkonan layukna nanii ma’pema’mik-ma’mik la nanii serigala; iatu attunnamandappi’mo sia iatu allona tang ladipapodo’mo.

141Belanna Nakaturu-turui PUANGtu Yakub sia la tontong Natonno’

tu Israel sia la Napatorro lan tondokna;anna iatu to salian lembang la menturu’lako to Israel sia la mareke’ lako rapunnaYakub.2 Iatu to Israel la nasolan ba’tu pira-pirabangsa, nasolan lako inanna, annapotaui to Israel tu tau iato mai diopadangna PUANG, la napokaunan lamuane la baine anna rampai tu tomangka urrampai dolona sia annaposua-suanni tu to mangka ussua-suai.3La ten dako’ ke Nabenmoko kamatananPUANG diona kamapa’dirammu siakatigiangammu sia pengkaranganmagasammu tu napapassanangko toumpokaunanko,4attu iato mupopenani te parumbasandiona datu Babel, kumua: Tumbaia melona, belanna toremo tu tomesua-sua, iatu kadipakario-rioantoremo.

YESAYA 14.5–11 525 Iatu pebamba to tang mekaalukNarebong PUANG, tu tekkenkapayunganna to dipekapuangi.6Tu sengke umbamba tang sore-sore tumintu’ to sangpetayanan sia tu arasanullullu’ sia umpakario-rio mintu’ bangsasituang katangmamasean.7 Iatu mintu’ issinna lino la marampa’sia manaman; tau iato mai unnarrakparannu.8Sia naposendeko mintu’ kayu sanoba’,susi dukato tu kayu arasi’ dao Libanon,nakua: Tempommu sumpandan dio,tae’ bangmo misa’ tau kendek mai laullellengkan.9 Iatu lino to mate diong marongkabelanna iko, la morai ussitiroangko, kesaeko; belanna tete dio iko napamillikkitu mai bombo to mate, iamotu maibembe’ laki lan lino, mintu’ datunnabangsa napake’de’ dio mai to’ isungankapayunganna.10Tau iato mai ma’kada sola nasangmati’ nakua: Tang pa’kulle dukamokosusi kami, dipapada dukamoki’.11Mintu’ kamala’birammudipembuangammo tama lino to

YESAYA 14.12–18 53

mate situang oni dandi, kalintingmupoampa’ sia ulli’ mupoparramba’.12Lendu’ iatu karonnosammu dao mailangi’, e sulo bai, e anak dannari lambe’!Dilellengmoko tibambang tama lino, eiko to umpatunduk mintu’ bangsa.13Mukua lan penaammu susite:La kendekna’ langngan langi’, laumpalayukna’ isungangku dao mintu’bintoenNa Puang Matua, kutongkonunnisung dao buntu pa’kombongan daatiparitikna mata uai.14La kendekna’ untongloi saliu’ sia laumpapadana’ kaleku Patodoranna.15Apa tipembuangoroko tama lino tomate, rokko garuang mandalan.16 Iatu to untiroko napatontongiko matasia namanta-mantako anna ma’kadanakua: Iamoraka te tu umpamarukkaissinna lino pirangbongi’ sia umpatigega’mintu’ parenta?17Tu umpopempadang aak lino siaussanggang mintu’ tondokna, tae’ annarampananni tu to dirampa sule lakobanuanna.18Mintu’ datunna bangsa matindosituang kamala’biranna lan lu patanena.

YESAYA 14.19–23 5419Apa ditibeangko sikambela liangbutung to misa’ lolo disayu pallan;nasii’pinniko to mate nakande bassi, tukabu’ rokko garonggong batu, butung tobatang rabuk disisodo-sodoi.20Tae’ duka ammu dipasipeliang tau iatomai, belanna musanggang nasangmotu tondokmu sia mupatei nasangmo tuto budammu, iatu bati’na to umpogau’kakadakean tae’ anna la disa’bu’ lentontong sae lakona.21Parandananni inan pangreresan tu maianakna, natumang mintu’ kakadakeannaambe’na, da anna bangun tu tau iatomai umpatunduk lino sia umpasitutu’itondok te lino.22La ke’de’Na’ unneai tu tau iato mai,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, sia iatu Babel la Kupa’dei, lasanganna, la tinampenapa sia lantomimi’na, kadanNa PUANG.23Sia la Kupopendurukanna kayo siala Kupopendadi buka sia la Kusarrinnipesarrin kasanggangan, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.

YESAYA 14.24–28 55

Pa’nubua’ diona Asyur

14:24-2724Mangkamo umpalao sumpa tuPUANGna mintu’ ma’dandan maritikNakua: Manassa susitu Kutangnga’namo,susi dukato tu la dadi, sia susituKulampaknamo, ten dukamoto tu la lalo.25Akumo tu ussanggang Asyur lanpadangKu sia Kulullu’ dao buntungKu,naurunganni tilendok tu ayokana dio maitau iato sia tilendok tu pamaanna daomai palempengna.26 Iamote tu mangka dilampak lakomintu’ lino sia iamote tu lima tie’te’ lakomintu’ bangsa.27 Iatu mintu’ apa mangka NalampakPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,mindara la undampai, iatu limanNatie’te’mo, mindara la umpodoranni?

Pa’nubua’ diona tondok Filistea

14:28-3228 Iatonna taun namatean datu Ahas,rampomi te kada Napa’petanggunganPuang Matua, Nakua:

YESAYA 14.29–15.1 5629Da misende paiman, e mintu’pa’tondokan Filistea, belanna iatupebambana to umbambakomi le’tomo,belanna la bu’tu dio mai ula’ tu misa’ ula’rame, na iatu buanna iamo misa’ nagamettia’.30Attu iato mintu’ anak pa’bunga’nato bitti’ la mamata utan nakalette’ siamintu’ to bongko manaman mamma’na;apa sae lako uaka’mu la Kupateikatangdiaran, sia iatu torromupa lanasabu’i.31Sitangirangko, e babangan, lasiurrukangko, e kota, ma’parondokomie mintu’ pa’tondokan Filistea belannasaemo daa mai tu rambu sia moi misa’tae’ su’pik lan mai kaponanna.32Apara la nabalianni tau tu sumbunganpudukna bangsa iato? NapabantangmoPUANG tu Sion, kumua anna mintu’taunNa tu dipandasa, male mentilindungtama.

Pa’nubua’ diona Moab

15:1–16:14


YESAYA 15.2–6 57

Matua diona Moab. Manassa bonginnaanna disanggang sia disabu’i tu Ar-Moab;bonginna duka anna disanggang siadisabu’i tu Kir-Moab.2Male tu tau langngan banuakapemalaran, to Dibon male langnganinan madao la sibatingan. Dao Nebo siaMedeba nanii to Moab siurrukan; iatuulunna tau iato mai digalettungi nasangsia diku’ku’i tu danggo’na.3Dio lu tutu lalanna lumomban tu tauiato mai ma’pote dibolong; dao lu mintu’bubungan sia lan lu pasa’na nanii dukatau iato mai sitangiran sia umpendio’ uaimatanna.4Siurrukan tu to Hesbon sia to Eleale;dirangi tu gamaranna sae lako Yahas,ondongpi tu surodadunna to Moab,silallakan sia ranggang tu penaanna.5 Iatu penaangku untangi’i Moab; iatu tomallainna ullambi’mo Zoar, Eglat-Selisia;sia tuka’mo langngan tanete Luhitsituang uai mata, sia silallakan dio lalanlako Horonaim belanna kamandasan.6Mempadang lo’bangmo tu randanannasalu Nimrim, belanna mampu’ nasangmotu riunna, sia malayu tu mai tananan,tae’ bangmo mamata.

YESAYA 15.7–16.4 587 Iamoto anna iatu ianan napakombongsia nananna napallaian lian salu Ra’de.8Belanna iatu urruk silelemo lan lili’naMoab, sia iatu batingna dirangi sae lakoEglaim, sia sae lako Beer-Elim dirangi tutangi’na.9Saba’mi rara tu uai salu Dibon, apala Kuparampoi pole’ mandunna tuDibon: iamotu singa la ullaoi mintu’to Moab umpallaian kalena sia mintu’pa’tondokan torronapa.

161Melo ke napa’peai to ma’parentatu anak domba dio mai to’ buntu

batu unnola padang aak tarru’ lakobuntu anak dara Sion.2La den attu anna iatu mai anak daraMoab la torro dio kalambanan Arnon,sangtinti to manuk-manuk kaguririk-ririk, susito serang manuk-manuktisea’-sea’.3Pabu’tui tu tangnga’ maelo, pa’bennitu kada mata’tak; pemakambannitu onganmu ketangngai allo, susike mabongii; bunii tu to diula’, damupa’peturoanni tu to mallai.4Melo ke mupakendekki banuammutu mintu’ to Moab mallai, lanapopentirerungangko dio mai

YESAYA 16.5–8 59

mintu’ to pasanggangan. Iake puramitu to ma’pakario-rio, upu’mo tukasanggangan, pa’demi lan mai tondoktu to pasanggangan,5 la dipabendan tana’ misa’ isungankapayungan diparandangannikamasokanan, anna dao to lantendana Daud la nanii unnisung situangkamarurusan misa’ to la mangra’ta’sia untuntun katonganan, tu matira’umpogau’ sanda salunna.6Kirangimo tu kamadaoan penaannato Moab, kumua matampo maro’ ia,sia kamatampoanna sia kamadoannapenaanna sia kamasa’garanna sia kadatang kebattuanna.7 Iamoto anna tangi’i to Moab tudiona Moab, la sitangiran sola nasang;siangleankomi belanna sisayurammodeppa bua anggoro’na Kir-Hareset, tukamunna to disabu’imo.8Belanna mintu’ tananan dio Hesbonmarangkemo: iamotu mintu’ kayuanggoro’na Sibma tu napasiapanammomintu’ to ma’parentana bangsa iato maitu bua melona, iatu mai tangkena saelako Yaezer, kumpang lako padang aak,

YESAYA 16.9–14 60

iatu mai takke’-takke’na mendolok tamatasik.9 Iamoto angku tumangi’ untangi’iYaezer sola garonto’ anggoro’ Sibma;kupato’doiko uai matangku, e Hesbonsola Eleale, belanna nalambi’mo arrakrari tu to mangliu bua kayummu sia tomebua anggoro’mu.10Mintu’ kasendean sia arrak pa’demolan mai to’ pa’lak sia tae’mo tau mela’tekba’tu unnarrak lan pa’lak anggoro’;tae’mo anna parrai tu anggoro’ lan to’pa’parranna; Kupapu’du’mo tu la’teksilelean.11 Iamoto anna ma’rundede tupenaangku susi oni katapi diona Moabsia ba’tengku lan diona Kir-Heres.12Belanna iake saei tu Moab, sia tangmengkata’ka’ dao inan madao, anna saetama inan maindanna la mangimbo, tae’duka naappa’i tu lalan penaanna.13 Iamote tu kada masaimo NapokadaPUANG tu diona Moab.14Apa totemo nakua tu kadanNaPUANG: Tallung taunpi, susitu taun tosumaro, anna mintu’ kamala’birannaMoab membali kamatunan sola mintu’

YESAYA 17.1–5 61

kamapuluranna; iatu torronapa la sidi’sia la bitti’ sia tang keangga’.

Pa’nubua’ diona Damsyik na Efraim

17:1-11


Matua diona Damsyik.Iatu Damsyik la disanggang, annatae’mo na mengkota, anna daun lauansia sangtinti to batu disaeran.2Mintu’ kota Aroër la lo’bang, naniipanglambaran domba, tu silengaran dionatae’ tau la umpatumba lenni.3 Iatu tambakukunna Efraim sia parentaDamsyik sia iatu to Aram dennapa laroto’ nasang; iatu kamala’biranna labali kamala’biranna to Israel, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.4Attu iato iatu kamala’biranna Yakub lasosso’ sia iatu kamalompoanna kalena latilao.5La susi a’ganna to umpopa’uyungandung, anna sae’i limanna tu buligandung, sia susito ma’kalolang diorante Refaim.

YESAYA 17.6–11 626La ia manna tinampe tu diala undinnasusito ke naremba’i tau tu bua-buazaitun, tinampe da’dua tallu tu buannadao lolokna, a’pa’ ba’tu lima diotangke membuanna, kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel.7Allo iato iatu tolino la mentingara lakoTo menampana sia iatu matanna lamentiro lako To maserona to Israel.8Tae’mo anna mentingara tu tau iatomai lako inan pemalaran, panggaragalimanna; sia tae’mo anna la mentirolako tu apa nagaraga rangka’na, iamolentong dipodeata sia inan pemalarandinii untunu dupa.9Allo iato iatu mai tambakukunna laten tondok talo lan pangala’ sia dao lubuntu, tu natampe tau, belanna nataloto Israel sia la mempadang lo’bang.10Belanna mukalupai tu PuangMatua oto’na kasalamarammu siatang mukilalaimo tu Buntu batupentirerungammu. Iamoto ammu garagapa’lak ballo, sia mutananni tananan tosalian lembang.11 Iato allo munii untananni ia bangsiamomunii umpatuoi sia iatonna melambi’ta’pa mupopenta’bi tu pangambo’mu –

YESAYA 17.12–18.1 63

pa’de tu burana, ke allo nalambi’ saki siapa’di’ tang sirua-rua.

Dalle’na to mangrampa

17:12-1412A’a lendu’mo rukkana mintu’ bangsa,tu marukka susi mariakna tasik,sia lendu’ mongngo’na tu mintu’sangpetayanan susi mongngo’na uaibuda.13Da’ito anna marukka tu mintu’ bangsasusi uai kapua mariak, apa Nata’tan,anna mallai toyang tu tau iato maisia sisarombonan lao susi ta’piannapettiaran angin langngan buntu siasusi daun tallang naguririkan talimpuru’.14 Iake makaroenni inang manassa denkatirambanan, anna iake tae’pi natilalekmasiang, pa’demi tu tau iato mai. Iamotetu serongna to mangka umpanglo’do’iki’sia dalle’na mintu’ to umpangrampaiki’.

Pa’nubua’ diona Etiopia

18:1-7

181A’a dikka’ tu tondok naba’bakkikasisi’, tu nabala salu Etiopia,

YESAYA 18.2–6 642 tu ussua sumbungan puduk ullambantasik, ma’lembang tallang unnola salu.Malekomi, e lentek maringan lako misa’bangsa kalando sia pandillak, lakobangsa masarrang sia patengko lullu’,sia iatu padangna naruak tangnga salu.3E kamu mintu’ issinna lino sia mintu’ tountorroi kuli’na padang, iake naosokkitau tu bandera dao ma’buntunna, sipatula mitiro, sia iake dipannonii tu napiritanduk, sipatu la miperangii.4Belanna nakua tu kadanNa PUANG lakokaleku: La mari’piNa’, angKu ma’penunulan mai inanKu, susi ke mapana’i sarrangallo, sia susi rambu roya ke mapana’iallo lan attu peparean.5Belanna iake tae’pi anna pebuanna,ke rondon nasangmi tu ta’binna buaanggoro’ mamata, attu iato la Natarotoipiso Puang tu mintu’ tangke membuannasia Nata’takki anNa tibei tu mintu’ongi’na.6Mintu’na tau iato mai dipatorroanmanuk-manuk pa’duku’ dao lu buntusia olo’-olo’ lan kuli’na padang, annatorro dao tu manuk-manuk pa’duku’, kepealloanni sia mintu’ olo’-olo’ lan kuli’napadang torro dao, ke attu kamadinginan.

YESAYA 18.7–19.3 657Attu iato la umpennoloan ba’tu pira-pira pamengan lako PUANGna mintu’ma’dandan maritik tu bangsa kalandosia pandillak, misa’ bangsa dikataku’tiku lao, misa’ bangsa masarrang siapatengko lullu’ sia iatu padangna naruaktangnga salu-napennoloan lako to’ inannanii sanganNa PUANGna ma’dandanmaritik, iamotu buntu Sion.

Pa’nubua’ diona Mesir

19:1-25


Matua diona Mesir. Inang la sae lakoMesir tu PUANG dao saliu’ mandirri’;anna mintu’ napa’deatainna to Mesir, lama’parondo dio oloNa sia soyang lan tusumanga’na mintu’ to Mesir.2Belanna la Kupasisaung tu pada toMesir, naurunganni sirari siulu’na, siaunnea solana sia kota sirari bali kotanaanna lembang sirari bali lembangna.3Attu iato iatu tangnga’na to Mesirla putta, sia la Kudampa tu tananpenaanna; anna male mekutana lakodipa’deatainna sia mintu’ to ma’basa-

YESAYA 19.4–11 66

basa sia bombo to mate sia to soladeata.4AngKu sorongi tama lisu pala’na puangmasago-sago tu to Mesir sia lako datumasa’ga’ anna parentai, kadanNa Puang,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik.5 Iatu uai tasik la lamma’, sia iatu salu lamere sia marangke.6 Iatu mintu’ salu bubosi sia iatumessarakna salu Nil dio Mesir mere siamarangke, sia iatu tille sia ria silayuan.7 Iatu mintu’ kapadanganna siupu’randanan Nil sia mintu’ to tiambo’na diolu randan salu Nil malayu nasang, annasisarombonan male, tae’mo dikita lako.8Mintu’ to mebale la sumarro siama’dosso-dosso, iamotu mintu’ tomamekan diong salu Nil, sia mintu’ toma’dalla’ la sidongkongan.9Mintu’ to manarang ungkallu’ kamenagaraga sampin lenang sia to untannunkapa’ la kasirisan.10Mintu’ tulak sombana tondok la ka’turannu; mintu’ to sumaro kande tu’peinaa.11Manassa tongan, kumua iatu maiarungna Zoan baga liu, iatu mai pa’bisaramanakkana Firaun pa’timbangan baga.

YESAYA 19.12–17 67

Umba la mikua ma’kada lako Firaunkumua: Akumo tu bati’ to paissan,akumo tu bati’ datu dolo?12Umbamira totemo tu mai to paissanmi?Melo ke napa’peissananni mati’ kalemitu apa Nalampak PUANGna mintu’ma’dandan maritik lako Mesir, annaissanni tau.13Dipabagamo tu mai arungna Zoan,salingmo tu mai arungna Nof; mintu’tu mai tedong pariu’na lembangnaumpapusamo to Mesir.14Natua’mo PUANG tama ba’tengnatau iato mai tu misa’ inaa ma’pasaling,naurunganni umpapusai tu to Mesirlan mintu’ penggauranna, sangtinti tomalango umpentombang luana.15Tae’mo apa la nakarang to Mesir, tuma’din la nakarang la ulu, la ikko’, latangke koroma, la tille.16Allo iato iatu to Mesir la sangtintibaine; la ma’parondo sia ungkataku’ limatie’te’Na PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, tu Nae’teran tau iato mai.17Anna iatu tana Yehuda napotirambanto Mesir, ke denni tau ussa’bu’i tusanganna, la tiramban tu to Mesir

YESAYA 19.18–22 68

diona panglampakNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik lako tau iato mai.18Attu iato la den lima kota dio Mesir tula umpobasa basa Kanaan sia umpalaosumpa la mengkaola lako PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, misa’i ladisanga kota kasanggangan.19Attu iato la den lan Mesir tu misa’inan pemalaran lako PUANG sia diopassaparanna la diosok tu batu dipobatusilambi’ diona PUANG.20 Iamote, tu misa’ tanda sia misa’batu silambi’ lako PUANGna mintu’ma’dandan maritik diosok lan tana Mesir.Iake meongli’i lako PUANG napobua’ toma’pakario-rio, la Nasua Puang tu misa’to patunduan sia to umpangeai tu laurrampananni.21Anna umpa’petandan Kalena tu PUANGlako to Mesir, anna allo iato la natandaito Mesir tu PUANG; anna pennoloannitau iato mai tu pemala’ pangrere’ siakande dipemalaran sia la mangallonanlako PUANG, sia la napalesso’ tupangallonanna.22 Iatu to Mesir la Napa’dikki liu PUANGanNa pamondoi sule, anna mengkatoba’

YESAYA 19.23–20.2 69

lako PUANG sia la Natarima PUANG tupassambayangna sia la Napamondo sule.23Attu iato la den tu batatta lompo diomai Mesir lako Asyur, anna olai tau diomai Asyur, sae lako Mesir sia naolai toMesir sae lako Asyur, anna pada-padamenomba tu to Mesir sola to Asyur(langngan PUANG).24Attu iato to Israel la ganna’sipotallunna sola to Mesir sia to Asyur, latulangdan dadi karongkosan lan kuli’napadang.25Belanna Napassakke PUANGna mintu’ma’dandan maritik Nakua: Nasundunrongko’mora tu to Mesir orangKu, siaAsyur panggaraga limangKu, sia Israelmana’Ku.

Pa’nubua’ diona Mesir sola Etiopia

20:1-6

201 Iatonna taun nasaeankamandang lompo lako Asdod,

nasua Sargon, datu Asyur lao ullaoi annataloi.2Attu iato ma’kadami tu PUANG nalopianYesaya, anakna Amos, Nakua: Maleko,lossokanni tu bayu lamba’ lan mai aakmu

YESAYA 20.3–21.1 70

sia alai tu sepatummu. Napogau’misusito anna male tang ma’bayu sia tangma’sepatu.3Ma’kadami tu PUANG, Nakua: SusitutaungKu Yesaya lolang tang ma’bayusia tang ma’sepatu lan tallung taun tunapotanda sia napotoding la urrampoiMesir sia Etiopia.4Ten dukamoto tu Asyur la nasole’ maletu to Mesir dirampa sia tu to Etiopia diali’,to mangura to matua, tang ma’bayusia tang ma’sepatu sia kakitanan tupalongko’na, tu napomasiri’na to Mesir.5Attu iato la rosso tu tau iato mai sia lamasiri’ untiro to Etiopia, pa’rannuananna,sia to Mesir, passattuananna.6Sia iatu mintu’ pa’tondokan biringtasik allo iato la ma’kada nakua: Tiromi,susimoto te to tarannuan sia lako dukatanii mallai umpalaku pa’tunduan ladirampanan dio mai datu Asyur, umbarala takua tilendok te?

Pa’nubua’ diona Babel

21:1-10


YESAYA 21.2–5 71

Matua diona padang aak dio randantasik.Susito talimpuru’ ma’pamumbuk Lo’ maipollo’na uai, lu dio mai padang aak, diomai padang mekarrangan bulu.2Misa’ patiro mendeata metakurandipaomboranna’:To ungkalo’tokan tondok tonangungkalo’tokan tondok, to pasanggangtonang pasanggangan.Ke’de’ko male, e Elam! Tiangka’komanglio, e Madai!Mintu’ sarro Aku umparadanni.3 Iamoto anna ma’parondo nasang tuaakku, naruana’ pa’di’ maparri’,susi pa’di’na baine mangurria’;ma’pakukku’na’, belanna urrangii,sia tiramban tonganna’, belanna untiroitu iannato.4Ma’bara-bara tongan tu penaangku sianarampoina’ taku’;napopembalianna’ kamatakuran tu ulukaroen kukamali’.5La dipasakka’raka tu meda, diballa’rakatu ampa’ la kumanderaka sia mangiru’tu mai tau?-Ke’de’komi e arung, ammi boka’i tu maibalulang!

YESAYA 21.6–10 726Belanna nakua kadanNa Puang lakokaleku:Maleko patontongi tu to ma’peniro;la napa’peissanan tu mai apa natiro.7 Ianna tiroi tu pakkanarang ma’baanansida’dua,sia to ussakei keledai, sia to ussakeionta, la napemaranga namanta-mantatongan.8Anna metamba nakua:Tiromi, PUANG, tontong bangna’ bendankiallo dao menara pa’kampan,sia mareana’ dio to’ pa’peniroangkukebongi.9Tiromi, anna saemo sangtuntunanmuane,iamotu sangtuntunan pakkanarang,sibaa sida’dua-dua.Ta’kala nama’kada pole nakua:Ro’pokmo, ro’pokmo tu Babel,sia mintu’ rapang-rapang dipodeatadipa’na Napemparrakammo Puang rokkopadang.10E to dilullu’ku sia to dipandasaku, iatuapa kurangi dio mai PUANGna mintu’ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, ia dukamokupokadangkomi.

YESAYA 21.11–14 73

Pa’nubua’ diona Duma

21:11-1211 Inde sia tu kada Napa’petanggunganPuang Matua tu diona Duma.Metambami tu tau dio mai Seir lakokaleku, nakua:E, pa’kampa, sangapapi tu bongi?E, pa’kampa, sangapapi tu bongi?12Mebalimi tu pa’kampa nakua:Tilalekmo masiang, apa malillinpa.Iake la mipekutananni, ma’dinmekutana, apa misae polemora.

Pa’nubua’ diona Arabia

21:13-1713 Inde sia tu kada Napa’petanggunganPuang Matua diona kasanggangannaArabia.Lan pangala’ tammanna Arabia la miniima’bongi,e mintu’ to Dedan ma’lio’.14Tammui tu to ma’rang, mibaanni uai,e pa’tondokan tana Tema;tadoanni roti tu to mallai.

YESAYA 21.15–22.3 7415Belanna diona bassi mataran sia la’bo’tibua’ anna mallai,sia tinaran digattang sia dionakamaparranganna lempo kasirarian.16Belanna nakua tu kadanNa PUANGlako kaleku: Sangtaunpi, susi taunto sumaro, anna pa’de nasang tukamala’biranna Kedar.17Sidi’mora tinampe tu bilangannatu mai pa’tinaran lalongna to Kedar,belanna mangkamo Napokada PUANG,Kapenombanna to Israel.

Iatu Yerusalem tangumpalan ara’i tu PUANG

22:1-14


Matua diona lombok ditiro mendeata.Ma’apakomi ammi kendekra sola nasanglangngan bubungan?2E kota ponno arrak sia angnga’, etambakuku ponno kasolleran!Iatu mintu’ taummu mate, tang matenakande bassisia tang songka lan tananan ra’.3Mintu’ pa’baranimmu pada mallaimo;

YESAYA 22.4–8 75

tau iato mai dirampa tang umpalaotinaranna;mintu’ko tu to dilambiran dipasirampanasang, moi anna mambelamo naolai.4 Iamoto angku ma’kada kukua: Damitirona’, da’ito angku unnade-adetumangi’;da miparukuna’ mipakatanadiona tu kasangganganna anak darabangsaku.5Belanna iamoto tu allo kamarukkan siakasanggangansia sumpu sumandak, illan lombok ditiromendeata,tu napabu’tu Puang, PUANGna mintu’ma’dandan maritik: dikakei tu benteng,sia lallakna tau dirangi langan padangma’buntunna.6Belanna naangkarammo Elam tutambila,sia sakka’mo Aram tu kareta sia tau siapakkanarang,sia napatassu’ Kir tu mai balulang.7Na iatu lombok ballomu la naponnoikareta,sia iatu pakkanarang mangatta tingolako babangan,8 sia Naalai Puang tu pererungna Yehuda-

YESAYA 22.9–13 76

anna attu iato marannu lakoko pa’bunodianna lan banua pangala’.9Mitiromo tu kotana Daud silo’po’-lo’po’tu bentengna,sia mipopa’misa tu uai diong mai limbongmadiongna lu.10Sia miia’ tu mai banua lan Yerusalem,ammi rondonni tu pira lamipamalangkaranni tu mai bentengsanggang.11Migaragan limbongan naparitangngabenteng tembo’,mipaolanni tu uai dio mai limbong dolo;apa tae’ ammi mentingara langngan Tomangka umpadenni,sia tae’ ammi mentiro lako To mangkaullampakki tempon dio mai.12Manassa allo iato NatambaimokomiPuang, PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik,la tumangi’ sia la umbating,sia la ma’galettung sia la ma’potedibolong.13Apa tiromi, tontong bang tu kasende-sendean sia kamaruasan,untunu sapi sia urrere’ domba,ammi ungkande duku’ sia unniru’anggoro’, mikua:

YESAYA 22.14–17 77

Maikomi anta kumande sia mangiru’,belanna masiang matemiki’.14Apa Napasombomo PUANGna mintu’ma’dandan maritik kurangi tu kadanNa,Nakua:Inang manassa kumua iate kasalan iatetae’ anna la diseroi dio kalemi,sae lako matemi,kadanNa Puang, PUANGna mintu’ma’dandan maritik.

Pa’nubua’ diona Sebna na Elyakim

22:15-2515Nakua kadanNa Puang, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik:Maleko umpellambi’i pangulu sandanuai,iamotu Sebna, tu umpoissan tongkonanlayuk, ammu pokadanni kumua:16Ma’aparoko inde te, ba’tu mindaramupotete inde te,ammu garaganra liang kalemu inde te?Umpa’moko liang dao inan madaosia unggaragamoko tang merambu lanbuntu batu!17Tiromi, la Napengkolakangko PUANGsusito pa’kolakna muane,

YESAYA 22.18–23 78

sia la Nalemun-lemunko Napemaporii.18Manda’ko nalemun susi panglemun,(Napembuangangko) susi raga lakopadang tang dikita randanna;inde to la munii mate, anna lamatumbami tu mai kareta ballomu, e!iko tu untumang banuanna puangmu!19Sia la Kutassu’iko lan mai toemu, siala Napasisayurangko pangka’mu.20Attu iato,la Kutambai tu Elyakim, anakna Hilkia,taungKu.21AngKu pabayui bayummu, sia laKupasalempangi salempangmu, siamintu’ poissanmu la Kusorong tama lisupala’na;iamo la naposulle ambe’ mintu’ toYerusalemsia mintu’ to Yehuda.22Sia iatu gonting ba’ba tongkonanlayukna Daud, la Kupalangnganpalempengna,anna bungka’i, natae’ misa’ tau launtutu’i sule,anna tutu’i, natae’ misa’ tau laumbungka’i.23Sia la Kupentanaran susi paku dio to’inan makarra’,

YESAYA 22.24–23.1 79

anna tulangdan dadi isungankamala’biran lako rapunna.24Dio nasang kalena dinii ussedanni tukamala’biranna rapunna,tarukna sia mimi’na,mintu’ pareanan dikandeinna, randukdio mai dulang sae lako diiru’ina.25Attu iato, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik,kumua iatu paku dio to’ inan makarra’ lalento,anna le’to sia ronno’,na iatu mai apa tisedan dio la sanggang,belanna mangka Napokada PUANG.

Pa’nubua’ diona Tirus na Sidon

23:1-18


Matua diona Tirus.Siurrukangkomi e kamu kappala’ Tarsis,belanna sanggangmo tu tondokna,naurunganni tae’ bangmo banua te’dek;iate kareba narangi tonna sule dio maitondok to Kitim.

YESAYA 23.2–8 802Rapa’komi, e to ma’biring tasik, tunapasugi’ to ma’balilinna to Sidon, tubiasa massombaran lan tu tasik;3 iatu tasik iamo dinii umpalambanbannena Sihor sae,iatu burana Nil iamo poleanna,iamo naalli mintu’ bangsa to.4Sipatuko masiri’, e Sidon, belannanakua tu tasik, tu tondok tasik kumua:Tae’ bangpa angku mangurria’, tae’bangpa angku kianak,tae’ bangpa angku pelobo’i pia muane,tae’ bangpa angku daranai pia baine.5 Iake rampoi lako Mesir te kareba,la ma’parondo tu tau urrangii tu karebadiona Tirus.6Lambankomi lian Tarsis,siurrukangkomi, e to ma’biring tasik!7 Iamoraka tondok rua’mi te,tu tempon dio mai,tu nabaa lentekna male mambela,la torro dio lu butung to mempue?8Mindara ullampakki lako Tirus te dalle’iate,tu malutemo ma’papantanni makota,sia iatu mai to ma’balilinna butungi tomai arung,

YESAYA 23.9–13 81

sia iatu to ma’baluk-balukna sangtinti tola’bi’ lan lino?9 Iatu ullampakki, iamo PUANGna mintu’ma’dandan maritik,la umpa’dei tu kamala’biranna nasattuan,sia umpamatuna mintu’ to la’bi’ lan telino.10Samboi tu padangmu susi salu Nil, eanak dara Tarsis,tae’mo panampo.11Napopengkorongmo Puang tu limanNatama tasik.Napasipa’parondoammo tu mintu’parenta;mesuamo Puang tu diona Kanaanla ussanggangi tu mai bentengna.12Sia ma’kadamo Nakua: Tae’mo ammula mela’tek,e anak dara Sidon, anak dara matuna.Ke’de’ko ammu lamban lian Kitim;moi sambalin, tae’ duka ammu torromanaman.13Palan ara’i tu tondok to Kasdim,tae’mo te bangsa iate tulangdan;napopempadang pendurukan olo’-olo’mo to Asyur; tau iato maiumpabendan lempona, nasanggang tu

YESAYA 23.14–18 82

mai tambakukunna –, napopendadi susibatu disaeran.14Sipatukomi siurrukan, e mintu’kappala’ Tarsis,belanna iatu tambakukummi sang-gangmo.15Attu iato, iatu Tirus la dikalupaipitungpulo taunna, susitokama’parentanna misa’ datu; iakeupu’mi pitungpulo taunna, lalomi lakoTirus susito sengo lako baine bualang,nakua:16Angkaranni tu katapi,lumilingko lan lu kota,e baine bualang tang dipa’apaimo!Pemeloi tu paningoammu, popa’rupa-rupai tu mai sengo,anna kilalaiko tau sule.17Ke upu’mi pitungpulo taunna, la rampoPUANG unnukung to Tirus, naurungannitibalik sule lako pandakaran passulobonginna, anna sigau’ sala pole mintu’parenta lan lino dao kuli’na padang.18Na attu iato, iatu pandakarannasia saro passulo bonginna ladipamarimbanganan PUANG, tae’anna patorroi ba’tu naanna, sangadinnaiatu saro pa’pabu’tunna la dipalulako to

YESAYA 24.1–2 83

tongkon dio oloNa PUANG, anna kandeisadia’na sia napetamangkale balloi.

PASALA’ 24–27 NUBUA’ DIONAKATAMPAKANNA ATTU

PASALA’ 24-27

NUBUA’ DIONAKATAMPAKANNA ATTU

Ukungan urrampoi lino

24:1-23

241Manassa iate lino la Napadaunlauan PUANG, la Nabaliangan

sia la Napasisarak-sarak tu mintu’issinna.2La Natallanni tu mai to minaa susidukato tu to buda,sia to ma’kekaunan susi dukato tukaunan,sia baine to kapua susi dukato tu bainenaruranni,sia to ma’baluk susi dukato tu tomangalli,sia to ma’pasuka’ susi dukato tu tomassuka’,

YESAYA 24.3–7 84

sia to ma’pedenne’ susi dukato tu toma’denne’i.3 Iate lino la dipadaun lauansia la disarrinni,belanna mangkamo Napokada PUANG tekada iate.4 Iatu lipu daenan maru’gunmo siasilayuammo;iatu kuli’na padang makattakmo siasilayuammo;mintu’ to kapua lan tondoksilanggarammo.5 Iatu lipu daenan maruttakmo natumangmintu’ to umpa’tondokki,belanna natengkai kalo’mo tu mintu’sukaran aluk,sia nalutu tombangmo tu apa mangkatipondok,sia naputtai tu basse sangbara’ padang.6 Iamoto anna ampello’i tampak ropu telino,sia iatu to untongkonni narampoi parri’natumang kasalanna;iamoto anna mampu’ tu to untongkonnilino,anna sidi’mora tinampe.7Mintu’ uai anggoro’ maru’gunmo,sia mintu’ garonto’ anggoro’ mala-yumo,

YESAYA 24.8–14 85

mintu’ tu to parannu-rannu sumar-romo.8 Iatu ganda’-ganda’ marua’ radan-mo,sia iatu angnga’ silelean rapa’mo,sia iatu katapi marua’ kappamo.9Tae’mo anna la mangiru’ anggoro’ tutau menani,sia iatu tuak mapai’mo nairu’ to biasaunniru’i.10 Iatu kota daun lauan sanggangmo;titutu’ nasangmo tu banua, naurungantae’mo anna belai tama tu tau.11Urruk mannamo dio lu lalan, belannatae’ uai anggoro’;mintu’ kasendean pa’demo;mintu’ la’tek silelean lan lino pu’du’mo.12Kasanggangan mannamo tu lantondok iato,sia iatu ba’ba babangan songka tipa’-ramo-ramo.13Belanna la susi a’ganna te,tu mintu’ bangsa lan lino,kumua butungi to bua saitun di-remba’sia butungi to bua muru’na anggoro’.14 Iatu to sangpiak padang umpekapuaigamaranna siarrakan;iatu to ma’biring tasik mongngo’-mongngo’ menani umpudikamala’biranNa PUANG.

YESAYA 24.15–19 8615 Iamoto pangke’I tu PUANG lan lutondok napanta’ allo,sia pakala’bi’I dio lu mintu’ biring tasiktu sanganNa PUANG, Kapenombanna toIsrael.16Dio mai randan langi’ kirangi tupa’pudian,umpakala’bi’ to masallo’. Apa kukua:Sanggangna’,sanggangna’, upu’ alloku!umpogau’mo kakelokan tu to tangmaruru’,sia lolangmo lan kakelokanna.17Katirambanan sia patuang sia poyaurrandannikomi,e to untorroi kuli’na padang.18Belanna la dadi, kumua minda-mindatu umpallaian kalena dio mai ongngo’mepatiramban,la tobang rokko patuang,na minda-minda tu umbelai kendekdiong mai patuang,la nadoloan poya;ondongpi mintu’ kalimbuang daomasuanggana la dibungka’ nasang,sia la tigega’ tu parandangan lino.19 Iatu kuli’na padang sitibangnga-bangnga,

YESAYA 24.20–23 87

iatu kuli’na padang tigega’ sangullele.20 Iatu lino tire’ba len susito malango,tiseno len susito barung-barungpa’bongian,belanna natondon kamabandarannakasalanna,naurunganni songka, tang nakullemobangun sule.21 Iato allo iato la Napapakkanni PUANG,tu mintu’ surodadu masuangga dao lumasuangganasia lako mintu’ datu lino dao kuli’napadang.22Tau iato mai la dipopa’misa,susito ditarungku lan lo’ko’,sia la dipattang lan pa’tarungkuan,na undinna to ke masaimi, ditambaimi ladiukung.23Attu iato la maila’ tu bulan masero,sia la masiri’ tu allo mapana’,belanna iatu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, la Datu,dao buntu Sion sia dio Yerusalem,sia iatu kamala’biranNa la tonang,dio olona pekaamberanna taunNa.

YESAYA 25.1–4 88

Nanian untimang kurresumanga’ katilendokan

25:1-5

251O PUANG tu Kapenombangku:Kamumo tu la kupakala’bi’, la

kupudi-pudi tu sangamMi,belanna umpogau’moKomi apakalle-kallean,mintu’ tu apa Mipondok tempon dio mai.Mipalolang malambu’mo sia maruru’.2Belanna iatu kota iato Mipatisambo’ tubatunna,sia iatu tambakuku iato Mipasangtinti tobatu disaeran,sia iatu bentengna to salian lembangtang Mipopengkotamo,tae’mo anna dibangun sule tontong saelakona.3 Iamoto anna pakala’bi’Komi bangsamawatang,sia la nakataku’Komi bentengna tu maibangsa lalong.4Belanna Kamumo tu pentilindunganmatoto’na to bitti’,sia pentilindungan ma’toto’na to bongkolan kapu’duranna,

YESAYA 25.5–7 89

sia pentirerungan, ke uran bara’i,sia pentionganan, ke sarrangi tu allo.Belanna iatu urrungna to masa’ga’susimoto uran bara’ untu’ba’ bentengtembo’susi lassu’ dio to’ padang marangke.5 Iatu angnga’na to salian tondokMipamoro’ lu rokko:susi lassu narerung bayo-bayo saliu’,ten dukato tu sengona to masa’ga’Miparapa’.

Karongkosan dao Sion larampo lako mintu’ bangsa

25:6-126Anna dao buntu Nanii PUANGna mintu’ma’dandan maritik umpadenannipa’maruasan kande sanda mammi’na tumintu’ bangsa,pa’maruasan uai anggoro’ mammi’:utak buku, kande mammi’,uai anggoro’ mammi, tu mangkadipanapi’.7Dao buntu ia duka te la Naniiullendokanni,tu bungku’ lindo tu urrerung lindonamintu’ sangpetayanan,

YESAYA 25.8–12 90

sia Nanii ulleakan lullung, tu ussamboimintu’ bangsa.8La Napaputta tontong sae lakona tukamatean,sia la Napa’dii Puangta PUANG tu mai uaimata,sia iatu kamatunanna taunNa la Napa’deilan mai mintu’ nasambo langi’,belanna susimoto tu kadanNa PUANG.9Allo iato la ma’kada tu tau kumua:Inang Iamo Kapenombanta te,tu tanii sande’, kumua Iamo laurram-panangki’;Iamo PUANG te, tu taposande’;maikomi anta unnarrak sia parannudiona kadirampanan lu dio mai Puang.10Belanna iatu limanNa PUANG lamendemme’ indete buntu,apa iatu Moab la dilullu’ rokko to’ inanna,butung to dalame dilullu’ rokko to’ uaipatuang pangangku’.11Umpopengkulea’mi limanna lan,susito mengkulea’ la unnorong,anNa pasosso’ lu rokkoi Puang tukamatampoanna,moi anna pengkullei tonganni lamella’ka’.12 Iatu mintu’ menara dao lu bentengmu,

YESAYA 26.1–5 91

Nasongkan sia Natepok,sia Napasirante padang.

Diona kadilendokan sia ukungan

26:1-21

261Allo iato iatu nanian iate lanapopenani tau lan tana Yehuda

nakua: Den kami tu kota matoto’ki;kamakarimmanan Nabentenganni siaNatambakukuanni Puang.2Bungka’i tu ba’ba babangan, anna tamatu bangsa masallo’, tu untoe manda’kamarurusan.3 Iatu to matu’tun penaanna Mikaduttu’kamarampasan sundun, belanna sande’mati’ Kalemi.4Tontongkomi sande’ lako PUANGbelanna Puangta PUANG iamo misa’buntu batu sipuli padang.5Belanna Napembuangan tuto unnisung dao madaona,iamotu to toppo’ dao bentengmalangka’. Napopengkadiongan,Napopengkadiongan sae rokko padang,Napasirante padang.

YESAYA 26.6–11 926Naurunganni nalese-lese lentek, iamotulentekna to mase-mase sia nasalembe’len to bitti’.7 Iatu lalanna to malambu’ lappa’ bang;Kamumo tu umpamalappa’i tu lalanna tomalambu’.8Susi dukato dio lalan ukungamMikipeagi bangkomi, o PUANG; mamali’bang tu penaangki lako sangamMi sialako kadikilalaiamMi.9Kalebu tallang tu penaangku lanungkamali’Komi ke bongi, ondongpiiatu ba’tengku lan undaka’ bangKomi;belanna iake rampomi tama lino tu maiukungamMi, attu iato mintu’ issinna linoumpelada’i kamaloloan.10Moi anna dikatirinnai tu to tangmekaaluk, inang tae’ anna pelada’i tukamaloloan, sangadinna umpogau’kakelokan illan tondok naniikamalamburan sia tae’ duka annatiroi tu kamala’biranNa PUANG.11O PUANG, tie’te’ tu limamMi, apa tae’anna mengkilala; apa la mengkilala siamasiri’ diona kamakaritutuamMi lakobangsa iato.

YESAYA 26.12–17 93

Ondongpi iatu api ungkande toumbaliKomi, la ungkande duka tau iatomai.12O PUANG, Kamumo laumpabu’tuangkan kamarampasanbelanna iatu mintu’ penggaurangki Kamuumpogaurangkan.13O PUANG, Kapenombangki,naparentamokan tu mai puangsenga’; apa sangamMi manna tu lakipangke’.14 Iatu to mate tae’mo anna tuosule, iatu bombo to mate tae’moanna malimbangun, iamoto Miukung,Misanggangi sia iatu mintu’ tandakadikilalaianna tu tau iato mai Mipa’dei.15Mipopemba’ka’mo, o PUANG, tubangsa iate, Mipopemba’ka’mo, siaMipamala’bi’mo tu Kalemi, mintu’ lili’padangna Mipakalua’mo.16O PUANG, iatonna mandasa tu tauiato mai, nadaka’moKomi, iatomMiada’i, umpakendek kamama’mipassambayangna.17Ten to baine ma’tambuk, iakenalambi’mi attunna, mangumbero siasumarro mangurria’, ten dukamokan to,o PUANG, dio oloMi.

YESAYA 26.18–21 9418Ma’tambuk dukakan, mangumberodukakan, apa sangtintikan toungkianakan angin; tae’ angkiumpabu’tuan katilendokanna tana siatae’ angki padadian la napoissinna lino.19Mintu’ taumMi tu matenamo la tuosule, sia batang rabukku duka; mintu’ila pada malimbangun. Millikkomi siakumalasi-lasikomi, e kamu sola nasang,tu to diong litak! belanna iatu damo’Miiamo damo’ paarrang; sia iatu litak laullua mintu’ to mangka mate.20Maikomi, e taungku, tamakomisumbung iringmi, ammi salli’i tuba’bami: membunikomi sattu’, sae lakomerena tu kasengkean.21Belanna la sun tu PUANG lan maiinanNa la umpapakkanni kakadakeannamintu’ issinna lino lako tau iato mai; lanapasombo lino tu rara tibollona tau iatomai sia nokamo ussamboi tu mai batangrabukna tu mai to mate dipongko.

YESAYA 27.1–6 95

To Israel dirampanandio mai kuasa lino

27:1-13

271Attu ia dukato iatu PUANG laumpapakkanni pa’dang bassi

barani, kapua sia matoto’Na tu Lewiatan,ula’ mandirri’, tu Lewiatan ula’ tikolik lensia la Napatei tu naga lan tasik.2Attu ia dukato la den tu pa’lak anggoro’,pambura-bura uai anggoro’na; lasibali-balikomi umpassengoanni.3Akumo PUANG, tu pakaduttu’na, laussakka’i nenne’i; la Kupetayanni keallokebongi, da narumbu lenni kakadakeanlako.4Tae’mo anna kabu’Na’ kasengkean;umba-umba Kunii ungkabu’tui durisia a’da’, Kulaoi, angKu purai nasangiKuballa.5– Sangadinna ke napentoei tupa’rinding pala’Ku, sia ke sikadamakNa’,ke sikadamakNa’.6 Iake attu undinna la mennuaka’ tuYakub, sia la menta’bi na mentado’ tuIsrael, naurunganni situtu’ burana tulino.

YESAYA 27.7–11 967Napata’pairaka lima tu tau iatomai susitu to mangka umpata’pailima? Ba’tu dipongkoraka tu tau susikadipongkoanna to dipongko dio luualinna?8Miea tu tau iato mai diona kadiula’inasia kadisuale-palaranna: Nabaamo anginbara’Na Puang, tonna liu bara’ matallo.9 Iamoto anna dipa’dei tu salanaYakub sia iamote tu mintu’ buannakadiseroianna kasalanna, kumua iatumintu’ batu pa’paisungan nanisak-nisaksusi susu batu, naurunganni tae’mote’dek tu mai lentong dipodeata sia inanpemalaran dinii untunu dupa.10Belanna tondok ditambakuku iatodaun lauan sia mentondok talo siadisitampei sangtinti padang aak; lananii anak sapi undaka’ kande siananii ma’pasang, anna pepurai tu mairanga’-ranga’na.11 Ianna marangkemo tu mai tangkena,direbong-rebongmi, anna sae tu maibaine umballai; belanna inang tae’inaanna te bangsa iate, iamoto annatae’ Nakatirinnai To pagaraganna sia tae’anNa katuru-turui To kumombongna.

YESAYA 27.12–28.2 9712Attu iato la manglullu’ tu PUANGranduk dio mai Salu kapua landa’ lakosalu Mesir; apa iatu kamu e to Israel, laNaruruk simisa’komi.13Sia attu ia dukato, la den tu napiritanduk la dipannoni, anna sae nasangtu tau iato mai, tu tisambo’ lako tanaAsyur sia tu diula’i lako Mesir la sae solanasangi tukku umpenombai PUANG daobuntu maindan dio Yerusalem.

YERUSALEMDITALIMBUNG-TAMA,NA DILENDOKAN

PASALA’ 28–35

Pa’nubua’ diona Samaria

28:1-6

281Upu’ allona tu makotamatampona to malangona Efraim

sia bunga-bunga malayu, napobelomaramba’ dao ulunna lombok malompomasapi, tu natongkonni to natumang uaianggoro’.2La bu’tu dio mai Puang tu misa’to matoto’ sia lalong, susito uran

YESAYA 28.3–7 98

batu ma’kalle’dang-le’dang sia bara’mesanggangi, susi uai saba’ mariak annakabu’i tu mintu’na sia napemparrakanrokko padang.3Na iato makota matampona tomalangona Efraim la dilullu’-lullu’.4Na iatu bunga-bunga malayu, napobelomaramba’ dao ulunna lombok malompomasapi, la susi bua ara matasak dolo, ketae’pi anna attu pebua-kayuan; natironasia tau, ta’pa naala anna sussu’i.5Allo iato iatu PUANGna mintu’ma’dandan maritik la napomakota siala napobunga-bunga maramba’ mintu’taunNa, tu tinampenapa.6Sia la napopenaa ma’paolai salumintu’ to unnisungi isungan pa’paolaiansalu, sia la napomatoto’ to umpasoro’kasirarian sae lako babangan.

Diona kasanggangan urrampoipanglalanna Yerusalem

28:7-227 Ia duka te tau iate mai re’ba lennapobua’ uai anggoro’ sia tumbanglen naginta’ tuak palango; moi dukatominaa sia nabi re’ba len napobua’ tuak

YESAYA 28.8–13 99

palango, pusa natumang uai anggoro’,tumbang len napobua’ tuak palango,tire’ba len lan patiro mendeata, titu’mu’len untingayo pa’bisaran.8Mintu’ meda nasitutu’i lua megi’giran,tae’mo inan tang natombang.9Mindara la naada’i kapaissanan? siamindara la nanii umbattuananni apadipaombo’? Lakoraka pia sumarak susu?lakoraka pia mane disarak susu?10Belanna iatu atoran sukaran aluksanatompo-tompoinna sukaran aluk,atoran sukaran aluk natompoi atoransukaran aluk, iatu parenta sanatompo-tompoinna parenta, parenta natompoiparenta; sidi’ inde te, sidi’ inde to.11 Iamoto anna la ma’kada tu Puanglako bangsa iate unnoyong kadamakalaen-laen sia basa to mambela.12Tu Napokadamo lako tau iato maikumua: Iamo kapelayoan te, bennikapelayoan tu to mata’ka’, iamote tukamanamanan – apa tae’ anna perangii.13 Iamoto anna patui kadanNa PUANGtu tau iato mai, kumua: Iatu atoransukaran aluk sanatompo-tompoinnasukaran aluk, atoran sukaran aluknatompoi atoran sukaran aluk, iatu

YESAYA 28.14–17 100

parenta sanatompo-tompoinna parenta,parenta natompoi parenta; sidi’ inde te,sidi’ inde to, kumua anna bare boko’tu tau iato mai, anna tisumbang siatipessambak sia natekke poya annaditingkan.14 Iamoto, e to mangelle’, perangimi tukadanNa PUANG, e kamu pambaanabangsa iate, tu tonang lan Yerusalem.15Belanna ma’kada nakua:Sibassemokan kamatean sia unnarra’kada sola lino tomate, moi annabuda tongan tu peada’ masarrangurrampoi tu mai mintu’ tau, tae’ siaanna la ullambi’kanni, belanna iamotukamorangan kipopentirerungan siaiamotu kakalando-pa’duan kipembunii.16 Iamoto anna ma’kada tu PuangtaPUANG susite Nakua: Kutanan lan Siontu batu parandangan, misa’ batu mangkadisudi, misa’ batu petau keangga’, tumangka dibantangi parandanganna; naminda-minda umpatonganni, tae’ annatigiang len.17Apa salunna la Kupadadi ulangpesuka’ sia kamaloloan la Kupadadi batupetimbang, anna attu iato iatu uran batu

YESAYA 28.18–22 101

la ussoloi tu pentirerungan mo’rang siala nakabu’ uai tu inan pembunian.18Na iate bassemi sola kamatean ladiputtai sia iatu lampa kadammi solalino tomate tae’ anna la manda’; iaanna olaikomi peada’ masarrang, lanalullu’mokomi.19Ke naolaiokomi, nala’ka’iokomibelanna melambi’oi la ma’kasea-seaoi sia kiallo sia kebongi; sia iatuto unnissanni tu kada ombo’, lama’parondo.20Belanna iatu inan mamma’ la sumputau mamma’ dao, sia iatu parramba’kaippa’ la nabungkuran kalena tau.21Belanna la ke’de’ tu PUANG, susitonna dao buntu Perasim sia kedosusi tonna dio lombok Gibeon, laungkarang pengkaranganNa – iatupengkaranganNa la memangngan; laumpogau’ penggauranNa – na iatupenggauranNa la makalaen-laen.22Kilalai, da mimangelle’, da ammi arra’ipolei tu pungomi; belanna kurangimo diomai Puang PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, kumua den kasanggangan –sia tang podo’mo – la urrampoi mintu’padang iate.

YESAYA 28.23–28 102

PenggauranNa PUANGumpaombo’ kakinaanNa

28:23-2923Tananni talinga sia perangii tugamarangku; palan ara’i sia tandingtalingai tu kadangku.24Denraka tu to la mangambo’tontong bang ma’tengko, tontong bangma’bungka’ sia massalaga?25Tang susiraka te kamu: iake mangkaminarantei tu pa’lakna, naambo’imi salasisia nabebo’i dintan sia natu’i gandungsia se’i sangsusuk sia natu’i dalle sisikantu randanna male.26Sia Napatudu duka Kapenombanna tulalan sipatunna sia Naada’i.27Belanna iatu salasi tae’ nadilullu’pelullu’ sia iatu dintan tae’ nadipalentennilentenan kareta, sangadinna iatu salasidibamba kayu sia iatu dintan dibambapepa’tong.28 Iatu gandung dilullu’raka sae lakomanisakna; tae’ sia natontong bangdilullu’. Moi anna palullu’i lentenan karetasia darang, tae’ sia nadipemanissakki.

YESAYA 28.29–29.4 10329Susimoto tu apa bu’tu dio maiPUANGna mintu’ ma’dandan maritik;memangngan tu lalan penaanNa siamandalan tongan tu lalan tangnga’Na.

Yerusalem narampoiparri’ anna dirampanan

29:1-8

291Upu’ allona Pantunuanpemalaran, Pantunuan

pemalaran, tu tondok nanii Daudma’banua!; pasita’papi sangtaun tusangtaun, da’ito anna runduananni tugau’ allo kapuana.2Apa la Kupakapu’duran tu Pantunuanpemalaran; attu iato iatu tau la sumarrosia unnurruk sia iatu Yerusalem laKupopantunuan pemalaran.3Sia la saeNa’ umpatama limbuikosia la umpalilingiko to manglio’ sia launtananna’ tambakuku unneako.4Attu iato la sumuko diong mai posi’ tanalambe’ sia tang masero tu kadammudirangi diong mai litak; sia susi gamarabombo to mate ditambai, tu gamarammudiong mai padang sia iatu kadammuma’kisi’-kisi’ diong mai litak.

YESAYA 29.5–9 1045Apa attu iato iatu uali budammula susi barra’-barra’ sia la susita’pian sisarombonan tu mintu’natoumpandasako, iatu iannate ta’pa la dadilan sangkappidian mata.6 Iatu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik la sae untunduiko guntu’ sia lino’sia galugu kapua sia talimpuru’ sia bara’na api ma’kande pu’pu’.7Attu iato iatu mintu’ bangsa tu urrariiPantunuan pemalaran la sangtinti totindo sia patiro mamma’, iamo mintu’ toullaoi sia ullaoi tambakukunna sia iatumai to umpandasai.8La susito topo ma’tindo kumande, apaiake pana’dingi tangdia’ bangsia ba’tususito ma’rang ma’tindo mangiru’, apaiake pana’dingi inang longgo’ sia ma’rangbangsia; susi dukamoto tu mintu’ bangsanasirarian Sion.

Diona to Yehuda buta penaa

29:9-169Da’ito naalakomi pali sia simangnga,dai’to natitutu’ tu matammi sia maraun,iatu tau iato mai malango, apa tangia

YESAYA 29.10–14 105

anggoro’ nairu’; re’ba len, apa tangiatuak palango nairu’.10Belanna Naparampoimokomi penaamamma’ kalupi-lupian PUANG siaNaparappak tu matammi, – iamotu mainabimmi – sia Nabungku’ tu ulummi, –iamotu mai to patanda-tandammi.11 Iamoto anna mintu’ tu apa dipasombo,la sangtinti kada lan sura’ dica’ lakokalemi, tu diben to manarang ma’basanakua: Basaika ade’ te, apa mebalinakua: Tang kubela, belanna iate sura’manda’ tica’.12Ba’tu iatu sura’ iato diben to tangnaissan ma’basa nakua: Basaika ade’te, apa mebali nakua: Tang kuissan akuma’basa.13Sia susipate tu kadanNa Puang,nakua: Iate bangsa iate dio bangripudukna umpengkareke’iNa’ sia diobangri lilana umpakala’bi’Na’, apa iatupenaanna mambela dio mai Kaleku; iatua’ganna ungkasiri’Na’, pepasan tolinobangri.14 Iamoto angKu la umpalanda’i lakobangsa iate mai tu apa kalle-kallean,apa memangngan sia makalaen-laen,belanna iatu kakinaanna tu mai to

YESAYA 29.15–18 106

kinaanna la pa’de, sia iatu tangnga’kinaanna tu mai to unnampui tangnga’kinaa la merrabunan.15Upu’ allona tu to ullammakanni PUANGtu lalan tangnga’na sia iatu mai tonaluang kamalillinan tu gau’na sia iatuto ma’kada kumua: Mindara la untiroki’sia mindara la unnissanki’?16E kamu to leko’ penaammu! ladipapadaraka to ma’tampa kurin tupitti’, naurunganni iatu panggaraga laumpokadai tu diona to unggaragai,kumua: Tae’ na ia unggaragana’? sia iatuapa dikombong la umpokadai tu diona toungkombongi kumua: Tae’ namanarang?

Lendu’ kamandasan,bu’tu kamanamanan

29:17-2417Tang sangattu’moraka annadipopembali pa’lak ballo tu Libanonsia iatu pa’lak ballo totemo la dibilangpangala’ tamman attu iato?18Attu iato iatu to taru la urrangikadanna Sura’, sia mata to buta tangmalillin sia tang pittukmo, la patiro.

YESAYA 29.19–24 10719Attu iato to umpamadiong penaannala saumpoparannu-rannunna PUANG siaiatu to tarru’ bongko la kumalassi-lasi tudiona To maserona to Israel.20Belanna attu iato iatu to kelok lapa’demo sia iatu to pabe’se la roto’mosia mintu’ to untannun bang kakadakeanla disabu’imo.21 Iamotu to umpasala tau dionasangbuku kada, sia iatu to untanannipoya to untuntun salunna dio to’babangan sia to lando pa’du untampunpusa’ kadanna to malambu’.22 Iamoto iatu PUANG tu mangkaurrampanan Abraham ma’kada lakobati’na Yakub kumua: Iatu Yakub tae’monala kasirisan sia pa’de deata.23Belanna ianna tiromi sia bati’na tupenggaurangKu dio lu tau iato mai,manassa la napamadatu tu sangangKusia napamadatu tu To maserona Yakubsia napangke’ tu Kapenombanna toIsrael.24Attu iato iatu to pusa penaanna lapaissan sia mintu’ to ma’paropo’ launtarima pangadaran.

YESAYA 30.1–5 108

Iatu kasibasseanna to Israel na toMesir umbali pa’poraianNa PUANG

30:1-17

301Upu’ allona tu mai pia pabali-bali, kadanNa PUANG, belanna

tau iato mai untampa kasiturusan, apatang bu’tu lu dio mai Kaleku, sia untananbasse unnea apa bu’tu lan PenaangKu,la untompokki kasalan tu kasalan.2Tu male rokko Mesir, apa tangumpekutanan kadangKu, la moraiumpentilindungi Firaun sia laumpentionganni Mesir.3Apa iatu paongananna Firaun laumpakasiri’komi sia iatu umpentionganniMesir la mipokatellean.4 Iatonna saemo lako Zoan tu maidatunna sia mintu’ pesuanna rampomolako Hanes,5mintu’i la kasirisan nasang natumangmisa’ bangsa tu tang umpabu’tuannirongko’, sia tu tang umpabu’tuannipa’tunduan ba’tu apa kebattuanna lakokalena, sangadinna siri’ manna solakadibe’sean.

YESAYA 30.6–10 1096 Inde sia tu kada Napa’petang-gunganPuang Matua diona tu olo’-olo’ lo’Pollo’na uai. Iatu padang nanii ponnokamaparrisan sia kamegiangan tu naniisinga birang sia singa laki sia ula’ ramesia naga mettia’; indemoto sau’ tu naniiumbaai nateke’ keledai tu eananna sianapadao palasa unta tu mai barangapanna, naban bangsa umpabu’tu apatae’ gai’na.7 Iatu pa’tunduanna to Mesir, tae’ bua’nasia tae’ gai’na, iamoto angku gente’i:Rahab tu mari’pi bang unno’ko’.8Maiko totemo, surasanni dio tingayonatau iato mai lako misa’ papan batu siasura’i te lan misa’ luntara’ anna tontongsae lakona.9Belanna iamote tu misa’ bangsapabali-bali, pia kamorang-morang, piatang umperangii Sukaran alukNa PUANG.10Nakua lako mintu’ to pakita-kita:Da mipakita; sia lako mintu’ topatanda-tandan: Da mipatandangkannitu tonganna, pokadangkanni tu apakiporai sia pakitangkanni tu apaunnaran-narankan.

YESAYA 30.11–16 11011Mallaikomi dio mai lalan, sepangkomidio mai batatta; patoyangi tu Tomaserona to Israel dio mai tingayoki.12 Iamoto, nakua kadanNa To maseronato Israel: Belanna mitibe te kada iatesia mirannuan tu pa’pakario-rio siapa’bulang leko’ sia sissarekomi lako,13 iamoto, iatu kasalan iate la dadikasanggangan lako kalemi susitu ba’tupira-pira batu la tuan dao mai rindingtembo’ malangka’, tu re’ba, tu tangdikapang anna ta’pa tuan.14Sia tu ditesse susito unnisak-nisakbalubu situang katangmamasean, na diomai tu mintu’ tessena moi sangti’pekbibang tae’ dukamo la dipangalai royaapi lan mai dapo’ ba’tu dipa’timban uaidiong mai limbong.15Belanna nakua kadanNa PuangtaPUANG, tu To maserona to Israel:Tete dio pengkatobaran sia karapasanpenaa mima’din dikarimmanni, iakemari’pikomi sia ussedan rannummi, iamomipomatoto’, apa mengkailingkomi.16Sangadinna mikua: Tangia, apa tetedio makkanarang angki la matira’;iamo tola mallai dukakomi; mikua: Laussakeikan darang malinta’; iamoto

YESAYA 30.17–20 111

namintu’ tu to unnula’komi la malinta’duka.17Sangsa’bu tau la mallai belannapa’pakarrangna misa’ tau sia tete diopa’pakarrangna lima tau la mallaikomi,miurunganni torro butung to misa’ tandadao bottona buntu sia susi misa’ tombidao tanete.

Pangallu’ kasalamaran lako Sion

30:18-2618 Iamoto ma’tayan-tayan duka tuPUANG la ungkamaseikomi sia la bendanduka, anNa karimmannikomi, belannaPUANG iamo Puang Matua tu umpogau’kamalamburan, maupa’ tu mintu’ tountayannI!19E bangsa Sion, tu torro dio Yerusalem,tae’mo mila tontong tumangi’, manassaIa la ungkamaseikomi, ke Narangiitu peongli’mi, ianNa rangii manassaNapebaliikomi.20Moi anNa benkomi Puang tu rotikapussakan sia uai kamaparrisan, apatae’mo anna la umbuni kalena tu mintu’gurummu, sangadinna matammu dukala untiroi tu mintu’ gurummu.

YESAYA 30.21–26 11221 Iake la sepangkomi lako kairi ba’tulako kanan, la murangi tu kada dipokadadio boko’mu, nakua: Iamote tu lalanna,la miolaimo.22Attu iato la mubilang masareppaktu salaka sapu’na mintu’ rapang-rapang dipodeatammu tu dipa’ siabulaan sapu’na mintu’ rapang-rapangdipodeatammu tu dipati’no’, sia lamutibean susito sampin marota’, ammuma’kada: mallaiko.23Puang la umpasaeanni uran tubanne muambo’ dio lu bela’mu, siaumpa’bengan roti bu’tu dio mai burapadangmu la mammi’ dikande siama’pamatoto’ sia allo iato mintu’patuoammu la undaka’ kande dio lupadang malona’.24Mintu’ sapi sia keledai tu dipa’tengkoanla ungkande apa mapi’da, tu mangkamodita’pii barang sia diseno senoan.25Sia dao lu mintu’ buntu malangka’sia dao lu mintu’ tanete madao, la naniiduka salu’-salu’ sia uai kapua, ke allokasaburan kapua, ke ro’pokmi tu mintu’menara.26Attu iato arrang bulan masero lasusi arrang mata allo mapannang sia

YESAYA 30.27–30 113

arrang mata allo la pempitu parrangnapada to arrang allo pitung allo, iamotoke allo Nanii PUANG umbimbinni tubangkena taunNa sia umpamondo mintu’kama’la’poan lalan pa’bambaNa.

UkunganNa PuangMatua la urrampoi Asyur

30:27-3327 Iatu sanganNa PUANG sae mambela, –iatu kasengkeanNa ma’lana-lana naturu’gaun makamban, iatu pudukNa naponnoikamagi’giran sia iatu lilaNa susito apima’kande pu’pu’.28 Iatu penaanNa susito salu luang,angge baroko tu uainna, la usseno mintu’bangsa diong senoan kasanggangansia la ussanga’ mintu’ bangsa tu laumpapusa tau iato mai.29Apa dio kalemi den pa’pudi-pudianbutung to bongi dinii umpakarayapa’gauran sia iatu kasendean penaasusito ma’lengkoan unturu’ oni suling,la lu lako buntunNa PUANG, lako Buntubatunna to Israel.30Attu iato la umpa’perangian gamaramandu mala’bi’Na tu PUANG sia

YESAYA 30.31–31.1 114

umpa’pekitanan takia’Na tu songlo’situang kasengkean ma’lulu-lulunNa,sia dukku api ma’kande pu’pu’, sola uaisaba’ sia angin bara’ sia uran batu.31Belanna tete dio gamaranNa PUANGnatiramban dako’ tu Asyur, iakeNabambai tekken Puang.32Mintu’ pa’bamban Naayakan PUANGlako Asyur naturu’ oni ganda’-ganda’sola katapi, sia Naayakan tu takia’Na laurrarii.33Belanna masaimo tiparandan tu inanpantunuan lako tau iato mai sia lakoduka datunna; maluangan sia mandalantu Nagaragai dapo’, na kapua tu api siama’toppo’-toppo’ tu kayu; iatu penaanNaPUANG lolong susi solo’ la umballai.

Tae’ na Mesir tu la untundui toIsrael, sangadinna PUANG

31:1-9

311Upu’ allona tu mintu’ tomale rokko Mesir la umpalaku

pa’tunduan, tu umposande’ darang siaurrannuan kareta, belanna buda, siapakkanarang, belanna seba’ bilanganna,apa tae’ namengkamoya lako To

YESAYA 31.2–5 115

maserona to Israel sia tae’ namekutanalako PUANG.2Apa Ia duka tu Puang sundun kinaa,Iamo la umpasaei tu kasangganganundinna sia tae’ Napere len; sangadinnala bendan unnea mintu’ to lan banuannato umpogau’ kakadakean, sia unneapa’tunduanna to umpogau’ kakelokan.3Apa iatu to Mesir tolino duka, tangiaPuang Matua, sia mintu’ darangnama’a’gan duku’, tangia penaa; iakeunnangka’i limanNa tu PUANG, titongko’tu to patunduan anna songka tu toditundui, anna sanggang sola nasangi.4 Inde sia tu kadanNa PUANG lakokaleku, nakua: Susito misa’ singaba’tu anak singa umburrungi pealanna,moi anna pomarambai sangtuntunanpangkambi’, tae’ duka natiramban siatae’ napomataku’i tu kamarambanna tauiato mai –, susi dukamoto tu PUANGnamintu’ ma’dandan maritik la mengkalaorokko buntu Sion sia tanetena la parari.5Susi manuk-manuk mettia’, susidukamoto tu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik la umpetayanni Yerusalem,Narampanan sia Nakarimmanni,Nalendokan sia Nakaritutui.

YESAYA 31.6–32.2 1166Mengkatoba’komi lako Kalena, tumambela lalanmo nanii to Israel sorongboko’.7Manassa allo iato pada la miboko’itu rapang-rapang salaka dipodeatasia bulaan, tu migaragai la umpogau’kasalan.8 Iatu Asyur la tibambang nakandepa’dang, tangia penai muane, sia lanakande tangia penai tolino, sia lamallai duka lussu’ dio mai penai iato siamintu’ to manguranna la mengkanorongdipokaunan.9Sia diona kamatakuran narondon tubuntu batunna sia mintu’ arung untampebate-batena situang katirambanan;kadanNa PUANG, tu ma’api dio Sion siama’dapo’ dio Yerusalem.

Diona kadatuanna Messias

32:1-8

321Tonganna misa’ datu lama’parenta unnallonni

kamaloloan sia mintu’ arung launtoe parenta, tang pakayun bimbang.2Tau iato la susi pentirerungan dio maiangin bara’ sia pentilindungan dio mai

YESAYA 32.3–8 117

uai luang sia butung to salu’-salu’ diopadang ba’ta’ sia susi bayo-bayo buntubatu kapua dio padang karangkean.3Attu iato iatu matanna to pakita tae’moapa ussiloi, sia iatu talinganna to parangila ma’perangi;4 sia penaa to tang mengkilala launtandai kapaissanan sia lila tang ra’pa’ma’kada la matira’ ma’kada sia maleso.5 Iatu to baga tae’mo nala disanga tola’bi’ sia to lando pa’du tae’mo naladisanga to kapua.6Belanna iatu to baga ma’kada baga siaiatu penaanna umpabu’tu kakelokan:la umpogau’ katangmekaalukan siaumpatale’ kasorong-bokosan dio maiPUANG sia tang ussaile to tangdia’ siatae’ napairu’i tu to ma’rang.7 Iatu to pa’pakenan, kadake tumintu’ tangnga’na: kabulitukan mannanatangnga’, ma’kada tang tongan laussanggangi to bongko, moi anna tuntunsalunna tu to bongko.8Apa iatu to la’bi’ untangnga’ penggauranmala’bi’ sia bantang umpangeai tu apamala’bi’.

YESAYA 32.9–13 118

Karapasan tang marendengsia karapasan marendeng

32:9-209Millikmokomi, e mintu’ baine tangmagiang: perangiimi tu gamarangku,e mintu’ anak dara mangin-mangin;tananni talinga tu kadangku.10Sangtaunpi sia ba’tu pirang-pirangallopi ammi ma’paganggang, e kamuto mangin-mangin, belanna puramo tupeanggorosan sia tae’mo nala den tukama’pupuan kapua.11Ma’rundedekomi, e baine tangmagiang, ma’paganggangkomi, e kamuto mangin-mangin! Lendokanni tupakeammi, sia ma’kale-kalekomi, ammima’dodo karoro’.12La ussa’pa-sa’pakomi ara’mi, belan-namintu’ pa’lak malunak sia belanna mintu’garonto’ anggoro’ tarri’ bu-anna;13 sia belanna pa’lakna taungKu tunatuoi duri sia a’da’ sia belanna mintu’banua nanii pa’maruasan lan tondoksode-sodena.

YESAYA 32.14–19 11914Belanna iatu tambakuku mendadimokota talo ditampe, iatu kamaruasannakota membalimo biung-biungan.Sia iatu Ofel sia Menara pa’kampanmendadi lo’ko’mo tontong sae lakona,napoparannu keledai lampung sia naniibaanan sapi sola domba siga’luanundaka’ kande.15Sae lako attu ditua’na lako kaleta tuPenaa dao mai inan madaona.Attu iato padang rangke la membalipa’lak lunak sia iatu pa’lak lunak la susipangala’.16Attu iato la unnisung tu katongananlan padang pangallaran sia la tongkon tukamaloloan lan pa’lak ballo.17 Iatu buanna kamaloloan iamotukasikaeloan sia iatu poleanna kamaloloaniamo kasode-sodean sia karapasantontong sae lakona.18 Iatu taungKu la torro lan inankamarampasan sia lan banua naniikasode-sodean, lan inan karapasan tutang narandan kamasussan.19La sae tu uran batu naurungan songkatu kayu lan lu pangala’ sia la lamma’ tukota rokko inan mandalan.

YESAYA 32.20–33.4 12020Maupa’komi tu to mangambo’dio randanna mintu’ uai sia tuumpopassangka penaammi ullamba’sapi sia keledaimmi lako mintu’ inan.

Kamaparrisanna siakadirampananna Yerusalem

33:1-24

331Upu’ allomu, e pa’kasanggang,tu tang disanggang; e to tang

maruru’ tu tang diballean len; iakeupu’moko ma’kasanggang, iko kalenamola disanggang; iake upu’moko umpogau’tang maruru’, iko kalenamo la diballean.2O PUANG, karimmannikanni, apaKamuri kirannuan; dadimoKomi takia’bassingki, ke melambi’oi, ondongpikasalamarangki lan attu kapussakan.3Belanna ongngo’ galugu, mallaimi tuto sangpetayanan; iake bendanKomi,sisarak-sarakmi tu mintu’ bangsa.4Sia attu iato la napula’ikomi tau tupangrampami, susi nango ussabu’i burapadang sia susi batik mangrapai, susidukato la narapai tau.

YESAYA 33.5–11 1215Layuk tu PUANG, belanna iatuisunganNa dao inan madao. Naponnoikatonganan sia kamaloloan tu Sion.6Tang leluk tu attummu, iamotu misa’kaseboan kapua dio mai ma’rupa-rupa kasalamaran sia kakinaan siakapaissanan; kapengkaolan lako PUANGiamo iananna tau iato mai.7 Iato mai sumbung puduk unnurruk-urruk dio lu lalan, sia iato mai todikomba-kombai umpengkamoyankasikaeloan si’dan-si’dan tumangi’.8Mintu’ batatta ditampemo, moi misa’to lumio’ tae’mo unnolai tu lalan iato.Napokamo tu basse, tae’mo nadampangitu kota, moi misa’ tolino tae’monakasayangi.9Maru’gun sia talo tu padang iato; iatuLibanon masiri’ sia malayu; iatu Saronsusimo padang aak na Basan sia Karmeltae’mo namendaun.10Totemo la bendanMo’, kadanNaPUANG: totemo la tunannangMo’, totemola tumananMo’.11Untambukmokomi dalame,undadiammokomi ongkan; penaammikalena iamo api tu ungkande pu’pu’komi.

YESAYA 33.12–17 12212 Iatu mintu’ bangsa dilallang susi kapu’,diballai api susi garonto’ duri dibela’i.13Perangiimi, e kamu mintu’mambelanna, tu apa mangka Kupogau’;sia kamu tu mintu’ mandappi’na, issannitu kuasangKu.14Tirambanmo tu mintu’ to umparri-parri kasalan dio Sion; narampoimokatigegaran tu mintu’ to tang mekaalukanna ma’kada nakua: Mindariki’tu ma’din unno’ko’ sikandappi’kamapannangan masae lako?15To umparri-parri kamaloloan siaumpokada apa tongan; tu untumpu sarobu’tu kadake tu lu dio mai pa’pakario-rio; tu tang tikarang limanna untarimapa’pappe’, tu untampun talinganna danarangii tu tangnga’ la papatean siauntutu’ matanna, da natiro apa kadake.16 Iatu tau iato torro dao inanmalangka’; benteng dao buntu batuiamo tambakukunna; iatu kandenadipadenammo sia uai nairu’ inangsakka’mo.17La natiro matammu tu Datu situangkamala’biranNa sia la natiro undinna tumisa’ padang mandu kalua’.

YESAYA 33.18–23 12318Totemo ma’tangnga’ko lan penaammutu diona apa metakuran dolona, kumua:umbami tu to massura’, umbami tu toma’timbang, umbami tu to umbilangmintu’ menara?19Tae’mo mula untiro lenni tu bangsamasa’ga’ iato, misa’ bangsa tangdipeamu’, tang dipeori’ tu basana, siama’basa susito nga’ngu’, anna moi misa’tau tae’ umpebuyu’i.20Tiromi tu Sion, iamotu kotapassamayanta. La natiro matammutu Yerusalem, misa’ inan marampa’,misa’ tenda tu tang dipalele len, tu tangtidu’duk len pantokna, sia tang tiko’ka’len tu ulangna.21Ondongpi inde to dio kamala’biranNaPUANG tu la urrondongki’. Iamotu inannanii salu sia minanga kalua’; moi misa’lopi dibosean tae’mo unnolai sia misa’kappala’ tae’mo massombaran dio.22Belanna PUANG tu To ma’paolaintasalu, PUANG, tu To umbenki’ parenta,PUANG tu Datunta, sia Ia dukamo tuungkaritutuiki’.23Mintu’ ulangmu tikkondo’mo, tae’monapabantangi tu lentongna sia tae’monaballa’i tu somba’na. Attu iato untaa-taa

YESAYA 33.24–34.4 124

pangrampa sebo, moi to kupi’ urrampunduka pangrampa.24Moi misa’ pa’tondokan tae’mo tu lama’kada, kumua: Masakina’, belannamintu’ to torro lan dipa’deimo tukasalanna.

UkunganNa Puang Matua lako Edom

34:1-17

341E mintu’ bangsa,mengkareke’mokomi ma’perangi,

e mintu’ to sangpetayanan tanannimitalinga; melo ke ma’perangii tu lino solamintu’ issinna sia kuli’na padang solamintu’ tu tuona diong mai.2Belanna sengke tu PUANG lakomintu’ bangsa sia magi’gi’ lako mintu’tuntunanna; sia Napamanassamo laNasabu’i sia Nasorongmo la direre’ tutau iato mai.3 Iatu taunna tu mangka dipateisitulambenan sia bau batang rabuknamesongngon sia mintu’ tanete maso’maknapobua’ rarana.4Attu iato mintu’ ma’dandan maritikla buruk sia mintu’ langi’ la tilulunsusi misa’ sura’ sia mintu’ ma’dandan

YESAYA 34.5–9 125

maritikna la rondon susi daun dio maigaronto’ anggoro’ sia susi daun dio maigaronto’ ara.5Belanna malangomo tu la’bo’Ku lansuruga; tiromi la songlo’mo rokkoEdom sia la unnukung misa’ bangsatu Kupamanassamo la disabu’i butungpepayu.6Naponnoi rara tu la’bo’Na PUANG,nalumu’i lompo sia rara anak domba siabembe’ laki sia lompo bale’ke’ dombalaki. Belanna dio Bozra Napogau’moPUANG tu misa’ pemala’ sia misa’pangreresan kapua dio Edom.7Sia tibambangmo tu ba’tu pira-pirasapi lampung sola tu mai domba siabembe’ sia ba’tu pira-pira sapi lakisia tedong, naurungan malango tupadangna napobua’ rarana sia naamma’litak tu lompona.8Belanna Naparampomo PUANG tu attupa’pabala’ sia taun pa’pakkan la urra’ta’kara-karana Sion.9Attu iato mintu’ salu’-salu’na tondokiato membalimo gala-gala tu uainna,sia iatu litakna membalimo solo’, siaiatu padangna membalimo dama’ma’lulu-lulu.

YESAYA 34.10–15 12610Tu tang pa’de len, la allona labonginna, sangadinna kendek turambunna tontong sae lakona; latontong talo nasiosso’i tau, sia randuktempon dio mai tontong sae lakona moimisa’ to lumio’ tae’ lendu’ inde to dio.11Sangadinna padang iato napoinanmundan sia kayo, na langau sia kadoyala torro lan, sia Nae’te’ Puang tu ulangpesuka’ kataloan daona lu sia batupetimbang kamakarorrongan.12 Iatu mai arungna tae’mo misa’ tu launtokko tau mendadi datu, sia tae’mo tudatunna, moi misa’.13Lan mintu’ tongkonan layukna natuoiduri sia lan mintu’ tambakukunna denlelating sia a’da’; mintu’nato nanii torroserigala sia padang pa’porianna burungunta.14 Indemoto dio nanii siappa’ serigalaburiko’ na asu lampung sia ampu padangsitammu-tammu; sia iamo nanii ta’papo’pok sia unnappa’ inan katorroan.15 Inde dukato nanii tu ula’ ramemesserang sia mentallo’ sia unnarrannitallo’na sia ungkaritutui dio to’kaongananna; inde dukato nanii

YESAYA 34.16–35.2 127

sirampun tu mintu’ manuk-manukpa’duku’.16Paressai tu sura’Na PUANG sia basai;moi misa’ tu mintu’nate tae’ pa’de, siasikitanan nasang, belanna pudukNakalena tu mangka ma’kada sia penaanNatu urrampunni.17Belanna Ia Kalenamo tu mangkauntaa-taai lako olo’-olo’ iato mai sialimanNa Kalenamo tu mangka untintingi;olo’-olo’ iato mai la umpomana’i saelakona sia la nasiosso’i torro lan.

Diona kasalamaran tu lanaappa’ to Nalendokan PUANG

35:1-10

351 Iatu padang aak sia padangtalo la sende paiman sia padang

pangallaran la sikumalasi-lasian sia lamembunga susi danga-danga busa.2La loboran sia membunga siasikumalasi-lasian, la sikumalasi-lasiantongan sia siarrakan.Na mintu’ kamala’biranna Libanondikamaseammi sola kameloannaKarmel sia Saron; tau iato mai la

YESAYA 35.3–9 128

untiro kamala’biranNa PUANG siakamaballoanNa kapenombangki.3Pamatoto’i tu lima langga’ sia pabatta’itu guntu’ ma’parondo.4Pokadanni tu to magiang penaannakumua: Pabatta’i tu penaammi,da mimataku’! Manassa iatuKapenombammi la sae ma’papakkanni,la sae umbaa pa’pabala’Na Puang Matua;la sae anNa rampanangkomi.5Attu iato to buta la dipapakita sia totaru la dipaparangi.6Attu iato to kupi’ la mekkondong susidonga sia lila to mamang la kumalasi-lasi, ke tikula’dakki tu uai dio padangaak sia salu dio padang pangallaran.7Attu iato padang bungin malallang lamembali limbong sia padang ba’ta’ lamembali kalimbuang; na dio inan naniiserigala la natuoi riu sola tille sia tuyu.8Sia inde to la den misa’ batattamarante, tu digente’ lalan maindan;moi misa’ to maruttak tae’ unnolai;sangadinna tau ia manna to maiumpolalanni, sia tang nalomban to lumio’sia to baga.9 Iatu singa tae’ nala dio sia olo’-olo’masuru tae’ nala rampo inde to lako;

YESAYA 35.10–36.2 129

olo’-olo’ iato tang la ditiro dio. Apaiatu mai to mangkamo dilendokan laumpolalanni;10mintu’ to Nala’bak PUANG la sulesia la kumalasi-lasi sae lako Sion; siakaparannuan masae lako la napomakotadao ulunna; tau iato mai la unnappa’kasendean sia kaparannuan, apa mintu’kamasussan sia kasumarroan la mallai.

YESAYA TONNA ATTUNNADATU HIZKIAPASALA’ 36–39

Diona Sanherib umpakarrangto lan Yerusalem

36:1-22

361 Iatonna taun ma’pessangpuloa’pa’na kadatuanna Hizkia, saemi

tu Sanherib, datu Asyur, urrarii mintu’tambakukunna Yehuda anna taloi.2Nasuami datu Asyur tu kolonel diomai Lakhis lako Yerusalem umpanguluibuda surodadu la ullaoi datu Hizkia,anna torro tu tau iato mai sikandappi’saruran limbong tu iringna dao, dio

YESAYA 36.3–7 130

lalan ma’palulakona padang pamusoransampin bulu domba.3Tassu’mi tu Elyakim, anakna Hilkia,pangulu sandan uainna datu sia Sebnapangulu to massura’, sia Yoab, anaknaAsaf, pa’paelean.4Ma’kadami tu kolonel lako tau iato mainakua: Pokadanni Hizkia, kumua: Nakuakadanna datu kapua, iamotu datu Asyur:Apa toda iatu kapa’rannuanammi?5Misangaraka, kumua puduk bangri ladipokamanarangan sia la dipomatoto’parari! Mindara miporannuan, ammibalira’?6Manassa mirannuan tu tekken bulole’to, iamotu Mesir, anna minda-mindaundemme’i, la natossok tu limanna,anna tarru’i; susimoto tu Firaun, datuMesir, lako mintu’ tu to urrannuanni.7Apa iake mikua lako kaleku, kumua:Urrannuangkan PUANG, Kapenombangki– tangiaraka Iatu mangka napa’deiHizkia mintu’ buttu-buttunNa sia inanpemalaranNa, anna ma’kada lako toYehuda sia mintu’ issinna Yerusalem,nakua: La tukkukomi menomba diotingayo inan pemalaran iate?

YESAYA 36.8–12 1318Totemo melo ke sitangga’komipuangku, datu Asyur, angku benkomidarang duangsa’bu, ke mibela dukaiumpadenni tu tau la ussakei.9Umba mikua la umbelai sitingoansala umbanna misa’i tu to maraya,moi iatu tau madionganna puangku?Apa ma’rannuan lakokomi Mesirbelanna mintu’ kareta parari sia mintu’pakkanarang.10 Iamoto tang pangelorannarakaPUANG angku sae ullaoi te tondok siaussanggangi? PUANGmo tu mangkama’kada lako kaleku Nakua: Malemokoullaoi tu tondok iato sia ussanggangi.11Nakuami tu Elyakim sia Sebna siaYoah lako kolonel: Melo ke ma’basaAramkomi umpa’kadaikanni, belannakitandai sia; ke ma’dinni da nama’basaYehuda tu puang ma’kada lako kaleki diopa’peranginna mintu’ to buda, tu daotembo’ benteng.12Nakuami kolonel: Nasuara’ka puangkuumparampoi te mintu’ kada iate lakopuangmi sia lako kalemi? Tang lakorakatu mintu’ to dao tembo’ benteng la diniiumparampoi, tu la misisolan ungkandetainna sia unniru’ tenena?

YESAYA 36.13–18 13213Tassu’mi tu kolonel nabendan diotingayona to buda anna metamba-tambaumpekapuai gamaranna ma’basaYehuda, nakua: Perangiimi tu kadannadatu kapua, iamotu datu Asyur.14 Inde sia tu kadanna datu iato: Danapakenakomi Hizkia, belanna tae’nabelai ullendokangkomi.15Sia da nanarankomi Hizkia laurrannuan PUANG, kumua: ManassaPUANG la ullendokangki’ sia iate kotatang la disorongan datu Asyur.16Da miperangii tu kadanna Hizkia,belanna nakua kadanna datu Asyur:Menombakomi sia ussorongkomi kalemilako kaleku, ammi pantan ungkandei tubua anggoro’mi sia bua arami sia pantanunniru’ uai lan mai bubunmi.17Sae lako kasaeangku umpalelekomilako misa’ padang tu susi padangmi,iamotu misa’ padang sebo gandungnasia uai anggoro’ ba’ru, misa’ padangsebo rotinna sia pa’lak anggoro’na.18Da napapusakomi Hizkia, tu nakua:PUANG la ullendokangki’! Denrakatu deatanna mintu’ bangsa ungkulleiullendokan padangna dio mai kuasannadatu Asyur?

YESAYA 36.19–37.1 13319Umbamira tu deatanna Hamatsia Arpad, umbamira tu deatannaSefarwaim? Nakulleraka ullendokanSamaria dio mai kuasangku?20Mindara tu deatanna mintu’ tondokiato tu ungkullei ullendokan tondoknalan mai kuasangku, anNa la PUANGungkullei ullendokan Yerusalem lan maikuasangku?21Apa tau iato mai kappa bang, moisangbuku kada tae’ napebalii, belannanakua kadanna datu lako tau iato mai:Da mibali lenni.22Saemi tu Elyakim anakna Hilkiapangulu sandan uainna datu, siaSebna pangulu to massura’, sia Yoah,anakna Asaf, pa’paelean, usserek-serektamangkalena umpennoloi Hizkia, annaparampoi lako datu tu mintu’ kadannakolonel iato.

Bunga’na pa’nubua’ dionakadilendokanna Yerusalem

37:1-7

371 Iatonna rangimi datu Hizkiatu iannato, naserek-serekmi tu

YESAYA 37.2–6 134

tamangkalena anna ma’pakean karoro’,male tama banuanNa PUANG.2Nasuami datu tu Elyakim, sandanuainna datu, sia Sebna pangulu tomassura’, sia mintu’ to matua-tuannato minaa ma’pote dibolong maleumpellambi’i nabi Yesaya, anakna Amos.3Ma’kadami tu tau iato mai lako, nakua:Susite tu kadanna datu Hizkia: Alloiate allo kapussakan, sia ukungan siakadibelleran, belanna la sunmo tu pia,apa tang matoto’ tu indo’na la kianak.4Naperangii sia manii PUANG,Kapenombangki tu mintu’ kadannakolonel, tu nasua puangna, datu Asyur,uparampoangki’, kumua anna be’sei tuPuang Matua matontongan, anNa ukungiPuang tu belanna kada iato NarangimoPUANG, Kapenombammi; melo kemipassambayanganni tu to torro siapa,tu denna siapa.5Pakalan rampomi tu taunna datu Hizkialako Yesaya.6Ma’kadami Yesaya lako nakua: Indesia tu kada la miparampoan puangmi,kumua: Iamote tu kadanNa PUANGNakua: Da mukataku’i tu mintu’ kada, tu

YESAYA 37.7–10 135

mangka murangi, tu napokada taunnadatu Asyur umpa’kada solangiNa’.7Akumo la umpaombo’i lan penaanna,naurunganni, ke urrangimi misa’ kareba,manassa la sule lako tondokna, annalan tondokna Kunii umbambanganninakande pa’dang.

Ma’penduanna Sanherib unnarandatu Hizkia la ussorong Yerusalem

37:8-138 Iatonna sulemo tu kolonel narampoimitu datu Asyur marassan sirari Libna,belanna denmo kareba narangiumpokadai, kumua ke’de’mo dio maiLakhis.9Narangimi tu kadanna tau dionaTirhaka, datu Etiopia, kumua: tassu’mola sirari puangku. Iatonna rangimi tukada iato, nasuami tu sumbungan puduklako Hizkia, umpokadai nakua:10 Iate kada iate la miparampoanHizkia, datu Yehuda, kumua: Danapakenakomi Kapenombammi, tumirannuan, ammi kua: Iatu Yerusalem,tae’ nala disorongan datu Asyur.

YESAYA 37.11–16 13611Mirangi nasangmo tu mintu’ apanapogau’ datu Asyur lako mintu’ tondok,umba nakua ummangsanni; umbaonakua ammi la dilendokan?12Nakulleraka tu deatanna mintu’bangsa, tu nasabu’i nene’ to doloku,ullendokanni tu tau iato mai: iamotuGozan sia Haran sia Rezef sia toumpa’tondokki Eden lan Telasar?13Umbamira tu datu Hamat sia datuArpad, sia datu kota Sefarwaim sia Henasia Iwa?

Passambayangna Hizkia

37:14-2014Natarimami Hizkia tu sura’ iato diomai tu sumbungan puduk, na iatonnamangkamo umbasai, malemi langnganbanuanNa PUANG, anna balla’i tu sura’iato dio oloNa PUANG.15Massambayangmi tu Hizkia dio oloNaPUANG, nakua:16O PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,o Kapenombanna to Israel, tu unnisungdao karubion!

YESAYA 37.17–20 137

Kamu, Kamu mannari Puang Matua,pekapuanganna mintu’ kadatuan lanlino;Kamu duka tu mangka ungkombonglangi’ sola lino.17O PUANG, tananni talinga amMima’perangi, o PUANG pamillikki tumatamMi amMi tiroi sia perangii tumintu’ kadanna Sanherib, tu mesuaumparampoi, la umbe’se Puang Matuamatontongan.18O PUANG tonganna nasanggangimoba’tu pira-pira datu Asyur tu mintu’tondok sola mintu’ lili’na.19Na iatu deatanna napembuangan tamaapi, belanna tangia deata, sangadinnapanggaraga tolino bangsia, kayu sia batunagaraga, iamoto anna sanggangi.20 Iamoto, o PUANG, Kapenombangki,lendokangkan dio mai limanna, annaissanni mintu’ kadatuan lan te lino,kumua Kamu mannari, o PUANG,misa-misa tu Puang Matua.

YESAYA 37.21–24 138

Ma’penduanna pa’nubua’ dionaKadilendokanna Yerusalem

37:21-3521Attu iato mesuami Yesaya, anaknaAmos, umpokadanni Hizkia kumua:Nakua kadanNa PUANG, Kapenombannato Israel: Belanna passambayangmulako Kaleku tu diona Sanherib, datuAsyur –,22 iamote tu kada Napokada PUANGdiona datu iato, nakua: Iatu simbolongmanik, iamo anak dara Sion, untapa’kosia untelle-telleko; iatu anak daraYerusalem unniling-iling dio boko’mu.23Mindara tu mube’se sia mupa’kadasolangi, sia mindara mupekapuangamarammu sia mupasolo’i matammu?Lako To maserona Israel!24Tete dio pudukna kalena taummuammu be’sei tu PUANG, mukua:Kabudanna karetaku angku kendekki tubuntu malangka’ sae langngan bottonaLibanon sia kulelleng tu mintu’ garonto’arasi’ kalandona, sia mintu’ sanoba’mellongna; sia la rampona’ langngan

YESAYA 37.25–29 139

botto malangka’na sia tama pangala’tamman makampunna.25 Ia angku mambo’bok la unniru’na’ uai;sia mintu’ messarakna salu Nil lan Mesirkurangkei pala’ lentekku.26Tae’ lenparaka murangi, kumuamintu’na te Kulampakmo tempon diomai sia randuk dio mai tipamulannainang Kubori’mo? Totemo Kuparamporandannamo; manassa la musanggangtu mintu’ tambakuku matoto’, anna daunlauan nasang.27 Iamo bannangna to na iatu toumpa’tondokki tang pakullemo unneasia magiang sia kasirisan; tau iato maisusito merriunna dio lu padang, susitololo mangura, susi riu dao papa, susipa’lak gandung mane tuo.28Apa Kutandai tu diona kao’korammusia lu tama lu lanmu mai sia kapabali-balian masarrangmu lako Kaleku.29Belanna kapabali-balian masarrangmulako Kaleku sia kamatampoammu,tu rampomo tama pa’perangingKu,manassa Aku la umpalakoi kale’ke’Kutu illongmu sia sanga’Ku tu sadangmu,angKu pasuleko lako tu lalan muola sae.

YESAYA 37.30–35 14030 Iamote tu tanda lako kalemu, kumua:Lan taun iate la mukande tu apa tuokalena, na taun ma’penduan iatu apatuo poleo, apa lan taun ma’pentallun lamangambo’komi ammi megandung siauntanan garonto’ anggoro’ ammi kandeitu buanna.31Sia iatu bati’na Yehuda tu tilendoknasia tinampena la mennuaka’ pole diongsia membua dao.32Belanna dio mai Yerusalem la naniitassu’ tu tinampenapa sia dao mai buntuSion tu tilendoknapa; kamakaritutuanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik laumpadenni.33 Iamoto nakua kadanNa PUANG dionadatu Asyur, kumua: Inang tae’ annala tama kota iate sia tae’ anna laumpassumpiran misa’ tinaran tama,sia tae’ anna la unnangkaran balulangke palaoanni sia tae’ nala umpabendantambakuku la urrukka’i.34La sulemo lako tu lalan naola sae,apa tae’ nala tama kota iate, kadanNaPUANG.35Sia la Kurinding pala’ te kota iate,angKu lendokanni, belanna sangangKusia belanna Daud, taungKu.

YESAYA 37.36–38.1 141

Iatu pa’nubua’na Yesayadiona katilendokan, lalomo

37:36-3836Attu iato tassu’mi tu Malaeka’NaPUANG, Napateimi tu surodadunnato Asyur saratu’ karua pulona llimasa’bunna. Iatonna millik tu tau melambi’,natiroi tu mintu’nato, batang rabukmannamo.37Sangtiangkarammi sule tu Sanherib,datu Asyur, anna torro dio Niniwe.38Den pissan tonna menomba lanbanuanna Nisrokh tu napodeatanna,napakandeimi bassi mataran anakna,disanga Adramelekh sia Sarezer; annamallai lussu’ sola duai lako padangArarat, anna Esarhadon, anakna, dadidatu ussondai.

Diona kamasakianna siakamatananna Hizkia

38:1-8

381Allo iato masanna’mi sakinna tuHizkia, la mate mannamo; saemi

nabi Yesaya, anakna Amos mennolo lako

YESAYA 38.2–7 142

datu, anna ma’kada nakua: Inde sia tukadanNa PUANG Nakua: Mepasanmokolako mintu’ to lan tongkonan layukmu,belanna la matemoko sia tae’mo mulatuo.2Messailemi tu Hizkia lako to’ rindingnamassambayang lako PUANG.3Nakua: O PUANG, la Mikilalai kumuaumba kukua lolang maruru’ dio oloMisia lantuk penaangku sia kupogau’tu apa melo dio pentiroMi. Pakalansi’dan-si’danmi tumangi’ tu Hizkia.4Saemi tu kadanNa PUANG lako Yesaya,nakua:5Maleko, pokadanni Hizkia, kumua: Indesia tu kadanNa PUANG, Kapenombannanene’ to dolomu Daud: Kurangimotu passambayangmu sia Kutiromo tumintu’ uai matammu; tonganna laKurangngannipa tu umuru’mu sangpulolima taunna.6Sia aku la ullendokangko dio maikuasanna datu Asyur, susi dukato tu kotaiate sia la urrinding pala’i te kota iate.7 Iamote tu la dadi tanda lako kalemu diomai PUANG la umpogau’i tu apa mangkaNapokada, nakua:

YESAYA 38.8–13 1438 Iatu bayo-bayo mata allo, tu solo’modio eranna Ahas, la Kukondoran sulesangpulo pellesean. Kendekmi sule tumata allo sangpulo pellesean diong maitu naninna solo’.

Nanian pa’kurre sumanga’na Hizkia

38:9-229 Iamote tu sura’na Hizkia, datu Yehuda,tonna mangka masaki anna maleke.10Kukua: Mane tauna’ angku lalumingkamo lako babangan lino tomate,iatu apa torro dio mai mintu’ katuoangkula sisayuranna’.11Kukua: Tae’mo kula untiro PUANGiamotu PUANG lan tondok to tuo, tae’mokula untiro tolino sia torro sisola issinnalino.12 Iatu pa’bongiangku dirondonmo siadilendokammo dio mai kaleku susitotenda to mangkambi’; ullulunmo’katuoangku butung to ma’tannun:Nara’ta’mo’ Puang dio mai tandaan.Misa’bianganmo’ allo bongi.13Sae lako melambi’na kunii undaka’itu kamanamanan. Susito singa tu

YESAYA 38.14–19 144

Puang ulle’to mintu’ bukungku.Misa’bianganmo’ allo bongi.14Susi kaluppini’ ma’kisi’-kisi’, susidukamoto tu gamarangku. Mamali’na’mentingara lu langngan, o PUANG;mataku’na’, Kamu la unnindo’ina.15Apara la kupokada, apa ma’kadamotu Puang lako kaleku sia mangkamoNapogau’ tu iannato? La kupela’-pela’lumingka lan tu taun kadadiangkupa,belanna kamapa’diranna penaangku.16O Puang, tete dio te mintu’na apaiate natuo tu tolino sia lan mintu’nate nanii tuo deatangku, kumua Puangumpamalekena’ sia umpatuona’.17 Iatu kamaparrisan kapuakumembalimo kasalamarangku. Puangmotu ullendokanna’ dio mai patuanglambe’ nanii kaburukan, belanna mintu’kasalangku Mitibemo lako boko’Mi.18Belanna iatu lino to mate tae’napudi-pudiKomi sia iatu kamateantae’ napakala’bi’Komi; minda-minda turokkomo lamunan tae’ narannuanni tukamarurusamMi.19Sangadinna iatu to tuo, tu totuo umpudi-pudiKomi, susite akuumpudiKomi totemo; iatu mai ambe’

YESAYA 38.20–39.2 145

la umpokadai tu kamarurusamMi lakomintu’ anakna.20Tumayamo tu PUANG la untunduina’,iamoto la undedekki’ katapi lan mintu’allo katuoanta lan banuanNa PUANG.21 Iatu Yesaya mangkamo ma’kada,nakua: La naala tau tu bua ara nagaragaipetamba’ sia napalako bundang iato,anna mondo.22 Iatu Hizkia mangkamo ma’kada,nakua: Apara la dadi tandana, kumua lakendekna’ langngan banuanNa PUANG?

Sumbungan padukna datu Babel

39:1-8

391Attu ia dukato nasuamiMerodakh-Baladan, anakna

Baladan, datu Babel, tu tau la umbaasura’ sia pakatu lako Hizkia, belannadenmo kareba narangi, kumua masakitu datu anna malekemo.2Parannumi penaanna Hizkia dionakasaeanna tau iato mai, anna patiroannitu banua pangrampunan iananna,iamotu mintu’ salaka sia bulaan siarampa-rampa sia minna’ keangga’ siamintu’ inan pa’bunona sia mintu’ tu apa

YESAYA 39.3–6 146

lan inan pangrampunan iananna. La iatulanna tongkonan layukna, la iatu lannamintu’ parentana, moi misa’ tae’ tangnapa’petiroan Hizkia lako tau iato mai.3Attu iato saemi nabi Yesaya mennololako datu Hizkia, anna ma’kada lakodatu, nakua: Apara napokada tu tauiato mai sia umbara nanii sae ussitiroanpuangku? Mebalimi Hizkia, nakua: Iatutau iato sae lako kaleku lu dio maitondok mambela, iamotu Babel.4Ma’kadami Yesaya nakua: Aparanatiro lan tongkonan layukna puangku?Mebalimi Hizkia, nakua: Natiro nasangtau iato mai tu mintu’ apa lan tongkonanlayukku; moi misa’ tu lanna inanpangrampunan iananku, tae’ tangkupatiroanni.5Ma’kadami Yesaya lako Hizkia, nakua:La naperangii puangku tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik:6Tonganna la sae tu allona, iamotumintu’ lanna tongkonan layukmu siamintu’ tu narampunna nene’ to dolomutama inan pangrampunan ianan sae lakoallo iate, iamo la dibaa lako Babel, moimisa’ tae’mo la torro, kadanNa PUANG.

YESAYA 39.7–40.2 1477Sia la naala ba’tu pira-pira tu anakmumuane, tu sun dikalemu, tu mudadian,anna alai parea lan tongkonan layuknadatu Babel.8Ma’kadami Hizkia lako Yesaya,nakua: Melo tu kadanNa PUANG tumipokada. Sia nakuapa: La tontongpatu kamarampasan lan mintu’ allokatuoangku.

MA’PENDUANNA SURA’ YESAYAPASALA’ 40-66

KASALAMARANNA BANGSALAN PA’PALIRAN

PASALA’ 40–48

La sae tu kadilendokanna Sion

40:1-11

401Pakatanai, pakatanai tu taungKu,kadanNa Kapenombammi.

2Ma’kadakomi la umpamanamanni tupenaanna to lan Yerusalem, pemanduimeoli lako kalena, kumua upu’mo tumintu’ kamasarasanna sia tila’bakmotu mintu’ salana; naappa’mo penduan

YESAYA 40.3–9 148

manglokkon dio mai limanNa PUANGbelanna mintu’ kasalanna.3Perangii, den gamaranna tau metamba-tamba, nakua: Pasakka’mi tu lalanNaPUANG lanlu padang pangallaran,ranteanni batatta dio padang talo tuKapenombanta.4Mintu’ lombok la dibumbun sia mintu’buntu sia buttu-buttu la dirantei siaiatu mai batu ma’pongko’-pongko’ lamempadang marante.5 Iatu kamala’biranNa PUANG ladipaombo’ sia mintu’ tolino pada launtiroi, belanna sunmo dio pudukNaPUANG.6Perangii, den tu gamara nakua:Metambako. Mebalimi, nakua: Apara lakupetamban? – Mintu’ to lino susi bangrito riu sia mintu’ kamala’biranna butungto bunga dio lu padang.7 Iatu riu malayu sia iatu bunga rondon,ke nairi’i penaanNa PUANG; tongannaiatu ma’rupa tau susi bangri to riu!8 Iatu riu malayu sia iatu bunga rondon,apa iatu kadanNa Kapenombantatontong sae lakona.9E Sion, ikomo tu umbaa karebamelo, la kendekko langngan misa’

YESAYA 40.10–12 149

buntu malangka’; e Yerusalem, ikomotu umbaa kareba melo, pekapuaitonganni tu gamarammu; pekapuai tugamarammu, da mumataku’; pokadannimintu’ kota Yehuda kumua: Inde sia tuKapenombammi!10Manassa la sae tu Puangta PUANGsituang kamawatangan, sia iatu limanNaumpalalo parenta. Iatu polean dio Kalenasia iatu pepakkan dolo dio oloNa.11La Nakambi’ tu baanan dombaNasusito mangkambi’, la Napasipulungtu anak domba tama limanNa, anNasembe’i; ia duka tu umpasusunnapaanakna la Napela’-pela’ Naramba.

To mala’bi’ sia To kuasa tuTo ullendokan Sion

40:12-3112Mindamora ussuka’i pala’na tu uaisia mindamora undangkanni limannatu langi’ sia ungkararoi tu barra’-barra’lan lino sia untimbangi dating tu mintu’buntu sia umpalangnganni timbangan tumai tanete?

YESAYA 40.13–20 15013Mindamora tu mangka ullopiannitu PenaanNa Puang sia mindara tutongkonan ada’Na umpatuduI?14Mindamora tu Nanii undaka’pa’timbangan la umbenNi pa’inaanla unnada’i lalan malolo, sia unnada’ikapaissanan sia umpatuduI diona lalanla ungkabu’tui tangnga’ kinaa?15 Iatu mintu’ bangsa dipasangtintiuai sangto’doan lan petimba sia padato barra’-barra’ dao timbangan; iatulebukan susito barra’-barra’ manisaktitale’.16Tae’ anna ganna’ tu kayunna Libanonla dipantunui sia iatu olo’-olo’na tae’naganna’ dipemalaran ditunu pu’pu’.17 Iatu mintu’ bangsa dio oloNa Puangbutung to tae’ bang apa, mintu’natoNasanga susito apa tae’, sia tae’ gai’na.18Mindara la mipasitintianNi tuPuang Matua sia rupa apara tu lamipasangrupanNi?19Napati’norammi pande misa’ rapang-rapang dipodeata anna sapu’i bulaanpande bulaan, sia natampan ba’tupira-pira rante salaka.20 Iatu to tang palambi’ doi’nala unggaragai rapang-rapang

YESAYA 40.21–26 151

dipa’deatainna, umpilei misa’ kayutang manapo, anna daka’ misa’ pandemanarang la umpatunannanganni misa’rapang-rapang dipodeata tang tibendon.21Tae’raka miissanni? Tae’raka mirangii?Tae’raka midipokadan tempon diomai? Tae’raka miissanni tu dionaparandanganna lino?22 Iatu Puang unnisung dao linomalepong, na iatu tolino butung bangribatik. Ia umballa’ langi’ takua to sampin,Naballa’ susito tenda nanii torro.23 Ia umputtai mintu’ to paa, sia mintu’to ma’parenta dao kuli’na padangNapatangkebattuan.24Mane ra’pa’ ditanan, mane ra’pa’diambo’, mane mennuaka’ rokkopadang, anNa pamurru’i Puang,naurungan malayu tu tau iato mai, siasusi ongkan napettiaran angin bara’.25Mindara tu la mipasitintianNa’, kumuaangKu sangtinti? kadanna To masero.26Mentingarakomi langngan, ammitiroi; mindara umpadadi te mintu’ma’dandan maritik dao? IamotuPuang tu umpopa’lengkoanni tassu’tu sangtuntunan kapua baananna siatu untambai simisa’-misa’i sanganna

YESAYA 40.27–31 152

tu mintu’nato tete dio kakapuannamatoto’Na sia kakapuanna paanNa; namoi misa’ tae’ torro.27 Iamoto, e Yakub, ma’apai ammukua, sia ma’apai ammu ma’kada,e Israel, kumua: Karerungan tulalanku dio oloNa PUANG sia tae’ bangnadisaile tu katonganangku dio oloNaKapenombangku.28Tae’raka ammu issanni, tae’parakaammu rangii, kumua iatu PUANG,Iamo Kapenomban matontongan, Tokumombongna mintu’ randan langi’.Tang mekaboyo’ sia tang mekata’ka’,tang dilambi’ tu kamanaranganNa.29 Ia umpamawatangi tu to boyo’ siaurrangnganni kamatotoranna to tangpakullemo.30 Iatu to mangura ma’din boyo’ sialonggo’ sia iatu pia muane ma’dintilende’ anna tobang.31Apa iatu to untayan PUANG la umba’ruikamatotoranna, anna mettia’ kendeklangngan susi langkan maega. Tau iatomai la lumingka tang mekaboyo’, lasumalong tang mekata’ka’.

YESAYA 41.1–4 153

PUANG umbennikapataloan tu Koresh

41:1-7

411Kappakomi miperangiiNa’, emintu’ biring tasik, sia la umba’rui

kamatotoranna tu mintu’ bangsa; meloke saei tu tau iato mai anna ma’kada;melo ke pada-padaki’ tama pa’paolaiansalu.2Mindara umpabu’tui dio mai matallotu to sitammu kapataloan lan mintu’kalingkanna? Mindara ussorongi lakokalena tu mai bangsa sia umbenni kuasaumpatundukki tu mai datu, pa’dangnaumpopembarra’-barra’i tu tau iatomai, sia panana umpopennongkanninasarombonan angin?3Naula’mi tu tau iato mai, natarru’marampa’ sia lako lalan, tu tae’ lenpanalesei.4Mindara umpadenni sia umpogau’i tuiannate? Iamotu Puang tu untambaimintu’ osso’ tempon dio mai. Akumotetu PUANG, tu tipamulanna, na iatuma’katampakanna. Aku duka bangsia.

YESAYA 41.5–10 1545 Iatu mintu’ biring tasik mataku’untiroi tu iannato; mintu’ randanlangi’ ma’parondo, anna pada saemengkareke’.6Pada situnduanni anna ma’kada lakosolana, nakua: Pabatta’i tu penaammu.7 Iatu pande bassi umpabatta’ pandebulaan; iatu to ma’pa’tong ma’pamanipi’umpabatta’ to ma’tampa dao landasan,anna ma’kada diona tu pa’pi’da’, nakua:melomo te! Anna pakui lako inanna danatibendon.

Iatu kadilendokanna toIsrael mandappi’mo

41:8-208Apa iko, e Israel, taungKu, e Yakub, tumangka Kupilei langsa’, bati’na Abraham,sangmaneKu.9Tu Kuala dio mai randan langi’ siaKutambai dio mai lelean uran, angKukuai lako: Ikomo taungKu, ikomo tuKupilei langsa’ sia tae’ Kusa’biangangko.10Da mumataku’, belanna Kurondongko;da mumagiang mentiro tiku lao,belanna Akumo tu Kapenombammu,Kupamatoto’ko sia Kutundui dukako,

YESAYA 41.11–17 155

sia Kusande’ dukako lima kananKu tuumpaden kasalamaran.11Tiroi, la kasirisan sia matuna tu mintu’to re’dek ara’na lako kalemu; la sangtintito apa tae’ sia la sanggang tu mai taumusirarian.12La mudaka’, apa tae’ ammu kabu’tuitu mai to ullaoiko; la sangtinti to apatae’ sia la pisan tu to musirarian.13Belanna Akumo tu PUANG,Kapenombammu untoe lima kananmu;tu ma’kada mati’ kumua: da mumataku’,Aku untunduiko.14Da mumataku’, e Yakub pada ulli’,e Israel bangsa bitti’! Akumote tuuntunduiko, kadanNa PUANG, na iatuPela’bakmu iamo To maserona Israel.15Tiroi, Kupadadiko panglulluranmataran sia ba’ru, sia mataran patomali;la mulullu’ tu buntu anna manisak sia lamupopendadi ta’pian tu tanete.16La muta’pii, anna baai angin sianapentiaran bara’; apa iatu iko lakumalasi belanna PUANG sia massattuanbelanna To maserona Israel.17 Iatu to mandasa sia to mase-mase,undaka’ uai, apa tae’, marakkekmo tulilana ma’rang; Akumo tu PUANG, la

YESAYA 41.18–22 156

untananni talinga tu tau iato mai; AkumoKapenombanna Israel, tae’ angKu launtampe lenni tu tau iato mai.18La Kupabu’tu tu salu dao tanetekaring, sia la Kupaden tu mata uaidiong lu lombok; la Kupopellimbong tupadang aak sia la Kupopengkalimbuangtu padang rangke.19La Kupaden dio lu padang aak tu kayuarasi’ sia kayu simmin sia kayu murdu’sia kayu saitun; la Kupasitanan kayusapuko tu darda’ sia kayu buangin dio lupadang talo.20Dikua anna tiroi sia nakatappa’i annakilalai situang kapaissananna tau iatomai, kumua limanNa PUANG umpogau’isia To maserona Israel umpadadii.

Iatu kapataloanna Koreshnapokada dolomo PUANG

41:21-2921Parampoi tu kara-karami, kadanNaPUANG; baai tu tanda katonganammi,susimo kadanNa Datunna Yakub.22Melo ke saei umparampoi siaumpokadangkan tu apa la dadi.Pa’peissananni, umba nakua tu apa dolo,

YESAYA 41.23–27 157

angki palan ara’i sia angki issanni tuma’katampakanna. Ba’tu parangiikannitu apa la dadi;23pokadai apa tu la sae undinna, angkiissanni, kumua kamumo deata. Pogau’mitu apa melo, ba’tu kadake, angki padamangnga sitiro situang kamatakuran.24Tiromi, iatu kamu samammitae’, sia tang kebattuan tupengkarangammi; dikagalli minda-minda tu umpengkaolaikomi.25Umpake’de’Na’ misa’ tau daa maiulunna salu, anna saemo, lu dio maikadellekan allo tu misa’ tau ussa’bu’sangangKu; nalullu’ tu arung susi losso’,ten to tumampa kurin ullullu’ pitti’.26Mindara umpa’peissanannitipamulanna, angki issanni? Siamindara umpa’peissananni dolona,kiurunganni la ma’kada kumua:Tongannamo tu napokada? Tae’, moimisa’ tau tae’ umpokadai, moi misa’ tautae’ umpa’perangianni, moi misa’ tautae’ urrangii tu kadammi.27Akumo bunga’na (umpokadanni)Sion kumua: Tiromi, iamora te! – siaKusuamo lako Yerusalem tu misa’ toumbaa kareba kaparannuan.

YESAYA 41.28–42.4 15828Mentiro tikuNa’ lao, apa tae’ misa’Kutiro; iangKu tiroi lako, tae’ misa’tu Kunii unnappa’ pa’timbangan, tu laKukutanai, kumua anna pebaliiNa’.29Tau iato mai susi bang to apa tae’, siamintu’ penggauranna tang kebattuan;mintu’ rapang-rapang dipodeatadipati’no’ angin bangri sia tae’ gai’na.

Bunga’na pa’nubua’diona TaunNa PUANG

42:1-7

421Tiromi tu taungKu, tu Kusande’boko’na, tu Kutonno’, tu naala

penangKu, Kupatamaimo Penaangku;Iamo la umpatiroanni malolona tu mintu’bangsa.2Tae’ anna la melalla-lalla, ba’tuumpekapuai gamaranna, ba’tu napa’-perangian dio lu batatta.3 Iatu tille kumpang tae’ nara’pakkisia iatu palita ma’millo mannamo tae’napa’dei; la umpapayan katonganansituru’ kamanapparan.4Tae’ anna la ma’millo mannamoba’tu dira’pak sae lako napantokna tumalolona lan lino; na mintu’ biring tasik

YESAYA 42.5–8 159

la untayanni tu pangadaranna dionasukaran aluk.5 Inde sia tu kadanNa Puang Matua,Iamotu PUANG, tu umpadadi siaumpalumbang batara, tu umballa’ lipudaenan sia mintu’ apa tuo lan; tuumpatamai penaa mintu’ to untongkonnikuli’na padang sia umpatamai sumanga’tu mintu’ to lolang lan.6Akumo, tu PUANG, tu mangkauntambaiko situru’ kamaloloan, Kutoetu limammu sia Kurinding pala’ko, siaKupatulangdanko mendadi misa’ basselako bangsa iato sia napomasiang mintu’sangpetayanan;7 la umpamillik mata to buta, la untassu’ito ditarungku lan mai pa’tarungkuan siala urrampananni lan mai pa’pattangan tuto unno’ko’ lan kamalillinan.

Tassu’mo tu PUANG sangtintito mangrampanan lalong

42:8-178Akumo tu PUANG, iamoto tu sangangKusia kamala’birangKu tae’ angKu benni tosenga’, sia iatu kadipudiangKu tae’ angKupalulakoi rapang-rapang dipodeata dipa’.

YESAYA 42.9–15 1609Tiromi, iatu apa dolo, saemo, annatotemo Kupokadangkomi tu apa ba’rutae’pa namentaruk angKu paissannikomi.10PakendekanNi nanian ba’ru tu PUANG,sia kadipudianNa dio mai mintu’ randanlangi’, e kamu to massombaran lanlu tasik sia mintu’ tu issinna; e kamurandan tasik sia mintu’ to umpa’tondokki.11Melo ke umpekapuai gamaranna tupadang aak sia tondokna, sia mintu’to’ tenda nanii to Kedar torro; melo kesikumalasi-lasianni tu to ma’tondok daobuntu batu sia siarrakan dao mai bottonabuntu.12Sipatu la napakala’bi’ tu PUANG sia lanasa’bu’ tu kadipudianNa dio lu mintu’randan tasik.13 Iatu PUANG tassu’ susi misa’ pa’barani,Natukka’ ara’Na anNa maparrang susitoparari; la unnarrak-arrak parari,metalillingan tongan; la umpa’petiroankalalonganNa unnea ualinNa.14MasaiMo’ ma’pakappa, sia ma’loko-loko, sia untemme’ ara’Ku; totemo lakumarrakNa’ susi baine mangurria’; laseka’-seka’Na’ napupu’ ara’Ku.15La Kupamampu’ tu mai buntu siatanete sia la Kupamalayu tu mai to’

YESAYA 42.16–20 161

kayunna, la Kupopenggantanan tu salusia la Kupama’ti tu limbong.16AngKu rendenni tu to buta dio lu lalantang natandai, sia la Kupopa’lingka dio lubatatta tang nalesepa; la Kupopembalimasiang tu malillin dio tingayona sia laKurantean lalan. Mintu’na apa iate, laKupadadi sia tae’ Kula tang umpogau’i.17La sorong boko’ sia la kasirisan tumintu’ to sande’ lako rapang-rapangdipodeata dipa’; tu to ma’kada lakorapang-rapang dipodeata dipati’no’,kumua: Kamumo tu deatangki.

Diona bangsa kasalan na dionapa’kamaseanNa Puang Matua

42:18–43:818E to taru, ma’perangikomi, e to buta,bungka’i tu matammi ammi mentiro.19Mindara tu buta susi taungKu sia tarususi pesuangKu, tu Kusua? Mindara tubuta susito tae’ sayuanna sia buta susitaunNa PUANG?20Buda tonganmo mutiro, apatae’ mupalan penaai; tibungka’ tutalingammu, apa tae’ ammu parangi.

YESAYA 42.21–25 16221Belanna kamaloloanNa anna alaipenaanNa PUANG umbenni pangadarankapua sia mala’bi’.22Apa tau iate misa’ bangsadipangrampai sia dipanglo’do’i,napungomi tau sola nasang lan lo’ko’,anna patamai pa’tarungkuan; iatu tauiato mai butungmo apa dirampa, na moimisa’ tau tae’mo urrampananni; iatutau iato mai butungmo apa dilo’do’i, namoi misa’ tau tae’mo ma’kada, kumua:Pasulei.23Mindarakomi tu untananni talingate, sia umpalan penaai sia umperangiiundinna?24Mindara ussorongi tu Yakub ladipangrampai sia Israel lako tomanglo’do’i? Tang lakoraka PUANGtu tanii umpogau’ kasalan? Belannatae’ namorai tu tau iato mai unnolailalanNa sia tae’ anna perangii tu SukaranalukNa?25 Iamoto anNa barrakanni lako tau iatomai tu kare’dekanNa sia rari maparrang.Iamo umpadukkui tiku lao, apa tae’nadampangi; ondongpi namampu’i, apatae’ duka anna sopatianni.

YESAYA 43.1–6 163

431Apa totemo, kadanNa PUANG,To tumampamu, e Yakub, sia To

kumombongmu, e Israel, da mumataku’,belanna Akumo ullendokangko,Kutambaimo tu sangammu sia ikomotaungKu.2 Iake ussassangko uai, la Kurondongko,sia iake ullambanko salu, tae’ annala ungkabu’ko; iake unnolaiko to’ api,tae’ anna la ungkandeko sia tae’ annala’poiko.3Belanna Akumo, PUANG,Kapenombammu, To maseronaIsrael, Pela’bakmu; Kusorong tu Mesir,Etiopia sola Syeba la dipasondanaulla’bakko.4Belanna keangga’ko Kutiro sia mala’bi’sia naalako penaangKu, angKu sorongitu ba’tu pira-pira tau ussulleko, sia ba’tupira-pira bangsa ussonda sunga’mu.5Da mumataku’, belanna Kurondongko;la Kupasae dio mai rampe matallo tu maibati’mu sia la Kukorok londongko dio mairampe matampu’.6La Kukua rekke ulunna salu; Pasulei,anna sau’ pollo’na uai: Da mupadapai,solanni sule tu mai anakKu muane

YESAYA 43.7–10 164

dio mai padang mambela sia iatu maianakKu baine dio mai randan langi’,7mintu’ tu mai to disa’buran sangangKu,tu mangka Kupadadi la Kupomala’bi’, tuKutampa sia Kukombong.8Eloranni sun tu bangsa buta iato, moianna kemata, sia iatu mai to taru, moianna ketalinga.

Puang Matua tu To parampanan siaumpogau’ apa ba’ru

43:9-219Sirampunmo tu mintu’ bangsa siasipulungmo tu mintu’ to sangpetayanan.Mindara tu tau iato mai ma’dinumpa’peissananni tu apa iate siaumpokadangki’ tu apa lendu’mo? Meloke nabaai sae tu sa’binna, kumua annadisanda-tonganni; la narangi tau annama’kada nakua: Tonganna te.10Kamumo, tu sa’bingKu sia taungKu, tuKutonno’, kadanNa Puang, ammi issannisia mipatonganNa’ sia mitandai, kumuaAku bangsiamote!Tae’ tu Kapenomban dipaden dolona Aku, sia undinna na Aku, tae’ tusenga’na.

YESAYA 43.11–17 16511Aku, Akumote tu PUANG, nasalianannaAku tae’ tu Pela’bak senga’.12Akumo tu ma’patale’, manglendokansia ma’kada; tangiaRa’ to salian lembangdio lu kamu; kamumora tu sa’bingKu,kadanNa PUANG, sia Akumora tu PuangMatua.13 Iake undinna Aku duka tu Puang Matuasia moi misa’ tau tae’ la urrampanannilan mai lisu pala’Ku. Iake Kupogau’i,mindara ma’din undampai?14Nakua kadanNa PUANG, Pela’bakmi,To maserona Israel: Bannang diokamu, angKu sua misa’ tau lako Babel,angKu ulai’ male tu mintu’ to Kasdimrokko kappala’, tu nanii massattuan siakumalasi-lasi.15Akumo tu PUANG, To maseromi, Totumampamana Israel, Datummi.16 Inde sia tu kadanNa PUANG, tuumpaden batatta lan tasik sia lalan lanto’ uai mariak;17 tu umpake’de’ kareta sia darang sia topetoe kassa’ sia to lalong; tu pada tallan,na tang umbelami malimbangun sule,pa’de potonmo sia pi’de susi bannangpalita:

YESAYA 43.18–23 16618Da mikilalai tu apa mangkamo dadipirangbongi’, sia da mipalan lenni penaatu apa lendu’mo;19manassa la umpadenNa’ apa ba’ru,sia la mellolo; ma’apai ammi tang launnissanni undinna? La Kupaden tubatatta dio lu padang aak sia salu dio lupadang talo.20Mintu’ olo’-olo’ dio lu padang laumpakala’bi’Na’, susi dukato tu serigalasia burung unta, belanna Kubenmouai dio lu padang aak, sia salu dio lupadang, la Kupairusanni tu mai taungKutu Kupilei langsa’.21 Iatu bangsa mangka Kukombongla umpakala’bi’Na, la umpatale’kadipudiangKu.

PUANG umpa’kamaseannitu kasalamaran lako

bangsa umpogau’ kasalan

43:22–44:522Apa tae’ ammu meongli’ lako Kaleku,e Yakub, tae’ ammu issanni masara’ dioAku, e Israel.23Tae’ra mubaanNa’ domba ladipopemala’ pantunu pu’pu’mu sia tae’ra

YESAYA 43.24–44.2 167

mupakalangka’Na’ pemala’ pangrere’mutae’ dukara Kupamatana’ko diona kandedipemalaran sia tae’ dukara Kutuntunkodiona pantunu dupa.24Tae’ra doi’mu muallianNa’bangle, tae’ra mupedia’iNa’ lompopemala’ pangrere’mu sangadinnanapamatana’Na’ kasalammu sianabo’yo’iNa’ kakelokammu.25Aku, Akumote tu umpa’dei mintu’kakadakeammu belanna iamopa’poraiangKu sia tae’mo Kupalannipenaa tu kasalammu.26PakilalaNa’, anta sibisaramelo, ma’kada bangmoko ammudisandatonganni.27 Iatu bunga’ ambe’mu umpogau’mokasalan, sia to ma’pangada’muuntengkaimo parentaKu.28 Iamoto angKu sallangi tu mintu’pangulu inan maindan, angKu elorannitu Yakub disabu’i butung pepayu siadilo’bo-lo’bo tu Israel.

441Apa totemo, perangii, e Yakub,taungKu, e Israel, tu Kupilei

langsa’.2Nakua kadanNa PUANG, To tumampamusia To kumombongmu tempon lan

YESAYA 44.3–7 168

mai pa’tambukanna indo’mu, Topatunduammu: Da mumataku’, e Yakub,taungKu, sia Yesyurun, tu Kupilei langsa’.3Belanna aku la umbolloi uai tu be’ko’nasia salu’-salu’ tu kamarangkeanna; laKupasaruranni PenaangKu tu bati’mu siarongko’Ku tu lanto mimi’mu.4La mentaruk dio lu to’ riu, sia susi kaniituo dio to’ randan salu’-salu’.5La nakua tu tau iate: Aku te taunNana’PUANG; iatu tau senga’ la ussangaikalena Yakub, den pole’o tu ussura’i diolimanna, nakua: taunNana’ PUANG siaungganti kalena Israel.

Diona kamatunanna apa dipa’deatai

44:6-206Nakua kadanNa PUANG, Datunna siaPela’bakna Israel, PUANGna mintu’ma’dandan maritik: Akumo pamulannasia ma’katampakanna, nasalianannaAku, tae’ tu Kapenomban senga’.7Namindara tu la ussusianNa’ – meloke napatale’i sia napa’peissananni annaparampoi lako Kaleku – belanna Akumannari ungkombongi tu tau tempon dio

YESAYA 44.8–12 169

mai; melo ke napatale’i tu apa la dadiundinna.8Da mitiramban sia mataku’.Tang tempon dioraka mai Kuniiumpokadangkomi sia umpaissannikomi?Kamumo tu sa’bingKu: denraka tuKapenomban senga’ saliananna Aku?Tae’ senga’na tu Buntu batu, tae’Kutandai tu senga’na.9 Iatu mai to unggaragai rapang-rapangdipodeata, tae’ nasang gai’na sia iatumai panggaraganna nakamassengi tae’bua’na: iatu mintu’nato napotandasa’bi, kumua moi misa’ tae’ natiroi siamoi misa’ tae’ natandai, naurungannikasirisan tu tau iato.10Mindara tu unggaragai dipa’deatainnasia umpati’no’ rapang-rapang dipodeata,anna tang la umpabu’tuanni gai’na?11Manassa la kasirisan tu toumpengkaolai; iatu mai to pandenatolino bangsia; melo ke sirampunnisangke’deran tu tau iato mai, annasoyang sumanga’ sia la kasirisan tu tauiato.12 Iatu pande bassi unnampui uase, siasila’da’ lan to’ ruaya, untampa rapang-rapang dipodeata unnoyong pepa’tong

YESAYA 44.13–17 170

sia nakombong lima mawatangna, tangmekatopo sia tang mekata’ka’, tangunniru’ uai, naurunganni tang pa’bela.13 Iatu pande kayu unne’te’ bannang,anna gorri’i tu tandana, anna pa’inakampasu, anna pasusii a’ganna misa’muane, umparundu’i pantarisan maelonatolino, anna torro lan banua.14Ullellengan kalena kayu arasi’ siaunnala kayu uru ba’tu jati sia napelobo’ilan lu pangala’ sia untanan kayu buanginmaloboran nasakka’i uran.15 Iate mai kayu la natutung tau;naala la napendarang, sia napadukkuanna pantunui roti; sia la nagaragairapang-rapang dipodeata napenombaisia nagaragai rapang-rapang dipodeatadipa’, anna malinguntu’ dio olona.16 Iatu kayu pira napakandei api;napantunui duku’, sia nakande tu maipa’goreng sadia’na, sia nanii dukamendarang anna ma’kada nakua: Hamalassuna’, kusa’dingmo tu api.17 Iatu torrona nagaragai misa’dipa’deatainna, iamotu rapang-rapangdipodeatanna tu dipa’, anna malinguntu’dio olona sia tukku anna penombai,

YESAYA 44.18–21 171

nakua: Tunduina’, belanna kamumo tudeatangku.18Tae’ kapaissananna sia tangnga’na,belanna sikeppe’ tu matanna,naurunganni tang pakita; sia situtu’tu mata penaanna, naurunganni tangpaissan.19Moi misa’i tu tau iato tae’ umpalanpenaai sia tae’ kapaissananna ba’tutangnga’na, naurunganni ma’kada,nakua: Iatu kayu pira mangkamokutunu api, iatu ruayanna kupantunuiroti sia kupangrarangi duku’, angku launggaragairi apa megallian, sia angku laumpenombai tu kayu sanglontok?20Minda-minda manggaraga au,napapusa penaa dipakena naurungannitang nakulle ungkarimmanni katuoannasia tae’ nakullei ma’kada kumua: Tae’siaraka apa pa’pakena lan lima kananku?

PUANG manna tu Kapenomban

44:21-2821Kilalai te, e Yakub, e Israel, belannaikomo taungKu; Akumo ungkombongko,ikomo tu taungKu, e Israel; tae’ angKukalupai lenko.

YESAYA 44.22–26 17222Kusarrinni tu kakadakeammu susirambu roya sia iatu kasalammu susisalebu’; la suleko lako Kaleku, belannaAkumo tu ullendokangko.23Kumalasi-lasikomi, e langi’, belannaPUANGmo tu mangka umpogau’i;unnarrakkomi, e to diong mangapi’natana, rambankomi sikula’dakan, ebuntu sia pangala’ sola mintu’ kayulan, belanna mangkamo NarampananPUANG, tu Yakub sia umpamala’bi’Kalena lan Israel.24 Inde sia tu kadanNa PUANG,Pela’bakmu sia To tumampamu temponlan mai pa’tambukanna indo’mu: Akumotu PUANG ungkombong nasangi temintu’na; Aku manna umpalumbangi telangi’; Aku manna umpatungarai te tanakalua’ tete dio kamatotorangKu.25Akumo tu undampa tanda-tandana tountannun kamo’rangan sia Aku dukamotu umpatolle mintu’ to pakita-kita;mintu’ to paissan Kupamaling sia iatukapaissananna baga.26Akumo umpasundunni tu kadannataungKu sia umpalanda’i tu apanapa’peissanan dolomo sumbunganpudukKu; Akumo tu ma’kada lako

YESAYA 44.27–45.2 173

Yerusalem kumua: La napa’tondokkipokotau, na lako mintu’ kota Yehuda: Ladibangun polekomi, sia mintu’ tembo’ro’pokmi la Kupabendan sule.27Akumo tu ma’kada lako malikunna,kumua: Mandalle’ko, sia mintu’ salummula Kupamarangke.28Kukua lako Koresh: Kupotomanglaako,la naturu’ duka tu mintu’ pa’poraiangKu,belanna nakua lako Yerusalem: Ladibangunko sule sia la diparandangannitu Banua Kabusungan.

Diona Koresh Nasua PuangMatua umpalalo pa’poraianNa

45:1-8

451 Inde sia tu kadanNa PUANGlako Koresh tu mangkamo

Natokko; Kutoe tu lima kananna, angKupemparrakanni tu mai bangsa dio olonasia Kuko’ka’i tu se’ ayakna datu-datu; laKubungkaran ba’ba naurungan tae’ tumai babangan la tisalli’.2Aku Kalena tu la undoloangko sia laurrantei tu mai lalan ma’buntu-buntu;mintu’ ba’ba’ tambaga la kutesse-tessesia mintu’ salli’ bassi la Kurebong-rebong.

YESAYA 45.3–8 1743La Kukamaseiko ianan dio lu to’malillinna sia barang apa dio to’kabunianna, ammu issanni, kumuaAkumote tu PUANG, tu mangkauntambaiko sangammu, iamotuKapenombanna to Israel.4Tu tete dio Yakub taungKu siaIsrael, to Kupilei langsa’, angKutambai tu sangammu sia angKu benkopa’gantianammu, moi ammu tanguntandaiPa’.5Akumo tu PUANG, tae’ senga’na,nasaliananna Aku, tae’ tu Kapenombansenga’. Mangkamo Kutambeke’i tuayakmu, moi ammu tang untandaiPa’.6Anna issanni tau randuk dio maikabu’tuan allo landa’ lako kabotoankulla’, kumua saliananna Aku tae’ tupekapuangan senga’; Akumo tu PUANG,tae’ senga’na,7 tu umpadadi masiang sia ungkombongmalillin, tu untannun kamakarimmanansia umpabu’tu kamandasan, Akumo tuPUANG, tu umpaden nasangi te mintu’nate.8Tumarantankomi, e langi’, sia e mintu’salebu’, patibolloi tu uran kamaloloan;la tikillang tu lipu daenan, anna tuo

YESAYA 45.9–12 175

tu kasalamaran, sia pada napopellolokamaloloan; Akumo, tu PUANG, tuumpaden nasangi te.

PUANG manna tu kuasa melendokan

45:9-259Upu’ allona tu to sisarangnga’ Totumampana, susi bangri to misa’bibang dio lu to’ bibang. Ma’apari nalama’kada tu pitti’ lako to ma’tampa,kumua: Apara mutampa? ba’tu nakua tupanggaragammu: Tae’ nakelima?10Upu’ allona tu to nakua lako misa’ambe’ kumua: Apara mipadadi? Ba’tulako misa’ indo’: Apara mipangurriasan?11Nakua kadanNa PUANG, To maseronaIsrael sia To tumampana kumua:Pekutananni lako Kaleku tu apa labu’tu undinna; sorongi lako Kalekudiona tu mai a’ganna anakKu sia dionapenggaurangKu.12Akumo tu umpadadi lino siaungkombong tolino tu untongkonni dao;limangKumo umpalumbang mintu’ langi’sia Aku dukamo umparentai tu mintu’ma’dandan maritik dao.

YESAYA 45.13–17 17613Akumo tu unnangka’i tete diokamaloloan sia la Kurantean tu mintu’lalanna; anna iamo la umbangunni suletu kotaKu sia urrampananni tu mintu’taungKu tu dirampa, moi anna tae’napalaoi doi’ ba’tu pamengan tu tauiato mai, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.14Nakua kadanNa PUANG: Iatu bungarangka’na to Mesir, sia balukanna toEtiopia – to Syeba, to kalando kapua, lasae lako kalemu ammu potaui; la undikonarundu’ tau iato mai; tau iato mai lasae situang pungo anna tukku menombadio tingayomu sia mengkamoya nakua:Kamu mannari tu Narondong PuangMatua tae’ senga’na, tae’ tu Kapenombansenga’.15Manassa Kamumo tu Kapenombanmentilindung; Kamumo tuKapenombanna to Israel sia Pela’bak.16La kasirisan sia la matuna sia malemala’ba-la’ba tu mintu’ to unggaragarapang-rapang dipodeata.17Apa iatu to Israel la Nala’bak PUANGpela’bak matontongan; tae’ ammi lakasirisan sia matuna tontong sae lakona.

YESAYA 45.18–21 17718Belanna nakua kadanNa PUANG, tumangka umpadadi mintu’ langi’ iamotuPuang Matua – tu ungkombong lino siaumpadadii, Naparandanganni; tangiakumua la Napatangtibori’i, sangadinnaNakombong la ditorroi: Akumo PUANG,tae’ senga’na.19Tae’ lenpa Kuma’kada lan kabuniannaba’tu lan inan dio lu padang mapittuk;sia tae’ lenpa Kuma’kada lako bati’naYakub, kumua: Daka’-daka’ bangNa’;Akumo tu PUANG, umpokada apatongan, umpa’peissanan apa malambu’.20Sipulungkomi ammi pada saemengkareke’, e kamu tu tilendokmodio mai ma’rupa-rupa bangsa. Tae’tangnga’na tu tau iato mai tu umbaarapang-rapang dipodeata kayu annapenombai tu deata tang nakullepatunduan.21Pa’peissananni sia pokadai tu tandasa’bimmi, sitimbangi sola nasang.Mindara tu umpa’perangianni dolonasia umpa’peissananni te masaimo?Tae’raka na Aku te, tu PUANG, sia tae’tu Puang Matua senga’, sangadinna Akumanna, tae’ tu Kapenomban malambu’sia mangla’bak, sangadinna Aku.

YESAYA 45.22–46.1 17822Lu maikomi Kaleku, ammimakarimman, e mintu’ randanlangi’, belanna Akumo tu Puang Matuatae’ senga’na.23Belanna mangkaMo’ umposumpaKaleku, na iatu sunnamo dio randanpudukKu, tonganna, moi sangbuku kadatae’ Kuriu’ sule, kumua: mintu’ guntu’ lamalinguntu’ lako Kaleku sia mintu’ lila laumposumpaNa’.24 Iatu diona Aku la nakua tauumpokadaNa’: Dio manna PUANG tukamaloloan sia kamatotoran; saemo tumai tau lako, apa la kasirisan tu mintu’to mare’dek ara’na lako Kalena.25Lan PUANG dinii ussanda-tonganni siala nanii massattuan tu mintu’ bati’naIsrael.

Iatu deatanna to Babel tae’nakullei merampanan

46:1-13

461 Iatu Bel re’ba, iatu Nebo tukkubangmo, iatu rapang-rapang

dipodeatanna nateke’ olo’-olo’ siasapi; iamotu rapang-rapang dipodeatabiasa napaliling tau, nateke’ sapi, tu

YESAYA 46.2–7 179

umpamatana’i anna kopa tu patuoaniato.2Tukku sia re’ba sola nasangi, iatu apanateke’ sapi tae’ nakullei umpangeai siaia kalena duka male dirampa.3PerangiiNa’, e bati’na Yakub, siamintu’ tu taruk torronapa Israel, tuKusompo randuk lan mai pa’tambukansia Kuangka’ tempon lan mai inan tau.4Sae lako matuammi, iatu Aku tontongbangNa’, sia sae lako ubanammi Akula ussompokomi; Akumo tu umpogau’isia Akumo la unnangka’komi siaAkumo la ussompokomi sia Akumo laurrampanangkomi.5Minda tu la mipasangtintianNa’sia mipasanglindo susingKu, mindatu la mipasangtende’ garagangKu,Kuurunganni sangrupa?6Tau iato mai umbolloan bulaan lanmai poro’-poro’ sia untimbang salakadao timbangan; nasaroi tu pandebulaan, anna garaganni rapang-rapangdipodeata namalinguntu’ menomba dioolona.7Napalangnganmi palempengna tauiato mai, namale umpassanni, annapabendanni dio inanna; inde to dio

YESAYA 46.8–13 180

nanii ke’de’, tang tiberu dio mai inanna.Moi anna meoli tau lako, tae’ dukanapebalii, sia tae’ anna rampananni lanmai kamaparissan.8Kilalai te iannate sia pabatta’i tupenaammi, e kamu to palutu tombang,palanni penaammi.9Kilalai tu mintu’ apa dolo tu lendu’namo;Akumo tu Puang Matua, tae’ senga’na,sia Akumo tu Puang Matua, tae’ tuKusitintian.10Tu umpokadai randuk tipamulannasae lako ma’katampakanna tu apala dadi sia tempon dio mai tu apatae’pa; tu ma’kada nakua: La dadi tupanglampakKu sia la Kupogau’ tu mintu’pa’poraiangKu;11Akumo tu untambai langkan maegadio mai matallo, sia tu muane puraKulampak, dio mai tondok mambela;iake ma’kadaNa’, la Kupalanda’ duka;iake ma’bori’Na’, la Kukarang duka.12PerangiiNa’, e to matampo penaanna,to toyang dio mai kamaloloan.13 Iatu kamaloloangKuKupopengkareke’mo, tae’mo annamambela sia iatu kasalamaran lu dio maiKaleku tae’ nala malelan; sangadinna

YESAYA 47.1–5 181

Aku la ungkamasei kasalamaran tu Sionsia kamala’birangKu tu to Israel.

Diona kasangganganna Babel

47:1-15

471Mengkalaoko ammu unno’ko’diong to’ barra’-barra’, e lolosu

kandaurena anak dara Babel. Diongkopadang unno’ko’ tang ma’isungan, eanak dara Kasdim, belanna tae’mo annala ussangako tau baine dipamo’le’ siadipasolle’.2Alai tu pangrissoan, ammu ma’ta’pung,lendokanni tu lullungmu ammuma’kamandi’, ma’kalili’ko sae langnganpupummu, ammu lamban salu.3La dikambelangi tu kalemu siala kakitanan tu kasirisammu. Lama’papakkanniNa’ na moi misa’ tau tae’Kukatirinnai.4 Iatu sanganna Pela’bakta, iamoPUANGna mintu’ ma’dandan maritik. Tomaserona to Israel.5Kappako ma’dokko, tamako inanmapattang, e anak dara Kasdim, belannatae’mo nala unggente’ko tau datu baineundatui mintu’ kadatuan.

YESAYA 47.6–10 1826Re’dek tu ara’Ku lako taungKu siaKuruttakki tu to Kupomana’, angKusorongi tama limammu, apa tae’ ammukatirinnai tu tau iato mai; moi na iatumai to matua mupabokkokki dukapamaan magasa.7Mukua: La ma’parentana’ tontongsae lakona, apa tae’ ammu palannipenaammu te iannate sia tae’ mukapangikumua la susi ma’katampakanna to.8Na totemo perangii te, e iko to passolle’,tu tuo manaman, ammu ma’kada lanpenaammu susite, kumua: Aku mannari,tae’ to senga’ umpadanna’; inangtae’ angku la balu, ba’tu untandai tukasisayuran anak.9Na iate apa iate da’dua tae’ mukapangianna dadi lako kalemu, lan sangallori;iamotu kasisayuran anak sia kabaluan;mintu’na la ganna’ tongan urruako,moi anna buda pa’balik matammu siapa’basa-basamu.10Apa urrannuangko kakadakeammu,mukua: Tae’ misa’ tau untirona’.Kamatarrusammu sia kapaissanammuumpapusako, muurunganni ma’kada lanpenaammu susite, kumua: Aku mannari,tae’ to senga’ umpadanna’.

YESAYA 47.11–15 18311 Iamoto annala urrampoikokamaparrisan tu tang mubelauntumpui pa’basa-basa; sia lanaruako kasanggangan, tu tangmukulle untulakki pesuru’; sia ta’pala narampoiko kamangsanan tu tangmukapang kasaeanna.12Tontongko umpogau’i tu pa’basa-basamu sia kabudanna pa’balikmatammu tu mupa’boyo’-boyo’i tempondio mai bitti’mu, den sia manii gai’nalako kalemu, la umpatiramban deatamasusu’.13 Iake boyo’moko ma’timbang-timbang, melo ke ke’de’i totemo annarampanangko tu mintu’ to umpelalanbintoen sia tu to umparessa a’gannabintoen, sia umpokadai tu apa laurrampoiko ke bulanoi.14Manassa iatu tau iato mai la susitodalame nakande api naurunganni tae’nakullei urrampanan kalena dio maiapi ma’laka-laka, belanna iatu api iatotangia ruaya la dipendarang sia tangiaapi la direke’ unno’ko’.15Susimo gai’na lako kalemu to tu mintu’to mupa’boyo’-boyo’i sia musipa’baliliantempon dio mai bitti’mu; pada tang

YESAYA 48.1–5 184

ma’rundunanmo tu lalan naolai male;moi misa’ tae’ tu pakulle untunduiko.

Diona apa ba’ru dipa’peissanan

48:1-11

481Perangii te, e bati’na Yakub,tu ungganti kalena Israel, sia tu

bu’tu lan mai kalimbuangna Yehuda,umposumpa sanganNa PUANG siaungkatonganni Kapenombanna to Israel,– apa tae’ nasituang kamanapparan siakamaloloan-2ondongpi ungganti kalena kotamaindan tu tau iato mai sia sande’ lakoKapenombanna to Israel; tu digente’PUANGna mintu’ ma’dandan maritik.3 Iatu apa lendu’mo Kupa’peisanandolomo lako kalemu, tu sun dio randanpudukKu sia Kupa’perangian lakokalemu; ta’pa Kupogau’ anna dadi.4Belanna Kuissan, kumua matoroko siaiatu sokkongmu susi bassi kalebu siaiatu kidemu sangtinti tambaga,5 iamoto angKu pokada doloi lakokalemu sia Kupa’perangian tonna tae’panadadi, da muma’kada undinna, kumua:Kupa’deatainna umpogau’i tu mintu’

YESAYA 48.6–11 185

apa iato sia rapang-rapang dipodeatadipa’ku ba’tu rapang-rapang dipodeatadipati’no’ku umpa’pesuanni tu apa iato.6Murangimo tu iannato; tiro meloitu mintu’nato; tae’raka misipatu laungkatonganni, kumua tongannate?Randuk totemo la Kuparangiiko tuapa ba’ru, iamotu mai rasia tu tae’pamuissanni.7Mane totemori nadipaden, tae’natempon dio mai, sia sae lako te alloiate tae’pa ammu rangi lenni, dikua damuma’kada kumua: Kuissanmo.8 Inang tae’pa murangi lenni sia tae’pamuissan lenni, sia dolona tae’panaparangi len tu talingammu, belannaKuissan kumua tang maruru’ tongankosia nagente’ko tau to palutu tombangtempon lan mai pa’tambukanna indo’mu.9Tete dio sangangKu angKu temme’pi tuara’Ku sia diona kadipudiangKu angKuta’tanpi tu Kaleku belanna mupomelona,dikua da angKu pisanniko.10Kusa’pomoko, apa tang susi ussa’posalaka; Kusudimoko lan panglallangankamaparrisan.11Tu belanna Akuri, ondongpi tu belannaAkuri, angKu pogau’i tu iannato moi

YESAYA 48.12–16 186

umba nakua tu panglangdo; iatukadipangkerangKu tae’ angKu elorannilako to senga’.

PUANG urrampanan to Israel

48:12-2212PerangiiNa’, e Yakub, e Israel,to Kutambai, Aku bangsiamoto,Akumo tu pamulanna, Aku dukamo tuma’katampakanna.13Sia limangKu duka mangkaumparandanganni tu lino sia limakanangKu umpalumbangi tu mai langi’,iake Kutambai, ma’dio ren nasangmi.14Sipulung nasangkomi ammi perangii.Mindari tu tau iato mai tu mangkaumpa’peissananni te mintu’ apa iate?Iatu to Nakamasei PUANG, iamo laumpogau’ pa’poraianNa PUANG lako toBabel sia umpa’pekitanan kuasanNa lakoto Kasdim.15Aku, Akumo tu mangka ma’kada,Aku bangsiamo tu untambai; Akumo tuumpasaei sia umpamaupa’i tu lalanna.16Mengkareke’komi sola nasang lakoKaleku, ammi perangii te: Inang tae’Kubuni tu apa Kupokada tempon dio

YESAYA 48.17–21 187

mai; iatonna dadi to mai inang denMo’.Totemo Nasuana’ Puangta PUANG solaPenaanNa;17Nakua kadanNa PUANG, Pela’bakmu,To maserona to Israel, nakua: Akumotetu PUANG, Kapenombammu, tu nenne’umpatuduko, kumua ammu maupa’, siaAku duka urrendenko lako lalan sipatumuolai.18 Iakemmu la umperangii tumintu’ pepasanKu, manassa iatukamarampasammu susito salu sia iatukamaloloammu butung to bombangtasik;19 sia iatu bati’mu la susi karangan siatarukmu la sangtinti bungin; tae’ anna ladiputtai tu sanganna ba’tu dipisanni diooloKu.20Tassu’komi lan mai Babel,mallaikomi dio mai toKasdim; sikumalasilasiangkomiumpa’peissananni, sia umpa’perangiannisia umpatale’i sae lako randan langi’,kumua:Narampanammo PUANG tu Yakub,taunNa.21Tang mekama’rang tu tau iato maitonNa solanni unnola padang aak;

YESAYA 48.22–49.3 188

Napalolongan uai lan mai buntu batu;Napiak tu buntu batu anna lolong uai lanmai.22 Iatu to tang mekaaluk, tae’kamarampasanna, kadanNa PUANG.

TAUNNA PUANGPASALA’ 49–55

Pa’nubua’ ma’penduannadiona TaunNa PUANG

49:1-7

491PerangiiNa’, e mintu’ lebukan,sia tananni talinga, e kamu

mintu’ bangsa mambela. Tempon lanpamai pa’tambukan Nanii untambaina’PUANG sia randuk lan mai inan tau Naniiussa’bu’i tu sangangku.2Napopendadi la’bo’ mataran tupudukku; Naongannina’ limanNa,Napadadina’ misa’ tinaran matadi’,Napalanna’i tambilanNa.3Sia ma’kada lako kaleku Nakua:Ikomo tu taungKu, Israel, tu diniiumpakala’bi’Na’.

YESAYA 49.4–7 1894Apa kukua: Tae’ gai’ku mara’ta’, tae’bua’ku sia tang kebattuan umpura-puraikamatotorangku. Apa iatu taaku dioIa PUANG sia iatu saro ra’ta’ku dio IaKapenombangku.5Apa totemo Nakua tu PUANG tuumpadadina’ taunNa tempon lan maipa’tambukan angku pasulei tu Yakublako, sia angku pasipulungi tu toIsrael lako – sia dipakala’bi’mo’ diopentiroNa PUANG sia Kapenombangku tukupomatoto’ :-6Nakua: Maringanpako dadi taungKula umpabendanni sule tu mintu’sukunna Yakub sia umbaai sule tudikarimmanninnapa dio mai to Israel;Kupatulangdanko naposulo mintu’bangsa, kumua anna iatu kasalamarandio mai Kaleku landa’ lako mintu’ randanlangi’.7Nakua kadanNa PUANG, Pela’baknato Israel, To maserona, lako to tarru’nasokkoi tau, sia nakagi’gi’ bangsa iato,tu napokaunan mintu’ to ma’parenta:La natiro mintu’ datu anna bendan;susi dukato tu mintu’ arung annatukku, belanna PUANG, To maruru’, Tomaserona Israel, tu umpilei langsa’ko.

YESAYA 49.8–12 190

Sule tama dandanna

49:8–50:38Nakua kadanNa PUANG:Kutanannimoko talinga lan attukamasorokan sia Kutunduiko lan attukamanamanan: la Kurinding pala’ko siala Kupadadiko basse lako bangsa iatomai, la umpasulei tama dandanna tupadang iato sia napourungi umpoapapolei sule tu padang mana’ talona tauiato mai,9 sia la umpokadanni to dipattangkumua: Tassu’komi sia lako to lanmapi’tukna kumua: Sunkomi lakomasiangna! Iatu tau iato mai la dikambi’dio lu lalan sia mintu’ tanete naniiundaka’ kande.10Tang la mekatopo ba’tu mekama’rang,tae’ nala ussarussu’i angin padang aaksia tae’ nala ulla’da’i allo, belanna iatutau iato mai la Nasolan To madulu’na siala Naanta’ lako to’ mata kalimbuang.11La Kurantei tu mintu’ buntungKu siamintu’ batattaKu la Kupemeloi.12 Iate tau iate mai lu dio mai padangmambela, lu daa mai ulunna salu sia dio

YESAYA 49.13–18 191

mai matampu’, na iatu senga’na to diomai tondok Sinim.13Siarrakangkomi, e langi’sia sikumalasiangko, e lino,unnangnga’komi, e buntu, belannaPUANG umpakatanai tu mai taunNa siaungkaturu-turui mintu’ to dipandasaNa.14Apa nakua tu Sion: Natampemo’PUANG sia tang Nakilalaimo’ Puang.15Ma’dinraka misa’ baine ungkalupaianak sumusunna, anna tangungkatirinnai tu anak natibussanan?Kenna la ungkalupai tonganni baine iatomai, manassa tae’ Aku Kukalupaiko.16Kusura’moko diong pala’ limapatomalingKu, sia iatu rinding tembo’mudio bang oloKu.17 Iatu mintu’ anakmu madomi’ sae;mintu’ to umbala’-bala’ko sia toussanggangko toyang dio mai kalemu.18Bangunanni tu matammu tiku lao,ammu tiroi tu mintu’ tau iato mai;sirampunmo anna sae unpengkareke’iko.La lelukraka tuoKu, kadanNa PUANG,mula umpakeanri kalemu butung tobelo, sia la mukassaran kalemu sangtintibaine diparampo.

YESAYA 49.19–23 19219Belanna iatu tembo’ ro’pokmusia tondok sanggangmu sia padangtalomu – apa totemo si’pi’mo tu tauumpa’tondokkiko, sia mintu’ tu toumbala’-bala’ko la toyang mambela diomai kalemu.20Ondongpi, e iko tu sisayuraan anak lamurangi tu mai anakmu ma’kada nakua:Tarru’ si’pi’mo te inan iate lako kaleku,benpa’ inan angku nii torro.21Mukuami lan penaammu: Mindaraumpadadianna’ te mintu’ anak iate,belanna dolona sisayuranna’ anaksia tamanangna’; dolona dirampana’sia ditibena’; mindara ungkaritutui temintu’na te? Tang aku mannaraka torromisa’ pirangbongi’, naumbara nanii attuiato te mintu’na te?22 Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: La umpakarangNa’limangKu lako mintu’ bangsa, sia laumpabendanNa’ banderaKu lako mintu’to sangpetayanan, sia la sae ungkepakkitu mintu’ anakmu muane sia ussompoitu mai anakmu baine.23 Iatu mai datu la dadi ambe’passarakmu sia iatu datu baine la dadito ma’pasusummu; iatu tau iato mai la

YESAYA 49.24–50.1 193

menomba sae rokko padang dio olomu,sia ullepa’i barra’-barra’ dio lentekmu.Attu iato la muissan, kumua: Akumotetu PUANG, naminda-minda untayanNa’,tae’ nala kasirisan.24Ma’dinraka ditoro’ tu pangrampa diomai to mawatang, ba’tu dipallaian tupealanna to sipatu umpoapai.25Apa moi susito, kadanNa PUANGNakua: Iatu pangrampa la ditoro’ diomai to mawatang sia iatu pealanna tolalong la dipallaian. Belanna Aku kalenala siea tu to unneako sia la untunduimintu’ anakmu.26 Iatu mintu’ to umpakario-rioko laKupakande duku’na, sia la unniru’ kalenararana sae lako malangona susito unniru’uai anggoro’ mangura anna issannimintu’ ma’rupa tau kumua Akumote,tu PUANG, To pakarimmanammu sia Tokuasanna Yakub, iamo Pela’bakmu.

501Nakua kadanNa PUANG:Umbamira tu sura’ kasitantangan

Kuben indo’mi, Kunii ussuai male?ba’tu umbannara tu to umpaindanniNa’Kunii umbalukkomi? Sangadinna dionarikakelokammi angKu balukkomi sia

YESAYA 50.2–5 194

bannang diori patengkammi anna disuamale tu indo’mi.2Ma’apai anna tae’ bang tau tongKusae, sia tae’ bang tau mebali, tongKumetamba? Tarru’ kondi’raka tulimangKu la patunduan ba’tu tae’rakakamatotorangKu la parampanan?Manassa Kupakarrang tu tasik annamarangke sia Kupopempadang aak tusalu; naurunganni bubosi mate ma’rangtu mintu’ bale lan, belanna tae’mo uaidiong.3Aku duka umpakei pakean dibolong tulangi’ sia umparramba’i pangluluk.

Pa’nubua’ ma’pentallunnadiona TaunNa PUANG

50:4-114Nakamaseina’ Puangta PUANGkamalutean ma’kada, kumua angkuissanni umpakatanai tu to bo’yo’:Napamillikna’ ke melambi’i, siaNapatanan tu talingangku, angkuma’perangi susito mai pia ma’guru.5Napoparangimo Puangta PUANG tutalingangku, anna tae’ kumengkailing,sia tae’ kusorong boko’.

YESAYA 50.6–11 1956Kupopa’elo’na tu boko’ku lakoto umbambana’ sia popoku lakoto urrotakki sambangku; sia tae’kutampunni tu lindoku dilo’bo siaditittudui.7Apa Puangta PUANG untunduina’,iamoto anna tae’ angku matuna, sia iadukamoto angku pasusii batu laulungtu lindoku, belanna kuissan, kumua tae’angku la kasirisan.8Mandappi’mo tu To ussanda-tongannina’; mindara tu la kusikara-karan?Maikomi anta pada mennolo. Mindara tula umbalina’ ke sikara-karana’.Melo ke saei lako kaleku.9Manassa Puangta PUANG untunduina’,mindara la umpasalana’? Iatu tauiato mai la susi nasang sampin buruknakande busung.10Mindarakomi tu ungkataku’ PUANGsia umperangii kadanna taunNa? Iakelumingkai nakabu’ kamalillinan siatae’ kamasiangan dio, la urrannuansanganNa PUANG sia sande’ lakoKapenombanna.11E kamu sola nasang tu to umpopa’laka-laka api sia to umpasakka’ tinaran

YESAYA 51.1–4 196

padurru’, da’ito mimale tama to’ dukkuapimmi sia tama to’ dama’ mipopa’laka-laka. Iatu iannato la dadi lako kalemilu dio mai Kaleku, ammi sumpandansituang pa’di’.

Da mikataku’i tu tolino

51:1-16

511PerangiiNa’, e kamu tu unnula’kamaloloan, e kamu to undaka’

PUANG. Tiroi tu buntu batu tu miniidipa’ lan mai, sia iatu patuang diniiungkalikomi.2Tiroi tu Abraham, ambe’mi sia Sara toundadiangkomi, belanna Kutambai tonnamane kale-kalena sia Kupamasakke siaKupopemba’ka’ kalle-kallean.3Belanna la Napakatana PUANG tu Sionsia la Napakatana tu mai kota daunlauanna; la Napopembali susi Eden tupadang aakna sia iatu pangala’-ala’naNapasangtinti pa’lakNa PUANG; la ponnokaparannuan sia kasendean lan, siapa’pudi-pudian sia nanian.4PerangiiNa’, e taungKu, sia e kamu tosangpetayanangKu, tananniNa’ talinga.Belanna la sun tu sukaran aluk dio

YESAYA 51.5–8 197

mai Kaleku sia la Kupatulangdan tukatonganangKu butung misa’ arranglako mintu’ bangsa.5Mengkareke’mo lako kalemi tukapataloan dio mai Kaleku siakasalamaran dio mai Kaleku la bu’tumo,sia limangKu la umpaolai salunna tumintu’ bangsa; mintu’ randan tasikuntayanNa’ sia urrannuan limangKu.6Mentingarakomi langngan langi’, siamentirokomi rokko kuli’na padang;belanna iatu langi’ la pa’de potonsusi rambu sia iatu lino la buruk susitamangkale sia iatu mai to untorroi, matesusi kasisi’; apa iatu kasalamaran lu diomai Kaleku tontong sae lakona, sia iatukamaloloangKu tae’ nala disanggang.7PerangiiNa’, e kamu to untandaikamaloloan, e bangsa unnanna rara’Sukaran alukKu lan penaanna. Damikataku’i tu pelo’bona tolino sia damipotirambanni tu pebe’sena tau iatomai.8Belanna tau iato mai la maimbak susitosampin naimbakan busung sia sangtintibulu domba nakande ulli’; apa iatukamaloloangKu tontong sae lakona sia

YESAYA 51.9–13 198

iatu kasalamaran dio mai Kaleku tontongla disiosso’i.9MatangkinKomi, matangkinKomi, pakeitu kamawatangammi e takia’Na PUANG!MatangkinKomi susito pirambongi’, tonnalinona to dolo-dolo.Tae’raka na Kamu tu umba’ta Rahab siaurrok naga tasik?10Tang Kamuraka tu umpamere tasik siauai tasik kalua’ sia umpopembali lalannitu tasik mandalan, kumua anna olailamban mintu’ to Mirampanan?11 Iatu mintu’ to Narampanan PUANG lasule sia la kumalasi-lasi sae lako Sion; siakaparannuan masae lako la napomakotadao ulunna, tau iato mai la unnappa’kasendean sia kaparannuan, anna mintu’kamasussan sia kasumarroan la mallaidio mai kalena.12Aku, Akumo tu umpakatanako;ma’patumbaroko ammu kataku’ri tutolino inang la mate, sia ma’rupa tau tusangtinti riu dibela’i!13Ammu kalupai tu PUANG, Totumampamu, tu umpalumbang langi’sia umparandanganni lino, ammutontong bang tu’tu’ allo ungkataku’kamasarranganna to ma’pakario-rio, ke

YESAYA 51.14–18 199

tumayai la pasanggangi? Umbamira tukamasarranganna to ma’pakario-rio?14 Inang madomi’ duka la dirampanan tuto tikongkomo dirante bassi, tae’ nalamate, sia tae’ nala rokko panglamunansia tae’ nala kapu’duran kande.15Belanna Akumo tu PUANG,Kapenombammu, tu umpatikalulunlen tasik anna mariak bombangna; iatusanganNa: PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.16Kupadiomo pudukmu tu kadangKusia Kuongannimoko pala’ limangKu,Akumo tu umpalumbang langi’ siaumparandanganni lino sia ma’kada lakoSion, kumua: Kamumo tu taungKu.

Ma’katampakannaparri’na Yerusalem

51:17–52:1217Pana’dingko, pana’dingko, millikko eYerusalem; e iko tu mangka unniru’i tulan irusan nanii kare’dekanNa PUANG tuNatadoangko, sia mangka umpepurainairu’ tu apa palango lan irusan.18 Iatu mintu’na pia nadadian, tae’i misa’tu urrenden mana’pai; sia mintu’na

YESAYA 51.19–23 200

tu pia nadaranai, tae’i misa’ untoei tulimanna.19 Iate iannate da’dua narampoimoko –mindapara tu la umpopa’di’ko?– iamotu kasanggangan siakamasolangan, kapangeloan siabassi mataran– umbara la Kukua umpakatanako?20Mintu’ anakmu limpu nasangmo dio luto’ tetuk lalan, susi nuang naala patuang:nalango liumo kare’dekanNa PUANG siapa’garrakNa Kapenom-bammu.21 Iamoto, perangii te, e to mandasa siae to malango, apa tangia to nalango uaianggoro’.22Nakua tu kadanNa Puangmu PUANG,iamotu Kapenombammu, tu untonganantaunNa: La kualaimo lan mai limammutu irusan nanii apa melango; sia tu lannairusan nanii kamare’dekangKu tae’moammu la unniru’i.23Sangadinna la Kupaka’pananto mangka umpakario-rioko siaungkuangko kumua: Lumbangkoangki ponanakanni tu boko’mu; ammulumbang anna polalanni, sia napobatattaitau tu boko’mu.

YESAYA 52.1–6 201

521Matangkinko, matangkinko,pakei tu kamawatangammu,

e Sion; pakei tu pakean ballomu, eYerusalem, tondok maindan. Belannatae’mo anna la tama mati’ tu to tangdisunna’ ba’tu to maruttak.2Tambakki tu barra’-barra’ dio maikalemu, maiko ammu unno’ko’, eYerusalem, e anak dara Sion, tudirampa.3Belanna nakua tu kadanNa PUANG:Dibalukkomi, apa tae’ tu allimmi, iamotoammi la dila’bak, tang dipaolai doi’.4Belanna nakua tu kadanNa PuangtaPUANG: Iatonna dolo-dolona malenasang tu taungKu rokko Mesir lamentiruran sia napakario-rio Asyur moitae’ bannangna.5Apa totemo apara kukarampoi indete? kadanNa PUANG. Belanna iatutaungKu dibaa moi tae’ bannangna, siamintu’ tu to untaloi maramba, kadanNaPUANG, sia tontong dipa’kada solangi tusangangKu tu’tu’ allo.6 Iamoto la natandai mintu’ taungKu tusangangKu allo iato anna issanni, kumuaAkumo, tu ma’kada kumua: Tiroi, ladioNa’ ren.

YESAYA 52.7–12 2027Tang pada melona dao lu buntutu lentekna to umpatale’ karebadiona kasendean tu umpa’peissanankamarampasan, tu umbaa karebamelo, tu umpakalelean kasalamaran,tu ma’kada lako Sion, nakua: IatuKapenombammu iamo Datu.8Perangii, pa’kampamu umpekapuaigamaranna, sia pada sikumalasian,belanna matanna kalena untiroi tuPUANG sule lako Sion.9Unnangnga’komi sia padasikumalasiangkomi, e mintu’ kotadaun lauanna Yerusalem, belannaNapakatanamo PUANG tu taunNa siaNala’bak tu Yerusalem.10Nakalili’mo PUANG tu takia’ maseroNadio tingayona mintu’ bangsa sia la natiromintu’ randan langi’ tu kasalamaran diomai Kapenombanta.11Ke’de’komi, ke’de’komi, tassu’komi diomai; da mirumbui lako tu apa maruttak,tassu’komi lan mai tondok iato, seroikalemi, e kamu to umbulle pareaNaPUANG.12Belanna tae’ ammi la tikara-kara sunsia tae’ ammi la ussarra’i lumingka,belanna PUANG tu la undoloangkomi sia

YESAYA 52.13–53.2 203

Kapenombanna to Israel tu la undi dioboko’mi.

Pa’nubua’ ma’penna’pa’nadiona TaunNa PUANG:

kamaparrisanNa ussondaki’

52:13–53:1213Manassa, la maupa’ tu taungKu, ladiangka’ sia dipalaang tanduk, annatarru’ matande.14Susi buda tau ka’ba’ bulunna untiroko– lendu’ ia kadakena tu pa’kaleanna,tang tibala taumo ditiro sia iatu rupannatang susimo ma’rupa tau-15 susi dukato buda bangsa la bangngoara’na, sia la napotangtiku’bi’ puduknamintu’ datu, belanna iatu apa tangnauleleanpa tau, nata’paimo matanna,sia iatu apa tang tamapa talinganna,naissanmo.

531Mindamora umpatongannitu mangkannamo kirangi, sia

mindamora dinii umpaombo’i tu takia’NaPUANG?2Belanna tuomo dio oloNa Puangsusi taruk mangura, sia susito uaka’mentaruk dio to’ padang rangke, tae’

YESAYA 53.3–7 204

namelo sia mala’bi’ rupanna, antala untiroi, ba’tu pa’kaleanna anta laungkamali’i.3Dipamatunamo sia nasa’biangan tau,misa’ to tang natampe kamaparrisansia napembanuai saki, ondongpi susimisa’ to natampunan lindo tau; susimototu kadipamatunanna natae’ antapokariangananni.4Tonganna nasondokan tu mintu’ sakintasia napassan tu pa’di’ta, apa tasangakumua Napandasa sia Nabamba siaNapakario-rio Puang Matua.5Apa belanna salata anna bangke siakakelokanta anna disanggang; iatuukungan umpabu’tuangki’ kasalamaranurrampoi kalena, sia bannang diosisulla’pang-la’pangna, anta pomondoi.6Pusamiki’ sola nasang susi domba,pantan unnula’moki’ lalanta, apa mintu’kakadakeanta Napalulako PUANGTaunNa.7Dipakario-rio, apa napopa’elo’na bangsia tae’ nabungka’i tu pudukna; susianak domba diramba la direre’, sia susidomba tang pandiu dio tingayona tounggontingi bulunna, tenmoto tae’ bangnapatiku’bi’ pudukna.

YESAYA 53.8–12 2058Diendekan lan mai kadipakario-rioansia lan mai pa’paolaian salu, na iatumintu’ tau tonna linona, mindara tuumpalanni penaanna, kumua disu’piilan mai tondok to tuo? Belanna salanamintu’ taungKu, anna lu lako kalena tukamaparrisan.9 Iatu lamunanna dipalan lu to’panglamunanna mintu’ to palututombang, apa iatonna mate lan lutangnga to sugi’, belanna tae’ napogau’kakadakean sia tae’ pa’pakena tassu’ diopudukna.10Apa nakalo’ penaanNa PUANG laussanggangi sia umpa’dikki. Iakemangkami ussorong sunga’na diposuru’pangakuan sala, la untiromo bati’ siamalambe’ sunga’na, anna lalo mana’patu pa’poraianNa PUANG tete dio limanna.11Belanna kakapuanna pa’di’na annatiroi tu iannato sanamosona; sia tete diokapaissananna tu tau malambu’Ku annabuda tau nabilang malolo, sia iamo laurrengnge’i tu kakelokanna tau iato mai.12 Iamoto angKu la umba’gii apa dio luto’ buda tau, sia la sola to lalong untaapangrampa belanna umbuang sunga’natama kamatean, sia dipasangbilangan to

YESAYA 54.1–4 206

kadake, moi anna urrengnge’ kasalannabuda tau sia umpassambayangan tokadake.

Kamala’biranna Sion la sae undinna

54:1-17

541Kumalasiko, e iko tutamanangna, tu tae’na

bangpa mukianak; unnarrakko siaunnangnga’ko, e iko tu tae’na lenpamumangurria’, belanna iatu to tae’balinna mandu buda anakna na iatu tomendapo’, kadanNa PUANG.2Pekalua’i tu inan tendamu siapamaluanganni muballa’ tu kulambuinan munii torro, da mudampai,pamalambe’i tu mintu’ pantokmu.3Belanna la membaka’ka’ko lako kanansia kairi sia la napomana’ bati’mu tumintu’ bangsa sia ia la umpamapulu’polei sule tu mintu’ kota daun lauanmo.4Da mumataku’, belanna tae’ ammukasirisan; da mumaila’, belanna tae’ammu la matuna, sangadinna lamukalupaimo tu kamatunammu tommumangura sia tang mukilalaimo tukadibellerammu tommu balu.

YESAYA 54.5–10 2075Belanna iatu muanemu, IamoTo tumampamu, PUANGna mintu’ma’dandan maritik sanganNa; sia iatuPela’bakmu, iamo To maserona to Israel,tu digente’ Kapenombanna mintu’ lino.6Belanna Natambaimoko PUANG, susitomisa’ baine ditampemo sia nalambi’rosso inaa; sia ten to baine napobainetau tonna mangurapa, apa nasayuundinna, kadanNa Kapenombammu.7Sattu’roko Kutampe, apa tete diokakapuanna mamaseKu, angKu alakosule.8Diona kare’dekanna ara’Ku, angKupopentilindung lindoKu sattu’ dio maikalemu, apa situang kamasokananmatontongan, angKu katuru-turuiko,kadanNa Pela’bakmu, Iamotu PUANG.9Susi tonna linona Nuh, susi dukamoa’gangKu totemo; susi sumpaKu kumuatae’mo nala saba’ pole’ tu uai lan lino,susi tonna attunna Nuh, susi dukamosumpaKu totemo to, kumua tae’moKula re’dek lako kalemu sia tae’mo Kulaunggarrakko.10Belanna moi nala tiberu tu maibuntu sia tigega’ tu mai tanete,apa iatu kamasokanangKu tae’ nala

YESAYA 54.11–16 208

tiberu dio mai kalemu sia iatu bassekamarampasangKu tae’ anna la tigega’,kadanNa To maturu-turummu, iamotuPUANG.11E iko, to mandasa sia to narua anginbara’ sia to tang dipakatana, tiroi,la Kuato’ tu batummu Kupi’da’ batutambaga sia la Kuparandangannikoparimata lasuri’.12Sia mintu’ randan tembo’mu ake’api Kugaraga sia mintu’ babanganmuake’ ra’rak sia mintu’ rinding tembo’muparimata intan.13Na mintu’ tu anakmu la Naada’iPUANG sia la kapua kasalamarannamintu’ anakmu.14Tete dio kamaloloan ammudipatangtibendon. Sia la muissan,kumua toyangko dio mai pa’pakario-riobelanna tae’ mumataku’, sia la toyangkodio mai ma’patirambanna belanna iatuiannato tae’ nala urreke’ko.15 Iake masarrangi tu tau ullaoiko, tae’anna lu dio mai Kaleku to; minda-mindatu la ullaoiko, iko la napotibambang.16Akumote tu umpadadi pande bassitu ussau ruaya sia unggaraga pa’bunosituang kamanaranganna, apa Aku

YESAYA 54.17–55.3 209

dukamo tu umpadadi tu to pasanggangla pasanggangan.17Mintu’ tu pa’buno digaraga la unneako,tae’ anna la lolo’ sia mintu’ lila unneakolan inan pa’paolaian salu, la musau’.Iamote tu taa mana’na mintu’ taunNaPUANG, sia patu borongna tau iato maitu lu dio mai Kaleku, kadanNa PUANG.

Diona kaditambaian lakokasalamaranNa PUANG

55:1-13

551E kamu mintu’ to ma’rang,maikomi lako to’ uai, sia e kamu

to tae’ doi’na, maikomi mangalli siakumande; maikomi, allii tu uai anggoro’sia pangandu’ tang naolai doi’ sia tangdibaya’.2Ma’apai ammi palaoi doi’ tu tangiakande sia polean ra’ta’mi tu tangmepedia’ina? Perangii meloNa’, ammikandei tu apa maelo, sia anna pasendekalena tu deatammi situang kaseboan.3Tananni talinga, maikomi perangii,anna tuo tu deatammi; la untananNa’basse matontongan lako kalemi; mintu’

YESAYA 55.4–9 210

tanda pa’kamasean tang tilelukKu lakoDaud.4Kupatunannangmo la ma’katottongilako mintu’ bangsa sia la napodatu sia lanapekapuangi mintu’ bangsa.5Misa’ bangsa tang mutandai lamutambai sia iatu bangsa tanguntandaiko la sae lako kalemu belannapa’poraianNa PUANG, Kapenombammu,sia belanna pa’poraianNa To maseronato Israel, saba’ Napakala’bi’ko.6Daka’i tu PUANG, su’ding ma’din siaPidiappa’; massambayangkomi metambalako, su’ding mandappi’ siaPi.7Melo ke untampei lalanna tu to tangmekaaluk sia untampe tangnga’na tuto kelok penaanna, anna mengkatoba’lako PUANG, Nakaturu-turui Puang,sia mengkatoba’ lako Kapenombanta,belanna inang mamase liu ma’pagarri’.8Belanna iatu tangnga’Ku tangiatangnga’mi, sia iatu lalanmi tangialalanKu, kadanNa PUANG.9Belanna susi sikalangka’na langi’ annalino, susi dukamoto tu sikalangka’nalalanKu anna lalanmi sia iatu tanga’Kuanna tanga’mi.

YESAYA 55.10–13 21110Belanna susi uran sia ambun makkolu dao mai langi’, anna tang sulelangngan, sangadinna ussakka’i padangsia napopembura sia umpatuo tananansia umpadenan lise’ to mangambo’ siakande la nakande tau.11Susi duka tu kadangKu sunmo diorandan pudukKu, kumua tae’ anna lasule lo’bang lako Kaleku, sangadinnaumpalolang apa Kuporai sia umpalalomintu’ tu apa Kusuanni.12Belanna la tassu’komi situangkasendean sia la direndenmarampa’komi, iatu buntu sia tanetela unnangnga’ dio tingayomi sia mintu’kayu dio lu padang la massala’pa-la’pa.13La tuo tu kayu sanoba’ sondanaduri sia kayu murdu’ sondana a’da’;iamote tu Naposanga mala’bi’ PUANGsia Napotanda matontongan, tu tang ladipa’dei.

YESAYA 56.1–3 212

KASUNDUNANNABASSE KASALAMARAN

PASALA’ 56–66

Iatu kasalamaranNadiparandanan dukato sae

56:1-8

561Nakua kadanNa PUANG:Karitutui tu katonganan sia

pogau’i tu kamaloloan, belanna iatukasalamaran lu dio mai Kaleku la saemosia iatu kamaloloan lu dio mai Kalekusattu’mora anna dipaombo’.2Maupa’ tu to umpogau’i te iannatesia ma’rupa tau tu untoe manda’i; tuungkaritutui allo katorroan, naurungannitang naruttakki sia ungkampai limannada napogau’i tu mai kadakena.3Da anna ma’kada tu to sae tumengkaola lako PUANG kumua: Manassanasarakki tonganna’ PUANG dio maitaunNa; sia da duka nama’kada tu todibalianni kumua: Aku te sangto’ kayumarangke.

YESAYA 56.4–8 2134Belanna nakua kadanNa PUANG:Diona tu to dibalianni, tu ungkaritutuimintu’ allo katorroangKu sia umpalosongpa’poraiangKu sia untoe manda’basseKu.5La Kuben tanda kapengkilalan sia sangatu tau iato mai mandu melo anna mintu’pia muane sia baine lan banuangKusia lanna lu nalili’ rinding tembo’Ku;Kubenmo misa’ sanga matontongan siatang la dipa’dei.6Na mintu’ tu to sae tu mengkaola lakoPUANG la menomba sia ungkamali’sanganNa PUANG, sia la morai mendaditaunNa, iamotu mintu’ to ungkaritutuiallo katorroan, naurunganni tangnaruttakki sia iatu to untoe manda’basseKu:7manassa la Kusolan lako buntumaindanKu sia la Kupasende tu penaannalan banua passambayangangKu; iatupemala’ ditunu pu’pu’na sia pemala’pangrere’na tau iato mai la naalapenaangKu dao inan pemalarangKu,belanna iatu banuangKu disanga banuapassambayanganna mintu’ bangsa.8 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,tu umpasipulung mintu’ to Israel, tu

YESAYA 56.9–57.1 214

diula’imo lan mai tondokna, nakua: LaKupasipulung lako tau iato mai tu tosenga’, losong na iatu dipasipulungnamo.

Upu’ allona tu to tang mekaaluk

56:9–57:139E mintu’ olo’-olo’ dio lu padang siamintu’ olo’-olo’ lan pangala’ tamman,maikomi kumande!10 Iatu mintu’ tu to ma’kampana tauiato mai buta, moi misa’ tae’ natandai,mintu’i susi asu mamang, tu tangnaissan ma’buroro; tikkaru’du’ annaumbambang rokko, sia naporai bangmamma’.11Sia asu iate soko, tae’ natandai dia’;iatu tau iato mai iamoto mangkambi’tang makaritutu, pada unturu’ kalenalalanna, pada umparinaa kalena sarona,tae’ misa’i dipasalian rinding.12 (Ma’kadami nakua): Maikomi, angkualangkomi uai anggoro’, anta iru’pangiru’ mepamalango; susite allototemo, susi dukato masiang, mandupole’pa marua’na.

571 Iatu to malambu’ sanggang,natae’ bang misa’ tau ussailei,

YESAYA 57.2–6 215

sia iatu to masallo’ diurakkimo, natae’bang tau umpoinaai; belanna dionakakadakean, anna diurakki tu tomalambu’;2 la male situang kamarampasan; iatuto lolang malambu’ la melayo diong dali’patindoanna.3Apa kamu, mengkareke’komi mai,e anakna baine ma’balik mata, bati’muane umpoka rampanan kapa’ siabaine ma’pangan buni.4Mindara tu mipetaa-taai, mindara tuminii umpatado pudukmi sia unnollon-ollon lilami? Tang anak dosarokomika siabati’ kamo’rangan?5E kamu, to umpasau kamoraiammidio to’ garonto’ kayu tarpin sia diong lumintu’ garonto’ kayu maluna; sia kamutu urrere’ anakmi diong lu mintu’ lomboksia lan lu mintu’ sapak buntu batu.6Dio lu to’ batu malangngo’ diong lomboknanii tu taa ma’parongko’mu; iamotuussukaranni dalle’mu, lako batu iatomunii untongkai tu pemala’ pantedoksia munii umbaa kande dipemalaran. LaKupomatanaraka tu apa iato?

YESAYA 57.7–11 2167Umparandanko patindoammu daokalandona buntu; ia dukato inan iatomunii kendek umbaa pemala’ pangrere’.8Dio boko’ sia ampang ba’ba muniiumpale’ke’i tu tanda kapengkilalammu,belanna mupasaliananNa’ umparandanpatindoammu, ammu kendek langngan,mupeloka’i tu patindoammu;siallu’mokomi la naben doi’ tuto musangamparan tu mutiromokasirisanna.9Saeko mennolo lako Molokh umbaaminna’ busarungngu’ sia mupasakka’buda liu tu salap; sia musua tu mintu’pesuammu male mambela, sia musuarokko lino to mate.10Moi bo’yo’ko ma’lingka mambela, tae’duka sia muma’kada kumua:Ka’tumo rannungku. Unnappa’kokamatotoran ba’ru; iamoto anna tae’mukopa.11Namindara tu mukagiang siamukataku’, ammu tang maruru’mosia tae’mo muingaranNa’ sia umpalanpenaai tu iannato? Iaraka tu masaiNa’kappa, ammu tang ungkataku’moRa’?

YESAYA 57.12–15 21712La Kupa’peissanan tu kamaloloammusia mintu’ penggaurammu, kumua iatuiannato tang kebattuan lako kalemu.13 Iake metambako, melo ke kabudannadeatammu urrampanangko. Apamintu’nato napettiaran angin, pa’dedipenaai.Apa minda-minda tu umpentionganniNa’,iamo la umpomana’i tu padang iato siala umpoapai tu buntu maindanKu.

Pa’pakatana lako to rantang buana

57:14-2114Attu iato den kada Nakua: Bumbunni,bumbunni, rantei tu lalan. Lolinninasangi tu batu katitodoan dio mailalanna taungKu.15Belanna nakua kadanNa Topatodoranna sia To sumpu mala’bi’, tuunnisung matontongan sia To maserosanganNa: Moi angKu untongkonniinan matande sia maindan, apa torrodukaNa’ urrondong to rantang buana siato umpamadiongan penaanna, angKupapayai tu penaanna tu umpamadionganpenaanna sia penaanna to rantangbuana.

YESAYA 57.16–21 21816Belanna tae’ angKu la tontong saelakona ullo’bo to lino sia tae’ nala tae’upu’na tu kasengkeangKu; iake susito laka’tu sunga’na tu to lino dio oloKu, annaAku kalena umbenni penaa.17Belanna kakadakean kabarakannatau iato mai, anna pare’dekki tuara’Ku, angKu pata’pai lima sia belannakare’dekangKu angKu pentilindunganni.Apa moi nasusito, memboko’ duka diomai Kaleku sia unturu’ lalan penaanna.18Kutiromo tu lalanna tau iato mai,angKu pamatanai sia la Kurendenmana’pa, sia la Kupakatana pole’ sule tumai masussana.19Aku umpadenni tu pa’pudi-pudiannagente’ lila: Marampa’, marampa’ tuto mambela sia to mandappi’, kadanNaPUANG; sia la Kupamatana tu tau iatomai.20Apa iatu to tang mekaaluk susi tasikmariak, tu tae’ nakullei rapa’ na iatuuainna umpabu’tu pullan sia buka.21 Iatu to tang mekaaluk tae’karapasanna, kadanNa Kapenombangku.

YESAYA 58.1–4 219

Diona pa’puasa sia allo katorroan

58:1-14

581Pemandui metamba, damupela’i, pekapuai tonganni

tu gamarammu susi napiri tandukammu pokadanni taungKu tu kapatodo-tintinganna sia bati’na Yakub tu mintu’kasalanna.2Tang nadaka’Ra’ka tu tau iatomai kiallo-kiallo sia morai unnissanlalanKu, susitu misa’ bangsa umpogau’kamaloloan sia tang ussa’biangankatongananna Kapenombanna. Tau iatomai mekutana lako Kaleku, nakua:umbanna tu sipato’ sia malambu’ siamorai umpengkareke’i Puang Matua.3Nakua: Ma’apai angki ma’puasa annatae’ Mitiroi, ma’apai angki urra’takkikaleki natae’ Miissanni? Tongannaiatommi ma’puasa ma’balilikomi ammimasero sia miparuku bang tu mintu’ tosumaromi mengkarang.4Manassa ma’puasakomi la sigagasia site’ge’ sia sengkekomi ammisitambusuk; iatu puasa mipogau’ totemo

YESAYA 58.5–9 220

tae’ nakullei umparampo pengkamoyamilangngan inan matande.5Kuporairaka te puasa susite, kumuaumpa’dikki kalena tu tau lan sangallo:umpatuttu ulunna butung biang,ma’pakean karung, mamma’ diong to’au? Iamoraka misanga puasa sia alloNaporai PUANG te?6Tangiaraka te tu puasa Kuporai kumua:bukai tu pepungo kadake sia ko’karannitu pepori ayoka, musua marampa’imale tu mintu’ to dipandasa, ammurebong-rebongi tu mintu’ ayoka?7Tangiaraka te tu puasa Kuporai kumua:la untaa-taako kandemu lako to tangdia’sia umpopa’bongi to salamba salaomase-mase lan banuammu, iake untirokomisa’ to tang ma’tamangkale, la mupakeisia tae’ ammu la umpembunianni tu maisangrara sangbu-kummu?8Attu iato la bu’tu tu arrangmu susi allodellek sia iatu bangkemu madomi’ lasikemun, anna dolo dio tingayomu tukasalamaran sia kamala’biranNa PUANGla ussa’pi’ko.9 Iammu metamba, la nabaliko PUANG;iammumengkamoya lako, la Nakuangko:Inde siaNa’. Iammu patoyangi dio mai

YESAYA 58.10–13 221

kalemu tu mintu’ ayoka pa’pakario-riosia pa’dullu-dullu sia kada pelo’bo,10ke mubenni to tangdia’ tu apa muporai,sia mupedia’i tu to kapu’duran, iakemupogau’i to, la parrang tu maseromulan malillinna sia iatu kamalillinammumembali masiang.11Sia PUANG tontong la urrendenko siaNapedia’i tu kalemu, moi ammu dio lupadang rangke sia la Napamawatangtu mai bukummu, ammu susito pa’lakdisakka’i sia susito kalimbuang tangma’ti.12Sia solamu la umbangunni sule tu kotamasai allomo daun lauan sia la muotonpole tu parandangan ra’da pariamamo,anna sangaiko tau: to umpemeloi tembo’tuan sia to umpasule batatta.13 Iake tang ullullu’ko allo katorroanumpogau’ pengkarangammu, iamotuallo maindanKu, sangadinna kemusangai allo kasendeammu tu allokatorroan, sia mutanda bilangi tuallo dipamaindanan PUANG, tu sielle’dipangke’ sia umpakala’bi’i tu allo iatotang unturu’ kalena lalanmu ba’tuumpogau’ pengkarangammu, ba’tuumpasun kada tang kebattuan,

YESAYA 58.14–59.4 22214attu iato iatu penaammu laumpoparannu PUANG sia Aku laumpasumalongko ma’darang unnolaimintu’ matandena padang, angKupaketaako mana’na Yakub, nene’ todolomu, belanna Nasa’bu’mo randanpudukNa PUANG.

Tae’ kadirampanan, ketae’i pengkatobaran

59:1-21

591 Iatu limanNa PUANG tae’nakondi’ la merampanan, sia tae’

natang maleso tu pa’peranginNa.2Apa mintu’ kekelokammiumpasisarakkomi Kapenombammisia belanna mintu’ kasalammi anNabuniangkomi lindoNa, Naurunganni tangumperangiikomi.3Belanna iatu limammi sitombang rarasia iatu tarunomi ponno kakelokan;ma’kada mo’rang bangkomi sia iatupudukmi ma’nemu-nemu bang ussa’bu’tang malolona.4Tae’ misa’ to ma’parapa’ situangkamalamburan sia tae’ misa’ tomangra’ta’ situru’ katonganan;

YESAYA 59.5–9 223

urrannuan kada tang kebattuan siama’kada tang tongan, untambukkamandasan sia untibussanankasanggangan.5Tau iato mai unnarranni tallo’ ula’balu sia untannun banua laa-laa.Minda-minda ungkandei tu tallo’na,manassa la mate; iake ditessei tu tallo’iato, tassu’mi lan mai tu misa’ ula’ rame.6 Iatu bannang laa-laa natannun,tae’ gai’na dipotamangkale, na iatupanggaraganna tae’ nakullei umpopakei;iatu penggauranna penggaurankakadakean sia iatu pa’pakario-rio lanlimanna.7 Iatu lentekna matira’ la umpogau’kakadakean sia madomi’ umpatibollorarana to tang sala; mintu’ karanganinaanna, tangnga’ kabulitukan mannasia dio lalanna kasanggangan manna siakamatilakan.8 Iatu lalan kamarampasan tae’ natandai,sia tae’ katonganan dio lu lalanna; lalankelok bang naolai; tae’i misa’ tu tounnolai, untandai kamarampasan.9 Iamoto anna torro mambela tukatonganan dio mai kaleta sia tae’anna lambi’ki kamaloloan. Umpeagiki’

YESAYA 59.10–14 224

kamasiangan, apa narampoiki’kamalillinan; umpeagiki’ arrang masero,apa lolangoriki’ lan kapi’tukan.10Kasapu-sapuki’ susito buta lako to’rinding sia sumalappaki’ susito tangkemata. Tangnga allo anta titodo susi kekasisalan taumi bongi, moi anta manematangnga tau, apa butungmoki’ tomate.11Umburrung nasangki’ susito beruangsia ma’seppukuki’ susito bu’ku;umpeagiki’ katonganan, apa tae’;untayanki’ katilendokan, apa mambeladio mai kaleta.12Belanna tang dikemba’mo tukapatodo-tintingangki dio oloMi sia iatukasalangki titanan sa’bimo umbalikan;belanna kisa’dingmo tu salaki siakitandaimo tu kakelokangki;13palutu tombangmoki’ siaumpeongannimiki’ PUANG siasepangmoki’ dio mai Kapenombanta,umpokadamoki’ diona pa’pakario-rio siasorong boko’ untannun sia umpasunkada mo’rang.14Dipasorong boko’ tu katonganan siaiatu kamaloloan torro mambela, belanna

YESAYA 59.15–19 225

iatu tonganna titodo dio lu tana lapang,sia tang narandan kabulo-lollongan.15 Iatu tonganna tang dipebayo lindomosia minda-minda untoyangan kalena diomai kakadakean dirampamo. Mintu’nateNatiromo PUANG, nakadake tonganNatiro, belanna tae’mo katonganan.16Natiro kumua tae’ bangmo tau misa’,bangngomi ara’Na, belanna tae’momisa’ tau umpangeai katonganan.LimanNa kalena umbenni pa’tunduan siakamaloloanNa ussande’I.17Umpotamangkale kamaloloan butungbayu rante sia umposongko’ songko’bassi kasalamaran; umpotamangkalepepakkan butung bayu sia umpolullungkamakaritutuan butung bayu lamba’.18La Napapakkanni sitinayapenggauranna: iamotu kamare’dekanlako to umbali-balii, sia pepakkan lakoualinNa; iatu mai ma’biring tasikna laNapabala’i.19Attu iato la nakataku’ tau tu sanganNaPUANG diong lu kabotoan allo sia lanakabangnga’ tau tu kamala’biranNa lankabu’tuan kulla’, belanna la sae susitouai saba’ natu’ba’ penaanNa PUANG.

YESAYA 59.20–60.3 22620Apa la sae tu Puang susi misa’ Pela’baklako Sion sia lako mintu’ bati’na Yakub tuuntobaran salana, kadanNa PUANG.21 Iatu Aku, inde sia tu basseKu solatau iato mai, kadanNa PUANG, Nakua:Iatu penaangKu tu dio kalemu sia iatukadangKu tu Kupadiomo pudukmu,tae’mo anna lessu’ dio mai pudukmu,ba’tu dio mai pudukna bati’mu, ba’tu diomai pudukna tarukna bati’mu, kadanNaPUANG, randuk totemo tontong saelakona.

Kamala’biranna Sion

60:1-22

601Ke’de’ko, ammu diarrangi,belanna saemo tu arrangmu, sia

iatu kamala’biranNa PUANG kendekmounnarrangiko.2Belanna iatu kamalillinan la ussamboilino sia la pittuk tu mintu’ bangsa, apabu’tu tu kamasianganNa PUANG diokalemu sia kamala’biranna la parranglako kalemu.3Mintu’ bangsa la umpengkara’paiarrangmu sia mintu’ datu

YESAYA 60.4–7 227

umpengkara’pai kamarorronganbu’tu dio kalemu.4Bangunanni tu matammu, tiroi tiku lao:la ma’balole’ tu tau iato mai sirampunlako kalemu; iatu mai anakmu muanela sae dio mai padang mambela sia iatumai anakmu baine la sae duka dikepak.5Attu iato la mutirro sia la dukku-dukkutu rupammu situang kaparannuan,iatu penaammu la tiakka’ parannukapua, belanna iatu kasugiranna tasikma’palulakomo kalemu sia iatu ianannamintu’ bangsa la rampo duka lakokalemu.6La nasamboi unta ma’baanan tu maipadangmu, iamotu unta mangura diomai Midian sia Efa; la sae tu tau solanasang dio mai Syeba umbaa bulaansia kemenyan sia la umpa’peissananpenggauranNa PUANG tu sipatu dipudi.7Mintu’ dombana Kedar la dipopa’misalako kalemu sia mintu’ domba lakinnaNebayot la dirambangko ammu poapai;la dipalangngan inan pemalarangKu,anna dipemalaran napopaimanpenaangKu sia iatu banua mala’bi’Ku laKupamala’bi’.

YESAYA 60.8–13 2288Mindara tu mettia’ sae susi salebu’ siaten to bu’ku’ mettia’ lako tobanna?9Belanna Aku la napeagi tu to ma’biringtasik; na iatu mai kappala’ dio maiTarsis iamo bunga’na sae umbaamintu’ anakmu muane dio mai padangmambela; la nabaa duka tu mai salakanasia bulaanna, la umpangke’ sanganNaPUANG, Kapenombammu, To maseronaIsrael, belanna Napakala’bi’ko.10 Iatu to sae la umbangun poletembo’mu sia iatu mai datunna tauiato mai la umposara’ko, belanna dionakare’dekangKu angKu pa’dikkimoko,apa diona kamasorokangKu angKukaturu-turuimoko.11 Iatu babanganmu la tibungka’ bang,la keallo la kebongi tae’ nala titutu’ len,anna bangko tau tama tu iananna mintu’bangsa sia iatu mai datunna nabumbunboko’na tama.12Belanna iatu bangsa sia kadatuannoka mengkanorong lako kalemu, lasabu’ sia iatu bangsa iato manassa ladimangsanni.13 Iatu kamala’biranna Libanon la rampolako kalemu, iatu kayu sanoba’ sia darda’sia buangin pada-padai la umbeloi to’

YESAYA 60.14–18 229

inan maindanKu sia la Kupamala’bi’ tuinan pelleseangKu.14 Iatu anak to umpandasako dolona lasae mengkanorong lako kalemu sia iatumintu’ to mangka umbelle’ko la tukkumenomba diong to’ lentekmu, annagente’ko: Kotana PUANG, iamotu Sion Tomaserona to Israel.15 Iatommu disitampei pirambongi’ siadisayu pallan, naurunganni tae’mo tauunnolaiko. Akumo tu la umpamala’bi’kosae lakona sia Kupadadiko kasendeandisituran-turananni.16Sia la muiru’ tu bumbunganna mintu’bangsa sia la mususu tu susunna datubaine, ammu issanni, kumua Akumo,tu PUANG, To pakarimmanammu, siaPela’bakmu, To makuasanna Yakub.17Bulaan Kubangko sondana tambagasia salaka sondana bassi sia tambagasondana kayu, sia bassi sondanabatu; sia kamarampasan Kupadadi toma’parentamu sia kamaloloan Kupadadito umpayo-payoiko.18Tae’mo dirangi len tu kama’parukuanlan tondokmu, ba’tu kasanggangan siakamasolangan lan lili’mu, sangadinnaiatu benteng tembo’mu la mugente’

YESAYA 60.19–61.1 230

kasalamaran sia iatu babangammuKama’pudian.19 Iatu allo tae’mo mupoarrangike allo sia iatu bulan tae’mo nalaumpadukkuangko arrangna; sangadinnaPUANG la mupoarrang matontongan siaKapenombammu mupomala’bi’.20Tae’mo nala lambun tu allomu siatae’mo nala pu’pu’ tu bulanmu, belannaPUANGmo tu mupoarrang matontongansia rampo randannamo tu mintu’ allokamasussammu.21 Iatu taummu la malambu’ sola nasangsia la umpomana’i te padang iate saelakona; iamotu misa’ taruk tu Kutanankalena, misa’ pengkarang limangKu,dikua anna pakala’bi’Na’.22 Iatu bittikna la memba’ka’,naurunganni mendadi misa’ pa’rapuansia iatu madiongna la mendadi misa’bangsa kapua; Akumo, tu PUANG laumpogau’i madomi’, ke attunnami.

To umpa’peissanan kasalamaran

61:1-11

611Narondongna’ PenaanNaPuangta PUANG belanna

YESAYA 61.2–5 231

mangkamo’ Natakko PUANG; Nasuana’umbaa kareba kaparannuan lako tomadiongan penaanna, la umpamanamanto rantang buana sia umpetambankatassuranna to dipattang siakadirampananna to dirante bassi.2Sia la umpetamban taunkamasorokanNa PUANG sia allopa’pakkanNa Kapenombanta sia laumpakatana to rosso inaanna.3La umpapatui mintu’ to Sion tunalambi’ rosso inaa, anna dibenpassapu maramba’ la dipasondana ausia minna’ kasendean la dipasondanama’pote dibolong, pakean pa’tendengla dipasondana penaa si’pi’. Annadisangai tu tau iato mai: tarpinkamaloloan, tanananNa PUANG, dikuaanna pakala’bi’I.4Attu iato la napemeloi sule tu kotamasaimo daun lauan sia la nabangunpole tu inan disanggang pirambongi’sia la umba’rui tu mintu’ kota ro’pok tumangsanmo disituran-turananni.5 Iatu to sae ma’parandan lako kalemila ungkambi’ mintu’ baanan dombamisia iatu to salian lembang la umposara’

YESAYA 61.6–10 232

umammi sia la ungkampai pa’lakanggoro’mi.6Apa iatu kamu la digente’komi tominaanNa PUANG sia la disangaikomitaunNa Kapenombanta; la miappa’ tuiananna mintu’ bangsa sia la misattuantu kamala’biranna.7 Iatu la diposondana siri’mi ladikasiri’komi penduan manglokkon siaiatu la diposondana kaditattammu launnarrak-arrak tu tau iato mai belannaupa’na; iamoto anna la umpokataanannipenduan manglokkon tu apa lantondokna sia la unnappa’ kasendeanmasae lako.8Belanna Akumo, PUANG, umporai tukatonganan, Kukabiri’ tu pangrampa siakakelokan, sia la Kusipatui tu saronatau iato mai sia la untananNa’ bassematontongan sola tau iato mai.9La kalelean tu bati’na dio lu mintu’bangsa sia iatu mai lanto mimi’na dio lumintu’ to sangpetayanan, mintu’ tu tountiroi, la natandai kumua iatu bati’ iatoNapamasakke PUANG.10 Iatu penaangku umpoparannu tonganPUANG, iatu deatangku unnarrak-arrakumposende-sende Kapenombangku,

YESAYA 61.11–62.2 233

belanna Natamangkaleimo’ pakeankasalamaran, sia Napabayuina’ bayulamba’ kamaloloan, sangtinti to muanediparampo ma’passapu susito minaa siaten to baine diparampo umbeloi kalena.11Belanna susito padang umpatuotanananna sia ten to pa’lakumpopentaruk apa diambo’ lan,ten dukamoto tu Puangta PUANG laumpabutu’ kamaloloan sia kapa’pudiandio olona mintu’ bangsa.

Kasalamaranna Sion la rampomo

62:1-12

621Belanna Sion, anna tae’kuma’pakappa sia belanna

Yerusalem anna tae’ kutorroi ma’kadasae lako dellekna susi arrang masero tukasalamaranna sia katilendokanna susisulo marorrong.2Anna tiroi mintu’ bangsa tukasalamarammu sia natiroi mintu’datu tu kamala’birammu, anna sangaikosanga ba’ru tau, tu la Napamanassarandan pudukNa PUANG.

YESAYA 62.3–8 2343Ammu dadi misa’ makota ballo diongpala’Na PUANG sia misa’ passapukadatuan lan limanna Kapenombammu.4Tae’mo nala ungkuangko tau kumua:To ditampe, sia tae’mo nala ussangai tautu tondokmu Tondok talo; sangadinnala nasangaiko tau: To Kupopaiman, naiatu tondokmu disangai: To kemuanemo.Belanna Napopaimanko PUANG sia iatupadangmu la dipopendapo’.5Belanna susi pia muane lolle’umpobaine anak dara, susi dukato lasirampeangko to ma’tondok sia susitomisa’ muane la diparampo ungkasinnaibaine la narampanni kapa’, ten dukamototu Kapenombammu la umpopaimanko.6E Yerusalem, Kupadaomo bentengmutu pa’kampa, tu tang la ma’pakappaallo bongi tontong sae lakona. Ekamu, tu umpakilalanna PUANG, damimengkata’ka’len.7Sia da mitore umpakilalaI, sae lakoNapabendanna sule tu Yerusalem siaNapakapudian lan lino.8Mangkamo umpalao sumpa tu PUANGussa’bu’ lima kananNa sia takia’ bassinNakumua: Tae’mo angKu la umpa’benni tugandungmu lako ualimmu la napotuo

YESAYA 62.9–63.1 235

sia tae’mo nala unniru’i to sae tu uaianggoro’ mukara’ta’imo.9Sangadinna iatu to megandung, iadukamo la ungkandei anna umpudiPUANG sia iatu to urrampunni, iadukamo la unniru’i lan to’ tarampakbanua maindanKu.10Sunkomi, sunkomi lan mai babangan,pasakkaranni lalan tu tau iato, rantei,ranteimi tu batatta, alai tu mai batu,pabendanni tu bandera dio lu mintu’bangsa.11Belanna Napa’perangian PUANG landa’lako randan langi’, Nakua: Pokadannianak dara Sion kumua: tiromi, iatukasalamarammu la rampomo; iatupolean diomo Kalena sia iatu pepakkandolomo dio oloNa.12La digente’ Bangsa masero pindan tutau iato mai, sia to Nalendokan PUANG;sia la disangaiko: Kota naporai tau siakota tang ditampe.

Diona pepakkanNa PUANG

63:1-6

631Mindaraka tu sae dio mai Edom,tu lu dio mai Bozra ma’pakean

YESAYA 63.2–6 236

rarrang, tu ma’pakean ballo, lumingkamaamba-amba to lalong sia mawatang?Akumorato, tu umpokada kamaloloan siamatoto’ parampanan.2Matumbari anna mararangra tutamangkaleMi susito tamangkale toma’parra anggoro’?3Aku manna misa-misa tu ma’parraanggoro’, iatu mai mintu’ bangsa tae’bangi misa’ Kusisolan, sia belannakasengkeangKu angKu lullu’i tu tauiato mai sia kare’dekangKu angKuponanakanni; iatu mai rarana umbura’pakeangKu sia mintu’ tamangkaleKunatombang.4Belanna iatu allo pa’pakkanlanmo penaangKu, na iatu taunkamangrampanangKu saemo.5Mentiro tikuNa’, apa tae’ patunduan;magiangNa’, apa moi misa’ tau tae’umbaliiNa’. Iamoto anna limangKukalena untunduiNa’ sia kare’dekangKuumbaliiNa’.6AngKu lullu’i kasengkeangKu tumai bangsa iato sia Kupalangoikare’dekangKu sia Kupatibollo tu raranarokko padang.

YESAYA 63.7–11 237

Passambayangna to mengkatoba’

63:7–64:127La ussa’bu’na pa’kamaseanNa PUANGsia penggauran kapudianNa PUANGsitinaya tu mintu’ Napogaurangki’PUANG sia kamasokanan kapuaNa lakobati’na Israel, tu Napakitan tau iato maisitinaya kamamaseanNa sia kabudannapa’kaboro’Na.8Nakuami: TaungKu duka tu tau iatomai, iamo pia tang la mo’rang, nasusitoIamo dadi To parampananna.9Mintu’ kapu’duranna tau iato maiNapokapu’duran duka, na tau iato maiNarampanan Malaeka’ tu umpaombo’Puang.Belanna pa’kaboro’Na siakamamaseanNa Nala’bakki tu tauiato mai sia Naendekanni sia Naindo’i lanmintu’ attu tempon dio mai dolona.10Apa tau iato mai pabali-balimo siaumpamasussa Penaa Masallo’Na; iamotoanNa balik mendadi ualinNa sia Ia kalenasirari tu tau iato mai.11Apa Nakilalai to attu mangka diboko’.Naingarammi tu Musa sia taunNa.

YESAYA 63.12–16 238

Umbamira Ia tu To mangka ussolan tomangkambi’ baanan dombaNa diong maito’ uai?Umbamira tu To mangka untua’ PenaaMasallo’Na tama ba’tengna tau iato mai?12Lima mala’bi’Na Narendenanni tulima kananna Musa sia umpasisarakuai dio tingayona tau iato mai, laumpatulangdanan Kalena misa’ sangamatontongan.13Tu ussolan tau iato mai unnola likumandalan? Tau iato mai tae’ natitodo tento darang unnola padang lappa’?14Susito patuoan ma’palurokkolombok susi dukamoto tu tau iatomai Napopelayo PenaanNa PUANG,susimoto tu kaurrendenamMi taumMi, laumpadenangKomi sanga mala’bi’.15Pata’paKomi matamMi dao mai surugasia tiroi lan mai inan maindan mala’bi’Mi.Umbamira tu kamakaritutuamMi siapenggauran matoto’Mi? Tang lattu’lako kaleku tu karantangan buaMi siakamamaseamMi?16Kamumo tu Ambe’ki, belanna tae’monaissankan Abraham, sia tae’monatandaikan Israel; Kamumo, o PUANG,

YESAYA 63.17–64.3 239

tu Ambe’ki, sia Pela’bakki tempon diomai, susimoto tu sangamMi.17O PUANG, ma’apai amMi elorangkanpusa dio mai lalanMi? Ma’apai amMipamakarra’i tu penaangki, naurungannitang ungkataku’Komi? SulemoKomibelanna mintu’ taumMi, sia mintu’ sukumana’Mi.18Sattu’ri napoapai to maseroMi tutondokMi; sia iatu inan maindanMinasilullu’i ualingki.19 Iatu kami susi bang to tae’paMiparentakan tempon dio mai, siasusi bang to tae’ lenpa nadisa’buransangamMi.

641Aa, kemMi bangngai tu mintu’langi’, amMi songlo’, anna tigega’

tu mintu’ buntu dio oloMi,2 susi api undukkui ranga’-ranga’ siaten to api umpopa’kalimbuang uai laumpa’peissananni tu sangamMi lakomintu’ ualimMi, kumua anna ma’parondomintu’ bangsa dio oloMi,3belanna Mipaden tu penggauranmetakuran tu tae’ kikapangi; kemMisonglo’, anna tigega’ tu mintu’ buntu diooloMi.

YESAYA 64.4–8 2404Tempon dio mai tae’ anna rangi lennitau ba’tu tama talinga sia tae’ natiroimata tu misa’ Kapenomban senga’ annaKamu, tu sae umpalalao pa’tunduan lakoto untayanNi.5Mitammui tu to sende penaannaumpogau’ kamaloloan, iamotu mintu’tau ungkilalaiKomi dio lu mintu’ lalanMi.Manassa sengkeKomi, belanna palututombangmokan sia tontong bangkannilan a’gan iato; iake susito, la tilendoksiarakannika?6Kami sola nasang dadimokanni susitomaruttak sia mintu’ kamaloloangkisusito sanglamba’ sampin masarepa;iamoto angki rondon susi daun kayusia nabaakan kakadakeangki susitonapentiaran angin.7Sia tae’mo misa’ tu to ussa’bu’sangamMi sia umpamukkun kalena lala’ka’ lako Kalemi; belanna Mibuniangkantu lindoMi, sia Mipopa’elo’nakan lakokuasanna mintu’ kakadakeangki.8Apa totemo, o PUANG, Kamumo tuAmbe’ki; pitti’kan te, na Kamu tuTo tumampaki, sia kami sola nasangpanggaraga limamMikanni.

YESAYA 64.9–65.2 2419O PUANG, da Misengke tarru’bang sia da Mitontong ungkilalai tukakadakeangki. Tiromi sia mantami:kami sola nasang te, taumMi.10 Iatu kota maindanMi mempadangaakmo, ia duka tu Sion mempadangaakmo sia iatu Yerusalem kariuammo.11 Iatu banua maindanki sia mala’bi’ tunanii nene’ to doloki umpudi-pudiKomi,puramo naballa api sia mintu’ apakeangga’ki daun lauan nasangmo.12O PUANG, la Mima’tanan bangrakapenaa te mintu’ apa iate? Ma’apaiamMi la ma’pakappa’ bang sia laumpopengkadiongan tarru’ bangkan?

PebalinNa PUANG

65:1-25

651TumayaMo’ la umpebalii to tangumpekutananNa’, ma’dinNa’ la

nakabu’tui to tang undaka’Na’; Kukualako bangsa tang ussa’bu’ sangangKu:Inde siaNa’, inde siaNa’.2Kiallo-kiallo umpakorongNa’ limangKulako misa’ bangsa pabali-bali, tu unnolalalan tang sipatu sia tu unturu’ tangnga’misanna.

YESAYA 65.3–8 2423Tu misa’ bangsa tontong umpamagalliara’Ku dio mempaanna belanna memala’lan pa’lak sia mantunu dupa dao batutela.4Sia to unno’ko’ diong lamunan siato ma’bongi lan kabunianna sia toungkande duku’ bai sia iatu kandemegallian diong nasang lu kandianna.5Sia to ma’kada susite nakua:Mari’piKomi indetu, da Mireke’na’,belanna aku te to tang direke’. Iatetau iate susito rambu lan illongKu siasangtinti api dukku tu’tu’allo.6Manassa tisura’ te iannate dio oloKu;tae’ angKu ma’loko-loko, sangadinna laKupabala’i; la Kupakkan nasang tamarianna tau iato mai,7 la kakadakeammi, la iatu kakadakeannanene’ to dolomi, kadanNa PUANG;belanna untunumo dupa dao buntu siaumbe’seNa’ dao mintu’ tanete, iamotoanna ia bunga’na la Kusuka’ tama riannatu pakkan penggauranna.8Nakua kadanNa PUANG: Susi keden siapi uai anggoro’ lan tu etengbua anggoro’, nakua tau: da mibala’bala’i, belanna den siapa rongko’ lansusi dukamoto tu penggaurangKu

YESAYA 65.9–13 243

belanna mintu’ taungKu tae’ angKu laussanggang nasangi.9Aku la umpabu’tupi tu bati’ dio maiYakub sia dio mai Yehuda tu misa’to la umpomana’ mintu’ buntungKu;sia mintu’ to Kutonno’ la ussiosso’inapomana’ sia mintu’ taungKu la torrodio.10 Iatu Saron la panglambaran dombasia iatu lombok Akhor la pa’palengaransapi, la napomana’ mintu’ taungKu, tuundaka’Na’.11Apa iatu kamu, e mintu’ to untampePUANG, tu tang ungkilalai buntumaindanKu, sia to umpasakkaran kandeGad sia to umbolikan apa dipairusanMeni.12Kupamanassakomi la nakande pa’dangsia la umpatukkukomi kalemi la direre’belanna metambaNa’, apa tae’ mipebalii,ma’kadaNa’, apa tae’ miperangii,sangadinna umpogau’komi apa kadakedio pentiroKu sia miporai tu apa tangnaala penaangKu.13 Iamoto anNa kuai tu PuangtaPUANG: Manassa iatu mai taungKu lakumande apa iatu kamu la tangdia’;iatu mai taungKu la mangiru’, apa iatu

YESAYA 65.14–18 244

kamu la ma’rang; iatu mai taungKula parannu-rannu, apa iatu kamu lakasirisan.14Manassa iatu mai taungKu la kumalasi-lasi belanna parannu penaanna, apa iatukamu silallakan belanna masussa siasiurrukan belanna rantang buami.15 Iatu sangammi mitampean toditonno’Ku, la dipake unggatai tau:Napateimoko PUANG. Apa iatu mintu’taunNa’ la Nakamasean misa’ sangasenga’,16naurunganni minda-minda tuumpalakuan kamasakkean kalena,iamo la umpalakuan kamasakkeankalena ussa’bu’ Kapenomban oto’nakamanapparan lan tondok iato, siaminda-minda tu la massumpa lan tetondok, la massumpa ussa’bu’ PuangMatua oto’na kamanapparan, belannatae’mo nadikilalai tu kamaparrisandolona sia Kupasalaimo matangKu.17Belanna inang la ungkombongNa’langi’ ba’ru sia lino ba’ru; iatu mintu’ apadolo tae’mo nadianna batu silambi’ lanpenaa.18Apa la parannu-rannukomi sia lakumalasi-lasikomi tontong sae lakona

YESAYA 65.19–23 245

diona tu apa Kukombong, belannaKupadadi tu Yerusalem la dipomela’teksia iatu pa’tondokanna la diposende.19La kumalasi-lasiNa’ diona Yerusalemsia sende-sendeNa’ diona taungKu.Tae’mo anna la dirangi len lan tu tangi’sia urruk.20 Iatu pia sumusupa lan tae’mo nalakondi’ sunga’, ba’tu to matua tae’motu tang la umpasundun kadadianna,belanna iatu to saratu’mo taunna annamate, kalollerannapa, moi na iatu toumparri-parri kasalan, saratu’pi taunnanamane urruai tampak ropu.21Tau iato mai la umpabendan banuaanna nii torro, la untanan anggoro’ annakandei tu buanna.22Tae’ anna pabendanni tau iato maitu banua, kumua natau senga’ unniitorro, tae’ anna mantanan, kumua natausenga’ umpurai nakande tu buanna,belanna susitu kamasaianna garonto’kayu, susi dukamoto tu katuoannamintu’ taungKu sia la ungkande bungarangka’na.23Tau iato mai tae’ nala mara’ta’ punalabang ba’tu kianakki anna mate mangura,

YESAYA 65.24–66.2 246

belanna tau iato mai bati’ NapassakkePUANG sola lanto mimi’na.24La dadi, iake tae’pi nameongli’ tu tauiato mai, la mebaliMo’ sia iake marassanbangsiai ma’kada, la Kutarimamo.25 Iatu guruk na domba sibaa ungkanderiu, sia iatu singa la ungkande dalamesusi sapi, sia iatu barra’-barra’ la napotuoula’; tae’ nala umpogau’ kadake sia tae’nala umpabu’tui tu mesangganginnadao lili’na buntu maindanKu, kadanNaPUANG.

Penombana to tangmekaaluk Natumpu PUANG

66:1-4

661Nakua kadanNa PUANG:Iatu langi’ iamo isungan

kapayungangKu, na iatu lino iamopelleseangKu; umbamira tu banua lamigaraganNa’, ba’tu umbamira tu inankapelayoangKu?2Mintu’nate apa iate inang panggaragalimangKu, susimoto anna dadi tu mintu’ma’dandan maritik, kadanNa PUANG;apa iatu tau iato Kutiro lumbang, iamotuto umpamadiongan penaanna sia to

YESAYA 66.3–5 247

bonnong penaanna sia ungkataku’kadangKu.3Minda-minda urrere’ misa’ sapi,samanna umpatei tau; minda-mindaumpemalaran anak domba, samannato ulle’to pasallo asu; minda-mindaumpennoloan kande dipemalaran,samanna to umpemalaran rara bai;minda-minda untunu dupa napopemala’kapengkilalan, samanna umpudidipa’deatainna. Susitu tau iatomai unturu’ lalan pa’poraianna, siaumposende penggauran megi’giranna,4 susi dukamoto naalai penaangKu,ke sanggangi tu tau iato sia iatunakataku’na la Kuparampo lako kalena,belanna tae’ bangmi misa’ mebali,tongKu metamba, sia tae’ bangiumperangii tongKu ma’kada, sangadinnanapogau’ tu apa kadake dio pentiroKu sianaporai tu apa tang naala penaangKu.

Pa’paolaian salu ma’katampakanna

66:5-245Tananni talinga tu kadanNa PUANG,e kamu tu ma’parondona belannakadanNa: Iatu mintu’ siulu’mi, tu

YESAYA 66.6–10 248

ungkabiri’komi sia ussisarakangkomibelanna sangangKu ma’kada nakua:Melo ke umpaombo’i kamala’biranNa tuPUANG, angki tiroi tu kasendeammi. Apaia kalena la kasirisan tu tau iato mai.6Perangii, den ramba kapua lan maikota! Tu lu lan mai Banua Kabusungan!Iamotu gamaranNa PUANG tu umpabala’ipenggauranna mintu’ ualinNa.7Tae’ bangsia namapa’di’, nakianakmo;tae’ bangsia namangurria’ nadadiammomisa’ pia muane.8Mindamora urrangi tu susinnato,mindamora untiroi tu sangtintinna to?Ma’dinraka tu misa’ tondok dipadadi lansangallo, ma’dinraka tu misa’ bangsasattu’ri tibussan? Apa iatu Sion manera’pa’ mangurria’, anna dadiammi tu maianakna.9La Kubungka’raka tu inan taunnatau, anna tae’ Kupakianakki? kadanNaPUANG. Ba’tu Akuraka misa’ To umbenkakianakan tau, angKu tutu’ pole’i?,kadanna Kapenombammu.10Parannu-rannukomi sola Yerusalemsia pokumalasii, e kamu mintu’ tuungkamali’i. Posendei, e kamu mintu’ toumporosso inaai,

YESAYA 66.11–16 24911kumua ammi mimmi’i sadia’mi tu susupa’pakatananna, sia miiru’i sanabossamitu susu masekkaranna.12Belanna nakua kadanNa PUANG,Nakua: La Kupalolongi kamarampasanbutung salu sia kamala’biranna mintu’bangsa susi salu’-salu’ lempan. Attu iatola ma’mimmi’komi sia la dikepak siadikayun dipamo’le’.13Susi misa’ tau napakatana indo’naten dukato tu Aku la umpakatanakomi,ondongpi lan Yerusalem diniiumpakatanakomi.14 Iatommi tiromi to, la sende tupenaammi sia mintu’ bukummi lamawatang sule susi tananan maluna; siaiatu limanNa PUANG la Napapayan lakomintu’ taunNa sia kasengkeanNa lakomintu’ ualinNa.15Belanna manassa la sae tu PUANGsusi api na mintu’ karetaNa sangtintitalimpuru’, la umpapayan kasengkeanma’lulu-lulunNa sia pa’garrak ma’lana-lananNa.16Belanna api sia pa’dangna laNapaolanni PUANG salunna tu mintu’ma’rupa tolino, sia la buda liu tu tauNapatei PUANG.

YESAYA 66.17–20 25017 Iamotu to umpamarimbangan siausseroi kalena, la male tama pa’lakurrundu’i tu misa’ tau lan tangngana, tuto ungkande duku’ bai sia iatu mai apamaruttak sia balao; tau iato mai pada ladipisanni, kadanNa PUANG.18Belanna Ku(tandaimo) tupenggauranna sia tangnga’na tutau iato mai; la rampo (tu attu) diniiumpasipulungi tu mintu’ bangsa siamintu’ basa; anna tiroi tau iato mai tukamala’birangKu.19La Kupaden misa’ tanda dio lu tauiato mai sia mintu’ tu to tilendokmola Kusua lako mintu’ bangsa – iamotulako Tarsis, Pul sia Lud, to ma’pana,lako Tubal sia Yawan, sia lako mintu’randan tasik mambela, tu tae’ lenpanarangi karebangKu sia tae’pa natirokamala’birangKu –, anna tau iato maiumpatale’i tu kamala’birangKu dio lumintu’ bangsa.20Anna tau iato mai ussolanni dio maimintu’ bangsa tu mintu’ siulu’mi butungto pemala’ lako PUANG; tau iato maila ma’darang sia ma’kareta sia dibulledao kadera; sia ma’bagala’ sia ma’untamalinta’ rampo lako buntu maindanKu,

YESAYA 66.21–24 251

iamo Yerusalem, kadanNa PUANG,sangtinti to Israel umpennoloan pemala’lan pa’pannian maindan tama banuanNaPUANG.21Sia la Kuangka’ duka ba’tu pira-piratu tau iato mai la mendadi to minaa,iamotu to Lewi, kadanNa PUANG.22Belanna susitu langi’ ba’ru sia linoba’ru tu la Kupadadi, la tontong diooloKu, kadanNa PUANG, la susi dukatotu bati’mi sia sangammi la tontong saelakona.23La dadi kumua, iake bulan ba’ruoi siake allo katorroanoi, mintu’ ma’rupa tolinola sae menomba dio oloKu, kadanNaPUANG.24La sun tu tau iato mai sia la natirotu batang rabukna mintu’ to sorongboko’mo dio mai Kaleku; belanna iatuulli’na tae’ nala mate sia iatu apinnatang la pa’de, sia la dadi misa’ apanapomataku’ mintu’ ma’rupa tolino.

YEREMIA

Bungkaran kada

1:1-3

11 Iamote tu kadanna Yeremia, anaknaHilkia, bati’ to minaa, tu torro dio

Anatot, lili’na Benyamin.2 Iamora nanii rampo tu kadanNa PUANGtonna Yosia, anakna Amon datu toYehuda tonna taun ma’pessangpulotallunna ma’parenta.3Sia rampo duka tonna Yoyakim,anakna Yosia, datu to Yehuda sae lakoma’katampakanna taun sangpulo misakaparentanna Zedekia, anakna Yosia,datu to Yehuda sae lako kadipalirannatu pa’tondokan Yerusalem, tonna bulanma’pellimanna.

Kaditambaianna Yeremia

1:4-194Narampoimo’ tu kadanNa PUANG,Nakua:

YEREMIA 1.5–11 25 Iatonna tae’pa Kukombongko lan inantau, inang Kutandaimoko sia iatonnatae’pa mutassu’ lan mai pa’tambukan,Kupamarimbanganmoko sia Kuangka’konabinna mintu’ bangsa iato.6Mebalimo’ kukua: O Puangta PUANGtae’ kuissanni ma’kada-kada, belannamangurapa’.7Apa Nakua PUANG lako kaleku: Damukuai: Mangurapa’, belanna minda-minda tu Kunii ussuako, la maleko lakosia mintu’ tu Kupasan lako kalemu, lamupokada.8Da mumataku’ dio tingayona tauiato mai, belanna Aku urrondongko laurrampanangko, kadanNa PUANG.9Nae’te’mi PUANG tu limanNa, Nakaka’itu pudukku, anNa ma’kada lako kaleku,Nakua: Tonganna Aku umpatamaikadangKu tu sadangmu.10Allo iate Kuangka’ko umpoissanba’tu pira-pira bangsa sia ba’tu pira-pira kadatuan, la ma’du’dukki sia lamangrondonni sia massanggangi siama’pisanni sia la ma’bangun sia lamantanan.11Sae pole’omi tu kadanNa PUANGurrampoina’, Nakua: Apara mutiro e

YEREMIA 1.12–17 3

Yeremia? Mebalimo’ kukua: Untirona’misa’ takke’-takke’ kayu badan.12Nakuami PUANG lako kaleku:Tonganna mutiro, belanna sakka’Na’ungkampai tu kadangKu, la umpalaloi.13Ma’penduanna saeomi tu kadanNaPUANG urrampoina’, Nakua: Aparamutiro? Mebalimo’ kukua: Untirona’misa’ kurin re’de bu’tu lu daa mai.14Nakuami PUANG lako kaleku: Daamai ulunna salu, la nanii sae tukasanggangan lako mintu’ pa’tondokan.15Belanna tonganna Aku untambai tumai bangsa mintu’ kadatuan daa maiulunna salu, kadanNa PUANG; la saetu tau iato mai napantan umpatorroisungan kapayunganna lan babanganYerusalem sia sitingoan mintu’ rindingtembo’na tiku lao sia sitingoan mintu’tondok Yehuda.16Sia Aku la unnukungi tu tau iato maidiona mintu’ kakadakeanna, belannanaboko’iMo’ sia umpemalarammopemala’ ditunu pu’pu’ lako panggaragalimanna.17La mupori tu aakmu, ammu ke’de’umpokadai lako tau iato mai tu mintu’apa la Kupasanangko, da mutiramban

YEREMIA 1.18–2.3 4

belanna tau iato mai, da angKupatirambanko dio tingayona.18Manassa allo iate Aku umpadadikomisa’ tambakuku matoto’ sia lentongbassi sia rinding tambaga untingoi tumintu’ tondok sia mintu’ datu Yehuda siaarungna sia to minaanna sia mintu’ tolan tondok iato.19La naeako tu tau iato mai, apa tae’nataloko, belanna Aku urrondongko laurrampanangko, kadanNa PUANG.

Diona baine tang maruru’

2:1–3:5

21Saemi tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua:

2Maleko umpokadai anna rangiimintu’ tau lan Yerusalem, kumua:Nakua kadanNa PUANG: Kukilalaipatu kamamalirammu tommu mangurasia pa’kaboro’mu tommu ma’rampanankapa’, tommu turu’Na’ lan padangpangallaran, iamotu dio lu padang tangdipantananni.3Attu iato iatu Israel NapamarimbanganPUANG, sia iamo bunga’ bura padangna;minda-minda la ungkandei la dipasala

YEREMIA 2.4–8 5

sia la narampoi kamandasan, kadanNaPUANG.4Perangii tu kadanNa PUANG, e mintu’bati’na Yakub sia mintu’ pa’rapuannaIsrael!5Nakua kadanNa PUANG: Kakelokanapara tu naapparan nene’ to dolomidio Kaleku, anna toyang mambela diomai Kaleku sia unturu’ apa tae’ gai’nanaurunganni tae’mo patunna?6Sia tae’ nama’kada tu tau iato maikumua: Umbara Nanii tu PUANG, tumangka ussolangkanni tassu’ lan maitondok Mesir sia unnanta’kan unnolaipadang aak sia kalo’tokan, misa’ padangrangke sia nabayo-bayoi kamatean,misa’ padang tu tae’ lenpa nalendu’i sianatorroi tau?7Kusolammokomi tama misa’ padangmalompo, ammi kandei tu mintu’ buannasia bura maelona, apa iatommi rampomotama, mipamaruttakmo tu padangKusia iatu mana’Ku mipopendadi apamegallian.8 Iatu mintu’ to minaa tae’ nama’kadakumua: Umbara Nanii tu PUANG siamintu’ tu to sikambi’ sukaran aluktae’ namorai untandaiNa’ sia mintu’ to

YEREMIA 2.9–14 6

mangkambi’ memboko’ dio mai Kalekusia mintu’ nabi ma’nubua’ nalopian Baalsia unturu’ kapenomban tae’ gai’na.9 Iamoto la Kupaolaipokomi salu,kadanNa PUANG, ondongpi iatu ampobati’mi la Kupaolai duka salu.10La lambankomi lako biring tasiktondok to Kitim, tiroi dio; ba’tu suai tutau lako Kedar sia kamantang tongannisia tiroi dio, ke la den lenni nadadi tua’gan susito.11Denmoraka misa’ bangsa untuka’itu deatanna, moi anna tangiakapenomban? Apa taungKunapasituka’mo Kadipakala’birannatu apa tae’ gai’na.12La tirambankomi, e mintu’ langi’ tudiona to, ma’parondokomi sia la ka’ba’bulummi, kadanNa PUANG.13Belanna napogau’mo taungKu tuda’dua penggauran kadake: Iatu Aku,kalimbuang boba, tu natampemo tauiato mai, anna paran bubun batu kalena,iamotu bubun batu rutu’, tu tang naniisampe uai.14To sandangraka tu to Israel? Kaunangaronto’raka? Ma’apai anna dadimokandena singa mangura,

YEREMIA 2.15–20 715 tu nasokoi sia naurrungi? Nasanggangtu padang anna lo’bang, sia naballa tutondokna, naurunganni tae’mo tau torrolan.16Sia iatu kararo ulunna naku’ku’inasangmo to Memfis sia to Tahpanhes.17Tang iko kalenaraka umpadenannikalemu te, belanna mutampemotu PUANG, Kapenombammu, tonNasolangko dio lu lalan?18Ma’apari ammu male lako Mesirunniru’ uai salu Nil? Sia ma’apari ammumale lako Asyur unniru’ uai Efrat?19Melo iatu kakadakeammu unnada’kosia kamembokorammu dio mai Puangla umpa’dikkiko, ammu issanni siamutandai, kumua kadake sia mapai’tu untampe PUANG, Kapenombammusia ke tae’i tu kamatakurammu lakoKaleku, kadanNa PUANG, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.20Belanna tempon diopa mai ammutessei tu ayokamu sia muka’tuan tupeporimmu ammu ma’kada kumua:Manokamo’ la dipokaunan. Apa dio lumintu’ tanete malangka’ sia diong lugaronto’ kayu maluna munii mamma’ma’gau’ sala.

YEREMIA 2.21–25 821Tang mangkarokoka Kutanan susigaronto’ anggoro’ pa’tonno’, susi bannetang karauan; ma’patumbai ammudadi tangke tang membuanna garonto’anggoro’ pangala’ lako Kaleku!22Moi mubasei soda tu kalemu sia moimupemasabunni tongan, manassa lakanaan duka tu kakadakeammu butungruttak dio pentiroKu, kadanNa PuangtaPUANG.23Umba mukua la ma’kada kumua: Tae’aku kuruttakki kaleku, tae’ aku kuturu’itu mai Baal? Tiromi tu lalanmu dionglombok, sia la muissan tu apa mangkanapogau’, e unta mangura tu ma’dondolu lako lu dio mai.24E keledai pangala’ tu biasa dio lupadang pangallaran, ussurru’ anginnatarru’ kamoraianna; mindara ma’dinla undampai tu kakurasanna? Mintu’tu undaka’i damo namasussa, belannanaapparan ke bulan kakurasannai.25La mukanandai tu lette’mu, danasanggang tu putu’ lette’mu sia iatugora-goramu da namarangke; apamukua: tae’, tae’mo gai’na, belannakukamali’ tu to sae.

YEREMIA 2.26–30 926Susi misa’ to boko kasirisan, kediapparanni, susi dukamoto tu to Israelnatoding siri’; iamotu tau iato maisia mintu’ datunna sia arungna sia tominaanna sia nabinna,27 tu ma’kada lako sanglongki’ kayu,nakua: Kamumo tu ambe’ku, nalako misa’ batu, nakua: Kamumo tuundadianna’. Belanna natanananNa’sokkongna tu tau iato mai, tangialindona, apa iatonna kamaparrisanna,ma’kadami nakua: Ke’de’Komi o Puang,amMi rampanangkanni!28Umba nasangmira nanii attu iatotu mintu’ rapang-rapang mupodeatatu mangka mugaraga? Melo kebendanni tu tau iato mai, nakullesia manii urrampanangko, ke allokamaparrisammu; belanna padabilanganna mintu’ tondokmu, padadukato, tu mintu’ deatammu, e toYehuda.29Ma’apai ammi la ussite’geranNa’? annakamu sola nasang tu memboko’ dio maiKaleku, kadanNa PUANG.30Tae’ gai’na Kubamba tu anakmi, inangtae’ namorai untarima peada’; iatu

YEREMIA 2.31–35 10

pa’dangmi ungkandemo mintu’ nabimmisusi singa ma’sa’mak.31E kamu to dadi totemo, perangiitu kadanNa PUANG: Denraka Kususito padang aak lako to Israel, ba’tususito padang mapattang? Ma’apaianna ma’kada tu taungKu, nakua:Mallaimokanni, tae’mo kila sae lakoKalemi?32Denraka misa’ baine mangura tangungkilalai belona, ba’tu misa’ bainediparampo tang ungkilalai peporiaakna? Apa taungKu masai allomo tangungkilalaiNa’.33Lendu’ manarangmu undaka’ lalanmelo la massulo bongi! Ia dukamotoammu popa’biasai tu lalanmu lakokakadakean.34Ondongpi iatu rara to makaasi-asi tutae’ nakasalan kaanan dio biring dodomutu tae’ lenpa muapparanni ungkakeibanua.35Ondong polepi baranipoko ma’kada,kumua: Tae’ kukasalan, sia inangtoyangmo tu kasengkeanNa dio maikaleku. Tonganna la Kuukungko, belannamukua: Tae’ kupogau’ kasalan.

YEREMIA 2.36–3.2 1136Lendu’ ia pembudammumoussondai lalanmu! La natodingkosiri’ belanna umposande’ Mesir,susitu kanatodingammu siri’, belannaumposande’ Asyur.37Dio duka mai la munii tassu’ undudunglimammu, belanna Natibemo PUANGtu tau iato mai, tu munii ussedanrannummu, muurunganni tang unnappa’itu mudaka’na lako tau iato mai.

31 (Saemi kadanNa PUANGurrampoina’, nakua): Iake denni

misa’ muane untantang bainena, annamale napobainei to senga’, la ma’dinrakatu muane dolona ussulei? Tae’raka nalamaruttak tu tondok napobua’? Apa moimuma’gau’ salamo sola buda pa’gau’sala, la susi bangrokoka to sule lakoKaleku? kadanNa PUANG.2Mentingarako langngan mintu tanetelo’bang, umbara nii tu tang diniiussiammurangko? Unno’ko’mokodio lalan ungkampai tu tau mai,susi misa’ to Arab, lan padangpangallaran, sia muruttakkimo tu tondoknapobua’ passulobongimmu sia mintu’kakadakeammu.

YEREMIA 3.3–7 123 Iamoto natae’ Napasaei tu urankamban sia uran tampak; apa iatulindomu makamban susi lindo bainebualang sia tontongko tang masiri’.4Tang randukmorokoka totemomengkamoya lako Kaleku, mukua:O Ambe’ku, Kamumo tu kukamali’natongku mangura?5Ma’dinraka tu kasengkeanNa latontong sae lakona? Ma’dinraka laNapatontong bang tu kare’dekanNa?Susimo kadammu to, ammu pogau’siapi tu mintu’ kakadakean, naurungansakerangngan-rangnganna.

Israel sorong boko’na Yehuda tang maruru’

3:6–4:46Ma’kadami PUANG lako Kaleku tonnalinona datu Yosia, Nakua: Mutirorakatu apa mangka napogau’ to Israel, tosorong boko’? Biasa male langnganmintu’ tanete madao sia diong lugaronto’ kayu maluna, anna ma’gau’sala dio.7Sia Kukuapa tonna mangka tu tauiato umpogau’i tu iannato: Suleko lako

YEREMIA 3.8–12 13

Kaleku; apa manoka sule. Iate apaiato natiro Yehuda sangbainena to tangmaruru’.8Apa Kutiro, tongKu mangka untibeitu Israel, to sorong boko’ sia Kubensura’ kasitantangan belanna dionamintu’ gau’ sala napogau’, iaomi tuYehuda sangbainena to tang maruru’,tae’ namataku’, sangadinna male dukama’gau’ sala;9dadimi diona kapanglullurannaumpogau’ pa’pangngan buni, annaruttakki tu tondok; ondongpi sigau’salamo batu sia kayu.10 Iatonna mangka tu mintu’ apaiato, tae’ duka namorai tu Yehuda,sangbainena, iamoto tang maruru’, bulolollong sule lako Kaleku, sangadinnanaangga’-angga’i bangri, kadanNaPUANG.11 Iamoto Nama’kada PUANG lako kalekuNakua: Iatu Israel, to sorong boko’umpatandan kalena kumua malambu’ naiatu Yehuda, to tang maruru’.12Malemoko, petambanni te kadaiate rekke ulunna salu, kumua: Lamengkatoba’ko, e Israel, to sorongboko’, kadanNa PUANG, da angKu

YEREMIA 3.13–16 14

patiroangko lindo sengke, belannamaturu-turuNa’, kadanNa PUANG, siatae’ angKu la unnannai tu kare’dekangKutontong sae lakona.13Apa la mutandai tu kakadakeammukumua mangkamoko sorong boko’ diomai PUANG, Kapenombammu sia malepunala bangko lako to sae diong lugaronto’ kayu maluna sia tae’ muperangiitu gamarangKu, kadanNa PUANG.14La mengkatoba’komi, e mintu’ anakpabali-bali, kadanNa PUANG, belannaAkumo tu Puangmi, sia Akumo launnalakomi simisa’ lan mai misa’ kota,nasida’dua, ke sangpa’rapuanoi angKusolangkomi lako Sion.15Aku la ungkamaseangkomi tu mintu’to mangkambi’ tu naala penaangKu annaia ungkambi’komi situang kapaissanansia tangnga’kinaa.16La dadi attu iato, ke sabuda-budannakomi sia memba’ka lantondok, kadanNa PUANG, tae’mo nalaumpokada-kadai tau tu diona pattibasseNa PUANG, sia tae’mo nala sae lanpenaanna tau sia tae’mo nakilalai tausia tae’mo nala undaka’i sia tae’mo nalaunggaraga pole’i.

YEREMIA 3.17–21 1517Attu iato Yerusalem la disa’bu’ isungankapayunganNa PUANG sia mintu’ bangsala sirampun lako belanna sanganNaPUANG dio Yerusalem sia tae’mo nalalolang unturu’ kamakarrasanna penaakadakena.18Attu iato to lan tondok Yehuda lamale sitammu to lan tondok Israel,anna tau iato pada la sae lu daa maipadang daa ulunna salu lako padangKukamaseammo nene’ to dolomi lanapomana’.19Tonganna Kukua: Umba la Kukuaumpapadako tu mai mintu’ anak muanesia la Kubenko misa’ padang maelo,iamotu padang pa’tonno’na dio lu mintu’bangsa la mupomana’! Sia Kusangapa lamusa’bu’Na’ Ambe’mu sia tae’mo mulatoyang dio mai Kaleku.20Apa susi misa’ baine tang maruru’ lakomuanena, susi dukamoto tu kamu tangmaruru’ lako Kaleku, e bati’na Israel,kadanNa PUANG.21Perangii, tu gamara dao maitanete lo’bang, iamotu tangi’na siapengkamoyana to Israel, belannaumpasepang lalanna sia naboko’i tuPUANG, Kapenombanna.

YEREMIA 3.22–4.1 1622La mengkatoba’komi, e mintu’ anakpabali-bali, angKu popa’runduanangkomisule dio lu kapusammi.Tonganna indemokanni, saekanni lakoKalemi, belanna Kamumo PUANG,Kapenombangki.23Tonganna iatu mintu’ tanetesia kamamakanna mintu’ buntupa’pakena manna napabu’tu; manassaPUANG Kapenombanta Iamo oto’nakasalamaranna to Israel.24Belanna iatu ra’ta’na mintu’ nene’ todoloki puramo naampello’ kadibelleranranduk dio mai mangurangki, iamotumintu’ dombana sia sapinna sia anaknamuane sia baine.25La malimungkukan mamma’ nakabu’siri’ki sia nasamboikan kaditattangki,belanna kasalammokan lako PUANG,Kapenombangki la kami la mintu’ nene’to doloki, randuk dio mai mangurangkisae lako allo iate sia tae’mo kiperangii tugamaranNa PUANG, Kapenombangki.

41 Iake la mengkatoba’ko e Israel,kadanNa PUANG, ma’dinko sule lako

Kaleku sia ia ke mutibei tu apa megalliandio mai pentiroKu, manassa tae’mo mulamallai,

YEREMIA 4.2–5 172 sia la umpalaoko sumpa mukua:La lelukraka tuoNa PUANG situangkamanapparan, katonganan siakamaloloan, anna mintu’ bangsasipalakuan kamasakkean sia massattuantete dio sanganNa PUANG.3Belanna susite tu kadanNa PUANGlako mintu’ to Yehuda sia to Yerusalem,Nakua: Bungka’komi pa’lak ba’ru, damimangambo’ lan lu to’ duri.4Sunna’i tu kalemi lako PUANG siatibei tu salepe’ kasirisan penaammi,e kamu to Yehuda sia pa’tondokanYerusalem, da nama’lana-lana susi apitu kare’dekangKu sia ma’pamampu’,naurunganni tang dibela dipa’dei,belanna penggauran kadakemi.

Kasanggangan lu daamai ulunna salu

4:5–6:305Patale’i te lan Yehuda, pa’perangiannilan lu Yerusalem sia pokadai kumua:Pannonii tu napiri tanduk lan lu tondok,sia pemandui metamba kumua:La sirampunkomi anta tama kotaditambakuku!

YEREMIA 4.6–10 186Pabendanni tu tanda kumua: lulakokomi Sion! Da mitorro bendan,sangadinna ma’dondokomi ammimentirerung! Belanna la umpasaeNa’kamandasan sia kasanggangan kapua ludaa mai ulunna salu.7 Iatu singa bendanmo lan mai to’pangala’-ala’na, iatu to pasanggangnamintu’ bangsa ke’de’mo, tassu’mo lanmai inanna, la umpopempadang lo’bangitu padangmu; mintu’ tondokmu ladisabu’i, naurunganni tae’mo misa’ tautorro lan.8 Iamoto la membungku’ karungkomi siaumbating sia unnurruk-urruk, belannaiatu katorrong-torronganna PUANGtae’pa natoyang dio mai kaleki:9Allo iato iatu datu sia mintu’ arung lapa’de deata, kadanNa PUANG, napussakpenaanna tu mintu’ to minaa siatiramban tu mintu’ nabi,10 sia ma’kada nakua: O PuangtaPUANG, Kamumo mandu umpapusaite bangsa iate sia iatu pa’tondokanYerusalem, tomMi ma’kada lako kumua:La marampa’komi, anna iatu pa’dangtibua’mo la ungka’tu sunga’.

YEREMIA 4.11–16 1911Attu iato dipokada tu diona bangsaiate sia to lan Yerusalem, kumua: Denangin ma’pamalayu mangiri’ lu dao maimintu’ tanete lan lu padang pangallaranlu lako anak dara bangsaKu; tangiaangin ma’ta’pii ba’tu la ma’pamurru’i.12La sae tu angin bara’ kapua Kusua;totemo Aku kalena la umpokadai tuukungan urrua tau iato mai.13Tiromi, kendekmo susi gauntikembong; sia iatu mintu’ karetanabutung angin bara’, na iatu mintu’darangna mandu matira’ annalangkan maega: upu’ allota belannasanggangmoki’.14Seroi tu penaaammu, e Yerusalem,ammu makarimman; sangapapara tutangnga’ sala tonang lan penaammu?15Belanna saemo tu karebanna dio maiDan sia dipa’peissanammo tu karebakasanggangan dio mai buntu Efraim.16Pokadanni mintu’ bangsa, ondongpipa’peissananni lako Yerusalem, kumua:Ba’tu pira-pira to ma’patama limbusae dio mai padang mambela, siaunnarrak-arrak la ullaoi mintu’ tondokYehuda.

YEREMIA 4.17–22 2017Susito ma’kampa pa’lakma’talimbungan untikui, belannapabalibalimo lako Kaleku, kadanNaPUANG.18 Iatu kedomu sia penggaurammuumparampoi te mintu’na apa iatelako kalemu, napobua’ mintu’kakadakeammu; mapai’ tongan to sianari’ta’ ko sae tama penaammu.19A’a mapa’di’ ba’tengku, mapa’di’ba’tengku! Mangunterona’ sia bonnongtu penaangku, ma’dube-dube tu ara’ku,tae’mo kurapa’, belanna urrangi oninapiri tanduk sia arrak kasirarian.20Dennoi kasanggangan napetambanoitau, ondongpi mintu’ padangmangsanmo; tae’ nadikapang annadisanggang tu mintu’ tendaku, sia lansangpekkappidian matari tu sambotendaku.21Sangapapara’ la untiroi tu tanda iatosia urrangi oni napiri tanduk?22Belanna tang paissan tu taungKu siatae’ natandaiNa’; iatu tau iato mai susitopia baga sia tang keinaa; manarangumpogau’ kadake, apa tae’ naissanniumpogau’ melo.

YEREMIA 4.23–29 2123 Iatongku tiroi te lino tang tibori’mosia tae’ bangmo apa-apa lan; iatongkumentingara langngan langi’ pa’demo tuarrangna.24 Iatongku mentingara langngan mintu’buntu, tiseno nasangmo sia mintu’tanete tigega’mo.25Umba-umba kunii mentiro, tae’motau, sia mintu’ manuk-manuk dao langi’male nasangmo mettia’.26 Iatu padang maelo kutiro dadimopadang pangallaran, sia mintu’ tondoknaro’pokmo dio oloNa PUANG, napobua’katorrong-torronganNa.27Belanna nakua kadanNa PUANG,Nakua: Mintu’ padang iate laKupopempadang lo’bang, apa tae’Kupisanni.28 Iamoto, la rosso tu lino sia iatulangi’ dao la ma’pote dibolong, belannamangkamo Kupokada sia Kura’ta’ tuiannato, sia tae’mo Kupenassanni siaKuboko’imo.29Belanna diona arrak pakkanarang siato ma’pana, anna mallai tu mintu’ to lantondok; iatu tau iato mai malemo tamapangala’-ala’ anna kendek langngan

YEREMIA 4.30–5.2 22

buntu batu; iatu mintu’ kota ditampe siatae’mo misa’ tau torro lan.30 Iamoto apa la mupogau’, e iko tusanggangmo, moi ammu ma’pakeanlango-lango, moi ammu beloi ma’rupa-rupa bulaan tu kalemu, moi ammuba’da’i malotongi tu matammu? Tae’gai’na mubeloi tu kalemu susito, mintu’pa’pangngan buni ussayuko sia moraiungka’tu sunga’mu.31Belanna kurangi tu misa’ sarro, susisarrona baine mangurria’ sia sarrosume’den-me’den susi sarrona bainekianak pa’bunga’, iamotu sarronaanak dara Sion; seka-seka tongansia umpopempala’ limanna, nakua:Upu’alloku, belanna la ka’tumo tusunga’ku napobua’ to papatean.

51La lele-lelekomi lan lu batattaYerusalem, tiro meloi sia kamantang

tonganni sia daka’i lan lu tana lapangna,ke denni miappa’, moi misa’mora tautu umpogau’ salunna sia untoe manda’kabulo-lollongan, manassa la Kupa’deitu kasalanna.2Moi anna ma’kada tu tau iato maikumua: La lelukraka tuoNa PUANGumpalao duka ia sumpa tang tongan.

YEREMIA 5.3–7 233O PUANG, tang Mipenunuraka tukabulo-lollongan? Mangkamo Mibambatu tau iato mai, apa tae’ nasa’dinganni tumapa’di’; Misanggangmo, apa natumputu peada’, sangadinna umpamatorolindona ondong na buntu batu sia nokamengkatoba’.4Apa kukua, iatu tau iato mai bongko;tau iato mai baga liu, belanna tae’natandai tu lalanNa PUANG siakatongananNa Kapenombanna.5 Iamoto la malena’ lako to kapuanasipa’kada-kada, belanna tau iatomai untandai lalanNa PUANG siakatongananNa Kapenombanna. Apa tauia dukamoto mai ussituru’i ulle’toi tuayoka sia ungka’tuan pepori.6 Iamoto anna dammakki singa lan maipangala’ tu tau iato mai sia nasanggangiguruk lan mai padang aak sia naodo’arimau buluh tu mintu’ kotana, naminda-minda tu tassu’ lan mai la nase’bu-se’bu,belanna budamo tu kasalanna sia tangdikemba’mo tu kakelokanna.7Umba la Kukua umpa’dei tukasalammu? Mintu’ anakmu untampeMo’sia umpalao sumpa umposissareannitu tangia kapenomban. IatongKu

YEREMIA 5.8–13 24

mangkamo umpedia’i, ullullu’omiratananan dapo’ sia tontong bangmo lanbanua lonte.8 Iatu tau iato mai butung to daranglaki kura’ tu lu lako lu dio bang mai,ma’mehe’-mehe’ ungkaduangi bainenasolana.9Ma’apai angKu tang la umparessai tuapa susito, kadanNa PUANG; ma’apaiangKu tang la umpapakkanni tu bangsasusito?10La mikendekki tu tanete anggoro’na,ammi sanggangi, apa da miratoi; alaitu tangkena, belanna tangia apanNaPUANG.11Belanna kedo tang maruru’ mannanapogau’ to Israel sia to Yehuda lakoKaleku, kadanNa PUANG.12 Iatu tau iato mai umpeonganniPUANG sia ma’kada nakua: TangiaIa pekapuangangki! sia: Tangnarampoimoki’ kamandasan, sia tangla untiromoki’ kandean pa’dang siakarorian.13 Iatu mintu’ nabi la susi bang angin,tae’ kuasa ullopianni ma’kada: da’ito naia kalenamo narampoi tu susinna te.

YEREMIA 5.14–18 2514 Iamoto Nama’kada PUANG,Kapenombanna mintu’ ma’dandanmaritik, Nakua: Belanna susi kadammito, iamoto na iatu kadangKu lansadangmu la kupopendadimo api nabangsa iate susi kayu, anna pepurainakande tu tau iato mai.15Tonganna la Kupasaeangkomi mintu’bangsa mambela, e to Israel, kadanNaPUANG, iamo misa’ bangsa matontongantu inang den dolona, misa’ bangsa tangmutandai basana sia tang mupebuyu’ tukadanna.16 Iatu inan tinaranna butung to kaburu’menganga: mintu’ tu tau iato mai taulalong nasang.17Bangsa iamoto la umpurai nakandetu bura padangmu sia rotimmu, sia laummangsanni tu mai anakmu muanesia baine, sia la umpurai nakandetu mintu’ dombamu sia sapimmu siaia duka la umpurai nakande tu buaanggoro’mu sia bua ara sia ia duka laussanggangi pa’dang tu mintu’ tondokditambakukummu tu murannuan.18Attu iato, kadanNa PUANG, tae’dukapa angKu la umpisannikomi.

YEREMIA 5.19–24 2619La dadi, ke ma’kadakomi kumua:Ma’apai anNa parampoiki’ PUANG,Kapenombanta te mintu’ apa iate,la mukua lako: susitu mangkaMo’mitampe ammi menomba lako deatasenga’ lan tondokmi, susi dukato lanapokaunankomi to senga’ lan misa’tondok tangia kamu puangna.20Pa’peissananni te dio lu bati’na Yakubsia pakaleleanni lan lu Yehuda, kumua:21Perangiimi te, e bangsa baga siatae’ tangnga’na, tu kemata, apatae’ napatiro, tu ketalinga, apa tae’naparangi.22Tae’raka mila ungkataku’Na’, kadanNaPUANG, tae’raka mila ma’parondo diooloKu, tu umpadadi bungin naposapa’tasik, sia napokatonan tontong tu tangnalendu’i? Moi umbassan-bassan tubombangna, tang nalambi’ duka lako,moi mematu-matu, tae’ duka naleanni.23Apa iate bangsa iate to toro siapabali-bali, sorong boko’mo unturu’ lalanpenaanna.24Sia tae’ nama’kada lan penaanna,kumua: Melo ke mengkaolaki’ lakoPUANG, Kapenombanta, tu mamaseumpasaeangki’ uran, la uran bunga’

YEREMIA 5.25–30 27

la uran tampak, ke attunnai sia tuumpenandangki’ ba’tu pirang-pirangminggu, tu attu pegandungan.25Apa iatu kakadakeammi untumpuite mintu’ apa iate sia kasalammiumpatoyangi te mintu’ kameloan iate diomai kalemi.26Belanna dio lu mintu’ taungKudiapparan tu to tang mekaaluk, tumangodo’-odo’ susito ma’poya lumbanguntanan poya la umpoya tau.27Susi toban ponno manuk-manuk,susi dukamoto tu banuanna ponnopa’pakena, iamoto napobannangimala’bi’ sia sugi’;28malompo tu tau iato mai sia malannu’;tarru’ maparrang tu kakadakeanna. Tae’namalambu’ ma’paolai salu la urra’ta’kara-karana pia biung, apa moi susitomaupa’ duka; sia tang untonganankara-karana to bongko.29Ma’apai angKu tang la umparessai tuapa susito, kadanNa PUANG; ma’apaiangKu tang la umpapakkanni tu bangsasusito?30Metakuran sia megi’giran tu apa dadilan tondok iate.

YEREMIA 5.31–6.6 2831Mintu’ nabi ma’nubua’ tang tongansia mintu’ to minaa undi duka mesarola’da’ sia mintu’ taungKu umporai tuiannato. Na apamora la mipogau’ kekatampakannai?

61Mallaikomi, e bati’na Benyamin, lanmai Yerusalem. Pannonii tu napiri

tanduk lo’ Tekoa sia tutungi tu bia’naparrang tu dukkunna dao Bet-Kerem!Belanna daa mai ulunna salu mempaantu misa’ kakadakean sia kasanggangankapua.2La Kusanggang tu baine melo siadipamo’le’, iamotu anak dara Sion.3 Iatu mai pangkambi’ ussolan dombanama’baanan lako, napabendanni tutendana tiku lao sia napakande dio lu to’riu umba-umba tu nalambi’.4Menombaki’ tamane tama tanananra’ la ullaoi tau iato mai: maikomitake’de’ tangnga allo! A’a umba nakua,makaroenmo, lando-landonamo tubayo-bayo makaroen.5Maikomi take’de’ bongi, anta sanggangitu mintu’ tongkonan layukna.6Belanna susimo kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik: Lellengi tugaronto’ kayu, pabendanni tu ba’tu pira-

YEREMIA 6.7–11 29

pira benteng la dinii urrarii Yerusalem;iamote tu tondok naponnoi kabuttokansia pa’pakario-rio manna lan.7Susi bubun batu umpamadingin banguai, susi dukato napamadingin bangtu kakadakeanna; kamasa’garan siapa’pakario-rio manna dirangi lan, balalasia pebamba tontong bang dio pentiroKu.8Eloranni tu kalemu dipa’dikki, eYerusalem, da Kumessarak dio maikalemu, da angKu padadiko padang talosia tondok tang dipa’tondokki.9 Iamote tu kadanNa PUANGna mintu’madandan maritik: Iatu to Israeltinampenapa mupupu susi bua anggoro’;pasulei tu limammu lako tangkena susitoma’pupu.10Mindara tu la kupa’kadai sia la kuada’i,kumua anna perangii? Manassa iatutalinganna tau iato mai tang disunna’i.Iamoto natang parangi; iatu kadanNaPUANG susito apa ditatta dio tau iatomai, tae’ napasiolai.11Nakabu’na’ kare’dekanNa PUANGsia mengkata’ka’na’ untemme’ ara’ku.Barrakanni lako pia dio lu batatta sialako kasirampunanna pia muane lolle’!

YEREMIA 6.12–16 30

Belanna pada-pada la ditingkan muanesola baine, sia to ubanan sola to matua.12Mintu’ banuanna tau iato mai ladipalele lako to senga’ sola mintu’pa’lakna sia mintu’ bainena, belannaunnangka’Na’ limangKu lako mintu’pa’tondokan, kadanNa PUANG.13Belanna tau iato mai randuk diomai to bitti’ sae lako to kapua undaka’bang saro bu’tu kadake; mintu’natoma’pakena nasang; la nabi la to minaa.14 Iatu bangkena taungKu samaraa-raanna nadampi, nakua: Marampa’-marampa’! Apa tae’ tu kamarampasandio!15Dipakasiri’ tu tau iato mai, belanna apamegallian tu napogau’, apa tae’ bangmonatandai tu siri’, ondongpi ma’lindo’ batubangmo. Iamoto la tipessambak tu tauiato mai dio lu mintu’ to tipessambak;iangKu papakkanni tu tau iato mai, latisumbang, kadanNa PUANG.16 Iamote tu kadanNa PUANG:Bendankomi dio lu to’ batatta; tiro meloisia pekutananni tu lalan dolo, umbannatu lalan tongan, anna ia mipolalan, annarapa’ penaammi; apa nakua tu tau iatomai: Manokakan umpolalanni.

YEREMIA 6.17–22 3117Sia Kuangka’mo tu ba’tu pira-pira toungkampaikomi, nakua: Perangii meloitu oni napiri tanduk! Apa nakua tu tauiato mai: Manokakanni umperangii.18 Iamoto perangiimi, e mintu’ bangsa,sia la miissan, e kasirampunan tu apaurrampoi tau iato mai.19Perangii, e lino, manassa iatukasanggangan Kuparampoan bangsaiate iamotu buanna mintu’ tangnga’na,belanna tang naperangii tu kadangKu sianatampe tu Sukaran alukKu.20 Iamoto apara gai’na mibanNa’ tu dupadio mai Syeba sia bangle mellong dio maitondok mambela? Iatu pemala’ pantunupu’pu’mi tang nakalo’ penaangKu sia iatupemala’ pangrere’mi tang Kupopaiman.21 Iamoto, kadanNa PUANG, nakua:Manassa la Kupannii ba’tu pira-pirabatu katitodoan dio lu lalanna bangsaiate, nanii titodo ambe’ sola tu maianakna; to sangtondok la pada sanggangsangbanuanna.22 Iamote tu kadanNa PUANG Nakua: Lasae misa’ bangsa lu daa mai ulunna salu,iamotu to sangpetayanan kapua ke’de’dio mai randan langi’.

YEREMIA 6.23–29 3223Tau iato mai untangke pana siadoke; masuang sia tang untandaikamamasean; iatu ongngo’na mariaksusi tasik sia ma’darang tu tau iato mai;sia sakka’mo susito la parari, la ullaoiko,e anak dara Sion.24 Iatonta rangi tu karebanna, loe tulimanta; narampoiki’ kapussakan siakamapa’diran susito misa’ baine lakianak.25Da mitassu’ dio lu padang sia da misundio lu lalan, belanna nanii pa’dang ualidio sia kamaramban tiku lao.26E anak dara taungKu, ma’dodokarungko sia umpentombangkoau. Ma’pote dibolongko susitokamatean anak misa’, sia mario-riokoumbating; belanna ta’pa nalaoiki’ toma’kasanggang.27Kupadadimoko passudi bulaan dio lumintu’ taungKu, mendadi to ma’paressa,ammu tandai sia umparessai tu lalanna.28Pabali-bali tongan tu mintu’ tauiato, tu tontong bang ma’palele beko;susi bangmo tambaga sia bassi,sangbulitukan nasangmo.29 Iatu sauan merambu bang, apa timamanna tassu’ lan mai to’ api; tae’ bang

YEREMIA 6.30–7.5 33

gai’na tontong dipakombong tang ma’dindisarakki tu to kadake.30Nasangaimi tau salaka ditibean,belanna Natibemo PUANG tu tau iatomai.

Pa’pangada’na Yeremia lanBanua Kabusungan

7:1-15

71 Iamote tu kadanNa PUANG rampolako Yeremia, nakua:

2Maleko ammu bendan dio ba’babanuanNa PUANG, sia pangadaranni diote kada iate, kumua:Perangiimi tu kadanNa PUANG, emintu’ to Yehuda tu tama ba’ba iate lamenomba lako PUANG.3 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’madandan maritik, Kapenombanna toIsrael, Nakua: Pemeloi tu mintu’ lalanmisia penggaurammi, angku paunnisungmarampa’komi lan tondok iate.4Da mipatonganni tu kada pa’pakena,tu nakua: Iamote tu banuanNa PUANG,banuanNa PUANG, banuanNa PUANG!5Tae’ natongan to, apa iake mipemeloitonganni tu lalanmi sia penggaurammi,

YEREMIA 7.6–11 34

sia iake malambu’komi umpaolai salunnatu tau anna solana,6 iake tae’i ammi pakario-rio to saetang sia pia biung sia baine balusia tang umpatibollo rarana to tangkasalan dio inan iate sia iake tae’imipengkaolai tu kapenomban senga’, tula umpabu’tuangkomi kamandasan,7manassa la Kupaunnisungmarampa’komi misituran-turanannilan tondok iate, iamotu padangKukamasean nene’ to dolomi.8Apa mipatongan tu kada pa’pakena tutang kebattuan.9Umba nakua? Bokomokomi siapapatean sia pasandak salu lakorampanan kapa’ sia umpalao sumpa tangtongan sia memala’komi lako Baal siamengkaola lako kapenomban, tu tangmitandai-10ammi mane sae umpennoloiNa’ lanbanua iate, tu dinii unggente’ sangangKu,mikua: Tilendokmokan! kumua ammipogau’i te mintu megallianna?11 Iate banua iate, tu diniimo unggente’sangangKu, misangaraka lo’ko’ pa’gora’?Iatu Aku, Kutiro nasangmo, kadanNaPUANG.

YEREMIA 7.12–16 3512Belanna ma’dinkomi male lako to’inanKu dio Silo, tu pamulanna Kuniiumpaunnisung sangangKu; tiromi tuapa mangka Kuparampoanni, natumangmintu’ kakadakeanna taungKu Israel.13Totemo, belanna mipogau’ te mintu’penggauran iate, kadanNa PUANG,sia Kupa’kadaikomi, ke makale’ siake karoen, apa tang miperangii siaKukambaroangkomi, apa tae’ bangmimebali.14 Iamoto nabanua iate, tu mangkamodinii unggente’ sangangKu siatu miposande’, sia inan iate tuKukamaseangkomi sia nene’ to dolomi,la kuparampoi kasanggangan susitumangka Kuparampo lako Silo dolona,15 sia la Kusualekomi dio mai oloKu,susitu mintu’ siulu’mi Kusuale, iamotumai bati’na Efraim.

Kapemalaran lako datu bainedao ba’tangna langi’

7:16-2016 Iatu iko, da mupassambayangannite bangsa iate, da mumeongli’umpengkamoyanni sia umpalakuanni sia

YEREMIA 7.17–20 36

da muparukuNa’, belanna manokaNa’umperangii tu passambayangmu.17Tae’raka mutiroi tu apa napogau’ tauiato mai lan lu mintu’ tondok Yehuda siadio lu mintu’ batatta Yerusalem?18 Iatu mai anakna urruruk kayu siaiatu ambe’na umpadukku api na iatubainena ma’gerok ta’pung la nagaragaipa’ranggina dipenomban lako datu bainedao langi’ sia untedok pemala’ pantedoklako kapenomban senga’ la umparossopenaangKu.19Apa Akuraka tu naparosso, kadanNaPUANG? Tang kalenaraka tu naparosso,naurunganni kasirisan tongan?20 Iamoto, kadanNa Puangta PUANG, iatukasengkeangKu sia kare’dekanna ara’Kula tibarrak indete inan iate, lako tolinosia lako mintu’ olo’-olo’, lako mintu’garonto’ kayu dio lu padang sia lakomintu’ bura padang; iamoto tu la dukkutang pa’de-pa’de.

YEREMIA 7.21–25 37

Kapengkaolan lako PUANGondong ia na kapemalaran

7:21-2821 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, Nakua: Pasisolai tu pemala’ditunu pu’pu’mi na pemala’ pangrere’mi,mikandei tu duku’na,22belanna iatongKu solanni tassu’ lanmai tondok Mesir tu nene’ to dolomi, tae’angKu ma’kada ba’tu mepasan lako tauiato mai tu diona pemala’ ditunu pu’pu’ba’tu pemala’ pangrere’,23 sangadinna pepasan iate Kupokadantau iato mai, kumua: La miperangiite kadangKu, iake susito iate Akute KapenombammiNa’ na kamutaungKukomi; la mituru’ tu mintu’ lalanKupasanangkomi, ammi makarimman.24Apa tang ma’perangi tu tau iato mai,sia tae’ napalidanni talinga, sangadinnamakarra’ bang unturu’ lalan penaakadakena; iatu tau iato mai sorongboko’, tae’ namennolo,25 randuk tonna tassu’ tu nene’ to dolomidio mai tondok Mesir sae lako allo iate.

YEREMIA 7.26–30 38

Sia kusua lako kalemi tu mai taungKu,iamotu mintu’ nabi, ke makale’ sia kekaroen.26Apa tang naperangiiNa’ tu tau iato maisia tae’ napalidanni talinga, sangadinnaumpamakarra’ bang penaanna losongpole’ na iatu nene’ to dolona.27Mupokada tu mintu’ kada iate lakotau iato mai, apa tang naperangiiko siamukambaroan, apa tang napebaliiko.28 Iamoto la mupokada tu diona a’ganna,kumua: Iamote tu misa’ bangsa, tutang umperangii kadanNa PUANG,Kapenombanna sia untumpu peada’; iatukabulo-lollongan sisayurammo sia kadatang tongan mannamo dio pudukna.

Lombok Pura tau

7:29–8:329Ku’ku’i tu beluakmu ammu tibei, siaunnurrukko umbating dao lu tanetekaring, kumua: Nasualemo PUANGsia Natampemo te pa’rapuan iate tunarampoi kasengkeanNa.30Belanna iatu bati’na Yehuda umpogau’kadake dio pentiroKu, kadanNa PUANG;iatu apa megallian napalanmo banua,

YEREMIA 7.31–8.1 39

tu mangka dinii unggente’ sangangKu,anna ruttakki.31Nagaragaimi tu mintu’ inan pemalarandao buttu-buttu Tofet diong lombokBen-Hinom, la untunui tu mai anaknamuane sia baine, iamotu apa inang tae’len Kupepasananni sia inang tae’ lenbu’tu lan penaangKu.32 Iamoto, kadanNa PUANG, la sae tuallona, anna tang disangaimo Tofet ba’tulombok Ben-Hinom, sangadinna lombokPura tau: napanglamunni bangmi tau tuTofet, belanna tae’mo tu inan.33Ondongpi mintu’ batang rabuknabangsa iate napopendurukan manuk-manuk dao langi’ sia napokande mintu’olo’-olo’ dao kapadanganna, na moimisa’ tau tae’ unnula’i.34Dio lu mintu’ kota Yehuda sia dio lumintu’ batatta Yerusalem la Kupa’dei tuarrak kaparannuan sia kamaruasan siagamara to ma’rampanan kapa’, belannatondok iate la sanggangmo.

81Attu ia dukato, kadanNa PUANG,la napatassu’ tau tu bukunna mintu’

datu to Yehuda sia bukunna mintu’arungna sia bukunna mintu’ to minaasia bukunna mintu’ nabi sia bukunna

YEREMIA 8.2–5 40

mintu’ to lan Yerusalem diong maipanglamunanna.2Anna tale’i dio patu allo sia bulan siamintu’ ma’dandan maritik dao langi’, tunakamali’ sia napengkaolai sia naturu’sia nadaka’, nanii menomba; mintu’ bukuiato tang la dirampun ba’tu dilamun,sangadinna la mempangangku’ dio lupadang.3La’biran mate ke la tuomira tu torrona,iamotu mintu’ to torropa dio lu pa’rapuankadake iate, dio lu mintu’ inan Kuniiurrambai tu tau iato mai, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.

Kasalan sia ukungan

8:4–9:264La mupokada lako tau iato mai kumua:Nakua kadanNa PUANG: Denraka totobang anna tang malimbangun sule,denraka to sumepang senga’ anna tangtibalik sule?5Ma’apai te bangsa iate nadisangai:To sorong boko’ na iate Yerusalem: Tosorong boko’ tarru’? La’ka’ bang lakopa’pakena, sia mengkailing tu tau iatomai mengkatoba’.

YEREMIA 8.6–10 416Kupeandallingmo sia Kuperangii-rangiimo, manassa tau iato maiumpokada apa kelok; moi misa’ tae’umpenassanni tu kakadakeanna,nakuami: Apara tu kupogau’? Mallaimisola nasang sorong boko’ susito darangma’dondo tama tananan ra’.7Moi anna tambolang dao lu langi’untandai tu attunna sia bu’ku’ solakaluppini’ na kaloko’ ungkilalai dukaattu karampoanna, sangadinna taungKumanna tu tang untandai katongananNaPUANG.8Umba la mikua ma’kada kumua:Kami te to paissan; sia dio kaleki tuSukaran alukNa PUANG? Manassa iatupenaa pa’pakenanna mintu’ to massura’untonno’ leko’i.9Dipakasiri’ sia masussa, ondongpipussak tu mintu’ to paissan, belannanatumpu tau iato mai tu kadanNaPUANG; kapaissanan apa toda diokalena?10 Iamoto Kueloranni tu bainena tau iatomai naala to senga’ sia iatu pa’laknadiben to untaloi. Belanna randuk diomai to bitti’ sae lako to kapua undaka’

YEREMIA 8.11–14 42

bang saro bu’tu kadake, mintu’na toma’pakena nasang la nabi la to minaa.11 Iatu bangkena anakna baine taungKusamaraa-raanna nadampi, nakua:Marampa’, marampa’! Apa tae’ tukamarampasan dio.12Dipakasiri’ tu tau iato mai, belanna apamegallian tu napogau’, apa tae’ bangmonatandai tu siri’, ondongpi ma’lindo batubangmo. Iamoto la tipessambak tu tauiato mai dio lu mintu’ to tipessambak;iake dipapakkanni tu tau iato mai, latisumbang kadanNa PUANG.13La Kurampun tu bua kapatonganannatu tau iato mai, kadanNa PUANG: dio lugaronto’ anggoro’ tang membua sia diolu garonto’ ara tang membua, ondongpiiatu daunna malayumo; sia tang napalanpenaanna tu apa Kukamaseanni.14Ma’apai anta la unno’ko’ indete?Sirampunkomi, maikomi tatamatondok ma’tambakuku, moi tadio lu,inang la sanggang dukaki’, belannaNasorongmoki’ PUANG, Kapenombanta,lako kasanggangan sia Napairu’moki’rasun, belanna kasalanmoki’ lakoPUANG.

YEREMIA 8.15–20 4315Moi tarannuan kamarampasan, apatae’ bang tu melona, moi anta rannuanallo kamalekean, apa metakurannamanna.16Daamai Dan dinii urrangii tu sumaunnamintu’ darangna, sia iatu mai darangnama’mehe’-mehe’, natiseno-seno tumintu’ tondok; tau iato mai saemountaloi tu mai padang sia ungkandei tumai burana, sia ussanggang tondok siaiatu mai pa’tondokan.17La Kupasaeangkomi tu ba’tu pira-piraula’ keipo, tu tang natulak pa’basa-basa,anna totokkomi, kadanNa PUANG.18Tang kutanan tongan mapa’diknatu penaangku, lendu’ masussannapenaangku!19Perangiimi tu sarrona anakna bainetaungku dio mai mintu’ tondok, kumua:Umbai tae’ PUANG dio Sion, umbaitae’ tu Datunna dio? – Ma’apari tu mairapang-rapang dipodeatanna tau iatonapa’dikki tu penaangKu, sia apa tangkebattuan dio mai padang tau.20Lendu’mo tu pegandungan siaupu’mo tu pealloan, natae’ bang siatadirampanan.

YEREMIA 8.21–9.4 4421Sanggang tonganna’ napobua’kasangganganna anakna bainebangsaku, ma’pote dibolongna’ siamagiangna’!22Tae’raka balsen dio Gilead, tae’raka misa’ to ma’dampi? A’a ma’apaitu bangkena anakna baine bangsakunatang sikemun?

91A’a, kenna la uai tu ulungku siamatangku susito kalimbuang, angku

tangi’i ke allo ke bongi tu mintu’ todipongko dio lu anakna baine bangsaku.2A’a kenna dennora kuissan tu misa’pa’bongian dio lu padang pangallaranmanassa kutampe te bangsaku siaumpatoyangna’ kaleku dio mai, belannato ma’gau’ sala nasang tu tau iato maisia sangtuntunan to tang maruru’.3Ma’neko-neko tu lilana susi panadigi’tingan ponno buttok sia tae’namalambu’ ma’parenta lan lu tondoksia tae’ upu’na umpasisonda kakadakeannapogau’, sia tae’ natandaiNa’ tu tau iatomai, kadanNa PUANG.4Pada kanandaikomi kalemi dio maisolami sia da mirannuan moi misa’ siulu’belanna iatu mintu’ siulu’ pa’pakenan sialu lako lu dio mai ma’palele beko.

YEREMIA 9.5–10 455 Iatu tau iato mai pada umpakenasolana sia tae’ nama’kada tongan;napopa’biasa tu lilana ma’kada tangtongan sia urruttakki kalena umpogau’kakelokan.6 Indete tu nanii sitoppo’-toppo’pa’pakario-rio sia sitombon-tombonpa’pakena; tae’ namorai tu tau iato maiuntandaiNa’, kadanNa PUANG.7 Iamoto, nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik: Manassa laKupakombong sia la Kusudi tu tau iatomai, belanna apapa tu la Kupogau’ dionaanakna baine taungKu?8 Iatu lilana tau iato mai susito tinaranpapatean, tu ma’kada tang tongan;iatu pudukna pada ma’kada marampa’sola tu mai solana, apa lan penaannanatananan poya.9Ma’apai angKu tang la unnukungi tutau iato mai diona tu apa iate, kadanNaPUANG, ba’tu ma’apai angKu tang laumpabala’i tu bangsa susite?10Diona tu mintu’ buntu angKu tumangi’sia untannun bating sia diona tu lili’napadang alla’ angKu sumarro, belannatalomo sia tae’mo misa’ tau unnolai siatae’mo oni ma’dandan patuoan dirangi

YEREMIA 9.11–15 46

dio; la mintu’ manuk-manuk dao lu langi’la mintu’ olo’-olo’, mallai nasangmo,pa’de pallan.11 Iatu Yerusalem la Kupadaun launan,napopembunianni serigala sia iatu mintu’kota Yehuda la Kupopempadang lo’bang,na moi misa’ tau tae’mo untorroi.12Mindara tu paissan la untandaite apa iate? Mindara tu mangkaNanii PUANG ma’kada, naurunganma’din umpa’peissananni, kumua apabannangna anna sanggang te padangiate sia talo susi padang pangallaran tomoi misa’ tau tae’mo unnolai?13Nakua kadanNa PUANG: Belannanaboko’i tau iato mai tu Sukaran alukKutu Kupadio tingayona sia tae’ naperangiitu gamarangKu sia tae’ napasiolanannitu kedona,14 sangadinna unturu’ kamakarrasanpenaanna sia umpengkaolai Baal, susitunaadaranni nene’ to dolona.15 Iamoto nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, kumua:Tonganna la Kupakande apsantin sia laKupairu’ rasun tu tau iato mai.

YEREMIA 9.16–21 4716Sia la Kupasisarak-sarak tu tau iatomai dio lu mintu’ bangsa, tu tae’ natandaisia tae’ natandai nene’ to dolona sia laKupaula’i pa’dang, sapuranna Kusabu’i.17 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, nakua: Kilalai siatambai tu baine umbating sia pesuannitu baine malute anna sae,18anna madoi’ umbarrakangki’ tu misa’bating, naurunganni sitanutuan sialolong tu uai matanta.19Belanna dirangi lan mai Sion tu batingiate nakua: A’a, sanggangmokanni!Natoding tonganmokan siri’, belannadiparukumokan untampe tondokki siadipongkamo tu mintu’ banuangki.20 Iamoto, e kamu mintu’ baine,perangiimi tu kadanNa PUANG, lamitanding talinga tu kada sun diopudukNa; ada’i tu mintu’ anakna baineumbating sia siadarangkomi ma’rio-rio:21 Iatu mammaran mata menteka’motama pentiroangki,sia tarru’mo tama tongkonan layukki,sia ummangsanni pia dio lu lalan,sia to mangura dio lu padang;

YEREMIA 9.22–26 4822– nakua kadanNa PUANG: Ma’kadako– iamo napourung to na iatu batangrabukna tau situlambenan,susi pangangku’ dio lu padang sia susigandung dika’pan tobang dio boko’na toungka’ta’i,namoi misa tau tae’ urrampunni.23 Inde sia tu kadanNa PUANG: Iatu tomaluangan ba’tengna, da nasattuanni tukamaluanganna sia iatu to matoto’ danasattuanni tu kamatotoranna sia iatu tosugi’ da nasattuanni tu kasugiranna,24apa iatu to la morai massattuan,melo ke massattuanni, belanna paissansia natandaiNa’, kumua Akumo tuPUANG, tu umpalalo kamasokanansia kamalamburan sia kamaloloandao kuli’na padang; belanna naalapenaangKu tu to massattuan susito,kadanNa PUANG.25Tonganna la sae tu allo, kadanNaPUANG, ke Kuukungi tu mintu’ todisunna’i, apa butungpa to tangdisunna’i;26 iamotu Mesir sia Yehuda sia Edomsia to Amon sia Moab sia mintu’ tu todisoppo kurin, tu torro lan lu padangpangallaran, belanna mintu’ tu bangsa

YEREMIA 10.1–5 49

iato tae’ nadisunna’i, apa mintu’bati’na to Israel iamotu tang disunna’ipenaanna.

Diona PUANG Kapenombansia dipa’deatainna

10:1-16

101Perangiimi tu kada tu NapokadaPUANG lako kalemi, e bati’na

Israel!2 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Da mipeolai tu lalanna mintu’ bangsasia da mipotirambanni tu mintu’ tandadao langi’, belanna napotiramban mintu’bangsa.3Belanna iatu pekaalukanna mintu’bangsa tae’ gai’na: belanna iatu apa iatosusito kayu sanglongki’ lan mai pangala’,iamo panggaraga to pande tu diuasei;4nabeloi salaka sia bulaan; namanda’iba’tu pira-pira paku sia napa’tongpepa’tong, kumua da natigoyang.5 Iatu rapang-rapang dipodeata iatosusi payo-payo lan pa’lak katimuntang naissan ma’kada-kada; dibullebangpi, belanna tang naissan lumingka.Da mikataku’i, belanna tae’ napogau’

YEREMIA 10.6–11 50

kadake, sia umpogau’ kameloan tae’duka dio kalena.6Moi misa’ tau tae’ tu padamMi,o PUANG! PasareonganKomi siapasareongan tu sangamMi umpapayankamatotoran.7Mindara tu la tang ungkataku’Komi, oDatunna mintu’ bangsa? Manassa Kamutu sipatu dikataku’! Belanna dio lu tomatarru’na mintu’ bangsa sia mintu’datunna tau iato mai tae’ tu padamMi.8 Iatu tau iato mai baga sia bebe’,belanna tae’ naangga’i tu pangadaraniato, kayu bangsia ia to.9 Iatu salaka dibabak dibaa dio maiTarsis, na iatu bulaan dio mai Ufas,panggaraga to manarang sia pa’tampapande bulaan la dikalasaranni sia iatupakeanna lango-lango sia lango-langomakaseda; mintu’nato pengkarangan topande.10Apa PUANG, Iamo Kapenombantongan, Iamo Kapenomban tuo sia Datumatontongan; tete dio kare’dekanNaanna tigega’ tu lino sia iate mai bangsatae’ untananni tu kasengkeanNa.11– La susi kadammi lako tau iatomai, kumua: Iatu mintu’ deata, tu tae’

YEREMIA 10.12–16 51

napadadi langi’ sola lino, la pa’de daomai kuli’na padang sia lan mai nasambolangi’,-12 Iamo Puang tu mangka umpadadi linotete dio kamatotoranNa sia tu umpatepulipu daenan tete dio kakinaanNasia umballa’ langi’ tete dio tangnga’kinaanNa.13 Iake umpatassu’i kadanNa, mongngo’tu uai dao langi’ sia umpakendek salebu’dio mai randan langi’; Ia umpadadi kila’naturu’ uran, sia umpatassu’ angin lanmai pa’palumpunanNa.14Attu iato iatu mintu’ tolino bagasia tang paissan; iatu mintu’ pandebulaan natoding siri’ diona rapang-rapang dipodeata, belanna iatu mintu’pa’pati’no’na tae’ natongan, sia tae’penaa lan.15Mintu’nato tae’ gai’na sia misa’panggaraga pa’popetaa; iake narampoiukungan, sabu’mi.16Apa tae’ nasusito tu taana Yakub;Iamo Tokumombong sanda mairi’ siagaronto’ mana’Na to Israel: tu digente’PUANGna mintu’, ma’dandan maritik.

YEREMIA 10.17–22 52

To Yehuda narampoikasanggangan kapua

10:17-2517Angka’i tu pa’bungku’mu diong maipadang, e iko tu dipatama limbu.18Belanna inde sia tu kadanNa PUANGNakua: Tonganna, iate attu iate laKutua’ tu pa’tondokan iato sia laKupakapussakan tu tau iato mai, annakabu’tui.19A’a dikka’ tu aku belanna balalaku!Tumbai mapa’di’na tu bangkeku.Manassa la ma’kadana’ kukua: Io, sipatula kuperasai te pa’di’ iate.20Sanggangmo tu tendaku, sia mintu’ulangna ka’tumo; natampemo’ mintu’anakku sia pa’demo tu tau iato mai; moimisa’ tae’mo umballa’i tu tendaku siauntoke’i tu kulambunna.21Belanna mintu’ to mangkambi’ bagasia tae’ nadaka’i tu PUANG, iamoto annatae’ napaissan sia sisarak-sarak tu mintu’patuoanna.22Perangii tu misa’ kareba! Tongannasaemo tu misa’ kamarekoan kapua daamai ulunna salu la umpopempadang

YEREMIA 10.23–11.3 53

lo’bangi tu mintu’ kota Yehudanapoinanni serigala.23Kuissan, o PUANG, kumua iatu lalannatolino, tae’ napangeloranna kalena siatae’ nakuasa male umpapatui tangkena.24Pa’di’na’, o PUANG, apa pasitinayaikamalamburan, da nabannang diokasengkeamMi, da Miparatona’.25Barrakanni tu kare’dekamMi lakomintu’ bangsa, tu tae’ natandaiKomi,sia lako mintu’ pa’rapuan tu tangmetamba ussa’bu’ sangamMi; belannanaampello’mo tau iato mai tu Yakub,ondongpi naampello’ sia nasappii sianapopempadang lo’bang tu tondoknatorroi.

To Yehuda umpokabasse Natanan Puang

11:1-14

111 Inde sia tu kada dio mai PUANGlako Yeremia, nakua:

2Perangii te kada basse iate siama’kadako lako mintu’ to Yehuda sia tolan Yerusalem,3 sia pokadanni tau iato mai, kumua: Indesia tu kadanNa PUANG, Kapenombanna

YEREMIA 11.4–8 54

to Israel, Nakua: Tampak ropu lako tutau tae’ naperangii tu kada basse iate,4 tu Kupepasanan lako nene’ to dolomito allo Kunii umpatassu’i lan mai tondokMesir, lan mai dapo’ bassi, Kukua:Perangii tu gamarangKu sia pogau’i tumintu’ apa tu Kupepasanan lako kalemi,ammi dadi taungKu anna Aku dadiKapenombammi,5angKu parampo randannai tu apaKupalaoammo sumpa unnallu’i lakonene’ to dolomi, la ungkamaseannimisa’ padang, tu sebo pangandu’ siatani’ enoan, susitu naappa’ allo totemo.Mebalimo’ angku ma’kada kukua: Amin,o Puang.6Ma’kadami PUANG lako kaleku, Nakua:Pa’peissananni te mintu’ kada iate lanlu mintu’ kota Yehuda sia dio lu mintu’batatta Yerusalem, kumua: Perangii temintu’ kada basse iate sia palaloi.7Belanna Kutonganni tongan unnada’i tunene’ to dolomi allo iato tongKu patassu’itu tau iato mai lan mai tondok Mesir saelako allo iate, ke makale’ sia ke karoenkumua: Perangii tu gamarangKu.8Apa tae’ naperangii tu tau iato maisia tae’ natananni talinga, sangadinna

YEREMIA 11.9–13 55

pada lolang unturu’ kamakarrasan penaakadakena: iamoto angKu parampoannitu kada basse iate, tu Kupepasananungkaritutui, apa tae’ nakaritutui.9Sia Nakuapa PUANG lako kaleku:Diapparammo tu kasipakulu-kuluan diolu to Yehuda sia to lan tondok Yerusalem.10Tibalikmo tu tau iato mai lakokakadakeanna nene’ to dolona, tumengkailing umperangii kadangKu, siamenturu’ lako tu deata la umpenombai;iatu to Israel sia to Yehuda umpokamobasseKu, tu Kutanan Kusibassei nene’ todolona.11 Iamoto, nakua kadanNa PUANG:Manassa la Kuparampoi kasanggangantu tau iato mai, natae’ nama’din tu tauiato mai lessu’ dio mai; iake meongli’i tutau iato mai lako Kaleku, tae’ angKu laumperangii.12Da’ito nameongli’ tu mintu’ kotaYehuda sia mintu’ to lan Yerusalem lakodeata, tu nanii umpennoloan pemala’ditunu; apa tae naia la urrampanannitu tau iato mai, ke narampoimikasanggangan.13Belanna pada bilanganna tumintu’ tondokmu, pada dukato tu

YEREMIA 11.14–16 56

mupa’deatainna, e to Yehuda, siapada bilanganna tu mintu’ lalan lanYerusalem, pada dukato tu inanpemalaran tu mipabendanan deatadipotattan, iamotu inan pemalaran tuminii umpennoloan pemala’ ditunu lakoBaal.14 Iato iko, da mupassambayangannite bangsa iate sia da mupangandoanniba’tu umpengkamoyanni, belanna tae’Kuperangii, ke metambai lako Kalekudiona kamaparrisanna.

Diona kayu saitun nakande api

11:15-1715Apa todara natungkanan pa’kaboro’Kulan banuangKu? La umpalalorakatangnga’ kadakena? Ma’dinraka tu gau’sia duku’ maindan umpalendu’i dio maikalemu tu kasanggangan urrampoiko?Iake susito, la unnarrak-arrakko!16Nasangaimoko PUANG garonto’saitun maluna sia maelo diona buamalapu’na; iatonna kandei api tudaunna sikanetekan sia napissanni apitu tangkena.

YEREMIA 11.17–20 5717Belanna PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik tu untananko, mangkamoumpokada misa’ kasanggangan laurrampoiko, napobua’ kakadakeannapogau’ to Israel sia to Yehudala umpa’dikki penaangKu tete diokaumpennoloanna pemala’ ditunu lakoBaal.

Nabi Yeremia la dika’tu sunga’na

11:18–12:618PUANG umpaissannina’ tu iannato,iamoto angku issanni; attu iatoMipaombo’i lako kaleku tu penggaurannatau iato mai.19 Iatu aku susina’ anak domba tangpaissan, tu direnden la ditunu sia tae’kutandai tu kasipakulu-kuluanna tauiato mai la unneana’, tu ma’kada nakua:Maikomi tasanggangi tu kayu iato solabuanna, melo ke tasabu’i lan mai tondokto tuo, damo nakilalai tau tu sanganna.20Apa o PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Tomangra’ta’ malambu’ siatu untoba ba’teng sia penaa, inang lakutiro tu pa’bala’Mi lako tau iato mai,

YEREMIA 11.21–12.2 58

belanna lako Kalemi kunii ussorongi tukara-karaku.21 Iamoto nakua kadanNa PUANG dionatu to Anatot, tu la ungka’tu sunga’musia tu ma’kada nakua: Da muma’nubua’tete dio sanganNa PUANG, da mumatekipatei-22 iamoto nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik: Manassa laKuukung tu tau iato mai; iatu mintu’ tomangura la mate nakande pa’dang siaiatu mintu’ pia muane sia pia baine lamate karorian,23 sia moi misa’ tae’mo la torro tutau iato mai; belanna iake taunkadiukungannamo, Aku la umparampoikasanggangan tu to Anatot iato.

121TonganKomi Kamu o PUANG, kela sikara-karaki’; apa moi susito,

moraina’ la sipa’kada Puang diona tu maiapa malambu’, kumua: Ma’apai annamaupa’ tu lalan to tang mekaaluk, siamanaman bang ia tu mintu’ to ma’kedotang maruru’?2Mitananmo tu tau iato mai siamennuaka’mo; lobo’mo sia membuamo.Moi mandappi’Komi dio pudukna tau iatomai, apa mambela dio mai ba’tengna.

YEREMIA 12.3–6 593Apa Kamu, o PUANG, untandaina’ siaMitirona’ sia Misudi tu penaangku, ba’tuma’patumbai lako Kalemi. Rambai tutau iato mai susito domba la ditunusia patorro senga’i anna dipatei, keallonami.4Sangapapira tang la katuoan tu padangsia malayu tu mintu’ tananan dio lupadang? Tete dio kakadakeanna mintu’to untorroi, anna male nasang tuolo’-olo’ sia manuk-manuk, belannanakua tau iato mai: Tae’ sia natiroi tuma’katampakanta.5 Iake la unturu’ko to lumingka,nabo’yokki dukako: Naumba la mukuasilomba tu mai darang? Lan padang rapa’tae’ mumanaman, umba la mukua lan lupangala’ makampunna biring Yordan?6Belanna moi mintu’ siulu’mu sia mintu’sangdadianna ambe’mu tang maruru’lako kalemu, metamba tu tau iato maidio boko’mu umpekapuai gamaranna;da mupatonganni, ke ma’kada mammi’ilako kalemu.

YEREMIA 12.7–12 60

To Yehuda napakario-riobangsa nasikandappiran

12:7-177Kutampemo tu banuangKu, Kutibe tumana’Ku; iatu pa’kaboro’na penaangKuKusorongmo tama limanna ualinna.8 Iatu kedona mana’Ku susito singa lanpangala’ lako Kaleku, naburrungi lenNa’,iamoto angKu kagi’gi’i.9 Iatu mana’Ku susito manuk-manukpamburi’tik bulunna; iatu mailangkan maega sae umpatama limbui.Malemokomi, rampunni tu mintu’olo’-olo’ dio lu padang anna saekumande.10Buda tu to mangkambi’ ussanggangpa’lak anggoro’Ku sia ullunggenakpa’lakKu, sia umpopempadang aakpa’lak balloKu,11 sia napopempadang lo’bang;makarorrong sia sanggang Kutiro lako,sia sanggang nasangmo tu mintu’padang; na moi misa’ tau tae’moumpalan penaai.12Dao lu mintu’ tanete rangke lan lupadang pangallaran narampoimo to

YEREMIA 12.13–16 61

ma’kasanggang, belanna nasabu’imopa’dangNa PUANG tu padang randuk diomai randan sangbalinna sae lako randansangbalinna, naurunganni moi misa’ tautae’ namanaman.13Lise’ gandung naambo’ tau, apaduri nasasa’, unta’ka’i kalena, apa tae’namembura. Iamoto la masiri’komitu diona bura padangmi, napobua’kare’dekanNa PUANG.14 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Iatu mintu’ to kadake tu nasikandappiranYehuda, tu ullaoi mana’ KukamaseantaungKu Israel, la Kusintak lan maitondokna, sia iatu mintu’ to Yehuda laKusintak lan mai tangngana tau iato mai.15Apa iangKu mangka ussintakki tu tauiato mai, la Kukamasei pole’ sia padala Kubaa sule lako mana’na sia lakopadangna.16Sia iake birisanni tu tau iato maiumpopa’biasa kalena unnola lalannataungKu, naurunganni umpalao sumpatete dio sangangKu, kumua: La lelukrakatuoNa PUANG! susi dolona tu tau iatomai unnada’i taungKu umpalao sumpatete dio Baal, manassa iake susito, ladipasangbilangan duka taungKu.

YEREMIA 12.17–13.7 6217Apa iake manokai tu tau iato maiumperangiiNa’, manassa la Kusabu’i siaKupisanni, kadanna PUANG.

Diona salipi’ lenang buruk

13:1-11

131 Inde sia tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua: Maleko, allianni

kalemu tu misa’ salipi’ lenang: posalipi’i,apa da mupakannai uai.2Unnallimo’ misa’ salipi’, susitu kadanNaPUANG, angku posalipi’i.3Saemi tu kadanNa PUANG urrampoina’ma’penduanna, Nakua:4Alai tu salipi’ mangka mualli tu mupake,ke’de’ko ammu male lako Efrat, ammubunii dio lan sapak batu.5Ta’kala malemo’ angku bunii dio Efrat,susitu Napesuan PUANG lako kaleku.6 Iatonna masai allomu lendu’na, saemikadanNa PUANG lako kaleku, Nakua:Ke’de’ko mumale lako Efrat, ammu alaidio mai tu salipi’ tu Kusuako umbunii dio.7Ta’kala malemo’ lako Efrat, kutiroi tikulao, angku alai tu salipi’ iato dio mai inankunii umbunii, apa burukmo, tae’mo apala napatu.

YEREMIA 13.8–12 638Saemi tu kadanNa PUANG lako kaleku,Nakua:9 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua: LaKupaburuk susi dukato tu kamala’birankapuana Yehuda sia Yerusalem.10 Iate bangsa kadake iate, tumengkailing umperangii kadangKu siaiatu lolang unturu’ kamakarrasannapenaanna, naurunganni male mengkaolalako kapenomban senga’ sia tukkumenomba lako kalena, la susite salipi’iate, tu tae’mo apa la napatu.11Belanna susi salipi’ manda’ lanaakna misa’ muane, susi dukatoKupamanda’mo tu mintu’ to Israel sia toYehuda lako Kaleku, kadanNa PUANG,kumua anna tau iato mai dadi bangsa,tu Kupokalelean sia Kupomala’bi’ siaKupobelo, apa tae’ namorai tu tau iatomai ma’perangi.

Diona busso diponnoi uai anggoro’

13:12-1412Sia pokada dukai te kada iate lako tauiato mai, kumua: Inde sia tu kadanNaPUANG, Kapenombanna to Israel; iatumintu’ busso la diponnoi uai anggoro’.

YEREMIA 13.13–16 64

Iake ma’kadai tu tau iato mai lakokalemu, kumua: Ma’apai angki tang launtandai, kumua iatu mintu busso ladiponnoi uai anggoro’?13La mukua lako tau iato mai, kumua:Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Tonganna la Kupatarru’ malango tumintu’ to lan padang iate, la mintu’ datutu unnisungi isungan kapayungannaDaud la mintu’ to minaa la mintu’ nabisia mintu’ to lan Yerusalem.14Sia Aku la umpasitumbuk simisa’itu tau iato mai anna sanggang, annamintu’ ambe’ situmbuk tu mai anaknamuane, kadanNa PUANG; tae’ angKu laungkaturu-turui sia umma’tananni penaasia ungkamasei, Kutang la ussabu’iri tutau iato mai.

Pa’pakilala ma’katampakanna

13:15-2715Perangii sia tananni talinga, damimadongnga’, belanna PUANG tuma’kada.16Pangke’mi tu PUANG, Kapenombammi,ke tae’pi Napadadii tu pi’tuk, ke tae’pimititodo lako buntu ke kasisalan taui

YEREMIA 13.17–21 65

bongi, sia urrannuangkomi masiang, apaiatu iannato Napopendadi lillinan parrak,sia Napopembali kapi’tukan.17 Iake manokapokomi umperangiite,manassa la tumangi’ tu penaangku diolu inan kabunianna diona kamatampoan,sia la si’dan-si’danna’ tumangi’, siasitanutuan tu uai matangku, belannadipali’mo tu pangkambi’Na PUANG.18Pokadanni datu sia datu baine indo’nadatu, kumua: Unno’ko’komi diong inanmadionganna, belanna iatu makotamala’bi’mi tobangmo dao mai ulummi.19Mintu’ kota rampe sau’na titutu’mo,na moi misa’ tau tae’mo umbungka’i;mintu’ to Yehuda dipali’mo sia tae’motorro, dipali’ nasangmo sia tae’ torro,dipali’ nasangmo sia tae’ bangmo torro.20Bangunanni tu matammu sia tiroiminda tu sae daa mai ulunna salu!Umbamira tu domba ma’baanandikamaseangko, iamotu mintu’ dombamelo?21Apara la mupokada, ke NaangkarangkoPuang tu misa’ pangulu iamotu taubiasamo musipalakuan pangan? Tang laramporaka lako kalemu tu saki susitomisa’ baine mangurria’?

YEREMIA 13.22–27 6622 Iake ma’kadako lan penaammumukua: Ma’apai narampoina’ te apaiate? – iamotu belanna kakapuannakakadakeammu, anna tikalili’ tu biringdodomu sia sombo tu kambutu’mu.23Ma’dinraka tu misa’ to Etiopia ussondaikuli’na, ba’tu arimau buluh umpopembalibongana? Susi dukamoto umba la mikuaumpogau’ melo, tu inang biasamokomiumpogau’ kadake?24Manassa la Kupatisambo’ tu tau iatomai susi ta’pian, tu napettiaran angin diomai padang pangallaran.25Susimoto tu toto’mu sia taamu tuKusukarangko, kadanNa PUANG, belannatae’mo mukilalaiNa’ sia kabuttokammotu muposande’.26Sia Aku kalena la ungkalili’i tu biringdodomu sae langngan lindomu annapayan tu mupomasiri’na,27 iamotu mintu’ gau’ salamu siakamoraian malassummu sia passulobongi mesirisammu. Dao mintu’ tanetelan lu padang Kutiromo tu mintu’penggauran megalliammu; upu’ allomu,e Yerusalem, sangapapira mumane lamasero?

YEREMIA 14.1–5 67

Pa’pakilala diona pealloan karing

14:1–15:21

141 Inde sia tu kada sae lakoYeremia, iamotu kadanNa PUANG

diona tu pealloan pannang.2 Iatu to Yehuda masussa nasang siatae’mo namatoto’ tu mintu’ babanganna;iatu tau iato mai ma’pote dibolongmamma’ diong lu padang; sia iatusarrona Yerusalem kendekmo langnganlangi’.3 Iatu mintu’ to kapuana ussuapa’kurinanna undaka’ uai; iatonnarampomo lako to’ bubun batu, tae’mouai naapparan, anna sule lo’bang tu tauiato mai umbaa bussona; kasirisan tutau iato mai sia maila’ anna umbungku’ulunna.4 Iatu tau iato mai rosso penaanna dionapa’lakna, belanna tae’ nasae tu uran lankuli’na padang; iamoto anna masiri’ totu ma’pa’lak sia umbungku’ ulunna.5Belanna moi donga birang tu kianakdio lu padang untampe duka anakna,belanna tae’ bangmo riu.

YEREMIA 14.6–10 686 Iatu keledai pangala’ bendan daotanete rangke sia seka-seka susiserigala; maru’gun tu matanna, belannatae’mo ria tuo.7Moi anna iatu kakadakeangki bendantitanan sa’bi unneakan, o PUANG,pogau’i tu iannato diona sangamMi.Belanna tarru’ memboko’mokan, sia lakoKalemi kinii kasalan.8O Pa’rannuananna to Israel! oPatunduanna, ke attu kapussakan,ma’apai amMi la butung to sae lantondok iate, sia butung to lendu’ lalan,tu lendu’ bangri ma’bongi?9Ma’apai amMi susito misa’ to maling siabutung to misa’ pa’barani tu tang nakullepatunduan? LanKomi lu tangngaki, oPUANG, sia iatu sangamMi disa’bu’ lakokaleki, iamoto da Mitampekan.10 Inde sia tu kadanNa PUANG tu dionabangsa iate, Nakua: lendu’ ia naporainnatu tau iato mai salamba salao sia tae’napatadangi tu lette’na; iamoto natae’nakalo’i penaanNa PUANG. Na totemola Nakilalaimo tu kakadakeanna siaNaukung tu kasalanna tau iato mai.

YEREMIA 14.11–15 6911Sia Nakua PUANG lako kaleku: Damupassambayanganni te bangsa iate tunapomelona.12Moi anna ma’puasa tu tau iato mai,tae’ duka Kuperangii tu petambana, siamoi anna pemalaran pemala’ ditunupu’pu’ sia kande dipemalaran, tae’ dukanakalo’i penaangKu, sangadinna laKumangsanni pa’dang sia karorian siara’ba biang.13Kukuami: A’a Puangta PUANGtonganna ma’kada tu mintu’ nabi lakotau iato mai, nakua: tae’ mila untiropa’dang sia tae’ nala urrampoikomikarorian, sangadinna karapasan tontongla Kukamaseangkomi lan inan iate.14Apa ma’kada PUANG lako kalekuNakua: Tae’ natongan tu apa napokadamintu’ nabi iato tete dio sangangku;tae’ Kusuai tu tau iato mai, ba’tuumpasanni, ba’tu ma’kada lako kalena.Iatu pa’nubua’na lako kalemi iamo patiromendeata tang tongan sia kapakita-kitantae’ gai’na sia pa’pakena bu’tu lanpenaanna.15 Iamoto, nakua kadanNa PUANGdiona tu mai nabi ma’nubua’ tete diosangangKu, moi natae’ Kusuai tu tau

YEREMIA 14.16–19 70

iato mai sia tu ma’kada nakua: La tae’kandean pa’dang sia karorian lan padangiate – mintu’ nabi iato mai la sabu’napobua’ pa’dang sia karorian.16Na iatu bangsa tu napa’nubuarannabi iato mai, la situlambenan dio lumintu’ batatta Yerusalem, napobua’karorian sia pa’dang; na moi misa’tau tae’ ullamunni, la tau iato mai labainena la anakna muane sia anaknabaine. La Kupasusimoto umbarrakannitu kakadakeanna dao ulunna.17 Iamoto pokadai te lako tau iatomai, kumua: Tae’ torena sitanutuantu uai matangku ke bongi sia keallo,belanna anak dara, lai’na bangsakubangkemo, iamotu bangke kapua,belanna nakandalan pa’dang.18 Iake tassu’na’ lako padang, dio tumintu’ to mangka nakande pa’dang. Siaiake tamana’ kota, lan tu to la matemannamo napobua’ karorian! Ondongpila nabi la to minaa lu lako lu dio mai lanlu tondok sia tae’mo apa natandai.19Mitibe tarru’raka tu Yehuda?Nakasorromoraka penaamMi tu Sion?Ma’apari Mibambakan, kiurungannitang mondo sule? Moi kirannuan

YEREMIA 14.20–15.2 71

kamarampasan, apa tae’ bang tumelona, moi angki rannuan allokamalekean, apa metakuranna manna!20O PUANG, kitandaimo tukatangmekaalukangki sia kakadakeannanene’ to doloki, kumua kasalammokanlako Kalemi.21Da Mitibei sia da Mitang umbilangitu isungan kapayungan madatumMi,belanna sangamMi. MengkilalaKomi; daMipokai tu basse tatanan sola.22Denraka misa’ tu rapang-rapangdipodeata tu tae’ gai’na dio lu mintu’bangsa ma’din umpasae uran?Ma’dinraka tu langi’ umpatibarrakuran sae? Tae’raka naKamu, o PUANG,Kapenombangki? Iamoto angkirannuangKomi, belanna Kamu umpadadiitu mintu’nate.

151Apa Nakua PUANG lako kaleku:Moi anna Musa sola Samuel

bendan dio oloKu, tae’ duka nala unnalaipenaangKu te bangsa iate; papallai tutau iato mai dio mai oloKu, suai male.2Sia iake mekutanai tu tau iato mailako kalemu kumua: Umba la kiola? lamukua lako: Inde sia tu kadanna PUANG,Nakua: Minda tu dipamanassa la mate,

YEREMIA 15.3–7 72

la mate, minda tu dipamanassa nakandepa’dang, la nakande pa’dang, minda tudipamanassa la karorian, la karorian siaminda tu dipamanassa la dipali’, iamo ladipali’.3Tonganna Aku la umparampoi patangrupa kasanggangan tu tau iato mai,kadanNa PUANG: iamotu pa’dangla umpatei sia asu la urriu’-riu’i siamanuk-manuk dao langi’ sola olo’-olo’dao kuli’na padang la umpetarii nakandesia ussepak-sepakki.4Sia la Kupadadi misa’ apa metakurantu tau iato mai lako mintu’ kadatuan lanlino, belanna Manasye, anakna Hizkia,datu Yehuda tu diona apa mangkanapogau’ lan Yerusalem.5Belanna mindapara tu la ungkamaseiko,e Yerusalem, sia mindapara laumpokariangangko, ba’tu mindapara lalempang umpekutanangko.6MangkaMo’ mutampe, kadanNaPUANG, sia memboko’moko, iamotoangKu unnangka’ limangKu unneakosia ussanggangko, belanna mata’ka’bangMo’ menassan.7Tonganna Aku unta’pii barang tutau iato mai lan mintu’ babangan

YEREMIA 15.8–11 73

tondok; Aku umpasisayuranni anak, siaummangsanni tu taungKu. Apa tae’ dukanatibalik tu tau iato mai dio mai lalanna.8 Iatu bilanganna mintu’ baine balunnatau iato mai la Kupabuda anna bungindio biring tasik; la Kupasaean misa’ toma’kasanggang, ke tangngai allo, tu tauiato mai, iamotu indo’ sia to mangura.Ta’pa la Kuparampoi kamatakuran siama’patirambanna tu tau iato mai.9 Iatu baine pempitumo kianakbonnongmo nasa’ding sia ma’ipu;lambunmo tu allona tonna masiangsiapa, kasirisammo sia ka’tu rannunna.Ondongpi iatu torronapa, Kusorong lanakande pa’dang dio pentirona mintu’ualinna, kadanNa PUANG.10Upu’ alloku, o indo’ku, belannamidadiammo’, misa’ to te’geran, misa’to passipakkan lako mintu’ pa’tondokan;tae’ kuma’peindan sia tae’ kukaindanan,apa pa’gantanna manna tau lako kaleku.11Ma’kadami PUANG Nakua: Manassala Kurampanangko ammu pomeloi.Iake attu kamandasan sia kapussakanmanassa la Kupasae tu to unneakoumpalaku pa’tunduan lako kalemu.

YEREMIA 15.12–17 7412La tesseraka tu bassi, iamotu bassi ludaa mai sia tambaga?13Mintu’ barang apammu sia mintu’iananmu la Kupa’bengan butungpangrampa, tu tang dialli, napobua’mintu’ kasalammu lan mintu’ lili’natondokmu.14Sia la Kupopengkaunanko lakoualimmu lan misa’ padang tu tae’mutandai belanna dukkumo misa’ apitete dio kare’dekangKu, la umballakomi.15O PUANG, Kamu unnissanni, kilalaina’dikka’, pokarianganna’ sia pembalaranna’lako mintu’ to unnula’na’! Da Misabu’ina’tete dio pesuka’ kalandoMi; tandai,kumua untanggungna’ kaditattanbelanna Kamu.16Umba-umba kunii unnapparankadamMi, kukande sia iatu kadamMikuporannu sia naposende penaangku;belanna iatu sangamMi disa’buranna’,o PUANG Kapenombanna mintu’ma’dandan maritik.17Tae’ lenpa kuunno’ko’ lankasirampunanna to sipetaa-taan laumpasende kaleku; natoemo’ limamMi,iamoto angku misa-misa unno’ko’,belanna Mipatutu’imo’ kasengkean.

YEREMIA 15.18–21 7518Ma’apai anna tae’ upu’na tu pa’di’kusia tae’ namondo tu bangkeku sia tae’nasikemun? Iatu Kamu tonganna butungto salu’-salu’ marangke lako kaleku,susito uai ka’to’.19 Iamoto, nakua kadanNa PUANG;iake mengkatoba’ko, manassa Akuunnangka’ko sule, ammu bendandio oloKu; sia iake mupokadai tukebattuananna sia tang ma’kadamatampo, manassa la Kuposumbungpudukko. Melo ke tibalikki tu tau iatomai lako kalemu, apa da na iko tibaliklako kalena.20 Iake susito la Kupadadiko rindingtambaga untingoi te bangsa iate tutang dikulle ussanggangi moi annala ullaoiko tu tau iato mai, apa tae’nataloko, belanna Aku la urrondongkosia la untunduiko sia la urrampanangko,kadanNa PUANG.21Sia la Kurampanangko lan mai limannato kadake sia la Kulendokangko lan maipa’takungkungna to masa’ga’.

YEREMIA 16.1–5 76

Iatu kasanggangan inang la sae

16:1–17:18

161Saemi kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua:

2Da mukebaine sia da naden anakmumuane sia baine lan inan iate.3Belanna nakua kadanNa PUANG tudiona mintu’ pia muane sia baine, tu dadilan inan iate sia diona mintu’ indo’na tuungkianakanni sia diona mintu’ ambe’natu undadianni lan padang iate:4 Iatu tau iato mai la mate napobua’ra’ba biang, anna tae’ nadibatingi siatae’ nadilamun anna dadi pangangku’dio lu padang sia la karorian anna iatubatang rabukna la napopendurukanmanuk-manuk dao lu langi’ sia olo’-olo’dao kuli’na padang.5Belanna nakua kadanNa PUANG: Damutama banuanna to mario-rio sia damumale umbatingi sia da’mutongkonnitu tau iato mai, belanna Kulendokammodio mai tau iato mai tu kasalamaranKupataranakanni sia kamaturu-turuansia kamamasean, kadanNa PUANG.

YEREMIA 16.6–10 776La to kapua la to bitti’ la mate lantondok iate sia tae’ nadilamun tu tauiato mai sia tae’ nala umbatingi tau, siamoi misa’ tau tae’ untori-torianni kalenaba’tu unggalettunganni ulunna.7Sia tae’ tau sae unti’pek-ti’pek rotitanda maindunna la umpakatana tokamatean, sia la umbenni pangiru’pa’pakatana, moi anna ambe’na ba’tuindo’na.8Sia da mutama banua pa’maruasan launno’ko’ kumande sia mangiru’ sola tutau iato mai.9Belanna nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, kumua:Tonganna la Kupa’dei tu arrakkaparannuan sia kamaruasan sia gamarato ma’rampanan kapa’ dio pentiromi siaiato ke linomipi.10 Iake muparampoi te mintu’ kadalako bangsa iate, sia ma’kada lakokalemu kumua: Ma’apai NapokadaiPUANG te kasanggangan kapua iate laurrampoikan sia apara kakadakeangkisia kasalangki tu kipogau’ lako PUANG,Kapenombangki?-

YEREMIA 16.11–15 7811La mupokada lako tau iato mai,kumua: Belanna natampeMo’ nene’ todolomi, kadanNa PUANG, sia unturu’mokapenomban senga’ sia umpengkaolaisia tukku umpenombai sia natampeMo’sia tae’mo nakaritutui tu SukaranalukKu.12Sia belanna kamu te umpogau’kakadakean losong anna nene’ todolomi, iamotu pada unturu’mokomikamakarrasan penaa kadakemi siamanoka umperangiiNa’,13 iamoto la Kutibekomi lan mai tondokiate lako misa’ tondok tang mitandai,la kamu la nene’ to dolomi na inde todio nanii mengkaola lako kapenombansenga’ ke allo sia ke bongi, belannatae’mo Kula ungkaturu-turuikomi.14 Iamoto, manassa la sae tu allona,kadanNa PUANG, ke tae’mi nakuai tau:La lelukraka tuoNa PUANG, tu ussolan toIsrael lan mai tondok Mesir.15Sangadinna la lelukraka tuoNa PUANGtu ussolan to Israel lan mai tondok daaulunna salu sia lan mai mintu’ tondok,tu dinii mangka unnula’i male; manassaAku la ussolanni sule tu tau iato mai lako

YEREMIA 16.16–19 79

padang tu mangka Kukamasean nene’ todolona.16La ussuaNa’ to mebale buda, kadanNaPUANG, anna ia untingkanni tu tau iatomai susi bale, undinnato la ussuaNa’buda to moasu, la unnula’i dao maimintu’ buntu sia mintu’ tanete, sia lanmai mintu’ kalo’tok batu.17Belanna matangKu umpenunui tumintu’ tengkana tau iato mai, siatae’ nakabunian dio oloKu sia iatukakadakeanna tae’ nakarerungan diopentiroKu.18 Iamoto la dolo Kupabala’i penduantu kakadakeanna sia kasalanna tauiato mai, belanna naruttakkimo batangrabuk megallianna sia megi’giranna tutondokKu sia napasitutu’i apa iato tumana’Ku.19O PUANG, Kamumo kamatotorangkusia tambakukungku sia pentirerungangkuke allo kapussakan! Lakomo Kalemi lananii sae tu mintu’ bangsa dio mintu’randan langi’ sia ma’kada nakua:Kabuttokan manna tu mana’na nene’ todoloki sia apa tae’ gai’na, tu moi misa’tae’ apa kebattuan napaden.

YEREMIA 16.20–17.4 8020Ma’apai tu tolino anna garagankapenomban kalena? Apa tangiakapenomban!21 Iamoto te attu iate la Kupaissanantau iato mai, la Kupaissanan tukamatotoranna limangKu sia kuasangKu,anna tandai kumua PUANG iamosangangKu to.

171 Iatu kasalanna to Yehuda disura’peoki’ bassi sia dioki’ pena intan

lan papan penaanna sia dio mintu’tanduk inan pemalaranna,2 iamotu tanda kapengkilalan tuumpasala tau iato mai, sia dio lentongdipodeata diong lu mintu’ garonto’ kayumaluna sia dao bottona mintu’ tanete,3 sia dao lu buntu dio lu padang. Mintu’barang apammu sia mintu’ iananmu laKupa’bengan butung pangrampa, tu tangdialli, napobua’ kasalammu lan mintu’lili’na tondokmu.4Sia la mulendokan tu limammu dio maitu mana’ mangkamo Kukamaseangko siala Kupopengkaunanko lako ualimmu lanmisa’ padang tu tae’ mutandai, belannala tontong dukku tu misa’ api tete diokare’dekangKu, la umballako.

YEREMIA 17.5–11 815 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Tampakan ropu tu to urrannuan tolinosia tu umpotakia’ duku’ sia untoyanganpenaanna dio mai Puang.6Belanna iatu a’ganna susi kayu anaktae’ daunna lan lu padang aak, tu tae’nasa’dinganni, ke saei tu melona, apatuo dio lu inan marangke lan lu padangpangallaran, iamotu padang ma’sin, tutae’ natorroi tau.7Maupa’ tu to rannu lako PUANG siasande’ lako PUANG.8Belanna la sangtinti ia kayu, ditanan dioto’ randan lalan uai sia tu merroro aka’nalako biring salu, sia tae’ nasa’dinganni kesarrangi allo sangadinna tontong bangmaluna tu daunna; tae’ nasopatianni kemasai tu pealloan lan sangtaun sia tae’upu’na membua.9 Iatu penaa mandu patangnga’ na iatumintu’ apa, sia pasanggang; mindarama’din la untandai?10Akumo, PUANG, ussandak penaasia ussudi ba’teng, la umpabala’isimisa’-misa’i tu tau sitinaya kedona siasitinaya bua penggauranna.11Susi manuk lampung unnarrannitangia tallo’na, susi dukamoto tu to

YEREMIA 17.12–18 82

urrampun tang malolo ianan; lankamatangnga – taunna manassa lanatampe sia iatu kama’tampakanna lasusito baga.12O, isungan kamala’biran tu masuanggatempon dio mai, o inan maindanki,13 sia pa’rannuanna to Israel, o PUANG!iatu mintu’ to untampeKomi la kasirisan;minda-minda tu memboko’ dio maiKalemi, la disura’ tu sanganna diongpadang, belanna natampemo tukalimbuang boba iamotu PUANG.14O PUANG, pamatanana’ angkumatana; tunduina’ angku makarimmanbelanna Kamumo tu kapudiangku.15Ma’kadami tu tau iato mai lako kaleku,nakua: Umbamira tu kadanNa PUANG?Melo ke saemi totemo!16Apa tae’ kumalaku-laku lako Kalemikumua nasae tu kamandasan, sia tae’duka kukamorai tu allo kamandasan:Kamu unnissanni. Iatu apa sun diopudukku, ombo’ dio oloMi.17Da Midadi apa metakuran lako kaleku;Kamumo pentirerungangku ke allokamandasan.18Nake dipakasiri’i tu mintu’ tourrambaina’, da na aku dipakasiri’;

YEREMIA 17.19–22 83

nake dipatirambanni tu tau iato mai, dana aku dipatiramban. Parampoimi allokamandasan tu tau iato mai, sia pokapenduanni.

Umpamadatu allo katorroan

17:19-2719Ma’kadami PUANG lako kaleku Nakua:Maleko bendan tama babanganna taunnabangsa iato, tu naola tama sia tassu’mintu’ datu to Yehuda, sia tama mintu’babangan Yerusalem,20ammu ma’kada lako tau iato kumua:Perangii tu kadanNa PUANG, e mintu’datu Yehuda sia mintu’ to Yehuda siakamu mintu’ to untongkonni Yerusalem,tu tama babangan iate.21 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua: Damimamaa ke allo katorroan sia da mibaapamaan tama babangan Yerusalem, kela ungkaritutuikomi katuoammi.22Sia da mibaa pamaan tassu’ lan maibanuammi, ke allo katorroan, sia damikarang moi misa’ duka pengkarangan,sangadinna la mipamadatu tu allokatorroan, susitu Kupepasanan lakonene’ to dolomi.

YEREMIA 17.23–27 8423Apa manoka tu tau iato mai umperangiisia tae’ natananni talinga, sangadinnaumpabattuk penaanna sia ungkanokapangadaran.24Apa iake miperangii tonganNa’kadanNa PUANG, sia tae’ mibaa pamaantama babangan kota iate, sangadinnamipamadatu tu allo katoroan ammi tangmengkarang allo iate,25manassa dio mai te babangan kotaiate la tama tu mai datu sia arung, tula unnisung dao isungan kapayungannaDaud, ma’kareta sia ma’darang, la iatumai datu sia mintu’ arungna la mintu’to Yehuda sia mintu’ to untongkonniYerusalem, sia iate kota iate la natorroitau sae lakona.26Sia la sae tu tau dio mai mintu’kota Yehuda sia dio mai mintu’ lili’naYerusalem sia dio mai padang Benyaminsia dio mai Padang Merrantena sia diomai Ma’buntunna sia lo’ mai Pollo’na uai,anna umbaa pemala’ ditunu pu’pu’ siapemala’ pangrere’ sia kande dipemalaransia dupa sia la umbaa duka pemala’pa’pudian tama banuanNa PUANG.27Apa iake manokakomi umperangiiNa’,kumua: la mipamadatu tu allo katorroan

YEREMIA 18.1–5 85

sia da mimamaa sia umbaa pamaantama babangan Yerusalem ke allokatorroan, manassa la umpadukkuNa’misa’ api lan babanganna, tu la ussappiimintu’ tongkonan layukna Yerusalem siatang pa’de-pa’deanna.

Yeremia umpemarangato ma’tampa kurin

18:1–20:6

181 Inde sia tu kada dio mai PUANGlako Yeremia, Nakua:

2Ke’de’ko ammu male rokko banuannato ma’tampa kurin, na inde to Kuniiumpokadangko tu kadangKu.3Ta’kala malemo’ rokko banuanna toma’tampa kurin iato, anna marassanunggaragai misa’ panggaraga daopa’tampan kurin.4 Iake susinna salai tu kurin natampa,susitu biasa dadi diona sanglemonglosso’ pitti’ lan limanna to ma’tampakurin, natampa pole’omi dio mai to tumisa’ kurin senga’, susitu nasangannamelo la nagaraga.5Saemi tu kadanNa PUANG lako kaleku,Nakua:

YEREMIA 18.6–11 866Tae’raka Kuma’din umpogau’i lakokalemi susite to ma’tampa kurin iate, eto Israel? KadanNa PUANG. Tongannasusi losso’ pitti’ lan limanna to tumampakurin, susi dukamokomi to lan limangKu,e to Israel.7Den attunna pissan angKu paolaisalunna tu misa’ bangsa sia misa’kadatuan, la unnurakki sia laussanggangi sia la ussabu’i.8Apa iake mengkatoba’mi dio maikakadakeanna tu bangsa mangkaKupaolai salu, manassa la Kupenassannitu kasanggangan la Kuparampoanni.9Denno pissan attunna angKu paolaisalunna tu misa’ bangsa sia misa’kadatuan la umbangunni sia laumpondokki.10Apa iake umpogau’i apa kadake diopentiroKu, anna tae’ naperangii tugamarangKu, manassa Kupenassannitu kameloan mangka Kupokada laKukamaseanni.11Totemo pokadai te lako mintu’ toYehuda sia lako mintu’ to lan Yerusalem,kumua: Inde sia tu kadanNa PUANGNakua: Manassa Kuparandanmotu kasanggangan lako kalemi sia

YEREMIA 18.12–16 87

Kutangnga’mo tu la miposanggangna;iamoto pada mengkatoba’komi dio mailalan kadakemi sia pemeloi tu kedomi siapenggaurammi.12Apa nakua tu tau iato mai: Tae’gai’na to, belanna la unturu’ bangmokanlalan penaangki sia pada la unturu’kamakarrasan penaa kadakeki.13 Iamoto, nakua kadanNa PUANG:Pekutananni dio lu mintu’ bangsa,mindamo mangka urrangii tu susinna te?Lendu’ ia megi’giranna tu apa napogau’anak dara Israel!14Denraka nasalai ambun makkoLibanon tu mintu’ buntu batu se’ponnaLibanon, ba’tu denraka nabelai marangketu uai masakka’na uran kamban tu tangtore sae?15Moi anna susito, tang nakilalai dukaNa’taungKu; memala’ duka lako apa tae’gai’na. Iamoto anna titodo tu tauiato mai dio lu lalanna, iamotu lalanmasainna, belanna unnola lalan tangdibatatta,16naurunganni napopendadi apanapotiramban tau tu tondokna siatontong dadi misa’ apa natelle tau;

YEREMIA 18.17–21 88

minda-minda ullendu’i la tiramban siaunniling-iling.17Susito angin rampe matallo, susidukato la Kupasisarak-sarak tu tau iatomai dio tingayona ualinna; na iake allokapussakannai, la Kutananni sokkongtangia lindo.18Attu iato ma’kadami tu tau iato mainakua: Maikomi tadakaran tangnga’Yeremia, belanna tae’ lenpa napa’de tupangadaran dio lu mintu’ to minaa ba’tupa’timbangan dio lu mintu’ to matarru’ba’tu kada dio lu mintu’ nabi. Maikomitaotton kadai; sia da taperangii moimisa’ tu kadanna.19Perangiina’, o PUANG, sia tanannitalinga tu kadanna mintu’ to unneana’.20Sipaturaka tu kameloan dipabala’ikakadakean? Belanna nabo’bokanna’patuang tu tau iato mai. Kilalaidikka’ umba kukua bendan dio oloMiumpengkamoyanni sia undampai tukare’dekamMi lako tau iato mai.21 Iamoto popa’elo’nai tu anakna tauiato mai karorian, sorongi tu tau iatomai lako kandean pa’dang, naurungannisisayuran anak sia balu tu mintu’bainena, sia mangsan tu mai muanena

YEREMIA 18.22–19.3 89

napobua’ kamatean, sia mate tu maito manguranna nakande pa’dang lankasirarian.22Nake dirangii tu kasilallakan lanmai banuanna tau iato mai, ke ta’paMipasaemi tu uali buda ullaoi. Belannamangkamo umbo’bokanna’ patuang launtingkanna’ sia natananan buni poya tulette’ku.23Apa Kamu, o PUANG, unnissanni tutangnga’na tau iato mai la umpateina’,da Miseroi tu kakadakeanna sia daMipa’dei tu kasalanna dio mai oloMi,sangadinna la tibambang dio oloMi.Ukungi tu tau iato mai, ke nalambi’mi tuattu kasengkeamMi.

191 Inde sia tu kadanNa PUANG,Nakua: Maleko mualli misa’

bussona pa’tampa kurin, mumane malesola ba’tu pira-pira pekaamberannabangsa iato sia ba’tu pira-pirapangulunna to minaa.2Sia tassu’ko ammu male rokko lombokBen-Hinom tu natingayo babanganBibang, ammu petambanni inde to dio tumintu’ kada tu la Kupokada lako kalemu,3kumua: Perangii tu kadanNa PUANG,e mintu’ datu Yehuda sia mintu’

YEREMIA 19.4–7 90

to lan Yerusalem. Nakua kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Manassa Akula umparampoi kasanggangan te inaniate, naurungan tilanta’ lan talingannaminda-minda tu umperangii.4Belanna natampeNa’ tu tau iato maisia napakasarembangan te inan iate, tunanii untunu pemala’ lako deata tangnatandai, la tau iato mai la nene’ todolona la mintu’ datu to Yehuda; sianapaponnoimo rara to tang kasalan teinan iate.5Sia nagaragan inan pemalaran tu Baaldao inan madao, tu nanii untunu anaknala napopemala’ ditunu pu’pu’ lako Baal;iamotu apa inang tae’ len Kupepasanannisia inang tae’ len Kupa’peissananni siainang tae’ len bu’tu lan penaangKu.6 Iamoto, kadanNa PUANG, la sae tuallona, anna tang disangaimo Tofet ba’tulombok Ben-Hinom, sangadinna lombokPura tau.7Dio inan iate la Kunii undampai tutangnga’na Yehuda sola Yerusalem; siaAku la ullaoi pa’dang tu tau iato maianna songka dio tingayona ualinna siatete dio limanna mintu’ tau undaka’

YEREMIA 19.8–12 91

lalan la umpatei, sia Aku la umbennimanuk-manuk dao lu langi’ sia olo’-olo’dao kapadanganna tu batang rabukna lanapopendurukan.8Sia kota iate la Kupopendadi apanapotiramban tau sia dadi misa’ apanabellu’i tau; minda-minda ullendu’i latiramban sia natelle-telle belanna dionamintu’ kasangganganna.9La Kupakande dukapa duku’ anaknamuane sia anakna baine tu tau iato mai;pada la ungkande duku’na solana lankapu’duran sia kapussakan, tu nalaoanniualinna sia napapussakanni to undaka’lalan la ungka’tu sunga’na.10Ammu tessei tu busso iato diotingayona mintu’ to musolan male.11Sia la mupokada lako tau iato mai,kumua: Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik: La Kupasusi dukateKusanggang tu bangsa iate, sia kota iate,susito untesse panggaraga pa’tampakurin, tu tae’mo nama’din dipemeloisule, sia la napang lamunni tau tu Tofet,belanna tae’mo inan dinii manglamun.12La susimo penggaurangKu lako inaniate sia mintu’ to torro lan, ondongpi la

YEREMIA 19.13–20.1 92

Kupasusi Tofet te kota iate, kadanNaPUANG.13Mintu’ banua dio Yerusalem sia mintu’tongkonan layukna datu Yehuda lamaruttak susi inan dio Tofet, iamotumintu’ banua dao sotona nanii tauuntunu pemala’ lako mintu’ ma’dandanmaritik dao langi’ sia umpemalaranpemala’ pantedok lako kapenombansenga’.14 Iatonna sulemo Yeremia, dio mai Tofet,tu nanii PUANG ussuai la ma’nubua’,bendanmi dao tarampak banuanNaPUANG, anna ma’kada lako mintu’ tobuda, nakua:15 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael, Nakua: La Kupasae tu mintu’kasanggangan, tu Kupokadamo laurrampoi te kota iate sia mintu’ kotana,belanna umpabattukmo penaanna tutau iato mai sia manoka umperangiikadangKu.

201 Iatonna rangimi to minaaPasyhur, anakna Imer, to minaa,

tu pangulunna to ungkampai banuanNaPUANG, diona mintu’ kada nubua’naYeremia,

YEREMIA 20.2–6 932nabambami Pasyhur tu nabi Yeremiaanna sangkalai lan babangan Benyamindaona lu, dio banuanNa PUANG.3 Iatonna masiangmo dio mai, tonnatassu’imi Pasyhur tu Yeremia lan maisangkala, nakuami Yeremia lako: Tae’moNasangai PUANG tu sangammu Pasyhur,sangadinna Kamagiangantiku-lao.4Belanna nakua kadanNa PUANG: LaKupadadiko misa’ apa megiangan lakokalemu sia lako mintu’ solamu; iatutau iato mai la songka mate nakandepa’dangna ualinna anna tiroi matammusia mintu’ tondok Yehuda la Kusorongtama limanna datu Babel, anna rampailako Babel sia la napatei pa’dang tu tauiato mai.5Mintu’ mana’na kota iate sia mintu’daka’na sia mintu’ iananna sia mintu’pareanan ballona datu Yehuda laKusorong tama limanna ualinna, tu laurrampai sia unnalai sia umbaai lakoBabel.6 Iatu iko, e Pasyhur sia mintu’sangdadiammu la dipali’ nasangkomisia la rampoko lako Babel sia la matekoammu dilamun dio, la iko la mintu’solamu, tu munii ma’nubua’ tang tongan.

YEREMIA 20.7–10 94

Kamasussanna penaanna Yeremia

20:7-187O PUANG, Kamu unnaranna’ siakuturu’mo tu kadamMi; tarru’matoto’Komi na aku, iamoto amMipatalo. Dadimo’ pa’popetaa tu’turan allo,pantan nasitelle-telleimo’ tau.8Belanna iake ma’kadaona’ manassala melallakna’, sia umpeolianona’kamasa’garan sia pa’pakario-rio,belanna kadanNa PUANG kupobannangiditatta sia ditelle-telle tu’turan allo.9 Iake ma’kadana’ kukua: Tae’mo kulaungkilalai tu PUANG sia tae’mo kulama’kada tete dio sanganNa, dadimilan penaangku tu susi api dukku, tuussitutu’i kaleku umpatananni, apa tangkukulle.10Belanna kurangimo tu tau buda sibisik-bisik – den kamaramban tiku lao –nakua: Pokadai apara tu la tatandaranni!Mintu’ solaku tu kusikadamakanummanta-manta katobangangku sianakua: Lalo sia manii tanaran antama’din umpasalai sia umpabala’i.

YEREMIA 20.11–16 9511Apa PUANG urrondongna’ susi misa’pa’barani lalong; iamoto mintu’ tounnula’na’ la tisumbang sia tang pakulle;la kasirisan tongan, belanna tae’ nalalotu natangnga’na, iamo kaditattanmatontongan sia tang dikalupai.12PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,iamo Tomassudi malambu’, tu untarru’mintu’ ba’teng sia penaa; inang lakutiro tu pa’bala’Mi lako tau iato mai,belanna lako Kalemi kunii ussorongi tukara-karaku.13Penanianni tu PUANG, pudii tu PUANG,belanna Narampanan tu sunga’na tobongko dio mai limanna to kadake.14Tampak ropu tu allo kunii dadi;nake tang maupa’i tu allo nanii indo’kuungkianakanna’.15Tampak ropu tu to umparampokareba melo lako ambe’ku, kumua:Napadadiammoko misa’ pia muane.Mandu napopaiman ambe’ku tu karebaiato.16Elo’namo tu tau iato nasusi tu maikota Nabaliangammo PUANG, natangumpenassanni; melo ke melambi’narangi tu sarro sia ongngo’ kasirarianke ma’tangngai allo.

YEREMIA 20.17–21.3 9617Belanna tang Napateina’ lanpa’tambukanna indo’ku, anna indo’kubangmo kupolamunan sia tang tore tuinan taunna ma’tambuk.18Ma’apai angku tassu’ lan maipa’tambukan la umperasai kamaparrisansia kamandasan sia la natonangikamasirisan tu mai alloku sae lakoupu’na?

Pa’bunga’na to nakomba-kombaidatu Zedekia lako Yeremia

21:1-10

211 Inde sia tu kada dio mai PUANGlako Yeremia, tonna suai datu

Zedekia tu Pasyhur, anakna Malkia, siato minaa Zefanya, anakna Maaseya lakokalena, Nakua:2La mekutanakomi lako PUANG tu dionakami, belanna Nebukadnezar, datuBabel urrariikan; den sia manii apanapogaurangkan PUANG tu mintu’ apamemangngan susi dolona, napourungisorong boko’ tu datu iato dio mai kaleki.3Nakuami Yeremia lako: La mipokada telako Zedekia, kumua:

YEREMIA 21.4–8 974 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel: La Kupatibaliksule tu pa’buno mitoe, tu mipake diolu salian benteng sirari datu Babel siato Kasdim, tu untama tikuikomi, sia laKurampun tu mintu’ pa’buno iato lankota iate.5Sia Aku kalena la urrariikomi limatie’te’Ku sola takia’ mawatangKu,ondongpi situang kasengkean siakare’dekan sia kamapallan tongan.6Mintu’ tu to lan kota iate la Kuparampoikamandasan, la tolino la olo’-olo’: lamate nasang napobua’ ra’ba biang iato.7Mangkato, kadanNa PUANG, laKusorong tu Zedekia, datu Yehuda siamintu’ pareana sia iatu mai to buda, tunasesannapa ra’ba biang sia kandeanpa’dang sia karorian lan kota iate, tamalimanna Nebukadnezar, datu Babel, siatama limanna ualinna, sia tama limannato la ungka’tu sunga’na; anna tangmamase sia tang mario sia tang maturuumpakandei bassi mataran tu tau iato.8Sia ma’kadako lako te to buda: Indesia tu kadanNa PUANG Nakua: Manassala Kupatingayoangkomi te lalan lu lakokatuoan sia lalan lu lako kamatean:

YEREMIA 21.9–13 989Minda-minda torro lan kota iate, lamate nakande pa’dang, ba’tu karorian,ba’tu ra’ba biang, apa minda-mindatu memboko’mo naunturu’ to Kasdimtu untama tikuikomi, la tuo na iatupangrampana, iamo deatanna.10Belanna iatu lindoKu Kupatingo lakokota iate tang la napomelo, sangadinnala napokadake, kadanNa PUANG, annadisorong tama limanna datu Babel, tu laussumpunni api.

Diona rapunna datu

21:11–22:911Diona rapunna datu Yehuda. Perangiite kadanNa PUANG, e bati’na Daud!12Nakua PUANG: Madomi’komi umpaolaisalunna sia rampananni tu to dirampaapanna lan mai limanna to ma’pakario-rio, da namendelok tu kare’dekangKususi api sia dukku naurungan moi misa’tau tae’ nakulle umpa’deanni, napobua’kakadakeanna mintu’ penggaurammi.13Manassa Aku la unnukungko epa’tondokan diong lombok, e buntu batudiong padang lappa’, kadanNa PUANG,e kamu tu ma’kada kumua: Mindara tu

YEREMIA 21.14–22.4 99

la solo’ umpellambi’ikan, mindara tu latama to’ pembuniangki?14Belanna Aku la umpapakkannikomisitinaya bua penggaurammi, kadanNaPUANG sia Akumo la umpadukku api lanto pangala’na, anna lallei tu mintu’ apauntikui.

221Nakua kadanNa PUANG: Solo’korokko tongkonan layukna datu

Yehuda, pokadai dio te kada iate,2pokadanni kumua: Perangii tu kadanNaPUANG, e datu Yehuda, tu unnisungiisungan kapayunganna Daud, la kamu lato mase’ponmi la iatu mai baanammi, tutama babangan iate.3 Inde sia tu kadanNa PUANG,Nakua: Paolai salunna sia karitutui tukamalamburan, sia rampananni tu todirampa apanna lan mai limanna toma’pakario-rio, da miparugii sia damipandasai tu to sae ba’tu pia biungba’tu baine balu; sia da mipatibollorarana to tang kasalan dao inan iate.4Belanna iake mipangu’kui umpogau’i te,manassa dio mai babangan tongkonanlayuk iate la nanii tama tu mintu’ datula unnisung dao isungan kapayunganna

YEREMIA 22.5–9 100

Daud, tu ma’kareta sia ma’darang, la iala mintu’ to mase’ponna sia baananna.5Apa iake tae’i miperangii te kada iate,mangkaMo’ umpalao sumpa tete dioKaleku, kadanNa PUANG, kumua iatetongkonan layuk iate la daun lauanmo.6Belanna nakua kadanNa PUANGtu diona tongkonan layukna datuYehuda: Susiko Gilead sia sangtintikobotto Libanon lako Kaleku – ke tae’iKupopempadang pangallarangko, tutang natorroi tau.7Aku la umpatumayai tu toma’kasanggang la ullaoiko, pantannipa’bunona; iamo la ullellengi tu mintu’arasi’ pa’tonno’mu anna pembuangannitama api.8Attu iato buda bangsa la ullendu’i tekota iate sia sipa’kada-kada nakua:Ma’apai Napasusii PUANG to te kotakapua iate?9Anna mebali nakua: Belannanaboko’imo tau iato mai tu basseNaPUANG, Kapenombanna, sia tukkuumpenombai sia umpengkaolai deatasenga’.

YEREMIA 22.10–14 101

Diona Salum

22:10-1210Da mitangi’i tu to mate sia damibatingi, sangadinna iari tu to malemotu la mitangi’i, belanna tae’mo nala sulela untiroi tu tondok kadadianna.11Belanna inde sia tu kadanNa PUANGdiona Salum, anakna Yosia, datu Yehuda,tu dadi datu ussonda Yosia, ambe’na siatu tassu’ lan mai tondok iate, nakua:tae’mo nala sule pole’o tama,12 sangadinna inan umba tu nanii tauumpali’i, inde to dio la nanii mate siatae’mo nala untiro pole’i te padang iate.

Diona Yoyakim

22:13-1913Upu’ allona tu to umbangun banuannasituang katangmaloloan, sia tuunggaragai bilik tiangka’ langngannasituang katangmalamburan; sia ussua-sua bang padanna tolino mengkarangtang nagadi sia tae’ nasaroi.14Tu ma’kada nakua: La umbangunanna’kaleku misa’ banua kapua sia bilik

YEREMIA 22.15–19 102

malona’ tiangka’ langnganna; sianagaragan pentiroanna tu banua iato sianalapik kayu arasi’, anna paradai paradamararang.15Datukomiraka, ammi sipatomporanrakayu arasi’? Iatu ambe’mi tangkumanderaka sia mangiru’ sia umpogau’salunna sia kamalamburan? Iatonna iatomanaman ia.16Nasanda tonganni tu diona to makario-rio sia to bongko, attu iato manaman ia.Tang susiraka to tu unnakuNa’? kadanNaPUANG.17Apa tae’ mikemata sia kepenaa diokalemi, sangadinna ungkamoraikomisaro bu’tu kadake sia umpatibollo raranato tang kasalan sia umpandasa siaumpakario-rio tau.18 Iamoto nakua kadanNa PUANG tudiona Yoyakim, anakna Yosia, datuYehuda: Tae’ nala umbatingi tau susite:Oo dikka’ siulu’ku muane! ba’tu: Oodikka’ siulu’ku baine!; sia tae’ duka nalaumbatingi tau susite: Oo dikka’ puang!ba’tu: Oo dikka’ to kabarre-alloan!19Sangadinna la nalamun tau susitoullamun keledai mate, iamotu diriu’ siaditibe dio lu salian babangan Yerusalem.

YEREMIA 22.20–24 103

Diona Konya

22:20-3020Kendekko langngan Libanon, ammuma’urrukan dao, sia unnangle-anglekodao Basan, sia ma’urrukangko daomai Abarim, belanna mintu’ muanepa’kaboro’mu sanggangmo.21 Iatommu marampa’ siapa, ma’kadaNa’lako kalemu; apa mukua: Manokana’umperangii! Susimo lalanmu to, randukdio mai mangurammu, belanna tae’ lenmuperangii tu gamarangKu.22Mintu’ to mangkambi’mu la nakambi’angin sia mintu’ muane pa’kaboro’mula dirampa. Belanna attu iato lakasirisangko sia la ditatta diona mintu’kakadakeammu.23E iko to unno’ko’ dao Libanon siamesserang lan lu kayu arasi’, lendu’ iasarromu, ke narampoiko tu mintu’ pa’di’,susito baine mangurria’.24Tonganna la lelukraka tuoKu, kadanNaPUANG, moronganna tu Konya, anaknaYoyakim, datu to Yehuda, susito misa’sissin peca’ dio lima kananKu, manassala Kusintakki duka lan mai,

YEREMIA 22.25–30 10425 sia la Kusorongko tama limanna tola ungka’tu sunga’mu sia mukataku’,iamotu tama limanna Nebukadnezar,datu Babel sia to Kasdim.26Sia la Kupellebarangko sola indo’mu,tu mangka undadiangko lako misa’tondok senga’, tu tangia tondokkadadiammi, naindeto dio la minii mate.27 Iatu tondok nakamali’ tongan la naniisule tama, inang tae’mo ia nala suletama.28Misa’raka kurin tesse tu nasayu taute tau iate, iamotu Konya, ba’tu misa’kandean litak tae’ gai’na? Ma’apai annadipembassanan, la ia sia mintu’ repoknasia ditibe lako misa’ tondok tu tae’natandai?29E tondok, e tondok, e tondok! perangiitu kadanNa PUANG.30Nakua kadanNa PUANG: Sura’i tetau iate susito tamanang sia misa’ totang maupa’ lan mintu’ allo katuoanna,belanna dio mai mintu’ ampo bati’namoi misa’ tae’ la maupa’ sia la unnisungdao isungan kapayunganna Daud siaundatuipa tondok Yehuda.

YEREMIA 23.1–5 105

Diona Taruk malambu’ ma’parenta

23:1-8

231Upu’ allona tu mintu’ tomangkambi’ tu ussanggang

sia umpasisarak-sarak mintu’ dombaKukambi’, kadanNa PUANG.2 Iamoto, nakua kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, lako mintu’to mangkambi’ tu ungkambi’ taungKu,kumua: Mipasisarak-sarak sia miula’ tudombaKu sia tae’ mikaritutui; tongannala Kupapakkanni tu mintu’ penggaurankadakemi, kadanNa PUANG.3Apa iatu mintu’ domba torroKu laKurampun lan mai mintu’ tondok, tuKunii mangka urrambai sia la Kupasulelako padang dinii ungkambi’i, annamemba’ka’ sia sabuda-budanna.4AngKu padenanni ba’tu pira-pira tomangkambi’ tu la ungkambi’ tau iatomai, naurungan tae’mo namataku’ ba’tutiramban sia tae’mo nala pa’de, kadanNaPUANG.5Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, ke Kupatuoanni Daud tu misa’Taruk malambu’; Iamo la ma’parenta

YEREMIA 23.6–10 106

susi datu sia la lolang kinaa sia umpalalosalunna sia kamaloloan lan tu tondok.6 Iake alloNa iatu to Yehuda ladikarimmanni sia iatu to Israel la torromarampa’, na iatu sanganNa la nasa’bu’tau: PUANG tu oto’na kamaloloanta.7 Iamoto, manassa la sae tu allona,kadanNa PUANG, ke tae’mi nakuai tau:La lelukraka tuoNa PUANG tu ussolan toIsrael lan mai tondok Mesir,8 sangadinna la lelukraka tuoNa PUANGtu ussolan sia umpasaei tu bati’na toIsrael daa mai tondok daa ulunna salusia lan mai mintu’ tondok, tu diniimounnula’i male; sia iatu tau iato mai latorro dio padangna kalena.

Diona mintu’ nabi

23:9-329Diona mintu’ nabi. Pu’du’ tu penaangkulan ba’tengku, sia ma’parondo tumintu’ kaleku; sia susina’ to malangosia susi misa’ to tarru’ buda anggoro’nairu’, belanna PUANG sia belanna kadamaseroNa.10Belanna tondok iate nanii ponno topasandak salu lako rampanan kapa’;

YEREMIA 23.11–14 107

sia belanna padang iate makarorrongnapobua’ tampak ropu, sia mintu’padang kariuan marangke; tongannaapa kadake manna natuntun sia iatu apatang malambu’ nasanga napomatoto’.11Belanna la nabi la to minaa urruttakkiapa maindan; akkenna nalan banuangKuKulolongan tu kakadakeanna tau iatomai, kadanNa PUANG.12 Iamoto iatu lalanna la butung to inanmalangngo’ lan kapittukan, napusa siatobang tu tau iato mai. Belanna Aku laumparampoi kasanggangan kadanNaPUANG.13Tonganna Kutiro tu apa umpa’dikkipenaa dio lu mintu’ to minaa Samaria:iatu tau iato mai ma’nubua’ tete dio Baalsia umpapusa taungKu Israel.14Apa dio lu mintu’ nabi Yerusalem Kutirotu apa megi’giran, iamotu pasandaksalu lako rampanan kapa’ sia ma’kadatang tongan; sia napamatoto’ limanna tumintu’ to umpogau’ kadake naurunganmoi misa’ tae’ namengkatoba’ dio maikakadakeanna. Mintu’ tau iato maisusi Sodom lako Kaleku sia mintu’pa’tondokanna sangtinti Gomora.

YEREMIA 23.15–18 10815 Iamoto nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik tu dionamintu’ nabi iato: Tonganna la Kupakandeapsantin sia la Kupairu’ rasun tu tauiato mai, belanna dio mai mintu’ nabiYerusalem tassu’mo tu penggauranurruttakki apa maindan ulleleimi mintu’tondok.16Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, kumua: Damiperangii tu kadanna mintu’ nabi tuma’nubua’ lako kalemi, belanna tauiato mai umpapusakomi diona apatae’ gai’na, sia umpokada apa pangalapenaanna, tu tae’ natassu’ dio pudukNaPUANG.17Tontong bang tu tau iato maima’kada lako to untattaNa’ nakua: IatuPUANG mangkamo ma’kada Nakua:La marampa’komi, sia ma’kada lakomintu’ to lolang unturu’ kamakarrasannapenaanna, nakua: Moi misa’ tae’ tukadake la urrampoikomi.18Belanna mindamora ma’dioren lankombonganNa PUANG la unnissannisia urrangii tu kadanNa? Mindamoratu untananni talinga sia urrangii tukadanNa?

YEREMIA 23.19–25 10919Tonganna la tassu’ tu angin bara’NaPUANG, iamotu kare’dekan sia talimpuru’ma’pamumbuk, tu la ta’pa dao ulunnamintu’ to tang mekaaluk.20Tae’ nala toyang tu kasengkeanNaPUANG, ke tae’pi Naupu’ umpalaoitu mintu’ lalan penaanNa; diopi alloma’katampakanna mimane unnissantongan-tonganni.21Tae’ naAku ussuai tu nabi iato mai,apa male duka lumingka, tae’ naAkuma’kada lako, apa ma’nubua’ duka.22Belanna iakenna la ma’dioren tu tauiato mai lan kombongangKu, manassanapa’perangian tu kadangKu lakotaungKu sia napatibalik dio mai lalansalana sia dio mai penggauran kadakena.23Kapenomban mandappi’ mannaRa’kate? kadanNa PUANG, na tae’KuKapenomban ke mambelai?24Ma’dinraka misa’ tau umbuni kalenalan pembunian, anna tae’ Kutiroi?kadanNa PUANG. Tang umponnoiRa’kalangi’ sola lino? kadanNa PUANG.25Kurangimo tu apa napokada mintu’nabi, tu ma’nubua’ tang tongan, tetedio sangangKu, nakua: Mangkamo’mangimpi, mangkamo’ mangimpi.

YEREMIA 23.26–32 11026Sangapapira? – denparaka lanpenaanna tu nabi ma’nubua’ tangtongan sia tu ma’nubua’ umpokadai tupa’tangnga’ penaanna,27 la ma’tangnga’, kumua anna tangungkilalai taungKu tu sangangKu tetedio pangimpinna tu pantan nauleleanansolana, susi tu nene’ to dolona tau iatomai tang ungkilalai sangangKu belannaBaal.28 Iatu nabi mangimpi la napokada tupangimpinna sia iatu to nanii kadangKula napokada situru’ kamanapparan;samaraka tu dalame anna gandung?kadanna PUANG.29Tang susiraka api tu kadangKu, kadaNapa’petanggungan PUANG, ba’tu susimisa’ pepa’tong unnisak-nisak buntubatu’?30 Iamoto, manassa Aku la ullaoi tunabi iato mai, kadanNa PUANG, tu padaumboko kadangKu dio mai solana.31Manassa Aku la ullaoi tu nabi iato mai,kadanNa PUANG, tu ma’neko-neko lilanasia ma’kada kumua: KadanNa PUANG te.32Manassa Aku la ullaoi tu mai pa’nubua’tu umpokada pangimpi tang tongan,kadanNa PUANG, tu naulelean tau iato

YEREMIA 23.33–36 111

mai la umpapusa taungKu tete dio kadatang tonganna sia passedena; tae’raKusuai sia tae’ Kupasanni tu tau iato mai;iatu tau iato mai moi misa’ tae’ gai’nalako bangsa iate, kadanNa PUANG.

Passanan Tengko dio mai PUANG

23:33-4033 Iake mekutanai te to buda iate ba’tumisa’ nabinna ba’tu misa’ to minaannalako kalemu, kumua: Passanan tengkoapara Napokada PUANG? la mukua lakotau iato mai: Kamumo tu passanan siaAku la untua’komi, kadanNa PUANG.34 Iatu nabi ba’tu to minaa ba’tu tau budatu ma’kada nakua: Iatu passanan iato ludio mai PUANG; – la Kupapakkanni tutau iato sia mintu’ bati’na.35Pada la mipokada lako solami sia lakosiulu’mi, kumua: Apa tu NapebalianPUANG, ba’tu: Apara tu NapokadaPUANG?36Apa damo misa’bu’i tu kada nakua:Iatu passanan tengko iato lu dio maiPUANG, belanna kadanna kalenamotu dadi passananna simisa’-misa’i,iamotu umbulang leko’ kadanNa

YEREMIA 23.37–24.1 112

Puang Matua matontongan, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, IamoKapenombanta.37La ma’kadako lako nabi iato maikumua: Apa tu Napebalian PUANG lakokalemu, ba’tu: Apara tu NapokadaPUANG?38Apa iake mikuai: Iatu passanan iato ludio mai PUANG, iamoto nakua kadanNaPUANG: belanna mikua: Iatu passananlu dio mai PUANG, moi angKu mangkamoussua tau umpokadangkomi kumua: Damikuai Iatu passanan iato lu dio maiPUANG,39 iamoto, manassa la Kuangka’komi siala Kutua’komi dio mai oloKu, sola tu kotamangka Kubenkomi sia Kuben nene’ todolomi,40 sia la Kupakatattangkomi sia laKupakasirisangkomi sae lakona, tu tae’len nala dikalupai.

Duang bakku’ bua ara

24:1-10

241Napatiroammo’ PUANG tu da’duabakku’ bua ara tu diona tingayo

banuanNa PUANG, tonna mangka

YEREMIA 24.2–6 113

Nebukadnezar, datu Babel, umpali’itu Yekhonya, anakna Yoyakim, datuYehuda, sia iatu mai arungna Yehuda siaiatu mai to pande sia mintu’ pande bassilan mai Yerusalem lako Babel.2Lan tu bakku’ misa’na den bua aratarru’ melo, susito bua ara dolo matasak,apa lan tu bakku’ misa’na den bua aratarru’ kadake, tu lendu’ ia kadakena,naurunganni tang dikande.3Nakuami PUANG lako kaleku: Aparamutiro, e Yeremia? Mebalimo’: Buaara; iatu bua ara melo tarru’ melo, naiatu kadakena tarru’ kadake lendu’ iakadakena, naurunganni tang dikande.4Saemi tu kadanNa PUANG lako kalekunakua:5 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, Nakua: Susitebua ara melo, susi dukato la Kutiro tumintu’ to dipali’ dio mai to Yehuda tu lanapomelona, tu Kupalele dio mai inaniate lako tondok to Kasdim.6Sia la Kutiro tu tau iato mai tu lanapomelona, sia la Kupasule tamatondok iate, sia la Kubangun tangla Kurondonni sia la Kutanan tang laKudu’dukki.

YEREMIA 24.7–10 1147Sia la Kukamasean penaa launtandaiNa’, kumua Akumote tu PUANG,anna tau iato mai dadi taungKu siaAkumo dadi Kapenombanna, podonamengkatoba’ lako Kaleku sae rokkopenaanna.8Apa susitu bua ara kadake, tu lendu’ia kadakena, naurunganni tang dikande–, kadanNa PUANG, la Kupasusi dukatotu Zedekia, datu Yehuda sola mintu’arungna sia to torronapa lan Yerusalem,tu torronapa lan tondok iate sia toma’tondok lan Mesir.9Kueloran tu tau iato mai napakario-riosia nasanggang mintu’ kadatuan lan linosia la dadi kaditattan sia dipoparumbasansia kaditellean sia tampakan ropu dio lumintu’ inan, tu la Kunii umpatisambo’i tutau iato mai.10Sia Kuparampo dio lu tau iato maitu kandean pa’dang sia karorian siaropu, naurungan tappu disabu’i diomai padang, tu Kukamaseanni siaKukamasean nene’ to dolona.

YEREMIA 25.1–5 115

Diona Nebukadnezar

25:1-14

251 Iamote tu kada urrampoiYeremia diona mintu’ bangsa

Yehuda, tonna taun ma’penna’pa’nama’parenta tu Yoyakim, anaknaYosia, datu Yehuda, iamo tonna taunpamulanna Nebukadnezar ma’parentadio Babel,2 tu napokada nabi Yeremia dionaa’ganna mintu’ bangsa Yehuda sia mintu’pa’tondokan Yerusalem, nakua:3Randuk tonna ma’pessangpulo tallunnama’parenta tu Yosia, anakna Amon,datu Yehuda, sae lako allo iate, denmoduangpulo ntallu taunna, narampoimo’ tukadanNa PUANG sia kupokadammokomike makale’ sia ke karoen, apa tae’ dukamiperangii.4Susi dukato Nasuammokomi PUANGtu mintu’ taunNa, iamotu mai nabi,ke makale’ sia ke karoen, apa inangtae’ duka miperangii, ba’tu untanannitalinga.5 Ianna ma’kada tu tau iato mai, nakua:Pantan mengkatoba’komi untampe lalan

YEREMIA 25.6–10 116

kadakemi sia umboko’i penggaurankadakemi, ammi ma’din umpa’tondokkitu padang Nakamaseangkomi PUANG sialako nene’ to dolomi misituran-turananni.6Da mimengkaola lako kapenombansenga’ la umpenombai sia tukku diotingayona; da mipa’dikki penaangKunapobua’ panggaragammi; iakemitorroimi, tae’ Kula umparampoikomikadake.7Apa inang tae’ miperangiiNa’, kadanNaPUANG, – sangadinna mipa’dikki tupenaangKu napobua’ panggaragammi,tu untumang kalemi.8 Iamoto, nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik: Belanna tae’miperangii tu mintu’ kadangKu,9 iamoto la Kusua tu mintu’ bangsa daamai ulunna salu, kadanNa PUANG, siaia duka tu Nebukadnezar, datu Babel,taungKu, sia la Kupasae tu tau iato maiussanggangi te padang iate sia mintu’pa’tondokanna, sia mintu’ bangsa tikulao, sia la Kusabu’i butung pepayu sia laKupopendadi apa napotiramban tau siaapa nabellu’i tau sia nabelle’i sae lakona.10Sia la Kupatoyang dio mai padang iatotu arrak kaparannuan sia kamaruasan,

YEREMIA 25.11–15 117

sia gamara to ma’rampanan kapa’, siaoni pangrissoan sia mintu’ arrang palita.11Mintu’ tondok iate la daun lauansia lo’bang. Mintu’ bangsa iate lanapokaunan datu Babel pitungpulotaunna.12Apa iake ganna’mi pitungpulo taunna,la Kupapakkanni tu mintu’ kakadakeannadatu Babel sia bangsa iato, kadanNaPUANG, sia ia duka tu padang to Kasdim,la Kupopempadang lo’bang sae lakona.13La Kupopembuamo dio padang iatotu mintu’ kadangKu tu Kupokadamo laurrampoi, iamotu mintu’ tisura’na lansura’ iate, tu napokada dolomo Yeremiadiona a’ganna mintu’ bangsa iato.14Belanna ia duka tu tau iato maila napokaunan bangsa makuasasia datu mala’bi’, susimoto laKupapakkanni sitinaya mintu’ kedona siapenggauranna.

Irusan nanii anggoro’kare’dekan ara’Na PUANG

25:15-3815Belanna inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, lako kaleku,

YEREMIA 25.16–22 118

Nakua: Alami te irusan Kutadoangkonanii anggoro’ kare’dekan ara’, ammupairusanni mintu’ bangsa, tu la Kuniiussuako.16Elo’namo namangiru’ tu tau iatosatipa’re’ba-re’banna sia mentobomboannatumang kandean pa’dang, tuKuparampoanni.17Kualamo tu irusan Natadoanna’PUANG, angku pairusanni tu mintu’bangsa tu Nanii PUANG ussuana’:18 iamotu Yerusalem sia mintu’ kotaYehuda sola mintu’ datunna sia arungna,la dipadaun lauammo, la disabu’i annapotirambanni tau, sia la natelle-telle siala tampakan ropu, susite allo iate;19 sia Firaun, datu Mesir, sia mintu’ tomase’ponna sia mintu’ arungna siataunna,20 sia mintu’ bangsa pantan tama saesia mintu’ datunna tondok Us sia mintu’datu tondok to Filistin, iamotu Askelon,Gaza, Ekron na Asdod, tu torrona siapa;21na Edom, Moab na to Amon;22 sia mintu’ datunna Tirus, mintu’datunna Sidon na mintu’ datunnalebukan lamban lianna tasik;

YEREMIA 25.23–29 11923 sia Dedan, Tema, Bus na mintu’ toma’soppo kurin;24 sia mintu’ datunna to Arab namintu’ datunna to pantan tama, tuumpa’tondokki padang pangallaran;25 sia mintu’ datunna Zimri, mintu’datunna Elam na mintu’ datunna Madai;26 sia mintu’ datunna tondok daannaulunna salu, la mandappi’na lamambelanna, siamping-amping;ondongpi mintu’ kadatuan lan lino, daote kuli’na padang; undinna tonna upu’moto namane mangiru’ tu datu Sesakh.27Pokadanni to tau iato mai, kumua:Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, nakua: Iru’mi samalangomi,satiluammi, ammi songka tangmalimbangun sule, natumang kandeanpa’dang Kuparampoangkomi.28 Iake manokai tu tau iato mai unnalaitu irusan mutadoanni la nairu’, la mukualako: Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik kumua: Tae’mitang la unniru’i.29Belanna manassa Kuparandukmoussanggangi tu kota dinii ussa’bu’sangangKu, umba nakua nala tang

YEREMIA 25.30–33 120

urruakomi? Tae’ mila tilendok diomai kamandasan, belanna Akumo laumparampoi kandean pa’dang tu mintu’to untongkonni kuli’na padang, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.30La ma’nubua’ko umpokadannitau iato mai te mintu’ kada iate,kumua la sumadang tu PUANG daomai masuanggana sia la umpemanduigamaranNa dao mai isungan maindanNa;la sumadang-madang unggarrakki tupangleonNa; la unnarrakki mintu’ tuuntongkonni kuli’na padang, susi arraknato manglullu’ bua angoro’.31Rorakmo lako randan langi’ tuongngo’na tananan ra’, belanna PUANGuntoe kara-karana mintu’ bangsasia umpaolai salu mintu’ tolino; siaussorongi tu to tang mekaaluk lakokandean pa’dang, kadanNa PUANG.32 Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:Tonganna iatu kasanggangan sileleandio lu bangsa, sia iatu talimpuru’ma’pamumbuk dio mai randan langi’,33allo iato mintu’ tu to Napatei PUANG lasitulambenan tu batang rabukna dio mairandan langi’ sae lako randan langi’, tae’

YEREMIA 25.34–38 121

bang nadibatingi sia tang diangkaranba’tu dipeliang tu mai batang rabukna;sangadinna mempangangku’ nasang diolu padang.34Unnurrukkomi, e mintu’ to manglaa,melallakkomi sia melenten-lentenkomidio lu to’ barra’-barra’, e mintu’pangkambi’ domba ma’baanan; belannanalambi’mo tu allomi, la ditunu. SiaAkumo la untesse-tessekomi, ammitobang susi pindan mellong.35 Iatu mintu’ to manglaa la diampangida namallai, sia iatu mintu’ pangkambi’domba tang pakalamo lussu’.36La dirangi tu lallakna mintu’ tomanglaa sia urrukna mintu’ pangkambi’domba, belanna Nasanggangmo PUANGtu padang pa’pasanganna.37Mintu’ padang masakke-sakkesanggangmo napobua’ kare’dekannaara’Na PUANG.38Susito singa mangura untampemopentiongananNa; iamoto iatupadangna tau iato mai mempadanglo’bangmo napobua’ kandean pa’dangpasanggangNa sia kare’dekanna ara’Na.

YEREMIA 26.1–4 122

Pa’pangada’na Yeremia lanto’ Banua Kabusungan sia

kaditumpuanna pa’pangada’na

26:1-24

261 Iatonna pamulanna kadatuannaYoyakim, anakna Yosia, datu

Yehuda, rampomi te kadanNa PUANG,Nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANG: Malemokolako ammu ke’de’ dio to’ tarampakbanuanNa PUANG, sia pokadai lakomintu’ pa’tondokan Yehuda, tu saemenomba lan banuanNa PUANG, tumintu’ kada Kusuangko umparampoi;moi sangbuku kada da mukurangi.3Den sia manii upa’ nama’perangi tu tauiato mai anna pantan mengkatoba’ diomai kakadakeanna, angKu urungannimenassan la umparampoi kamandasantu Kutangnga’, belanna kakadakeannagau’na.4 Iamoto pokadanni tau iato mai kumua:Inde sia tu kadanNa PUANG: Iake tae’imiperangiiNa’ sia tae’ mituru’i tu SukaranalukKu, tu mangka Kuadarangkomi,

YEREMIA 26.5–10 1235 sia tae’ miperangii kadanNa taungKuiamotu mai nabi tu Kusua lako kalemi, kemakale’ sia ke karoen, natae’ miperangii,6manassa iate banua la Kupasusi Silo,sia kota iate la Kusanggang anna sa’bu’imintu’ bangsa dao kuli’na padang kema’tampak ropui.7Mintu’ to minaa sia nabi sia to budaumperangii Yeremia umpokadai te mintu’kada iate lan banuanNa PUANG.8 Iatonna mangkamo tu Yeremiaumpokadai tu mintu’ apa NapasanPUANG la diparampoan to buda,natingkanmi mintu’ to minaa, nabi siamintu’ to buda sia nakua ungkuanni:Manassa la dipateiko.9Ma’apai ammu ma’nubua’ tete diosanganNa PUANG, kumua: La susi Silote banua iate, sia la sanggang te kotaiate, naurunganni moi misa’ tau tae’mountorroi! Nasikarupuimi to buda la ullaoitu Yeremia lan banuanNa PUANG.10 Iatonna rangimi arungna to Yehudatu apa iate, ke’de’mi dio mai tongkonanlayukna datu lako to’ banuanNa PUANG,anna unno’ko’ dio to’ babangan ba’ru lanbanuanNa PUANG.

YEREMIA 26.11–16 12411Ma’kadami tu mintu’ to minaa sianabi lako mintu’ arung sia to budanakua: Sipatu tau iate la mate, belannama’nubua’ tu diona kakadakeanna kotaiate, susitu kamu kalenamo urrangii.12Apa nakua Yeremia lako tu mintu’arung sia lako tu mintu’ to buda, kumua:Nasuana’ PUANG ma’nubua’ tu dionabanua iate sia kota iate, iamotu mintu’kada mangkamo mirangi.13 Iamoto pemeloimi tu kedomi siamintu’ penggaurammi, sia perangiimitu kadanNa PUANG, Kapenombammi,anNa penassanni PUANG tu mintu’kamandasan Napokada diona kamu.14 Iatu aku lanna’ kuasammi, pogau’milako kaleku tu misanganna melo siamalolo dio pentiromi.15Apa la miissan melo kumua, iakemipateina’, manassa umpapassannikomikalemi rara to tang kasalan sia kota iatesia mintu’ to untorroi; belanna tongannaNasuana’ PUANG la umpalanda’i tamapa’perangimmi te mintu’ kada iate.16Nakuami tu mai arung sia to buda lakomintu’ to minaa sia mintu’ nabi kumuatang sipatu tau iate, ke la dipakannaiukungan dipatei, belanna ma’kada

YEREMIA 26.17–20 125

lako kaleta tete dio sanganNa PUANG,Kapenombanta.17Sia bendan duka tu ba’tu pira-pirapekaamberan lan tondok, anna ma’kadalako kasirampunanna to buda nakua:18 Iatonna linona Hizkia, datu Yehuda,ma’nubua’mi Mikha, to Moresyet siama’kada lako mintu’ bangsa Yehuda,nakua: Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, kumua:Iatu Sion la ditengko susi pa’lak siaYerusalem la daun lauan, sia iatu buntunanii Banua Kabusungan la membuntupangala’ kamban.19Napateiraka Hizkia, datu Yehuda siamintu’ to Yehuda? Tang mataku’raka tudatu lako PUANG, anna mengkamoyadio oloNa PUANG? Iamoto Namenassantu PUANG diona tu kamandasan, tumangka Napokada la Naparampoan tutau iato mai. Ma’apai anta la umpogau’kakadakean kapua tu la untumangkaleta?20Sia den duka misa’ tau bendanma’nubua’ tete dio sanganNa PUANG,iamotu Uria, anakna Semaya, dio maiKiryat-Yearim: ma’nubua’ anna rampoi

YEREMIA 26.21–24 126

kamandasan te kota sia padang iate,susitu mintu’ kada napokada Yeremia.21Apa iatonna rangimi Yoyakim siamintu’ pangulunna sia arungna tukadanna, nadakarammi datu lalan lanapatei. Iatonna rangimi Uria tu dionato, mataku’mi anna mallai rampo lakoMesir.22Apa nasua datu Yoyakim tu ba’tupira-pira tau lako Mesir, iamotu Elnatan,anakna Akhbor sia ba’tu pira-pirapa tosenga’ nasolan lako Mesir.23Nasolammi sule tu Uria dio mai Mesiranna popennoloi lako datu Yoyakim, annapatei pa’dang na iatu batang rabuknanasua umbaai tama panglamunanna tobuda.24Apa nakarimmanni Ahikam, anaknaSafan tu Yeremia, naurungan tae’nasorongi tau tama limanna to buda lanapatei.

YEREMIA 27.1–5 127

Pangadaranna Yeremialako to Yehuda kumua

nasorong kalena lako Babel

27:1-22

271 Iatonna pamulanna kadatuannaZedekia, anakna Yosia, datu

Yehuda saemi te kadanNa PUANG lakoYeremia, Nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua: Garagangko kalemuba’tu pira-pira ulang sia ayoka, passannidao sokkongmu,3ammu pa’peanni datu Edom sia datuMoab sia datu to Amon, sia datu Tirussia datu Sidon, la naparampo mintu’sumbungan puduk, tu rampomo lakoYerusalem umpennoloi Zedekia, datuYehuda;4 sia suai tu tau iato mai umparampoilako mintu’ puangna, kumua: Inde siatu kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Kapenombanna to Israel, nakua:Susite tu la miparampo lako puangmi:5Akumo tu mangka umpadadi lino siamintu’ tolino sia olo’-olo’ dao kuli’napadang tete dio kamatotoran kapuaKu

YEREMIA 27.6–9 128

sia takia’ tiangka’Ku, la Kupa’kamaseanlako minda-minda tu naala penaangKu.6Totemo iate mintu’ tondok iatemangkamo Kusorong tama limannaNebukadnezar, datu Babel, taungKu;moi anna mintu’ angge menono’ dio lupadang mangka dukamo Kupa’kamaseanlako, kumua anna pengkaolai.7Sia mintu’ bangsa la mengkaola lakokalena sia lako anakna sia lako amponasae lako nalambi’na attunna tu tondokiato la natalo ba’tu pira-pira bangsamatoto’ sia datu kapua.8Na iatu bangsa ba’tu kadatuan tumanoka umpengkanorongi, iamoNebukadnezar, datu Babel, sia tumanoka napaayokai datu Babel, tubangsa iato la Kuparampoi kandeanpa’dang sia karorian sia ropu, kadanNaPUANG, Kuurungan ussorong pissannitama kuasanna.9 Iamoto da miperangii tu mintu’nabimmi sia to pakita-kitammi sia tomangimpimmi sia to pakita dalle’misia to balik matammi, tu ma’kadalako kalemi, kumua tae’ mila tontongmengkanorong lako datu Babel.

YEREMIA 27.10–15 12910Belanna tau iato mai, ma’nubua’ tangtongan lako kalemi, miurunganni ladiali’ mambela dio mai padangmi sia laKuula’ikomi, ammi sanggang.11Apa iatu bangsa morai napaayokai datuBabel sia tontong umpengkanorongi,la Kupatontong dio lu padangna,kadanNa PUANG, na iatu tau iato maila ungkarangi sia la umpa’tondokki tupadang iato.12Sia lako Zedekia, datu Yehuda mangkadukamo Kupokadan susi bangsia tukada iato, kumua: Tukku bangkominapaayokai datu Babel sia tontongkomiumpengkanorongi ammi makarimman.13Ma’apai ammi la mate nakandepa’dang sia karorian sia ropu, la kamula iatu mai bangsami, susitu mangkanapokada PUANG, diona tu mintu’bangsa, tu manoka umpengkaolai datuBabel?14 Iamoto da miperangii tu kadannamintu’ nabi, tu ma’kada lako kalemi,kumua: Tae’ mila tontong umpengkaolaidatu Babel, belanna ma’nubua’ tangtongan tu tau iato mai lako kalemi.15Belanna tae’ Kusuai, kadanNa PUANG,anna ma’nubua’ tu tau iato mai tete

YEREMIA 27.16–19 130

dio sangangKu, apa tae’ natongan,angKu urunganni unnula’komi, ammisanggang la kamu la iatu mai nabiumpa’nubuarangkomi.16Sia kukuapa lako tu mintu’ to minaasia lako mintu’ tu to buda, kumua:Nakua kadanNa PUANG: Da miperangiitu kadanna mintu’ nabi tu ma’nubua’lako kalemi, nakua: Manassa iatupareanan banuanNa PUANG totemo ladibaamo madoi’ sule dio mai Babel,belanna ma’nubua’ tang tongan tu tauiato mai lako kalemi.17Da miperangii, sangadinnatontongkomi umpengkanorongidatu Babel, ammi makarimman. Ma’apaite kota iate anna la daun lauan?18 Iake la nabi tonganni tu tau iatomai sia iake sikambi’i kadanNa PUANG,melo ke mengkamoyai lako PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, kumua annaiatu mintu’ pareanan tu torropa lanbanuanNa PUANG sia lan banuanna datuYehuda sia dio Yerusalem, damo nadibaalako Babel.19Belanna nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik tu dionalentong, tasik, tangdan pembasean sia

YEREMIA 27.20–28.1 131

iatu pareanan torrona, tu torropa lankota iate,20 tu tae’ nabaai Nebukadnezar, datuBabel, tonna pali’i tu Yekhonya, anaknaYoyakim, datu Yehuda, lako Babelsola mintu’ to kapuana Yehuda siaYerusalem,-21belanna nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, tu dionamintu’ pareanan tu torropa lanbanuanNa PUANG sia lan banuanna datuYehuda sia dio Yerusalem, kumua:22Mintu’na to la dibaa nasang lako Babelsia la torro dio sae lako allo Kunii untiroi,kadanNa PUANG, sia unnalai sia umbaaisule lako inan iate.

Diona penggauranna nabi Hananya

28:1-17

281 Iatonna taun iato, iamotonna tipamulanna kadatuanna

Zedekia, datu Yehuda, tonna taunma’penna’pa’na, bulan ma’pellimanna,ma’kadami tu nabi Hananya, anaknaAzur, tu lu dio mai Gibeon lako kaleku,lan banuanNa PUANG dio tingayona

YEREMIA 28.2–6 132

mintu’ to minaa sia mintu’ to buda,nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, Nakua: Kusanggangmo tuayokana datu Babel.3Tae’pa naganna’ duang taun angKupasulei dio inan iate tu mintu’pareananna banuanNa PUANG, tu naalaNebukadnezar, datu Babel, dio mai inaniate nabaai lako Babel.4Sia ia duka tu Yekhonya, anaknaYoyakim, datu Yehuda, sia mintu’ tu todipali’mo lako Babel dio mai Yehuda,Aku la umpasulei dio inan iate, kadanNaPUANG; belanna la kusanggang tuayokana datu Babel.5Ma’kadami nabi Yeremia lako nabiHananya dio tingayona mintu’ to minaasia mintu’ to buda, tu bendan lanbanuanNa PUANG,6nakuami nabi Yeremia: Amin, lalasia manii Napogau’i PUANG susito!Lala sia manii Napalaloi PUANG tu apamupa’nubuaran. Nabaai sule dio maitondok Babel lako inan iate tu mintu’pareanan banuanNa PUANG sia iatumintu’ to dipali’.

YEREMIA 28.7–12 1337Apa perangii te kada iate tu Kupokadadio pa’perangimmu sia dio pa’peranginnamintu’ to buda iate.8 Iatu mintu’ nabi dolo-dolona, tu dolona aku sia dolo na iko ma’nubua’ dionaba’tu pira-pira tondok matoto’ sia ba’tupira-pira kadatuan kapua, kumua lanarampoi kasirarian sia kamandasan siaropu.9 Iamoto, iake denni nabi ma’nubua’diona kamarampasan, iake laloi tupa’nubua’na, maneri payan kumua iamisa’ nabi, tu tonganna Nasua PUANG.10Attu iato naalami nabi Hananya tuayoka dao mai sokkongna nabi Yeremia,anna sanggangi.11Ma’kadami tu Hananya dio tingayonamintu’ to buda iato, nakua: Inde sia tukadanNa PUANG, Nakua: La Kusanggangsusi dukato tu ayokana Nebukadnezar,datu Babel, dao mai sokkongna mintu’bangsa, ke tae’pi naganna’ duang taun.Malemo tu nabi Yeremia.12Apa iatonna mangka nabi Hananyaussanggangi tu ayoka dao maisokkongna nabi Yeremia, saemi kadanNaPUANG lako Yeremia, Nakua:

YEREMIA 28.13–17 13413Maleko sia pokadanni Hananyakumua: Inde sia tu kadanNa PUANGNakua: Iatu ayoka kayu musanggang,apa la mugaragan kalemu ayoka bassisondana.14Belanna inde sia tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, Nakua:Kupapassanni ayoka bassi tu sokkongnamintu’ bangsa iate, la umpengkanorongiNebukadnezar, datu Babel, na bangsaiato mai mengkanorong lako kalena; moianna iatu mintu’ olo’-olo’ dio lu padangKukamasean dukai.15Sia nakua duka nabi Yeremia lako nabiHananya: Perangii, e Hananya, manassatae’ nasuako PUANG, sangadinna ikonapobannang te bangsa iate urrannuanapa tang tongan.16 Iamoto, nakua kadanNa PUANG:Manassa la Kuputtaiko dao mai kuli’napadang, lan taun iate ammu la mate,belanna muada’i tu tau pabali-bali lakoPUANG.17Ta’kala matemi tu nabi Hananya taunia dukato, bulan ma’pempitunna.

YEREMIA 29.1–5 135

Sura’na Yeremia lakoto dipali’ dio Babel

29:1-23

291 Inde sia kada lan sura’ tunapa’pea nabi Yeremia dio mai

Yerusalem lako mintu’ pekaamberandipali’, tu torrona sia lako mintu’ tominaa sia mintu’ nabi sia mintu’ to buda,tu napali’ Nebukadnezar lako Babel diomai Yerusalem,2 tonna tassu’mo lan mai Yerusalem tudatu Yekhonya sia datu baine sia tomase’ponna sia arungna Yehuda siaYerusalem sola to pande sia pande bassi.3 Iatu sura’ iato napa’pea nabaa Elasa,anakna Safan sia Gemarya, anaknaHilkia, sumbungan pudukna Zedekia,datu Yehuda lako Nebukadnezar, datuBabel, nakua:4 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’nama’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael, lako tu mintu’ to dipali’ dio maiYerusalem lako Babel, nakua:5Bangunkomi banua ammi torro lan,tananni tu mai pa’lak, ammi kandei tuburana;

YEREMIA 29.6–11 1366kebainekomi ammi dadian muane siabaine, pakebainei tu anakmi muanesia pakemuanei tu anakmi baine, annama’dadian muane sia baine; ammimemba’ka’ dio sia da nasosso’ tubilangammi.7Dakaranni kamanamanan tu kota Kuniiumpali’komi, sia passambayanganni lakoPUANG, belanna lan kamanamananna laminii duka manaman.8Belanna nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, kumua:Da napakenakomi mintu’ nabimmi tumisolan sia mintu’ to pakita-kitammi, siada miperangii tu to mangimpimmi, tumisua mangimpi.9Belanna tau iato mai ma’nubua’ tangtongan lako kalemi tete dio sangangKu;tae’ Kusuai, kadanNa PUANG.10Belanna nakua kadanNa PUANG: Iatutonganna, ianna ganna’mo pitungpulotaunna dio Babel, la Kuto’longikomi sia laKupalalo lako kalemi tu pangallu’ meloKusia la Kupasulekomi lako inan iate.11Belanna Kutandai tu pa’tangngarantu Kutangnga’ diona kamu, kadanNaPUANG, iamo pa’tangngaran diona

YEREMIA 29.12–17 137

kamarampasan, tangia kamandasan,kumua angKu kamaseangkomi undinnatu attu mirannuan tu melona.12Attu iato la meongli’komi sia malekomimassambayang lako Kaleku, angKuperangiikomi.13Sia la miappa’Na’, ke midaka’Na’, keponnoi penaammi malaku pa’tunduanlako Kaleku.14Sia Kuelorangkomi la unnapparanNa’,kadanNa PUANG, sia la Kupopembali tutoto’mi, sia la Kupulungkomi dio maimintu’ bangsa sia dio mai mintu’ inantu Kunii urrambaikomi male, kadanNaPUANG, sia la Kupasulekomi lako inan,tu Kunii mesua umpa’pepalirangkomi diomai.15 Iake ma’kadakomi mikua:Napabendanammokanni PUANGba’tu pira-pira nabi lan Babel.16Tae’ natongan to, sangadinna nakuakadanNa PUANG diona tu datu unnisungikapayunganna Daud sia diona mintu’ tobuda tu torro lan kota iate, iamotu mintu’siulu’mi, tu tae’ mimale sola dipali’:17Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik: Manassa la ussuaNa’kandean pa’dang sia karorian sia

YEREMIA 29.18–21 138

ra’ba biang dio lu tau iato mai sia laKupabutung bua ara kadangkeng tutau iato mai tu lendu’ ia kadakena,naurunganni tae’ nadikande.18Kuula’ pa’dang sia Kuparampoikarorian sia ra’ba biang tu tau iato maisia la Kupadadi misa’ apa metakuranlako mintu’ kadatuan lan lino, sia apanasa’bu’ tau, ke ma’tampak ropui siaapa megiangan sia apa nabellu’i tau siakaditattan dio lu mintu’ bangsa, tu laKunii unnula’i male tu tau iato mai.19Belanna tae’ naperangii tau iato tumintu’ kadangKu, kadanNa PUANG, tuKusuan nabi, taungKu, umpokadanni,ke makale’ sia ke karoen, apa tae’miperangii, kadanNa PUANG.20Totemo perangiimi tu kadanNa PUANG,e kamu mintu’ to dipali’, tu Kupalele diomai Yerusalem lako Babel!21 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael, tu diona Ahab, anakna Kolaya siaZedekia, anakna Maaseya, tu ma’nubua’tang tongan tete dio sangangKu, nakua:Manassa la Kusorong tu tau iato maitama limanna Nebukadnezar, datu Babel,tu la umpatei dio pentiromi,

YEREMIA 29.22–25 13922naurunganni la bu’tu dio maitau iato mai tu kada tampak ropudipoparumbasan dio lu mintu’ to Yehudatu dipali’ dio Babel, nakua: Kennasabu’ioroko PUANG, susi Zedekia siaAhab, tu natunu datu Babel!23Belanna mangkamo umpogau’kabagan mesirisan dio lu to Israel siasigau’ sala bainena solana sia umpokadakada tang tongan tete dio sangangKu,tu tae’ Kupepasananni lako tau iato mai.Tonganna Aku unnissanni sia ussa’bii,kadanNa PUANG.

Nubua’ diona SemayaNaukung PUANG

29:24-3224Sia pokadanni Semaya, to Nehelam,kumua:25 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael, Nakua: Belanna mangkamokoumpa’pea sura’ tete dio sangammu lakomintu’ to buda dio Yerusalem sia tominaa Zefanya, anakna Maaseya, sialako mintu’ to minaa, kumua:

YEREMIA 29.26–32 14026Mangkamoko Naangka’ PUANG dadi tominaa ussonda to minaa Yoyada, ammudadi to ma’kampa lan banuanNa PUANGla ungkampai mintu’ to katama-tamansia tu lolang susi nabi, ammu sangkalaisia pangkai bassi.27Ma’apai anna tae’ mugagai tu Yeremia,to Anatot tu umpalalong kalena susi nabidio lu kalemi?28Belanna mesua lako Babel lako kaleki,nakua: La masaikomi dio, bangunkomibanua ammi torro lan, tananni tu maipa’lak, ammi kandei tu burana.29Nabasammi to minaa Zefanya lakonabi Yeremia tu sura’ iato.30Attu iato saemi tu kadanNa PUANGlako Yeremia, Nakua:31Pa’peai te kareba iate lako mintu’ todipali’, kumua: Inde sia tu kadanNaPUANG tu diona Semaya, to Nehelam:Belanna napa’nubuarangkomi Semaya,anna tae’ Kusuai, sia ia mipobannangurrannuan apa tang tongan,32 iamoto nakua kadanNa PUANG:Tonganna la Kuukung tu Semaya toNehelam sia mintu’ bati’na; dio maimintu’ bati’na moi misa’ tau tae’ la torrodio lu bangsa iate sia ia kalena tae’

YEREMIA 30.1–6 141

nala untiroi tu kameloan, tu Kuparampolako taungKu, kadanNa PUANG, belannanaada’i tu tau pabali-bali lako PUANG.

To Israel la dipamakarimman sule

30:1–31:40

301 Inde sia tu kada lu dio maiPUANG lako Yeremia, kumua:

2Nakua kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel: Sura’i tumintu’ kada, tu mangka Kupokada lakokalemu, lan misa’ sura’.3Belanna tonganna la sae tu allona,kadanNa PUANG, ke Kupopembalii tutoto’na taungKu Israel sia Yehuda,kadanNa PUANG, sia umpasulei tutau iato mai tama tondok, tu mangkaKukamasean nene’ to dolona, kumuaanna pomana’i.4 Inde sia tu kada Napokada PUANG tudiona Israel sola Yehuda, Nakua:5Tonganna nakua kadanNa PUANG:Den lallak kamatakuran kirangi, denkatirambanan, tangia kamakarimmanan.6Mekutanakomi sia tiroi, ke la dennianna kianak tu muane, ma’apai kutiroitu mintu’ muane untemme’ aakna susito

YEREMIA 30.7–11 142

baine mangurria’ sia membali tu rupannasusi lindo to mate?7A’a, lendu’ ia metakuranna tu allo iato,tu tae’ len susinna; iamo misa’ attukapussakan lako Yakub; apa moi susito,la dirampanan duka.8Allo iato la dadi, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, kumuala Kusanggangi tu ayokana dao maisokkongna sia Kura’ta’i tu mintu’peporinna sia tae’mo nala umpokaunannito sae,9 sangadinna tau iato la umpengkaolaiPUANG, Kapenombanna, sia Daud,datunna, tu la Kupabendananni.10 Iamoto da mumataku’, e YakubtaungKu, kadanNa PUANG, damutiramban, e Israel, belanna tongannala Kurampanangko lan mai tondokmambela sia mintu’ bati’mu lan maitondok dinii male umpali’ko; la sulemotu Yakub anna rapa’ sia torro marampa’,na moi misa’ tau tae’ umpatirambanni.11Belanna Kurondongko, kadanNaPUANG, angKu rampanangko; belanna laKusabu’i tarru’ tu mintu’ bangsa, tu Kuniiuntale’ko, apa iko tae’ Kula ussabu’itarru’ko, sangadinna la Kupa’dikkiko

YEREMIA 30.12–17 143

sitinayanna, moi natae’ Kupopa’elo’nakotang diukung.12Belanna nakua kadanNa PUANG: Iatubangkemu la mupomate sia balalamutae’mo nala mondo.13Moi misa’ tau tae’ umpa’kadangko;iatu bundang den siapa pedampinna,apa iatu iko tae’mo kamondoammu.14Tang nakilalaimoko mintu’ muanepa’kaboro’mu, tae’mo napekutananlenko. Kupakario-rioko susi ualima’pakario-rio, susito tang mamasema’pa’dikki, belanna kakapuannakakadakeammu sia lendu’ budannakasalammu.15Ma’apai musumarro diona bangkemu,belanna pa’di’mu la mupomate? Belannakakapuanna kakadakeammu sia lendu’budanna kasalammu, iamoto Kupogau’ite iannate lako kalemu.16 Iamoto, mintu’ tu to unnampello’ko,la diampello’ sia mintu’ ualimmu ladirampa, iatu mintu’ to unnala toroapammu la diala toro duka apanna,sia mintu’ to umpangrampaiko laKupopa’elo’na dipangrampai.17Belanna Aku la umpamalekeko siaumpamondoi tu bangkemu, kadanNa

YEREMIA 30.18–23 144

PUANG, tu belanna nasangaiko tau toditibe, e Sion, tu moi misa’ tau tae’umpekutananni.18Nakua kadanNa PUANG: LaKupopembali tu a’ganna tendanaYakub sia la Kukaturu-turui tu inanna:Iatu kota iato la dibangun sule daotanete daun lauanna sia iatu tongkonanlayuk la bendan dio inanna siamo.19Lanmo mai la nanii tassu’ pa’pudi-pudian sia gamara to ma’marua’rua’,belanna la Kupopemba’ka’ tu tau iatomai anna tae’ nala sosso’ bilanganna, siala Kupakala’bi’ anna tae’ nadie’sek.20Mintu’ anakna muane la susi a’gannatonna dolona sia iatu kasirampunannala tontong dio oloKu, sia iatu mintu’ toumpakario-rioi la Kuukung.21 Iatu arungna la bu’tu dio mai tau iatomai, to ma’parenta la bendan dio lu tauiato mai, sia la Kueloran sae lako Kalekula umperreke’iNa’; belanna mindaparala umpa’petambenan penaanna laumperreke’iNa’?, kadanNa PUANG.22Attu iato kamu la dadi taungKu na Akula dadi Kapenombammi.23Tonganna la tassu’ tu angin bara’NaPUANG, iamotu kare’dekan sia talimpuru’

YEREMIA 30.24–31.5 145

ma’pamumbuk, tu la ta’pa dao ulunnamintu’ to tang mekaaluk.24Tae’ nala toyang tu kare’dekanNaPUANG, ke tae’pi nadipalalo siadiparampo randanna tu tanan penaanNa;iake nalambi’mi ma’katampakanna,manassa la mitandai.

311Attu iato, kadanNa PUANG; ladadiNa’ Kapenombanna mintu’

pa’rapuanna Israel, anna tau iato mai ladadi taungKu.2Nakua kadanNa PUANG: Iatu to tilendokdio mai pa’dang unnappa’ kamaturu-turuan lan padang pangallaran,iamotu to Israel tonna male lako inankapelayoanna.3 Iatu PUANG payanmo lako kalekudio mai inan mambela: TongannaKukamaseiko situang pa’kamasematontongan, iamoto Kunarankokamasokanan.4La Kubangunangko sule, ammu bendansule, e anak dara Israel! La ma’belokosule sia ma’dedek ganda’-ganda’ ammutassu’ sola to ma’marua’-rua’ ma’gellu’.5La untanan pole’ko garonto’ anggoro’dao lu mintu’ buntu Samaria, na iatu tountananni la ungkandei tu buanna.

YEREMIA 31.6–10 1466Belanna bu’tumo tu allona, kemetambai tu to ma’kampa dao buntuEfraim, nakua: Maikomi, takendeklangngan Sion mennolo lako PUANG,Kapenombanta.7Belanna nakua kadanNa PUANG:Unnarrak-arrakkomi diona Yakub, siakumalasi-lasikomi diona pangulunnamintu’ bangsa; pa’petaleranni siapudii sia ma’kadakomi kumua:Narampanammo PUANG tu taunNa,iamotu to Israel torronapa.8Manassa la Kusolan tu tau iato mailan mai tondok daa ulunna salu siaKurampun dio mai mintu’ biring langi’;dio lu tau iato mai den to buta siato kupi’, to ma’tambuk sia to kianak;iamo misa’ kasirampunan kapua tusangke’deran la sule dio mai.9Anna sae tu tau iato mai situangtangi’na, AngKu solanni natontongmengkamoya-moya; la Kusolan lako to’salu’-salu’ dio lalan marante, tu tae’ naniititodo lette’na. Belanna Aku napoambe’Israel na Efraim iamo anak pa’bunga’Ku.10Perangii tu kadanNa PUANG, e mintu’bangsa, patale’i lako mintu’ tondokdio biring tasik sia pokadai kumua:

YEREMIA 31.11–14 147

Iatu Puang, tu umpatisambo’ to Israelmale, Ia dukamo la umpulungi sulesia urrinding pala’i susito misa’ tomangkambi’ ungkaritutui dombanama’baanan.11Belanna Nalendokammo PUANG tuYakub sia Narampanan lan mai limannato mandu matoto’ anna ia.12 Iamoto anna sae tu tau iato maiunnarrak-arrak dao tanete Sion siasangsaean sirampun lako pamenganmelona PUANG, iamotu gandung siauai anggoro’ ba’ru sia minna’ sia anakdomba sia anak sapi; iatu penaanna tauiato mai susito pa’lak disakka’i, tae’monala kapu’duran len.13Attu iato iatu mintu’ anak daraparannu-rannu ma’gellu’, susi dukatotu muane mangura sia to matuaparannu-rannu, belanna la Kupopembalikasendean tu passanda bolongna tau iatomai, sia la Kupakatana sia Kupakarannu,ke upu’mi tu kamasussanna.14La Kupakande tinanak tu mintu’ tominaa, anna parannu penaanna siala Kupedia’i kameloangKu tu mintu’taungKu, kadanNa PUANG.

YEREMIA 31.15–19 14815Nakua kadanNa PUANG: Perangii, dioRama den bating sia tangi’ tu mandumerio-rio, iamotu Rahel untangi’i mintu’anakna, natang pakaranga-ranganna,belanna tae’mo tu anakna.16 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Parapa’mi tu tangi’mu sia da mupasidali-dalii tu uai matammu, belanna la denpoleanna tu kamara’tasammu, kadanNaPUANG, iamoto la sule tu tau iato maidio mai tondok uali.17Tonganna den dirannuan dio tu apaurrampoiko undinna, kadanNa PUANG:belanna mintu’ anakmu la sule tama lili’tondokna.18Tonganna Kurangi tu Efraim sumarro,nakua: Mangkamo’ Mipa’dikki, siadipa’dikkina’ susi sapi mangura tutae’pa nadipamanaran; patoba’na’,angku mengkatoba’, belanna Kamumo, oPUANG, Kapenombangku.19 Iatongku kilalai tu a’gangku,menassanmo’, iatongku inaa-naaitu pasiruangku, ussa’pamo’ ara’ku;kasirisammo’, sia maila’, belannauntanggungna’ kaditattan tongkumangura.

YEREMIA 31.20–24 14920Tang anak pa’kaboro’Kuraka tu Efraim,tang anak Kukamasei tonganraka,Kuurunganni pempiran-piran umpokadaitu a’ganna, tontong bang Kuparinaa?Iamoto tiakka’ tu penaangKu dionaa’ganna; manassa la Kukaturu-turui,kadanNa PUANG.21Pabendanangko kalemu ba’tu pira-piratanda, osokangko kalemu ba’tu pira-piralentong pedullu lalan kamantangi tubatatta, tu lalan muola; sulemoko, eanak dara Israel, sulemoko indete lan lumintu’ kotamu!22Sangapapako la ma’marempa-rempa,e anak dara, magasa penaanna? BelannaNapadenmo PUANG tu misa’ apa ba’rulan lino, iamotu baine umpakatuanpangngan muane.23Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael: Iatu kada iate la napake pole’ taudio tana Yehuda, sia lan mintu’ kotana,ke mangkami Kupopembali tu toto’na,nakua: Napamasakkemoroko PUANG einan kamaloloan sia buntu masero!24 Indeto dio la nanii torro to Yehudasola tau iato mai lan mintu’ kotana, la

YEREMIA 31.25–30 150

ma’pa’lak la to salamba salao ungkambi’dombana ma’baanan,25belanna Kupamatana tu penaabonnong sia Kupamalapu’ tongan tumintu’ penaa puru’.26Mangkato pana’dingmo’, angkubangunan matangku; na iatu mamma’kulendu’ ia kupomanamanna.27Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, ke Kuambo’imi bati’ torro tolinosia bati’ patuoan tu tondok to Israel siaiatu tondok to Yehuda.28La dadi undinna, kumua susitu AkutumayaMo’ la undu’dukki sia urrondonnisia ussanggangi sia urrabunni sia laumparampoi kamandasan tu tau iatomai, la susi dukamoto tumayaNa’ laumbangunni sia untananni, kadanNaPUANG.29Attu iato tae’mo nala den tu kadannatau kumua: Mintu’ ambe’ ungkande buaanggoro’ makkan, anna isinna anaknamangilu.30Sangadinna pantan la mate tutau belanna kasalanna kalena siaminda-minda tu ungkande bua anggoro’makkan, isinna duka tu la mangilu.

YEREMIA 31.31–35 15131Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, ke untananNa’ basse ba’ru solato Israel sia to Yehuda.32Tae’ nasusi tu basse, tu Kutanan solanene’ to dolona, tongKu toei tu limannala ussolanni tu tau iato mai lan maitondok Mesir, iamotu basseKu tu napoka,moi na Aku umpuangi tu tau iato mai,kadanNa PUANG.33 Iamote tu basse tu la Kutanan solato Israel undinna na allo iate, kadanNaPUANG Nakua: Aku la umpalanniba’tengna tu Sukaran alukKu sia laussura’i to lan penaanna, anna Aku ladadi Kapenombanna na tau iato mai ladadi taungKu.34Attu iato iatu tau iato mai sia iatumai to massiulu’ pada tae’mo nalasiadaran, nakua: La mitandai tu PUANG!,belanna mintu’ tu tau iato mai launtandaiNa’ randuk dio mai tarru’bitti’na sae lako tarru’ kapuana, kadanNaPUANG, belanna la Kupa’dei tu mintu’kakadakeanna sia iatu mintu’ kasalantae’mo Kula ungkilalai.35 Inde sia tu kadanNa PUANG, tuumpaden mata allo la unnarrangimasiang sia umpana’ta’ bulan sia

YEREMIA 31.36–40 152

mintu’ bintoen la unnarrangi malillin siausse’go’ tasik, naurunganni mongngo’tu bombangna; PUANGna mintu’ma’dandan maritik iamoto tu sanganNa;36 Iake moronganna anna tang manda’tu mintu’ atoran iato dio oloKu, kadanNaPUANG, maneri tu bati’na to Israel tae’nadadi misa’ bangsa dio oloKu lan mintu’allo.37 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Iake la ma’dinni disuka’ tu langi’ dao siamintu’ parandangan lino diong ma’dindisandak, maneri Kutibe tu mintu’ bati’naIsrael, belanna mintu’ penggauranna,kadanNa PUANG.38Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, kumua iate kota iate ladipabendanan PUANG randuk dio maimenara Hananeel sae lako Babangantetuk.39 Indeto dio mai la dipalulako tarru’langngan tanete Gareb tu ulang pesuka’iato, anna sembang lako Goa.40Sia mintu’ lombok batang rabuksola au, sia mintu’ padang sae lakosalu Kidron sia rampo lako babanganDarang, tu ma’palulako matallo, ladipamaindanan PUANG; moi misa’

YEREMIA 32.1–4 153

tae’mo nala disanggang ba’tu disabu’itontong sae lakona.

Yeremia unnalli misa’ pa’lak

32:1-44

321 Inde sia tu kada sae dio maiPUANG lako Yeremia tonna

taun ma’pessangpulona kadatuannaZedekia, datu Yehuda; iamotu taunma’pessangpulo karuanna kadatuannaNebukadnezar.2Attu iato iatu surodadunna datu Babelumpatama limbu Yerusalem na iatunabi Yeremia dipattang lan tarampakpa’kampan, tu sikande tongkonanlayukna datu.3 Indeto dio nanii Zedekia, datu Yehudaumpattangi, nakua: Ma’apai ammima’nubua’ kumua: Nakua kadanNaPUANG: Tonganna la Kusorong te kotaiate tama limanna datu Babel, tu launtaloi.4Sia iatu Zedekia, datu Yehuda tae’ nalatilendok dio mai limanna to Kasdim,sangadinna inang la disorong tamalimanna datu Babel sia la sipuduksipa’kada sia la sitiro lindo.

YEREMIA 32.5–10 1545Nabaami lako Babel tu Zedekia,anna torro dio sae lako Kuto’longinna,kadanNa PUANG, belanna moi sirarikomitu to Kasdim, tae’ duka mila patalo.6Nakuami Yeremia: Saemo tu kadanNaPUANG lako kaleku, nakua:7 Iatu Hanameel, anakna Salum,pa’amberammu la sae ussitammuangkoanna ma’kada nakua: Allii tu pa’lakkutu dio Anatot, belanna iatu kuasapangla’bak dio kalemu la unnallii.8Saemi tu Hanameel, anaknapa’amberangku, susitu kadanNaPUANG, ussitammuanna’ tama tarampakpa’kampan anna ma’kada lako kalekunakua: Allii tu pa’lakku dio Anatot diotana Benyamin, belanna den kuasamana’ dio kalemu sia den duka kuasapangla’bak dio kalemu, iko unallii. Attuiato kuissanmo kumua iate kada iatekadanNa PUANG.9 Iamoto angku allii tu pa’lak dioAnatot dio mai Hanameel, anaknapa’amberangku, angku timbanganni lakotu allinna, sangpulo pitu sikele’ salaka.10Kusura’mi lan misa’ sura’ kasiallian,anna dica’ daona lu sia kualampa sa’bi laussa’bii, angku timbangi tu sikele’ iato.

YEREMIA 32.11–17 15511Kualami tu sura’ pangalli tu mangkadica’ situru’ ada’ sia atoran, sia misa’pasura’ tibungka’.12Sia iatu sura’ iato kuben Barukh,anakna Neria, anakna Mahseyadio tingayona Hanameel, anaknapa’amberangku sia to sa’bi, tu mangkauntekenni tu sura’ kasiallian iatosia mintu’ to Yehuda tu lan lu ba’bapa’kampan.13Dio tingayona mintu’ tau iato maikupasanmi tu Barukh, kukua:14Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael: Alai tu sura’ kasiallian iate, laiatu dica’na la iatu tibungka’na, patamaibusso litak, kumua anna masai dinannamelo.15Belanna, nakua kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Iatu banuasia pa’lak sia pa’lak anggoro’ la diallipole’omo lan tondok iate.16 Iatongku mangkamo umbenni Barukh,anakna Neria, tu sura’ kasiallian,massambayangmo’ lako PUANG, kukua:17O Puangta PUANG, tonganna Kamumoumpadii tu langi’ sola lino tete dio

YEREMIA 32.18–21 156

kamatotoran kalle-kalleamMi sia tete diotakia’ tie’te’Mi; moi misa’ tae’ tu tangdadi dio Kalemi.18Sia Kamu umpa’pekitanankamasokanan lako massa’bu-sa’butau sia tu umpapakkanni kakadakeannamintu’ ambe’ rokko rianna mintu’anakna undinna dio mai tau iato mai, oKapenomban pasareongan sia matoto’,tu diganti sanganNa: PUANGna mintu’ma’dandan maritik.19Tarompo’ tu pa’pana’ta’Mi sia kalle-kallean tu penggauramMi, sia natiromatamMi tu lalanna mintu’ ma’rupa taula umpapakkanni simisa’-misa’i sitinayakedona sia sitinaya bunga rangka’na.20Sia Kamu umpogau’ ba’tu pira-piratanda kalle-kallean sia tanda mangngadio tondok Mesir sae lako allo iate la diolu to Israel la dio lu bangsa senga’, siaumpadenangKomi misa’ sanga, susitupayan allo iate.21Sia Kamumo tu ussolan taumMi, toIsrael, tassu’ lan mai tondok Mesir tetedio ba’tu pira-pira tanda kalle-kallean siatanda mangnga sia tete dio lima matoto’sia takia’ tie’te’ sia tete dio apa mandumetakuran.

YEREMIA 32.22–26 15722Sia Kamumo tu ungkamaseannilako te padang iate, tu Minii umpalaosumpa unnallu’i lako nene’ to dolona laungkamaseanni, iamotu misa’ padangsebo pangandu’ sia tani’ enoan.23Apa iatonna tamamo tu tau iato mai siauntarimai la napomana’, tae’ naperangiitu gamaramMi sia tae’ naturu’i tuSukaran alukMi; moi misa’ tu mintu’pepasanMi lako kalena tae’ napogau’i;iamoto Miparampoi kamandasan tu tauiato mai.24 Iatu mintu’ pambo’bok digaragaimorampo lako biring kota la untaloi, annadisorong tama limanna to Kasdim tukota iato, tu urrarii, tete dio kandeanpa’dang sia karorian sia ra’ba biang; naiatu mintu’ apa Mipokada dadimo siamanassa Mitiromo.25Moi susito ma’kada dukaKomi lakokaleku, o Puangta PUANG, kumuaallianni kalemu pa’lak iato, mubenniallinna, sia alanni sa’bi la ussa’bii, – annaiate kota iate disorongmo tama limannato Kasdim!26Attu iato saemi kadanNa PUANG lakoYeremia, Nakua:

YEREMIA 32.27–31 15827Tonganna Akumo, PUANG,Kapenombanna angge kepenaa;umbani apa nala den apa tang dadi dioKaleku?28 Iamoto nakua kadanNa PUANG:Tonganna la Kusorong te kota iate tamalimanna to Kasdim sia tama limannaNebukadnezar, datu Babel, tu la untaloi.29 Iatu mintu’ to Kasdim, tu urrarii tekota iate la male tama anna padukkuiapi sia naballa sola tu mai banua, tu daobubunganna nanii tau iato mai untunupemala’ lako Baal sia umpemalaranpemala’ pantedok lako Kapenombansenga’, tu napobannang tau iato maiumpa’dikki penaangKu.30Belanna randuk dio mai mangurannaiatu to Israel sia to Yehuda apa kadakemanna tu napogau’ dio pentiroKu,ondongpi tu to Israel tontong bangumpa’dikki penaangKu tete diopenggauran limanna, kadanNa PUANG.31Belanna randuk dio mai allodibangunna tu kota iate sae lako allo iatenapare’dek tu ara’Ku sia kamagi’girangKuKuurunganni la ussabu’i tu kota iate diomai oloKu,

YEREMIA 32.32–36 15932napobua’ mintu’ kakadakeanna toIsrael, sia to Yehuda tu mangka napogau’sia tu umpa’dikki penaangKu, la tauiato mai, la mintu’ datunna sia mintu’arungna sia mintu’ to minaanna siamintu’ nabinna sia mintu’ to Yehuda siamintu’ to lan Yerusalem.33 Iatu tau iato mai untananniNa’ boko’,tangia lindona; moi Kuada’i ke makale’sia kekaroen, tae’ naperangii sia tae’duka namorai untarima peada’.34Sangadinna napalan banua, diniiussa’bu’ sangangKu tu kamagallianna laurruttakki.35Sia mangkamo napabendan tu inanmadaona Baal, tu diong lombok Ben-Hinom, la nanii umpemalaran anaknamuane sia anakna baine lako Molokh,iamotu apa inang tae’ len Kupepasanannisia inang tae’ len bu’tu lan penaangKu,kumua la napogau’ tau iato mai tuapa megallian iate sia la nanaran tu toYehuda umpogau’ kasalan.36Apa totemo kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, tu diona kotaiate tu mipokada kumua: mangkamodisorong tama limanna datu Babel tete

YEREMIA 32.37–42 160

dio kandean pa’dang sia karorian siara’ba biang.37Manassa la Kupulung tu tau iatomai lan mai mintu’ tondok, tu Kuniiurrambai male tete dio kasengkeangKusia kare’dekangKu sia kamagi’girankapuaKu, sia Aku la umpasulei lako inaniate sia la umpatorro marampa’i.38 Iatu tau iato mai la dadi taungKu naAku dadi Kapenombanna.39Sia la Kuben kasangpenaan sia misa’lalan, naurungan umpengkaolaiNa’ lanmintu’ allo, tu la napomelona sia lanapomelona anakna tau iato mai.40Sia la untananNa’ basse matontongansola tau iato mai, kumua tae’ Kula toyangdio mai kalena umpogauranni melo siala Kupalan penaanna tu kamengkaolanlako Kaleku, kumua damo natoyang tutau iato dio mai Kaleku.41Sia la parannuNa’ diona tau iatomai sia la umpogau’Na’ melona lakosia la Kupatorro tontong lan tondokiate situang kaponnoan penaangKu siadeatangKu.42Belanna nakua kadanNa PUANG:Susitu kamandasan kapua mangkaKuparampoan bangsa iate, susi

YEREMIA 32.43–33.1 161

dukamoto tu mintu’ kameloan laKuparampoanni, tu Kuallu’ lako tau iatomai.43Sia denpa tau la unnalli pa’lak lantondok iate, tu mipokada a’ganna,kumua padang talo ia, naurungan moimisa’ tau ba’tu misa’ patuoan tae’molan, tonna disorongmo tama limanna toKasdim.44 Iatu pa’lak la naalli tau doi’ siaunggaraga sura’ kasiallian, anna ca’isia naalan sa’bi la ussa’bii dio tanaBenyamin sia lili’na Yerusalem sia lanmintu’ kota Yehuda, sia lan mintu’tondok dao Ma’buntunna sia lan mintu’tondok dio Padang Merrantena sia lanmintu’ tondok lo’ Pollo’na uai; belannala Kupopembali tu toto’na tau iato mai,kadanNa PUANG.

Kameloan la dipasulelako tondok Yehuda

33:1-26

331Saemi tu kadanNa PUANGma’penduanna lako Yeremia,

tonna dipattangpa lan lu ba’bapa’kampan:

YEREMIA 33.2–8 1622Nakua tu kadanNa PUANG tu umpogau’ito sia umpasakka’i tu apa la Napadadi;PUANG iamo sanganNa.3Meongli’ko lako Kaleku, angKu pebaliikosia la Kupokadangko tu apa kapua tutang dipebuyu’, tu tae’ mutandai.4Belanna nakua kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, tu diona mintu’banua lan kota iate sia diona mintu’tongkonan layukna datu Yehuda, tudirondon napobua’ benteng sia pa’dang;5 sae tu tau urrarii to Kasdim siaumponnoi batang rabuk tu banuaiato, iamotu batang rabukna toKupatei napobua’ kasengkeangKu siakare’dekangKu sia bannang dio mintu’kakadakeanna angKu popentilindunglindoKu dio mai te kota iate.6Tonganna la Kupasikemun tu bangkenasia la Kupamondo sia la Kupamatanatu tau iato mai sia la ungkamaseannikamakarimmanan sebo tu tae’ upu’na.7Sia la Kupopembali tu toto’na Yehudasia Israel sia la Kupabangun tu tau iatomai susito dolona.8Sia la Kupemaseroi tu tau iato maidio mai mintu’ kakadakeanna tu

YEREMIA 33.9–11 163

napobannang kasalan lako Kaleku siaumboko’iNa’.9Attu iato kota iato la dadi misa’sanga Kupoparannu, sia kadipudian siakadipangkeran dio lu mintu’ bangsa lanlino, tu la urrangi kareba diona mintu’kameloan tu Kupogau’ lako tau iato mai;la tiakka’ sia tigega’ penaanna dionamintu’ kameloan sia kasalamaran tuKupogau’ lako tau iato mai.10Nakua kadanNa PUANG: Lan inaniate tu mipokada kumua disabu’imo,naurungan moi misa’ tolino ba’tupatuoan tae’mo lan, anna lan mintu’kota Yehuda sia mintu’ batatta lan luYerusalem tu sanggang, moi misa’ tolinoba’tu misa’ patuoan tae’mo lan.11La dirangi pole’omo tu arrakkaparannuan sia kamaruasan sia gamarato ma’rampanan kapa’ sia gamaranna tumintu’ tau nakua:Pudimi tu PUANGna mintu’ ma’dandan

maritik,belanna masokan tu PUANG,belanna iatu kamasokananNatang leluk sae lakona!

iake umbaai pemala’ pa’pudiantama banuanNa PUANG; belanna la

YEREMIA 33.12–16 164

Kupopembali tu toto’na te tondok iate,naurunganni susito dolona, kadanNaPUANG.12Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik: Lan inan iate tusanggangmo, naurungan moi misa’tolino ba’tu misa’ patuoan tae’mo lan,sia lan lu mintu’ kotana la den pole’mopadang kariuan, la nanii to mangkambi’umpakande dombana.13Lan lu mintu’ kota dao ma’buntunna sialan mintu’ kota dio Padang Merrantenasia lan mintu’ tondok lo’ Pollo’na uai siadio tana Benyamin sia lili’na Yerusalemsia lan mintu’ kotana Yehuda la lendu’pole’omo tu mintu’ domba diongna lulimanna to umbilangi, kadanNa PUANG.14Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, ke Kuparampo randannami tukada melo, tu mangka Kupokada dionato Israel sia diona to Yehuda.15Allo iato sia attu iato la KupatuoanDaud tu misa’ Taruk malambu’, tu laumpalalo salunna sia kamaloloan lan lutondok.16Allo iato iatu Yehuda la dirampanan naiatu Yerusalem la torro marampa’, anna

YEREMIA 33.17–22 165

sangai tau tu tondok iato: PUANG tukamaloloanta.17Belanna nakua kadanNa PUANG:Tae’ nala ka’tu len dio mai Daud tumisa’ tau tu la unnisung dao isungankapayunganna to Israel;18 sia dio mai tu mintu’ to minaa toLewi tae’ len nala ka’tu tau dio oloKuumpemalaran pemala’ ditunu pu’pu’sia untunu kande dipemalaran siaumpennoloan pemala’ pangrere’ lanmintu’ allo.19Saemi tu kadanNa PUANG lakoYeremia, Nakua:20 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Iake mibelai umpokai tu basseKu dionaallo sia bongi, naurunganni tae’mo allosia bongi ke attunnai,21mane dukari dipoka to tu basseKusola taungKu Daud, naurungan tae’moanakna muane tu la dadi datu daoisungan kapayunganna, sia sola tumai to Lewi, iamotu mintu’ to minaa,taungKu.22Susitu mintu’ ma’dandan maritik daolangi’ tang dikemba’ bilanganna siakarangan dio biring tasik tang tisuka’,susi dukamoto la Kupopemba’ka’ tu

YEREMIA 33.23–34.1 166

bati’na Daud, taungKu, sia mintu’ toLewi, tu mengkaola lako Kaleku.23Saemi kadanNa PUANG lako Yeremia,Nakua:24Tae’raka mupalan penaai tu apanapokada bangsa iate, nakua: Iatuda’dua pa’rapuan tu mangka Napileilangsa’ PUANG, Natibemo, Nasayu tutaungKu, nasanga butung to tangiamomisa’ bangsa.25Nakua kadanNa PUANG: Iake tae’iKutanan basseKu diona allo sia bongi siaiake tae’i Kupondok atoranna langi’ sialino,26mane dukari la Kutibe tu bati’na Yakubsia bati’na Daud, taungKu, Kuurungantang unnalai dio mai bati’na tu tau laumparenta tarukna Abraham, Ishakna Yakub, belanna la Kupopembali tutoto’na tau iato mai sia la Kukaturu-turui.

Pa’pakilala lako Zedekia

34:1-7

341 Inde sia tu kadanNa PUANG lakoYeremia, tonna Nebukadnezar,

datu Babel sia mintu’ surodadunna siamintu’ kadatuan lan lino tu naluang

YEREMIA 34.2–5 167

parentana sia mintu’ bangsa urrariiYerusalem sia mintu’ kotana tiku lao,kumua:2Nakua kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel: Malekoma’kada lako Zedekia, datu Yehuda,mukua: Inde sia tu kadanNa PUANG:Tonganna la Kusorong te kota iate tamalimanna datu Babel, anna ballai api.3Tae’ duka mula tilendok dio mailimanna, sangadinna manassa laditingkanko ammu disorong tamalimanna sia la sitiro lindo datu Babelsia la sipudukko sipa’kada sia la rampodukako lako Babel.4Moi na susito, perangii dukai tukadanNa PUANG, e Zedekia, datuYehuda! Inde sia tu kadanNa PUANG tudiona kamu: Tae’ mula mate nakandepa’dang.5Sangadinna la mate marampa’kosia susi pantunuan pebangki’ laumpakala’bi’ nene’ to dolomu, iamotumintu’ datu dolo-dolona, tu dolo naiko, susi dukamoto tu tau iato mai lamantunu pebangki’ umpakala’bi’ko sianabatingiko, nakua: A’a dikka’ puangki!

YEREMIA 34.6–10 168

Belanna Aku tu mangka ma’kada susito,kadanNa PUANG.6Naparampomi nabi Yeremia te mintu’kada iate lako Zedekia, datu Yehuda dioYerusalem,7 tonna marassan tu surodaduanna datuBabel urrarii Yerusalem sia iatu mai kotaYehuda tu torronapa iamotu Lakhis siaAseka, belanna ia mannamo te mai tukota Yehuda ditambakuku tu torronapa.

Diona kaunan dipopentomakaka

34:8-228 Inde sia tu kada lu dio mai PUANGlako Yeremia tonna mangka tu datuZedekia untanan allu’ sola mintu’ tobuda, tu dio Yerusalem, la umpetambankamentomakakanna tau iato mai.9Anna tau iato mai pada unnelorannimentomakaka tu kaunanna muane siabaine, ke to Ibrani, da naden misa’ tauumpokaunan to Yehuda siulu’na.10Attu iato mintu’ arung sia mintu’to buda, tu sanginaa untanan allu’,situru’mo pada la umpopentomakakai tukaunanna muane sia baine, naurungantae’mo napokaunanni tu tau iato

YEREMIA 34.11–15 169

mai; situru’mo sia naelorammomentomakaka.11Apa undinna membaliomi tupenaanna tau iato mai, unnalai sule tukaunan muane sia baine, tu mangkanapopentomakaka, napatunduk pole’omitu tau iato mai mendadi kaunan muanesia baine.12Attu iato saemi tu kadanNa PUANGlako Yeremia, Nakua:13 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel: MangkaMo’untanan basse sola nene’ to dolomi,tongKu solanni tassu’ lan mai tondokMesir, lan mai inan dinii umpokaunanni,nakua:14 Iake nalambi’mi taun ma’pempitupada la mieloran male tu siulu’mi,tu to Ibrani, tu mangka umbalukankalena lako kalemi; iake mangkamimengkaunan annan taunna lako kalemi,la mipopentomakakamo. Apa tae’natananni talinga.15Apa totemo mengkatoba’mokomi siaumpogau’ apa malolo dio pentiroKusia pada umpetambammokomikatomakakan lako solana siamangkamokomi untanan basse dio

YEREMIA 34.16–19 170

oloKu lan banua, tu dinii ussa’bu’sangangKu.16Apa sorong boko’ pole’omokomi siamie’sek tu sangangKu, belanna padamitambai sule tu kaunanmi muane siabaine tu mangka mipopentomakakaunturu’ pa’poraian penaanna siamipatunduk pole tu tau iato mai mendadikaunanmi muane sia baine.17 Iamoto nakua kadanNa PUANG:Belanna tae’ miperangiiNa’ la padaumpetamban katomakakan lako siulu’nasia lako solana, kadanNa PUANG, iamotola Kupetamban tu katomakakan lakokalemi, la napotaa pa’dang sia ra’babiang sia karorian sia la Kupadadikomimisa’ apa metakuran lako mintu’kadatuan lan lino.18 Iatu mintu’ tau, tu umpoka basseKusia tae’ naturu’i tu mintu’ atoran basseiato, tu mangka natanan dio oloKu,la Kupapada anak sapi dipa’dua sialumingka lan lu alla’ panta’tak iato,19 iamotu mintu’ arungna Yehuda siaYerusalem sia mintu’ to mase’ponnadatu sia mintu’ to minaa sia mintu’pa’tondokan, tu lumingkamo lan lu alla’panta’tak anak sapi iato.

YEREMIA 34.20–35.2 17120Ondongpi la Kusorong tu tau iato maitama limanna mintu’ ualinna sia mintu’tau undaka’ lalan la umpatei sia iatubatang rabukna la napopendurukanmintu’ manuk-manuk dao langi’ siaolo’-olo’ dao kapadanganna.21Susi dukato tu Zedekia datu to Yehudasia mintu’ arungna la Kusorong tamalimanna mintu’ ualinna sia mintu’ tauundaka’ lalan la umpatei, iamotu tamalimanna surodadunna datu Babel, tuke’de’mo dio mai kalemi.22La Kuben parenta, kadanNa PUANG,sia la Kupasule tu tau iato mai indetekota iate, anna laoi sia nataloi siapura nasumpun; mintu’ kota Yehuda laKupopempadang talo, anna moi misa’tau tae’mo torro lan.

To Rekhab diala sangka’

35:1-19

351 Inde sia tu kada dio mai PUANGlako Yeremia, tonna linona

Yoyakim, anakna Yosia, datu Yehuda,Nakua:2Maleko lako bati’na Rekhab, ammusipa’kada, ammu baai lako banuanNa

YEREMIA 35.3–7 172

PUANG, tama misa’ sapa’ sia pairu’i uaianggoro’.3Kualami tu Yaazanya, anakna Yeremia,anakna Habazinya sia mintu’ siulu’nasia mintu’ anakna muane iamotu mintu’bati’na Rekhab.4Kusolammi tu tau iato mai tamabanuanNa PUANG, tama sapa’na bati’naHanan, anakna Yigdalya, taunNa PuangMatua, tu sisapa’-sapa’na mintu’ arung,daona lu sapa’na Maaseya, anaknaSalum, to ma’kampa ba’ba.5Sia kupalenna’ dio tingayona to Rekhabtu ba’tu pira-pira busso nanii uaianggoro’ sola irusan, angku ma’kadalako kukua: Iru’i te uai anggoro’.6Apa nakua tu tau iato mai: Tae’ kima’dinunniru’ uai anggoro’, belanna pepasannaambe’ki Yonadab, anakna Rekhab lakokaleki, nakua: Da miiru’ len uai anggoro’sae lakona, la kamu la anakmi.7Sia da migaragai banua sia da miambo’banne sia da mitanan anggoro’ ba’tuumpoapai, sangadinna la torrokomilan tenda sae lako kamateammi annadipamalambe’ sunga’mi lan tondok miniibutung to sae.

YEREMIA 35.8–13 1738Sia kituru’ nasang tu kadanna ambe’kiYonadab, anakna Rekhab, lan mintu’natu napasan lako kaleki, kiurunganni lanmintu’ allo katuoangki tae’ len kiiru’ uaianggoro’, la kami la baineki la anakkimuane sia baine.9Sia tae’ kigaragai banua la kinii torrosia tae’ kiampui pa’lak anggoro’ ba’tupa’lak, ba’tu padang diambo’i.10Sangadinna tontongkanni torro lantenda, angki turu’i sia kipogau’i tu mintu’apa napepasanan ambe’ki Yonadab lakokaleki.11Apa iatonna ke’de’ tu Nebukadnezar,datu Babel, ullaoi tondok iate, kikua:Maikomi tamale lako Yerusalem belannakamatakuran lako surodadu to Kasdimsia to Aram. Iamoto angki torro lanYerusalem.12Attu iato saemi kadanNa PUANG lakoYeremia, Nakua:13 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, Nakua: Maleko pokadai lakomintu’ to Yehuda sia lako mintu’ to lanYerusalem: Manokakomiraka untarimapeada’ lan unturu’ kadangKu? kadanNaPUANG.

YEREMIA 35.14–17 17414 Iatu pepasanna Yonadab, anaknaRekhab, lako anakna, kumua da miiru’uai anggoro’, nakaritutui, anna tae’ lennairu’ uai anggoro’ sae lako allo iate,belanna unturu’ pepasanna ambe’na. SiaAku tu ma’kada lako kalemi ke makale’sia ke karoen, apa tae’ miperangiiNa’.15Sia Kusua lako kalemi tu mintu’taungKu, iamotu mintu’ nabi ke makale’sia ke karoen umpokadai, kumua:Pada la mengkatoba’komi dio maimintu’ lalan kadakemi sia pemeloi tumintu’ penggaurammi sia damo mituru’kapenomban senga’ la umpenombai;iake susito la tontongkomi lan tondok, tuKukamaseangkomi sia nene’ to dolomi.Apa tae’ duka mitananni talinga sia tae’miperangiiNa’.16Tonganna mintu’ anakna Yonadab,anakna Rekhab, ungkaritutui pepasannaambe’na, tu napokadanni apa iatebangsa iate tae’ naperangiiNa’.17 Iamoto Nakua PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Tongannala Kuparampoi mintu’ kamandasantu Yehuda sia mintu’ pa’tondokanYerusalem, tu mangka Kupokada la

YEREMIA 35.18–36.2 175

urrampoi, tu belanna ma’kadaNa’lako kalena, apa tae’ naperangii siametambaNa’ lako, apa tae’ namebali.18Na lako bati’na Rekhab nakua Yeremia:Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael: Belanna mituru’ tu pepasannaYonadab ambe’mi, sia mikaritutui tumintu’ pepasanna sia mipogau’ tu mintu’apa napasan lako kalemi,19 iamoto nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Dio maiYonadab, anakna Rekhab, tae’ nala ka’tulen tu tau bendan dio oloKu lan mintu’allo.

Iatu nubua’na Yeremia disura’

36:1-32

361 Iatonna taun ma’penna’pa’kadatuanna Yoyakim, anakna

Yosia, datu Yehuda, saemi tu kada iatedio mai PUANG lako Yeremia, nakua:2Alako karattasa’ sanglulun, ammusura’i lan tu mintu’ kada, tu mangkaKupokada lako kalemu, tu diona toIsrael sia diona to Yehuda sia diona

YEREMIA 36.3–7 176

mintu’ bangsa, randuk dio mai allo Kuniima’kada lako kalemu, iamotu randuk diomai linona Yosia sae lako allo iate.3Den sia manii upa’ naperangii bangsaYehuda tu mintu’ kamandasan tuKusanga la Kuparampoanni, anna padamengkatoba’ tu tau iato mai dio mailalan kakadakeanna, angKu pa’deikakadakeanna sia kasalanna.4Ta’kala natambaimi Yeremia tu Barukhanakna Neria, anna sura’i Barukh tamakarattasa’ sanglulun tu mintu’ kada, tumangka napokada PUANG lako kalena,nasa’bu’ Yeremia.5Nasuami Yeremia tu Barukh, nakua:Den sakkalangangku, kuurunganni tangtama banuanNa PUANG.6 Iamoto la maleko, mubasai lan mailulunan sura’, tu kusa’burangko sia tumangka musura’, tu mintu’ kadanNaPUANG, anna rangii to buda tu lanbanuanNa PUANG ke allo pa’puasan;sia la mubasan tu mintu’ to Yehuda, tusaemo dio mai mintu kotana anna rangidukai.7Den sia manii upa’ tu palakunnadipenomban dio oloNa PUANG, annapantan mengkatoba’ tu tau iato mai

YEREMIA 36.8–12 177

dio mai lalan kadakena; belanna lendu’kapuana tu kasengkeanNa sia kare’dekanara’Na PUANG, tu Napakarranganni tebangsa iate.8Napogau’mi Barukh, anakna Neria,susitu mintu’ napasan nabi Yeremia lakokalena, anna basai tu kadanNa PUANGlan mai sura’ iato, lan banuanNa PUANG.9 Iatonna taun ma’pellima kadatuannaYoyakim, anakna Yosia, datu Yehudatonna bulan ma’pengkasera,napa’peissanammi mintu’ to budadio Yerusalem sia mintu’ to buda sae diomai mintu’ kota Yehuda lako Yerusalem,kumua la ma’puasa dio oloNa PUANG.10Nabasami Barukh lan mai sura’iato tu mintu’ kadanNa Yeremia, annarangii mintu’ to buda, lan banuanNaPUANG, iamotu lan bilikna Gemarya,anakna Safan, pangulu to massura’, diotarampak daona lu iring, dio lu babanganba’ru banuanNa PUANG.11 Iatonna rangimi Mikhaya, anaknaGemarya, anakna Safan, tu mintu’kadanNa PUANG lan mai sura’ iato,12malemi rokko tongkonan layukna datu,natama bilikna pangulu to massura’,sia mintu’ arung marassan unno’ko’

YEREMIA 36.13–18 178

dio, iamotu mai pangulu to massura’Elisama, Delaya, anakna Semaya,Elnatan, anakna Akhbor, Gemarya,anakna Safan, Zedekia anakna Hananyasia mintu’ arung.13Napokadami Mikhaya lako tau iatomai tu mintu’ kada, tu mangka narangi,tonna basai Barukh, lan mai sura’narangii to buda.14Nasuami tu mai arung Yehudi, anaknaNetanya, anakna Selemya, anaknaKusyi umpellambi’i Barukh, nakua: Iatululunan sura’ tu mubasan to buda lamuala mumale mai. Naalami Barukh,anakna Neria tu lulunan sura’ iato,namale umpellambi’i tau iato mai.15Nakuami tau iato mai lako: Unno’ko’koammu basangkanni. Nabasammi Barukh.16 Iatonna rangimi tau iato mai tumintu’ kada iato, pada umpokadamikamatakuranna, nakua: Inang lakiparampoan duka datu te mintu’ kadaiate.17Mekutanami tu tau iato mai lakoBarukh, nakua: Pokadangkanni, umbamukua ussura’i te mintu’ kada iate?18Mebalimi Barukh lako tau iatomai, nakua: Pudukna bangsiamo

YEREMIA 36.19–23 179

umpokadanna’ te mintu’ kada iate,kusura’i tinta tama te sura’.19Nakuami tu mintu’ arung iato lakoBarukh: Malemokomi membuni, la iko laYeremia; moi misa’ tau da naissanni tumininna.20Attu iato malemi tu tau iato maiumpennoloi datu tama tarampak, apaiatu lulunna sura’ napatorro dolo lanbilikna Elisama, pangulu to massura’,anna parampoi tu mintu’ kada iate lakodatu.21Nasuami datu tu Yehudi male unnalaitu lulunan sura’, anna alai lan mai biliknaElisama, pangulu to massura’.Nabasammi Yehudi tu datu sia mintu’arung, tu bendan dio sa’dena patomali.22Attu iato unno’ko’ tu datu lantongkonan layuk tu nanii, ke attumadingin, tonna bulan ma’pengkasera,na iatu dapo’ pendarangan dio olonadatu nanii api dukku.23 Iatonna mangkamo Yehudi umbasannitallu a’pa’ muka, nase’pa’i datu piso tomassura’, na iato passerekanna nabuangtama api dapo’ pa’lassuan, naurungantappu’ tu mintu’ lulunan sura’ iatonakande api, tu dio dapo’ pendarangan.

YEREMIA 36.24–29 18024Tae’ duka natiramban tu penaanna tauiato mai sia tae’ duka naserek-serekkitu pakeanna la datu la mintu’ tomase’ponna, tonna rangii tu mintu’ kadaiato.25Moi umba nakua tu Elnatan sia Delayasia Gemarya mengkamoya umpalakuilako datu kumua da nadiballa tu lulunansura’ iato, apa tae’ naperangii tu tau iatomai.26Mangkato nasuami datu tu Yerahmeel,anak arung, sia Seraya, anakna Azriel,sia Selemya, anakna Abdeel, untingkanBarukh, to massura’ sia nabi Yeremia,apa Nabunimo PUANG sola duai.27Attu iato saemi kadanNa PUANG lakoYeremia, tonna mangkamo datu umballaitu lulunan sura’, tu nasura’ Barukh,nasa’bu’ Yeremia, Nakua:28Ala pole’ko misa’ lulunan sura’ senga’sura’i tama tu mintu’ kada dolo, tu lanlulunan sura’ dolo, tu naballa Yoyakim,datu Yehuda.29Sia pokadai tu diona Yoyakim, datuYehuda, kumua: Nakua kadanNa PUANG:Mangkamo muballa tu lulunan sura’iate sia mukua: Ma’apai misura’i lan,kumua manassa la sae tu datu Babel la

YEREMIA 36.30–32 181

ussanggangi te tondok iate sia ussabu’imintu’ tolino sia patuoan?30 Iamoto nakua kadanNa PUANG tudiona Yoyakim, datu Yehuda: Moi misa’tau dio mai kalena tae’mo tu la unnisungdao kapayunganna Daud sia iatu batangrabukna la dipembuangan anna alloike masiangi sia anna tarru’i dingin kemabonginnai.31La Kupapakkanni lako kalena sialako ampo bati’na sia lako mintu’ tomase’ponna tu mintu’na kakadakeannasia la Kuparampoi mintu’ kamandasan tutau iato mai sia mintu’ to lan Yerusalemsia mintu’ to Yehuda, tu mangkaKupokada la urrampoi, apa manokaumperangii.32Ta’kala naalami Yeremia tu misa’lulunan sura’ senga’, anna benni Barukhanakna Neria, to massura’, anna sura’itama tu mintu’ kada nasa’bu’ Yeremialan mai sura’ iato, tu naballa Yoyakim,datu Yehuda, sia narangannipa ba’tupira-pira kada, tu pada issinna.

YEREMIA 37.1–6 182

Ma’penduanna Zedekiaungkomba-kombai tau lako Yeremia

37:1-10

371 Iatu Zedekia, anakna Yosia,tu naangKa’ Nebukadnezar,

datu Babel, undatui tondok Yehuda,ma’parenta ussonda Konya, anaknaYoyakim.2Sia tae’ naperangii, la ia la mintu’ tomase’ponna la mintu’ to lan tondokiato tu kadanNa PUANG, tu Napokadanalopian nabi Yeremia.3Attu iato nasua datu Zedekia, tu Yukhalanakna Selemya, sia to minaa Zefanya,anakna Maaseya, lako nabi Yeremia,nakua: Passambayangkan lako PUANG,Kapenombanta.4Attu iato iatu Yeremia lu tama lu lanpamai dio lu to buda, tae’pa naditarungku.5 Iatu surodadunna Firaun tassu’mo lanmai Mesir; iatonna rangimi to Kasdim tuumpatama limbu Yerusalem, tu karebaiato ke’de’mi dio mai Yerusalem.6Attu iato saemi kadanNa PUANG lakonabi Yeremia, Nakua:

YEREMIA 37.7–10 1837 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, Nakua: Lamikua ma’kada lako datu Yehuda, tuussuakomi la mekutana lako Kaleku:Tonganna iatu surodadunna Firaun, tutassu’mo la untunduikomi, la sule lakotondokna, lako tondok Mesir.8Sia la sule tu mintu’ to Kasdim la ullaoite kota iate sia la untaloi sia umpurainaballa.9Nakua kadanNa PUANG: Da mipakenakalena penaammi umpokadai te kadaiate: Manassa iatu to Kasdim sorongboko’mo dio mai kaleki, belanna inangtae’ nasorong boko’.10Belanna iake moronganna mipateinasangi tu mintu’ surodadu to Kasdim,tu misirarian, naurungan torromiraba’tu pira-pira tau, tu mandalanbangkena, manassa ia duka tu tau iatola pada bangun lan tendana anna puraussumpunni te kota iate.

YEREMIA 37.11–16 184

Yeremia ditarungku

37:11-1611 Iatonna ke’de’mo surodadu to Kasdimdio mai Yerusalem belanna surodadunnaFiraun,12 la natampemi Yeremia tu Yerusalem,la male lako tana Benyamin la untarimataa mana’ dio tingayona to buda.13Apa iatonna rampomo lako babanganBenyamin, denni misa’ kamandangto ma’kampa, disanga Yeria, anaknaSelemya, anakna Hananya, untingkannitu nabi Yeremia, nakua: Umbai lamenta’pakomi lako to Kasdim!14Moi nakua Yeremia: Tae’ natonganto, tae’ kula menta’pa lako to Kasdim,tae’ duka naperangii Yeria, sangadinnanatingkan anna popennoloi lako mintu’arung.15Re’dekmi ara’na tu mintu’ arung lakoYeremia, anna bambai, sia napatamaipa’tarungkuan, tu lan banuanna Yonatan,pangulu to massura’, belanna iatu banuaiato nagaraga pa’tarungkuammo.16Susimoto tu Yeremia tamapa’tarungkuan diong padang, lan

YEREMIA 37.17–20 185

misa’ bilik, anna torro masai tu Yeremiainde to lan.

Bunga’na Zedekiaumpopetambai Yeremia

37:17-2117Nasuami datu Zedekia tu tau laounnalai, anna kutanai bunii datu lantongkonan layukna, nakua: Denrakakada dio mai PUANG? Mebalimi tuYeremia nakua: Den; sia nakuapa: Ladisorongkomi tama limanna datu Babel.18Sia nakuapa Yeremia lako datuZedekia: Apara kasalangku lako kalemi,ba’tu lako tu mai to mase’ponmi, ba’tulako bangsa iate, ammi tarungkura’?19Totemo umba siamira tu mintu’nabimmi, tu ma’nubua’ lako kalemi,kumua: Tae’ nala ullaoikomi datu Babelsia iate tondok iate?20 Iamoto perangiina’, o puangkudatu, ke ma’dinni kupennoloanni tupalakungku lako puangku datu, damodikka’ kudipasule lako banuannaYonatan, to massura’, da angku matedio.

YEREMIA 37.21–38.4 18621Napa’peparentammi datu Zedekia,anna pattangi tu Yeremia lan tarampakpa’kampan sia naben tau rotisimisa’ sangallo dio mai kampong Tomanggaraga roti, sae lako purannatu mintu’ roti lan kota. Anna torro tuYeremia lan tarampak pa’kampan.

Yeremia dipembuangan rokko bubun

38:1-13

381Narangimi Sefaca, anakna Matansia Gedalya, anakna Pasyhur sia

Yukhal, anakna Selemya sia Pasyhur,anakna Malkia, tu mintu’ kada napokadaYeremia lako to buda kumua:2Nakua kadanNa PUANG: Minda-mindatu torro lan kota iate la mate, nakandepa’dang, ba’tu karorian, ba’tu ra’babiang, apa minda-minda tu tassu’male lako to Kasdim, la tuo sia iatupangrampana iamo deatanna sia latontong tuo.3Nakua kadanNa PUANG: Manassa ladisorong te kota iate tama limannasurodadunna datu Babel, tu la untaloi.4Mebalimi tu mintu’ arung lako datu,nakua: Nake dipatei te tau iate, belanna

YEREMIA 38.5–9 187

iake susito naparaang tu penaannamintu’ surodadu, tu torropa lan kota iatesia mintu’ to buda, ke napokadai lakotau iato mai tu kada susito, belanna iatetau iate tae’ nadaka’i tu kameloanna tobuda, sangadinna napokadakena.5Nakuami datu Zedekia: Tiromi, lan sialimammi, belanna aku, datu, tang kubelaundampakomi.6Naalami tau iato mai tu Yeremia,naparokkoi bubunna arung Malkia, tudio tarampak pa’kampan, narorro’iulang rokko. Lan bubun iato tae’ uai,sangadinna pullan manna; lammakmi tuYeremia rokko pullan.7Apa iatonna rangimi Ebed-Melekh,misa’ to Etiopia, to mase’ponna datu,tu lan tongkonan layukna datu, kumuanarorro’mo tau iato mai tu Yeremiarokko bubun-attu iato unno’ko’ tu datulan babangan Benyamin –,8 tassu’mi tu Ebed-Melekh lan maitongkonan layukna datu, anna ma’kadanakua:9O puangku datu, iatu mintu’ tau iatomai kadakemo gau’na lan mintu’naapa nagauran nabi Yeremia, belannanaparokkomo bubun; manassa inang

YEREMIA 38.10–13 188

la mate kalena dio inan iato, napobua’katangdiaran, belanna tae’mo roti lankota iate.10Nasuami datu tu Ebed-Melekh, toEtiopia nakua: Alako tallu tau indete,ammu riu’i tu nabi Yeremia diong maibubun, da namate.11Nasolammi Ebed-Melekh tu tau iatomai male sola, anna tama tongkonanlayukna datu, tama inan tu diongna lupa’palumpunan, anna alai inde to diomai tu ba’tu pirang-pirang serek pakeanmalusa sia buruk, anna rorro’i ulangrokko Yeremia diong bubun.12Nakuami Ebed-Melekh, to Etiopia,lako Yeremia: Panglapikanni kalepakmite serek pakean malusa sia te pakeanburuk, namane ulang diongna lu.Napogau’mi Yeremia susito.13Nariu’mi ulang tau iato mai tu Yeremiadiong mai bubun. Anna torro tu Yeremiadio tarampak pa’kampan.

YEREMIA 38.14–17 189

Ma’penduanna Zedekiaumpopetambai Yeremia

38:14-2814Nasuami datu Zedekia tu tauussolan nabi Yeremia lako to’ ba’bama’pentallunna dio banuanNa PUANG,nama’kada tu datu lako Yeremia, nakua:La umpekutananna’ misa’ apa lakokalemi, moi misa’ da mibunianna’.15Mebalimi Yeremia lako Zedekianakua: Iake kupokadai lako kalemi,tae’ siaraka mila umpateina’? Sia iakekupakilalakomi, ammi tang umpasiolai.16Membunimi tu datu Zedekia, umpalaosumpa lako Yeremia, nakua: La lelukrakatuoNa PUANG, tu mangka ungkombongpenaanta, inang tae’ kula umpateikomiba’tu ussorongkomi tama limanna tu toundaka’ lalan la umpateikomi.17Nakuami Yeremia lako Zedekia: Indesia tu kadanNa PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik, iamotuKapenombanna to Israel, kumua: Iakepenaammu kalena male ussorongkalemu lako arungna datu Babel,manassa la tontongko mana’pa sia

YEREMIA 38.18–22 190

tae’ nala disumpun api te kota iate,sangadinna la tuo mana’pako solasangdadiammu.18Apa iake tae’i mumale ussorongkalemu lako arungna datu Babel,manassa kota iate la disorong tamalimanna to Kasdim, tu la ussumpunni apisia iko kalena tae’ mula tilendok dio mailimanna.19Nakuami Zedekia lako Yeremia:Mataku’na lako mintu’ to Yehuda,tu menta’pamo lako to Kasdim,nasorongna’ manii lako tau iato mai,anna telle-tellena’.20Nakuami Yeremia: Tae’ nala umpogau’itau iato mai lako kalemi, sangadinnala mituru’ tu kadanNa PUANG, tukuparampo lako kalemi, na iake susito,la salama’komi sia tuo mana’pakomi.21Apa iake tang mipasiolai tassu’ nakada iate mangkamo Napaombo’ PUANGlako kaleku:22Tiromi, iatu mintu’ baine, tu tinampelan tongkonan layukna datu Yehuda, lamale disolan lako arungna datu Babel,anna ma’kada nakua:Mangkamoko naada’ sala sia napa’budai

to musisangmanean;

YEREMIA 38.23–27 191

napopennosokmo tu lette’mu rokkopullan,

anna sorong boko’ tu tau iato mai diomai kalemu.

23Susimoto tu mintu’ bainemi sia anakmila male nasolan tau lako to Kasdim siakamu duka tae’ mila tilendok lan mailimanna, sangadinna la naalakomi datuBabel na kota iate la disumpun.24Nakuami Zedekia lako Yeremia: Moimisa’ tau da naissanni te mintu’ kadaiate, da mimate dipatei.25 Iake narangii mintu’ arung, kumuakusipa’kadangkomi, anna malelako kalemi, nakuangkomi kumua:Pokadangkanni tu apa mangka mipokadalako datu, da mibuniangkan, da angkipateikomi, sia apara nakuangkomi datu?26La mipokadan tau iato mai, kumua:Umpennoloanna’ palakungku lako olonadatu, da namesua datu ussolanna’ sulelako banuanna Yonatan, da angku matedio.27 Iatonna saemo tu mintu’ arunglako Yeremia sia ungkutanai, nabalimitu tau iato mai susitu mintu’ kadanapa’pepasanan datu lako; iamoto

YEREMIA 38.28–39.4 192

napopa’elo’nami torro, belanna tae’nakaissanan len tu iannato.28Torromi tu Yeremia dio tarampakpa’kampan sae lako allo ditalona tuYerusalem sia torro dukapa dio tonnaditalo tu Yerusalem.

Diona kaditaloanna Yerusalem

39:1-14

391 Iatonna taun ma’pengkaserakadatuanna Zedekia, datu

Yehuda, bulan ma’pessangpulo, saemitu Nebukadnezar, datu Babel sola mintu’surodadunna lako Yerusalem, annapatama limbui.2 Iatonna taun ma’pessangpulo misakadatuanna Zedekia, bulan ma’penna’pa’sia allo ma’pengkaseranna bulan iato,ditossomi tu tambakuku kota.3Tamami tu mintu’ surodadunna datuBabel, anna bendan dio to’ babanganTangnga, iamotu Nebusyazban pangulusandan uai, Nergal-Sarezer, to maraa siaiatu mai arung senga’na datu Babel.4 Iatonna tiromi Zedekia, datu Yehuda,sia mintu’ surodadunna tu tau iatomai, mallaimi untampei tu kota tonna

YEREMIA 39.5–10 193

bongi ma’palulako pa’lak datu, anna sununnola babangan naparitangnga da’duabenteng tembok, namale ma’palulakoAraba-Yordan.5Apa naula’ to Kasdim tu tau iato mai,anna lambi’i tu Zedekia dio padangmarantena Yerikho; anna solanni lakoNebukadnezar, datu Babel dio Ribla,lili’na Hamat: nara’ta’i Nebukadnezar tuukunganna.6Napateimi datu Babel tu mintu’ anaknamuane Zedekia dio Ribla dio tingayonasia napatei datu Babel tu mintu’ toYehuda mala’bi’.7Sia nasu’be’i patomali tu matannaZedekia, anna pungoi rante tambagada’dua, la nabaa lako Babel.8 Iatu tongkonan layukna datu nasumpunto Kasdim, sia iatu mai banuanna tobuda, sia mintu’ tembo’ Yerusalemnatuan.9 Iatu to torronapa, tu lan siapa kotasia mintu’ to menta’pa, tu malemoumpenta’pai, narampa Nebuzaradan,pangulu to ma’kampa nasolanni lakoBabel.10Apa iatu mintu’ to makario-rio diomai to Yehuda tu tae’ apa naampui,

YEREMIA 39.11–14 194

napatorro Nebuzaradan, pangulu toma’kampa dio tana Yehuda, sia nabenba’tu pira-pira pa’lak anggoro’ siapa’pa’lakan tu tau iato mai.11Apa iatu diona Yeremia, mangkamonapa’parentan Nebukadnezar, datuBabel, lako Nebuzaradan, pangulu toma’kampa, nakua:12Alai mukampai meloi, da musussailenni lako, sangadinna apa tu napokada,paturu’i bangi.13 Iamoto napesuammi Nebuzaradan,pangulu to ma’kampa sia Nebusyazban,tu pangulu sandan uai sia Nergal-Sarezer, to maraa, sia mintu’ pangulupa’baraninna datu Babel,14nasuami tu tau male unnala Yeremiadio mai tarampak pa’kampan, annasorongi lako Gedalya, anakna Ahikam,anakna Safan, naeloranni umba-umbatu naporai. Susimoto natorro tu Yeremiadio lu to’ to buda.

YEREMIA 39.15–40.1 195

Pangallu’ dipokadan Ebed-Melekh

39:15-1815Denpa tu kadanNa PUANG saelako Yeremia, tonna dipattangpa diotarampak pa’kampan, Nakua:16Malemoko, pokadai te lako Ebed-Melekh, to Etiopia: Inde sia tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Manassa laKupopembuamo tu mintu’ kadangKu lakokota iate tu la napokadakena, tangia lanapomelona sia allo iate la mutiro.17Apa allo ia dukato la Kurampanangko,kadanNa PUANG, sia tae’ mula disorongtama limanna mintu’ to mukataku’.18Manassa la Kurampanangko, da ammumate nakande pa’dang, sangadinna iatupangrampamu iamo deatammu, belannamuposande’Na’, kadanNa PUANG.

Yeremia sisola Gedalya

40:1-6

401 Inde sia tu kadanNa PUANG,tu sae lako Yeremia, tonna

mangka ussuai Nebuzaradan, pangulu

YEREMIA 40.2–5 196

to ma’kampa, ke’de’ dio mai Rama,iamo tonna mangka umpesuanniunnalai, tonna dirantepa dio lu mintu’ toYerusalem sia to Yehuda dirampa, tu ladipalele lako Babel.2Attu iato napesuammi pangulu toma’kampa tu Yeremia, anna kuannikumua: PUANG, Kapenombammimo,mangka umpokadai tu diona mintu’kamandasan la urrampoi tondok iate,3 sia Naparampomo PUANG siaNapogau’mo tu mintu’nato susituNapokada, belanna kasalangkomi lakoPUANG sia tae’ mituru’i tu kadanNa.Iamoto narampoikomi te ianna te.4Tiromi totemo, kuko’ka’imo tu rantelan mai limammi: iake misangai meloke maleki’ sola lako Babel, turu’mo’,manassa kupatiroangkomi kameloan;apa iake misangai kadake, ke maleki’sola lako Babel, da’imito; mintu’napadang iate tae’ nadipesangkai, umba-umba misanga melo sia tongan, malebangmokomi lako.5Sulemokomi lako Gedalya, anaknaAhikam, anakna Safan, tu naangka’datu Babel umparenta tondok Yehuda,sia torrokomi sola dio lu to buda, ba’tu

YEREMIA 40.6–9 197

malekomi lako umba tu misangannamelo. Nabenmi pangulu to ma’kampatu kinallo sia misa’ pamengan namaneunneloranni male.6Susimoto tu kasaeanna Yeremia lakoGedalya, anakna Ahikam, dio Mizpa,anna torro sola dio lu to buda, tu torronasiapa dio padang iato.

Kadipateianna Gedalya

40:7–41:157 Iatonna rangimi mintu’ kamandangsurodadu tu dio lu padang sisolasurodadunna, kumua naangka’mo datuBabel tu Gedalya, anakna Ahikam,umparenta tondok sia nasorongan lakotu mintu’ muane sia baine sia pia, iamotumintu’ to makario-rio, tu tae’ nadirampalako Babel,8 saemi tu tau iato mai lako Gedalya dioMizpa, iamotu Ismael anakna Netanyasia Yohanan sia Yonatan, anakna Kareahsia Seraya, anakna Tanhumet sia anaknaEfai, to Netofa sia Yezanya, anakna toMaakha sisola surodadunna.9Umpalaomi sumpa tu Gedalya, anaknaAhikam, anakna Safan, lako tau iato

YEREMIA 40.10–13 198

mai sia mintu’ surodadunna, nakua: Damimataku’ mengkaola lako to Kasdim;torro bangmokomi lan tondok iate siamengkaolakomi lako datu Babel, ammimakarimman.10Na iatu aku, manassa la torrona’dio Mizpa, susito maraa dio tingayonato Kasdim, tu sae lako kaleta; apaiate kamu, mebua anggoro’komi siamebua-buakomi sia urrampunkomiminna’ sia patamai pa’paniammi, ammitorro lan lu mintu’ kotami, tu la miniitontong torro.11 Iatonna rangimi mintu’ to Yehuda, tudio lu tondok Moab sia dio lu to Amon siadio Edom sia lan lu mintu’ tondok senga’,kumua iatu datu Babel untampemo ba’tupira-pira tau dio Yehuda sia naangka’motu Gedalya, anakna Ahikam, anaknaSafan, la umparentai tu tau iato mai,12 sulemi tu mintu’ to Yehuda dio maimintu’ tondok, tu dinii umpatisambo’imale, tama tondok Yehuda lako Gedalyadio Mizpa; urrampunmi tarru’ buda uaianggoro’ sia bua-bua tau iato mai.13Attu iato saemi tu Yohanan, anaknaKareah sia mintu’ kamandang lompo,

YEREMIA 40.14–41.1 199

tu torro dio lu padang tonnanu, lakoGedalya dio Mizpa,14 sia ma’kada lako nakua: Miissansiaraka, kumua iatu Baalis, datuto Amon, ussuamo Ismael, anaknaNetanya, la umpateikomi? Apa tae’napatonganni Gedalya, anakna Ahikam.15Mangkato ma’kada bunimi tu Yohanan,anakna Kareah, lako Gedalya dio Mizpa,nakua: Da’ito kumale umpatei tuIsmael, anakna Netanya, na moi misa’tau tae’ unnissanni; ma’apai anna laumpateikomi, sisarak-sarak manii tumintu’ to Yehuda, tu mangka sirampunlako kalemi, anna sanggang tu mintu’ totorro dio mai to Yehuda?16Apa ma’kada tu Gedalya, anaknaAhikam lako Yohanan, anakna Kareah,nakua: Da mupogau’i to, belanna tangtongan tu mupokada diona Ismael.

411Apa iatonna bulan ma’pempitu,saemi tu Ismael, anakna Netanya,

anakna Elisama, misa’ bati’ datu,iamo misa’ pa’baraninna datu solatau sangpulo lako Gedalya, anaknaAhikam, dio Mizpa, anna ma’talimbungankumande dio Mizpa.

YEREMIA 41.2–7 2002Ke’de’mi tu Ismael, anakna Netanyasia iatu to sangpulo nasolan, anna ba’taipa’dang tu Gedalya, anakna Ahikam,anakna Safan. Susimo kanapateiannato, tu to mangka naangka’ datu Babelumparentai tu tondok iato.3Sia napatei duka Ismael tu mintu’ toYehuda nasolan, iamotu nasolan Gedalyadio Mizpa, sia iatu mintu’ surodadu toKasdim, tu torro dio.4 Iatonna masiangmo tonna mangkadipatei tu Gedalya, moi misa’ tau tae’paunnissanni,5 saemi dio mai Sikhem sia Silo siaSamaria karua pulona tu to diku’ku’idanggo’na sia serek-serek pakeanna siaditori’-tori’ kuli’na sia umbaa kande ladipemalaran sia dupa lako banuanNaPUANG.6Tassu’mi tu Ismael, anakna Netanya,dio mai Mizpa umpentammui tu tauiato mai situang tangi’na. Iatonnasitammumo nakua lako tau iato mai:Maikomi tamale lako Gedalya, anaknaAhikam.7 Iatonna tamamo tangnga kota,napateimi Ismael, anakna Netanya,

YEREMIA 41.8–11 201

sola tau nasolan tu tau iato mai, annapembuanganni rokko bubun.8Apa dio lu tau iato mai den sangpulotu tau ma’kada lako Ismael, nakua:Da mipateikan, belanna dio kaleki denba’tu pira-pira pangnanna dibuni diolu padang, iamotu gandung sia dallesisikan sia minna’ sia tani’ enoan. Iamotonapopa’elo’nai tu tau iato mai, tae’napatei sola mintu’ solana.9 Iatu bubun nanii Ismaelumpembuanganni tu mintu’ batangrabukna tau napatei, misa’ bubun kapua,iamotu nabo’bok datu Asa, belannaungkataku’ Baesa, datu to Israel;bubun iamoto naponnoi Ismael, anaknaNetanya, to dipatei.10Na mintu’ tu to torropa dio Mizpa,male narampa Ismael sola tu mintu’anakna baine datu sia iatu mintu’ totorropa dio Mizpa, tu mangka nasorongNebuzaradan, pangulunna to ma’kampalako Gedalya, anakna Ahikam, laumparentai; iatu tau iato male nasangnarampa Ismael, anakna Netanya annamale malengka’ lako to Amon.11Apa iatonna rangimi Yohanan, anaknaKareah sia mintu’ pa’barani nasolan

YEREMIA 41.12–16 202

tu diona mintu’ kakadakean napogau’Ismael, anakna Netanya,12narampunmi tu mintu’ surodadunna,anna male urrarii Ismael, anaknaNetanya, anna lambiranni sikandappi’limbong kapua dio Gibeon.13 Iatonna tiromi mintu’ to nasolanIsmael tu Yohanan, anakna Kareah siamintu’ pa’baranni nasolan parannumipenaanna tu tau iato mai.14Sia iatu mintu’ to buda narampaIsmael dio Mizpa, tibalikmo anna sulelako Yohanan, anakna Kareah.15Apa iatu Ismael, anakna Netanya,mallai lussu’ sola tau karua dio maitingayona Yohanan, anna male lako toAmon.

Kamallaianna Yohanan sola toYehuda lako Mesir

41:16–43:716Attu iato naalami Yohanan, anaknaKareah, sia mintu’ pa’barani nasolantu to buda torronapa, tu narampaIsmael, anakna Netanya, dio mai Mizpa,tonna mangkamo umpatei Gedalya,anakna Ahikam, iamotu mintu’ muane,

YEREMIA 41.17–42.3 203

surodadu, baine, pia sia mintu’ tomasse’ponna datu, tu napasule dio maiGibeon.17Ke’de’mi tu tau iato mai, anna torroba’tu pirang-pirang allo dio Gerut-Kimham, tu sikandappi’ Betlehem, lamale tarru’ lako Mesir,18 tu diona to Kasdim, belanna mataku’tu to Yehuda lako tau iato mai, saba’napateimo Ismael, anakna Ahikam,tu naangka’ datu Babel umparentai tutondok iato.

421Attu iato saemi tu mintu’pa’barani, iamotu Yohanan,

anakna Kareah, sia Azarya, anaknaHosaya, sia mintu’ to buda, la to bitti’ lato kapua,2anna ma’kada tu tau iato mai lakonabi Yeremia, nakua: Iake nakalo’ipenaammi tu pengkamoyaki, ammipassambayangkan lako PUANG,Kapenombammi sola te mintu’ tau, tutorronapa, belanna sidi’morakan torrodio mai tu mintu’ to buda, susite mitirototemo.3Kumua anna PUANG, Kapenombammi,umpokadangkan lalan umba tu sipatu lakiola sia apa tu sipatu la kipogau’.

YEREMIA 42.4–9 2044Mebalimi nabi Yeremia lako tau iatomai, nakua: Kuturu’mo tu palakummi;manassa la massambayangna’ lakoPUANG, Kapenombammi, susitukadammi, sia iatu mintu’ kada tuNapebalian PUANG lako kalemi, laKupokadangkomi; moi sangbuku kadatae’ angku la umbuniangkomi.5Nakuami tu tau iato mai lako Yeremia:Na PUANG mora tu sa’bi tongankisia maruru’, ke tae’i kipogau’i tumintu’ kada, tu Nasuangkomi PUANG,Kapenombammi, la umparampoi lakokaleki.6Moi namelo ba’tu kadake la kituru’ dukatu kadanNa PUANG, Kapenombanta, tukinii ussuakomi totemo; kumua angkimakarimman ke kituru’i tu kadanNaPUANG, Kapenombanta.7 Iatonna sangpulomo allona saemikadanNa PUANG lako Yeremia.8Natambaimi Yeremia tu Yohanan,anakna Kareah sia iatu mintu’ pa’baraninasolan sia iatu mintu’ to buda la to bitti’la to kapua.9Sia nakua lako tau iato mai: NakuakadanNa PUANG, Kapenombanna to

YEREMIA 42.10–15 205

Israel, tu minii ussuana’ umpennoloanpassambayangmi dio oloNa.10 Iake mareso’komi torro lan padangiate, la Kubangunkomi sia tae’ Kulaurro’pokkomi, sia la Kutanan siatae’ Kula undu’dukkikomi, belannaKupenassannimo tu kakadakean mangkaKupogau’ lako kalemi.11Da mimataku’ lako datu Babel,tu mikataku’, da mikataku’i,kadanNa PUANG, belanna Akuurrondongkomi la urrande pala’komi siala urrampanangkomi lan mai limanna.12Sia la Kukaturu-turuikomi, annamaturu-turu lako kalemi, annapatorrokomi lan padangmi.13Apa iake mikuai: Manokakannitorro lan tondok iate, miurungannimanoka unturu’ kadanNa PUANG,Kapenombammi,14 sia ma’tangnga’komi mikua: Tae’, lamalekanni lako tondok Mesir, tu tangkinii untiro rari ba’tu urrangi oni napiritanduk, sia tae’ kitangdia’ ungkaduangiroti sia diomo la kinii torro,15 iamoto perangiimi totemo tu kadanNaPUANG, e kamu tu torronapa dio maito Yehuda, kadanNa PUANGna mintu’

YEREMIA 42.16–19 206

ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael, kumua: Iake mipalulakoi Mesir tulindomi sia la male lako la mentirurandio,16manassa iatu pa’dang mikataku’, lanalambi’komi sia karorian tu mikataku’,la unnula’komi sia la mate dukakomi dioMesir.17Manassa iatu mintu’ to la male umpatutondok Mesir, la torro mempue dio, lamate nakande pa’dang sia karorian siara’ba biang, na moi misa’ tae’ len tilendokba’tu lappa’ dio mai kamandasan tu laKuparampoanni.18Belanna nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: SusitukasengkeangKu sia kare’dekanna ara’Kutibarrakmo lako to lan Yerusalem, susidukamoto tu kare’dekanna ara’Ku latibarrak lako kalemi, ke malekomilako Mesir, ammi dadi tampakan ropusia to metakuran sia sapuan pala’ siakaditattan sia tang la mitiromo te inaniate.19Ma’kadamo tu PUANG lako kalemi, ekamu mintu’ to Yehuda tu torronapa:

YEREMIA 42.20–43.2 207

Da mimale lako Mesir! La miissan melokumua kupakilala tongankomi.20Belanna umpakenakomi kalemimiurungan sisayuran katuoammitommi suana’ lako PUANG,Kapenombammi ammi ma’kadakumua: Passambayangangkan langnganPUANG, Kapenombanta, sia mintu’ tukadanNa PUANG, Kapenombanta, lamipokadangkan, manassa la kituru’.21Belanna kupokadangkomi totemo, apamanokakomi umperangii tu kadanNaPUANG, Kapenombammi, iamotu mintu’apa Nasuanna’, umparampoangkomi.22 Iamoto la miissan tongan, kumua lamatekomi nakande pa’dang sia karoriansia ra’ba biang dio to’ inan miporai miniimale mentiruran dio.

431 Iatonna mangkamo Yeremiaumpokadai lako mintu’ to buda

tu kadanNa PUANG, Kapenombanna,tu Napesuan PUANG, Kapenombanna,umparampoanni, tu mintu’ kada iato,2nakuami tu Azarya, anakna Hosaya siaYohanan, anakna Kareah sia mintu’ tomatampo lako Yeremia: Tae’ natongante kadammi; tae’ Nasuakomi PUANG,

YEREMIA 43.3–7 208

Kapenombanta, umpepasananni kumua:Da mimale lako Mesir la mentiruran dio.3Apa naada’ salamokomi Barukh,anakna Neria, la undakarangkannikadake, kumua anna sorongkan tamalimanna to Kasdim, anna pateikanniba’tu napali’ lako Babel.4Susimoto tu Yohanan, anakna Kareahsia mintu’ pa’barani sia mintu’ to budatang unturu’ kadanNa PUANG, tae’namorai torro lan tondok Yehuda.5Sangadinna naala Yohanan, anaknaKareah sia mintu’ pa’barani tu to Yehudatu torronapa, iamotu to sulemo dio maimintu’ bangsa, tu dinii umpasisarak-sarakki male, la torro mari’pi dio tanaYehuda,6 iamotu mai muane sia baine sia piasia anakna baine datu sia mintu’ tautu napatorro Nebuzaradan, panguluto ma’kampa, lako Gedalya, anaknaAhikam, anakna Safan, la nakampai, siaia dukapa tu nabi Yeremia sola Barukh,anakna Neria.7Anna male tu tau iato mai lako Mesir,belanna tang unturu’ kadanNa PUANG:rampomi lako Tahpanhes.

YEREMIA 43.8–12 209

Nubua’ diona kaditaloanna Mesir

43:8-138Attu iato saemi kadanNa PUANG lakoYeremia dio Tahpanhes, Nakua:9Alako batu kapua ammu tangkei, buniilan to’ losso’ pitti’ diongna lu paladanbatu dio tingo tongkonan layukna Firaundio Tahpanhes, natingayo mintu’ toYehuda,10 sia pokadai lako kumua: Inde sia tukadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Kapenombanna to Israel, Nakua:Manassa la Kupesuan tu Nebukadnezar,datu Babel, iamo taungKu, annapabendanni tu isungan kapayungannadao te batu mangka Kubuni, sia naampa’iparamadani kapayunganna.11La sae anna taloi tu tondok Mesir;minda-minda tu dilampak mate, lamate, minda-minda tu dilampak dipali’,la dipali’, minda-minda tu dilampaknakande pa’dang, la nakande pa’dang.12Sia la umpadukku api lan mintu’ banuadeata to Mesir sia nasumpun sia narampatu rapang-rapang dipodeatanna, sianapessambu’ tu tana Mesir, susito

YEREMIA 43.13–44.3 210

misa’ pangkambi’ ma’lullung, anna sunmarampa’ inde to dio mai.13 Ia dukamo la umpoka-pokai tu mintu’batu dipodeata dio to’ banua deata mataallo, tu bendan dio Mesir sia nasumpuntu banua deata dio lu Mesir.

Naparandukomo to Yehudaumpenombai datu baine dao langi’

44:1-30

441 Iatu kada urrampoi Yeremiala dipokadan mintu’ to Yehuda,

tu torro dio tana Mesir, iamotu dio luMigdol, dio Tahpanhes, dio Memfis siadio lu lili’na Patros, nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, Nakua: Mitiromo tu mintu’kamandasan tu Kuparampoan Yerusalemsia mintu’ kota Yehuda – manassa alloiate daun lauammo sia moi misa’ tautae’ torro lan-3natumang kakadakeanna tau iato mai,tu napogau’ la umpa’dikki penaangKu,belanna male memala’ sia mengkaolalako kapenomban senga’, tu tae’ lenpa

YEREMIA 44.4–8 211

natandai, iamotu tau iato mai, la kamula nene’ to dolomi.4Moi Kusuamo lako tau iato mai tumintu’ taungKu, iamotu mai nabi, kemakale’ sia ke karoen umpokadannikumua: Da mipogau’i te apa megallianiate, tu Kukagi’gi’!5Apa tang naperangii tu tau iato maisia tae’ natananni talinga, kumua annamengkatoba’ dio mai kakadakeanna siada namemala’ lako Kapenomban senga’.6 Iamoto anna tibarrakmo kare’dekannaara’Ku sia kasengkeangKu, sia ma’lana-lana lan lu mintu’ kota Yehuda siadio lu batatta Yerusalem, naurungandaun lauan nasangmo, sia mempadanglo’bangmo susite allo iate.7 Iamoto nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Ma’aparimikadakei tonganri tu katuoammi,ammi mangsananra kalemi la muane labaine la pia la pia’-pia’ ma’susu dio luto Yehuda, naurungan tae’mo torronamitampean kalemi?8Sia mipa’dikki tu penaangKu dionamintu’ panggaraga limammi, belannamemala’komi lako kapenomban senga’

YEREMIA 44.9–12 212

dio tana Mesir, tu miniimo male lamentiruan, ammi dadimo tampak ropusia kaditattan dio lu mintu’ bangsa daokuli’na padang.9Tae’moraka mikilalai tu kakadakeannamintu’ nene’ to dolomi sia mintu’ datu toYehuda sia arungna sia kakadakeammisia bainemi, tu napogau’mo dio tanaYehuda sia lan lu mintu’ batattaYerusalem.10Sae lako allo ia duka te tae’namagiang tu penaanna tau iato mai siatae’ namataku’ sia tae’ naturu’ SukaranalukKu sia apa Kupondok, tu mangkaKupa’kamasean dio tingayomi sia diotingayona nene’ to dolomi.11 Iamoto, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombanna toIsrael: Tonganna la KupatingoikomilindoKu, la umparampoikomi tukadakena, iamoto angKu pisanni tumintu’ to Yehuda.12La Kupisanni tu mintu’ to Yehudatorronapa tu mentingo la male lakotondok Mesir la mentiruran dio, sia lasanggang nasang dio tondok Mesir;iatu tau iato mai la tibambang nakandepa’dang sia nasanggang karorian; la to

YEREMIA 44.13–17 213

bitti’ la kapua la mate nakande pa’dangsia la dadi misa’ tampakan ropu siaapa metakuran sia sapuan pala’ siakaditattan.13Manassa la Kuukung tu tau iatomai tu torro lan tondok Mesir, susituYerusalem mangkamo Kuparampoikandean pa’dang, karorian sia ra’babiang.14Sia iatu mintu’ to Yehuda torrona, tumalemo lako tondok Mesir, la mempuedio, moi misa’ tae’ tu la lappa’ ba’tutilendok, kumua anna sule lako tondokYehuda, tu nakamali’ la nanii torro, apatae’ nala sule lako, sangadinna ia mannatu ba’tu pira-pira tau tu lussu’mo male.15Attu iato mebalimi tu mintu’ muaneunnissanni, kumua iatu bainena memala’lako kapenomban senga’ sia mintu’baine tu bendan inde to dio, iamo misa’kasirampunan kapua, iamotu mintu’ tautu torro dio Patros, lan tondok Mesir,ma’kada lako Yeremia nakua:16 Iatu kada mipokada lako kalekitete dio sanganNa PUANG, tae’ kilaumperangii.17Sangadinna inang la kipogau’ bangmokami tu mintu’ apa kipokada, iamotu

YEREMIA 44.18–21 214

memala’ lako datu baine dao langi’sia umpennoloan pemala’ pantedok,susitu mangka kipogau’, la kami sianene’ to doloki, la mintu’ datungki siamintu’ arungki lan mintu’ kota Yehudasia dio lu batattana Yerusalem; attuiato ungkandekan roti sadia’ki siamanamanmokan sia tang untirokankasanggangan.18Apa iatongki torroimi memala’ siaumpennoloan pemala’ pantedok lakodatu baine dao langi’, kapu’durandukakan tu mintu’ apa sia napisannidukakan kandean pa’dang sia karorian.19Sia iake memala’kan sia umpennoloanpemala’ pentedok lako datu baine daolangi’, tae’raka naissanni muaneki to, kekigaraganni pa’ranggina susi rupanna siaumpennoloanni pemala’ pantedok?20Ma’kadami Yeremia lako mintu’ tauiato mai, iamotu lako mintu’ muane siabaine sia mintu’ tau iato tu umpebaliisusito ina’, nakua:21 Iatu mintu’ pemala’ mipogau’ lanlu tondok Yehuda sia dio lu batattanaYerusalem, la kamu la nene’ to dolomi siamintu’ datummi sia iatu mai arungmi na

YEREMIA 44.22–25 215

mintu’ pa’tondokan, tang NakilalairakaPUANG sia tang Napokarianganraka?22Naurungan tang Naattamo PUANGuntiroi tu iannato belanna kakadakeannamintu’ penggaurammi sia belanna mintu’penggauran megalliammi; iamoto na iatutondokmi daun laurammo sia metakuransia tampakan ropu, naurungan moi misa’tau tae’mo umpa’tondokki, susite alloiate.23Belanna memala’komi siaumpogau’komi kasalan lako PUANGsia tae’ mituru’i tu kadanNa PUANGsia tae’ mipeolai tu Sukaran alukNasia tu mai apa Napondok sia iatumintu’ kasa’bianNa, iamo bannangnatonamintu’ kakadakean iate urrampoikomi,susite allo iate.24Sia nakuapa Yeremia lako mintu’ tauiato mai sia lako mintu’ baine iato:Perangiimi tu kadanNa PUANG, e kamumintu’ to Yehuda tu dio lu Mesir.25Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Kapenombannato Israel, kumua: Iatu kamu solabainemi, nasa’bu’mo randan pudukmi siamipogau’mo tu apa mipokada, kumua:Manassa la kibuai tu mintu’ pangallonan

YEREMIA 44.26–29 216

mangka kiallu’, iamotu memala’ siaumpennoloan pemala’ pantedok lakodatu baine dao langi’. Buai bangmi tupangallonammi sia pogau’mi susitupangallonammi.26 Iamoto perangiimi tu kadanNaPUANG, e mintu’ to Yehuda, tu torro diotondok Mesir: Tonganna umposumpaNa’sangangKu, tu mandu pasareongan,kadanNa PUANG kumua: Moi misa’ toYehuda tae’mo nasa’bu’i randan puduknatu sangangKu, nakua: La lelukrakatuoNa Puangta PUANG!27Tonganna Kutiro tu tau iato mainarampoi kadake, tangia melona,naurungan sabu’ tu mintu’ to Yehuda diolu Mesir nakande pa’dang sia karoriansae lako mangsan nasang tu tau iato.28 Iatu tau la tilendok dio mai kandeanpa’dang sia la sule dio mai tondok Mesirlako tondok Yehuda, la sidi’ri bilanganna;namintu’ to Yehuda torronapa, tu saemolako Mesir la mentiruran dio, iamo launtandai umba tu la dadi, kadangKurakaba’tu kadannaraka tu tau iato mai.29 Iamote la dadi misa’ tanda lako kalemi,kadanNa PUANG, umpamanassai kumuala Kuukungkomi dio inan iato, ammi

YEREMIA 44.30–45.3 217

issanni, kumua iatu mintu’ kadangKuinang la dadi ammi posanggangi.30Nakua kadanNa PUANG: Manassa laKusorong tu Firaun Hofra, datu Mesir,tama limanna mintu’ ualinna sia tamalimanna mintu’ to undaka’ lalan laumpatei, susi Zedekia, datu to YehudaKusorong tama limanna Nebukadnezar,datu Babel, ualinna, tu undaka’ lalan laumpatei.

KadanNa PUANG urrampoi Barukh

45:1-5

451 Inde sia tu kada tu napokadaNabi Yeremia lako Barukh, anakna

Neria, tonna mangka ussura’i lan misa’sura’ tu mintu’ kada nasa’bu’ Yeremia,tonna taun ma’penna’pa’ kadatuannaYoyakim, anakna Yosia, datu Yehuda,nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna to Israel, tu diona iko, eBarukh.3Mukua ma’kada: A’a dikka’ tukaleku, belanna iatu kamaparrisangkuNarangnganniomo PUANG kamasussan,

YEREMIA 45.4–46.2 218

boyo’ tontong sumarro sia tang rapa’mopenaangku.4Susite tu la mupokada lako, NakuakadanNa PUANG: Iatu apa mangkaKubangun Aku kalena la usseranni sule,na iatu apa mangka Kutanan Aku kalenala undu’dukki sule.5Na iatu iko sipaturokoka la untuntunankalemu apa kapua? Da mutun-tunni!Belanna manassa la Kuparampoikamandasan tu angge menono’, nakuakadanNa PUANG, apa iatu iko laKukamaseangko pangrampa iamotukatuoammu dio lu mintu’ inan tu muniimale.

Nubua’ diona bangsa kapere’

46:1

461 Inde sia tu kada sae lako nabiYeremia, iamotu kadanNa PUANG,

diona bangsa kapere’.

Nubua’ diona tondok Mesir

46:2-282Diona tondok Mesir.

YEREMIA 46.3–8 219

Diona kataloanna surodadunna FiraunNekho, datu Mesir, tu dio lu randan saluEfrat, sikandappi’ Karkemis, tu mangkanatalo Nebukadnezar, datu Babel, tonnataun ma’penna’pa’ kadatuanna Yoyakim,anakna Yosia, datu to Yehuda.3Parandanni tu balulang sia balulangkalando, ammi tama tananan ra’!4Pariu’imi tu darang, messakemokomi,e mintu’ pakkanarang,ma’pampangangkomi, ma’songko’bassi, pematadi’imi tu mata dokemi,ammi ma’bayu kararran!5Ma’apai angku tiroi tu tau iato tirambansia sorong boko’? Iatu mai pa’baraninnaditalomo anna tarru’ liu mallai tangmessaile len: dadimi tu katirambanantiku lao! kadanNa PUANG.6 Iatu to matippa’ tang pakala umpallaiankalena sia to lalong tae’ duka natilendok:daanna lu dio randan salu Efrat titodo tutau iato mai anna tibambang.7Mindara ia tu saba’ susi salu Nil siamongngo’ susi salu darra’?8 Iatu to Mesir saba’mo susi salu Nilsia mongngo’ susi salu darra’, nakua:la ke’de’mo ussitutu’i te lino sia la

YEREMIA 46.9–13 220

kusanggang tu mintu’ tondok sia toumpa’tondokki.9Palakomi, e darang: patikaranni, ekareta; la tassu’mokomi e mintu’ tolalong: To Etiopia sia to Put ma’balulangsia mintu’ to Lidia ma’binting pana.10 Iamote tu alloNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, iamo allo pa’pakkanla umpabala’i kakadakeanna mintu’ualinNa. Iamoto nasamosona tu kandeanpa’dang sia malango napobua’ raranatu tau iato mai, belanna Napogau’moPuang, iamo PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, tu misa’ pemala’ pangrere’daana lu padang dio randan salu Efrat.11Maleko lako Gilead, alanni gommo’pedampi tu kalemu, e anak dara, anaknadatu baine Mesir; tae’ gai’mu umpebudaipedampi, belanna tae’ mula mondo.12 Iatu kamatunammu narangimo mintu’bangsa, sia naponnoimo sarromu te lino,belanna sititodo-todoammo tu mai tolalong, napada tibambang.13 Inde sia tu kada Napokada PUANGlako nabi Yeremia tu diona kasaeannaNebukadnezar, datu Babel, la untalotondok Mesir.

YEREMIA 46.14–19 22114Pa’peissananni lan lu mintu’ Mesir,patale’i dio Migdol, sia patale’ dukaidio Memfis sia Tahpanhes, kumua:ma’pampangangko ammu tumanan,belanna kumandemo tu pa’dang tiku lao.15Ma’apari anna dibambanganra tulalongmu, sia anna tang tumananra?Belanna PUANG unnula’i natibambang.16Buda tu mai tau titodo annatibambang sii’pin-i’pinan, naurunganma’kada nakua: Maikomi tasule lakobangsata sia lako tondok kadadianta,naruaki’ manii kandean pa’dang masangtongan.17Sangaimi tu Firaun, datu Mesir: Toma’pamaramba, tu umpopa’elo’na bangilendu’ tu attu melo.18La lelukraka tuoKu, kadanNa Datu,tu diganti PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, kumua: Susitu buntu Tabor diolu mintu’ buntu sia buntu Karmel diorandan tasik, susimo kasaeanna to.19Ma’parandanko, belanna la dipali’ko,e to ma’tondok, e anakna baine Mesir,belanna la mempadang lo’bang tuMemfis sia la disanggang, naurunganmoi misa’ tau tae’mo la torro lan.

YEREMIA 46.20–25 22220 Iatu Mesir butung to anak sapi me’lok,apa narampoi tambolik lu daa mai.21Sia mintu’ surodadu disaroi dio lu tauiato mai susitu anak sapi maloppok, apatau iato mai memboko’, anna mallai solanasang sia tang naatta tumanan, belannanarampoimo allo kamandasanna, iamotuallo kadiukunganna.22 Iatu gamaranna susi garesenaula’ mendonglo’, tarru’ lako tete diokamatotoranna sia tau iato mai saeumpellambi’i sitangke uase susitomanglelleng kayu.23 Iatu tau iato mai ullelleng pangala’na,kadanNa PUANG, belanna tang dikanassamelo bilanganna, sia mandu losong annabatik, tang dikemba’ diia’.24 Iatu anak dara Mesir matunamo,mangkamo disorong tama limanna taulu daa mai.25 Iatu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Kapenombanna to Israel,ma’kada Nakua: Manassa la Kuukungtu Amon dio Tebe sia Firaun sia tondokMesir sia iatu mai deatanna sia iatu maidatunna, sia la Kuukung tu Firaun siaiatu mai to urrannuanni.

YEREMIA 46.26–47.1 22326Sia la Kusorong tu tau iato maitama limanna mintu’ to undaka’ lalanla umpatei, iamotu tama limannaNebukadnezar, datu Babel, sia tamalimanna taunna. Apa undinnatomarampa’mi sule tu tondokna susitodolona, kadanNa PUANG.27Da mumataku’, e taungKu Yakub,sia da mutiramban, e Israel, belannamanassa la Kurampanangko dio maitondok mambela, sia iatu bati’mudio mai tondok dinii umpali’ko; lasulemo tu Yakub anna torro marampa’sia manaman, na moi misa’ tau tae’umpatirambanni.28Da mumataku’, e taungKu Yakub,kadanNa PUANG, belanna Kurondongkosia la Kusabu’i tarru’ tu mintu’ bangsa,Kunii untale’ko, apa iko tae’ Kula ussabu’itarru’ko, sangadinna la Kupa’dikkikositinayanna, moi natae’ Kuelorangkotang diukung.

Nubua’ diona to Filistin

47:1-7

471 Inde sia tu kada sae lako nabiYeremia, iamotu kadanNa PUANG

YEREMIA 47.2–7 224

diona to Filistin, tonna tae’pa nataloiFiraun tu tondok Gaza.2Nakua tu kadanNa PUANG: Manassala saba’ tu uai lu daa mai anna dadi uailuang mekabu’, nakabu’ tu mai padangsia mintu’ issinna, sia iatu mintu’ tondoksola to torro lan, naurungan tumangi’ tumintu’ tau sia mintu’ to umpa’tondokkitu padang iato melallak-lallak,3napobua’ pentengkana darangnasia mongngo’na mintu’ karetana siagarutukna mintu’ rodana. Iatu mintu’ambe’ tang messailemo lako anakna,belanna katangtikambeanna limanna,4ke saemi tu allo kadisanggangannamintu’ to Filistin sia iake disabu’i tumintu’ to la untundui Tirus sola Sidon, tutorronapa; belanna PUANG la umpisannitu to Filistin, iamotu to torropa diolebukan Kaftor.5 Iatu Gaza digalettungimo sia Askelondisanggangmo; e to Enak tu torronapa,la sangapaporoko untori’-tori’ kalemu?6A’a sangapapira mumane torro, epa’dangna PUANG? Sulemoko tamabanuammu; la torromoko ammu rapa’.7Apa umba la mukua untorroi? NaPUANGmo umpepasananni: la ullaoi

YEREMIA 48.1–5 225

Askelon sia randan tasik, iamoto Naniiumpapatui.

Nubua’ diona Moab

48:1-47

481Diona Moab.Inde sia tu kadanNa

PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: A’a dikka’tu Nebo, belanna disanggangmo;matunamo tu Kiryataim sia ditalomo’;iatu tambakuku malangka’ matunamosia tiramban.2Tae’mo tu kadipudianna Moab;nasitangnga’imo tau dio Hesbon lanakadakei, nakua: Maimokomi tasabu’i,naurunganni rato tu bangsa iato! Na ikoduka, Madmen, la disanggangmoko, nakandean pa’dang la ullolaiko.3Perangii tu pelallak dio mai Horonaim,den kasanggangan sia kamangsanankapua.4Sanggang nasangmo tu Moab, annaiatu pelallakna to bongkona dirangimo.5Marassan tumangi’ tu tau unteka’ise’pon buntu Luhit sia diong lombok

YEREMIA 48.6–11 226

Horonaim dirangi dukamo pelallakna tuto kapussakan.6Mallaikomi, lendokanni tu katuoammi,anna dadi susi kayu anak tang mendaunlan padang pangallaran.7Belanna murannuan tupanggaragammu sia iananmu,iamoto narampako ualimmu, sia iatuKamos la male pada dipali’, mintu’ tominaanna sia mintu’ arungna.8Sia la den misa’ pa’kasanggang saetama mintu’ kota, naurunganni moi misa’kota tae’ len tilendok na iatu lombok lasanggangmo, na iatu padang lappa’ lamangsanmo, susimo kadanNa PUANG.9Pani’i tu Moab, anna tassu’ malementia’, sia iatu mai kotana lamempadang lo’bang, naurunganni moimisa’ tae’mo tau torro lan.10Tampakan ropu tu to langga’ umpogau’pengkaranganNa PUANG; sia sapuanpala’ tu to umpadapa pa’dangna dio maito’doan rara.11Tempon manguranna tu Moab torromanaman; mari’pi bang daona lumentainna tae’ len naditua’ lan maibusso misa’ lako busso senga’, sia tae’lenpa nadipali’; iamoto natontong bang

YEREMIA 48.12–18 227

tu mammi’na sia tae’ namembali tubusarungngu’na.12 Iamoto manassa la sae tu allona,kadanNa PUANG, ke Kusuai tu ba’tupira-pira to mantua’ lako kalena launtuaranni, iamo la umpalo’bangi tumintu’ bussona sia la untessei tu mintu’sere’na.13Attu iato iatu Moab la masiri’, buntutumangna Kamos, susito Israel masiri’buntu tumangna Betel pa’rannuananna.14Umba la mikua ma’kada kumua: Kamite to lalong, mintu’kanni to parari sa’ga’!15Sanggangmo tu Moab sia iatu maitondokna sia mintu’ to mangurapa’tonno’na solo’mo la ditunu, kadanNaDatu, tu diganti PUANGna mintu’ma’dandan maritik.16 Iatu kasangganganna Moabmentireke’mo na iatu kamandasannamandu madoi’mo.17La mibatingi, e kamu to untikui, siakamu tu to untandaimi sanganna, lamikua: A’a umba nakua anna le’tomotu tekken kakuasan, iamotu tekkenkamala’biran.18Mengkalaomoko dao mai inankamala’birammu, ammu unno’ko’

YEREMIA 48.19–27 228

diong lu to’ rumpang, e pa’tondokan,e anak dara Dibon, belanna iatupa’kasangganganna Moab ke’de’mo laullaoiko na iamo la urro’pokki tu mintu’tambakukummu.19Bendanko dio biring lalan sia tiro-tiroi,e baine torro lan Aroër; kutanai tumuane mallai sia iatu baine tilendok,kumua: Apamora tu mangka dadi?20Matunamo tu Moab, belanna talomo;unnurruk-urruk sia melallakkomi;pa’peissananni lako Arnon, kumuasanggangmo tu Moab.21Sia narampoimo ukungan tu padangmarante, iamotu Holon, Yahas, Mefaat.22Dibon, Nebo, Bet-Diblataim.23Kiryataim, Bet-Gamul, Bet-Meon,24Keriot, Bozra, sia mintu’ kota dio tanaMoab, tu mambelanna sia mandappi’na.25 Iatu tandukna Moab dita’takkimo siale’tomo tu takia’na, kadanNa PUANG.26Pamalangoi, belanna napatarompo’ tukalena lako PUANG, anna tipessambakrokko luana tu Moab, sia ditelle-telleduka.27Tang mutelle-telleraka tu to Israel;dikabu’tuiraka sola to boko, muurunganni

YEREMIA 48.28–33 229

unniling-iling, ke mulambi’ kadaoi tudiona a’ganna?28Tampei tu mintu’ kota, ammi torro lanbuntu batu, e to Moab, sia la susikomibu’ku’ ala’ tu unggaragai serangna diotondon aa’.29Tarangimo tu kamadongngarannaMoab – kumua matampo maro’ ia–, sia diona kamatampoanna siakamadongngaranna sia karombosannasia kamadaoanna penaanna.30Kuissanmo, kadanNa PUANG, tukamatampoanna sia kada tang kebattuanna; napogau’ bang tu tangsipato’na.31 Iamoto angku unnangle-angle dionaMoab, ondongpi melallak-lallak dionamintu’ lili’na Moab sia sumarro dionamintu’ to Kir-Heres.32La kutangi’iko, e garonto’ anggoro’Sibma ondong na iatu tangi’na Yaezer;iatu tangkemu membalaba’ tamatasik sia rampo lako Yaezer; iatupa’rampunanna mintu’ buammu siapeanggoro’mu nalaoi pa’kasanggang.33Na iatu kasendean sia la’tek pa’demolan mai to’ pa’lak sia dio mai padangMoab, sia Kupatadang tu uai anggoro’ lan

YEREMIA 48.34–38 230

mai panglulluranna; Iatu to manglullu’bua anggoro’ tae’mo unnarrak-arrak,iatu arrak tangiamo arrak.34 Iatu tau dio mai Hesbon unnurruk-urruk, iamoto namelallak tau sae lakoEleale, ondong pissan rampo lako Yahas,sia dio mai Zoar sae lako Horonaim siaEglat-Selisia; belanna moi na iatu to’ uaiNimrim mempadang lo’bangmo.35Nakua kadanNa PUANG, la Kuputtailan Moab tu mintu’ to male langnganinan madao sia memala’ lako deatanna.36 Iamoto natumangi’ tu penaangkudiona Moab susi suling to umbating,ondongpi tumangi’ tu penaangku dionato Kir-Heres susi suling to umbating,belanna iatu pangnanna torronapa,pa’demo.37Belanna iatu mintu’ ulu digalettungi,sia mintu’ danggo’ diku’ku’i, siamintu’ lima ditori’-tori’ sia mintu’ aakma’karung.38Dao mintu’ bubungan banua Moab sialan lu mintu’ pasa’na sisumarroan tu maitau, belanna Kusanggangmo tu Moabsusi pareanan litak, tu tang naporaimotau, kadanNa PUANG.

YEREMIA 48.39–45 23139A’a lendu’ ia masolangna tu Moab, a’aumba nakuan namemboko’! Matunamotu Moab sia dadimo misa’ apa ditelle siamegiangan lako mintu’ to untikui.40Belanna nakua kadanNa PUANG:Tonganna la sae mettia’ susi langkanmaega sia umballa’ pani’na daona luMoab.41Mintu’ kota ditalo sia mintu’ tambakukudiala; allo iato iatu penaanna mintu’ tolalong lan Moab susi penaanna misa’baine mangurria’.42Na iatu Moab disanggang, naurungannitae’mo nadadi misa’ bangsa, belannaumpatarompo’ kalena lako PUANG.43 Iatu ma’patirambanna sia patuangsia poya la urrampoiko, e to lan Moab,kadanNa PUANG.44Minda-minda lussu’ dio maima’patirambanna, iamo la tobang rokkopatuang, sia minda-minda tu ma’dinkendek diongmai patuang, iamo la naalapoya, belanna Aku te la umparampoilako kalena, iamotu lako Moab tu taunkadiukunganna, kadanNa PUANG.45Bendan tu to mallaiumpopentilindungan Hesbon, apatae’ tu kamatotoranna; belanna

YEREMIA 48.46–49.2 232

tassu’mo tu api lan mai Hesbon siadukku api lan mai banuanna Sihon,iamotu umpurai pili’na Moab nakande siakararo ulunna to rombo’.46A’a mandasako Moab! Sanggangmo tutaunna Kamos, belanna mintu’ anakmumuane malemo dipali’ sia iatu anakmubaine malemo dirampa.47Apa allo ma’katampakanna laKupopembali tu toto’na Moab, kadanNaPUANG. Rampo indete dinii ussa’bu’i tuukunganna Moab.

Nubua’ diona to Amon

49:1-6

491Diona to Amon.Nakua kadanNa PUANG: Tae’raka

anakna tu to Israel, tae’raka toma’mana’na? Ma’apai anna alai Milkomtu Gad la napomana’ sia iatu mintu’taunna male umpa’tondokki kotana Gad?2 Iamoto, tonganna la sae tu allona,kadanNa PUANG, la Kuparangian Rabato Amon tu arrak kasirarian, sia lamempadang lo’bang, nanii ma’toppo’-toppo’ batu tuan sia iatu lili’na la diballaapi; sia iatu to Israel la unnalai sia

YEREMIA 49.3–6 233

umpomana’i tu tau iato mai, tu mangkaumpomana’ tondokna Gad, kadanNaPUANG.3Unnurrukko, e Hesbon, belannasanggangmoko sia daun lauammoko;tumangi’komi, e anak dara Raba;ma’potedibolongkomi, sia umbatingkomi,sia sumayokomi lan alla’na rindingtembo’ pa’lak, belanna la dipali’ tuMilkom sola mintu’ to minaanna siaarungna.4Ma’apai ammu sattuanni tu lombokmu?Iatu lombokmu nasapamo uai, e piabaine matampo, tu urrannuan ianannasia ma’kada nakua: Mindara la ullaoina’.5Tonganna la Kuparampoikokamagiangan dio mai mintu’ inantiku lao, kadanNa PUANG, PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, sia ammidipatisambo’ simisa’-misa’ male, annamoi misa’ tau tae’mo la urrampunni tu tosalambasalao.6Namangka to Kumane umpopembalitoto’na tu to Amon, kadanNa PUANG.

YEREMIA 49.7–10 234

Nubua’ diona Edom

49:7-227Diona Edom.Nakua kadaNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik: Tae’morakakapaissanan lan T’eman? Lanna’morakatu pa’tangngaranna to unnampuitangnga’ kinaa sia pa’demorakakapaissananna tu tau iato mai?8Memboko’komi mallai siamentirerungkomi lan lu inanmandalan, e to untorroi Dedan, belannaKuparampoimo kasangganganna siamotu Esau, iamotu attu Kunii unnukungi.9 Iake saei lako kalemu tu to mebuaanggoro’ tae’raka nala untampei pira?Ba’tu iatu to boko ke bongi, tae’raka naia manna naala tu silasanna lako kalena?10Apa la Kukalokoi tu Esau sia mintu’ tuinan membuninna Kupaombo’mo; iakela morai umbuni kalena, tae’ nakullei.Iatu mintu’ tarukna sia mintu’ bati’na ladisabu’i sia moi misa’ sangbanuanna tae’untundui, kumua:

YEREMIA 49.11–16 23511La kukaritutui tu mintu’ anak biungmusia melo ke rannu lakoi kaleku tu mintu’baine balummu.12Belanna nakua kadanNa PUANG: Iatutau tu tang sipatu la unniru’i tu apa lanirusan, manassa la nairu’ duka; ma’apaoiammu la lappa’? Inang tae’ mula lappa’,sangadinna la muiru’.13Belanna mangkaMo’ umpalao sumpatete dio Kaleku, kadanNa PUANG, kumuaiatu Bozra la mendadi apa metakuran siakaditattan sia megiangan sia tampakanropu sia iatu mintu’ tondokna la daunlauan tontong sae lakona.14Denmo kareba kurangi dio mai PUANGsia misa’ sumbungan puduk disua ulleleitu bangsa iato, nakua: Sirampunkomiammi laoi tu Edom sia ke’de’komi parari!15Belanna tonganna la Kupabitti’ko diolu mintu’ bangsa sia matuna dio mintu’tolino.16 Iatu apa metakurammu siakamatampoammu umpakenamoko.E to untorroi lo’ko’ buntu batu sia la’ka’lako botto tanete, moi unggaragakoserangmu pada langka’ serang langkanmaega, la Kutua’ dukako inde to daomai, kadanNa PUANG.

YEREMIA 49.17–20 23617Susi dukamoto tu Edom la dadi apamegiangan; minda-minda tu ullendu’ila magiang sia natelle diona mintu’kasangganganna.18Susitu Sodom sola Gomora mangkadiro’pok sola mintu’ lili’na, kadanNaPUANG, susi dukato moi misa’ tau tae’mola torro dio sia moi misa’ ma’rupa tautae’mo la mempue dio.19Tonganna susi misa’ singa sun lan maipangala’-ala’ makampunna Yarden, susidukamoto tu uali ullaoi tu inan matoto’,belanna lan sangpekkappidian matariKuula’imi tu tau iato mai inde to lanmai. Sia mindara tu dipilei tu Kuangka’la umparentai? Belanna mindara tupadangKu sia mindara untuntun lalanpoissanangKu, sia pangkambi’ umbaratu ungkullei bendan dio oloKu?20 Iamoto perangiimi tu panglampakNaPUANG, tu mangka Napamanassala naposanggang Edom, sia tananpenaanNa, tu mangka Nara’ta’ la ullaoitu to untorroi Téman: Manassa nariu’ piato mangkambi’ domba tu tau iato mai,sia iatu padangna la magiang diona tauiato mai.

YEREMIA 49.21–26 23721 Iate lino tigega’ napobua’ onikatibambanganna sia iatu urruknadirangi sae lako tasik Teberau.22Tonganna kendek sia mettia’ sae susilangkan maega sia umballa’ pani’nadaona lu Bozra, sia allo iato iatupenaanna mintu’ to lalongna Edom lasusi penaanna misa’ baine manguria’.

Nubua’ diona Damsyik

49:23-2723Diona Damsyik.Kasirisammo tu Hamat sola Arpad,belanna urrangimo kareba kadake;tigianggiangmo penaanna tu tau iatomai susi tasik mariak sia masussa tupenaanna na tae’mo narapa’ len.24Bonnong penaanna tu Damsyik,memboko’mo la male mallai, narampoikatirambanan, narua kapussakan siakamaparrisan, susito baine manguria’.25Lendu’ ia makarorrongna tu kotakalelean, iamo inan kasendean!26 Iatu mintu’ to manguranna latibambang mate dio lu mintu’ pasa’nasia mintu’ surodadunna la disanggang

YEREMIA 49.27–30 238

allo iato, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.27La Kupadukku tu misa’ api rampetamanna rinding tembo’ Damsyik, tu launnimbakan mintu’ tongkonan layuknaBenhadad.

Nubua’ diona to Arab

49:28-3328 Inde sia tu diona Kedar siadiona kadatuanna Hazor, tu nataloNebukadnezar, datu Babel.Nakua kadanNa PUANG: Ke’de’komiammi male ullaoi Kedar sia sanggangi tumintu’ suku dio rampe matallo!29Da’ito anna dirampa tu mintu’tendana sia mintu’ dombana; iatusampin tendana sia mintu’ pareanannasia mintu’ untana da’ito namale tauurrampai sia napeolian tau lako kumua:Den kamaramban tiku lao.30Ma’dondo-dondokomi mallai,mentirerungkomi lan lu inan mandalan,e to untorroi Hazor, kadanNa PUANG,belanna nara’ta’mo Nebukadnezar, datuBabel, lan penaanna tu misa’ tangnga’

YEREMIA 49.31–35 239

la ullaoikomi sia umpana’ta’mo misa’pa’timbangan.31Ke’de’komi ammi male ullaoi misa’bangsa manaman, tu torro mana’pa,kadanNa PUANG, tu tae’ ba’bana ba’tusalli’ tendana, tu torro misa.32Da’ito natiramban mintu’ tu untanasia la diala tu mintu’ patuoanna; sia lakupatisambo’-sambo’ male tu mintu’tau iato mai lako mintu’ kabu’tuanangin, iamotu to disoppo kurin, sia diomai mintu’ randan langi’ la Kupasae tukasanggangan la urrampoi tau iato mai,kadanNa PUANG.33 Iatu Hazor la napoinan serigala siala mendadi misa’ padang lo’bang saelakona; na moi misa’ tau tae’ untiroi siatae’ ma’rupa tau la mempue dio.

Nubua’ diona Elam

49:34-3934 Inde sia tu kada sae lako nabi Yeremia,iamotu kadanNa PUANG diona Elamtonna pamulanna kadatuanna Zedekia,datu Yehuda.35Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik: Tonganna la

YEREMIA 49.36–39 240

Kule’to tu panana Elam, tu oto’nakamatotoranna.36Sia la Kuparampoi a’pa’ matanna angindio mai a’pa’ tetukna langi’ tu Elam siala Kupatisambo’-sambo’ tu tau iato mailako mintu’ kabu’tuan angin, naurunganmoi misa’ bangsa, tae’ tu tang naniirampo to Elam dirambai lako.37La kupatiramban tu penaanna Elamdio tingayona ualinna sia dio tingayonatu tau undaka’ lalan la ungka’tu sunga’nasia la Kuparampoi kamandasan, iamotukare’dekanna ara’Ku, kadanna PUANG,sia la Kupaula’i pa’dang, sae lakoKusabu’ina.38Sia Kupaunnisung tu isunganKapayungangKu dio Elam sia Kuroto’iinde to dio tu datu sia mintu’ arung,kadanNa PUANG.39Apa allo ma’katampakanna laKupopembali tu toto’na Elam, kadanNaPUANG.

YEREMIA 50.1–5 241

Nubua’ diona Babel

50:1–51:64

501 Inde sia tu kada NapokadaPUANG tu nalopian nabi Yeremia

diona Babel, iamo tondok to Kasdim.2Patale’i dio lu mintu’ bangsa siapa’peissananni, angka’i misa’ banderasia pa’peissananni, da mibunii, siapokadai kumua: Ditalomo tu Babel,sia kasirisanmo tu Bel sia kapussakantu Merodakh; kasirisan tu rapang-rapang dipodeatanna, sia mintu’ deatamegi’giranna.3Belanna misa’ bangsa lu daa maiullaoi, tu la umpopempadang lo’bangitu padangna, naurunganni tae’mo tauuntorroi; la tolino la patuoan mallainasangmo anna lanna’.4Allo iato sia attu iato, kadanNa PUANG,pada la sae tu mintu’ to Israel solato Yehuda, situang tangi’na undaka’PUANG, Kapenombanna.5Tau iato mai la umpekutanan Sion siaiatu lindona la mentingo lako; la saeanna mengkara’pa lako PUANG tete dio

YEREMIA 50.6–10 242

misa’ basse matontongan, tu tae’monala dikalupai len.6 Iatu taungKu butungmo to domba pusatu napapusa pengkambi’na sia nasolanlangngan buntu; sia salamba-salao tutau iato mai dio mai misa’ buntu lakomisa’ tanete, naurungan tae’mo nakilalaitu inan nanii mari’pi.7 Iatu tau iato mai napurai nakandemintu’ to unnapparanni sia nakua tumintu’ ualinna: Tae’ kisala, belannakasalammo tu tau iato mai lako PUANG,tu inanna kamaloloan, ondongpi lakoPUANG, pa’rannuananna nene’ to dolona.8Mallaikomi lan mai Babel sia tassu’komilan mai tondok to Kasdim sia lasusikomi domba laki tu undoloan dombama’baanan.9Belanna tonganna la kupake’de’ tumisa’ kasirampunan bangsa kapua lu daamai la ullaoi Babel, sia ma’pampangan laullaoi, belanna iatu kaditaloanna bu’tuinde to daa mai. Iatu anak panana tolalong maupa’, tu tae’ lenpa nasulelo’bang.10Attu iato iatu tondok Kasdim ladipangrampai; minda-minda urrampai lasamosona, kadanNa PUANG.

YEREMIA 50.11–15 24311Moi parannu-rannukomi sia unnarrak-arrak, e mintu’ pangrampa mana’Ku,moi mekkondong-kondongkomi susituanak sapi lan lu to’ riu kamban siama’mehe’-mehe’ susi darang laki,12 iatu indo’mi kasirisan tonganmo siamatunamo tu to undadiangkomi; tiromitu misa’ bangsa makaasi-asi, tu sangtintipadang pangallaran, sia padang talo siapadang aak.13Tete dio kare’dekanna ara’Na PUANG,tae’mo nala dinii torro, sangadinna lamempadang lo’bang nasang; minda-minda tu ullendu’i Babel, la bangngoara’na anna tellei belanna mintu’kasangganganna.14La ma’pampangangkomi umpatamalimbu Babel, e kamu mintu’ to umbintingpana! Panai lako, da mikanana’i tutinaran, belanna kasalammo lakoPUANG!15Sumapukokomi ullilingi – ussorongmokalena; ro’pokmo tu lentong tembo’na,sia dirondonmo tu rinding tembo’na,belanna iamote tu pa’pakkanNa PUANG;papakkanni sia pogau’i lako susitumangka napogau’.

YEREMIA 50.16–21 24416Pisanni lan mai Babel tu tomangambo’ sia iatu to sitoe sae’, ke attupegandungan. Belanna iatu kandeanpa’dang masang tongan la pantan sulelako bangsana sia pantan mallai lakotondokna.17 Iatu Israel butung to misa’ dombadipakasingkiran, tu naula’ ba’tu pira-pirasinga. Pamulanna naampello’ datu Asyur,ma’katampakanna totemo iatu bukunnanale’to-le’to Nebukadnezar, datu Babel.18 Iamoto, nakua kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel: Manassala Kuukung tu datu Babel sia tondokna,susitu datu Asyur mangka Kuukung.19Sia la Kupasule tu to Israel lakopadang kariuanna, anna purai nakandetu riu dao Karmel sia Basan sia ladipedia’i dao buntu Efraim sia lan Gilead.20Allo iato sia attu iato, kadanNaPUANG, la didaka’ tu kakadakeannaIsrael, apa tae’, sia iatu kasalannaYehuda, apa tae’ diapparan, belanna laKupagarri’ kasalanna minda-minda tuKupopa’elo’napa la torro.21Malemoko ullaoi tu tondok Merataimsia ullaoi tu to lan Pekod. Roto’i sia sabu’i

YEREMIA 50.22–27 245

butung pepayu, kadanNa PUANG, siapogau’ nasangi to, susitu Kupasanangko.22Den arrak kapararian dirangi lantondok sia kasanggangan kapua.23Umba nakua anna le’tomo sia pokamotu pepa’tongna mintu’ lino. Umbanakua tu Babel anna dadimo misa’ apamegiangan dio lu mintu’ bangsa.24Kutanannimoko poya sia dialadukamoko, e Babel, tonna tae’pamuissanni; ta’pa diapparangko siaditingkan dukako, belanna unnapekoPUANG.25Nabungka’mo PUANG tu pangnannanpa’bunoNa sia Napatassu’mo tu mintu’pa’buno kasengkeanNa, belanna iamotetu misa’ penggauran tu la Napogau’Puang, PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik lan tondok to Kasdim.26Sangke’derammokomi, naurungannitae’mo misa’ tau torro, la malenasang ullaoi, bungka’i tu mintu’alangna, popa’toppo’-toppo’i susi pongo’gandung, sia sabu’i; damo nadentorrona.27Ba’tai tu mintu’ sapi lakinna, da’itonamale ditunu. A’a dikka’ tu tau iato

YEREMIA 50.28–32 246

mai, belanna nalambi’mo tu allona siaattu kadiukunganna.28Den kadanna dirangi tu to mallaitilendok dio mai tondok Babella umpa’peissananni dio Sion tupa’pakkanNa PUANG, Kapenombanta,iamotu pa’pakkanNa diona banuakabusunganNa.29Arrakki tu mintu’ to ma’pana ullaoiBabel sia mintu’ to umbinting panana;patama limbui, da naden misa’ taumallai tilendok! Pabala’i sitinaya mintu’penggauranna sia pogau’i lako susitumintu’ apa mangka napogau’. Belannamatampo pabali-bali lako PUANG, tuTomaserona to Israel.30 Iamoto iatu mintu’ to mangurannala songka mate dio lu pasa’ sia mintu’surodadunna la disabu’i allo iato,kadanNa PUANG.31Tonganna, la Kuukungko, eKamatampoan, kadanNa PUANG,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,belanna saemo tu allomu, sia attu Kuniiunnukungko.32Sia iatu Kamatampoan la titodo siasongka, na moi misa’ tau tae’mo laumpamalimbangunni sia la Kupadukku tu

YEREMIA 50.33–38 247

api lan lu mintu’ kotana, anna sumpunnitu mintu’ lili’na.33Nakua kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik kumua: Padadipakario-riomo to Israel tu to Yehuda:na iatu mintu’ tau umpali’i, untoemanda’i, tang naeloran male.34Matoto’ tu Pela’bakna, tu disangaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik:manassa Iamo la urra’ta’i tu kara-karana, kumua anna paden karapasanlan lino, apa iatu to untorroi Babel laNapamagiang.35E pa’dang rampoimoko to Kasdim,kadanNa PUANG, sia to torro lan Babelsia iatu mai arungna sia tu paissanna.36E pa’dang laoimi tu mai to ma’kadalayuk, anna baga tu tau iato mai. Epa’dang laoimi tu mai to lalongna, annatiramban.37E pa’dang laoimi tu mintu’ darangnasia mintu’ karetana sia mintu’ surodadupantan tama dio lu tau iato mai, annatau iato mai butung to baine! E pa’danglaoimi tu mintu’ iananna, anna dirampa.38E pa’dang laoimi tu kauaianna, annamempadang rangke. Belanna tondok iatonanii ponno rapang-rapang dipodeata

YEREMIA 50.39–44 248

dipa’ sia napobagamo tau iato mai turapang-rapang dipodeata metakuran.39 Iamoto naniimi torro serre’ lampungsola serigala sia nanii duka torro burungunta sia tang titondokmo sae lakona, namoi misa’ tau tae’mo untorroi ussiosso’i.40Susitu Sodom sola Gomora sola mintu’lili’na mangka Naro’pok Kapenomban,kadanNa PUANG, susi dukamoto moimisa’ tau tae’mo la torro dio sia moimisa’ ma’rupa tau tae’mo la mempuedio.41Tiromi, la sae tu misa’ bangsa lu daamai, misa’ to sangpetayanan kapuanasolan datu tarompo’ ke’de’ dio mairandan langi’.42Tau iato mai untangke pana siadoke; masuang sia tang untandaikamamasean. Iatu ongngo’na mariaksusi tasik sia pakkanarang; sia sakka’moparari la ullaoiko, e anak dara Babel.43 Iatonna rangimi datu Babel tukarebanna, loemi tu limanna; narampoikapussakan sia kamapa’diran susitomisa’ baine manguria’.44Tonganna susi misa’ singa sun lanmai pangala’-ala’ makampunna Yordansusi dukamoto tu uali ullaoi tu inan

YEREMIA 50.45–51.2 249

matoto’, belanna la sangpekkappidianmatari Kuula’i tu tau iato mai inde to lanmai. Sia mindara tu dipilei tu Kuangka’la umparentai? Belanna mindara tupadangKu sia mindara untuntun lalanpoissanangKu sia to mangkambi’ umbaratu ungkullei bendan dio oloKu?45 Iamoto perangiimi tu panglampakNaPUANG, tu mangka Napamanassa lanaposanggang Babel sia tu apa mangkaNara’ta’ lan tanan penaanNa la ullaoito Kasdim: Manassa nariu’ pia tomangkambi’ domba tu tau iato mai, siaiatu padangna la bangngo ara’na dionatau iato mai.46 Iate lino tigega’ napobua’ karebakaditaloanna Babel sia iatu urruknadirangi dio lu mintu’ bangsa.

511 Inde sia tu kadanNa PUANG,Nakua: Manassa la Kuparampoi

penaa pa’kasanggang tu Babel sia tauuntorroi Indo’na to umbali-baliNa’.2Sia la Kusua lako Babel tu ba’tupira-pira to manta’pi la unta’pii sia iatutondokna la napalino’ sia nabalittua’,belanna la natalimbung tama tau iatomai, ke allo kamandasan.

YEREMIA 51.3–8 2503 Iatu to ma’pana la nabinting tupanana sia la ma’bayu kararran; iatu tomanguranna da’mikatirinnai sia sabu’i tumintu’ surodadunna,4anna iatu mintu’ to dipatei situlambenandio lu padang to Kasdim siasisumpandanan tu to dirok dio lubatattana.5Belanna iatu to Israel sia to Yehuda tae’anNa patorro to balui Kapenombanna,PUANGna mintu’ ma’dandan maritik,moi nakabu’i kakadakean tu tondoknaumbali-bali Tomaserona to Israel.6Mallaikomi lan mai Babel, pantanla umpallaiangkomi katuoammi; damisanggang, ke naukungi Puang tukakadakeanna, belanna attu iamote tupa’bala’Na PUANG, la Nanii umbennipoleanna sitinaya penggauranna.7 Iatu Babel susi misa’ irusan bulaan lanlimanNa PUANG, tu umpamalango mintu’issinna lino; mintu’ bangsa unniru’mo uaianggoro’ lan mai, naurunganni bomboannasang.8Ta’kala tibambangmi sia ro’pok tuBabel, batingimi! Alanni gommo’pedampi tu sakinna, napomondo siamanii.

YEREMIA 51.9–14 2519Mangkamo tadampi tu Babel, apa tangdampi-dampianna; tatampemi antapantan sule lako tondokta; belannalanda’mo langngan langi’ sia sumpumolangngan massaleu’na tu ukunganna.10PUANG umpasomboi tu katongananta;maikomi talao umpa’peissananni tupenggauranNa PUANG, Kapenombantalako Sion.11Asami tu tinaran, toemi tu balulang!PUANGmo umpatiakka’i tu penaannamintu’ datu Media, belanna lanmopenaanNa Puang la ullaoi sia ussanggangitu Babel; belanna iamote tu pa’bala’NaPUANG, iamotu pa’bala’Na diona banuakabusunganNa.12Pabendanmi tu bandera la ullaoitambakukunna Babel, pebudai tu toma’kampa, pannii to ma’kampa dio lu tumintu’ inan, pannii dukai to mangodo’;belanna PUANG la umparampo randannaitu tanan penaanNa, iamotu apa mangkaNapokada diona to lan tondok Babel.13E iko tu unno’ko’ dio to’ uai luang siama’ianan buda, nalambi’mo lampakmusia nadete’mo sumpu suka’mu.14 Iatu PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik mangkamo umpalao sumpa

YEREMIA 51.15–19 252

tete dio Kalena, Nakua: Moi angKupasitutu’iko tau susi batik budanna,manassa la naarrak-arrakkiko tau.15 Iamo PUANG tu mangka umpadadi linotete dio kamatotoranNa sia tu umpatepulipu daenan tete dio kakinaanNasia umballa’ langi’ tete dio tanga’kakinaanNa.16 Iake Napatassu’i kadanNa, mongo’ tuuai dao langi’ sia umpakendek salebu’dio mai randan langi’; la umpadadii tukila’ naturu’ uran, sia umpatassu’ anginlan mai pa’palumpunanNa.17Attu iato iatu mintu’ tolino baga siatang paissanmo; natodingmo siri’ tumintu’ pande bulaan diona rapang-rapang dipodeata, belanna iatu mintu’pa’pati’no’na tae’ natongan, sia tae’penaa lan.18Mintu’nato tae’ gai’na sia misa’panggaraga pa’popetaa; iake narampoiukungan, sabu’mi.19Apa tae’ nasusito tu taana Yakub;Iamo To kumombongna sanda mairi’sia Israel tu Garonto’ mana’Na; iamodigente’ PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.

YEREMIA 51.20–25 25320 Ikomo tu pepa’tongKu sia pa’bunokapararian; na ikomora angKu nisak-nisakki tu ba’tu pira-pira bangsa siaKusabu’i tu batu pira-pira kadatuan.21Sia ikomora angKu sanggang-sanggangi tu darang sia to ussakei, siaikomora angKu nisak-nisakki tu karetasia to untonangi.22Sia ikomora angKu sanggang-sanggangi la muane la baine sia ikomoraangKu sanggang-sanggangi la to matuala to mangura, sia ikomora angKusanggang-sanggangi la pia muane lolle’la anak dara.23Sia ikomora angKu sanggang-sanggangi tu to manglaa sola dombama’baanan na ikomora angKu sanggang-sanggangi tu to ma’pa’lak sola sapinnasangayoka sia ikomora angKu sanggang-sanggangi tu ba’tu pira-pira to maraa siato ma’parenta.24Apa la Kupabala’imo tu Babel siamintu’ to untorroi Kasdim dio tingayomibelanna mintu’ kakadakean napogau’lako Sion, kadanNa PUANG.25Tonganna, la Kuukungko, e buntu,ma’kasanggang, tu ussanggang mintu’lino, kadanNa PUANG, sia la Kuangka’

YEREMIA 51.26–29 254

tu limangKu unta’paiko sia ullolinko daomai buntu batu, angKu padadiko buntupura nalalle api.26Na moi misa’ batu tae’mo diala diomai kalemu la dipobatu petau ba’tula dipobatu parandangan, belanna lamempadang lo’bangko sae lakona,kadanNa PUANG.27Pabendanni tu bandera lan lino,pannonii tu napiri tanduk dio lu mintu’bangsa! Tambai tu mai bangsa annapamarimbangan kalena la ullaoi tu kotaiato, sia arakki tu mintu’ kadatuan ullaoi,iamotu Ararat, Mini sia Askenas! Angka’itu misa’ pangulu la urrarii; pesuammisae tu ba’tu pira-pira darang susito batikma’uyun!28Tambai tu mai bangsa annapamarimbangan kalena la ullaoi, iamotumintu’ datu to Media sia mintu’ tomarayanna sia mintu’ to ma’parentana,sia mintu’ to nalili’ parentana.29Attu iato iatu lino ma’parondo siama’paganggang, belanna Napalanda’moPUANG tu tanan penaanNa la ussanggangBabel sia la umpopempadang lo’bangi tutondok Babel, na moi misa’ tau tae’motorro lan.

YEREMIA 51.30–34 25530 Iatu mintu’ pa’baraninna Babelnatorroimo parari, sia unno’ko’ tu tauiato mai lan tu tambakuku; tae’mo tukabaranianna, susimoto baine. Iatubanuanna tappumo diballa sia iatu salli’ba’bana puramo disanggang-sanggang.31 Iatu to disua ma’dondo-dondo padasitammu to disua sia to umbaa karebapada sitammu duka la umparampoi lakodatu Babel, kumua di talomo tu kotanatiku lao;32 sia dialamo tu inan kalambanan, siadiballamo tu bentengna, sia mintu’ toparari narampoi kamatakuran.33Belanna inde sia tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna to Israel, kumua:Iatu anak dara Babel butung to inanpanglulluran, ke attunnamo dilullu’-lullu’; sattu’mora narampomo tu attupegandungan.34Napepuraimo’ nakande Nebukadnezar,datu Babel, sia nasanggangna’napatorrona’ susi kandean lo’bang;naampello’na’ susito a’ganna ula’ naga;napa’pediaran saponnona tambuknatu mai kande mammi’ku namaneuntumpuna’.

YEREMIA 51.35–40 25635Belanna kanapa’dikkiangku siakanata’takangku, iamoto anna dipabala’itu Babel, la nakua to tu tau lan Sion,sia belanna kadibolloanna raraku, annadipabala’i tu mintu’ pa’tondokan Kasdim,la nakua to tu to Yerusalem.36 Iamoto kadanNa PUANG Nakua:Tonganna Akumo la umbendanni tukara-karamu sia la Kupembalarangko,sia la Kupamarangke tu tasikna sia laKupabe’ko’ tu kalimbuangna.37 Iatu Babel la daun lauan sia napoinanserigala sia dadimo misa’ apa megiangansia ditelle, sia tae’mo natorroi tau.38 Iatu tau iato mai pada umburrungsusito singa mangura sia sumau susitoanak singa.39 Iake sirarrangammi tu tau mangiru’la Kuparandanan pa’maruasan mangiru’angKu pemalangoi, anna limpu tobang tutau iato mai, naurungan tarru’ leppengsae lakona sia tang pandiu len, kadanNaPUANG.40La Kusolan rokko tu tau iato mai susianak domba la ditunu, ten domba lakisia bembe’ laki.

YEREMIA 51.41–46 25741A’a, umba nakua naditalomo tu Sesakhsia dirampamo tu kapudianna mintu’lino!A’a, umba nakua tu Babel annamebangngoan ara’mo dio lu mintu’bangsa!42 Iatu Babel nakabu’mo tasik, sianasamboimo bombang tikalulun-lulunna.43Mintu’ kotana mempadang lo’bangmosia mempadang rangkemo siamempadang aakmo, iamotu padangtang natorroimo moi misa’ tau sia moimisa’ ma’rupa tau tae’mo lendu’ lako.44Sia la Kuukung tu Bel dio Babel sia iatuapa mangkamo naampello’ la Kupatassu’pole lan mai sadangna, sia tae’mo nalaussirampunni mintu’ bangsa; ondongpiro’pokmo tu rinding tembo’ Babel.45E mintu’ taungKu, tassu’komi lan mai,ammi pantan umpallaian katuoammi diomai kare’dekanNa PUANG.46Da namoro’ tu penaammi ammimataku’ tu diona kareba dirangi lantondok, belanna den misa’ kareba larorak lan sangtaun, na undinna pole’oden misa’ kareba senga’ lan taun iadukato; sia la den pa’pakario-rio lan

YEREMIA 51.47–52 258

tondok iato, anna iatu mai pangulu padasiea pangulu.47 Iamoto manassa la sae tu allona,ke Kuukungmi tu mintu’ rapang-rapang dipodeata dipa’na Babel, annamintu’ padangna la kasirisan sia iatumai tau dipatei la tibambang lan lutanga-tangana.48Attu iato iatu langi’ sola lino siamintu’ issinna la unnarrak-arrakkiBabel, belanna saemo lu daa mai tupa’kasanggang lako kalena, kadanNaPUANG.49Susi Babel napobannang anna mintu’issinna lino tibambang dipongko, la susidukato tu Babel la tibambang napobua’mintu’ to dipatei dio Israel.50E kamu tu tilendok dio mai kandeanpa’dang tarru’ liukomi male, da mitorrolen; la mikilalai tu PUANG dio mai inanmambela sia Yerusalem, la mipalan bangpenaammi.51Masiri’mokan, belanna kirangimotu pelo’bona tau; nakabu’mokan siri’belanna iatu to sae tamamo inanmaindanna banuanNa PUANG.52 Iamoto manassa la sae tu allona,kadanNa PUANG, ke Kupabala’imi tu

YEREMIA 51.53–57 259

mintu’ rapang-rapang dipodeata dipa’nasia la sumarro tu mai to diba’ta lan lutondokna.53Moronganna nala sumpu langnganlangi’ tu Babel sia moi anna palayuklamba’i tu tambakukunna, la narampoiduka pa’kasanggang dio mai Kaleku,kadanNa PUANG.54Den urruk dirangi dio mai Babel siakamarukkan kapua dirangi dio maitondok to Kasdim.55Belanna Nasanggang PUANG tuBabel sia Napa’dei kamarambanna; iatubombangna tau iato mai tikalulun-lulunsusi tasik kapua sia mongngo’ bangdirangi.56Belanna iatu pa’kasanggang sae ullaoiBabel sia iatu mai pa’baraninna dirampasia le’to tu mintu’ panana, belannaiatu PUANG, Puang Matua ma’pabala’,manassa la ma’pabala’i.57Sia la Kupamalango tu mai arungnasia to matarru’na sia to marayannasia to ma’parentana sia pa’baraninna,naurunganni tarru’ leppeng sae lakonasia tang pandiu len, kadanNa Datu, tudigente’ PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.

YEREMIA 51.58–62 26058 Inde sia tu kadanna PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, kumua:Iatu tambakuku makambanna Babel ladisanggang anna sirante padang, sia iatubabangan malangka’na la disumpun,naurungan bo’yok punala bang tumintu’ bangsa sia mara’tak tu mai tosangpetayanan ungkarangi tu apa lanakande api.59 Iamote tu apa napa’pepasanan nabiYeremia lako Seraya, anakna Neria,anakna Mahseya, tonna male lakoBabel sola Zedekia, datunna Yehuda,tonna taun ma’penna’pa’na kadatuanna;iamotu Seraya pangulu sandan uainnadatu.60Nasura’mi Yeremia lan misa’ sura’ tumintu’ kasanggangan la urrampoi Babel,iamotu mintu’ kada disura’ diona Babel.61Ma’kadami Yeremia lako Serayanakua: Iammu rampomo lako Babel,pengkilalai, ammu basai tu mintu’ kadaiate.62Sia la ma’kadako mukua: O PUANG,ma’kadaKomi diona kota iate, kumuala Misabu’i, naurungan moi misa’ tautae’mo torro lan, la tolino, la olo’-olo’,

YEREMIA 51.63–52.4 261

sangadinna la mempadang lo’bang saelakona.63 Iake tappumi mubasan te sura’ iate, lamupasipori misa’ batu, ammu tibei tamatangngana salu Efrat.64Sia la mukua: Susimote tuBabel la tallan anna tae’mo nalakendek sule napobua’ kasangganganKuparampoanni. Padamo te tu kadannaYeremia.

Diona Yerusalem natalo to Kasdim

52:1-30

521 Iatu Zedekia duangpulo mmisataunna tonna diangka’ datu, anna

ma’parenta dio Yerusalem sangpulo misataunna. Iatu indo’na disanga Hamutal,anakna Yeremia dio mai Libna.2Napogau’ tu apa kadake dio pentiroNaPUANG, susi mintu’ penggaurannaYoyakim.3Belanna kasengkeanNa PUANG,anna susi maromoto tu Yerusalemsola Yehuda. Nasualei dio mai oloNa.Pabali-balimi Zedekia lako datu Babel.4 Iatonna taun ma’pengkaserakadatuanna, bulan ma’pessangpulo

YEREMIA 52.5–8 262

sia allo ma’pessangpulo bulan iato,saemi Nebukadnezar, datu Babel, solamintu’ surodadunna ullaoi Yerusalemsia napabendan tu tendana tiku lao,nagaragai tu benteng la nanii ullaoi.5Susimo kadipatama-limbuannatu tondok iato sae lako taunma’pessangpulo misa kadatuannaZedekia.6 Iatonna bulan ma’penna’pa’, alloma’pengkasera bulan iato, lendu’ iama’irrikna karorian lan kota, naurungantae’mo rotinna tu mai to buda lantondok.7 Iatu mai tambakuku kota ditossomo,anna mallai tu mai surodadu lan maikota tonna bongi unnola babangannaparitangnga da’dua benteng tembo’sirondong pa’lakna datu – na iatu toKasdim umpatama limbu kota iato, apamoi susito unnola bang lalan lu lakoAraba-Yordan.8Apa iatu datu naula’ surodadu toKasdim, anna lambi’i tu Zedekia diopadang marantena Yerikho, naurungandipasisarak-sarak tu mai surodadunna tunasolan.

YEREMIA 52.9–15 2639Natingkanni tu datu, nasolammi lakodatu Babel dio Ribla, lili’na Hamat,nara’ta’mi datu Babel tu ukunganna.10Napateimi datu Babel tu mintu’ anaknamuane Zedekia dio tingayona sia iatumai arungna Yehuda napatei duka dioRibla.11Sia napopebutai patomali tu matannaZedekia, anna pungoi da’dua rantetambaga; anna solanni datu Babel lakoBabel sia napatama pa’tarungkuan saelako matena.12 Iatonna bulan ma’pellima, alloma’pessangpulo bulan iato, iamotu taunma’pessangpulo kaseranna kadatuannaNebukadnezar, datu Babel, saemi lakoYerusalem tu Nebuzaradan, pangulu toma’kampa, tu mareke’na datu Babel.13Nasumpunmi tu banuanNa PUANGsia tongkonan layukna datu, sia iatumai banua dio Yerusalem, iamotu mintu’banuanna to kapua, pura nasumpun.14 Iatu rinding tembo’ Yerusalem tiku laonatuan nasangmo mintu’ surodadu toKasdim tu nasolan pangulu to ma’kampa.15 Iatu to makario-riona bangsa iato siaiatu to tinampenapa lan kota sia iatumai to menta’pa tu malemo lako datu

YEREMIA 52.16–20 264

Babel, sia iatu mai to buda tu tinampepanapali’mo Nebuzaradan, pangulu toma’kampa.16Apa iatu ba’tu pira-pira to makario-riodio tondok iato natampepa Nebuzaradan,pangulu to ma’kampa, la ma’pa’lakanggoro’ sia ma’pa’lak.17 Iatu lentong tambaga, tu dio banuanNaPUANG sia mintu’ tangdan pembaseansia tasik tambaga tu lan banuanNaPUANG puramo natesse to Kasdim annabaai tu mintu’ tambaga iato lako Babel.18Sia ia duka tu kurin sia pesodoksia piso sia pindan pa’pi’pikan siadolong-dolong sia mintu’ pareanantambaga tu dipake menomba, nabaanasang.19Sia piring sia pa’peruayan sia pindanpa’pi’pikan sia kurin sia tongkonanpalita sia dolong-dolong sia balubu, iatumintu’ pareanan bulaan sia salaka nabaanasang pangulu to ma’kampa iato.20Sia iatu lentong da’dua sia iatutasik tambaga misa’ sia iatu tangdanpembasean tu nagaragan datu SalomobanuanNa PUANG tang dibela ditimbangtu tambagana mintu’ pareanan iato.

YEREMIA 52.21–25 26521 Iatu lentong iato da’dua sangpulokarua siku langka’na, ke misa’oi, siasangpulo dua siku tu ulang pelebu’na siakambanna patang taruno anna lo’banglanna lu.22Daona lentong iato nanii misa’ parandetambaga sia iatu misa’ parande limangsiku langka’na, sia daona pole’ lu tuparande tikunna male den dalla’ tambagamassang sola bua dalima. Susi dukato tubua dalima dio lentong misa’na.23 Iatu mintu’ bua dalima iato den kaserapulona nannan tu payan; mintu’ buadalima iato den saratu’ dio dalla’ iatotiku lao.24Natingkanmi pangulu to ma’kampatu Seraya, tominaa kapua, sia Zefanya,tominaa ma’penduanna, sia iatu tallu toma’kampa ba’ba.25Sia lan mai kota iato natingkantu misa’ to mase’ponna datu, tuungkampai surodadu, sia pitui dio maitau iato, tu la tontong mennolo lakodatu, tu diapparan lan kota iato, siato massura’na kamandang lompo, tuurrampun mintu’ tau lan tondok la laoparari, sia annan pulona tau dio maikampung tu diapparan lan kota.

YEREMIA 52.26–31 26626Natingkanmi Nebuzaradan, pangulu toma’kampa tu mintu’ tau iato mai, nabaaimennolo lako datu Babel, dio Ribla.27Napesuammi datu Babel umpatei tutau iato mai dio Ribla lan lili’na Hamat.Susimoto tu kadipaliranna to Yehuda lanmai tondokna.28 Inde sia tu mintu’ to napali’Nebuzaradan; iamo tonna taunma’pempitu, tallungsa’bu duangpulontallu to Yehuda;29 sia iatonna taun ma’pessangpulo karuakadatuanna Nebukadnezar tassu’mi lanmai Yerusalem tu tau karua ratu’natallungpulo ndua tau.30 Iatonna taun ma’penduangpulo ntallukadatuanna Nebukadnezar, napali’miNebuzaradan, pangulu to ma’kampa tuto Yehuda pituratu’ patangpulo llima.Mintu’i tu tau iato mai patangsa’buannan ratu’.

Yoyakhin dikaturu-turui

52:31-3431 Iatonna taun ma’pentallungpulompitu kadipaliranna Yoyakhin, datuYehuda bulan ma’pessangpulo dua, allo

YEREMIA 52.32–34 267

ma’penduangpulo llima bulan iato, iatuYoyakhin, datu Yehuda, nakaturu-turuiEwil-Merodakh, datu Babel, sia natassu’ilan mai pa’tarungkuan, lan taun diniiunnangka’i datu.32Ma’kada malamma’mi tu datu lakokalena sia napamadao tu kao’koranna naiatu kao’koranna mintu’ datu, tu nasolandio Babel.33Naelorammi datu Babel ussondai tupakean pa’tarungkuanna, sia kumandedio medana datu lan mintu’ katuoanna.34Tontong nabalantai datu Babel pada tusilasanna napake kiallo-kiallo lan mintu’katuoanna sae lako kamateanna.

BATING

Bunga’na bating:Sanggangmo tu Yerusalem

1:1-22

11A’a, lendu’ ia makarorrongna,te kota marua’ pirangbongi’;

sangtintimo misa’ baine balu,tu kuasa dio lu mintu’ bangsa;

datu baine dio lu mintu’ lembang,anna mengkanorong dipopa’diama.

2Unnade-ade tumangi’ situ’turan bongi,sia umpendau’ uai matanna,

moi misa’ tau tae’ bang umpakatanai,dio lu tu mintu’ muane ungkamali’i;

iatu mintu’ sangmanena tangmaruru’mo lako kalena,

anna mendadi ualinna.3 Iatu Yehuda lo’bangmo napobua’

kamandasan,sia napobua’ pa’diaman magasa;

torro dio lu mintu’ bangsa,apa tae’ naappa’ karapasan;

iatu mintu’ to unnula’i unnappa’i,

BATING 1.4–7 2

lan lu kapussakan.4 Iatu mintu’ lalan lako Sion madu’sen,belanna tae’ tau sae umpakarayapa’gauran;

iatu mintu’ babanganna makarorrong,mintu’ to minaanna sisumarroan,

mintu’ anak dara dio dosso inaa,sia ia kalena mapa’di’ penaanna.

5Mintu’ to umbalii ussau’i,iatu ualinna paiman,

belanna PUANG umparampoikamasussan,

natumang sala budanna;iatu mintu’ pia’-pia’na inang la male

dipali’,nadolo lumingka naturu’ to umbalii.

6 Iatu mintu’ kamala’biran,sisayurammo anak dara Sion;

iatu mai arungna sangtinti to dongatang unnappa’ padang kariuan,

tau iato mai langga’ lumingka,dio tingayona to unnula’i.

7Lan allo kamaparrisanna siakalumioranna,

iatu Yerusalem tontong ungkilalai,tu mintu’ apa keangga’,tu mangka naampui lan allolendu’mo;

BATING 1.8–10 3

iatonna tobangmo tu bangsana tamalimanna ualinna,

sia tae’mo to patunduanna,natiromi ualinna, sia napetaai,belanna kasangganganna.

8Lendu’ tongan kapuana tu kasalannaYerusalem;

iamoto naboko’i tau susito misa’ taumaruttak;

iatu mintu’ to umpangke’i, untattami,belanna natiromo tukama’kambelanganna;

ia kalena duka sumarro sia memboko’.9 Iatu kamaruttakanna le’ke’ lako biring

dodona;tae’ natangnga’-tangnga’i tukatampakanna,

anna tobang rokko posi’ tana lambe’,na moi misa’ tau tae’mo umpakatanai.

Tiroi, o PUANG, tu kamaparrisangku,belanna matampo tu ualingku!

10 Iatu mai uali umpopengkorongmolimanna

lako mintu’ apa keangga’na;ondongpi natiro bang tau iato mai,

kumua iatu bangsa iatotama inan maindanna,

tu a’ganna mangka Mipa’pepasanan,

BATING 1.11–14 4

kumua: iatu tau iato mai tae’nama’din

urreke’komi tama kombongan.11Mintu’ pa’tondokanna sisumarroan

undaka’ roti;iatu mintu’ apa keangga’nanapasituka’ kande,

la natoean sunga’na.-Tiromi, o PUANG, sia pemarangai,umba nakua tu kaditunaiangku!

12Tae’raka, misa’dingi, e kamu mintu’to lendu’?

Pemarangai sia tiroi,ke la denni misa’ pa’di’ susi pa’di’,tu diparampoanna’,

tu urruana’ tonNa parampoina’ PUANGkamandasan,

tonna allo kare’dekanna ara’Na.13Napasaemi tu api dao mai madaona;Napasonglo’mo sae tama bukungku;

Natananni porro’ tu lentekkusia Naturrunna’ lako boko’;Napatorro to pussakmo’,mandasa situ’turan allo.

14 Iatu ayoka kakadakeangku magasa,tu Napasikande-kande limanNaPuang:

Iatu apa iato unti’tin sokkongku,

BATING 1.15–17 5

tu umpamoro’ kamatotorangku;Nasorongmo’ Puang tama lisu pala’na,to tang kusau’ unneai.

15Napembuangammo Puang tu mintu’to mawatangku lan tangngaku;

umpogau’mo misa’ pa’maruasanuntambai tau la unneana’

sia la ussanggangi mintu’ pia muanemalolle’ku;

Nalullu’mo Puang lan pa’parrananggoro’

tu mai anak dara,iamotu baine anakna Yehuda.

16 Iamoto angku tumangi’ bang,iatu matangku, iatu matangkusitanutuan tu uainna,

belanna sikambelana’ to ma’pakatana,tu umpapaya deatangku;

iatu mai anakku muane pussakmo,belanna mawatang tu uali!

17Umballa’mo limanna tu Sion,apa moi misa’ tau tae’ umpakatanai;

Natambaimi PUANG la unnea Yakubtu mai sanglembangna Yakub butungto pabali-bali.

Iatu Yerusalem dadimo butungmisa’ to maruttak lan lu tangnganatau iato mai.

BATING 1.18–21 618 Iatu PUANG malambu’,belanna pabali-balimo’ unneakadanNa.

Perangii, e mintu’ bangsa,sia tiroi tu kamapa’dirangku,

mintu’ tu baine malolle’ dio kaleku siapia muane malolle’ku

male nasangmo dipali’.19Metambana’ lako mintu’ muane

ungkamali’na’,apa napopa’elo’nana’ sianapakenana’.

Mintu’ to minaangku siapekaamberangku

ka’tumo sunga’na lan kota,tonna undakaran kande kalena,la natoean sunga’na.

20Tiroi, o PUANG, tu kapussakangku;iatu ba’tengku naponnoikamagiangan,

sia iatu penaangku tibaliang lan ara’ku,belanna tarru’ pabali-balimo’.

Dio lu salian iatu pa’dangma’patamanang,

nalan lu banua den ropu.21Narangimo tau iato mai umba nakua

tu sarroku;

BATING 1.22–2.1 7

apa moi misa’ tau tae’ tuumpakatanana’;

narangi mintu’ ualingku tukamandasangku;

parannu-rannumo tu tau iato mai,belanna Mipogau’mo tu iannato,

belanna Miparampomo tu allo mangkaMipa’peissanan-

kenna dadiora susi aku tu tau iatomai,

22kumua anna sae dio oloMi tu mintu’kakadakeanna tau iato mai!

Pogau’i lako tau iato mai,susitu mangka Mipogau’ lako kalekunatumang mintu’ salaku,

belanna lendu’ ia budanna sarroku,sia masaki ara’na’.

Ma’penduanna bating: Yerusalemnaluang kare’dekannaara’Na Puang Matua

2:1-22

21Ma’patumbai tu Puang tu dionakare’dekan ara’Na

anNa pasamboi salebu’ tu anak daraSion!

Iatu kamala’biranna Israel

BATING 2.2–4 8

Napempa’nakanmo dao mai langi’rokko lino,

tae’mo Nakilalai tu pelleseanNatonna attu kare’dekanna ara’Na.

2Nasanggangi nasangmo Puang tupadangna Yakub,

moi misa’ tae’ Nakatirinnai.Diona kare’dekanna ara’Na, Natuannitu tambakukunna anak dara Yehuda;

Natua’mo rokko padang, siaNapakasarembangan

tu kadatuan sola mintu’ arungna.3Diona kadukkuanna kasengkeanNa

Nata’takkitu mintu’ tandukna Israel.

Naporonan sule tu lima kananNa,tonna reke’i ualinna;

ondongpi ma’lu-lulu tu kasengkeanNalako Yakub ten to api ma’kande tikulao.

4Nabinting tu panaNa butung to misa’uali,

Naaakammi tu lima kananNa susitopabali-bali;

Napatei nasangmimintu’ to ballo ditiro;

lan tendana anak dara Sion

BATING 2.5–8 9

Nabarrakan tu kare’dekan ara’Na tento api.

5 Iatu Puang susimo misa’ uali.Naampello’mo tu to Israel,

mintu’ tongkonan layuknaNasanggangmo,

mintu’ tambakukunna Natuanmo,sia Napamakambanmo tu sarronasia dallo riona lako anak dara Yehuda.

6Narondonnimi tu tendaNa ten torompo,

iatu inan kasitammuanNaNasanggangmo.

Napamalingmo PUANG tu tau lan Sion.Anna tang ungkilalai pa’gauran siaallo katorroan,

sia diona kama’lulu-luluannakasengkeanNa

anNa sayui tu datu sia to minaa.7Tang Naangga’mo Puang tu inan

pemalaranNa,sia Nakasirisan tu inan maindanNa,

Nasorongmo tama kuasanna ualitu rinding tembo’ tongkonan layukNa.

Mamak bang tu tau iato mai lanbanuanNa PUANG,

susi ke allo pa’maruasan.8Nara’ta’mo PUANG la Nasanggang,

BATING 2.9–11 10

tu rinding tembo’na anak dara Sion.Nae’te’mo tu ulang pesuka’sia tang Napodoran tu limanNa lapasanggang.

Iatu baba tembo’ sia rinding tembo’Napamadu’sen,

anna sangtibambangan.9 Iatu babanganna lamma’ nasang

rokko padang,iatu salli’na nasanggangmo siaNatesse-tesse;

iatu datunna sia iatu mai arungnamentialla’mo dio lu mintu’ bangsa,

iatu pangadaran diona sukaran aluktae’mo;

sia iatu mai nabi tang unnappa’mopatiro mendeata dio mai PUANG.

10Mintu’ to matua-tuanna anak daraSion

ma’pakappa unno’ko’ diong padang;sia nabubu’i barra’-barra’ tu ulunna,sia ma’pote dibolong.

Natukku rokko padangtu mintu’ anak dara Yerusalem.

11Saunanmo tu matangku tumangi’,iatu ba’tengku naponnoikamagiangan,

rantang tonganmo tu buaku

BATING 2.12–14 11

napobua’ kasangganganna anak darabangsaku,

belanna iatu mai pia’-pia’ sia iatu maima’susunnapa

tibambang ma’ipu dio lu tana lapanglan kota.

12Ma’kadami lako indo’na nakua:Umbara nii tu gandung sia anggoro’?

Iatonna attu iato tibambangmi ma’ipususito ditobok

dio lu tana lapang lan kota,iatonna attu iato ka’tumi tu sunga’nadio to’ susunna indo’na.

13Apara tu la kupokadangko, apara tuma’din kupasangtintiangko,

e anak dara Yerusalem!Apara kupasangtenderan a’gammu la

umpakatanako,o anak dara, iamotu baine anaknaSion?

Belanna malua’ tu bangkemu ten totasik;

mindara ma’din undampiko?14 Iatu nabimmu untiroangkopatiro mendeata tu apa tae’ gai’nasia tae’ patunna,

tae’ natuarasangko tu kakadakeammula undampai tu dalle’mu,

BATING 2.15–17 12

untiroangko patiro mendeata,tu tae’ gai’na sia ma’pakena bang.

15Mintu’ to lendu’ lalanmassala’pa-la’pa diona a’gammu.

Ma’telle-telle sia unniling-ilingdiona a’ganna anak dara Yerusalem,

nakua: Iamoraka te tu kota tu disangasundun kamaballoanna,

tu napopaiman mintu’ issinna lino?16Napengangaimoko sadangnamintu’ ualimmu,

ma’telle-telle tu tau iato mai siasinggarigi’-rigi’ isinna,

anna ma’kada nakua: tasanggangimi.Ondong pissan iate allo iate iamo allotapiang-piang,

talambi’mo sia tatiromo.17Napogau’mo PUANG tu apa mangka

Natangnga’,Napalanda’mo tu apa mangkaNapokada, tu apa mangkaNapa’parentan tempon dio mai;

Mangrabunnimo, tang Nakatirinnailen.

Napasende tu ualimmu diona iko,Napalayangmo tu tandukna mintu’ toumbali-baliko.

BATING 2.18–21 1318Meongli’mi tu penaanna bangsa iato

mai langngan Puang.-E, rinding tembo’na anak dara Sion,

Da’ito anna silindangan tu uaimatammu susi salu’-salu’

ke allo sia ke bongi,da mumelayo len,sia iatu mata taummu da natoreitumangi’.

19Millikko ammu sumarro ke bongi,ke randukoi pa’kampan,

barrakanni tu penaammususito uai dio oloNa Puang,

popempala’i tu limammu langnganPuang

belanna sunga’na anakmu,tu ma’ipu napobua’ katangdiarandio lu mintu’ kasepangan lalan.

20O PUANG, tiroi sia pemarangai!Mindara tu Mipasusito?

Sipaturaka tu baine ungkande anakna,iamotu pia naria?

Sipaturaka lan inan maindanNa Puangdipatei tu to minaa sia nabi?

21Dio lu mintu’ batatta situlambenandiong lu padang tu pia muane sia tomatua;

BATING 2.22–3.3 14

mintu’ tu pia baine lolle’ku sia piamuane lolle’ku

tibambangmo nakande bassimataran.

Iatonna allo kasengkeamMi Mipatei tutau iato mai,

sia tang Mikatirinnaimo Mirere’.22Susito la lao lako allo pa’maruasanMitambai nasang tu apaumpatirambanna’ tiku lao;

iatonna allo kasengkeanNa PUANGtae’ bang misa’ tau lussu’, sia tae’bang misa’ torro mana’pa.

Iatu mai pia’-pia’ kudaranai siakupelobo’i,

nasabu’i nasangmo ualingku.

Ma’pentallunna bating:Kamandasan sia pa’pakatana

3:1-66

31 Iatu aku te umperasaimo’kamandasan

napobua’ pebamba kare’dekanara’Na.

2Nasolammo’ sia Napopa’lingkamo’lan malillinna sia lan kapittukanna.

3Tonganna ba’tu pempiran-piranna’

BATING 3.4–12 15

Napata’pai limanNa, tu’tu’ allo.4Napamarangkemo tu kaleku sia

Napatingkurrungmo tu kuli’ku,Tappumo Narebong tu bukungku.

5Napalilingina’ rasun sia kamaparrisanma’toppo’-toppo’.

6Napanno’ko’na’ lan to’ malillinnasusito mate masai allomo.

7Naampangi tikumo’, angku tang kulleitassu’,

Narantemo’ tambaga magasa.8Moi angku metamba-tamba umpalaku

pa’tunduan,Tang Nasaile tu passambayangku.

9Mintu’ batatta la kuola Napalapa’imobatu dipa’,

mintu’ lalanku Natuan-tuanmo.10 Iamo butung misa’ beruang

mangamu’ lako kaleku,butung misa’ singa dio to’kabunianna.

11Natutu’ bang tu lalanku siaNadammakna’,

Napapussakna’.12Nabintingmo tu panaNa,Napopassanda tu tinaranNa lakokaleku.

BATING 3.13–22 1613Napatarru’ina’ tinaran lan mai inan

tinaranNaLanda’ tama bale’ke’ku.

14Bupetaamo’ lako mintu’ bangsakusia napoparumbasan tu’tu’ allo.

15Napedia’imo’ kamapassikansia Napairu’mo’ apsantin.

16Nasuana’ ungkaru’tukki karangananna tappu simpo tu isingku,

anNa ti’tinna’ rokko to’ barra’-barra’.17Mipasisayurammo kasalamaran tu

deatangku,tang kuissanmo tu kamauparan.

18 Iamoto angku ma’tangnga’ kukua:ta’demo tu kamatotorangku,

sia pa’rannuanangku langnganPUANG.

19Kilalai dikka’ tu kamaparrisangku siasalamba salaoku,

sia iatu mai apsantin sia rasun.20 Iake nakilalai deatangku te iannate,tukku bangna’ ma’dosso-dosso.

21 Inde sia tu la kupalan penaa,iamoto angku ma’rannuan:

22Belanna mintu’ tanda pa’kamaseNaPUANG, anna tae’ tasanggang,

belanna iatu mai kamamaseanNa tae’upu’na.

BATING 3.23–33 1723 Iake melambi’oi ba’ruoi,sia kapua kamarurusamMi.

24Nakua penaangku: PUANGmo tuba’gi mana’ku, iamoto anna Iakurannuan.

25Masokan tu PUANG lako tu umpeagii,sia lako tu penaa umpeangI.

26Melo ke rapa’ penaai tu tauumpeagi kamakarimmananNaPUANG;

27Melo tu mai muane, ke mangurapi,anna passan ayoka.

28Sipatu unno’ko’ misa-misa siama’pakappa bang,

ke Napapassannimi Puang.29Sipatu tukku bang sae rokko to’

barra’-barra’,umbai den sia kapa’rannuanan.

30Sipatu napopa’elo’na tu popona lakominda-minda ussala’pai,

da’ito napedia’i kadilo’boan.31Belanna tae’ Natontong sae lakonapatumpu tu Puang.

32Belanna iake mangkaMi meparosso,mekamaseioMi

sitinaya kakapuanna kamaturu-turuanNa.

33Belanna tangia lalan penaanNa

BATING 3.34–42 18

Napandasai sia Naparossoi tu maima’rupa tau.

34 Iake nalullu’-lullu’i tautu mintu’ to ditarungku dao kuli’napadang.

35 Iake naleko’i tau tu katonganannamisa’ muane

dio oloNa Patodoranna.36 Iake natampun pusa’i tau tu solana

lan kara-karana,tang Natiroraka Puang tu iannato?

37Mindara tu ma’kada mannanakombongmo?

Ke tae’i anNa Puang umpasanni?38Tang tassu’ dioraka mai pudukNa

Patodorannatu kadake sia melo?

39Ma’apai nasumarro tu tolino lankatuoanna?

Melo ke pantan sumarroi dionakasalanna.

40Melo ke umparessaki’ siaumpelalanki’ mintu’ tengkata,

anta mengkatoba’ lako PUANG.41Melo ke umballa’ki’ pala’ta sia ara’talangngan Puang Matua dao suruga.

42Salamokan sia pabali-balimokan,apa tae’ Mima’pagarri’.

BATING 3.43–51 1943Mipembungku’mo tu kasengkean, sia

Milolaimokanni,sia tang makatirinnamoKomiumpateikan.

44Mipembungku’mo tu salebu’,naurungan iatu passambayang tae’tarru’ lako Kalemi.

45Mipasusimokan passarrinan rumpangdio lu mintu’ bangsa.

46Napengangaimokan sadangnamintu’ ualingki.

47Katirambanan sia pepoyaurrampoimokan,

kamasolangan sia kasanggangan.48Lolong-lolong tu uai matangku susitu

uai salossok,natumang kasangganganna anakdara bangsaku.

49 Iatu uai matangku tang toresitana’takan,

sia tang radan len,50 sae lako mentiro lumbang tu PUANG,sia ma’penunu dao mai suruga.

51Kambang bangmo tu matangkutumangi’

napobua’ tu mintu’ anak dara lankotaku.

BATING 3.52–60 2052Naula’ sumpu tonganmo’ susi misa’

manuk-manuktu mai to tae’ bannangna naniiunnula’na’.

53Nasabu’ina’ rokko garuangsia natumbuina’ batu.

54Natu’ba’mo’ uai sia nakabu’ tuulungku;

Kuma’tangnga’ kukua: la ka’tumosunga’ku.

55Meongli’na’ ussa’bu’ sangamMi, oPUANG

diong mai garuang mandalan.56Mitananni talinga tu peongli’ku, da

Misissinganni talingatu sarroku sia pengkamoyaku.

57Mareke’Komi, ke meongli’na’ lakoKalemi,

Ma’kadaKomi kumua: Da mumataku’.58Kamu, o Puang umpebalii tu

kara-karaku,Mirampanan mana’pa tu sunga’ku.

59Mitiro, o PUANG, ditampun pusa’bang tu kara-karaku,

sanda tonganni tu kara-karaku.60Mitiro tu kamagallianna tau iato maisia mintu’ tangnga’na laussanggangna’.

BATING 3.61–4.1 2161Mirangi, o PUANG, tu pelo’bona,sia mintu’ tangnga’na laussanggangna’,

62 tu kadanna minda-minda umbalina’sia pa’bisik-bisikna,

la ungkadakeina’ tu’tu’ allo.63Tiroi tu torro ke’de’na tau iato mai:Napadadina’ parumbasan.

64La Mipapakkanni, o PUANG,sitinaya penggauranna.

65La Mibutai penaanna tu tau iato mai;parampoi tampak ropumMi tu tauiato mai!

66La Mipaula’i kasengkeamMi sia laMipisanni tu tau iato mai

diong mai nasambo langi’Na PUANG.

Ma’penna’pa’na bating:Kamandasan ussonda kamala’biran

4:1-22

41Ma’patumbai tu bulaannamalottongmo.

Anna tang pandillakmo tu bulaanmassang!

Iatu mai batu maindan tisambo’modio lu mintu’ kasepangan lalan.

BATING 4.2–6 222 Iato mai anak Sion, tu mala’bi’

tongan,dolona siangga’ bulaan massang,

ma’patumbai anna dipapada bussolitak,

panggaraga to tumampa kurin.3Moi serigala umpatado sia ia susunna,la nasusu anakna;

apa iatu anak dara bangsakumasarrangmo,

susi burung unta dio lu padangpangallaran.

4 Iatu pia’-pia’ sumusupa, la’ka’ tulilana

langngan lingarona napobua’kama’rangan,

iatu mai pia umpalaku roti,apa moi misa’ tau tae’ untadoanni.

5 Iatu to ma’pemammi’ bang kumandelimpumo mangelo dio lu mintu’ lalan;

iatu to ditaranak mamma’ dao sampinkaramisi,

urraka’mo pa’rampunan au.6Belanna iatu kakadakeanna anak dara

bangsaku mandu kapuaanna kasalanna Sodom,

tu dibaliangan lan sangkappidian mata,moi misa’ tau tae’ ungkasara’i.

BATING 4.7–11 237 Iatu mai arungna masero na ambun

makko,sia mabusa anna bumbungan,

pa’kaleanna mararang anna merdan,kalena susito batu parimata lasuri’.

8Totemo iatu kalena malottong annasisaling,

tang ditandaimo dio lu lalan,kuli’na tikkurrung sia la’ka’ lako

bukunna,sia marangkemo susi kayu.

9Maupa’ iatu to mate nakande pa’dang,anna iatu to mate mangelo;

samasai-sainna samoro’-moro’na susitoditobok,

belanna iatu padangna tangmemburamo.

10 Iatu limanna baine matirinnauntollo’mo anakna;

iamoto tu napokande,tonna lambi’ kasangganganna tuanak dara bangsaku.

11Napasundunmo PUANG tu kare’dekanara’Na.

Nabarrakan tu kadukkuannakasengkeanNa.

Ondong pissan Napadukkumo tu apilan Sion,

BATING 4.12–16 24

tu umpepurai nakande tuparandangan tembo’na.

12Mintu’ datu lan linosia iatu mai to untongkonni kuli’napadang tae’ napatonganni,

kumua iatu to pabali-bali sia ualinakulle tama babangan Yerusalem.

13 Iatu iannato buntu tumangnakasalanna tu mai nabinna,

sia kakadakeanna tu mai tominaanna,

tu mangka umpatibollo raranato malambu’ lan tangnga-tangnganaYerusalem.

14Sumasak butung to buta dio lu lalan,umpentombang rara;

narumbu pakeannatu apa napemalii ungkaka’i.

15Metamba tu tau lako: Lendu’mokomi!To maruttak!

Lendu’mokomi, lendu’mokomi, damikaka’i lako!

La mallai tu tau iato mai, ondongpi lasalamba salao; melo ke nakua taudio lu mintu’ bangsa, kumua:

Tae’mo nama’din torro inde te.16PUANG kalenamo umpatisambo’-

sambo’i tu tau iato mai;

BATING 4.17–20 25

Tae’mo Nasailei tu tau iato mai.Iatu tau iato mai tae’ nakatirinnai tu to

minaa,Sia iatu to matua tae’ nakaturu-turui.

17Tontong bang tu matanta ma’penunusia ma’peagi – apa tae’ gai’na;

dao menara pa’kampanta taniiumpemantangi

tu misa’ bangsa tang nakullemerampanan.

18Attu iato nabasamiki’ matanna tauiato mai, ke mentengkaoki’,

naurungan tae’mo tama’dinumpolalan rante malona’ta;

upu’mo allota sia sumpumosumandakta,

manassa, upu’mo allota!19Mintu’ to unnula’ki’ matira’ iaanna langkan maega dao langi’,

masarrang tongan unnula’ki’ daobuntu,

sia naodo’ki’ dio lu padangpangallaran.

20 Iatu penaa tassu’ dio to’ illongta, tuNatokko PUANG,

didammak dio to’ kalo’tokna,tu tatangnga’ kumua: diong

pentiongananna

BATING 4.21–5.2 26

tanii tuo dio lu mintu’ bangsa.21Parannu bangmoko sia sende

paimanko, e anak dara Edom,tu torro dio lili’na Us-

la ditadoan dukamoko tu irusan,naurunganni malango siama’kambelang.

22Upu’mo tu kakadakeammu, e anakdara Sion,

tae’mo anNa la umpali’ko Puang.La napapakkanni Puang tu mintu’

kakadakeammu, e anak daraEdom,

sia la Napapayan tu kasalammu.

Ma’pellimanna bating:Passambayang umpalakukatilendokanna tondokdio mai kamandasan

5:1-22

51O PUANG, kilalai tu mai apaurrampoikanni;

tiroi sia mantai tu kadilo’boangki.2 Iatu taa mana’ki tobangmo tama

limanna to salian,sia mintu’ banuangki tilelemo tamalimanna to tama sae.

BATING 5.3–12 273Dadimokan to biung, tang keambe’sia iatu indo’ki butungmo to balu.

4 Iatu uai kiiru’ kialli doi’,iatu kayu tutungan kiappa’ kibaya’mo.

5Nati’tin to unnula’kan tu sokkongki,bo’yo’mokan ma’diama, natae’napopelayokan.

6Kipopandaka’ tu limangki lako Mesir,sia lako Asyur, kinii ma’pedia’ roti.

7 Iatu mai ambe’ki kasalammo, totemopa’demo,

na iatu mintu’ salana, kami nasangumpassanni.

8Kaunanmo umparentakan,natae’ tau ussabakkan lan mailimanna.

9Umburukangkan sunga’ki maleundaka’ roti,

napobua’ kandean pa’dang dio lupadang pangallaran.

10 Iatu kuli’ki dukku susi ruaya landapo’,

napobua’ kamapannangannakarorian.

11Tau iato mai untoro’-buku mintu’baine lan Sion,

sia mintu’ anak dara lan kota Yehuda.12Natoke’ tu mintu’ arung dao kayu,

BATING 5.13–19 28

sia tae’ nakasiri’i tu lindona to matua.13 Iatu to mangura nasua umbaa batu

pangrissoan,iatu mai pia tipa’re’ba len umbaakayu.

14Tae’mo to matua lan lu babangantondok,

natoreimo pia muane umpannonikatapinna.

15Pa’demo tu kasendean penaangki,membalimo passanda bolong tupa’gellu’ki.

16 Iatu makota tobangmo dao maiulungki,

upu’ alloki, belanna umpogau’mokankasalan!

17 Iamote tu bannangna anna mapa’di’tu penaangki,

iamote tu bannangna anna tangmaseromo kitiro:

18Tu belanna buntu Sion mempadangtalomo,

napourungi naolai sindallung dio lu.19O PUANG, Kamu tu unnisung tontong

sae lakona,iatu isungan kapayungamMi landa’lako disituran-turananni.

BATING 5.20–22 2920Ma’apai amMi tontong tang

ungkilalaikan,sia ma’apai amMi tampe tarru’kansae lakona?

21O PUANG, solammokan sule lakoKalemi, manassa la sulekan mati’.

Ba’rui tu alloki susi tonna dolona!22La Mitampe tarru’ morakannika?La mandu liuraka tu kare’dekanara’Mi lako kaleki?

YEHEZKIEL

Patiro mendeatanna Yehezkiel

1:1-28

11 Iatonna taun ma’pentallungpulo,bulan ma’penna’pa’, allo ma’pellima

bulan iato, tongku torro sola mintu’ todipali’, dio randan salu Kebar, ta’kalaanna tibungka’mo tu langi’, angku tiroitu ba’tu pira-pira patiro mendeata, tuNapaombo’ Puang Matua.2 Iatonna allo ma’pellima bulan iato –iamotu taun ma’pellima kadipalirannadatu Yoyakhin,-3 rampomi tu kadanNa PUANG lakotominaa Yehezkiel, anakna Busi, lantondok to Kasdim, dio randan saluKebar; inde to dio nanii limanNa PUANGurrondongi.4Kutiromi, tonganna den misa’talimpuru’ lu daa mai ulunna salu, iamotu sangkombong gaun makamban, naniiapi mellepa’-lepa’ lan sia natikui misa’arrang; inde to lan, iamo tu lan tangnga

YEHEZKIEL 1.5–12 2

api den tu apa ditiro susi batu bulaansirau salaka pandila-dila.5Sia lan tangngana den tu ma’rupa a’pa’a’gan kepenaa; susite tu rupanna: iatutampana susi tolino,6pantanni lindo sia’pa’, sia pantanni pani’sia’pa’ patomali.7 Iatu a’gan lette’na malolo; iatu pala’lette’na susitu pala’ lette’ anak sapi, siapandillak-dillak susi tambaga dirussui.8Nadiong to’ pani’na den tu lima taudio to’ sa’dena a’pa’. Na iatu lindona siapani’na tu a’pa’ a’gan iato,9 sikande tu pani’na. Ianna male tae’monamenggirik len; male tarru’ bang lakotu napempatuinna.10Na iatu lindona sola a’pa’i dio kanannasusito lindo tau sia lindo singa; na diokairinna sola a’pa’i susi lindo sapi; nasola a’pa’i to ma’lindo langkan maegaduka.11Na iatu pani’na tiballa’ langngan;pantan ma’pani’ sida’dua, tu sikande; naiatu da’dua ussamboi kalena.12Pantan male tarru’ lako tunapempatuinna; umba-umba tunaporai penaa la naola, ia duka naola;tae’ namenggirik len, ke malei.

YEHEZKIEL 1.13–20 313 Iatu rupanna a’gan iato susito ruayaborrong, sia susito bia’ tiroanna –menono’ dio alla’na a’gan iato, na iatuapi lako mangarrang, nanii mellepa’ kila’.14 Iatu a’gan iato ma’dondo tipasule-suleten to kila’ silalle-lalle.15 Iatongku tiroi tu a’gan iato, manassaden tu lentenan diong to’ padang, diola’pekna a’gan iato, dio tingayona tua’gan sola a’pa’i.16 Iatu tiroanna sia garaganna tulentenan iato susi pandillakna parimatapirusa’; susi bang rupanna sola a’pa’i;iatu tiroanna sia garaganna susi bangto misa’ lentenan lan tangngana misa’lentenan.17 Iake malei ma’din lu lako a’pa’ mataangin tu napempatui; tae’ namenggiriklen, ke malei.18 Iatu pelengna malangka’ siametakuran, belanna nasitutu’i nasangmata mengguririk sola a’pa’i.19 Ianna male tu a’gan iato, iatu lentenantiputa’ dio la’pekna; na ianna kendeklangngan, iatu mintu’ lentenan kendekduka.20Umba-umba tu naporai penaa, indedukato nanii tu a’gan iato male –


umba-umba naporai tu penaa male; iatulentenan tiangka’ duka sisola, belannaiatu penaa lan a’gan iato lan dukalentenan.21 Ianna male tu a’gan iato, tiputa’ dukatu lentenan, ianna torro, torro dukamo;iake kendekki langngan, iatu lentenantiangka’ duka sisola, belanna iatu penaalan a’gan iato lan duka lentenan.22Na dao to’ ulunna a’gan iato den susiapa do langi’ tiampa’, ten to kinang es,tiballa’ dao ulunna.23Diongna lu to apa tiampa’ nanii tiballa’tu pani’na malolo sitingoan; sia pantanma’pani da’dua, tu ussamboi kalena diotingayona sia dio boko’.24 Ianna male tu a’gan iato, kurangitu pani’na susito uai saba’ mongngo’bang, susi gamaranna To umpoissanangge maritik, takua gumalugunnasurodadu ma’baanan; ianna torromo,napembasseammi tu pani’na.25Dirangimi tu misa’ gamara dao maiapa tiampa’ dao to’ ulunna; iannatorromo, napembasseammi tu pani’na.26Dao apa tiampa’ dao ulunna, dentu apa ditiro susi parimata lasuri’, tuma’rupa isungan kapayungan; na dao

YEHEZKIEL 1.27–2.3 5

apa susi isungan kapayungan naniiunnisung tu ditiro ma’rupa tau.27Sia kutiro tu apa pandillak susi batubulaan sirau salaka, randuk dio maito’ ma’rupa aakna tu ma’palulangannasusito api diparerungi; na iatu randuk diomai to’ ma’rupa aakna tu ma’palurokkonakutiro susi apa natikui misa’ arrang.28Susito tindak sarira ditiro, tu paan langaun, ke palauranni, susito tu rupanna tuarrang untikui tu api. Susimoto tu rupadinii umpa’peomboran kamala’biranNaPUANG. Iatongku tiromi to, lumbangmo’rokko padang, angku rangii misa’gamara Ma’kada.

PepasanNa PUANG lako Yehezkiel

2:1–3:15

21Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, millikko ammu bendan,

belanna la Kupa’kadaiko.2 IatonNa pa’kadaimo’, tamami kaleku tupenaa, anna pabendanna’, sia kurangimotu To umpa’kadaina’.3Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, Kusuako lako to Israel, lakotu mai bangsa pabali-bali, tu unneaNa’;

YEHEZKIEL 2.4–8 6

iatu tau iato mai sia nene’ to dolonaumboko’i dukaMo’ sae lako allo iate;4moi na iatu anakna tau iato maima’lindo batu duka sia battuk tupenaanna. Kusuako lako tau iato mai,ammu pokadanni kumua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG.5 Iatu tau iato mai ba’tu morai untanannitalinga, ba’tu tae’i – belanna tau iato maito pabali-bali – la naissan duka, kumuaden misa’ nabi dio lu tau iato mai.6Na iko, e ma’rupa tau, da mukataku’itu tau iato mai sia da mukataku’itu kadanna, moi natikuiko a’da’ soladuri sia moi ammu sisola te’tek buku;da mukataku’i tu kadanna sia damukagiangi tu olona, belanna tau iatomai to pabali-bali.7Apa la mupokada nasang lako tukadangKu, ke la morai untananni talinga,ba’tu tae’i, belanna tau iato mai topabali-bali.8Na iko, e ma’rupa tau, perangii tuapa Kupokadangko; da mupabali-balisusite to pabali-bali; popengangaitu sadangmu, ammu kandei tu apaKubenko.

YEHEZKIEL 2.9–3.6 79Attu iato kutiromi, manassa den misa’lima untadoina’, sia manassa den sura’tilulun dio lima iato.10Naballarammo’ tu sura’ iato; tisura’mopatomali dio tingona sia dio boko’na; naiatu disura’ dio, iamotu ba’tu pira-pirabating, sarro sia pekaindo’.

31Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, kandemi tu apa mutiro;

kandemi tu sura’ tilulun; ammu malema’kada lako to Israel.2Attu iato kupopengangami tu sadangku,anNa pakandena’ tu sura’ tilulun iato.3Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau pediaranni tambukmu tesura’ tilulun Kubenko sia ponnoammiba’tangmu. Kukandemi to anna susi tani’enoan lan sadangku.4Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, laoko umpellambi’i toIsrael, ammu ma’kada lako tete diokadangKu.5Belanna tae’ mudisua lako bangsa tangmuissan basana sia tang mupebuyu’,apa lakori to Israel;6 sia tang lu lako tu mai bangsa budatu tang muissan basana sia tangmupebuyu’, tu tang mutandai kadanna.


IangKu suako lako tau iato mai, manassanaperangiiko.7Apa tae’ namorai umperangiikoto Israel, belanna tae’ namoraiumperangiiNa’ belanna mintu’ to Israelmakarra’ nasang batu kidena siama’penaa battuk.8 Iamoto la Kupamakarra’ tu lindomususi tau iato mai sia la Kupamakarra’ tubatu kidemu susi tau iato mai.9Susito intan mandu makarra’ na batu,la Kupadadi susi dukato tu batu kidemu;da mukataku’i tu tau iato mai sia damukagiangi tu olona, belanna tau iatomai to pabali-bali.10Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, iatu mintu’ kada tula Kupokadangko, la mupariba’tangtongan sia la mupalanda’ tongan tamapa’perangimmu.11Malemoko umpellambi’i tu to dipali’,iamotu sangbangsamu, ammu ma’kadalako ungkuanni kumua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG –: ba’tu moraitu tau iato mai untananni talinga, ba’tutae’i.12Naangka’mo’ Penaa langngan,angku rangi dio boko’ku misa’ oni


mongngo’ tongan – nadipudimoratu kamala’biranNa PUANG lan inanisunganNa –,13 iatu ongngo’ pani’na a’gan iato tusitampa’ len, sola tu gumalugunnamintu’ lentenan; iamotu oni mongngo’tongan.14Naangka’mo’ Penaa langngan, anNasolanna’ male, angku ke’de’ dossona’napobua’ katiangkaranna penaangku,belanna mabanda’ tu limanNa PUANGuntemme’na’.15Urrampoimo’ to dipali’ dio Tel-Abib,tu torro dio randan salu Kebar, siaumba-umba nanii torro, torrona’ dio lupitung allo, pussak bang.

Yehezkiel diangka’ to ma’kampa

3:16-2116 Iatonna ganna’mo pitung allonarampoimo’ kadanNa PUANG Nakua:17E ma’rupa tau, Kuangka’moko toma’kampana to Israel. Iammu rangiitu kada tassu’ dio randan pudukKu,la mupakilala tu tau iato mai tete diosangangKu.

YEHEZKIEL 3.18–21 1018 IangKu ma’kada lako to tangmekaaluk, kumua: Inang la mateko –apa tae’ mupakilalai sia tae’ mupa’kadaila umpakilalai tu to tang mekaaluk danaturu’i tu lalan kadakena dennoupa’mukaritutui tu katuoanna, ke susitomanassa iatu to tang mekaaluk la matelan kakadakeanna, apa iatu raranaKupa’tuntunniko.19Apa iake mupakilalami tu to tangmekaaluk, anna tang mengkatoba’ diomai katangmekaalukanna sia dio mailalan kadakena, manassa iatu tau iatola mate lan kakadakkeanna, apa iatusunga’mu mupatilendokmo.20Sia iake denni to malambu’ tibalikdio mai kamalamburanna naumpogau’kelokna, angKu padenanni tu misa’katitodoan, la mate; belanna tae’mupakilalai, la mate tu tau iato lankasalanna, sia iatu mai penggauran melonapogau’, tae’mo anna dipaalai bilangan,apa iatu rarana Kupa’tuntunniko.21Apa iake mupakilalami tu to malambu’iato, kumua da anna pogau’ kasalan,natae’ anna landa’ umpogau’ kasalan,manassa la tuo, belanna natimang


tu pa’pakilala; sia iatu sunga’mumupatilendokmo.

Ma’penduanna kadipaomborannakamala’biranNa PUANG

3:22-2722 Iatu limanNa PUANG untemme’bangna’ dio, anNa ma’kada lako kalekuNakua: Ke’de’ko, maleko lako lombok,na diopa angKu pa’kadaiko.23Ke’de’mo’ angku male lako lombokiato; kutiro tulangdanmo dio tukamala’biranNa PUANG susi bang tukamala’biran mangka kutiro dio randansalu Kebar; lumbangmo’ rokko padang.24Apa iatu penaa mentamamo kaleku,anNa pabendanna’; anNa pa’kadaina’ siaNakua lako kaleku: Maleko tama, ammututu’i ba’ba kalemu lan banuammu.25Na iatu iko, e ma’rupa tau, manassa lanapatikuiko ulang, anna pungoko ulangiato, naurunganni tae’mo mukullei malesisola tau iato mai.26Sia iatu lilamu la Kupala’ka’ langnganlangi’-langi’mu, ammu mamang siatae’mo mudadi to ma’pakilalanna,belanna tau iato mai to pabali-bali.

YEHEZKIEL 3.27–4.3 1227Apa iangku pa’kadaimoko, laKubungka’ tu sadangmu, ammu pokadailako, kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG: Minda-minda moraiuntananni talinga, nama’perangi, naminda-minda tae’ natananni talingada’imito. Belanna to pabali-bali tu tauiato mai.

Dipatta tu rapang-rapangna kotaYerusalem, ke la dipatama limbui

4:1–5:17

41E iko, ma’rupa tau, alako misa’ batutela, padioi tingayomu, ammu pattai

lako tu misa’ kota, iamotu Yerusalem.2Pattai susito ke dipatama limbui:pabendanni tu misa’ benteng tu diniisae ullaoi, garagai tu misa’ tampola umpatama limbui, pabendanni tumai tenda surodadu sia palilingi kayupetumbuk usseran benteng.3La muala tu misa’ pamuntu bassi, lamuporinding lan alla’mu sia kota iato,ammu tontong umpenunui, naurunganniditiro susi ke dipatama limbui; ammupatama limbui. Iate iannate misa’ tandalako to Israel.

YEHEZKIEL 4.4–9 134 Iatu iko bambangangko kalemu diola’pek kairimmu, mupatorroi dao tukakadakeanna to Israel: pada tu allonamunii umbambangan kalemu, padadukato munii umpatoppo’i dao la’pekmutu kakadakeanna tau iato mai.5Sia iatu taun kakadakeanna tau iatomai Kupatanggungiko pada bilangannatu allo iato, talluratu’ ngkasera pulonaallona. Susimoto tu kakadakeanna toIsrael mupatoppo’ dao la’pekmu.6 Iake musundunnimi tu iannato, laumbambangan pole’ko kalemu, iamotudio la’pek kananmu; ammu patoppo’i daola’pekmu tu kakadakeanna to Yehuda:patangpulo allona; ke sangtaunoi,Kupatanggungiko sangallo.7La tontong bangko umpenunuitu Yerusalem dipatama limbu siatontong tipoli’ tu lima bayummu, sia lamupa’nubuaran tu kasangganganna.8Manassa Kupatikuiko ulang, da ammumembaliang lako la’pek sangbaliammusae lako ganna’na tu allo muniima’patama limbu.9Sia la unnalako gandung, dallesisikan, kadong, kadong barra’, ba’tansia gandung kebulu, patamai kurin,


ammu garagai roti; iatu allo muniiumbambangan kalemu dio to’ la’pekmu,iamotu talluratu’ ngkasera pulona, lamunii ungkandei.10 Iatu kande la mukande la ditimbangduangpulo sikele’ sangallo; iakeattunnaomi la mukandeomo sidi’.11Sia la musuka’ tu uai muiru’, sangtaaannanna misa’ hin; iake attunnaomi lamuiru’omo sidi’.12Sia la mukande tu roti iato susi rotidalle sisikan, ammu tunui tu roti dallesisikan iato dao to’ tai marangkena tau,dio pentirona tau iato mai.13Ma’kadami tu PUANG, Nakua:Susimoto tu to Israel la ungkande rotimaruttakna dio lu mintu’ bangsa, tupadangna Kunii la ussualei tu tau iatomai.14Apa mebalina’ kukua: O PuangtaPUANG. Tonganna inang tae’ lenpakuruttakki kaleku; tae’ bangpa angkukande olo’-olo’ nasepak olo’-olo’ masurutempon dio mai bitti’ku sae lako totemo,sia tae’ lenpa natamai duku’ bosi tusadangku.15Ma’kadami lako kaleku Nakua:Manassa la Kuelorangko umpakei tu tai


sapi la mupasondana tai tau; iamoto tula mupanggaragai rotimmu.16Sia Nakua siapa lako kaleku: E ma’rupatau, Kuparoto’ tu roti dipopamuntu dioYerusalem – anna ditimbang tu roti lanakande situang karossoan penaanna;sia disuka’ tu mai la nairu’ disuka’situang kamagianganna-17anna kapu’duran tarru’ roti sia uaitu tau iato mai sia pada pussak, annabonnong napobua’ kakadakeanna.

51Na iko, e ma’rupa tau, alako misa’pa’dang mataran, tu la mupake susi

piso peku’ku’na misa’ to ma’ku’ku’;kallu’i tu ulummu sia danggo’mu; ammuala misa’ timbangan ammu taa-taai tubeluak.2Sangtaa tallunna la muballa apilan tangnga kota, ke purami tu allokadipatama-limbuanna, iatu taa tallunnala muala, ammu patorroi mumaneunta’tak-ta’takki pa’dang tiku lao;na iatu sangtaa tallunna la muambo’napettiaranni angin, belanna la Kunonoktu pa’dang dio boko’na tau iato mai.3Sia la muala sidi’ tu beluak iato,ammu pessimporrosanni lan biring bayulamba’mu.

YEHEZKIEL 5.4–8 164Sia la mualapa pira tu beluak iato,ammu pembuanganni tama tangnga api,ammu ballai; na inde to lan mai la naniimellepa’ tu api lako mintu’ to Israel.5 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG:Nakua: Iamote tu Yerusalem. Kupalanmotangngana mintu’ bangsa sia natikuimotondokna tau.6Apa tang mekaaluk umbali-baliatorangKu losong na iatu mintu’ bangsasia umbali-bali apa Kupondok losongna iatu mintu’ tondok tiku lao, belannanatibemo tau iato mai tu atorangKusia tae’mo nalolang unturu’ mintu’ apaKupondok.7 Iamoto inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Belanna mandukomipabali-bali na iatu mintu’ bangsauntikuikomi sia tae’ milolang unturu’apa Kupondok sia tae’ mikaritutuitu atorangKu, ondong pissanpi tae’mikaritutui tu atoranna mintu’ bangsauntikuikomi –,8 iamoto inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa, Aku laumparampoiko ukungan, manassa Aku!Aku la ma’paolai salu lan lu tangngamudio pentirona mintu’ bangsa.

YEHEZKIEL 5.9–12 179 Ia Kupogau’ lako kalemu tu apatae’ lenpa Kupogau’i sia tae’lenmo Kula umpogau’i undinna tususinnato, natumang mintu’ penggauranmegalliammu.10 Iamoto lan lu tangngamu iatu ambe’la ungkande anakna na iatu mai anak laungkande ambe’na. Aku la umpaolaikosalunna, na mintu’ tu torrona dio maikalemu la Kuambo’ lako mintu’ matannaangin.11 Iamoto, la lelukraka tuoKu, kadanNaPuangta PUANG, tongan-tonganna,tu belanna mangkamo muruttakki tuinan maindanKu napobua’ mintu’apa megi’girammu sia mintu’penggauran megalliammu iamotola Kusa’bianganmoko, moi misa’ apa tae’bangmo Kukasayangi sia tae’mo Kulamatirinna.12Sangtaa tallummi la mate nabaa ra’babiang sia la narabunni karorian dio lutangngami; na sangtaa tallummi lasongka nakande pa’dang; na sangtaatallummi pole’o la Kuambo’ lako mintu’matanna angin sia la Kunonok tu pa’dangdio boko’na tau iato mai.

YEHEZKIEL 5.13–16 1813Susimoto tu kasengkeangKula Kutappu’i Kubarrakan sia laKuparampoi kare’dekan ara’Ku tu tauiato mai, namane sau penaangKu siama’papakkanniNa’. Sia la naissan tauiato mai, kumua Akumo, tu PUANG, tukamanokangKu ditimba oloKu angkuma’kada, ke mangkami Kutappui tumintu’ kare’dekan ara’Ku Kuparampoantau iato mai.14La Kupadadiko misa’ apa daun lauansia misa’ apa ditatta dio lu mintu’ bangsauntikuiko, dio pentirona mintu’ taulendu’.15Nasusito la dadiko misa’ apa ditattasia dibe’se, tu umpandan pa’pakilala siamisa’ apa napotiramban mintu’ bangsauntikuiko, ke Kuparampoimoko ukungantete dio kasengkean sia kare’dekan ara’sia peada’ masarrang. Akumo, PUANG,tu mangka ma’kada.16 Iake Kupalaomi tu tinaranmapannangna karorian unta’pai tutau iato mai, tu la ma’kasanggang siatu la Kupalao la urrabunnikomi, na attuiato la Kutompoi polepa karorian, tu laurrampoiko, sia la Kuparoto’ tu roti lamupopamuntu.

YEHEZKIEL 5.17–6.4 1917La Kuparampoiko karorian sia olo’-olo’masuru, tu la umpasayu’ko anakmu; lanarampoiko ra’ba biang sia to’doan rara,sia la Kuparampoiko pa’dang. Akumo,PUANG, tu mangka ma’kada.

Diona kasanggangan laurrampoi buntunna Israel

6:1-14

61Saemi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:

2E ma’rupa tau, mentingo lu lakokobuntunna Israel, ammu ma’nubua’ dionakasangganganna, kumua:3E mintu’ buntu Israel, perangii tukadanNa Puangta PUANG: inde siatu kadanNa Puangta PUANG lakomintu’ buntu sia tanete, sia salu’-salu’marangke sia lombok: Manassa laKuparampoikomi pa’dang sia mintu’ inanmadaomi la Kusanggang.4La dirondon tu mai inan pemalarammisia ditesse-tesse tu inan pemalaranpantunuan dupami, sia la Kupembuangandio tingayona rapang-rapangdipodeatammi tu to dipateimmi.

YEHEZKIEL 6.5–9 205 Iatu mai batang rabukna to Israella Kupemparrakan dio tingayorapang-rapang dipodeatammi sia iatubukummi la kusamboran tiku lao inanpemalarammi.6Umba-umba tu munii torro, la disabu’itu mintu’ kota sia la dipopempadang talotu inan madao, anna disanggang tu inanpemalarammi sia tang dipoinaamo, iatupa’deatammi ditesse-tesse sia disabu’i,iatu inan pemalaran pantunuan dupamidile’to-le’to sia iatu panggaraga limammila diro’pok-ro’pok.7 Iatu to mate la torro tibambang lan lutangngami, ammi tandai, kumua Akumotu PUANG.8Apa la Kupatorrokomi pira, belannaba’tu pira-pirakomi, tu nasesa pa’dang,la torro dio lu bangsa iato mai, kedipatisambo’mokomi lan lu mintu’tondok.9Attu iato la mikilalaiNa’ tu mintu’to tilendokmi dio lu mintu’ bangsa,tu dinii umpali’ tau iato mai, keKupabonnongmi tu penaa pasandaksalunna, tu memboko’mo dio mai Kaleku,sia Kutessemo matanna, tu ma’penunulako rapang-rapang dipodeatanna la


ma’gau’ sala; la ungkagi’gi’ kalena tutau iato mai napobua’ gau’ kadakena, tumangka napogau’, tonna parri-parri tuapa megallianna.10Sia la naissan tau iato mai, kumuaAkumo, tu PUANG, tae’ Kuma’kadapunala bang kumua la Kuparampoikamandasan iato tu tau iato mai.11 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Sa’pako pala’mu, ammumentarassa sia metamba kumua: A’adikka’ tu diona mintu’ kakadakeanmegallianna to Israel, belanna iatu tauiato mai la tibambang tete dio pa’dangsia karorian sia ra’ba biang.12Minda-minda tu mambelanna lamate napobua’ ra’ba biang, minda-minda tu mandappi’na la tibambangnakande pa’dang; na minda-minda tutorronapa sia tilendoknapa la matenapobua’ karorian; la Kutappui tu mintu’kare’dekan ara’Ku la Kuparampoan tauiato mai.13Attu iato la mitandai, kumua Akumotu PUANG, ke tibambangmi tu tomatena tau iato mai lan lu tangngarapang-rapang dipodeatanna tiku laoinan pemalaranna dao lu mintu’ tanete


madao, dao lu mintu’ botto buntu, dionglu mintu’ garonto’ kayu maluna siadiong lu mintu’ kayu tarpin makampu,tu nanii tu tau iato mai untunu apabusarungngu’ lako mintu’ rapang-rapangdipodeatanna.14La Kuangka’ tu limangKu unneatau iato mai sia iatu padang iatola Kupopempadang lo’bang sia laKusanggang randuk dio mai Padangpangallaran sae lako Ribla, umba-umbatu nanii tau iato mai torro, anna tandaitau iato mai kumua Akumo tu PUANG.

Saemo tu katampakannakamauparan

7:1-27

71Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:

2E iko ma’rupa tau, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG diona tu tondok Israel,kumua: Saemo tu katampakanna!katampakanna diona tu a’pa’ tetuknatondok iato!3Totemo narampoimoko tukatampakanna, belanna la KuparampoikokasengkeangKu sia la Kuukungko sitinaya


gau’mu sia la Kupapakkanni lako kalemutu mintu’ penggauran megalliammu.4Tae’ Kula ungkasayangiko sia tae’Kula ungkatirinnaiko, sangadinna laKupapakkanni lako kalemu tu gau’musia la sule lako kalemu tu penggauranmegalliammu, ammu tandai, kumuaAkumo tu PUANG.5 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Situru’-turu’ tu kamandasan!Tonganna saemo!6Rampomo tu katampakanna;iatu katampakanna rampomo!Malimbangummo la urrampoiko. Tiromi,rampomo!7Narampoimoko toto’ kamandasammu,e to lan tondok! Nalambi’mo attunna.Mareke’mo tu allona! Denmo tukamarukkan dao buntu natae’mokasila’tekan!8Totemo la madomi’ Kubarrakan tukare’dekan ara’Ku lako kalemu sia laKutappui tu mintu’ kasengkeangKu laKuparampoangko, sia la Kuukungkositinaya gau’mu sia la Kupapakkannilako kalemu tu mintu’ panggauranmegalliammu.

YEHEZKIEL 7.9–13 249 Iatu apa-apa tae’ Kula ungkasayangisia tae’ Kula ungkatirinnai, sangadinnala Kupapakkanni lako kalemu tu gau’mu,sia la sule lako kalemu tu penggauranmegallianmu, ammu tandai, kumuaAkumo tu PUANG, tu ma’kasanggang.10Tiromi tu allo! Tiromi rampomotu kamandasan; tiparandukmo tulampakmu; mentarukmo tu tekken;menta’bimo tu kamatampoan.11 Iatu kapatorosan ma’kalolokannamo,naurunganni dadi misa’ tekkenkatangmekaalukan. Moi misa’ apatae’ la torro dio mai tau iato mai, lakamarukkanna la kamarekoanna; iatumintu’ kamaballoanna la pa’de.12Nalambi’mo attunna! Mareke’mo tuallona! Da nasende tu to mangalli siada namasussa tu to ma’baluk, belannadukku tu kasengkean na urrampoi mintu’to buda tu marukka.13Belanna iatu to ma’baluk tae’monala sule lako to’ balukanna, moi annatuopa sola duai, belanna iatu pa’nubua’umpatu mintu’ to buda tu marukkatae’mo nala diriu’ sule, sia moi misa’tau tu ungkabarii kakadakean, tae’ nalasipuli padang.

YEHEZKIEL 7.14–19 2514Pannoni bangi tu tarompe’ sia pasakka’nasangi, apa moi misa’ tau tae’ maleparari; belanna dukku kasengkeangKulako mintu’ to buda tu marukka.15Dio salian den pa’dang, anna lannalu den ra’ba biang sia karorian. Minda-minda tu dio lu padang, na minda-mindalan kota la napisanni ra’ba biang siakarorian.16Moi anna denpa ba’tu pira-pira tilendoktu tau iato mai, manassa la susi bu’ku’dao lu buntu, tu sae diong mai lombok;iatu tau iato mai sola nasangi pantansumarro belanna kakadakeanna.17Mintu’ lima la langga’ sia mintu’ guntu’bonak.18La ma’pakean karoro’ tu tau iatomai, sia umpolullung katirambanan, siamintu’ lindo la natoding siri’, sia dao lumintu’ ulu la den kapesean.19 Iatu mai salakana la natibe lako lalansia iatu mai bulaanna la susi misa’apa megi’giran; iatu mai salakana siabulaanna tae’ nabela urrampananni, keallo kasengkeanNa PUANG; tae’ nakulleiundampianni topona sia umpediaranni,belanna iamoto tu katitodoanna, tuuntua’i tama kakadakean.

YEHEZKIEL 7.20–26 2620 Iatu kamala’biran maballo napakeunggaragai apa napomatampopenaanna; apa iamoto tu nagaragairapang-rapang dipodeata megallianna,iamotu apa megigiranna; iamotu apaiato la Kupopendadi apa megi’giran lakotau iato mai,21 sia la Kusorong lako to sae anna alaisia lako to tang mekaaluk anna rampai,kumua anna pamatunai.22Sia tae’ angKu ussailei tu tau iatomai sia la napamatuna tau tu parimatamaballoKu: iatu to masa’ga la naparukubang tama anna pamatunai.23Parandanni tu misa’ rante, belannaiatu tondok ponnomo indan to’doan rarasia iatu kota ponnomo kamasa’garan.24La Kupasae tu bangsa tarru’ masa’ga’,anna tau iato mai la unnalai tumai banuanna; la Kuputtai tu apanapomatampo to paa, sia iatu inanmaindanna la dipamatuna.25Saemo tu kamatakuran; la undaka’kamakarimmanan tu tau iato mai, apatae’.26Sitodon tampomo tu kamasolanganla sae sia sidanu’-danu’mo sae tukareba. Attu iato undaka’-daka’ patiro


mendeatanna nabi, sia pa’patudu puttadio to minaa sia pa’timbangan diopekaamberan.27 Iatu datu la ma’pote dibolong siaiatu arung la umpolullung kamagianganna mintu’ limanna to buda lan tondokiato la kupi’ napobua’ katirambanan. LaKupapakkanni tu tau iato mai sitinayagau’na, sia Kupaolai salu sitinayakedona. Anna tandai tau iato mai,kumua Akumo tu PUANG.

Umpenombai rapang-rapangdipodeata lan Banua

Kabusungan dio Yerusalem

8:1-18

81 Iatonna taun ma’pennannan, bulanma’pennannan, allo ma’pellimanna

bulan iato, tongku unno’ko’ diobanuangku na mintu’ pekaamberanYehuda unno’ko’ dio tingayoku,narampoimo’ inde to dio tu limanNaPuangta PUANG.2Mentiromo’, anna ta’pai matangku tumisa’ rupa susi api; randuk dio maima’rupa aakna tu ma’palurokkonaden api; randuk dio mai aakna tu


ma’palulangnganna ditiro susi arrangmasero, pandillak susi batu bulaan sirausalaka.3Napendondongammi tu misa’ apa tususi lima rupanna, anNa dammakkisangdi’pu’ tu beluakku. Attu iatoNaangka’na’ Penaa langngan lankasiallaranna lino na langi’, anNa baana’lako Yerusalem lan patiro mendeata,tu Napaombo’ Puang Matua, lako lalantama babangan rampe lanna lu, tumentingo rekke, tu nanii te’dek rapang-rapang dipodeata, iamotu pareanankamangimburuan, tu umpabu’tukamangimburuan.4Manassa inde to dio tu kamala’biranNaKapenombanna to Israel, susitu apadipaombo’ tu mangka kutiro dionglombok.5Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, mentiro lu rekkeko! Mentirolu rekkemo’, angku tiroi daanna lubabangan sikandappi’ inan pemalarandio lalan tama babangan nanii bendantu rapang-rapang dipodeate iamotupareanan kamangimburuan.6Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, mutiroraka tu apa napogau’


tau iato mai, iamotu mintu’ apa tarru’megallian, tu napogau’ to Israel indete, Kuurunganni umparukui torromambela dio mai inan maindanKu? Apala mutiropa tu ba’tu pira-pira apa tarru’megallian.7Nabaamo’ lako lalan tama tarampak,angku tiroi den misa’ kalo’tok dio rindingtembo’.8Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, rubakki tu rinding tembo’.Attu iato kurubakki tu rinding tembo’,angku tiroi inde to dio tu misa’ ba’ba.9Ma’kadami lako kaleku Nakua: Malekotama mutiroi tu mintu’ penggaurankadake tu megallian, tu napogau’ tauiato mai indete.10Tamamo’ angku tiroi, tonganna den lantu ma’rupa-rupa pattana apa megallian,iamotu olo’-olo’ a’pa’ lette’na, sia mintu’rapang-rapang dipodeatanna to Israel,butung passura’ dio rinding tembo’ tikulao.11Sia pitungpuloi tu pekaamberannato Israel sisola Yaazanya, anaknaSafan, dio tangngana tau iato mai,bendan dio tingayo patta iato; padauntangke pantunuan dupa, na iatu


rambu busarungngu’na dupa kendeklangngan.12Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, mutiromoraka tu apanapogau’ mintu’ pekaamberan toIsrael lan kalillinanna pantan lan lubilikna, nanii patta? Belanna nakualan penaanna: Tae’ Natiroki’ PUANG.Natampemo PUANG tu tondok iate.13Sia ma’kada lako kaleku Nakua: Lamutiro pole’pa tu mai penggauran tarru’megallian, tu napogau’ tau iato mai.14Nabaamo’ lako lalan tama babanganbanuanNa PUANG rampe rekkena;kutiro inde to dio tu mai baine unno’ko’untangi’i Tamus.15Ma’kadami lako kaleku Nakua:Mutiromoraka to, e ma’rupa tau?La mutiropa tu penggauran mandumegallian na iato.16Nabaamo’ tama tarampak lannalu banuanNa PUANG. Kutiromi diolalan tama Banua kabusunganNaPUANG, kasiallaranna sarambi na inanpemalaran, den tau agi-agi duangpulollima umboko’i Banua kabusunganNaPUANG, namentingo lu lako matallo, sia


tukku menomba lako allo, ma’palulakomatallo.17Ma’kadami lako kaleku Nakua:Mutiromoraka to, e ma’rupa tau?Tae’paraka nasilasa tu penggauranmegallian napogau’ to Yehuda, tunapogau’ indete, naurungan dukai tutau iato mai umponnoi kamasa’garantu tondok iato sia nenne’ umpa’dikkipenaangKu? Tiromi, iatu tau iato maiuntoe tangke anggoro’ sikandappi’illongna.18 Iamoto la Kuparampoi peada’situang kare’dekan ara’Ku. Tae’ Kulaungkasayangi sia tae’ Kula ungkatirinnai.Moi anna melallak-lallak lako to’talingangKu, inang tae’ Kula umperangii.

Ukungan lako to lan Yerusalem

9:1–10:22

91Metambami tu Puang umpekapuaigamaranNa dio to’ talingangku,

Nakua: Mengkareke’komi, e kamu tu laumparampoi ukungan tu kota iato, padasitangkekomi pa’buno pasanggangammi!2Tiromi, saemo tu annan muanelu dio mai babangan daona lu, tu


ma’palurekkena, pada sitangke pa’bunopasaburanna, naden dio lu tu misa’muane ma’bayu lamba’ lenang,usselle’ suke passurasan dio aakna;mengkareke’mi tu tau iato mai, annamale bendan lako sa’de inan pemalarantambaga.3Kendekmi tu kamala’biranNakapenombanna Israel dao mai to’karubion, tu nanii reso’ dao, anna malelako to’ ampang Banua Kabusungan,anNa tambai tu to ma’bayu lamba’lenang, tu usselle’ suke passurasan dioaakna.4Ma’kadami tu PUANG lako kalekuNakua: Ke’de’ko unnola tangngai tukota iamotu unnola tangnga Yerusalem,ammu palakoi tanda tu kidena tu mintu’to sumarro sia mekaindo’ diona tu mintu’penggauran megallian tu dipogau’ indeto dio.5Na lako tu to senga’ Nakua ungkuannidio pa’perangingku: Ke’de’mokomiunturu’i lan lu kota, ammi papatean. Damikasayangi sia da mikatirinnai.6 Iatu mai to matua, pia muane, anakdara, pia’-pia’ sia baine manassa lamipatei sia misanggang; apa moi misa’


tu tau den tandana da mirumbui:manassa la miparanduk dio to’ inanmaindanKu. Naparandukmi tau iato maidio lu muane, iamotu mai pekaamberan,tu dio tingayo Banua Kabusungan.7Ma’kadami lako tau iato mai Nakua:Ruttakki tu Banua Kabusungan siaponnoi batang rabukna tu mai tarampak.Malemokomi, ammi papatean lan lukota.8 Iatonna marassan tu tau iato maipapatean – aku mannamo torro –,tukkumo’ sia melallak, kukua: A’a,Puangta PUANG la Misabu’iraka tu mintu’to Israel torronapa tete dio kare’dekannaara’Mi, tu Mibarrakan lako Yerusalem?9Ma’kadami lako kaleku Nakua: Iatukakadakeanna to Israel sia to Yehudatarru’ makambanmo, naurunganni iatutondok iato naponnoi indan to’doanrara sia iatu kota naponnoi penggauranumbulang leko’ salunna belanna nakuatau iato mai lan penaanna: NatampemoPUANG tu tondok iate sia tae’mo NasaileiPUANG.10 Iamoto tae’mo Kula ungkasayangi siatae’mo Kula ungkatirinnai; la Kupasulelangngan ulunna tu gau’na.

YEHEZKIEL 9.11–10.5 3411Tonganna, iatu muane ma’pakeanbayu lamba’ lenang sia usselle’ sukepassurasan dio aakna sulemo umbaakareba, nakua: Mangkamo kupogau’susitu Mipa’parentan lako kaleku.

101Ta’kala kutiromi, tonganna daobatara daona lu ulu karubion, den

misa’ apa susi parimata lasuri’, susi rupaisungan kapayungan, tu paan daona lu.2Ma’kadami tu Puang lako tu to ma’bayulamba’ lenang, Nakua: Maleko tamaalla’na tu mai lentenan diong to’karubion, muraku’i tu ruaya lan mai alla’karubion, ammu ambo’i tu to lan lu kota.Malemi inde to lako kutiro.3Bendanmi tu karubion dio to’ sa’dekanan Banua Kabusungan, tonna maletu tau iato; naden misa’ gaun ussitutu’itu tarampak lanna lu.4Kendekmi tu kamala’biranNa PUANGdao mai karubion iato, anna malelako to’ ampang Banua Kabusungan,na iatu tarampak nasitutu’i arrangkamala’biranNa PUANG.5 Iatu ongngo’ pani’ karubion dirangisae lako tarampak diona lu salian, susigamaranNa Puang Matua, To umpoissanangge maritik, ke ma’kadaI.

YEHEZKIEL 10.6–12 356 IatonNa mangkamo ussuai tu toma’bayu lamba’ lenang nakua: Alai tuapi lan mai alla’lenteran, lamotu lanmai alla’ karubion, namale bendan diosa’dena misa’ roda.7Unnangka’mi limanna tu misa’ karubionlan mai alla’ karubion lako to’ api lankasiallaran karubion, anna alai tu ruayaanna parokkoi limanna to ma’bayulenang; naalami tau iato namale.8Payanmi dio lu tu mai karubion iato tususi lima to lino diongna lu pani’na.9Kutiromo den a’pa’ lentenan diosa’de karubion iato mai, dio sa’denasimisa’misa’ karubion den misa’lentenan. Iake ditiroi tu lentenan iatopandillak susi parimata pirusa’.10 Iatu tiroanna: sangrupari sola a’pa’i,takua to den misa’ lentenan lan tangngalentenan.11 Iake malei ma’din umpempatui a’pa’patunna sola nasang; tae’ namenggiriklen, ke malei. Umba-umba tu napatutu dolona lako, ia bangsiamo naturu’tu solana to, tae’ namenggirik len, kemalei.12Na diona mintu’ kalena, iamotudio boko’na, limanna sia pani’na, dio


lentenan nasitutu’i mata tiku lao;napantan den lentenanna sola a’pa’i.13 Iatu mintu’ lentenan iato disangaiMelolin, dio pa’perangingku.14Na iatu mai karubion iato sia’pa’ tulindona. Iatu bunga’na lindo karubion,iatu ma’penduanna lindo tolino, iatuma’ pentallunna lindo singa, iatuma’penna’pa’na lindo langkan maega.15Kendekmi tu karubion iato mai, iatuiannato susi bang a’gan mangka kutirodio salu Kebar.16 Ianna male tu karubion, tigiriknasangmi tu lentenan dio sa’dena; siaianna umballa’ pani’na tu mai karubionla kendek diong mai lino, tae’ natilendoktu lentenan dio mai sa’dena.17 Ianna bendan tu karubion, bendanduka tu lentenan, ianna kendek tukarubion, kendek duka tu lentenan,belanna iatu penaanna a’gan iato lannalu lentenan.18Malemi tu kamala’biranNa PUANG daomai ampang Banua Kabusungan annasae bendan dao karubion.19Umballa’mi pani’na tu karubion, siaiatonna male, kendekmi diong maipadang dio pentiroku, na iatu lentenan

YEHEZKIEL 10.20–11.1 37

kendek sola. Anna torro dio lalan tamababangan matallo dio banuanNa PUANG,na iatu kamala’biranNa KapenombannaIsrael daona lu.20 Iamote tu a’gan kutiro diongna luKapenombanna Israel dio salu Kebar;totemo mane kutandairi, kumuakarubion pale’ ia.21Pantanni lindo sia’pa’ sia pantannipani’ sia’pa’ sia den tu apa susi limatolino diongna lu pani’na.22Na iatu pantarisan lindona, susi bangto lindo mangka kutiro dio salu Kebar;iatu rupanna ia bangsiamo rupanna. Iatuapa iato pantan male ma’palulako bangtingayona.

Ukungan urrampoi mintu’ arung

11:1-25

111Naangka’mo’ Penaa anNasolanna’ lako babangan matallo

dio banuanNa PUANG, tu mentingo lakorampe matallo: kutiromi dio to’ lalantama Banua iato tu tau duangpulo llima;dio lu tau iato mai kutiro tu Yaazanya,anakna Azur sia Pelaca, anakna Benaya,arungna bangsa iato.

YEHEZKIEL 11.2–8 382Ma’kadami lako kaleku Nakua:E ma’rupa tau, iamote mai tu tountangnga’ bang kakadakean siaumpa’bengan pa’timbangan sala lan kotaiate,3 tu ma’kada nakua: inang tae’ nala dadidibangun sule tu banua: iamote tu kurinna kami tu duku’.4 Iamoto la ma’nubua’ko unneai tu tauiato mai, ma’nubua’ko, e ma’rupa tau.5Attu iato Narampoina’ penaanNaPuang, anNa ma’kada lako kalekuNakua: Ma’kadako, kumua: Inde siatu kadanNa PUANG: Susito tu mangkamipokada, e to Israel, na iatu apa bu’tulan penaammi Kutandaimo.6Mangkamokomi umpatei buda tau lankota iate sia mipasitutu’imo batangrabuk tu batattana.7 Iamoto inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Iatu mintu’ to mangkamipatei lan lu kota, iamo duku’ to, naiatu kota iamo kurin, apa iatu kamu laKualaikomi lan mai tangngana.8Mikataku’ tu pa’dang, apa pa’dang laKuparampoangkomi, kadanNa PuangtaPUANG.

YEHEZKIEL 11.9–15 399La Kualaikomi lan mai tangngana,angKu sorongkomi tama kuasanna tosalian lembang sia la Kuparampoikomiukungan.10La tibambangkomi mate nakandepa’dang, lan lu lili’na Israel laKuparampoikomi ukungan, ammi tandai,kumua Akumo tu PUANG.11 Iate kota tae’ nala butung kurin lakokalemi, kumua ammi butung duku’ lan;lan tu lili’na Israel la Kuparampoikomiukungan.12Ammi tandai, kumua Akumo tuPUANG, tu tae’ mituru’i tu apa Napondoksia tae’ mikaritutui tu aturanNa,sangadinna mikaritutui tu atorannamintu’ bangsa untikuikomi.13 Iatongku marassan ma’nubua’ matemitu Pelaca, anakna Benaya. Lumbangmo’rokko padang, angku melallak kukua:A’a Puangta PUANG, morairoKomika laussabu’i tu to Israel torronapa?14Apa rampo tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:15E ma’rupa tau, iatu sangsiulurammu,sangsiulurammu sia sangrarasangbukummu sia iatu to Israel solanasang, nanii to lan Yerusalem ma’kada


lako nakua: Torro mambelamokomidio mai PUANG, iate padang iatedikamaseammokan la kipomana’.16 Iamoto ma’kadamoko mukua: Indesia tu kadanNa Puangta PUANG Nakua:Moi Kurambai tu tau iato mai dio lumintu’ bangsa sia Kutale’ lan lu mintu’tondok, naurunganni sidi’ bangmora tupalambi’na menomba lako Kaleku lan lutondok nanii rampo,17 iamoto ma’kadako mukua: Inde siatu kadanNa Puangta PUANG nakua:La Kupasipulungkomi dio mai mintu’bangsa sia la Kupasirampunkomi lan maimintu’ tondok tu minii ditale’ male sia laKukamaseangkomi te padang Israel.18 Ianna rampomo tu tau iato mai lako,napatoyang nasangmi tu mintu’ apamegi’giran sia mintu’ apa megallian lanmai.19La Kuben misa’ penaa kalebu sia inaaba’ru lan ba’tengna, na iatu penaa batula Kualai dio mai kalena, angKu bennipenaa duku’;20Anna turu’i tau iato mai tu apaKupondok sia nakaritutui tu atorangKusia napogau’i, anna mendadi taungKu tutau iato mai, angKu dadi Kapenombanna.

YEHEZKIEL 11.21–12.2 4121Apa minda-minda ungkabarii tuapa megi’giran sia apa megallian, laKupasule tu penggauranna langnganulunna, kadanNa Puangta PUANG.22Umballa’mi pani’na tu mai karubionsisola mintu’ lentenan dio sa’dena, naiatu kamala’biranNa KapenombannaIsrael daona lu.23Kendekmi tu kamala’biranNa PUANGlan mai tangnga kota, anna torro daobuntu dio rampe matallona kota.24Naangka’mo’ Penaa, anNa solanna’lako tondok to Kasdim, lako to dipali’,lan patiro mendeata tete dio PenaanNaPuang Matua. Iatu patiro mendeata,mangka Kutiro, kendekmo natampena’.25Kupokada nasangmi lako mintu’to dipali’ tu mintu’ apa mangkaNapatiroanna’ PUANG.

Rapang-rapang dionakadipaliran dipa’petiroan

12:1-20

121Rampomi tu kadanNa PUANGlako kaleku Nakua:

2E ma’rupa tau, torroko dio lu misa’bati’ pabali-bali, iamotu bati’ kemata la


patiro, apa tae’ napatiro, ketalinga laparangi, apa tae’ naparangi, belanna tauiato mai misa’ bati’ pabali-bali.3Na iko, e ma’rupa tau, pasakka’i tumintu’ apa parallu dio pa’paliran, siala maleko butung to dipali’ ke allonadio pentirona tau iato mai; manassakola ke’de’ dio mai inanmu lako misa’inan senga’ dio pentirona tau iato mai.Umbai la napalan penaa sia tau iato mai,belanna misa’i bati’ pabali-bali.4Baai sun tu apa parallu lako kalemubutung misa’ pa’bungku’ to dipali’ keallona dio pentirona tau iato mai, naiatu iko la sunko ke bonginnai butung todipali’ dio pentirona tau iato mai.5Lo’po’i tu rinding tembo’ dio pentironatau iato mai, ammu olai sun lako salian.6 Iatu pa’bungku’mu la mupassan daopalempengmu dio pentirona tau iatomai; iake mapi’tukmi la mubaamo;ammu putu’i tu lindomu, naurungannitae’ mutiroi tu padang. Belanna laKupadadiko misa’ rapang-rapang lako toIsrael.7Kupogau’mi susitu Napa’parentanlako kaleku: iatu apa parallu lakokaleku kubaa lako salian butung to


pa’bungku’na misa’ to dipali’ sia iatonnabongi kulo’po’mi limangku tu rindingtembo’; iatonna mapi’tukmo kubaami;kupadaomi palempengku dio pentirona.8 Iatonna melambi’mo rampomi tukadanNa PUANG lako kaleku Nakua:9E ma’rupa tau, iatu to Israel, iamotubati’ pabali-bali, tae’raka ungkutanaikokumua: Apara tu mipogau’?10Ma’kadako lako tau iato mai mukua:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG:Iatu datu lan Yerusalem narua te kadaNapa’petanggungan Puang Matua iatesia mintu’ to Israel tu torro inde to dio.11Ma’kadako kumua: Akumote tu misa’rapang-rapang lako kalemi; susitumangkanna kupogau’ susi dukato ladigauran tau iato mai: iamotu la maledipali’ sia la ditarungku.12 Iatu datu dio lu tau iato mai la ussompopa’bungku’na dao palempengna kemapi’tukmi anna male lako salian; lanalo’po’ tau tu rinding tembo’, kumuaanna olai tassu’; la naputu’ tu lindona,belanna tae’mo na la untiro pole’imatanna te padang iate.13La Kupae’te’i pukaKu sia la naalapoyaKu; la Kusolan lako Babel, tondok to


Kasdim, apa tae’ nala untiroi; sia inde todio la nanii mate.14Mintu’ baananna, iamotu to untunduisia mintu’ surodadu la Kupatitale’ lakomintu’ mata angin, sia la Kunonok tupa’dang dio boko’na.15Anna tandai tau iato mai, kumuaAkumo tu PUANG, ke Kupatitale’mi dio lumintu’ bangsa sia Kuambo’ lan lu mintu’tondok.16Apa dio mai tau iato mai tae’moranapira la Kupatilendokpa dio maikandean pa’dang, karorian na ra’babiang, kumua anna tuna’i tau iato maitu mintu’ penggauran megallianna diolu mintu’ bangsa tu nanii rampo lako;anna tandai bangsa iato kumua Akumotu PUANG.17Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:18E ma’rupa tau, la ma’parondokoungkande rotimmu sia lama’paganggangko sia rosso penaammuunniru’ uaimmu.19Sia la ma’kadako lako tau lan tondok,kumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG diona pa’tondokan Yerusalemdio lu padang Israel, Nakua: iatu tau


iato mai la ungkande rotinna situangkarossoan penaanna sia la unniru’uainna situang kamagianganna – kumuaanna iatu tondokna tau iato mai masoputu mintu’ apa lan sia mempadanglo’bang napobua’ kamasa’garanna mintu’pa’tondokanna.20 Iatu kota dinii torro la daun lauansia iatu tondok la mempadang lo’bang,ammi tandai, kumua Akumo tu PUANG.

Mandappi’mo tu ukungan

12:21-2821Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:22E ma’rupa tau, pa’parunde apara tumipoparunde lan tondok Israel, kumua:Lendu’mo tu allo, apa tae’ nalalo tupatiro mendeata.23 Iamoto ma’kadako lako tau iato mai:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: La Kutappui tu pa’parunde iatesia tae’mo nala umpoparundei tau lanIsrael, sangadinna ma’kadako lakotau iato mai kumua: Mandappi’mo tuattunna sia iatu kadipalandaranna mintu’patiro mendeata!

YEHEZKIEL 12.24–13.1 4624Belanna la tae’mo tu patiro mendeataballe sia pa’biangan ma’papusa dio lu toIsrael.25Akumo, PUANG, la umpokadai tu kadala Kupokada, sia la dipalanda’; tae’ annala dipadampa. Belanna lan allomi, e bati’pabali-bali, la Kupokada tu misa’ kadasia la Kupogau’ duka, kadanNa PuangtaPUANG.26Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:27E ma’rupa tau, tonganna iatu to Israelma’kada nakua: Iatu patiro mendeatanatiro, umpatu allo masaipa namane sae,sia ma’nubua’ diona attu mambelapa.28 Iamoto ma’kadako lako tau iato mai,kumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG: Iatu mintu’na kadangKu,moi sangbuku tae’ nala dipadampa,sangadinna iatu kada la Kupokada ladipalanda’, kadanNa Puangta PUANG.

Unnea nabi tang tongan

13:1-16


YEHEZKIEL 13.2–7 472E ma’rupa tau, ma’nubua’ko unneai tumai nabi to Israel, tu ma’nubua’ ammuma’kada lako to ma’nubua’ unturu’ tananpenaanna, kumua: Perangii tu kadanNaPUANG.3 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Upu’ allona tu mai nabi baga,tu unturu’ tanan penaanna kalena, moinatae’ apa natiro.-4Susi a’ganna sindallung dio lu to’ banuaro’pok, la susi duka a’ganna mintu’nabimmi, e to Israel.-5Tae’ milapa’ len kalo’tok dio rindingtembo’, ba’tu umbangun rinding tembo’untikui to Israel, kumua anna kulleibendan tu tau iato mai lan kasirarian, keallonai PUANG.6Pa’pakena sia pa’biangan balle tu maiapa natiro, tu ma’kada nakua: Susito tukadanNa PUANG natae’ anna sua lenniPUANG; moi susito natayan siapa tauiato mai la dipalanda’ tu kada iato!7Tang patiro mendeata pa’pakenarakatu mangka mitiro sia pa’biangan balletu mipokada, tommi ma’kada kumua:Susito tu kadanNa PUANG anna inangtae’ Kuma’kada?

YEHEZKIEL 13.8–13 488 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, belanna umpokadakomipa’pakena sia tang tongan, iamotomanassa la Kuukungkomi, kadanNaPuangta PUANG.9La nata’pai limangKu tu mintu’ nabiuntiro patiro mendeata pa’pakena siaumpokada pa’biangan balle; tau iato maitae’ nala unnalai bilanganna taungKu,tae’ nala disura’ lan sura’na to Israel,sia tae’ nala tama tondok Israel, ammiissanni, kumua Akumo tu PuangtaPUANG.10Belanna, ondongpi belanna napapusatu taungKu nakua: Marampa’!, na inangtae’ tu kamarampasan, iake umbangunnimisa’ rinding tembo’ nasapu’ kapu’;11ma’kadako lako to massapu’ kapu’kumua: manassa la songka. La sae tuuran kamban, na iko, tu uran batu latibollo, sia angin bara’ la ma’pamumbuk.12 Ianna tuanmo tu rinding tembo’,tae’raka nala ungkuangkomi, kumua:Umbamira tu kapu’ mipassapuran?13 Iamoto, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG Nakua: Inang laKupopa’pamumbuk tu angin bara’ tetedio kare’dekangKu, sia la sae tu uran


kamban tete dio kasengkeangKu, siauran batu tete dio kare’dekangku, annasabu’i.14Sia la Kurondon tu rinding tembo’tu misapu’ kapu’, anna songkarokko padang, sia la dipabu’tu tuparandanganna; la songka tu kota,ammi sanggang lan. Ammi tandai kumuaAkumo tu PUANG.15La Kupaleanni kare’dekangKu turinding tembo’ sia mintu’ tu to ussapu’ikapu’, sia la ma’kadaNa’ lako kalemu,Kukua: Tae’mo tu rinding tembo’ sia tae’dukamo tu to ussapu’i kapu’,16 iamotu mintu’ nabi Israel, ma’nubua’lako Yerusalem sia untiroanni misa’patiro mendeata, tu umpaombo’kamarampasan, moi anna tae’ bangkamarampasan –, kadanNa PuangtaPUANG.

Unnea nabi baine tang tongan

13:17-2317Na iko, e ma’rupa tau, tingo lakokoto’ anak dara bangsamu, tu ma’nubua’unturu’ tanan penaanna; ma’nubua’kounneai sia ma’kadako, kumua:

YEHEZKIEL 13.18–21 5018 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG:Upu’ allona tu to umbeke’i pa’beke’pangissan dio lu mintu’ lengo-lengo siaumpalullungi lullung ulunna to kapuasia to bitti’, la untingkan deatanna tau!La mitingkanraka tu deatanna taungKu,ammi tiroan kalena deatammi!19MipamatunaNa’ dio tingayona taungKukumua ammi appa’ dalle sisikan ba’tupirang-pirang raku’ sia ba’tu pirang-pirang sasa’ roti, la ungka’tu sunga’natau, tu tae’ nasipatu la mate sia laungkarimmanni sunga’na tau, tu tae’nasipatu la tuo, belanna mimo’rangi tutaungKu, tu morai umperangii mo’rang.20 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, manassa Kutumpu tu beke’pangissanmi, tu mipake la umpoyadeatanna tau susi manuk-manuk, siala Kusabak dio mai limammi, sia laKurampanan tu deatanna tau, tu mipoyasusi manuk-manuk.21Sia la Kuserek-serek tu mai lullungmisia la Kurampanan tu taungKu lan mailimammi, anna tae’mo nasusi piala lanlimammi, ammi issanni kumua Akumo tuPUANG.

YEHEZKIEL 13.22–14.3 5122Belanna miparossomo tu penaannato malambu’ tete dio kamo’rangan, moinatae’ Kupamasussai, sia mipamatoto’tu limanna to tang mekaaluk, kumua danatibalik dio mai lalan kadakena, annatuo.23 Iamoto tae’mo mila untiro patiromendeata pa’pakena sia tae’mo milama’biangi; la Kurampanan tu taungKulan mai limammi, ammi tandai kumuaAkumo tu PUANG.

Unnea to menomba lakorapang-rapang dipodeata

14:1-11

141 Iatonna sae lako kaleku tu ba’tupira-pira pekaamberan to Israel,

anna unno’ko’ dio tingayoku,2 saemi kadanNa PUANG lako kalekuNakua:3E ma’rupa tau, iate tau iate mainapalanpa penaanna tu rapang-rapangdipodeata sia napatulangdan sipatulindona tu katitodoan sae lako tobangrokko kakadakean; ma’dinparaka laKueloran tu tau iato mai sae mekutanalako Kaleku?

YEHEZKIEL 14.4–7 524 Iamoto ma’kadako sia pokadai lako tauiato mai kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Minda-minda tuto Israel tu umpalan penaanna rapang-rapang dipodeata sia umpatulangdannisipatu lindona tu katitodoan sae lakotobang rokko kakadakean, sia saeumpessitammui nabi Akumo, PUANG, tula umpebalii, ke saei, sitinaya kabudannarapang-rapang dipodeatanna;5angKu patiakka’i tu penaanna to Israel,tu umboko’iMo’ sola nasangi sola mintu’rapang-rapang dipodeatana.6 Iamoto pokadanni to Israel, kumua:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Mengkatoba’komi sia tibalikkomidio mai mintu’ rapang-rapangdipodeatammi sia toyangkomi dio mai tumintu’ apa megalliammi.7Belanna minda-minda tu mai to Israelba’tu to salian lembang, tu mempue dioto Israel, tu umboko’iNa’ sia umpalanpenaanna rapang-rapang dipodeatannasia umpatulangdanni sipatu lindonatu katitodoan sae lako tobang rokkokakadakean, sia sae umpessitammuinabi la mekutana lako Kaleku nalopiannabi – Akumo, PUANG, tu la umbalii.

YEHEZKIEL 14.8–13 538Sia la Kupatampa’i lindoKu tu tauiato sia la Kupadadi misa’ tanda siamisa’ parumbasan sia la Kusabu’i lanmai tangngana taungKu, ammi tandai,kumua Akumo tu PUANG.9 Iake denni misa’ nabi dipetobagai laumpokada kada, Kupetobagai tu nabiiato sia la Kue’te tu limangku la unneaisia la Kuurakki lan mai tangnganataungKu, Israel.10Anna pada untanggung kakadakeanna– pada kakadakeanna nabi tukakadakeanna to mekutana –,11kumua damo namemboko’ tu to Israeldio mai Kaleku, sia damo naruttakkikalena untengkai atorangKu. Iake susitoiatu tau iato mai la dadi taungKu naAku la dadi Kapenombanna, kadanNaPuangta PUANG.

Diona tallu to malambu’sia a’pa’ ukungan

14:12-2312Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:13E ma’rupa tau, iake morongannainaden misa’ tondok kasalan lako Kaleku


tete dio katangmarurusanna, sia iake laKupata’pai lima, sia iake la Kuparoto’i turoti la napopamuntu sia iake Kuparampoikarorian sia iake la Kusabu’i lan mai tutolino sia olo’-olo’,14 sia iake denni dio te tau tallu, iamotuNuh, Daniel na Ayub, manassa kalenamanna tu ma’din narampanan tetedio kamaloloanna, kadanNa PuangtaPUANG.15 Iake moronganna Kupatamai olo’-olo’masuru tu tondok, anna purai tu maipia lan, naurunganni dadi misa’ padanglo’bang, anna moi misa’ tau tae’ lendu’inde to dio mai belanna mataku’ lakoolo’-olo’ masuru,16 sia iake denni lan tu tau tallu, lalelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, manassa inang tae’ nalaurrampananni tu anakna muanesia baine. Iamanna tu kalena tu ladirampanan, apa iatu tondok iato lamempadang lo’bang.17Ba’tu iake moronganna Kuparampoipa’dang tu tondok, angKu ma’kadakumua: E pa’dang pasilamban-lambannitu tondok, sia iake Kusabu’i lan mai tutolino sia olo’-olo’,

YEHEZKIEL 14.18–22 5518 sia iake denni lan tu tau tallu lalelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, manassa inang tae’ nalaurrampananni tu anakna muanesia baine, ia manna tu kalena tu ladirampanan.19Ba’tu iake moronganna Kupatamaira’ba biang tu tondok sia Kuparampoikare’dekangKu situang to’doan rara, laussabu’i tolino sia olo’-olo’ lan mai,20 sia iake denni lan tu Nuh, Daniel naAyub, la lekukraka tuoKu, kadanNaPuangta PUANG, manassa inang tae’nala urrampananni tu anakna muane siabaine. Manassa kalena manna tu ma’dinnarampanan tete dio kamaloloanna.21Apa inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Moi angKu patamaiYerusalem te a’pa ukungan masarrang,iamotu pa’dang, karorian, olo’-olo’masuru na ra’ba biang la ussabu’i tolinosia olo’-olo’ lan mai,22 inang la denpa torro lan tu ba’tupira-pira to tilendok, tu la disolan sun,la pia muane la pia baine; manassala tassu’ sae lako kalemi, ammi tiroitu penggauranna sia kedona, ammidipakatana diona kamandasan tu

YEHEZKIEL 14.23–15.5 56

Kuparampo lako Yerusalem, iamotumintu’ apa mangka Kuparampo lako.23Tonganna, iatu tau iato mai laumpakatanakomi, ke mitiroi tupenggauranna sia kedona. Sia lamitandai kumua tae’ Kupogau’ punalabangi tu mintu’ apa mangka Kupogau’,kadanNa Puangta PUANG.

Yerusalem ditibe sangtintigaronto’ anggoro’ tae’ gai’na

15:1-8


2E ma’rupa tau, apara napolosong tukayu garonto’ anggoro’ na iatu mintu’kayu mentangke dio lu mintu’ kayu lanlu pangala’?3Ma’dinraka diala tu kayunna la digaragaparea, ba’tu ma’dinraka la dipotangki’,dinii ussedan apa-apa.4Tiromi, dipakandei api; pu’pu’mo tutampakna patomali napurai api, sia iatutangngana mampu’mo, ma’dinparakadigaragai parea?5Moi iatonna kalebupa, tae’ apa ma’dindigaragai, ondong pole’pi, ke mangkami


nakande api sia mampu’; ma’dinparakadigaragai misa’ parea?6 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, kumua: Susi Aku mangkaumpakandei api tu kayu garonto’anggoro’ tu dio lu mintu’ kayu pangala’,la susi dukaNa’ to ussorongi tu to lanYerusalem.7La Kupatampa’i lindoKu tu tau iato maila unnukungi; moi anna tassu’ lan maito’ api misa’, manassa la nakandeo apimisa’. Ammi tandai, kumua Akumo tuPUANG, ke Kupatampa’i lindoKu tu tauiato mai la unnukungi.8Na iatu tondok iato la Kupopempadanglo’bang, belanna membalimo tangmaruru’ tu tau iato mai, kadanNaPuangta PUANG.

Yerusalem tang maruru’

16:1-63


2E ma’rupa tau, paissanni Yerusalem tumintu’ penggauran megallianna,3 sia ma’kadako mukua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG lako Yerusalem


Nakua: Iatu munii bu’tu sia kadadiammulu dio mai tondok to Kanaan, iatuambe’mu to Amori na iatu indo’mu toHeti.4 Iatu kadadiammu susite: iatommu daditae’ nadira’ta’i tu lolomu sia tae’ mudidio’la umpemaseroiko; tae’ duka mudisussuisia, tae’ mudiammu’i sampin.5Tae’ misa’ tau mamase penaannauntiroko, anna pogau’i lako kalemutu apa iato misa’, belanna ungkaturu-turuiko, sangadinna ditibeko diolu padang, belanna tae’ bang tauumpokarianganni tu sunga’mu, tommudadi.6Attu iato lendu’Mo’ dio to’ muninna,angKu tiroko metteba’-teba’ dio to’rara katibussanammu sia Kukuangkotommu sitombang rara: Tuoko; tongannaKukuangko tommu sitombang rara:Tuoko.7Kupamaloborangko susi riu dio lupadang, ammu lobo’ sakapua-puana saelako dadi anak dara ballo; kapuamo tususummu sia lobo’mo tu bulummu; apama’kambelangpoko sia ma’kale-kale.8Attu iato lendu’Mo’ dio to’ muninna,angKu tiroko, tonganna matona’moko;


Kuballa’mi tu biring bayu lamba’Kudio kalemu, angKu samboi tukama’kambelangammu, sia umpalaoNa’sumpa ussibasseangko, kadanNaPuangta PUANG; nasusito dadimokotaungKu.9Kudio’moko uai sia Kubasei tu raramusia Kusussuiko minna’ busarungngu’.10Sia Kupapakeiko tamangkale dibunga-bungai, Kulapikki kuli’ masuli’ tulette’mu, sia Kulullungi lenang melo tuulummu sia Kupaluangi sa’be.11Sia Kubeloiko belo sanda rupanna,sia Kupaluangi komba tu limammu siamanikata tu barokomu.12Sia Kupalakoi baba’ tu illongmu, siaKutoke’i anting-anting tu talingammu siaKupasongko’iko makota ballo.13Sia dibeloiko bulaan sia salaka sia iatutamangkalemu lenang melo sia sa’be siasampin dibunga-bungai. Iatu kandemuta’pung mani’sa’, tani’ enoan sia minna’,ammu maballo tongan, muurungannidadi datu baine.14Susimoto ammu kalelean dio lumintu’ bangsa tete dio kamaballoammu,belanna tae’mo sayuanna diona tu belo,


mangka Kubeloangko, kadanNa PuangtaPUANG.15Apa sande’ lakomoko kamaballoammusia ma’gau’ salamoko, belannamadongnga’ko tete dio sangatarompo’mu sia umparri-parri gau’salamu sola mintu’ to lendu’: annalaoiko.16Mualai tu tamangkalemu,mupa’beloanni inan madao, diniimemala’, anna ma’ba’na sura’na, annainde to dao munii ma’gau’ sala; tae’bangpa nadipogau’ tu susinna to, sia tae’bangpa nadadi len.17Sia muala duka tu belo bulaan siasalaka, tu Kukamaseangko, ammugaraganni kalemu rapang-rapang muanedipodeata, tu musigau’ salan.18Sia muala tu tamangkale dibunga-bungaiammu, ammu paluangi, siamupadio to’ tingayona tu minna’Ku siadupaKu.19Sia iatu kande tu Kukamaseangko,iamotu ta’pung mani’sa’, minna’ sia tani’enoan, tu Kupakandeangko, mupadiomobutung to bau busarungngu’. Ondongpisaemo lako ma’kalolokanna, kadanNaPuangta PUANG,

YEHEZKIEL 16.20–26 6120ammu alai tu mai anakmu muanesia baine, tu mangka mupadadianNa’,ammu pemalaranni lako, la napokande.Tae’paraka nasundun tu gau’ salamu,21ammu rere’ dukai tu mai anakKumuane sia muben rapang-rapangdipodeata iato la ditunuanni.22Lan mintu’ penggauran megalliammusia gau’ salamu, tae’ mukilalai tu allokalollerammu, tommu ma’kambelang,tang ma’tamangkale, sia metteba’-teba’ko dio to’ raramu.23Sia iatommu mangka umpogau’i tumintu’ kakadakeammu, – upu’ allomu,upu’ allomu! kadanNa Puangta PUANG-24mupabendan duka tu misa’ tangdo’ siapalangka dio lu mintu’ tana lapang.25Dio lu mintu’ kasitammuan lalanmunii umpate’dek palangka, ammubala’-bala’ kamaballoammu, sia tangmasiri’ko umpopa’elo’na kalemu lakomintu’ to lendu’ sia makambanmo gau’sala mupogau’.26Sia sigau’ sala dukako to Mesir tumusikandappiran, tu bualang ma’gau’kadake; makambanmo gau’ salamupogau’, tu mupobannang umpa’dikkipenaangKu.

YEHEZKIEL 16.27–32 6227Apa manassa Kue’te’mo tu limangKuunneako, Kupasosso’mo tu taadipamanassangko sia Kusorongko lakopa’poraianna to ungkabiri’ko, iamotuanak dara to Filistin, tu masiri’ dionakedo mesirisammu.28Ondongpi sigau’ salako to Asyur,belanna tang namosoko; manassa sigau’salako tau iato mai, na moi susito, inangtang namosoko.29Susi dukato mupamakamban tu gau’salamu sola to Kasdim, iamotu tondokpa’balilian, apa moi nasusito tae’ dukanamosoko.30Masarru’ kamoraiammu, kadanNaPuangta PUANG, ammu pogau’ nasangite iannate, iamotu penggauranna misa’baine bualang matampo.31Umpabendanmoko tangdo’mu diolu mintu’ kasitammuan lalan siaumpate’dekmoko palangkamu dio lumintu’ tana lapang. Moi susito, tae’nasusi baine bualang tu penggaurammu,belanna tae’ mudaka’ tambomu.32A’a baine masarri’ pasandak salu lakorampanan kapa’, tu ma’pangngan bunisola to senga’, moi kemuane!

YEHEZKIEL 16.33–37 6333Mintu’ ia baine bualang dibenpamengan, apa iko umpa’bengan tambolako mintu’ muane ungkamoraiko,munaranan tu tau iato mai la saeumpellambi’iko dio mai mintu’ inan,ammu ma’gau’ sala sola.34Susimoto tu gau’ salamu sibalikangau’na baine senga’; belanna tae’namuane undi unnula’ko, sangadinnaiko kalena untamboi, tae’ naiko nabentambomu. Susimoto tu iko sibalikan tubaine senga’.35 Iamoto, e bualang, tananni talinga tukadanNa PUANG.36 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Tu belanna laomo tu siri’musia dikambelangimo tu kasirisammunapobua’ gau’ salamu sola muaneungkamoraiko sia sola mintu’ rapang-rapang dipodeata megalliammu, siabelanna rarana anakmu muane tumangka mupemalaran lako-37 iamoto, manassa la Kupasipulung tumintu’ muane ungkamoraiko, tu musedeanna poraiko, la mintu’ tu muporainna,la mintu’ tu musayunna: la Kupasipulungdio mai mintu’ inan unneako sia la


Kukambelangiko dio tingayona tu tauiato mai, anna tiroi tu kasirisammu.38La Kuukungko susitu apa naparampotau lako baine pasandak salu lakorampanan kapa’ sia umpatibollo rara;sia la Kupadadiko misa’ to narampoito’doan rara napobua’ kare’dekan ara’sia narampoi kamangimburuan.39La Kusorongko tama limannatau iato mai, anna rondonni tutangdo’mu sia naro’pok-ro’pok tupalangkamu sia anna kalosso’i tutamangkalemu, naalaiko tu belomu,anna tampeko napopa’kambelang, tangma’tamangkale.40Napalaoiko tau sangtuntunan, tu launtumbuiko batu sia ussilantukkikonalontok-lontok pa’dang,41 sia la naballa tu banuammu sia lanaparampoiko ukungan dio pentironabuda baine, sia tae’ dukamo ammu laumpa’bengan tambo.42Belanna tete dio apa iatoiatu kare’dekan ara’Ku tuurrampoiko la Kuparandan sia iatukamangimburuangKu la toyang dio maikalemu; mangkato Kumane rapa’ siatae’mo nala torro tu kasengkeangKu.

YEHEZKIEL 16.43–47 6543Belanna tae’ mukilalai tu allokalollerammu, sangadinna mupare’dektu ara’Ku, iamoto la Kupasule langnganulummu tu gau’mu, kadanNa PuangtaPUANG. Belanna tae’moraka mutompoipole’i gau’ sala mesirisammu tu mintu’penggauran megalliammu?44Manassa mintu’ tu to umpalaoparumbasan, la ma’parumbasan dionakalemu kumua: Umba nakua tu indo’,susi dukato tu anakna baine.45 Ikomo tu anakna baine indo’mu, tuungkasorromo muanena sia anaknamuane, sia ikomo tu siulu’na tumai sangbainemu, tu ungkasorromomuanena sia anakna muane. Iatuindo’mu to Heti sia iatu ambe’mu toAmori.46 Iatu sangbaine kapuamu iamotuSamaria, tu sola anakna baine torrodio rampe rekkena muninna; na iatusangbaine bitti’mu, tu torro dio rampesau’na muninna, iamotu Sodom sola tumai anakna baine.47Apa tae’ ammu turu’ mannai tu batelalanna sia tae’ muturu’ mannai tupenggauran megallianna, sangadinna


tae’ namasai ammu mandumo kadakelan mintu’ penggaurammu.48La lelukraka tuoKu, kadanNaPuangta PUANG, manassa iatu Sodom,sangbainemu, sola anakna baine, tae’napogau’i tu apa mupogau’ sisolaanakmu baine.49 Inde sia tu kakadakeanna Sodom,sangbainemu, iamotu tuo sola anaknabaine situang kamatampoan, kasebaransia kamanamanan, anna masalio bang,apa tae’ anna tundui lenni tu mai tomandasa sia to mase-mase.50Tarru’ matampo tu tau iato mai, sianapogau’ tu apa megallian dio oloKu.Iamoto kuputtai tu tau iato mai, tongkutiromi.51 Iatu Samaria tae’pa nasesenakasalammu napogau’; mandu losongtu apa megallian mupogau’ anna iatutau iato mai. Susimoto tu sangbainemumupabutung to tae’ salana tete diomintu’ apa megallian tu mangkamupogau’.52La mutanggung tu attangammu, eiko, tu umpatunduk to ma’paolai saluumpamaringan pangra’ta’ kara-karanasangbainemu; tete dio kasalammu


tu napobannang umpogau’i tu apamegallian losong anna iatu napogau’natau iato mai, iatu tau iato mai maringansalana na iko. Iamoto sipatuko masiri’sia untanggung kalenai tu attangammu,belanna mupabutung to tae’ salana tusangbainemu.53Sia la Kupopembali tu dalle’na, iamotudalle’na Sodom sola anakna baine siadalle’na Samaria sola anakna baine; susidukato tu dalle’mu la Kupopembali,54ammu tanggung kalenai tuattanganmu sia umpassan siri’mudiona tu mintu’ apa mangka mupogau’,tu munii umpaden pa’pakatana lako tauiato mai.55Na iatu sangbainemu Sodom solatu mai anakna baine la sule tamadandanna, sia iatu Samaria sola tu maianakna baine la sule tama dandanna;na iko sola tu mai anakmu baine la suledukako tama dandanmu.56Susitu sanganna Sodom,sangbainemu, tae’ bangmonasa’bu’i randan pudukmu, tonnaattu kamatampoammu,57 tonna tae’pa nadipasombo tukakadakeammu, susi duka totemo


attunnamo, munii attangan lakomintu’ anak dara Aram sia mintu’sanglembangna sia lako anak dara toFilistin, tu naala la’de’na ussayuko tikulao.58Mintu’ tu penggauran mesirisammusia apa megalliammu tu mutanggungkalena, kadanNa PUANG.59Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG: La Kupogau’, susitu mangkamupogau’ lako Kaleku, tu mangkauntapa’ sumpa, belanna mupoka tubasse.60Apa moi nasusito Kukilalai tu basseta,lan attu mangurammu, sia la untananKi’misa’ basse matontongan sola.61Attu iato la mukilalai tu mintu’gau’mu sia la masiri’ko ke mutarimai tusangbainemu, tu kapuanna sia bitti’na,sia Kubenko la dadi anakmu baine, moitae’ natete dio tu basse mangka tatanan.62Sia la Kutanan tu basseKu tasibassei,ammu tandai kumua Akumo tu PUANG,63ammu mengkilala sia masiri’ siaanna diona siri’mu ammu tangumbungka’ pudukmu –, ke Kupadennitu pengkalossoran diona mintu’ apa


mangka mupogau’, kadanNa PuangtaPUANG.

Rapang-rapang dionaZedekia umpoka basse

17:1-24


2E ma’rupa tau pokadako misa’ karrume,paissanni misa’ pa’pasusian tu to Israel,3 sia ma’kadako kumua: Inde sia tukadanNa, Puangta PUANG Nakua: Denmisa’ langkan maega kapua, mawatangpani’na, malinta’ pettia’na, makambanbulu pani’na sia ma’rupa-rupa, ta’pa daoLibanon, anna ala lolok kayu arasi’.4 Iatu takke’-takke’ manguranna daonalu nasa’pekki, nabaai lako misa’ tondoknanii ma’baluk-baluk, anna palanni misa’kota to ma’balili.5Naalami tu taruk misa’ dio maipadang iato, anna tananni lan misa’pangamboran, tu nanii buda uai,natananmi susi kanii.6Mentarukmi dadi garonto’ anggoro’kalua’ male membalaba’, maresso’ tugaronto’na, anna ma’palulako nasang


tu tangkena sia diong nasang liu tuuaka’na. Susito dadimi garonto’ anggoro’mentangke-tangke sia mellolo.7Apa den siapa misa’ langkan maegakapua, mawatang tu pani’na sia budabulu pani’na. Ta’kala iatu garonto’anggoro’ umpoperroro uaka’na lu lakosia napopembalaba’ tu tangkena lako,kumua anna sakka’i langkan maega iato,tangia pangamboran, tu dinii untananni.8Apa ditanan dio lu padang lunak, tunanii buda uai, la mentaruk sia mellolosia membua, anna dadi misa’ garonto’anggoro’ ballo.9Pokadai kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: La dadi siaraka?Tae’ siaraka nala ullampi’i tau tu aka’nasia nasa’pek tu buanna, naurungannimarangke tu daunna sia tarukna? Lamarangke sia tae’ tu lima matoto’ siabuda tau la ditambai la urra’ta i diongmai aka’na.10Manassa ditanan, apa ma’dinraka ladadi? Tae’raka nala marangke pissan, kenairi’i angin rampe matallo, namarangkedio inan dinii untananni?11Rampomi tu KadanNa PUANG lakokaleku Nakua:

YEHEZKIEL 17.12–17 7112Pokadanni bati’ pabali-bali kumua:Tae’raka mitandai apa battuananna te?Pokadanni kumua: Manassa saemo datuBabel lako Yerusalem, anna baai male tudatu sia iatu mai arung, anna pali’i lakoBabel, napadio kalei.13Sia naala tu misa’ bati’ datu, annasibasse sola sia napadudungi sumpa; sianasolan duka male tu to paana tondok.14 Iake susito la tae’mo kamatotorannatu kadatuan sia tae’mo nakulleiunnadongan ulunna, sangadinnanakaritutui tu basse, anna tontongbendan.15Apa naeamo, belanna mesua lakoMesir, anna benni darang buda sia taubuda. La maupa’ siaraka? Ma’dinrakatilendok tu to umpogau’i susito? Sia iatuto umpoka basse ma’dinraka la tilendok?16La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, manassa la mate tu Zedekia dioBabel, sikandappi’ datu, lan inan naniitorro datu mangka unnangka’i dadi datu,belanna napamatuna tu sumpa mangkanasumpanni sia napoka tu basse mangkanasibassei.17Sia tae’ duka nabenni Firaun surodadubuda sia to parari makamban la untundui


lan kasirarian, ke umbangunni panamposia unggaragai benteng, la ungka’tusunga’na buda tau.18Napamatunamo tu sumpa, belannanapoka tu basse; moi namangkamositoe lima, umpogau’i tu mintu’ apa iato;tae’ nala tilendok.19 Iamoto, kadanNa Puangta PUANG: lalelukraka tuoKu, iatu sumpa disa’bu’ tetedio sangangKu, tu napamatuna sia iatubasse ditanan tete dio sangangKu, tunapoka, la Kupasule langngan ulunna.20La Kutananni porro’Ku, anna alaipoyaKu, angKu solanni lako Babel, nadioKunii umpaolai salu, natumang gau’ tangmaruru’na lako Kaleku.21 Iatu mintu’ to mallai dio mai mintu’tuntunan surodadunna, la tibambangnakande pa’dang, na iatu torronapa ladipatisambo’ lako mintu’ mata angin.Ammi tandai, kumua Akumo tu PUANG,tu mangka umpokadai to.22 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Attu iato Aku Kalena la unnalaitu misa’ taruk dao mai lolok kayuarasi’ madao, angKu tananni rokkopadang; dao mai takke’-takke’ manguramadaoanna la Kusa’pek tu misa’ tarukna

YEHEZKIEL 17.23–18.2 73

na Aku kalena la untananni dao misa’buntu malangka’ sia mala’bi’.23Dao buntu malangka’na Israel laKunii untananni, anna mentangke siamembua sia mendadi misa’ arasi’ ballo.Anna sanda rupanna tu manuk-manuk,ma’rupa-rupa bulunna sae messerangdiong; anna mentiongan diongna lutangkena.24Anna mintu’ kayu dio padang launtandai kumua Akumo, tu PUANG,umpamadiongan kayu matande siaumpamatande kayu mengkadiongan,umpamarangke kayu maluna siaumpopentaruk kayu marangke. Akumo,tu PUANG, tu mangka umpokadai to, siaAkumo tu la umpogau’i.

Iatu to lino la untanggungpenggauranna

18:1-32

181Rampomi tu kadanNa PUANGlako kaleku nakua:

2Umbara mikua ammi poparumbasannite parumbasan iate dio tondok Israelkumua: Mintu’ ambe’ ungkande bua


anggoro’ mamata, anna anaknalanggang issinna?3La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, damo mipoparumbasanni teparumbassan iate lan lu Israel.4Tonganna mintu’ mendeata, Akupuangna, la mendeatanna ambe’, lamendeatanna anak, Aku puangna; iatumendeata kasalan, la mate.5 Iake bulo sanglampai tu tau siaumpogau’i tu salunna sia kamololoan,6 sia tae’ napasakka’ kande pemala’dao buntu sia tae’ namentiro lu lakorapang-rapang dipodeatanna to Israel,tae’ nagau’ sala bainena solana sia tae’nasangampa’ baine nalambi’ bulanna,7 tang umpakario-rio tau, umpasuleanapa napa’pentoean to kaindanan, tae’namangrampa, naben rotinna tu totopo sia napaluangi tamangkale tu toma’kambelang,8 tae’ napalaku denne’, ke ma’peindannisia tae’ nasanta’ denne’, tae’ narumbuilimanna tu apanna tau, sia malambu’ma’paolai salu, ke den tau sisakka,9 lolang unturu’ apa Kupondok siaungkaritutui atorangKu umpa’pekitanankamarurusan, iatu tau susito malambu’;


manassa la tuo, kadanNa PuangtaPUANG.10Apa iake denni anakna misa’ muane,to masa’ga’ sia umpatibollo rara, a’a, tuumpogau’i misa’ te apa iate,11– moi na ia kalena tu ambe’na tae’napogau’i tu apa iato – sia umpasakka’duka kande pemala’ dao buntu, siaunggau’ sala bainena solana,12umpakario-rio to mandasa sia tomase-mase, mangrampa, tae’ napasuleapa dipa’pentoean, na mentiro lakorapang-rapang dipodeata sia umpogau’apa megallian,13na umpalaku denne’, ke ma’peindannisia ussanta’ denne’, la tuo siaraka tu taususito? Tae’ nala tuo, belanna mangkamoumpogau’i te mintu’na apa megallianiato. Manassa la mate dipatei. La sulelako kalena tu rara mangka napatibollo.14Tiromi, undadiammo, misa’ pia muane,na iate untiro mintu’ kasalan napogau’ambe’na; natiro tu iannato, apa tae’nama’gau’ susito.15Tae’ napasakka’ kande pemala’dao buntu sia tae’ namentiro lakorapang-rapang dipodeatanna to Israel,tae’ nagau’ sala bainena solana,

YEHEZKIEL 18.16–20 7616 tae’ napakario-rio tau, tae’natarima apa dipa’pentoean siatae’ namangrampa; naben rotinna tu totopo sia napaluangi tamangkale tu toma’kambelang,17 tae’ narumbui limanna tu apanna tau,tae’ napalaku denne’ sia tae’ nasanta’denne’, ungkaritutui atorangKu sialolang unturu’ apa Kupondok tae’ nalamate belanna kakadakeanna ambe’na,manassa la tuo.18 Iatu ambe’na, belanna umpandasatau, urrampa apanna solana siaumpogau’ apa tang melo dio lusangtondokna, manassa la matenatumang katangmalamburanna.19Apa mikua: Ma’apai anna tae’natanggungi anakna tu kakadakeannaambe’na? Tonganna iatu anak iatoumpogau’i tu salunna sia kamaloloan,nakaritutui tu mintu’ apa Kupondok sianaturu’; manassa la tuo.20 Iatu to umpogau’ kasalan, ia siamo iala mate. Tae’ naanakna la untanggungi tukakadakeanna ambe’na, sia misa’ ambe’tae’ nala untanggungi tu kakadakeannaanakna. Iatu kamalamburanna tomalambu’ la dipakkan lu lako ia kalena


na iatu katangmekaalukanna to tangmekaaluk la dipakkan lu lako ia kalena.21Apa ianna den to tang mekaalukmengkatoba’ dio mai mintu’ kasalanna,tu mangka napogau’ anna karitutui tumintu apa Kupondok, sia umpogau’i tusalunna sia kamaloloan, manassa la tuo,tae’ nala mate.22Tae’mo misa’ tu kasalanna tu mangkanapogau’ la dibilang lako kalena tete diokamaloloan mangka napogau’ manassala tuo.23Ma’apai anna la unnalai penaangKutu kamateanna to tang mekaaluk?,kadanNa Puangta PUANG. Tang iaraka naala penaangKu te, kumua annamengkatoba’ dio mai lalanna, anna tuo?24Apa ianna balik dio mai gau’malambu’na tu to malambu’, annaumpogau’ tang malambu’ unturu mintu’apa megallian, tu napogau’ to tangmekaaluk – la tuoraka? Moi misa’ tumintu’ apa malambu’ mangka napogau’tae’mo nala dibilang. Belanna dionakatangmarurusan tu mangka napalalosia diona kasalan mangka napogau’,iamoto nala mate.

YEHEZKIEL 18.25–30 7825Apa mikua: Tae’ namalambu’ tulalanNa Puang. Perangii, e to Israel,tae’raka namalambu’ tu lalanKu? Ondongpissan ia tu lalanmi tang malambu’.26 Iake denni to malambu’ balik dio maigau’ malambu’na, anna pogau’ tangmalambu’, napobannangi mate, iatukamateanna to natumang apa tangmalambu’ tu mangka napogau’.27Apa iake denni misa’ to tang mekaalukmengkatoba’ dio mai gau’ kadakena,anna pogau’i tu salunna sia kamaloloan,manassa la ungkaritutui katuoanna.28Belanna mengkilalamo siamengkatoba’mo dio mai mintu’salana tu mangka napogau’. Manassa latuo: tae’ nala mate.29Apa ma’kada tu to Israel nakua:Iatu lalanNa Puang tang melambu’.Tae’raka namalambu’ tu mintu’ lalanKu,e to Israel? Ondong pissan ia tu mintu’lalanmi tang malambu’.30 Iamoto angKu la umpaolaikomisalunna pantan sitinaya penggauranmi,e to Israel, kadanNa Puangta PUANG.Mengkatoba’komi sia balikkomi dio maimintu’ salami, da mipobannangi titodosae lako tobang rokko kakadakean.

YEHEZKIEL 18.31–19.4 7931Tibei dio mai kalemi tu sala mangkamipogau’, ammi ba’rui tu ba’tengmi solapenaammi. Ma’apari ammi la matera, eto Israel?32Belanna tae’ naalai penaangKu tukamateanna to la mate, kadanNaPuangta PUANG; iamoto balikkomi,ammi tuo.

Bating lako mintu’ datunna to Israel

19:1-14

191Na iatu iko, tannunko batinglako mintu’ datu to Israel,

2 sia ma’kadako kumua:Tae’raka nasusi singa inanna tu indo’mudio lu mintu’ singa laki!

Mamma’ dio lu singa mangura,tu umpelobo’i anakna.

3 Iatu mintu’ anakna misa’ tu napelobo’ianna dadi singa mangura,

tu melada’ usse’bu kandena,moi tau nakande duka.

4Narangimi mintu’ bangsa tu karebadiona kalena,

didammakmi lan kalo’tokna,sia nakale’ke’i, narendenni,lako tondok Mesir.

YEHEZKIEL 19.5–10 805 Iatonna tiromi singa inanna,kumua ka’tumo rannunna, siapa’demo sanderanna,

naalami tu anak senga’na misa’,naangka’i dadi misa’ singa mangura.

6Barani male sirau padanna singa,a’ganna singa mangura,

tu melada’ usse’bu kandena,moi tau nakande duka.

7Nagau’ sala tu baine balunnasia nasanggang tu kotana;

tiramban tu mintu’ linonapobua’ burrung kapuanna.

8Apa tibalikmo tu mintu’ bangsaunneai,

dio mai mintu tondok tiku lao;natananni porro’,anna didammak lan kalo’tokna.

9Anna patamai tau kurungan, annadipungo dikale’ke’i,

anna dibaa lako datu Babel,nadipatama misa’ benteng matoto’,

kumua damo nadirangi tu burrungnadao lu mintu’ buntu Israel.

10 Iatu indo’mu, lan tu attu muniimenta’bi butungi to misa’ garonto’anggoro’,

tu ditanan dio randan uai,


tu membua sia mentangke-tangke,belanna buda tongan uai.

11 Iatu mai tangkena matoto’:sae lako dadi tekken kadatuan.

Misa’i tu tangkena tuo tarangsolangngan

dao lu mintu’ takke’-takke’ makampu,sia paan diona kakalandoanna

langngan,sia diona kamakampuanna takke’-takke’na.

12Apa diona kasengkean anna dilampi’itu garonto’ anggoro’ iato,

nasongka rokko padang.Mintu’ buanna napamarangke angin dio

mai rampe matallo;rondonmi anna marangke.

Iatu tangke matoto’nanakande api.

13Totemo ditananmo dio lu padangpangallaran,

dio lu misa’ padang marangke siaba’ta’.

14Sunmi tu api lan mai tangkena,tu ungkande takke’-takke’na siabuanna,

tae’mo tangke matoto’na dio,tae’mo tekken la sikambi’ kadatuan!


Iamote tu misa’ rintin, tu dipobatingmo.

Iatu apa mangka dadiumpabu’tu pangadaran

20:1-44

201 Iatonna taun ma’pempitu bulanma’pellima, allo ma’pessangpulo

bulan iato, saemi tu ba’tu pira-pirapekaamberanna to Israel la umpalakupa’timbanganNa PUANG, anna unno’ko’dio tingayoku.2Attu iato rampomi kadanNa PUANGlako kaleku Nakua:3E ma’rupa tau, sipa’kadakopekaamberanna to Israel sia ma’kadakolako mukua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG Nakua: Saerokomikala umpalaku pa’timbangangKu? Lalelukraka tuoKu, tae’ Kuelorangkomiumpalaku pa’timbangangKu, kadanNaPuangta PUANG.4Morairokoka umpaolai salu tu tau iato,morairokoka ma’paolai salu, e ma’rupatau? Paissanni tau iato mai tu mintu’ apamegallianna nene’ to dolona,5ammu ma’kada lako kumua: Inde siatu kadanNa Puangta PUANG Nakua:


Iatongku pilei langsa’i tu to Israel,umposumpaNa’ misa’ sumpa lakobati’na rapunna Yakub, sia Kupapayantu Kaleku lako tau iato mai dio tondokMesir; tonganna umposumpaNa’ misa’sumpa, Kukua: Akumo tu PUANG,Kapenombammu.6Allo iato umpalaoNa’ sumpa lakotau iato mai, kumua la Kusolan lanmai tondok Mesir, lako misa’ tondok,tu mangka Kutonnoranni, tu sebopangandu’ sia tani’ enoan; iamo misa’belo dio lu mintu’ tondok.7Ma’kadaNa’ lako tau iato mai Kukua:Pantan tibei tu apa megallian nata’paimatammi; da mipa’ruttakki rapang-rapang dipodeatanna to Mesir tu kalemi.Akumo tu PUANG, Kapenombammu.8Apa nabali-baliNa’ sia nokaumperangiiNa’; moi misa’ tae’ untibeitu apa megallian sia tae’ natampei turapang-rapang dipodeatanna to Mesir,Kuurungan untangnga’i la umbarrakankare’dekan ara’Ku lako tau iato mai,sia umpaupu’ kasengkeangKu tuKuparampoanni dio tondok Mesir.9Apa Kupalalomo tu penggaurangKubelanna sangangKu, kumua da


nadipamatuna dio pentirona mintu’bangsa, tu nanii torro tau iato mai; diopentirona tau iato mai Kunii umpapaanKaleku, belanna Kusolan lan mai tondokMesir.10Kusolammi tu tau iato mai sun lan maitondok Mesir sia Kubaa tama padangpangallaran.11Kubenni tu apa Kupondok siaKupa’peissanan lako tau iato mai tuatorangKu, tu napotuo tau, ke naturu’i.12Sia Kuben duka tu mintu’ allokatorroangKu, dadi misa’ tanda lanalla’Ku na tau iato mai, anna issannitau iato mai, kumua Akumo, PUANG, tuumpamaseroi.13Apa pabali-bali tu to Israel lakoKaleku lan padang pangallaran; tae’naturu’i tu apa Kupondok sia natibe tuatorangKu, tu napotuo tau, ke naturu’i.Napamatuna liu tu allo katorroangKu,Kuurungan untangnga’i la umbarrakannitu kare’dekan ara’Ku lako tau iato mailan lu padang pangallaran la ussabu’i.14Apa Kupalalomo tu penggaurangKubelanna sangangKu, kumua danadipamatuna dio pentirona mintu’


bangsa, tu dio pentirona Kuniiumpatassu’i tu tau iato mai.15Apa moi susito umpalao dukaNa’sumpa lako tau iato mai lan lu padangpangallaran, kumua tae’ Kula ussolannitu tau iato lako tondok, tu mangkaKukamaseanni, tu nanii sebo pangandu’sia tani’ enoan – iamo belo dio lu mintu’tondok-16belanna natibe tu atorangKu siatae’ naturu’i tu apa Kupondok siaumpamatuna allo katorroangKu,belanna iatu penaanna ma’misa lakorapang-rapang dipodeatanna.17Apa mamase siaNa’ untiroi, anna tae’Kusabu’i sia tae’ Kumangsanni lan lupadang pangallaran.18Ma’kadaMo’ lako mintu’ anakna tauiato mai lan padang pangallaran, Kukua:Da mituru’i tu apa napondok nene’to dolomi, da mikaritutui tu atorannasia da miparuttakki rapang-rapangdipodeatanna tu kalemi.19Akumote tu PUANG, Kapenombammu,turu’i tu apa Kupondok sia karitutui tuatorangKu, ammi pogau’i.20Pamadatui tu allo katorroangKu,nadadi misa’ tanda lan alla’Ku na kamu,


ammi tandai, kumua Akumo, tu PUANG,Kapenombammu.21Apa iatu mai anakna pabali-bali lakoKaleku, tae naturu’i tu apa Kupondoksia tae’ nakaritutui tu atorangKu, tunapotuo tau, ke naturu’i. Napamatunatu mintu’ allo katorroangKu, Kuurunganuntangnga’i la umbarrakanni tukare’dekan ara’Ku lako tau iatomai sia umpaupu’ kasengkeangKutu Kuparampoanni lan lu padangpangallaran.22Sia Kuriu’ sule tu limangKu siaKupogau’ susito belanna sangangKu,kumua da nadipamatuna dio pentironamintu’ bangsa, tu dio pentirona Kuniiumpatassu’i tu tau iato mai.23Apa umpalaoMo’ sumpa lako kalenalan lu padang pangallaran, kumua laKupatisambo’ tu tau iato mai dio lumintu’ bangsa sia la Kupatitale’ dio lumintu’ tondok,24belanna tae’ naturu’i tu atorangKu sianatibe tu apa Kupondok, napamatunatu mintu’ allo katorroangKu sia tae’napasalai mata tu rapang-rapangdipodeatanna ambe’na.

YEHEZKIEL 20.25–29 8725 Iamoto Kubenni tau iato mai tu apadipondok tang melo sia atoran, tae’ nalaumpotuoi.26Sia Kuparuttakki pemala’na tu tau iatomai – belanna mintu’ anak pa’bunga’nanapamaindanni api – la umpapussakpenaanna tau iato mai, anna tandai’kumua Akumo tu PUANG.27 Iamoto, e ma’rupa tau, ma’kadakolako to Israel sia kuanni mukua: Indesia tu kadanNa Puangta PUANG, Nakua:Tete dio duka penggauran iato, naniinene’ to dolomi ullo’boNa’, sia tangmaruru’ lako Kaleku.28 Iatongku solanni tama tondoktu mangkaMo’ umpalao sumpa laKukamaseanni, natiromi tu mintu’ tanetemalangka’ sia mintu’ kayu maloboran,na inde to dio nanii umpemalaranni tupemala’na, sia nanii umpennoloannitu pamenganna, tu umpabu’tu pa’di’penaa, sia untunu dupa busarungngu’sia umboloanni tu pemala’ pantedok.29Ma’kadaNa’ lako tau iato mai Kukua:Apa toda ia tu inan madao minii kendeklangngan? Iamoto nasangai tau Inanmadao sae lako allo iate.

YEHEZKIEL 20.30–34 8830 Iamoto ma’kadako lako to Israelkumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG: La miruttakkiraka tu kalemisusi napogau’ neme’ to dolomi sia lama’gau’ salarokomika unturu’i tu apamegallianna tau iato mai?31Ondongpi belanna mibaa tu pemala’mi,iamotu anakmi mipamaindanni api,miruttakki tu kalemi napobua’ mintu’rapang-rapang dipodeatammi saelako allo iate; la Kueloranrokomikaumpalaku pa’timbangangKu, e to Israel?La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, tae’ Kuelorangkomi umpalakupa’timbangangKu.32Sia apa tu bu’tu lan penaammi, inangtae’ anna la lolo’, tu mikua: la susikannitu bangsa iato, la susikanni tu suku lantondok iato la menomba lako kayu siabatu.33La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, manassa la Kuparentakomilima matoto’ sia takia’ tie’te sia laKupabarrakkikomi kare’dekan ara’Ku.34La Kutassu’ikomi dio mai tangnganamintu’ bangsa sia Kupulungkomi lan maimintu’ tondok tu minii tisambo’ male,


tete dio lima matoto’ sia takia’ tie’te’ siakare’dekan ara’ dibarrakan.35Angku baakomi lako padangpangallaranna mintu’ bangsa siaumpaolaikomi salu inde to dio anta sitirolindo.36Susitu nene’mi mangka Kupaolaisalunna dio padang pangallarannatondok Mesir, ten dukamoto tu kamula Kupaolai salunna, kadanNa PuangtaPUANG.37Sia la Kupaunnola diongnakomi lutekken to mangkambi’ sia Kupaalaikomipepori basse.38Sia la Kusarakki dio mai kalemi tuto pabali-bali sia iatu to unneaNa’; laKutassu’i duka lan mai tondok naniimentiruran, apa tae’ nala tama tondokIsrael. Ammi issanni, kumua Akumo tuPUANG.39Na kamu, e to Israel, kadanNaPuangta PUANG, da’ito ammi pantanlao umpenombai rapang-rapangdipodeatanna. Apa undinna lamiperangiiNa’ sia tae’mo milaumpamatuna sanga madatungKutete dio pamengan pemala’mi siarapang-rapang dipodeatammi.

YEHEZKIEL 20.40–44 9040Belanna dao buntu maindanKu, daobuntu malangka’na Israel, kadanNaPuangta PUANG, inde to la nanii mintu’to Israel umpenombaiNa’, iamotu mintutau lan tondok iato. Indeto dio la naniiunnalai penaangKu sia inde to dio laKunii umpalaku pa’duruk sia iatu melonapamengammi, dio mai mintu’ apamipamarimbangan.41Sia la naalakomi penaangKubutung misa’ bau busarungngu’, keKutassu’imokomi lan mai bangsa iato.Sia la Kupasipulungkomi lan mai tondokdinii umpatisambo’komi male sia laKupapayan To maindan tu Kaleku lakokalemi dio pentirona mintu’ bangsa.42Ammi tandai, kumua Akumo tu PUANG,ke la Kusolammokomi tama tondokIsrael, tama tondok tu mangkaMo’umpalao sumpa ungkamaseanni nene’to dolomi.43Sia inde to la minii ungkilalai tumintu’ gau’mi sia penggaurammi, tumipobannang urruttakki kalemi belannamintu’ penggauran kadake tu mangkamipogau’.44Sia mitandai Akumo tu PUANG, keKugau’komi tete dio sangangKu sia


penggauran bulitukmi, e to Israel,kadanNa Puangta PUANG.

Api ma’kande dio padang Lo’na lu

20:45-4945Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:46E ma’rupa tau, mentingo lu sau’ko,palolongko kadammu sau’ lili’ Lo’na lusia ma’nubua’ko unnea mempangala’na,iamotu padang Lo’na lu.47Sia ma’kadako lako pangala’ diopadang Lo’na lu kumua: Perangii tekadanNa PUANG: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG: Manassa la Kupadukkutu api lan tangngamu, anna kandeitu mintu’ kayu mamata sia mintu’kayu marangke lan lili’mu. Na iatu apima’lana-lana iato tang pa’de len, aparanduk lo’ mai rampe lo’na lu sae rekkerampe daanna lu iatu mintu’ lindona taunalepa’i api iato.48Anna mintu’ tolino untiroi, kumuaAkumo, tu PUANG, mangka umpadukkuina tang pa’de len.49Attu iato ma’kadana’ kukua: OPuangta PUANG, napokada tau tu diona


a’gangku, kumua: Tang napokadarakatu rapang-rapang kada?

Pa’dangNa PUANG ullaoi Yerusalem

21:1-27


2E ma’rupa tau, mentingoko lakoYerusalem, palolongko kadammu ullaoimintu’ inan maindan sia ma’nubua’koullaoi tondok to Israel,3 sia ma’kadako lako tondok Israel,kumua: Inde sia tu kadanNa PUANG:Manassa la Kulaoiko! La Kunonok tupa’dangKu sia la Kusabu’i tu to malambu’sia to tang mekaaluk dio lu kalemu.4Belanna Kusabu’i dio lu kalemu tu tomalambu’ sia to tang mekaaluk, iamotola tinonok tu pa’dangKu ullaoi mintu’angge menaa lo’ mai pollo’na uai saerekke ulunna salu.5Anna issanni mintu’ angge menaa,kumua Akumo, tu PUANG, tu unnonokpa’dangKu, anna tang sibanuamo sule.6Na iko, e ma’rupa tau, sumarrokobutung to rantang buana; ondongpi


sumarroko diona kamapa’dikanpenaammu.7 Ianna ma’kada tu tau lako kalemunakua: Apara tu miposarro?, la mukuamebali: Iamotu diona kareba, tu lasaemo, tu napobannang bonnong tumintu’ penaa, sia kope tu mintu’ lima, siari’ta’ tu mintu’ ba’teng sia tang nasalamoma’pu’ tu mintu’ guntu’. Manassa larampomo sia dadi, kadanNa PuangtaPUANG.8Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:9E ma’rupa tau, ma’nubua’ko siama’kadako kumua: Inde sia tu kadanNaPUANG: Ma’kadako mukua: Misa’pa’dang, misa’ pa’dang: Diasamo siadiburindamo.10Diasamo la dipepan tau, diburindamo,anna pandillak-dillak susi kila’. Laparannuriki’ka? Iatu tekkenna anakkumuane tang ussanga mintu’ kayu.11Mesuamo umburindai, kumua annatangkei tau; mangkamo diasa siadiburinda tu pa’dang iato, nadiben topapatean.12Melallakko sia umbatingko, ema’rupa tau, belanna iate iannate


dipamanassamo la ullaoi taungKu;dipamanassamo la ullaoi mintu’ arungnato Israel; disorongmo tu tau iato maila nakande pa’dang, la tau iato mai lataungKu. Iamoto, sala’pai tu pupummu.13Mangkomo dipalalo tu apa ditoba;sia umbara nakua dadi, ke pa’de dukaitu tekken tu tang pabilang? kadanNaPuangta PUANG.14E iko, ma’rupa tau, ma’nubua’kosia massala’pako, anna dipakandetu pa’dang penduan ba’tu pentallun.Papatean tu pa’dang iato, misa’ pa’dangpapatean kapua, pa’dang massiok bangdirangi untikui.15Anna rantang tu buana tau siabuda tu to dipatei. Dio lu mintu’babanganna Kutanannimo pa’dang tuinan pa’tinggoroan. A’a digaragaimo tupa’dang la pandillak-dillak; diasamo ladipa’tinggoroan.16Sembangi tu diona kanan sia tu dionakairi, laoi umba-umba napatu matammu.17Sia Aku Kalena la massala’pa sia laKutappuimo tu kare’dekan ara’Ku lako,Akumo, tu PUANG, mangka umpokadaitu iannato.

YEHEZKIEL 21.18–22 9518Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:19Na iko, e ma’rupa tau, sura’i tu da’dualalan, ba’tu umbanna ma’din nannii saepa’dangna datu Babel; misa’ri tondoknanii tassu’ sola duai, palakoi pedullulalan; padioi to’ pamulanna lalan lu lakosimisa’ kota;20 sura’i tu misa’ lalan la naolapa’dang ullaoi Raba to Amon sia ullaoiduka Yehuda, sae lako Yerusalem tuditambakuku.21Belanna iatu datu Babel la bendandio kasisarakan lalan, iamotu dio to’pamulanna da’dua lalan, nanii ma’biangi;la narogan tu anak pana; la nakutanai tubalo’ tau, ia la ma’pepa’du.22Dio lima kananna nanii anak panadirogan, tu umpatu Yerusalem, lananii umpabendan kayu petumbuk, laumpopenganga sadangna la unnarrak laopapatean, sia umpekapuai gamarannamangaru’, la umpabendan kayupetumbuk ullaoi mintu’ babangan, launggaragai tu misa’ tampo la nanii toumpatama limbui sia misa’ benteng, tudinii sae ullaoi.

YEHEZKIEL 21.23–27 9623Moi nasangamo buttok tu biang –sisumpa tonganmo tu tau iato mai –,apa napakilala tu kakadakeanna, annaditingkan.24 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Belanna mipakilala tukakadakeammi, saba’ payan tu salami,naurungan iatu kasalammi sombomolan mintu’ penggaurammi –, belannanakilalai siakomi tau, ammi di tingkan.25Na iko, e arung to Israel, to bulituksia to tang mekaaluk, nalambi’motu allomu, iamotu attu kadiukunganma’katampakanna.26 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG:Alai tu sa’pi’ dio mai! lendokannitu makota iato! Tae’mo nala susitudolona. Pamatandei tu apa madiong;pamadionganni tu apa madao.27La Kupadaun lauan tu kota iato, laKupadaun lauan, la Kupadaun lauan.Apa moi susito, tae’ duka natontong.Sae lako saena tu to sipatu la umpoapai,angKu kamaseanni lako.


Pa’dangNa PUANG ullaoi tu Amon

21:28-3228Na iko, e ma’rupa tau, ma’nubua’kosia ma’kadako kumua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG diona toAmon sia diona pelo’bona; ma’kadakomukua: E pa’dang, tinonokmoko lama’tinggoro, diasamoko la papatean, siala pandillak-dillak29– iake marassanni tu tau untiroangkopakita-kita buttok sia umbiangangkokamo’rangan – la unta’pai barokonatu to tang mekaaluk, to bulituk,tu nalambi’mo allona, iamotu attukadiukungan ma’katampakanna.30Pasibanuai sule tu pa’dang. Dio inanumpadadiko, lan tondok kadadiammu, laKunii unnukungko.31La Kubarrakan tu kare’dekan ara’Kulako kalemu: sia la Kupamurru’ko apikasengkeangKu sia la Kusorongko tamalimanna tu to tang untandai battuan, tuto untampa bang pepayu.32La napokandeko api; lan tangngatondok tu nanii lolong tu raramu, siatae’mo nakilalaiko tau, belanna akumo,


tu PUANG, mangkamo umpokadai tuiannato.

Kasalanna Yerusalem

22:1-31


2Na iko, e ma’rupa tau, la mupaolairakasalu tu kota umpentombang rara?Parampoi lako tau iato mai tu mintu’ apamegallianna.3Ma’kadako kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG: E kota, tu umpatibollorara lan tangngamu, naurungan nalambi’attunna sia unggaragangko kalemurapang-rapang dipodeata la urruttakkiko.4Diona tu rara mangka mupatibollomunii sala sia diona tu rapang-rapang dipodeata mugaragai ammumaruttak; mupamareke’mo tu allomusia mulambi’mo tu anggenna taunmu.Iamoto la Kupopendadiko tu apa natattamintu’ bangsa sia iatu apa natelle mintu’tondok.5 Iatu mintu’ to musikandappiran sia tomusikambelan la natelle-telleko, e iko to


kadake lele diona kamaruttakkammu sianasitutu’i kamarukkan.6Manassa iatu arungna to Israelpantan umpembelai la umpatibollo rarasabuda-budanna.7Lan lu tangngamu dipamatuna tu maiindo’ sia ambe’; sia lan lu tangngamudipakario-rio tu to sae, sia lan lu kotamudibala’-bala’ tu pia biung sia baine balu.8Mintu’ tu apa maindanKu mutapa’ siaallo katorroangKu mupamatuna.9Lan lu tangngamu den tu to ma’palelebeko umpembelai la umpatibollo rara siaiatu to lan kotamu umpogau’ pemala’dao lu buntu; sia lan tangngamu nanii toma’gau’ sala.10Lan lu tangngamu den tauungkambelangi kasirisanna ambe’na,iamotu sangampa’ indo’ porona; lan lutangngamu den tau untoro’-buku baine,tu maruttak, belanna nalambi’ bulanna.11Den misa’ umpogau’i tu apa megallian,belanna sangampa’ bainena solana; tosenga’ tang ussanga siri’na menintunnabaine belanna ma’gau’ sala sola; tosenga’ poleo lan tangngamu untoro’-buku anak daranna, tu nasangamberan.

YEHEZKIEL 22.12–18 10012Lan tangngamu den tu to ungkandepappe’ sia unneloranni tu tau umpatibollorara; mupalaku tu denne’ sia musanta’ tudenne’ sia muperarai sia mupakario-riotu padammu rupa tau, apa iatu Akutae’mo mukilalaiNa’, kadanNa PuangtaPUANG.13Manassa ussala’paNa’ limangKu dionatu saro bu’tu kadake muala sia diona turara mangka dipatibollo lan tangngamu.14La batta’raka penaammu sia lamatoto’raka tu limammu, ke nalambi’iattu kadiparessammu? Akumo, PUANG,tu mangka umpokadai sia Aku laumpalanda’i tu iannato.15La Kupatitale’komi dio lu mintu’bangsa sia la Kupatisambo’komi dio lumintu’ tondok, sia la Kulossokan nasangtu kamaruttakammi dio mai kalemi.16Susimoto tu belanna penggaurammukalena ammu dipamatuna dio pentironamintu’ bangsa, ammu issanni, kumuaakumo tu PUANG.17Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:18E ma’rupa tau, iatu to Israel susimo tuapa mentai lan dapo’; tau iato mai solanasang tambaga, tumarra pute, bassi sia


tumarra lotong lan dapo’ pa’kombongan;mentai salakamo tu tau iato mai.19 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Belanna mentainasangkomi lan dapo’, iamoto angKu laurrampunkomi tama Yerusalem.20Susitu salaka, tambaga, bassi,tumarra lotong na tumarra putedipasangrampunan lan dapo’pa’kombongan, anna diongna ludinii umpamurru’i api la umpalollo’i, susidukamoto la Kupasangrampunangkomitete dio kare’dekan ara’Ku sia laKubuangkomi tama api kare’dekanara’Ku sia la Kupalollo’komi.21Tonganna la Kupasangrampunangkomisia diongna lu kalemi la Kuniiumpamurru’i api kare’dekan ara’Ku,ammi dipalollo’ lan dapo’ iato.22Susitu salaka dipalollo’ lan dapo’pa’kombongan, la susi dukakomidipalollo’ lan api kare’dekan ara’Ku,ammi issanni, kumua Akumo, tu PUANG,umbarrakan kare’dekan ara’Ku lakokalemi.23Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:

YEHEZKIEL 22.24–28 10224E ma’rupa tau, ma’kadako lako tondokkumua: Ikomo misa’ padang tangmarumpe sia tang nasakka’i uran tonnaallo kasengkean.25 Iatu mai arung lan tondok iato susimisa’ singa ma’burrung, tu usserekpialanna; arung iato mai unnampello’tau sia urrampa ianan ballo sia iananmasuli’, sia umpabuda baine balu lantondok iato.26Mintu’ to minaanna ullullu’ SukaranalukKu sia urruttakki mintu’ apamaindanKu; tae’ napasisengaranni tumaindanna sia tang maindanna sia tae’naadaranni tau tu diona kasisengarannaapa maruttak sia apa masero sia iatuallo katorroangKu natampunan mata;susimoto tu kadipamatunangKu dio lutau iato mai.27Mintu’ pangulunna tau iato mai susibang guruk undaka’ bang pialanna, tuumpatibollo rara sia ussanggang tau,kumua anna mesaro kadake.28Na iatu mintu’ nabinna ussapu’ikapu’ napomanamanni tau iato mai:natiro patiro mendeata ma’pakena siama’nubua’ buttok; nakua: Inde sia

YEHEZKIEL 22.29–23.3 103

tu kadanNa Puangta PUANG, apa tae’nama’kada tu PUANG.29 Iatu tau lan tondok ma’paruku siamangrampa; umpandasa to bongko siato mase-mase sia umpakario-rio to saeunnea katonganan.30Kudaka’mo tu misa’ tau dio lu tau iatomai, tu la umpabendan rinding tembo’sia la bendan ullapa’i tu lo’po’ rindingtembo’ iato, tu la napomelona tondok,naurungan tae’mo Kusanggangi, apa tae’bang Kuappa’.31 Iamoto Kubarrakan kasengkeangKulako tau iato mai; sia Kupapurai apikare’dekan ara’Ku; iatu gau’na Kupasulelangngan botto ulunna, kadanNa PuangtaPUANG.

Diona Ohola sola Oholiba

23:1-49


2E ma’rupa tau, den da’dua baine,sangindo’i.3Tau iato mai ma’gau’ sala dio Mesir;iatonna mangurapa ma’gau’ sala;dio dinii ungkaka’i tu susunna sia


ussapu-sapui tu susunna, tonna anakdarapa.4 Iatu sanganna kakanna Ohola naOholiba tu adinna. Iatu tau iato soladuai anungKu dua sia ma’dadian muanesia baine. Iatu battuananna sanganna,Ohola, iamotu Samaria na Oholiba,iamotu Yerusalem.5 Iatu Ohola ma’gau’ sala, tongKusisolapa; sia ungkamali’ mintu’sangmatuanna, to Asyur, iamotu tomase’ponna datu,6 tu ma’tamangkale lango-lango, tomaraa, to maraa lompo, iamotu pia lolle’ballo, sia pakkanarang nasang.7Ma’gau’ salamo sola tau iato mai,iamotu mintu’ anak to Asyur, to la’bi’; solamintu’ to nakamali’, sia umpamaruttakkalena, belanna umpenombai rapang-rapang dipodeatanna.8Sia tae’ natore tu pa’gau salana, tonnadio lu Mesir, belanna iatu tau iato mainasangamparan, tonna mangura, siaussapu-sapui tu susunna tonna anakdarapa sia umpaliu gau’ salana lako tauiato mai.

YEHEZKIEL 23.9–15 1059 Iamoto Kusorongi tama limanna mintu’sangmatuanna, tama limanna anak toAsyur, tu nakamali’.10Nakambelangi tau iato mai, narampaitu mai anakna muane sia baine,napatei pa’dang. Susimoto diniiumpoparumbasanni dio lu mintu’ baine,belanna diparampoimo ukungan.11 Iatonna tiromi Oholiba, adinna,tu iannato, losong polemi dukku tukamamaliranna kalena na kakanna sialosong pole tu gau’ salana anna mintu’gau’ salana kakanna.12Ungkamali’mo to Asyur, iamotu tomaraa, to maraa lompo, to mase’ponnadatu, tu ma’tamangkale mellong,pakkanarang, iamotu pia lolle’ balonasang.13Sia Kutiro kumua naruttakki tu kalena;umpamisa’ lalan sola duai.14Ondong polepa napogau’ tu gau’kadake mandu tongan; belanna natirotu passura’na muane dio rinding tembo’,iamotu patta to Kasdim, tu disura’mararang,15ma’tambeke’ sia ma’tali bate’,mendoke’ tu tampakna patomali; mintu’i


susi bang to lalong, susito dio mai Babelto Kasdim, iamotu tondok kadadianna.16Natiro manna anna kamali’mi,namesua lako tau iato mai dio tondokKasdim.17Saemi tu to Babel, ussisangmatuanni;naruttakkimi gau’ salana; iatonnamangkamo naruttakki tau iato mai,magi’gi’mi lako tau iato mai.18Napakaanan bang tu gau’ salana;napapayan bang tu kasirisanna.Kuurungan magi’gi’mo untiroi, susikamagi’girangKu lako kakanna.19Apa sanarangngan-rangnganninnaoratu gau’ salana ungkilalai tonnamangurapa, tonna ma’gau sala dio Mesir.20Sia ungkamali’ sangmatuanna, tumaduang susi keledai laki sia malassu tukamoraianna susi darang laki.21Manassa, undaka’ko lalan laumpogau’omi tu gau’ sala tu mupogau’tommu mangurapa, tonna sae tu toMesir ungkaka’ barangkangmu siaussapu-sapu susu anak darammu.22 Iamoto, o Oholiba, inde sia tukadanNa Puangta PUANG kumua:Manassa Kupatiakka’ penaanna tumintu’ sangmatuammu la unneako, tu


mukagi’gi’mo; la Kupake’de’ tiku lao saeullaoiko,23 iamotu to Babel sia mintu’ to Kasdim,Pekod, Soa na Koa, sibaa mintu’ toAsyur; mintu’ tau iato pia lolle’ ballo, tomaraa, to maraa lompo, to lalong sia tola’bi’, pakkanarang nasang.24Tau iato mai ma’kareta sia ma’lentenanla ullaoiko sangsiturusan buda bangsa,la ma’pakolong sia ma’balulang siama’songko’ basi sae ullaoiko tiku lao. LaKueloran tu tau iato mai ma’paolai salu,anna paolaiko salu situru’ atoranna.25La KuparampoikokamangimburuangKu, anna pakitaikokare’dekan ara’na sia kamasa’garan; lanata’takki tu illongmu sia talingammu;na iatu kamu tu torronapa la tibambangnakande pa’dang. La narampa tuanakmu muane sia anakmu baine naiatu kamu tu torronapa la nakande api.26La nalossokki tu mai tamangkalemusia naalai tu mai belomu.27Attu iato la Kuputtai tu pa’gau’ salamusia passulo-bongimmu, tu mutuang diomai tondok Mesir, muurunganni tangmentiromo lako sia tang ungkilalaimoMesir.

YEHEZKIEL 23.28–33 10828Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Tonganna la Kusorongkotama kuasanna to mukabiri’, tamakuasanna to mukagi’gi.29La napakitaiko kamagallianna siala narampa tu mintu’ apa-apammusia la natampeko ma’kambelang siatang ma’tamangkale, la dikambelangitu kasirisammu, tu ma’gau’ salabang, iamotu gau’ salamu siapassulobongimmu.30La naparampoiko tau tu iannato,belanna unturu’ pasandak salulako rampanan kapa’ sola tu maibangsa iato, belanna urruttakkikokalemu umpenombai rapang-rapangdipodeatanna.31Unnolamoko lalan gau’nasangbainemu; iamoto Kutadoangko tuirussanna.32 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: La muiru’ tu apa lan irusannasangbainemu, iamotu irusan malikusia kalua’; la napakitaiko tau sianatelle-telle; buke tu irusan iato.33La bukeko kamalangoan siakamaparrisan; iatu irusanna


sangbainemu Samaria, iamo irusan naniiapa megiangan sia mepatiramban.34La muiru’ sia la muparitikki sia lamutesse tu bibangna sia la muballak tuara’mu, – belanna mangka Kupokada tuiannato, kadanNa Puangta PUANG.35 Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG: Belanna tae’mo mukilalaiNa’sia mutananniMo’ boko’, iamoto lamupassan tu pakkanna gau’ salamu siapassulobongimmu.36Sia ma’kada tu PUANG lako kalekuNakua: E ma’rupa tau, la mupaolairakasalu tu Ohola sia Oholiba? Pokadanni tupenggauran megallianna,37belanna pasandak salu lako rampanankapa’ sia le’ke’ rara dio limanna;pasandak salu lako rampanan kapa’sola rapang-rapang dipodeatanna sianabuangmo tu anakna muane tamaapi, tu napadadianNa’, napakandeanrapang-rapang dipodeatanna.38Ondongpi napogau’ lako Kaleku tesala iate; naruttakki tu inan maindanKuto attu iato sia napamatuna tu allokatorroangKu.39 Iatonna mangkamo urreresannirapang-rapang dipodeatanna tu anakna


muane, ia bangsiamoto allo iato nasaetama inan maindanKu, naurunganniumpamatunai; susimoto tu napogau’ lanbanuangKu.40Ondongpi iatu tau iato mai umpesuanmuane sae dio mai padang mambela;mane disua tu pesua lako tau iatomai, nata’pa saemo; belanna tau iatomai mumendio’ sia ullotongiko bulumatammu sia umbeloiko kalemu.41Sia unno’ko’ko dio inan mamma’ballo, sia sakka’mo tu meda dio tingayoinan mamma’ iato, tu munii umpatorrodupaKu sia minna’Ku dao.42Mongngo’mi tu to buda tae’ bangmoapa nakilalai, sia pa’malangoan, tu saedio mai padang pangallaran sirau taupunala bang. Napaluangi komba tulimanna sia napasongko’i makota.43Ma’tangnga’-tangnga’Na’ Kukua: Iatubaine tang tibala taumo la pasandaksaluparaka? La moraiparaka tau unggau’salai?44Saemi tu tau lako kalena, susito laolako baine bualang; susimoto tu taumale lako Ohola sola Oholiba, tu bainebiasa ma’gau’ sala sola duai.

YEHEZKIEL 23.45–49 11145Apa to malambu’ la umpaolai salunnasituru’ salunna, tu dipapatuan bainepasandak salu, sia iatu mai baineumpatibollo rara, belanna pasandak salusia le’ke’ tu rara dio limanna.46Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Pake’deranni misa’kasirampunanna to buda ullaoi siasorongi tama kadipakario-rioan siakadirampan.47Na iate kasirampunanna to buda launtumbui batu sia la ullontok-lontokkipa’dang sia la umpatei tu anakna muanesia anakna baine sia la umballai api tumai banuanna.48La Kuputtai tu gau’ sala lan tondokiate, anna mintu’ baine la umpalanpenaai tu pa’pakilala, kumua da naturu’itu gau’ salami.49 Iatu gau’ salami la napakkan tau lakokalemi, sia la mipassan tu kasalammiumpenombai pa’deatammi. Ammiissanni, kumua Akumo tu PuangtaPUANG.


Yerusalem susi misa’ kurin ta’garan

24:1-14

241Rampomi tu kadanNa PUANGlako kaleku tonna taun

ma’pengkasera, bulan ma’pessangpulo,allo ma’pessangpulona bulan iato,Nakua:2E ma’rupa tau, sura’i tu tanggala’nate allo iate, te allo ia bangsiamote: alloia bangsiamote nanii datu Babel ullaoiYerusalem.3Uleleanni misa’ rapang-rapang lako tebangsa pabali-bali sia ma’kadako lakotau iato mai kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG Nakua: Patonangi tukurin, patonangi. Patamai uai.4Patamai duku’ diira’-ira’, iamotu mintu’pangira’ melo, tu sepakna sia bukulesona; ponnoi buku maelona,5alai tu domba sola bembe’ tu maelona,popa’toppo’-toppo’i tu kayu diong.Pare’dei anna manasu duka tu mai buku.6 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Upu’ allona tu kotaumpentombang rara, iamotu kurinta’garan, tang lossok-lossokannamo.


Alai sisangira’-ira’i lan mai, apa tae’nadipile-pilei.7Belanna tonang lan tu rara dipatibollo;iatu rara nabolloan dao buntu baturangke; tae’ nabolloan diongi padangkumua anna samboi barra’-barra’.8Kumua anna pabu’tu kare’dekan ara’sia nadipapakkanni tu rara iato, iamotoKupalakoi tu rara mangka dipatibollodao buntu batu rangke, anna tae’nadisamboi.9 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Upu’ allona tu kotaumpentombang rara. Aku kalena laumpakapuai tu api dapo’.10Tombonni kayu tama, padukkui tuapi; pemanassungi tu duku’, pema’tii tuuaianna, anna mampu’ tu bukunna.11Patonang lo’bangi tu kurin dao to’ruaya, anna malassu sia anna borrong tutambagana, anna lessu’ tu apa le’ke’ lansia anna tikalopak tu ta’ga’na.12Apa tae’ gai’na tu tau nara’takki kurin,belanna makambanmo tu ta’ga’na,tae’mo natikalopak; buangi tama api tuta’ga’na.13Belanna kamaruttakan gau’ salamu,sia belanna la moraiNa’ umpemaseroiko,


apa manokako dipemaseroi, iamotoinang tae’mo mula dipamasero dio maikamaruttakammu sae lako Kupasau tukare’dekan ara’Ku lako kalemu.14Akumo, PUANG, tu mangka umpokadaitu iannato. La dadi tu apa iato sia laKupogau’. Tae’ Kula untorroi tupengkarangan iato sia tae’ Kulaungkatirinnai sia tae’ Kula ungkamasei tutau iato. La napaolaiko salu tau sitinayagau’mu sia kedomu, kadanNa PuangtaPUANG.

Tae’ nadipassanda bolongan tukasangganganna Yerusalem

24:15-2715Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:16E ma’rupa tau, la Kuala dio maikalemu tu apa naporai matammu tetedio kamatean tang dikapang, apatae’ ammu umbating sia tumangi’ siaumpato’do uai matammu.17Pela’-pela’ko sumarro; da muma’potedibolong; pamanda’ bangi tupassapummu, sia ma’sepatuko, da


mutampun puduk daoanmu sia damukandei tu roti nabangko tau.18 Iatonna melambi’ ma’kadana’ lakobangsa iato, nabongi dio mai matemitu baineku. Masiang pole’ dio mai to,kupogau’mi susi tu dipa’parentan lakokaleku.19Ma’kadami tu bangsa iato lako kaleku,nakua: Tae’raka mila umpokadangkan,apa battuananna mipogau’i te?20Ma’kadamo’ lako tau iato mai kukua:Rampomo tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:21Pokadanni to Israel: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG, Nakua:Manassa la Kuruttakki tu inanmaindanKu, tu oto’ kamatotorammi, tumipotete massattuan, tu apa naporaimatammi sia nakamali’ penaammi; naiatu mintu’ anakmi muane sia anakmibaine tu mitampena la tibambangnakande pa’dang.22Sia la mipogau’ susitu mangkannakupogau’; tae’ ammi la untampunni tupuduk daoammi, sia iatu roti nabangkomitau, tae’ mila ungkandei,23 sia la ma’passapukomi sia ma’sepatu.Sia tae’ mila umbating sia tumangi’,


sangadinna la bonnongkomi natumangkakadakeammi sia pada la sumarrokomilako solami.24 Iatu Yehezkiel la susi misa’ rapang-rapang lako kalemi; susitu mintu’ apanapogau’, la susi duka mipogau’ to, kesaei tu apa iato, ammi tandai, kumuaAkumo tu Puangta PUANG.25Na iko, e ma’rupa tau, manassaallo iato la Kunii unnalai tu oto’kamatotoranna tau iato mai, tukamala’biran naposende, tu apa naporaimatanna sia nakamali’ penaanna, iamotumintu anakna muane sia anakna baine,26allo iato la den misa’ tau mallai saelako kalemu la umpokadangko tu apaiato.27Allo iato la tibungka’ tu pudukmu,ke rampomi tu tau mallai; la ma’kada-kadako sia tae’mo mula kappa. Lasusimokoto, dadi misa’ rapang-rapanglako tau iato mai; anna tandai kumua:Akumo tu PUANG.


Pa’nubua’ diona ukunganna to Amon

25:1-7


2E ma’rupa tau, mentingo lakoko toAmon, ammu ma’nubua’ lako;3pokadanni to Amon kumua: Tanannitalinga tu kadanNa Puangta PUANG:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Belanna mupa’pallakan tu dionainan maindanKu, tonna diruttakki, siadiona tondok Israel, tonna disanggangi,sia diona to Yehuda, tonna male dipali’,4 iamoto la Kusorongko lako suku diomai rampe matallo la napotau; dio lili’mula nanii umpabendanni tu mai tendaditambakuku sia la nanii unnosokkitu inan nanii torro; anna kandei tumai bua kayummu sia nairu’ tu maibumbunganmu.5 Iatu Raba la Kupadadi misa’ padangkariuan nanii unta na iatu mai kota toAmon la Kupopadang lambaran dombasola bembe’, ammi tandai kumua Akumotu PUANG.

YEHEZKIEL 25.6–10 1186Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG: Belanna massala’pa-la’pamokosia mentarassa-rassamoko sia lendu’parannummu untelle-telle tondok Israel,tu umpamapallai,7 iamoto manassa la Kue’te’ tu limangKuumpata’paiko, sia la Kusorongko tamalimanna tu mai bangsa, anna rampako,sia la Kusabu’iko dio lu to sangpetayanansia la Kuputtaiko dio lu mintu’ tondok,sia la Kumangsanniko. Ammu tandai,kumua: Akumo tu PUANG.

Pa’nubua’ diona ukunganna to Moab

25:8-118 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Belanna ma’kadamo tu Moabsola Seir kumua: Manassa iatu to Yehudasusi bangsia tu mai bangsa senga’,9 iamoto manassa la Kulo’bangi tubuntu mennaa’na Moab, naurungannitae’mo kota dio, tae’ bangmo disesanapomaballo tondok, iamotu Bet-Yesimot, Baal-Meon sia Kiryataim.10La Kusorongmo lako suku dio mairampe matallo la napotondok, sisolalili’na to Amon, naurunganni tae’ lenmo


nadikilalai tu to Amon dio lu mintu’bangsa,11 sia la Kuparampoimo ukungan tuMoab; anna tandai, kumua Akumo tuPUANG.

Pa’nubua’ diona ukunganna Edom

25:12-1412 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Belanna iatu to Edom napangannanpenaa bang tu to Yehuda sia umpogau’kadakena lako, sia napapassannitanggungan magasa belanna napabala’itu tau iato,13 iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: La Kue’te’ tu limangKuumpata’pai Edom sia la Kusabu’i tu tausia patuoan lan mai; sia la Kupadaunlauan randuk dio mai Téman sae lakoDedan; la tibambang tu tau iato mainakande pa’dang.14Sia iatu pa’bala’Ku lako Edom laKusorong tama limanna taungKu Israel;na iamo la umpogau’i lako to Edomsusitu natuntunna kasengkeangKu siakare’dekan ara’Ku; iatu tau iato mai


la umperasaimo pepakkanKu, kadanNaPuangta PUANG.

Pa’nubua’ dionaukunganna to Filistin

25:15-1715 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Belanna iatu to Filistin nanannanbang randang tu to Yehuda sia umpogau’kadakena lako, belanna umpabala’igau’na to Yehuda situang pa’telle-telle,tu umpamapallai sia pasaburan bangtete dio kasiualian tontong sae lakona,16 iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kue’te’ tulimangKu umpata’pai to Filistin sia laKusabu’i tu to Kreta sia iatu tinampenapadio lu biring tasik, la Kupisanni.17La Kuparampoi pepakkan metakuransola ukungan mapannang tu tau iatomai. Anna tandai, kumua Akumo tuPUANG, ke Kuparampoi pepakkanKu.


Pa’nubua’ diona ukunganna Tirus

26:1-21

261 Iatonna taun ma’pessangpulomisa, allo bunga’na bulan iato,

rampomi tu kadanNa PUANG lako kalekuNakua:2E ma’rupa tau, belanna napokadamoTirus tu diona Yerusalem kumua:Napallakmo to! tessemo pole’ tu ba’banamintu’ bangsa; iatu ba’ba umpatuna’tibungka’ sia; belanna sanggangmo tukota iato, iamoto nasebo kuappa’.3 Iamoto inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG Nakua: Manassa Aku la ullaoiko,e Tirus! Buda bangsa Kurussun ullaoiko,susitu tasik umpatikalulun bombangna.4 Iatu tau iato mai la ussanggang rindingtembo’na Tirus sia la natuan tu mintu’menarana; moi iatu batu manissakna laKusapui duka lan mai sia la Kupadadimisa’ buntu batu karing.5La dadi misa’ inan pangalloan bundelan tangnga tasik, belanna Kupokadamosusito, kadanNa Puangta PUANG. Sia lanaala apa dirampa mintu’ bangsa.

YEHEZKIEL 26.6–11 1226 Iatu mai anakna baine daokapadanganna la mate nakandepa’dang, anna issanni kumua Akumo tuPUANG.7Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kupake’de’daa mai tu Nebukadnezar, datu Babel,datunna mintu’ datu, sola darang,kareta, pakkanarang, sia surodadulumingka buda tongan, sae ullaoi Tirus.8 Iatu anakmu baine dao kapadangannala napatei pa’dang. La nabangun tumisa’ benteng nanii sae ullaoiko sia launggaragai tu misa’ tampo la nanii toumpatama limbui sia la umpabendanbalulang dipopapa.9 Iatu tumbukna kayu petumbuknala naparuai tu rinding tembo’mu siamenaramu la natuan-tuan pekalibassinna.10Kabudanna darangna anna samboikobarra’-barra’. Diona gumaluntu’napakkanarang sia lentenan sia karetaparari, anna la tigoyak tu rindingtembo’mu, ke tamami babanganmu,susito tama kota mangka ditalo.11 Iatu kanuku darangna ullese-lesemintu’ batattamu, anna sanggang; iatu


mintu’ to torro lan kotamu la napateipa’dang, sia iatu mai a’riri matoto’mu lasongka rokko padang.12La narampa nasang tu apa-apammusia nalo’do’i nasang tu mai balukammusia narondonni tu rinding tembo’mu,nakakei tu mai banua rapa’musia batummu, lentongmu sia batumanisakmu la nabuang rokko to’ uai.13La Kupa’dei tu penaniammu sia onikatapimmu tae’mo nala dirangi len.14La Kupopendadiko misa’ buntu batukaring; la dadiko misa’ inan pangalloanbunde, tae’mo ammu la dibangun sule.Belanna Akumo, tu PUANG, mangkaumpokadai tu iannato, kadanNa PuangtaPUANG.15 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGlako Tirus Nakua: Tae’raka nalama’parondo tu tondok ma’biring tasik, kenarangii tu memonganna ke songkako,ke sumarroi tu to bangke sia masarrangkadipatean dio lu kalemu.16Mintu’ arung dio biring tasikla mengkalao dao mai isungankapayunganna anna lossokan bayulamba’na sia ullendokan pakean disulanma’rupa-rupa oki’na; la napennammu’


tu katirambanan; tau iato mai unno’ko’diong lu padang sia tontong ma’parondonapobua’ katike’kenan.17La nasa’burangko misa’ bating, annama’kada lako kalemu nakua: Umbamukua pa’de diong mai tasik, e kotamapulu’ taunna, misa’ kota sia toumpa’tondokki, tu umpatiramban mintu’pa’tondokan tiku lao.18 Iatu tondok ma’biring tasikma’parondo nasang tonna allokasongkammu; ondongpi iatu tondokma’biring tasik tiramban napobua’kasanggangammu.19Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Iake Kupopendadikomisa’ kota sanggang, susitu mai kotatae’mo nanii tau ma’tondok; iakeKupatu’ba’iko uai tasik kalua’ annasamboiko uai saba’,20attu iato la Kupopengkalaoko solatau iato mai, tu mengkalao rokkopanglamunan umpengkara’pai nene’ todolona; la Kupatorroko diong lino to matediong to’ batu manisak dolo-dolona, solatu to mengkalaomo rokko panglamunan,dikua damo ammu dipa’tondokki len, sia

YEHEZKIEL 26.21–27.5 125

damo ammu malimbangun sule lan linoto tuo.21La Kupopendadiko tu apametirambanan, sia la ratomoko.Anna daka’ko tau apa tae’mokonakabu’tui sae lakona, kadanNa PuangtaPUANG.

Bating diona Tirus

27:1-36


2E ma’rupa tau, toloranni bating tuTirus,3 sia ma’kadako lako Tirus, tu diobabangan tama tasik, tu sipa’balukanmintu’ bangsa ma’biring tasik; kumua:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua:E Tirus, mutangnga’ kumua:Sundun tongan balloku.

4 Iatu lili’mu sae tama atena tasik,iatu to umbangunko, mangkamonapasundun tu kamaballoammu.

5 Iatu kayu sendana dao mai Senirtu digaraga mintu’ batangmu;

sia kayu arasi’ diala dao mai Libanon


la digaragai lentongmu.6Kayu jati dio mai Basan digaragatu mintu’ pebosemu. Iatu salimmugading digaraga,

dipasialla’ kayu buangin dio maitondok ma’biring tasikna Kitim.

7 Iatu sombarammu lenang melodisulan dio mai Mesir;

tu diposombaran.Iatu dipokulambu tenda iamotu

sampin lango-lango sia lango-langomakaseda

dio mai tondok ma’biring tasiknaElisa.

8To ma’tondok lan Sidon sia Arwadiamo pa’bosemu;

iatu to matarru’mu o Tirus, diomokalemu;

tau iamoto tu anak pallopimmu.9 Iatu mai to matua sia to matarru’ dio

mai Gebaldiomo kalemu la umpemeloiko.

Iatu mintu’na kappala’ tasik solapallopinna diomo randanammu

la umpasituka’ balukammu.10 Iatu to Persia, to Lud sia to Put tamamosurodadummu nasangbilanganmosurodadummu; natoke’i dio rinding


tembo’mu tu balulangna siasongko’ bassinna; napakapua tukamala’birammu.11 Iatu mai to Arwad sia to Kheleksibendanan dao lu rinding tembo’mu,sia to Gamad dao lu menaramu; iatumai balulangna natoke’ dio lu mintu’rinding tembo’mu tiku lao; tau iato maiumpasundun kamaballoammu.12 Iatu to Tarsis iamo musipa’balukan,belanna iatu balukammu seba’;napasituka’ salaka, bassi, tumarra putesia tumarra lotong tu balukammu.13 Iatu to Yawan, to Tubal sola to Mesekhmusipa’balukanan duka; napasituka’tau dibaluk sia pareanan tambaga tubalukammu.14Dio mai Bet-Togarma nabaa tau tudarang, darang sia keledai sakean siabagala’, napasituka’ balukammu.15 Iatu to Dedan musipa’balukanan duka;budamo tu tondok ma’biring tasik muniima’baluk; nabammoko tu gading siakayu lotong la napokasuiyan.16 Iatu to Aram musipa’balukananbelanna buda tu panggaragammu; iatubalukammu napasituka’ parimata ake’lotong, parada lango-lango makaseda,


sampin disulan ma’rupa-rupa oki’na;lenang, gewang, sia ake’ pute.17 Iatu to Yuda sia tondok Israelmusipa’balukanan; iatu balukammunapasituka’ gandung dio mai Minit,muru, tani’ enoan, minna’ sia minna’pedampi.18 Iatu to Damsyik musipa’balukananbelanna buda tu panggaragammu, siabelanna iatu mai balukan seba’; iatubalukammu napasituka’ anggoro’ dio maiHelbon sia bulu domba dio mai Sakhar.19 Iatu to Wedan sola to Yawan dio maiUzal musipa’balukanan bassi ditampa,iatu apa nabalukan tau lako kalemu denduka bangle sia kariango.20 Iatu to Dedan musipa’balukanansampin dilapikan darang.21 Iatu to Arab sola mintu’ arungna Kedarmusipa’balukanan; iatu tau iato maiumbalukan anak domba, domba laki siabembe’ laki lako kalemu.22 Iatu to ma’baluk dio mai Syebasia Raema musipa’balukanan; iatubalukammu napasituka’ pebangki’masuli’ allinna, ma’rupa-rupa parimatasia bulaan.

YEHEZKIEL 27.23–28 12923 Iatu to Haran, to Kane sia to Eden,to ma’baluk dio mai Syeba, Asyur siaKilmad musipa’balukanan duka.24 Iatu tau iato mai umbalukan pakeanmala’bi’, bayu lamba’ lango-lango siadisulan ma’rupa-rupa oki’na, parmadaniparoki’ sia pangulang kapua.25Mintu’ kappala’ Tarsis sae umbangko

balukan.Iamoto ammu sara’ naponnoi balukanlan atena tasik.

26Napalanmoko pebosemutama tasik kalua’-

nabuangko angin rampe matallolan atena tasik.

27 Iatu kasugirammu, iananmu siabalukammu,

iatu pallopimmu sia duru mudimmu,to umpemeloiko sia to ma’baluk,sia mintu’ surodadummu,

tu dio kalemu,ondongpi mintu’ to dio kalemu-

tau iato mai malabu lan atena tasik,ke allo kamalabuammu.

28Belanna pekaindo’ rantangna durumudimmu,

anna ma’parondo tu bombangumbassan-bassan.

YEHEZKIEL 27.29–34 13029Attu iato iatu mintu’ pebose,iatu pallopi sia duru mudi

untampemo kappala’na,anna kendek langngan gantanan.

30Tau iato mai silallakan untangi’ikosia mapalla tongan anna ma’urrukan,

napalangnganni barra’-barra’ tu ulunnasia mentombang lan to’ au.

31Belanna diona iko anna ma’galettungtu tau iato mai

anna ma’pakean karoro’;belanna kamapallanna penaanna anna

tangi’komisa’ bating mepandingan tongan.

32Ma’urrukammi nasa’burangko misa’bating,

sia nagenterangko misa’ badongmerio-rio, nakua:

Mindara tu nasusian Tirus,malabu lan atena tasik?

33 Iatonna rampo lan mai tasik tubarang apammu,

mupediarammi ba’tu pira-pirabangsa;

iatu ianan kambanmu sia balukanmumupasugiran mintu’ datu lan lino.

34Totemo sanggangmoko, lanna’mokodiong tasik,

YEHEZKIEL 27.35–28.2 131

sia tallanmoko diong uai mandalan;iatu balukammu sia mintu’ to untorroikosangmalabuammoko sola.

35Mintu’ to ma’tondok dio biring tasiktiramban untiroko:

Mintu’ datunna karrang bulunnamagiang,

sia pa’de deata bang.36 Iatu to ma’baluk dio lu mintu’ bangsa

untelleko,dadimoko misa’ apa megiangan,lanna’moko sae lakona!

Pa’nubua’ diona arungna Tirus

28:1-10


2E ma’rupa tau, pokadanni arungna Tiruskumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Belanna mupamatampotu penaammu ammu ma’kada kumua:Akumo misa’ deata, untorroina’ misa’banua deata lan atena tasik, – moiammu misa’ tolino, tangiako deata –,sia umpapadako kalemu misa’ deata lanpenaammu.

YEHEZKIEL 28.3–9 1323Manassa matarru’ko anna Daniel, moimisa’ rasia tae’ kabunian dio paissanmu;4belanna kamatarrusammu siakapaissananmu ammu appa’ ianan siaurrampun bulaan sia salaka lan inanpangnannammu.5Diona kamatarrusammu siakamaluteammu ma’balili mutontongumpakerangngan iananmu, sianapomatampomo penaammu tuiananmu.6 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG belanna mupapada kalemu tumisa’ deata lan penaammu,7 iamoto manassa la Kuparampoiko tosae, iamotu masa’ga’na mintu’ bangsa,tau iato mai la unnonok pa’dangna launnea kamatarrusan mala’bi’mu sia laurruttakki arrangmu.8La napembuangangko rokko posi’ tanalambe’, anna mapalla tu kamateammu,belanna mate ditobokko lan atena tasik.9La ma’kada siaporokoka kumua:akumora te tu misa’ deata – moi ammutolino, tangia misa’ deata –, ke diokotingayona to umpateiko sia lan kuasannatu mai to untobokko?

YEHEZKIEL 28.10–13 13310Manassa iatu kamateammu la susikoto tang disunna’i napatei to salianlembang, belanna Kupokadamo tuiannato, kadanNa Puangta PUANG.

Bating diona arungna Tirus

28:11-1911Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:12E ma’rupa tau, sa’buranni misa’ batingtu datunna Tirus sia ma’kadako lakokumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG:Iatu pa’kaleammu sundun garaganna,naponnoiko kapaissanan, sia sundun

kamaballoammu.13Lanko Eden, pa’lakNa Puang Matua,ma’rupa-rupa parimata ussitutu’ikalemu;

iamotu parimata yaspisi’ mararang,parimata krisoli’ sia parimata yaspisi’maido,

parimata pirusa’, parimata ake’ maidosia parimata nepri’,

parimata lasuri’, parimata ake’malotong sia parimata malaki’.

Bulaan panggaraga tu ussa’pi’i


sia umpasila’ka’i lako kalemu;iatommu dipadadi, sakka’ nasangmotu iannato.

14 Ikomo tu misa’ karubion, tuumpatiballa’ pani’na sia parerung.

Mangkamoko Kuparandanan inan:iatu buntu maindanna deata iamo

munii torro,lolangko lan lu to’ parimatadukku-dukku.

15Tang sayuangko lan kalolangammu,randuk allo munii dipadadi, saelako dikabu’tui tu kakadakean diokalemu:

16Belanna kabudanna balukammu,anna kabu’ko

pa’pakario-rio sia tobangko rokkokasalan.

Iamoto Kusualeko dao mai buntunnadeata,

sia Kupatoyangko, e karubionparerung

lan mai to’ batu dukku-dukku.17Matampomo tu penaammu diona

kamaballoammuiamoto muputtaimo kakinaammu siakamala’birammu.

Kupembuangangko rokko padang,


sia Kupopentingayoko dio olonamintu’ datu

anna telle-telleko.18Belanna kabudanna kakadakeammu,sia kakelokammu ma’balili,ammu ruttakki tu inan maindanmu.Iamoto Kupadukkui tu api lantangngamu

anna pura ungkandeko!Kupopendadiko au diong padang dio

pentironamintu’ to untiroko.

19 Iatu mintu’ to untandaiko dio lumintu’ bangsa,

tiramban untiroko;dadimoko misa’ apa megiangan,lanna’moko sae lakona!

Pa’nubua’ diona ukunganna Sidon

28:20-2620Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:21E ma’rupa tau mentingo lakoko Sidon,ammu ma’nubua’ unneai22 sia ma’kadako kumua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG, Nakua:Manassa aku la ullaoiko, Sidon! La


dipakala’bi’Na’ lan tangngamu, annatandai, kumua Akumo tu PUANG keKuparampoi ukungan tu kota iato siaKupamanassa lako kalena, kumuaAkumo tu To masero.23La Kuparampoi ra’ba biang sia to’doanrara dio lu batattana; anna matetibambang tu tau nakande pa’dang, tusae ullaoi tiku lao. Anna tandai tau iatomai, kumua Akumo tu PUANG.24Apa iatu to Israel tae’mo duri launtossokki ba’tu a’da’ la umpa’di’i diolu mintu’ tau untikui, tu umpamatunai.Anna tandai tau iato mai kumua Akumotu Puangta PUANG.25 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Iake Kupasipulungi tu to Israeldio mai mintu’ bangsa, tu lan tondoknananii tisambo’, attu iato la Kupamanassalako tau iato mai, kumua Akumo tu Tomasero dio pentirona mintu’ bangsa, siala torro tu tau iato mai lan tondokna, tumangka Kukamasean Yakub, taungKu.26La torro marampa’ tu tau iato maiinde to dio sia la umbangun banua siaunggaragai pa’lak anggoro’; ondongpila torro marampa’ tu tau iato mai, keKuparampoimi ukungan tu mintu’ tau


tiku lao, tu mangka umpamatunai. Annatandai tau iato mai, kumua Akumo tuPUANG, Kapenombanna.

Pa’nubua’ diona ukunganna Mesir

29:1-21

291 Iatonna taun ma’pessangpulo,bulan ma’pessangpulo, allo

ma’pessangpulo duanna bulan iato,rampomi tu kadanNa PUANG lako kalekuNakua:2E ma’rupa tau, mentingo lakoko Firaun,datu Mesir, ammu ma’nubua’ unneai siaunneai tu mintu’ tondok Mesir.3Ma’kadako mukua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Manassa laKulaoiko, Firaun, datu Mesir, ikomo nagamawatang, sumpandan lan tangngamessarakna salu Nilmu, tu ma’kadakumua: Aku puangna tu messaraknaNilku, sia aku kalena umpadadiannikaleku.4La Kupakadangi kadangan tu parangkasadangmu sia la Kupala’ka’ nasanglako sissikmu tu bale lan messaraknasalu Nilmu; angKu alako lan maimessarakna salu Nilmu sisola mintu’


bale lan messarakna Nilmu, tu la’ka’ diosissikmu.5Sia la KupembuangangKo tama padangpangallaran, iko sola mintu’ bale lanmessarakna salu Nilmu. Dio rantekalua’ la munii melenten; tae’ muladiendekan ba’tu diala; la Kusorongkonapokande olo’-olo’ dao kuli’na padangsia manuk-manuk dao lu langi’.6Anna tandai mintu’ to lan Mesir, kumuaAkumo tu PUANG, belanna tau iato maitekken bulona to Israel.7 Ianna la’ka’iko limanna tu tau iatomai, tibangkoko sia mupatipa’paktu palempengna sola nasang; iannasissareiko, le’tomoko sia mupopa’lento-lento tu aakna.8 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, manassa la Kupata’paiko misa’pa’dang, angKu sabu’i tu mintu’ tau siaolo’-olo’ dio mai kalemu,9naurunganni mempadang lo’bang siadaun-lauan tu tondok Mesir, anna tandaitau iato mai kumua Akumo tu PUANG.Belanna mukua: Aku puangna tu Nil, akukalena umpadadii,10manassa iamoto mentingoNa’lako kalemu la unnukungko sia


iatu messarakna salu Nilmu sia laKupopendaunlauan nasang tu tondokMesir sia padang talo randuk dio maiMigdol sae lako Siene, tarru’ lakokatonanna tondok Etiopia.11Tae’ nala unnolai tau ondongpi tae’nala unnolai olo’-olo’; sia tae’ misa’ taula torro dio patangpulo taunna.12La Kupopempadang lo’bang tu tondokMesir dio lu mintu’ tondok sanggang;iatu mintu’ kotana la mempadanglo’bang dio lu mintu’ kota ro’pok,patangpulo taunna; sia la Kupatisambo’tu to Mesir dio lu mintu’ bangsa sia laKupasisarak-sarak lako mintu’ tondok.13Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Iake upu’mi patangpulotaunna, la Kupasirampunmo tu toMesir dio mai mintu’ bangsa, tu naniisisarak-sarak.14Angku pasulei tama dandanna tu toMesir sia la Kupasule lako tondok Patros,tama tondok kadadianna, anna inde todio la dadi misa’ kadatuan bitti’ tu tauiato mai.15 Iamo la bitti’na dio lu mintu’kadatuan, naurunganni tae’mo nakulleila undaoanni tu mintu’ bangsa; la


Kupabitti’, naurunganni tae’mo nalaumparenta mintu’ bangsa.16Sia attu iato tae’mo nala den apanarannuan to Israel, iamotu misa’ apama’pakilala diona sala, ke naturu’i tauiato mai tu to Mesir. Anna tandai tau iatomai, kumua Akumo tu Puangta PUANG.17 Iatonna taun ma’penduangpulo mpitu,bulan bunga’na, allo bunga’na bulaniato, rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:18E ma’rupa tau, iatu Nebukadnezar,datu Babel ussuamo surodadunnaungkarang pengkarangan masang urrariiTirus; iatu mintu’ ulunna mapesemosia palempengna tipa’pakmo, apa la iala iatu surodadunna tae’ apa napoleansonda ra’ta’na urrarii Tirus.19 Iamoto, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG: Manassa la KubenNebukadnezar, datu Babel, tu tondokMesir, kumua naalai tu kasugiranna, sianarampai sia nasarrinni tu sisalingna;iamotu sonda ra’ta’na surodadunna.20La Kuben tu tondok Mesir sondonara’ta’na, belanna nakarangmo tupengkarangangKu, kadanNa PuangtaPUANG.

YEHEZKIEL 29.21–30.5 14121Attu iato la Kupamu’kuran misa’tanduk tu to Israel sia la Kupabaranikoma’kada dio lu tau iato mai. Anna tandaitau iato mai, kumua Akumo tu PUANG.

Ukungan urrampoi Mesir

30:1-26

301Rampomi tu kadanNa PUANGlako kaleku, Nakua:

2E ma’rupa tau, ma’nubua’ko siama’kadako mukua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Umbatingkomi,a’a, tu allo iato!3Belanna maruku’mo tu allo, ondongpimaruku’mo tu alloNa PUANG, iamotumisa’ allo saleburan, nalambi’mo tuattunna mintu’ bangsa.4La narampoi pa’dang tu Mesir, siananii kama’parondoan tu Etiopia,ketibambangmi tu to dipatei lan Mesirsia iake naalami tau tu kasugiranna siadisanggang tu parandanganna.5 Iatu to Etiopia, to Put, to Lud, siamintu’ bangsa pantan tama, to Kub siamintu’ tau lan mai tondok tu mangkamonasibassean tau iato mai, la tibambangsola nakande pa’dang.

YEHEZKIEL 30.6–11 1426 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Iatu mintu’ tau ussande’ Mesir latibambang nasang; la pa’de tukataromposan nasattuanna. Randuk diomai Migdol sae lako Siene inde to dio lananii tibambang tu tau iato mai nakandepa’dang, kadanNa Puangta PUANG.7La sanggang dio lu mintu’ tondoksanggang, la daun-lauan tu kotana dio lumintu’ kota daun-lauan.8Sia anna tandai tau iato mai kumua:Akumo tu PUANG, ke kupadukkui apilan tu Mesir sia disanggang tu mintu’ tountundui.9Allo iato la sun dio mai Kaleku tupesua ma’kappala’ la umpatirambannitu to Etiopia masalio, sia la denkama’parondoan dio lu tau iato mai keallona Mesir. Belanna manassa la sae!10 Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kuputtai tukabudanna to Mesir tete dio limannaNebukadnezar, datu Babel.11 Iamo sola bangsana, iamotu misa’bangsa tarru’ masa’ga’ la disolan lakoMesir la ussanggangi tu tondok iato:iatu tau iato mai la unnonok pa’dangna


ullaoi Masir, anna pasitutu’i to dipatei tutondok iato.12La Kupamarangke tu messarakna saluNil sia iatu tondok iato la Kusorongan tobulituk; la Kusanggang tu tondok iatosola tu mintu’ apa lan tete dio limannato tama sae. Akumo, PUANG, tu mangkaumpokadai tu iannato.13 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Manassa la Kusanggang tu mintu’rapang-rapang dipodeata sia Kuputtaitu kapenomban tang tongan dio maiMemfis; sia tae’mo tu to Mesir la dadiarung. Sia la Kuparampoi kamatakurantu tondok Mesir,14 la Kusanggang tu Patros, laKupadukkui api tu Soan sia laKuparampoi ukungan tu Tebe.15La Kubarrakan tu kare’dekan ara’Kulako Sin, tambakukunna Mesir, sia laKusabu’i tu kabudanna to lan Tebe.16La Kupadukkui api tu Mesir, sia lama’parondo tongan tu Sin; na iatu Tebela dipoka-poka; na iatu Nof la nalaoiualinna, ke allo!17 Iatu mai to manguranna On siaPi-Beset la tibambang nakande pa’dangsia iatu to lan tondok iato la male dipali’.

YEHEZKIEL 30.18–23 14418La membali malillin tu allo dioTahpanhes, ke Kupokami tu kuasannato Mesir inde to dio. Disanggangmo tukamatotoran nasattuanna; la nasamboisalebu’ sia la male dipali’ tu mai anaknabaine.19SusiMo’to la umparampoi ukungan tuMesir, anna tandai tau iato mai, kumuaAkumo tu PUANG.20 Iatonna taun ma’pessangpulo misa,bulan bunga’na, allo ma’pempitu bulaniato, rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:21E ma’rupa tau, iatu takia’na Firaun,datu Mesir, mangkamo Kurebong;manassa tae’mo nala mondo, moi diporisia dibi’bi’, naurunganni matoto’ sule launtoe pa’dang.22 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kulaoi tuFiraun, datu Mesir, sia la Kurebong tutakia’na patomali, la iatu mawatangnapa,la iatu rebongnamo, sia la Kuparonno’ tupa’dang dio mai limanna.23La Kupatisambo’ tu to Mesir dio lumintu’ bangsa sia la Kupatitale’ dio lumintu’ tondok.

YEHEZKIEL 30.24–31.2 14524 Iatu takia’na datu Babel laKupamawatang sia la Kupatoeipa’dangKu, apa iatu takia’na Firaunla Kurebong, naurunganni sumarrodio olona susi sarrona to mandalanbangkena.25Ondongpi iatu takia’na datu Babel laKupamawatang, apa iatu takia’na Firaunla langga’; anna tandai tau iato mai,kumua Akumo tu PUANG, ke Kupatoeipa’dangKu tu datu Babel, anna ayakki tutondok Mesir.26La Kupatisambo’ tu to Mesir dio lumintu’ bangsa sia la Kupatitale’ dio lumintu’ tondok. Anna tandai tu tau iatomai, kumua Akumo tu PUANG.

Asyur dadi misa’ tandapa’pakilala lako Mesir

31:1-18

311 Iatonna taun ma’pessangpulomisa, bulan ma’pentallunna, allo

bunga’na bulan iato rampomi kadanNaPUANG lako kaleku Nakua:2E ma’rupa tau, pokadanni Firaun,datu Mesir, sia lako tau makambanna,


kumua, mindara mupadan dionakataramposammu?3Manassa iatu Asyur dolona susi misa’kayu arasi’ dao Libanon, maballotangkena makampu daunna, siamalangka’ tu batangna; anna sumpu tulolokna langngan gaun.4Napalobo’ uai sia napakalando uailempan diong mai liku mandalan; iatuuai lempan umpalolong uainna untikuiinan tu dinii untananni sia umpalolonguainna diong kalo’ lako mintu’ kayu daopadang.5 Iamoto anna mandu kalando tubatangna na iatu mai mintu’na kayudio lu padang; umbalumbun tu maitakke’-takke’na sia kalando tu tangkenabelanna tontong nataranak uai tangma’ti, tonna mane tuo.6 Iatu takke’-takke’na nanii messerangmintu’ manuk-manuk dao lu langi’, siadiong to’tangkena nanii kianak tu mintu’olo’-olo’ dao kapadanganna, sia diongkarionganna nanii mentiongan mintu’bangsa kapua.7Maramba’ tongan diona kakapuanna siadiona kakalandoanna tangkena, belanna


iatu uaka’na rampomo lako uai tangma’ti.8Mintu’ kayu arasi’ lan pa’lakNa PuangMatua tae’ umpadanni, iatu takke’-takke’sendana tae’ nasangtinti tu takke’-takke’na, sia iatu tangke kastala’ tae’nasama tangkena; tae’ misa’ kayulan pa’lakNa Puang Matua sangtintikamaballoanna.9Kupamaramba’mo sola tangkebudanna; mintu’ kayu lan Eden, tu tuolan pa’lakNa Puang Matua, ungkemburui.10 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua, belanna kalandobatangna sia umpasumpu lolokna tamagaun sia belanna umpakapua penaannaussattuan kakalandoanna,11 iamoto Kusorongi tu tau iato mailako misa’ to paa dio lu mintu’bangsa, tu umpandasai sitinayakatangmekaalukanna sia Kutumpumo.12Nalelleng to sae, iamotu tu tarru’masa’ga’ dio lu mintu’ bangsa,nasongkanni; anna tobang tu tangkenadao lu mintu’ buntu sia diong lu mintu’lombok, na iatu takke’-takke’na le’tolan lu mintu’ salu’-salu’ marangke daokuli’na padang, anna iatu mintu’ bangsa


dao kuli’na padang mallai dio mai to’naonganninna, anna tampei.13Mintu’ manuk-manuk dao lu langi’ta’pa dao batang songkana, sia mintu’olo’-olo’ dao kapadanganna messerangdio alla’ tangkena-14kumua damo naden kayu dio to’uai umpakapua penaanna dionakakalandoanna ba’tu umpasumpulolokna tama gaun, sia kumua na iatukayu unniru’ uai da namatampo sianasanga ma’din bendan kalena tete diokamatotoranna. Belanna iatu tau iatomai disorong nasang lako kamatean,anna male rokko lino to mate, dio lusisola mintu’ rupa tau, iamotu lako tomalemo rokko panglamunan.15 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Iatonna male rokko lino to mate,Kubungku’ passanda bolong tu uai saba’bannang dio kalena sia Kusapan tusalunna, naurunganni ma’ti tu uainna;bannang dio kalena, angKu bungku’ikaroro’ tu Libanon; bannang dio kalenaanna silayuan tu mintu’ kayu dio lupadang.16Tete dio ongngo’ katobangannaKupopa’parondoi tu mintu’ bangsa,

YEHEZKIEL 31.17–32.1 149

tongKu parokkoi lino to mate, iamotulako to malemo rokko panglamunan.Apa diong lino to mate dipakatanamotu mintu’ kayu lan Eden, sia tu kayuditonno’ sia tarru’ melo dao Libanon,iamotu mintu’ kayu unniru’ uai.17 Ia duka tu tau iato mai malemosola rokko lino to mate, lako to dipateipa’dang, iamotu to patunduanna, tutorro diong to’ naonganninna dio lumintu’ bangsa.18Umbannara tu kayu Eden mupadandiona kamala’biran sia kataromposan?La dipembuangangko rokko lino to matesola kayu lan Eden, sia la tibambangkosola to tang disunna’i sia sola to dipateipa’dang. Susimoto tu apa la urrampoiFiraun sola mintu’ tau kambanna,kadanNa Puangta PUANG.

Bating diona Firaun

32:1-32

321 Iatonna taun ma’pessangpulodua, bulan ma’pessangpulo dua,

allo bunga’na bulan iato, rampomi tukadanNa PUANG lako kaleku, Nakua:

YEHEZKIEL 32.2–6 1502E ma’rupa tau, sa’buranni misa’ batingtu Firaun, datu Mesir, sia ma’kadako lakomukua:E singa mangura dio lu mintu’ bangsa,dipakappamoko!

Ikomo sangtinti misa’ naga:lan salummu munii pamburo’tok-ro’tok,

iatu uai tisenggong napobua’ lette’musia umpamaluttuk uainna.

3 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua:

Kuballarangko dalla’Kutete dio kasita’panna buda bangsa,

anna angka’ko tau iato mai landalla’Ku!

4Kupembuangangko rokko padang,Kupembassanangko rokko kuli’napadang,

angKu pasaei tu mintu’ manuk-manukdao mai langi’ unta’paiko,

sia Kupediarangko olo’-olo’ lan mintu’lino.

5 Iatu duku’mu Kutale’ dao lu buntusia iatu batang rabukmu Kuponnoanlombok.

6 Iatu padang Kupairu’ borromu,sia iatu raramu sae langngan buntu;


sia iatu salu’-salu’ marangke lamuponnoi duka tu apa iato.

7 Iake Kupamurru’iko, Kusamboi tulangi’

sia Kupamalillin tu mintu’ bintoen.Iatu mataallo Kuparerungi gaun,sia iatu bulan tae’ naparrang.

8Mintu’ apa tu parrang dao langi’Kupamalillin belannapa’katumangmu;

Kuparampoi kamalillinan tu padangmu,kadanNa Puangta PUANG.

9La Kupamagiang tu penaanna budabangsa,

ke Kupa’peissanammi tukasanggangammu lako ba’tupira-pira bangsa, lan lu tondoktang mutandai.

10Ondongpi buda bangsa Kupatirambandiona iko,

sia iatu mai datunna la ma’pagegebelanna pa’katumangmu,

ke Kuaakki tu pa’dangKu dio tingayonatau iato mai;

tae’ upu’na tu tau iato mai lama’parondo,

pantan umpomataku’ katuoanna, lanto allo munii songka.

YEHEZKIEL 32.11–15 15211Belanna inde sia tu kadanNa Puangta

PUANG, Nakua:La narampoiko tu pa’dangna datuBabel.

12 Iatu to budammu la Kupakandeipa’dangna to lalong,

iamotu mintu’ to tarru’ masa’ga’ diolu mintu’ bangsa;

iatu tau iato mai ussanggangkamaballoanna Mesir,

sia iatu to budanna disabu’i.13 Iatu mintu’ patuoanna,Kuputtai dio mai biring uai kapua;

tae’mo natisenggong len napobua’lette’ tau,

sia tae’mo namaluttuk len napobua’lette’ patuoan.

14Attu iato la Kupamalino sule tuuainna,

sia iatu salunna la Kupalolong annama’tan susi minna’,

kadanNa Puangta PUANG.15 Iake Kupopempadang lo’bangmi tu

Mesir,ke disarrinnimi tu mintu’ apa lan,

ke Kubambanganni tu mintu’pa’tondokanna-


attu iato la natandai tau iato mai,kumua Akumo tu PUANG.

16 Iamote tu bating: la napobating tau;la napobating pia baine dio lu mintu’bangsa; la nabatingan Mesir sia mintu’to budanna, kadanNa Puangta PUANG.17 Iatonna taun ma’pessangpulo dua,allo ma’pessangpulo limanna bulaniato, rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua:18E ma’rupa tau, toloranni misa’ batingtu to budanna Mesir; la mupopengkalaotu tau iato mai – iko sola mintu’ piabaine dio lu bangsa tarompo’ – rokkolino to mate, iamotu lako to mangkamengkalao rokko panglamunan.19Mindapara tu musau’ kamaballoan?Mengkalaomoko rokko ammudipamatindo sola to tang disunna’i!20Tau iato mai tibambang dio lu tonakande pa’dang. Disorongammopa’dang: riu’i male tu Mesir sola mintu’to budanna!21Lan mai lino to mate la metambatu to lalong tarompo’ lako kalena sialako mintu’ to patunduanna kumua:Mengkalaomo tu tau iato mai anna


matindo diong, iamotu to tang disunna’i,tu mangka nakande pa’dang.22 Indeto dio nanii tu Asyur sola mintu’taunna, natikui panglamunanna tauiato mai; mintu’ tau iato mai dipatei siatibambang nakande pa’dang.23 Iatu panglamunanna tau iato mai dioboko’ lan garuang mandalan, iatu taunnauntikui panglamunanna; mintu’ tau iatotibambang nakande pa’dang, iamotu tauumpatale’ katirambanan lan lu lino totuo.24 Inde dukato tu nanii Elam solamintu’ taunna untikui panglamunanna:mintu’nato dipatei, tibambang nakandepa’dang, iamotu to mengkalaomo rokkolino to mate, apa tae’, nadisunna’i,iamotu to umpatale’ katirambanan lan lulino to tuo; totemo iatu tau iato situangsiri’na sola tu to mangkamo mengkalaorokko panglamunan.25Dio lu tau dipatei diparandanammopatindoan sisola mintu’ to budannauntikui panglamunanna, iamotu totang disunna’i sola nasang sia dipateipa’dang. Tonganna iatu katirambanandiona tau iato mai titale’mo lan lu lino totuo; totemo iatu tau iato situang siri’na


sola tu to mangkamo mengkalao rokkopanglamunan: dipasirau ta’nakmo solatau dipatei.26 Inde to dio den duka Mesekh-Tubalsola to budanna, natikui panglamunannatau iato mai; mintu’nato tang disunna’isia dipatei pa’dang. Tonganna tau iatomai umpatale’ katirambanan lan lu linoto tuo.27 Iatu to tibambang dio lu to tangdisunna’i, tae’ namatindo sisola tolalong, tu mengkalao rokko lino tomate situang pa’bunona, sia napadiongtau to’ ulunna tu pa’dangna sia iatukakadakeanna diong sola bukunna.Tonganna iatu katirambanan diona tolalong iato lan lu lino to tuo.28Apa iko, dio lu to tang disunna’i lamunii matindo tita’tak-ta’tak sola tumintu’ to napatei pa’dang.29 Inde to dio den duka tu Edom, siaiatu mai datunna sia mintu’ arungna,tu dipamatindo sola to mangka dipateipa’dang, moi anna to paa. Matindo dukatu tau iato mai sola to tang disunna’i,iamotu to mangkamo mengkalao rokkopanglamunan.

YEHEZKIEL 32.30–33.1 15630 Inde to dio den duka tu mai arungrampe daanna lu sola nasang sia mintu’to Sidon; tau iato mai mengkalaomorokko sola tu tau dipatei, anna maila’,moi anna patirambanni tau tu dionakuasanna. Tau iato mai tu tang disunna’imatindo sola to dipatei pa’dang siasituang siri’na sola tu to mengkalaomorokko panglamunan.31La natiro Firaun tu tau iato mai, annaumpakatana kalena diona to budanna.Iatu Firaun sola mintu’ surodadunnadipateimo pa’dang, kadanNa PuangtaPUANG.32Belanna iatu diona Aku napotirambantau, la Kupatitale’ lan lino to tuo; iamotonadipamatindo dio lu to tang disunna’isia to dipatei pa’dang, iamotu Firaun solamintu’ to budanna, kadanNa PuangtaPUANG.

Yehezkiel ditolemodiangka’ to ma’kampa

33:1-20


YEHEZKIEL 33.2–7 1572E ma’rupa tau, ma’kadako lakosangbangsamu sia la mukua lako tauiato mai, kumua: Iake Kuparampoipa’dang tu misa’ tondok, anna pileipa’tondokan tu tau misa’ dio maitangngana sia naangka’ to ma’kampa,3anna tiroi to ma’kampa tu pa’dangurrampoi tondok iato, la napannoni tunapiri tanduk la umpaissanni tau,-4 iake denni tau urrangi tu oni napiritanduk, apa manoka dipakilala, narampotu pa’dang umpisanni, manassa iaturarana la sule langngan ulunna.5Narangimo tu oni napiri tanduk, apamanoka dipakilala; manassa iatu raranala sule langngan ulunna; ke naturu’itu pa’pakilala manassa napotilendokkatuoanna dio mai kamatean.6Apa ianna tiroi to ma’kampa tu pa’dangsae anna tae’ napannoni tu napiritanduk, naurunganni tae’ nadipaissannitu to lan tondok, na rampo tu pa’dangsia umpatei misa’ tau dio lu tau iatomai, manassa la dipatei natumangkakelokanna kalena, apa iatu rarana laKutuntun lako to ma’kampa.7E ma’rupa tau, iatu iko Kuangka’mokoto ma’kampana to Israel: Iammu rangi


kada sun dio randan dipudukKu, lamupakilala tu tau iato mai tete diosangangKu.8 IangKu ma’kada lako to tang mekaaluk,kumua: E to tang mekaaluk, inangla mateko, apa tae’ muma’kada laumpakilalai da naturu’i tu lalanna, kesusito manassa iatu to tang mekaaluk lamate natumang kakadakeanna, apa iaturarana la Kutuntun lako kalemu.9Apa iake mupakilalami tu misa’ to tangmekaaluk la tibalik dio mai lalanna, apatae’ natibalik inde to dio mai, manassala mate natumang kakadakeanna, apamulendokammo tu katuoammu.10 Iamoto, e ma’rupa tau, ma’kadako lakoto Israel kumua: Susite tu kadammi,mikua: Kapatodo-tintingangki siakasalangki unti’tinkan iamo bannangnaangki bonnong-umbamora la kikua tuo?11Ma’kadako lako tau iato mai kumua:La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, tae’ naalai penaangKu tukamateanna to tang mekaaluk,sangadinna mandu naala penaangKu,ke tibalikki tu to tang mekaaluk diomai lalanna, anna tuo. Tibalikkomi,tibalikkomi dio mai lalan kadakemi.


Belanna ma’apari ammi la matera, e toIsrael?12 Iamoto, e ma’rupa tau, ma’kadakolako sangbangsamu kumua: Iatukamaloloanna to malambu’ tae’na ia la ungkarimmanni, kepatodo – tintingi; sia tae’ nalatobang tu to mekaaluk natumangkatangmekaalukanna, ke mengkatoba’idio mai katangmekaalukanna. Sia iakekasalammi tu to malambu’, tae’ nala tuotete dio kamaloloanna.13 Iake ma’kadaNa’ lako to malambu’kumua manassa la tuo, apa sande’lako kamaloloanna sia umpogau’ tangmalambu’, manassa moi misa’ tu mintu’apa malambu’ napogau’ tae’mo naladibilang, sangadinna la mate natumangapa tang malambu’ napogau’.14Sia iake ma’kadaNa’ lako to tangmekaaluk kumua: Manassa la matekoapa mengkatoba’ dio mai kasalanna siaumpogau’i tu salunna sia kamaloloan-15ke umpasulei tu apa dipa’pentoeantu to tang mekaaluk, sia ussondai tuapa mangka dirampa, sia lolang unturu’apa dipondok, tu umpabu’tu katuoan,naurunganni tae’mo napogau’ apa tang


malambu’ – manassa la tuo, tae’ nalamate.16Anna moi misa’ tu kasalan mangkanapogau’ tae’mo nadibilang lako kalena;umpogau’mo salunna sia kamaloloan,dadi manassa la tuo.17Ma’kada tu mai sangbangsamu nakua:tae’ anna malambu’ tu lalanNa Puang,namoi to lalannari ia, tu tang malambu’.18 Iake memboko’mi tu to malambu’dio mai gau’ malambu’na, ianna pogau’tang malambu’, manassa la napomate tuiannato.19Apa iake denni misa’ to tangmekaaluk mengkatoba’ dio maikatangmekaalukanna sia umpogau’i tusalunna sia kamaloloan, manassa lanapotuo tu iannato.20Apa ma’kadakomi, kumua: Tae’namalambu’ tu lalanNa Puang: Aku laumpaolaikomi salu, pantan sitinayapenggauranna, e to Israel.

Kareba diona Yerusalem ditalo

33:21-3321 Iatonna taun ma’pessangpulo duannakadipaliranta, bulan ma’pessangpulo,


allo ma’pellimanna lan bulan iato,rampomi tu misa’ to lussu’ dio maiYerusalem umbanna’ kareba nakua: Iatukota talomo!22Nata’paimo’ limanNa PUANG tonnaibongi, tonna tae’pa nasae tu to lussu’:iatonna sattu’mora nasae lako kaleku tuto lussu’ tonna melambi’, Nabungka’miPuang tu pudukku sia tae’mo kumamang.23Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku Nakua:24E ma’rupa tau iatu tau torro dioinan daun-lauan lan tondok Israelma’kada nakua: Iatu Abraham ia mannamisa-misai, anna pomana’i tu tondokiato; kami budakan diben dukakan tutondok iato la kipomana’.25 Iamoto, ma’kadako lako tau iato maikumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Mikande tu duku’ solararana, sia mentingarakomi lako rapang-rapang dipodeata sia umpatibollokomirara, umba mikua la umpomana’i tutondok iato?26Sakka’ bangkomi la ma’pa’dangi, siaumpogau’komi apa megallian, sia pantanurruttakkikomi bainena solami – umba lamikua umpomana’i tu tondok ia to?

YEHEZKIEL 33.27–30 16227Susito la mukua lako tau iato mai,kumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: La lelukraka tuoKu,minda-minda tu lan inan daun-lauan latibambang nakande pa’dang; minda-minda tu dio lu padang, la Kubenolo’-olo’ nakande; na minda-minda tulan tambakuku sia lan lo’ko’ la matenabaa ra’ba biang.28La Kupopempadang lo’bang tu tondokiato sia la Kupopendadi misa’ padangsanggang, sia la Kusabu’i tu kuasatarompo’na sia mintu’ buntunna Israella makarorrong, naurunganni moi misa’tau tae’ unnolai.29Maneri natandai tau iato mai, kumuaAkumo tu PUANG, ke Kupopempadanglo’bangmi sia Kupopendadi misa’ padangsanggang tu tondok iato, natumangmintu’ penggauran megallian tu mangkanapogau’.30E ma’rupa tau, iatu sangbangsamusipa’kada-kada diona iko dio to’ rindingtembo’ sia dio to’ baba banua: iatumisa’ ma’kada lako solana, pantan lakosiulu’na: Maiko sia perangii ba’tu la kadaumba tu sae dio mai PUANG.

YEHEZKIEL 33.31–34.2 16331Rampomi tu tau iato mai mati’kalemu ma’lole’-lole’, anna unno’ko’dio tingayomu susito kombongangKusia naperangi tu kadammu, apa tae’naturu’i; kada kaboro’ lan sadangna, apaiatu penaanna umparinaa-naa bang sarobu’tu kadake.32Tonganna ikomo tu butung misa’nanian umpadosso inaa lako tau iatomai, tu ma’rio-rio oninna, tu sipatudipasiala oni-onian diritii. Narangi sia tukadammu, apa tae’ bang naturu’i.33Apa ianna rampomo tu iannato –tonganna inang la rampo – manerinatandai tau iato mai, kumua denmomisa’ nabi lan lu tangngana.

PUANG kalena tu to mangkambi’masokanna taunNa

34:1-31


2E ma’rupa tau, ma’nubua’ko unneamintu’ to mangkambi’na Israel,ma’nubua’ko sia ma’kadako lako tau iatomai, iamotu to mangkambi’, mukua:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,


Nakua: Upu’ allona tu to mangkambi’naIsrael, tu kalena manna nakambi’! Iatumai to mangkambi’ tang dombaraka iatu sipatu nakambi’?3 Iatu lompona mikande, siamipotamangkale tu bulunna, apatae’ ammi kambi’i tu mai domba iato.4 Iatu tang nabelanna tae’ mipamatoto’i,iatu masakinna tae’ midampii, iatudibangkeinna tae’ mibimbinni, iatupusanna tae’ mipasulei sia iatu pa’denatae’ midaka’i sangadinna makarra’komisia masa’ga’komi umparentai.5Tisambo’-sambo’mi tu tau iato mai,belanna tae’ to mangkambi’na, sianapokande mintu’ olo’-olo’ dio lupadang, susimoto tu tau iato maitisambo’-sambo’.6 Iatu mai dombaku pusa dao lu mintu’buntu sia dao lu mintu’ tanete madao;sia tisambo’-sambo’ tu mai dombakudao te kuli’na padang, na moi misa’ tautae’ bang umpoinaai, ba’tu undaka’i.7 Iamoto, perangii tu kadanNa PUANG, emintu’ to mangkambi’.8La lelukraka tuoKu, kadanNa PuangtaPUANG, belanna iatu dombaKunaporampan sia napokande mintu’


olo’-olo’ dio lu padang kataeranna tomangkambi’na – belanna iatu mai tomangkambi’ku tae’ napoinaai tu maidombaKu; iatu mai to manglaa kalenamanna nakambi’, apa iatu mai dombaKutae’ nakambi’i-9 iamoto, e kamu mintu’ to mangkambi’perangiimi tu kadanNa PUANG.10 Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kulaoitu to mangkambi’ iato! La Kutuntuntu mai dombaKu dio mai limanna,sia la Kupasoro’ mangkambi’. Iatu tomangkambi’ tae’mo anna ungkambi’kalena, sia la Kurampanan tu dombaKulan mai sadangna, naurunganni tae’monapokandei tau iato mai.11Belanna inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa Aku kalena laumpoinaai tu mai dombaKu sia la untiroi;12Susi misa’ to mangkambi’ untirobaanan dombana, ke dioi lu tangngadomba tisambo’-sambo’na, la susidukaNa’ to untiro dombaKu siaurrampananni dio mai mintu’ inan,tu nanii tisambo’ male tonna allomassalebu’ sia mapittuk.

YEHEZKIEL 34.13–17 16613AngKu solanni tassu’ tu tau iato mai diomai mintu’ bangsa sia la Kupasipulungdio mai mintu’ tondok, angKu baai lakopadangna; sia la Kukambi’ dao lu mintu’buntunna Israel, dio lu randan salu’-salu’sia lako mintu’ inan tu nanii tau torro,lan tu tondok.14Tau iato mai la Kukambi’ dio lupadang maluna riunna sia iatu inan diniiungkambi’i la dao buntu malangka’naIsrael. Inde to la nanii silengaran laninan melo dinii ungkambi’i sia ungkanderiu dio lu padang malompo dao lu mintu’buntu Israel.15Aku kalena la ungkambi’i tu maidombaKu sia Aku kalena umpalenga’i,kadanNa Puangta PUANG.16 Iatu mai pa’dena la Kudaka’ sia iatupusanna la Kupasule; iatu dibangkeinnala Kubimbin sia iatu masakinna laKupamatoto’, apa iatu malompona siaiatu mawatangna la Kusanggangi. LaKukambi’ susi sipatunna dipogau’.17Na kamu, e dombaKu, kadanNaPuangta PUANG, manassa la Kupaolaisalunna simisanan tu domba sia bembe’– tu mai domba laki sola bembe’ laki –.

YEHEZKIEL 34.18–23 16718Tang namosoporokomika ungkandeitu riu maluna dio padang lompo, ammilullu’i lette’mi tu mai tang mipuranna;tang namosoporokomika unniru’i tu uaimalinnong, ammi lutu-lutui lette’mi tutorrona?19Sipaturaka tu mai dombaku ungkandeitu apa mangka nalullu’ lette’mi siaunniru’i tu apa mangka nalutu-lutulette’mi?20 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG lako tau iato mai, Nakua:Manassa Aku kalena la umpaolai salu tudomba malompo na iatu domba madoko.21Belanna miparussunni sa’demi siapalempengmi tu tang nabelanna siamipaserokki tandukmi sae lako miula’lako salian,22 iamoto la Kurampanan tu maidombaKu, damo nadipakande; laKupaolai salunna tu domba misa’ sola tumisa’nao.23Attu iato la Kuangka’ tu misa’ tomangkambi’ dio lu tau iato mai, tu laungkambi’i, iamotu Daud, taungKu.Iamoto tu la ungkambi’i tau iato mai, siadadi to mangkambi’na tau iato mai.

YEHEZKIEL 34.24–28 16824Akumote, tu PUANG, lanapoKapenomban, anna Daud,taungKu, la dadi arung dio lu tau iatomai. Akumote, tu PUANG mangkaumpokadai tu iannato.25La untananNa’ misa’ bassekamarampasan sola tau iato mai sia laKusarapai tu mintu’ olo’-olo’ masuru lanmai tondok iato, naurunganni ma’dintorro marampa’ tu tau iato mai diopadang aak sia mamma’ lan lu pangala’.26La Kupadadi kamauparan tu tau iatomai, ondongpi tu mintu’ apa untikuitaneteKu, sia la Kupasaean uran keattunnai; la dadi uran ma’palobo’.27 Iatu mai mintu’ kayu dio lu padangla umpalao buanna sia iatu padangla umpakendek burana. La manamantu tau iato mai tuo dio lu padangna.Anna tandai, kumua Akumo tu PUANG,ke Kurebongi tu batang ayokanasia Kurampanan lan mai limanna toumpokaunanni.28Natae’mo naporampanni mintu’bangsa, sia tae’mo nala ungkandeiolo’-olo’ dao kuli’na padang, sangadinnala torro marampa’ sia moi misa’ tautae’mo umpatiramban lenni.

YEHEZKIEL 34.29–35.3 16929La Kupakendekan bura padangkalelean tu tau iato mai, naurungannitae’mo tau lan tondok iato nabaakarorian sia tae’mo la umpassanni tupelo’bona mintu’ bangsa.30Anna issanni, kumua Akumo tuPUANG, Kapenombanna, urrondongi, natau iato mai, iamotu to Israel, taungKu,kadanNa Puangta PUANG.31Kamumo tu dombaKu, iamotu dombaKukambi’; kamumo tu tolino, na Akutu Kapenombammi, kadanNa PuangtaPUANG.

PUANG umpapakkanni Edom

35:1-15


2E ma’rupa tau, mentingo lakoko buntuSeir, ma’nubua’ko unneai,3mukua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kulaoikobuntu Seir! La kue’te’ tu limangKuunneako la Kupopempadang aakko sia laKupadadiko misa’ tondok sanggang.

YEHEZKIEL 35.4–9 1704 Iatu mai kotamu la Kupadaun-lauan,sia la mempandang lo’bangko, ammutandai, kumua Akumo tu PUANG.5Belanna mupatontong bang tukasiualian sia musorong tu to Israellako pa’dang ma’kande pu’pu’, tonnalambi’mi attu kasangganganna, tonnama’katampakannamo diukung tukakadakeanna,6 iamoto, la lelukraka tuoKu, kadanNaPuangta PUANG, la Kupadadio to’doanrara; sia la naula’ sumpuko rara, belannatae’ mutipodo’ umpatibollo rara, iamotonaula’ sumpuko rara.7La Kupopempadang aak tu buntuSeir sia la Kupadadiko misa’ tondoksanggang sia la Kumangsanni inde to diominda-minda tu male tama sia sun lanmai.8 Iatu mai buntunna la Kupasitutu’i todipatei. Dao lu mintu’ tanetemu sia dionglu lombokmu sia dio lu mintu’ randansalu’-salu’mu la nanii tibambang tu tonakande pa’dang.9La Kupopempadang lo’bangko saelakona; iatu mai kotamu tae’mo naladipa’tondokki, ammu tandai kumuaAkumo tu PUANG.

YEHEZKIEL 35.10–15 17110Belanna ma’kadako mukua: Iatubangsa da’dua sola tu tondok da’dua lakupoapa; la taala tapomana’i – moi annatempon dio mai dio tu PUANG-11 iamoto, la lelukraka tuoKu,kadanNa Puangta PUANG, sitinaya tukasengkeammu sia kapangimburuammutu mupakitan tau iato mai napobua’mabiri’mu, la Kupogau’ duka susito sia laKupa’pekitanan tu Kaleku dio lu tau iatomai, ke la Kupaolaiko salu.12Ammu issanni, kumua Akumo tuPUANG. Kurangimo tu mintu’ kadasolang, tu mupokada unnea buntunnaIsrael, kumua: sanggangmo dibennasangmokan, la kunii undaka’ kande.13 Inang tang mulapinamMo’ puduk siabuda kada kapua mukuanNa’. Kuranginasang sia tu iannato.14 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: La Kupopempadang lo’bangko,anna parannu tu mintu’ issinna lino.15Susitu kasendeammu, belannasanggangmo tu mana’ to Israel, lasusi dukato Kupogau’ lako kalemu: lamempadang lo’bangko, e iko buntu Seir,ondongpi e iko mintu’ lili’na Edom. Annatandai tau, kumua Akumo tu PUANG.


Israel dipasule tamadandanna sia dipemaseroi

36:1-38

361E ma’rupa tau, ma’nubua’kodiona mintu’ buntunna Israel,

kumua: E buntunna Israel, perangii tukadanNa PUANG.2 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Belanna ma’kadamo tu ualidiona kamu kumua: Pallakko, iatumintu’ tanete sipamula lino, taalamotapomana’.3 Iamoto ma’nubua’ko sia ma’kadakokumua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Tonganna belannanasanggangkomi sia nalullu’komi tau diomai mintu’ sulapa’, kumua anna alakominapomana’ mintu’ bangsa torronapa,sia belanna naulelean kadakekomi sianapalele bekokomi tau.4 Iamoto, e buntunna Israel, perangii tukadanNa Puangta PUANG. Inde sia tukadanNa Puangta PUANG lako mintu’buntu, tanete, randan salu’-salu’ sialombok, lako inan daun-lauan talo sialako kota lo’bangmo, tu naporampan


sia napoparumbasan mintu’ bangsatorronapa tiku lao.5 Iamoto, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG Nakua: TongannamangkaMo’ ma’kada situang apikapangimburuangKu la unnukungi tubangsa torrona sia mintu’ Edom, tuumpamanassai la unnalai napomana’ tutondokKu situang kasendean kapuanasia katangpabilangan kapuana, kumuanasarrinni.6 Iamoto, ma’nubua’ko diona padangnaIsrael sia ma’kadako lako mintu’ buntusia tanete, lako randan salu’-salu’ sialombok, kumua: Inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Manassama’kadaNa’ tete dio kapangimburuangkusia kare’dekanna ara’Ku, Kukua: Belannamipassanmo tu kadilo’boanna tu mintu’bangsa,7 iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: UmpalaoNa’ sumpaKukua: Tonganna mintu’ bangsauntikuikomi la umpassan kalenakadilo’boanna.8Apa kamu, e mintu’ buntunna Israel,la mentarukkomi sia la mipadenan


buammi tu Israel, taungKu, belannamandappi’mo tu kasaeanna.9Belanna manassa la saeNa’ lako kalemisia la ma’palumati’Na’, ammi diposara’sia diambo’i.10Sia la Kupopemba’ka’ tu tau, tuuntongkonnikomi dao, iamotu mintu’ toIsrael sola nasang; iatu mintu’ kota ladipa’tondokki sule sia iatu mintu’ inandaun-lauan la dibangun sule.11La kupamakamban tu tau sola patuoanuntongkonnikomi, anna memba’ka’ siamembati’, la Kupakaissikomi susito allomangka diboko’ sia la Kukamaseikomi tumipomelona losong na iatonna dolona,ammi tandai kumua Akumo tu PUANG.12Sia la Kupalolangikomi tau, iamotuIsrael, taungKu; tu unnalakominapomana’ sia napotaa mana’komi, siatae’mo mila umpasisayuranni anak.13 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Belanna napokada tau dionakalemu kumua: Ikomo misa’ tondokpangampello’ tau, sia umpasisayurannianak tu taunna,14 iamoto tae’mo ammu la unnampello’tau sia tae’mo mula umpasisayuranni


anak tu taummu, kadanNa PuangtaPUANG.15Sia tang la Kuparangiimoko petellenamintu’ bangsa sia tae’mo mulaumpassanni tu pelo’bona mintu’ tosangpetayanan, sia tae’mo mulaumpasisayuranni anak tu taummu,kadanNa Puangta PUANG.16Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua:17E ma’rupa tau, iatonna torropalan tondokna tu to Israel, naruttakkinapobua’ kedona sia penggauranna.Butungi to baine nalambi’ bulanna, susidukato tu penggauranna tau iato mai diopentiroKu.18 Iamoto Kubarrakanni tu kare’dekanara’Ku lako tau iato mai natumangrara mangka napatibollo sia belannanaruttakki tete dio rapang-rapangdipodeatanna.19Kupatisambo’ tu tau iato mai dio lumintu’ bangsa, naurunganni titale’ diolu mintu’ tondok; Kuukungmo sitinayakedona sia penggauranna.20Umba-umba nanii rampo dio lumintu’ bangsa napamatuna tu sangamadatungKu, belanna napokada tau


diona a’ganna nakua: Iate tau iate maitaunNa PUANG, apa moi susito inangtassu’ duka ia dio mai tondokNa.21Kukarintinni tu sanga madatungKu,tu mangka napamatuna to Israel dio lumintu’ bangsa, tu nanii rampo lako.22 Iamoto, pokadanni to Israel kumua:Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Tae’ kumua bannang dio kamu,angKu pogau’i, e to Israel, sangadinnabannang diori sanga madatungKu, tumangka mipamatuna dio lu mintu’bangsa, tu minii rampo lako.23La Kupamadatu tu sangapasareongangKu tu mangka dipamatunadio lu mintu’ bangsa, sia tu mangkamipamatuna dio lu mintu’ bangsa,kumua Akumo tu PUANG, kadanNaPuangta PUANG, ke Kupamanassai diopentirona tau iato mai, kumua Akumo tuTo madatu.24La Kualakomi dio mai mintu’ bangsasia la Kupasipulungkomi lan mai mintu’tondok, angKu baakomi tama tondokmi.25La Kubura’komi uai masero, ammimasero; la Kupamaserokomi dio maimintu’ kamaruttakammi sia dio maimintu’ rapang-rapang dipodeatammi.

YEHEZKIEL 36.26–32 17726La Kubenkomi penaa ba’ru sia laKupatamai sumanga’ ba’ru tu ba’tengmi;na iatu penaa batu la Kualai dio maikalemi, angKu benkomi penaa duku’.27La Kubenkomi PenaangKu la tamaba’tengmi sia Kupadadikomi to unturu’apa Kupondok sia makaritutu umpogau’atorangKu.28La torrokomi lan tondok mangkaKukamasean nene’ to dolomi, angKupotaukomi, na Aku mipo Kapenomban.29La Kulendokangkomi dio mai mintu’kamaruttakammi sia la Kutambai saetu gandung, angKu popemba’ka’i siatae’mo nala urrampoikomi karorian.30Ondongpi la Kupatarri’ tu mai buakayu sia la Kupopemba’ka’ tu burapadang, kumua damo naruakomi pelo’bodio lu mintu’ bangsa napobua’ karorian.31Attu iato la mikilalai tu kedokadakemi sia penggauran tang melomisia mikagi’gi’ tu kalemi natumangkakadakeammi sia penggauranmegallianmi.32Tangia bannang dio kamu, angKupogau’i te, kadanNa Puangta PUANG;melo miisanni! Sipatukomi la masiri’ sia


maila’, natumang penggaurammi, e toIsrael.33 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGNakua: Iake Kupamaserokomi dio maimintu’ kakadakeammi, la Kupakeissisule tu kota sia la Kubangun sule tu inandaun-lauan.34 Iatu mai padang sanggangmo ladipadanun sule la ussonda padanglo’bang, la natiro mintu’ to lendu’ lalan.35Sia la ma’kada tu tau, nakua: Iatetondok iate tu talomo, susimo pa’lakEden; iatu mintu’ kota tu disanggang siadiro’pok sia daun-lauan, dipamatoto’mosule sia dipa’tondokki.36La naissan mintu’ bangsa torronapauntikuikomi, kumua Akumote, tu PUANG,umbangunni sule tu apa sanggangmosia untananni tu apa talo. Akumote, tuPUANG, mangka umpokadai tu iannatosia Aku dukamo la umpogau’i.37 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Iate iannate la Kupalalo dukatu pengkamoyana to Israel, kumua laKupopemba’ka’ tu tau iato mai, na iatubilanganna la pada tuntunan dombabudanna.

YEHEZKIEL 36.38–37.4 17938Pada tu tuntunan domba dipemalaran,iamotu pada tuntunan domba dioYerusalem, ke pa’gauran, la susi dukatotu mintu’ kota sanggang naponnoituntunan tau. Anna tandai tau iato mai,kumua Akumo tu PUANG.

Kamalimbangunanna Israel sule

37:1-14

371Ta’kala Naremme’na’ PUANG,anna tiakka’ tu penaangku,

Nasolanna’ PUANG lako salian, anNapatorrona’ diong misa’ lombok, ponnobuku to mate.2Nasolammo’ ullilingi tiku lao, a’a titale’tongammo diong lombok, sia tiromi,sirangkean bangmo.3Ma’kadami lako kaleku, Nakua: Ema’rupa tau, ma’dinraka te buku iatemai tuo sule? Mebalimo’ kukua: OPuangta PUANG, Kamu unnissanni tuiannato.4Ma’kadami lako kaleku Nakua:Ma’nubua’ko diona te buku iate siakuanni kumua: E buku rangke, perangiitu kadanNa PUANG.

YEHEZKIEL 37.5–10 1805 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANGlako mintu’ buku iate, Nakua: Manassala Kupatamaikomi penaa, ammi tuo sule;6 sia Kupalakoikomi ura’, laKupale’ke’ikomi duku’, la Kupaputu’ikomikuli’, angKu patamaikomi penaa,miurunganni tuo sule; ammi tandai,kumua Akumo tu PUANG.7Ma’nubua’mo’ susitu mangkadipasananna’, apa mane ma’nubua’na’,ta’pa denmi misa’ garese, pakalandenmi misa’ kapanggegasan, annamale sikande tu mintu’ buku, susikasikandeanna siamo.8Kutiromi tu mai ura’ ta’pa lako sia iatuduku’ le’ke’ lako, anna putu’i kuli’, apatae’pa penaa lan.9Ta’kala ma’kadaMi lako kaleku,Nakua: Ma’nubua’ko lako penaa iato,ma’nubua’ko e ma’rupa tau, ammuma’kada lako penaa iato, mukua: Indesia tu kadanNa Puangta PUANG: Epenaa, saeko dio mai tetuk a’pa’na mataangin, ammu pamurru’i te to mate iate,anna tuo sule.10Ma’nubua’mo susitu Napasananna’;tamami tau iato mai tu penaa, anna tuo


sule sia bendan: iamotu misa’ tuntunansurodadu lendu’ tongan kapuana.11Ma’kadaMi lako kaleku, Nakua: Ema’rupa tau, iate mintu’ buku iate, iamomintu’ to Israel. Tonganna ma’kada tutau iato mai nakua: Iatu mai bukungkimarangkemo sia ka’tumo tu rannungki,upu’mo alloki.12 Iamoto, ma’nubua’ko ammu ma’kadalako tau iato mai kumua: Inde siatu kadanNa Puangta PUANG, Nakua:Manassa la Kubungka’ tu mintu’panglamunammi sia la Kupakendekkomilan mai panglamunammi, e taungKu,angKu solangkomi lako tondok Israel.13Maneri mitandai, kumua Akumotu PUANG, ke Kubungka’mitu panglamunammi, sia keKupakendekkomi lan maipanglamunammi, e taungKu.14Sia la Kupatamaikomi Penaangku,ammi tuo sule, sia la Kupatorrokomi daopadangmi, ammi tandai, kumua Akumo,tu PUANG, mangkamo umpokadai tuiannato sia umpogau’i, kadanNa PUANG.


Kasiumpuranna Israel sola Yehuda

37:15-2815Rampomi tu kadanNa PUANG lakokaleku, Nakua:16E ma’rupa tau, alako kayu sangpolo,ammu sura’i dio, kumua: iate kayuiate kayunna Yehuda sia to Israel, tunaala lili’na; ammu ala kayu senga’pole’ sangpolo, ammu sura’i dao kumua:Iate kayu iate kayunna Yusuf – iamotukayunna Efraim – sia mintu’ to Israel, tunaala lili’na.17Ammu pasikandei sola duai, anna dadimisa’ kayu, naurunganni misa’ kayu lanlimammu.18 Iake nakutanaiko bangsamu, kumua:La Mipokadanrakannika kumua aparamisanga to?19Ammu ma’kada lako kumua: Inde siatu kadanNa Puangta PUANG, Nakua:Manassa la Kuala tu kayunna Yusuf– iamotu kayunna Efraim – sia sukuIsrael tu naala lili’na, sia Kupasikandeisangpolo kayunna Yehuda, angKupadadii naurunganni misa’ kayu lanlimangKu.

YEHEZKIEL 37.20–24 18320Melo ke iatu kayu duang le’to, tumusura’i dio, lan limammu dio pentironatau iato mai,21ammu ma’kada lako mukua: Inde siatu kadanNa Puangta PUANG, Nakua:Manassa la Kuala tu to Israel dio maimintu’ bangsa tu nanii male: sia laKupasipulung dio mai mintu’ inan, angKusolanni lako tondokna.22La Kupamisa’mora bangsa tu tau iatomai lan tondok, dao buntunna Israel, siamisa’mora datu la undatui sola nasangi;tae’mo nala da’dua bangsa sia tae’monala dipada’dua kadatuan.23Tae’mo anna ruttakki rapang-rapang dipodeatanna tu kalenasia apa megallianna sia mintu’kapatodo-tintinganna, sangadinna laKurampanan tu tau iato mai dio maikamembokoranna, tu napobannangkasalan, sia la Kupamasero, naurunganniiatu tau iato mai Kupotau na AkunapoKapenomban.24Na Daud, taungKu, tu la undatuisia misa’mora to mangkambi’ tu laungkambi’i sola nasangi. Anna turu’i tuapa Kupondok sia la nakaritutui sia lanapogau’ tu atorangKu.

YEHEZKIEL 37.25–38.1 18425Anna torro lan tondok KukamaseanYakub, taungKu, tu mangka nanii torronene’ to dolona; manassa la torro lan,la tau iato mai la anakna la mintu’ lantomimi’na sae lakona, na Daud, taungKu,la napoarung sae lakona.26La untananNa’ misa’ basse kasikaeloansola tau iato mai, anna dadi misa’ bassetontong sae lakona; sia la Kukamaseanmisa’ inan sia la Kupopemba’ka’ na iatuinan maindanKu la Kupatontong bendanlan lu tangngana sae lakona.27 Iatu inanKu la dio tau iato mai; lanapoKapenombanNa’ tu tau iato mai siala Kupotau.28Anna tandai mintu’ bangsa, kumuaAkumo tu PUANG, tu umpamarimbanganto Israel, belanna iatu inan maindanKubendan dio lu tangngana tontong saelakona.

Kaditaloanna Gog

38:1–39:29

381Rampomi tu kadanNa PUANGlako kaleku, Nakua:

YEHEZKIEL 38.2–8 1852E ma’rupa tau, mentingo lakoko Goglako tondok Magog, arung tarompo’naMesekh sia Tubal, ammu ma’nubua’ lako,3mukua: Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Manassa la Kulaoiko eGog, arung tarompo’na Mesekh na Tubal!4La saeNa’ unnalako sia la kupakadangikadangan tu parangka sadangmu,Kupatassu’ko male sola mintu’surodadummu, iamotu mintu’ darang siapakkanarang, sakka’ pa’bunona, iamotumisa’ tuntunan kapua, ma’pakolong siama’balulang; iatu mintu’ tau iato biasama’pa’dang.5Menturu’ duka tu to Persia sia to Etiopiana to Put, sakka’ nasang balulang siasongko’ bassi;6 sia Gomer sia mintu’ surodadunna; siato Togarma, tu mambela rampe daannalu sola mintu’ surodadunna buda bangsamusolan.7Ma’kamandi’ko sia ma’pasakka’ko, laiko sia iatu mintu’ to parari tu unturu’ko;iko la dadi pangulunna.8 Iake lendu’mi ba’tu sangapa-apa attu,maneroko dipokadan parenta; iakenalambi’mi tu taun la sae, la ke’de’mokoullaoi tu tondok iato, tu mangka dipasule


dio mai kasirarian, iamotu misa’ bangsa,tu mangka dipasipulung dio mai mintu’bangsa dao buntunna Israel, tu masaimomempadang talo, apa disolammo sun diomai mintu’ bangsa; anna torro marampa’sola nasang.9 Iatonna attu iato la ke’de’ko susi misa’guntu’ mane la sae; la susiko gauntu untutu’i kuli’na padang, la iko solamintu’ sorodadummu sia buda bangsa,tu musisolan.10 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Attu iato la bu’tu ba’tu pira-pirapa’timbangan lan penaammu; ammutangnga’ apa kadake.11La ma’kadako kumua: la ke’de’na’untamai misa’ tondok, tu kampongmanna, la ullaoina’ to rapa’, tu to torromanaman, iamotu mintu’ kampong tangdirinding tembo’, tang disalli’ sia tae’babanganna;12 la urrampa sia la ussarrinni mintu’apanna, la umpata’pai limammu tumai inan daun-lauan, tu diniiomosule sia ullaoi misa’ bangsa, mangkadipasipulung dio mai mintu’ bangsa, tuunnappa’ patuoan sia barang apa, siatorro lan tangngana lino.

YEHEZKIEL 38.13–17 18713La nakuanko Syeba, Dedan siato ma’balilinna sia to paana Tarsis,kumua: Saerokomika la mangrampa,mitambairaka tu mintu’ surodadummi laussarrinni mintu’ apa, la unnala salakasia bulaan, la unnappa’ patuoan siabarang apa, sia la mangrampa buda?14 Iamoto, ma’nubua’ko, e ma’rupa tau,sia ma’kadako lako Gog, mukua: Indesia tu kadanNa Puangta PUANG, Nakua:Tae’raka musa’ding tu attu, nanii torromanaman to Israel, taungKu?15Sia la ke’de’ko dio mai inanmu, muniitorro, dio mai inan mambela rampedaanna lu, iko sia buda bangsa musolan,pakkanarang nasang, misa’ tuntunankapua sia buda surodadu,16 sia la ke’de’ko ullaoi Israel, taungKu,susito misa’ gaun ussamboi padang.Lan attu la sae la Kupake’de’ko ullaoitondokKu, anna tandaiNa’ mintu’ bangsa,ke Kupamanassai lako kalemu, e Gog,dio pentirona tau iato mai, kumuaAkumo tu To maindan.17 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Tae’raka na iko, tu mangkaKupokada a’gammu dolona nalopianmintu’ taungKu, iamotu mai nabi Israel,


tu ma’nubua’ allo iato ke taunoi, kumuala Kupasaeko ullaoi tau iato mai.18Apa attu iato, ke saei tu Gog ullaoitondok Israel, kadanNa Puangta PUANG,manassa iatu kare’dekan ara’Ku lama’pamurru’ lan mai illongKu,19 sia tete dio kapangimburuangKu siakasengkeangKu, tu dukku-dukku, angKuma’kada kukua: manassa allo iato lanarampoi lino’ kapua tu tondok Israel.20La ma’parondo dio oloKu tu mai balelan lu tasik sia manuk-manuk dao lulangi’, olo’-olo’ dio lu padang sia mintu’olo’-olo’ mendonglo’, tu menono’ daokuli’na padang sia mintu’ tolino, tu tuodao kuli’na padang; mintu’ buntu latuan, mintu’ aa’ mi’lan la umbanasa siamintu’ rinding tembo’ la ro’pok.21Attu iato la Kutambai tu pa’dang laullaoi tau iato dao lu mintu’ buntungKu,kadanNa Puangta PUANG; iatu pa’dangnatau la ullaoi solana.22Sia la Kuukung Kuparampoi ra’babiang sia to’doan rara; la Kupauranniuran kamban, uran batu, api sia solo’ tutau iato sola mintu’ surodadunna sia iatubangsa buda nasolan.

YEHEZKIEL 38.23–39.6 18923La Kupasombo tu Kaleku, kumuapasareongan sia madatu siaumpa’petandan Kaleku lako budabangsa anna tandai, kumua Akumo tuPUANG.

391E iko ma’rupa tau, ma’nubua’kolako Gog, ammu ma’kada kumua:

Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Manassa la Kulaoiko, e Gog,arung tarompo’na Mesekh na Tubal.2La saeNa’ unnalako sia Kuula’ikomale sia la Kupake’de’ko dio maiinan mambela rampe daanna lu sia laKusolangko langngan mintu’ buntunnaIsrael.3La Kusa’pa tu pana anna tobang diomai lima kairimmu sia Kuronnosan tuanak pana dio mai lima kananmu.4La tibambangko mate dao buntunnaIsrael, iko sola mintu’ bangsa tumusolan: la Kupakandeiko langkan,iamotu manuk-manuk ma’rupa-rupapani’na, sia olo’-olo’ dio lu padang.5La tibambangko mate dio lu padangkalua’, belanna mangkamo Kupokada tuiannato, kadanNa Puangta PUANG.6La Kuleba’ api tama tu Magog sia iatumai to torro manaman dio lu tondok


ma’biring tasik, anna tandai, kumuaAkumo tu PUANG.7La Kupa’petandan tu sangamadatungKu dio lu to Israel, taungKu,tae’mo angKu la unneloranni tu sangamadatungKu, la dipamatuna; annatandai mintu’ bangsa, kumua Akumo tuPUANG, tu masero dio lu to Israel.8Manassa iatu iannato la rampo sia ladadi, kadanNa Puangta PUANG; iamorate tu allo mangka Kupokada.9 Iatu pa’tondokan kota Israel la sun laumpadukku api la umballai tu mintu’pa’buno, iamotu balulang sia pakolong,pana sia anak pana, pelonga’ siadoke, pitung taun la nanii tau iato maiumpadukkui api te mintu’nate.10Naurunganni tae’mo anna lao unnalakayu tutungan lako padang, ba’tuunte’tek ranga’-ranga’ lan mai pangala’,belanna iatu pa’buno iato iamo lanatutung. Susimoto tu tau iato maila urrampa apanna tu tau mangkaumpangrampai sia ullo’do’ apanna tutau mangka umpanglo’do’i, kadanNaPuangta PUANG.11Attu iato la Kuben misa’ inan tuGog, tu la nanii panglamunanna dio


Israel: iamotu Lombok to lendu’, diorampe matallona tasik; anna ampangitu lalanna to lendu’. Inde to dio la naniitau ullamunni tu Gog sola mintu’ tobudanna, anna sangai tau: Lombok tobudanna Gog.12Nalamunni to Israel tu tau iato mai, lausseroi tondok pitung bulan.13Mintu’ tau lan tondok la ullamunni,na iatu iannato la umpakaleleansanganna tu tau iato mai, ke attunnamoumpakala’bi’ Kaleku, kadanNa PuangtaPUANG.14 Iatu tau iato mai la unnangka’ tau,tu dipatage’i male ullelei mintu’ tondokla ullamunni tu mintu’ to lendu’, tutorrona dao lu padang, sia la usseroi tumai padang. Iake lendu’mi pitung bulannaparessami tu iannato.15 Ianna lao tu tau iato mai ussalongitondok, anna misa’i tu tau iato maiuntiroi tu buku tolino, la naosokki misa’tanda inde to dio sae lako nalamun tomanglamun diong lombok to budannaGog.16Den duka sanganna misa’ kotadisanga: To buda; la naseroi tau iato maitu tondok.

YEHEZKIEL 39.17–21 19217E ma’rupa tau, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Pokadai lakomintu’ manuk-manuk, tu ma’rupa-rupapani’na sia lako mintu’ olo’-olo’ dio lupadang, kumua: sipulungkomi ammipada sae, sia sirampunkomi dio maimintu’ inan lako pemala’ pangrere’iato tu Kutunuangkomi, iamotu misa’pangrere’ kapua dao lu buntunna Israel:kandekomi duku’ sia iru’komi rara.18 Iatu duku’na mintu’ to lalong lamikande sia rarana mintu’ arungnalino la miiru’, iamotu domba laki, anakdomba, bembe’ laki, sapi laki, patuoanmalompo nasang dio mai Basan.19La ungkandekomi lompo sadia’mi siala unniru’komi rara samalangomi dio maipemala’ pangrere’, tu Kutunuangkomi.20Ondongpi dao medaKu la miniidipedia’i darang, pakkanarang, to lalongsia ma’rupa-rupa surodadu, kadanNaPuangta PUANG.21Susimoto tu kamala’birangKu laKupakalelean dio lu mintu’ bangsa, siala natiro mintu’ bangsa tu ukunganmangka Kupalalo sia iatu lima, mangkaKupata’pan tau iato mai.

YEHEZKIEL 39.22–27 19322Anna tandai to Israel, kumua Akumotu PUANG, Kapenombanna tau iato mai,randuk dio mai allo iato sia undinna.23Anna issanni mintu’ bangsa, kumuaiatu to Israel dipali’mo natumangkakadakeanna; belanna tang maruru’lako kaleKu, iamoto Kubunianni lindoKusia Kusorong tama limanna to unneai,naurunganni tibambang nasang nakandepa’dang.24Sitinayanna kamaruttakanna siakapatodotintinganna, angKu gau’i tu tauiato mai sia Kubunian lindoKu.25 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, totemo la Kupasule tamadandanna tu Yakub sia la Kukamasei tumintu’ to Israel sia la natukka’Na’ ara’Kubelanna sanga madatungKu.26Attu iato la nakalupai tu kaditattannasia mintu’ penggauran tang maruru’tu nanii tang maruru’ lako Kaleku, ketorromi sule tu tau iato mai lan tondoknasia marampa’mo, na moi misa’ tau tae’umpatirambanni.27 Iake Kupasulemi dio mai lili’namintu’ bangsa sia Kupasipulung diomai mintu’ tondokna ualinna, attu iatola kupamanassa lako tau iato mai dio

YEHEZKIEL 39.28–40.2 194

pentirona buda bangsa, kumua Akumotu To masero.28Anna tandai tau iato mai, kumuaAkumo tu Puang Kapenombanna, la iakeKupali’i dio lu mintu’ bangsa, la iakeKupasirampunni sule tama tondokna, namoi misa’ tau tae’ Kupatorro dio.29Sia tae’mo angKu la umbuniannilindoKu, ke mangkami Kubarrakan tuPenaangKu lako to Israel, kadanNaPuangta PUANG.

Babangan sia tarampaknaBanua Kabusungan ba’ru

40:1-47

401 Iatonna taun ma’penduangpulollima kadipalirangki,

tonna pamulanna taun iato, alloma’pessangpulona bulan iato, iamotonna taun ma’pessangpulo a’pa’nakamangkanna sanggang tu kota, allo iabangsiato nata’paina’ limanNa PUANG,anNa solanna’ inde to lako:2Lan patiro mendeata, tu Napaombo’Puang Matua, Nasolammo’ lako tondokIsrael, anNa patorrona’ dao buntu tarru’


malangka’, tu nanii bendan misa’ apasusi kota, rampe lo’na lu.3 Iatonna mangkamo ussolanna’ indeto lako, kutiromi inde to dio tu misa’muane, susi tambaga rupanna, nadenulang lenang sia tekken pesuka’ lanlimanna; bendan lan babangan.4Ma’kadami tu muane iato lako kalekunakua: e ma’rupa tau, pata’pai matammusia tananni talingammu sia paninaaitu mintu’na la Kupatiroangko; belannala dipatiroangko tu iannato, iamotomudibaa sae indete. Pa’peissananni tumintu’ apa la mutiro lako to Israel.5Manassa iatu dio lu saliananna mintu’banua iato nalilingi misa’ rinding tembo’tiku lao. Iatu tekken pesuka’ natoemuane iato, pennannan siku – iakesangsikuoi dipamanassa sangsikussangpala’ –; nasuka’mi tu kambannarinding tembo’ iato: iamotu misa’ tekkenpesuka’ sia langka’na misa’ tekkenpesuka’.6Rampomi lako to’babangan, tumentingo lako rampe matallo, annakendek langngan eranna, nasuka’i tuampang babangan, den misa’ tekkenpesuka’ sangka’na sia ia duka tu ampang


senga’na, den misa’ tekken pesuka’sangka’na.7 Iatu mintu’ bilik misa’ tekken pesuka’landona sia misa’ tekken pesuka’sangka’na, na iatu alla’na lima siku;iatu ampang babangan siupu’ sarambibabangan lanna lu misa’ tekken pesuka’.8Mangkato nasuka’mi tu sarambibabangan lanna lu, den misa’ tekkenpesuka’.9Nasuka’mi tu sarambi babangan denkarua siku sia rinding tembo’na, denduang siku kambanna; na iatu tarampakbabangan rampe tamanna banua.10 Iatu mai bilik babangan, tu mentingolako rampe matallo tallu rampe indenamai, tallu rampe lakona, pada nasangisuka’na tu tallu; na iatu rinding tembo’rampe indena mai sia iatu rampe lakona,pada nasangi suka’na.11Nasuka’mi tu baba babangan, densangpulo siku; iatu lando babangan, densangpulo tallu siku.12Dio tingayo bilik iato den tu sapa’,sisangsiku, na misa’ siku tu sapa’ rampelakona, na iatu mintu’ bilik annan siku tulambe’na sia babana.

YEHEZKIEL 40.13–19 19713Nasuka’mi tu babangan, dio maito’ pato’doan bilik misa’ sae lako to’pato’doan bilik sangbalinna unturu’ ba’basitingoan, den duangpulo llima sikubabana.14Nasuka’ susi dukato tu lentong, annanpulona siku, sia dio to’ lentong nanii tutarampak untikui tu babangan.15Randuk dio mai tingo babangan, diomai lalan tama sae lako tingo sarambibabangan lanna lu, den limangpulo siku.16 Iatu mai bilik sia rinding tembo’ denpentiroanna, titutu’ bang ditaralii, tuma’palutama, dio babangan tiku lao;susi dukato dio lu mintu’ sarambi; iatupentiroan ma’palutama tiku lao, na dioto’rinding tembo’ den koroma.17Attu iato nabaamo’ lako tarampak diosalian, kutiromi dio den bilik, sia densali batu digaragai dio, tiku lao mintu’tarampak; den tallungpulo bilik dao saliiato.18 Iatu sali iato dio sa’de babangan,situru’ landona babangan iato mai;iamotu sali diongna lu.19Mangkato nasuka’mi tu alla’na tingayobabangan diongna lu sae lako tingayotarampak lanna lu rampe salianna, den


saratu’ siku, dio rampe matallo sia diorampe daanna lu.20 Ia duka tu babangan, ma’palurekkena,dio tarampak dio salian, nasuka’ tulambe’na sia sangka’na.21 Iatu bilikna tallu tu indena mai siatallu tu lu lakona, rinding tembo’na siasarambinna pada suka’na tu babanganbunga’na, limangpulo siku tu lambe’nana duangpulo llima siku tu babana.22 Ia duka tu pentiroanna sia sarambinnasia koromana pada suka’na tu babanganma’palulako rampe matallo; iakekendekki tu tau langngan pitu pelleseandiolai, na iatu sarambi dio tingayona.23Den duka babangan dio tarampaklanna lu sitingoan babanganma’palurekke, susi dio babangan,ma’palulako rampe matallo; nasuka’midio mai to’ babangan lako babanganmisa’ saratu’ siku.24Nasolanna’ ma’palusau’, kutiromi indeto dio den misa’ babangan ma’palusau’.Nasuka’mi tu rinding tembo’na siasarambinna, pada suka’na tu dolona.25Den pentiroanna tiku lao, susi dukadio sarambinna, pada bang tu pentiroan


ina’; limangpulo siku tu lambe’na siaduangpulo llima siku tu babana.26 Iake kendekki tu tau langngan pitupellesean diolai; na iatu sarambi diotingayona sia dio to’rinding tembo’ denkoroma.27Sia den duka misa’ babangan diotarampak lanna lu rampe lo’na lu;nasuka’mi dio mai to’ babangan lakobabangan misa’ saratu’ siku.28Mangkato nabaana’ tama tarampaklanna lu; unnola babangan rampesau’na, sia nasuka’ tu babangan rampesau’na, pada suka’na, tu ina’na.29 Ia duka tu bilikna sia rinding tembo’nasia sarambinna pada suka’na tu ina’na;den pentiroanna tiku lao, susi dukadio tarampakna, limangpulo siku tulambe’na sia duangpulo llima siku tubabana.30Sia den duka sarambi tiku lao,lambe’na duangpulo llima siku nababana lima siku,31na iatu sarambinna mentingo lakotarampak dio salian sia den tu koromadio to’ rinding tembo’na sia karuapellesean dio ampangna langngan.

YEHEZKIEL 40.32–38 20032Nabaamo’ tama tarampak lanna lu diorampe matallo, anna suka’i tu babangan,pada suka’na tu ina’na;33 sia iatu mai bilikna sia rindingtembo’na sia sarambinna pada suka’natu ina’na. Den pentiroanna tiku lao, susiduka dio sarambinna; limangpulo sikutu lambe’na sia duangpulo llima siku tubabana.34Na iatu sarambinna dio rampetarampak dio salian; sia den tu koromadio to’rinding tembo’na patomali, siakarua pellesean dio ampangna langngan.35Nabaamo’ lako babangan rampedaanna lu, anna suka’i, pada suka’na tuina’na,36 sia iatu mai bilikna sia rinding tembo’nasia sarambinna; den pentiroanna tikulao; limangpulo siku tu lambe’na siaduangpulo llima siku tu babana.37Na iatu sarambinna dio rampetarampak dio salian; sia den tu koromadio to’rinding tembo’na patomali, siakarua pellesean dio ampangna langngan.38Den misa’ bilik, iatu ba’bana daoto’rinding tembo’; inde to nanii tauumbasei tu pemala’ ditunu pu’pu’.

YEHEZKIEL 40.39–44 20139Nalan sarambi babangan nanii bendanda’dua meda, misa’ indena mai namisa’diona lu, tu nanii tau untunu pemala’ditunu pu’pu sia suru’ pengkalossoransia suru’ pangakuan sala.40Na dio sa’dena, dio salian, tu nanii taukendek langngan lalan tama babangandio rampe daanna lu, den meda da’dua,na dio sa’de senga’na sarambi babanganden duka da’dua meda.41Den meda sia’paran dio sa’denapatomali tu babangan iato; karua meda,nanii tau mantunu dao.42 Iatu a’pa’ meda dinii untunu pemala’ditunu pu’pu’, batu dipa’ digaragai,lambe’na sangsiku ssangtangnga,babana sangsiku ssangtangnga, nalangka’na sangsiku; dao meda iato naniitau umpatorro pareanan, tu napakeuntunu pemala’ ditunu pu’pu’ sia pemala’pangrere’.43 Iatu pekadang sangpala’ sangka’nadipala’ka’ lako banua tiku lao; iatu duku’pemala’ dipatorro dao meda.44Na dio rampe salianna babangan lannalu den da’dua bilik dio tarampak lannalu, misa’ dio sa’dena babangan rampedaanna lu, mentingo sau’, na misa’


dio sa’dena babangan rampe lo’na lu,mentingo rekke.45Ma’kadami lako kaleku, Nakua: Iatebilik mentingo sau’ la nanii mintu’ tominaa, tu untoe pentoean lan BanuaKabusungan.46Na iatu bilik mentingo rekke la naniimintu’ to minaa, tu untoe pentoeandio to’ inan pemalaran; iamotu bati’naZadok, ia manna bati’na Lewi tuma’din umpengkareke’i PUANG laumpengkaolai.47Mangkato nasuka’mi tu tarampak;iatu lambe’na saratu’ siku na babanasaratu’ siku, pada sappa; na iatu inanpemalaran iato bendan dio tingo Banua.

Banua Kabusungan ba’ru

40:48–41:2648Mangkato nabaamo’ tama sarambiBanua, anna suka’i tu rinding tembo’sarambi, limang siku indena mai nalimang siku diona lu, sia babana sitallungsikuan patomali.49 Iatu lambe’na sarambi iato duangpulosiku na babana sangpulo misa siku, kedisuka’i dio to’ pellesean, tu nanii tau


kendek langngan. Na dio to’ rindingtembo’ patomali nanii bendan lentong.

411Mangkato nabaamo’ tama bilikkapua, anna suka’i tu rinding

tembo’ annan siku tu babana indenamai, na annan suku tu babana diona lu,iamoto tu baba tenda.2 Iatu babana lalan tama sangpulo siku,na iatu sa’dena patomali silimang sikuan.Nasuka’ duka tu lambe’na bilik kapua:patangpulo siku, sia babana: duangpulosiku.3Malemi tama bilik lanna lu, nasuka’i turinding tembo’ lalan tama: duang sikukambanna, sia iatu lalan tama: annansiku babana na iatu baba dio sa’de lalantama: pitung siku.4Mangkato nasuka’mi tu lambe’na biliklanna lu: duangpulo siku na babanaduangpulo siku, siunduk sa’de bilikkapua; anna ma’kada lako kaleku nakua:Iamote tu inan tarru’ maindan.5Nasuka’mi tu rinding tembo’ Banuaiato: annan siku kambanna na iatu bababilik dipasikande Banua patangsiku,untikui Banua male.6 Iatu bilik dipasikande banua tallungkalada’ langngan sitodo’, tallungpulo


bilik. Ke sangtibangoi; iatu rindingtembo’ Banua tiku lao dipakurang, naniibalok bilik dipasikande banua kumuanaden inan dinii umpale’ke’i tu balok,belanna tae’ nadilo’poran tama tu rindingtembo’ Banua.7 Iatu bilik dipasikande Banua untikuibanua male salangngan-langngannasakalua’-lua’na; iatu bilik dipasikandeBanua sitodo’-todo’ langngan untikuibanua male; susimoto tu Banua iatosalangngan-langnganna sakalua’-lua’na;ma’din tu tau kendek diong mai kalada’diongna lu unnola kalada’ tangnga saelangngan kalada’ daona lu.8Kutiro den kalada’ dio Banua tiku lao,tu napoparandangan bilik dipasikandeBanua; iatu langka’na ganna’ misa’tekken pesuka’: annan siku sae lakopa’pasitammuan.9 Iatu kambanna rinding tembo’, salianbilik dipasikande Banua limang siku, susidukato tu baba kalada’ torronapa. Dioalla’na bilik dipasikande Banua.10Sia bilik to mentoe duangpulo siku tubabana, tiku lao Banua.11 Iatu lalan tama bilik dipasikandeBanua tassu’ lako kalada’ torronapa; iatu


misa’ lalan ma’palurekke na misa’ lalanma’palusau’; iatu baba kalada’ torronapatiku lao limang siku.12 Iatu mai Banua dipabendan siupu’ tanalapang dio rampe matampu’ pitungpulosiku babana na iatu rinding tembo’natiku lao limang siku kambanna; na iatulambe’na kasera pulona siku.13Nasuka’mi tu Banua, iatu lambe’nasaratu’ siku; ia duka tu tana lapang solaBanua sola rinding tembo’na saratu’ sikulambe’na.14Na iatu tingayo Banua sia tana lapangdio rampe matallo saratu’ duka sikubabana.15Nasuka’ duka lambe’na tu Banuasiupu’ tana lapang, dio boko’na, siamintu’ sarambi daoanna patomali:saratu’ siku.Anna suka’i tu Banua Kabusungan lannalu sia sarambi tarampak;16 iatu ampang sia pentiroan, tu ditaralii,sia sarambi daoan untikui tallui tuinan iato – sitingoan tu ampang tikulao dilapik kayu –, iatu sali sae lakopentiroan, ditutu’i,17 sia iatu inan daona lu lalan tama saelako bilik lanna lu, sia dio salian dio


mintu’ rinding tembo’ tiku lao, tu lannalu sia iatu salianna.18Den karubion sia koroma dipalakoanni,dipasialla’, misa’ koroma na da’duakarubion; iake misa’oi karubion da’duatu lindona:19 iatu ma’rupa lindo tolino mentingolako koroma indena mai na iatu ma’rupalindo singa mentingo lako koroma dionalu. Iatu panggaraga iato dipadio nasangBanua iato tiku lao.20Randuk diong mai sali sae lako daonalu lalan tama dipalakoi mintu’ karubionsola koroma, iamotu dio rinding tembo’Banua Kabusungan.21 Iatu Banua Kabusungan ma’kalada’a’pa’ tu mai ampangna. Iatu tingayoinan maindan susi duka rupanna to.22 Iatu inan pemalaran kayu digaraga,tallung siku langka’na na duang sikulambe’na; iatu tetukna sia lette’na siarindingna kayu nasang. Ma’kadamilako kaleku nakua: Iamote tu meda tubendan dio oloNa PUANG.23 Iatu Banua Kabusungan na inanmaindan den ba’bana da’dua.

YEHEZKIEL 41.24–42.3 20724 Iatu ba’ba iato den tu tutu’na da’duatu ma’din tigirik, da’dua tutu’na tu misa’ba’ba na da’dua tu misa’nao.25Dio duka, iamotu dio ba’ba BanuaKabusungan, dipalakoi karubion siakoroma, susi dukato tu rinding tembo’dipalakoi. Den papa sape kayu dio saliandio tingayo sarambi.26Sia den pentiroan ditaralii sia koromadio sa’de sarambi patomali, dio bilikdipasikande Banua sia dio papa sape.

Bilikna to minaa

42:1-14

421Mangkato na solammo’ lakosalian, lako tarampak dio salian

ma’palurekke, anna baana’ lako mintu’bilik, tu sitingoan tana lapang siasitingoan Banua, rampe daanna lu.2 Iatu bendanna unturu’ lambe’na saratu’siku dio lalan tama rampe daanna lu, naiatu babana limangpulo siku.3Siupu’ tu duangpulo siku dio maitarampak lanna lu sia siupu’ tu salibatu tarampak dio salian, den tangdo’sitingoan tangdo’ tallung kalada’langngan sitodo’.

YEHEZKIEL 42.4–10 2084Na dio tingayo bilik iato mai den lalandiola tama, sangpulo siku babana nasaratu’ siku lambe’na, iamotu lalan tamama’palurekke.5Apa iatu mintu’ bilik daona lu mandusukku’, belanna iatu tando’ unnala inanlosong na iatu dio bilik diongna lu siaiatu dio bilik lan tangnga Banua iato.6Belanna iatu bendan ma’kalada’ tallungtodo’ langngan, natae’ lentongna, susilentong tarampak; iamoto nadipabitti’sidi’ tu diongna iring sia lan tangngana,disuka’ randuk dio mai padang.7Den misa’ tu rinding tembo’ tu diosalian, siayoka bilik iato, ma’palulakotarampak dio salian, siupu’ tu mai biliklimangpulo siku lambe’na.8Belanna iatu lambe’na tu mai bilik diotarampak dio salian den limangpulo siku;apa iatu lambe’na tu mai bilik sitingoaninan maindan saratu’ siku.9Sia diongna lu te bilik iate den lalantama dio rampe matallo, tu nanii tautassu’ dio mai tarampak dio salian malelako bilik iato.10Siupu’ tu baba rinding tembo’tarampak rampe lo’na lu, siupu’ tanalapang sia siupu’ banua, den duka bilik.

YEHEZKIEL 42.11–14 20911Dio tingayona den tu lalan, susirupanna tu bilik rampe daanna lu; padalambe’na sia pada babana, pada bang tulalan diolai sun sia iatu atoranna.12Sia susi lalan tama bilik rampedaanna lu, susi dukato tu lalan tamadio bilik rampe lo’na lu; den ba’ba dioto’randukna lalan, iamotu lalan siupu’rinding tembo’ sikande bilik iato, diorampe matallo, ke tamai tau.13Ma’kadami lako kaleku nakua: Iatumai bilik daanna lu sia iatu mai biliklo’na lu, tu siupu’ tana lapang, iamo bilikmaindan tu nanii to minaa, tu mareke’tongan lako PUANG, la ungkande apatarru’ maindan; la dibaa lako tu apatarru’ maindan, iamotu pemala’ dikande,tu suru’ pengkalossoran sia suru’pangakuan sala, belanna iatu inan iatomaindan.14 Ianna tamamo inan maindan tu tominaa, tae’mo nama’din sun lan mai lakotarampak dio salian, ke tae’pi nalossokkidolo tu pakeanna, tu napake untoepentoeanna, belanna apa iato maindan.La nasondai dolo tu pakeanna, namanema’din urreke’i tu inan nanii to buda.


Lili’ inan maindan

42:15-2015 Iatonna mangka nasangmo ussuka’itu lanna lu Banua nasolammo’ lakosalian unnola babangan, tu ma’palulakomatallo, sia massuka’ tiku lao.16Nasuka’mi tekken pesuka’ tu rampematallona: limaratu’ tekken pesuka’, kedisuka’i tekken pesuka’ tiku lao.17Sia na suka’ tu rampe daanna lu:limaratu’ tekken pesuka’, ke disuka’itekken pesuka’ tiku lao.18 Iatu rampe lo’na lu nasuka’: limaratu’tekken pesuka’, ke disuka’i tekkenpesuka’.19Tibalikmi lu lako rampe matampu’,anna massuka’: limaratu’ tekkenpesuka’, ke disuka’i tekken pesuka’.20Nasuka’mi siupu’ a’pa’ sulapa’; dentu rinding tembo’ tiku lao, limaratu’tu lambe’na na limaratu’ tu babana,la ussapa’i tu maindanna na iatu tangmaindanna.


PUANG sule tamaBanua KabusunganNa

43:1-11

431Mangkato nabaamo’ lako to’babangan, iamotu babangan,

ma’palulako rampe matallo.2Tonganna denmi sae tu kamala’biranNaKapenombanna Israel lu dio mairampe matallo, sia den oni susitoongngo’ uai buda na iate lino naarrangikamala’biranNa.3 Iatu patiro mendeata kutiro susibangsiato mangkanna kutiro, tonNa saela ussanggangi tu tondok iato, sia susitomai patiro mendeata mangka kutiro diorandan salu Kebar. Lumbangmo’ rokkopadang.4Tamami Banua unnola babangan,ma’palulako rampe matallo tukamala’biranNa PUANG.5Naangka’mo’ Penaa, anNa Baana’tama tarampak lanna lu, tonganna iatukamala’biranNa PUANG umponnoi tubanua.

YEHEZKIEL 43.6–10 2126Kurangimi tu Puang lan mai BanuaKabusungan ma’kada lako kaleku, tonnabendan tu muane iato dio sa’deku.7Sia ma’kada tu Puang lako kaleku,Nakua: E ma’rupa tau, iamote tu inannanii isungan kapayungangKu sia inanpala’ lette’Ku, tu la Kunii torro dio luto Israel tontong sae lakona; tae’monala urruttakki to Israel tu sangamadatungKu, la tau iato mai, la iatumai datunna napobua’ gau’ salana sianapobua’ batang rabukna datunna tauiato mai’ ke matemi.8Belanna iatu ampangna napadio sa’deampangKu sia iatu lentong ba’bana diosa’de lentong ba’baKu, naurungannirinding tembo’ mannamo Kusialla’i tauiato mai, iamoto naruttakki tu sangamadatungKu napobua’ apa megallianna,tu napogau’. Iamoto Kupisanni tete diokasengkeangKu.9Totemo la napatoyang tau iato mai tugau’ salana sia batang rabukna datunnadio mai kaleku. Kuurunganni ma’dintorro dio lu tau iato mai tontong saelakona.10E ma’rupa tau, pokadanni to Israeltu diona te Banua Kabusungan –


kumua anna masiri’ tu tau iato maidiona kakadakeanna –, sia nasuka’ tupandirinna.11Na ianna masiri’ tu tau iato mai dionatu mintu’ apa napogau’, pokadannitu a’ganna Banua Kabusungan iatesia atoranna, mintu’ tu lalanna diolatama sia diola sun, mintu’ garaganna,mintu’ pangalukanna, mintu’ a’gannasia mintu’ sukaran alukna, ammu sura’idio pentirona tau iato mai, kumua annakaritutui tu atoran a’ganna sia napogau’itu pangalukanna.

Diona inan pemalaransia diona kadiraranna

43:12-2712 Inde sia tu sukaran aluk diona teBanua Kabusungan; dao lolok buntulili’na inan tarru’ maindan. Manassaiamote tu sukaran alukna BanuaKabusungan iato.13 Inde sia tu suka’ inan pemalarandisuka’ siku, iake sangsikuoidipamanassa sang siku ssangpala’: iatukalo’na sangsiku mandalanna sangsikubabana, iatu biringna te’dek siupu’


randan salianna tiku lao, sangdangkanlangka’na. Inde sia tu parandangannainan pemalaran iato:14Randuk diong mai kalo’ diong padangsae lako biring tarangso diongna luduang siku langka’na na sangsikubabana. Randuk dio mai biring tarangsobitti’na sae lako biring tarangso kapuanapatang siku langka’na, na sangsikubabana.15 Iatu dapo’ patang siku langka’na,naranduk diong mai den tu a’pa’ tanduktarangso langngan.16 Iatu dapo’ sangpulo dua siku lambe’nana sangpulo dua siku tu babana, padasappa lao tu a’pa’ biringna.17 Iatu biring tarangso sangpulo a’pa’siku tu lambe’na na sangpulo a’pa’ sikutu babana tiku lao a’pa’ biringna; iatubiringna te’dek tiku lao sangtangnga sikutu babana sia kalo’na sangsiku tu babanatiku lao, na iatu eran inan pemalaraniato ma’palulako rampe matallo.18Ma’kadami lako kaleku Nakua: Ema’rupa tau, inde sia tu kadanNaPuangta PUANG, Nakua: Inde sia tuapa dipondok diona inan pemalaran:Iato allo, ke upu’mi digaragai la


dipemalarammo tu pemala’ ditunu pu’pudao sia la dipi’pikki rara lako,19 la muben misa’ sapi laki manguradiposuru’ pengkalossoran tu to minaabati’na Lewi, tu naala bilangannaZadok, tu mareke’ tongan lako Kalekula umpengkaolaiNa’, kadanNa PuangtaPUANG.20Sia la muala dio mai rarana, ammusussui tu tanduk a’pa’ sia tu tetuka’pa’na biring tarangso sia biring te’dektiku lao, susimokoto la umpemaseroi siaumpadenanni pengkalossoran.21Mangkato la muala tu sapi lakidiposuru’ pengkalossoran, anna tunupu’pu’i tau dio inan dipamanassanni diobanua, dio salianna inan maindan.22Na allo ma’penduanna la mupennoloantu misa’ bembe’ laki tae’ tattannadiposuru’ pengkalossoran sia lanapemaseroi tau tu inan pemalaran, susimangkamo napemaseroi untunu sapilaki.23 Iake mupaupu’mi tu suru’pengkalossoran, la mupennoloantu misa’ sapi laki mangura tae’ tattannasia misa’ domba laki tu tae’ tattanna diomai baanan bembe’ sola domba.

YEHEZKIEL 43.24–44.1 21624La mupopennolo tu apa iato dio oloNaPUANG sia la naambo’i sia to minaa dao,anna pemalaranni napopemala’ ditunupu’pu’ lako PUANG.25Pitung allo situru’-turu’ la muniiumpemalaranni simisa’ tu bembe’laki diposuru’ pengkalossoran; sia lamupemalaran simisa’ sapi laki mangurasia simisa’ domba laki dio mai bembe’sola domba ma’baanan tu tae’ duatattanna.26Pitung allo la dinii umpadenannipengkalossoran tu inan pemalaran iatosia usseroi, namane dirara.27 Iake napaupu’mi tau tu allo iato,la napemalarammo to minaa, ke alloma’pengkarua sia undinna dao inanpemalaran tu pemala’ ditunu pu’pu’misia pemala’ kasalamarammi, sia lanakalo’komi PenaangKu, kadanNaPuangta PUANG.

Arung sia to minaa

44:1-31

441Mangkato nabaamo’ sule lakobabangan dio salianna inan


maindan, tu ma’palulako rampe matallo;iate babangan iate ditutu’.2Ma’kadami PUANG lako kaleku, Nakua:Iate babangan iate la tontong bangditutu’; tae’ nala ma’din dibungka’sia moi misa’ tau tae’ nama’dinunnolai tama, belanna iatu PUANG,Kapenombanna Israel, mangkamounnolai tama; iamoto manassa latontong titutu’.3 Iatu diona arung, belanna arung ma’dintongkon lan la kumande dio oloNaPUANG: sarambi babangan la naolaitama sia lalan ia bangsiato tu la naolaisun.4Nabaamo’ lako babangan rampedaanna lu, lako tingayo banua: kutiromitonganna iatu kamala’biranNa PUANGumponnoi banuanNa PUANG; tukkumo’rokko padang menomba.5Ma’kadami tu PUANG lako kaleku,Nakua: E ma’rupa tau, parinaai, pata’paimatammu sia tananni talingammu tumintu’ apa Kupokada lako kalemu dionatu mintu’ apa dipondok sia sukaranalukna banuanNa PUANG; tiro meloi tuatoran ke la tamakomi banua unnolaimintu’ lalan tama sun inan maindan.

YEHEZKIEL 44.6–10 2186Ammu ma’kada lako to pabali-bali,iamotu to Israel, kumua: Inde sia tukadanNa Puangta PUANG, Nakua: Mandumaro’mo tu apa megallian mipogau’ e toIsrael.7Belanna mibaa tama tu to sae, iamotuto tang disunna’i tu penaanna sia tangdisunna’i tu kalena, la dioren lan inanmaindanKu, la urruttakki banuangKu,tommi pennoloanni tu kande taaKu,iamotu lompo sia rara, naurunganniumpokai tu basseKu; tu mipogau’ondong na iatu apa megalliammi.8Sia tae’mo na kamu kalena ungkaduttu’itu apa maindanKu, sangadinnamiangka’mo tu to senga’ ussondakomi launtoei tu kamenomban lako Kaleku laninan maindanKu.9 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Tae’i misa’ to sae, tu tangdisunna’i penaanna sia tang disunna’ikalena, la tama inan maindanKu, iamotumai to sae, tu torro dio lu to Israel.10Apa iatu to Lewi, tu untoyangantarru’mo kalena dio mai Kaleku, tonnapusa tu to Israel-inang memboko’motu tau iato mai dio mai Kaleku unturu’rapang-rapang dipodeatanna –, iatu


to Lewi iato mai la untanggungkakadakeanna.11Tau iato mai la mentoe lan inanmaindanKu ungkampai babangan banuasia umposara’ banua; sia la untunuanpemala’ ditunu pu’pu’ sia pemala’pangrere’ tu to buda sia tumaya diotingayona tau iato mai la untoeanni tupengkaranganna.12Belanna natoeammo to Lewi tupengkaranganna tau iato mai diotingayona rapang-rapang dipodeatanna,sia napobatu titodoammo to Israelumpogau’ kakadakean, iamoto Kuangka’limangKu umpalao sumpa unnea tau iatomai, kadanNa Puangta PUANG, kumuanatanggungi tu kakadakeanna.13Tae’ anna la urreke’Na’ tau iatomai la untoeanNa’ pentoean tominaa sia la merreke’ lako mintu’pareanan maindanKu, ondongpi lakopareanan tarru’ maindan, sangadinna launtanggung siri’na sia apa megallian tumangka napogau’.14 Iamoto la Kuangka’ tu tau iato maila ungkaritutui tu banua, sia mintu’kamenomban lan sia mintu’ tu apadikarang lan.

YEHEZKIEL 44.15–19 22015Apa iatu mintu’ to minaa toLewi, bati’na Zadok, tu ungkaritutuikamenomban lan inan maindanKu,tonna memboko’ tu to Israel dio maiKaleku, tau iato mai la urreke’Na’ laumpenombaiNa’ sia bendan dio oloKulan umpennoloanni lako Kaleku tu lomposia rara, kadanNa Puangta PUANG.16Tau iamoto mai tu la tama inanmaindanKu, sia iamotu la urreke’medamu la umpenombaiNa’ sia laumpengkaolaiNa’.17 Ianna mentama babangan tarampaklanna lu la ma’pake pakean lenangtae’ nama’din ma’pakean bulu domba,ke untoei pentoeanna lan babangantarampak lanna lu, ba’tu lan Banua.18La ma’passapu lenang dao ulunna siala masseppa lenang lan aakna, sia tae’nala umpotambeke’ apa mepama’pu’.19 Ianna tassu’ tu tau iato lako to’ tobuda dio tarampak dio salian, la naalaitu pakeanna tu mangka napake lanpentoeanna, anna patorroi lan bilik inanmaindan, anna pake pakean senga’,kumua da napamarimbanganni tau iatomai tu to buda tete dio pakeanna.

YEHEZKIEL 44.20–25 22120Sia tae’ nala ma’galettung ba’tuma’rundun, sangadinna la nasakkuru’ tubeluakna.21Tae’ nama’din tu mintu’ to minaala unniru’ uai anggoro’, ke la tamaitarampak lanna lu.22Tae’ nama’din umpobaine baine balu,ba’tu baine pura ditantang, sangadinnaanak darapi, bati’ to Israel, ba’tu pura tobalunnapi to minaa, ma’din napobaine.23Anna pamanassanni taungKuumpasisengaranni tu maindanna annatang maindanna, sia tang maruttaknaanna maruttakna.24Sia la bendan duka ma’paolai salu,ke denni kara-kara sia la nara’ta’ tukara-kara iato unturu’ atorangKu; iatuSukaran alukKu sia iatu apa Kupondok lanakaritutui lan mintu’ tu pa’gaurangKusia la napamadatu tu allo katorroangKu.25Moi misa’i tu tau iato mai tae’ nama’dinurreke’ to mate, da anna urruttakkikalena, sangadinna ia mannari naniima’din umpamaruttak kalena, keambe’na ba’tu indo’na, anakna muaneba’tu anakna baine, sangmanena ba’tuanak daranna, tu tae’pa namendapo’.

YEHEZKIEL 44.26–31 22226 Iake mangkami umpamasero kalena,la dianggean pitung allo.27Na iake attu tamami sule tamainan maindan, lan tarampak lannalu, la mentoe lan inan maindanKu, lanapennoloan tu suru’ pengkalossoranna,kadanNa Puangta PUANG.28 Iamote tu la napotaa mana’ tau iatomai: Akumo tu taa mana’na, sia damibenni tu apanna tau iato mai lan luIsrael: Akumo tu apanna.29Ma’din nakande tu kande dipemalaransia suru’ pengkalossoran sia suru’pangakuan sala sia mintu’ tu apadipa’pemalian lako to Israel, iamo lanapotaa.30 Iatu mintu’ rupanna bunga’ burapadangmi tu tarru’ melona sia mintu’pa’duruk dio mai mintu’ rupannapa’duruk, la napotaa to minaa; sia iatuta’pung dalle sisikan tu tarru’ melona lamiben to minaa, anna dipamareso’ tukamasakke-sakkean lan banuammi.31Tae’ nama’din tu to minaa la ungkandeitu apa mate, ba’tu iatu tisepak-sepakna,la manuk-manuk la patuoan.


Kaditaanna padang

45:1-8

451 Iake mitaai tu padang iatola mipotaa mana’, la misorong

lako PUANG tu padang sangtempe’maindan la dipopa’duruk; iatu lambe’naduangpulo llima sa’bu siku na iatubabana duangpulo sa’bu siku; lamaindan nasang sae lako tu mintu’ naalalili’na tiku lao.2 Iatu iannate la diparandanan inanmaindan limaratu’ siku lambe’nalimaratu’ siku babana, la pada sappa tikulao, sia misa’ tana lapang untikui malelimangpulo siku.3La musuka’ dio mai padang mangkamodisuka’ duangpulo sa’bu siku lambe’nasia sangpulo sa’bunna siku babana; indeto lan la nanii inan maindan, iamoto tula tarru’ maindan.4 Iate padang iate la sangtempe’ padang,tu maindan; iamo la napotaa mintu’ tominaa to, tu mentoe lan inan maindan,tu mengkareke’ la mengkaola lakoPUANG: iamo la nanii tau iato ma’nubua’


sia misa’ inan dipamarimbangan lakoinan maindan.5Na duangpulo llima sa’bu siku lambe’nasangpulo sa’bunna siku babana lanapotaa to Lewi, tu umposara’ Banua, lanapotaa, la napokota nanii torro.6La mianggean tu la naala lili’ kotalimangsa’bu siku babana sia duangpulollima sa’bu siku lambe’na, sipatupa’duruk maindan; iamote tu la napotaamintu’ to Israel.7Na iatu la napotaa arung, iamotudio sa’de patomalinna pa’duruk sialili’na kota, siupu’ pa’duruk maindan siasiupu’ lili’na kota, dio rampe matampu’ma’palulako matampu’ sia dio rampematallo ma’palulako matallo sia iatulambe’na la susi misa’ taa senga’, randukdio mai lili’ rampe matampu’ sae lako lili’rampe matallo.8 Iamoto tu lili’na, tu la napotaa dioIsrael, naurunganni iatu mai arungKutae’mo nala umpakario-rioi tu taungKu,sangadinna la napopa’elo’na tu padangiato lako to Israel, situru’ sukunna tauiato mai.


Passanan tengkona arungsia apa la natuntun

45:9-179 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Tarru’ budamo to, e mintu’ arungto Israel. Tibemi tu kamasa’garan siapa’pakario-rio, ammi pogau’i tu salunnasia kamaloloan; lendokanni tu taungKudio mai pa’pandasammi, kadanNaPuangta PUANG.10Sipatukomi la untoei tu suka’ malolo,sia epa malolo sia ba’ malolo.11 Iatu epa sola ba’ la dipatontongsuka’na, naurunganni suka’na sangba’taa sangpulona sanghome’ sia sangepataa sangpulona sanghome’; iatukadipasipulianna la umpake home’.12Na iatu misa’ sikele’ duangpulo gera;duang pulo sikele’, duangpulo lima sikele’na sangpulo lima sikele’ sita’pa namanemisa’ mina.13 Inde sia tu pa’kasian la miben arung:sangtaa annanna epa dio mai sanghome’gandung na sangtaa annanna epa diomai sanghome’ dalle sisikan.

YEHEZKIEL 45.14–17 22614 Iatu natuntunna dio mai minna’,iatu ba’ dipoinan minna’, iamotu taasangpulona ba’ ke misa’oi koro –sangpulo ba’ alanna tu misa’ home’,belanna iatu sangpulo ba’ den misa’home’.15 Iatu natuntunna misa’ domba ba’tumisa’ bembe’ dio mai sangtuntunan, keduaratu’oi dio mai padang kariuannaIsrael, tu buda uainna, la dipokandedipemalaran, sia dipopemala’ ditunupu’pu’ sia dipopemala’ kasalamaran laumpadenanni pengkalossoran, kadanNaPuangta PUANG.16Mintu’ tau lan tondok iato laumpennoloan pa’kasuiyan iate lakoarung lan Israel.17Apa iatu passanan tengkona arungla umbaa pemala’ ditunu pu’pu’, kandedipemalaran sia pemala’ pantedok, kepa’gauran sia ke bulan ba’rui sia allokatorroan, iatu mintu’ allo madatunnato Israel. Sipatu la napennoloan tusuru’ pengkalossoran, iatu kandedipemalaran, iatu pemala’ ditunupu’pu’ sia iatu pemala’ kasalamaran laumpadenanni pengkalossoran tu mintu’to Israel.


Diona pa’gauran sia pemala’

45:18–46:2418 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Iake bulan bunga’na, allobunga’na bulan iato, la miala tu misa’anak sapi laki, tu tae’ tattanna, ammiseroanni tu inan maindan.19Anna alai to minaa pira tu rarasuru’ pengkalossoran, anna palakoannilentong Banua, sia a’pa’ tetuk biringtarangsona inan pemalaran sia lentongbabangan tarampak lanna lu.20Susi duka la mipogau’ to, ke alloma’ pempitunnai bulan iato, belanna totang naangga’i sia tang naissan, annakasalan; la mipadenan pengkalossorantu banua iato.21 Iake bulan bunga’na, alloma’pessangpulo a’pa’na bulan iato, laumpogau’komi Pa’pasa; lan to allo kapuapitung allo la ungkandekomi roti tangdirangii.22Allo iate iatu arung la umpemalaranmisa’ sapi laki belanna kalena siabelanna mintu’ tau lan tondok iato.

YEHEZKIEL 45.23–46.2 22823Sia lan to pa’gauran pitung allo lanapemalaran kiallo-kiallo lan pitung allopitu sapi laki sia pitu domba laki, tae’tattanna dipopemala’ ditunu pu’pu’ lakoPUANG sia kiallo-kiallo misa’ bembe’ lakidiposuru’ pengkalossoran.24Sia la napemalaran misa’ epa, kemisa’oi sapi laki sia misa’ epa, kemisa’oi domba laki sia misa’ hin minna’,ke misa’oi epa, la dipapatuan kandedipemalaran.25 Iake bulan ma’pempitui, alloma’pessangpulo limanna bulan iato, kepa’gauran, la napemalaran duka susitolan pitung allo, la suru’ pengkalossoran,la pemala’ ditunu pu’pu’, la kandedipemalaran, la minna’.

461 Inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Iatu babangan

tarampak lanna lu, tu ma’palulako rampematallo, la titutu’ annan alonna, naniitau mengkarang, apa iake allo katorroanla dibungka’; ia duka ke allo bulan ba’rula dibungka’.2Na iatu arung la tama dio mai salianunnola sarambi babangan, anna bendandio to’ lentong babangan; na iatumai to minaa la umpemalaranni tu


pemala’ ditunu pu’pu’na sia pemala’kasalamaranna; mangkato tukkumimenomba dio to’ ampang babangan;namane sun lako salian. Tae’ nama’dinditutu’ tu babangan sae lako makaroen.3Apa iatu tau lan tondok la tukkumenomba dio oloNa PUANG dio to’ lalantama babangan iato, ke allo katorroansia allo bulan ba’ru.4 Iatu pemala’ ditunu pu’pu’, tunapennoloan arung lako PUANG, keallo katorroanni, la annan domba tae’tattanna sia misa’ domba laki tae’tattanna.5Na kande dipemalaran misa’ epa,ke misa’oi domba laki sia iatu maidomba dipasola kande dipemalaran padapakullena sia minna’ misa’ hin ke misa’oiepa.6Na iake allo bulan ba’rui misa’ anaksapi laki tae’ tattanna, sia annan dombasia misa’ domba laki, tu tae’ nasangtattanna;7 sia la napemalaran tu kandedipemalaran misa’ epa, ke misa’oi sapilaki sia misa’ epa, ke misa’oi domba lakisia dipasisola domba pada pabelanna,sia minna’ misa’ hin, ke misa’oi epa.

YEHEZKIEL 46.8–12 2308 Ianna tama tu arung, iatu babanganla naola tama sarambi sia lalan ia dukabangsiato, tu la naola sun.9Apa ianna lao mennolo lako oloNaPUANG tu tau lan tondok, ke attupa’gauran na minda-minda tu tamababangan rampe daanna lu la tukkumenomba, la tassu’ lako salian unnolababangan rampe lo’na lu, sia minda-minda tu tama babangan rampe lo’na lu,la tassu’ lako salian unnola babanganrampe daanna lu. Tae’ nama’din la suleunnola babangan iato tu naola tama,sangadinna tassu’ unnolai tu babangannasitingoanna.10Na iatu arung la naparitangnga tauiato mai, ke malei tama, sia iake tassu’itu tau iato mai, la tassu’ duka.11Sia ia duka ke pa’gauran sia allomadatui, iatu kande dipemalaran lamisa’ epa, ke misa’oi sapi laki sia misa’epa, ke misa’oi domba laki, sia dipasisoladomba pada pakullena sia minna’ misa’hin, ke misa’oi epa.12 Ianna pemalaranni arung tu pemala’tanning inaa, iamotu pemala’ ditunupu’pu’ ba’tu pemala’ kasalamaran,iamotu pemala’ tanning inaa, lako


PUANG, la dibungkaran babanganma’palulako rampe matallo tu arung,anna pemalaranni tu pemala’ ditunupupu’na sia iatu pemala’ kasalamaranna,susitu napogau’, ke allo katorroanni;ianna tassu’mo lako salian, la natutu’ tautu babangan, ke malemi.13Sia la mupemalaran lako PUANG kiallo-kiallo tu misa’ domba mane sang taun,tu tae’ tattanna, dipopemala’ ditunupu’pu’; melambi’oi mupemalaranoi.14 Iatu kande dipemalaran ke melambi’oila mupasisola taa annanna epa siaminna’ taa tallunna hin, la urrammeita’pung; iamo kande dipemalaran lakoPUANG, – iamo apa dipondok tontongsae lakona.15Pemalaranni tu domba iato sia iatukande dipemalaran sia iatu minna’, kemelambi’oi, iamo dipopemala’ ditunupu’pu’ kiallo-kiallo.16 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Ianna benni pamengan arungtu mai misa’ anakna, iatu iannatonapomana’mo; la napoapamo anakna tuapa iato, napotaa mana’.17Apa ianna den pamengan dio maiapa mana’na naben misa’ taunna, la


napoapa tu apa iato sae lako taunkadirampananna, namane sule lakoarung; manassa apa iato mana’na arung,sia la tontong napoapa anakna.18Apa iatu arung tae’ nama’din unnalaitu taa mana’na to buda belannanapakario-rio, sangadinna mana’nasiamo tu la naba’gianni tu mai anaknamuane, kumua da naden misa’ taungKudiula’i dio mai mana’na.19Attu iato nasolammo’ unnola lalantama, tu dio sa’de babangan lu tamabilik to minaa lan inan maindan, tuma’palurekke, sia kutiro den inan dioboko’na, ma’palulako matampu’.20Ma’kadami lako kaleku nakua: Iamotetu inan nanii mintu’ to minaa untollo’duku’ suru’ pangakuan sala sia duku’suru’ pengkalossoran, tu nanii tau iatomai unggoreng kande dipemalaran,kumua da namanggi’ umbaai lako salianlako tarampak dio salian, tu la nanii tauiato mai umpamarimbangan to buda.21Mangkato nasolammo’ lako salian,lako tarampak dio salian, nabaana’ lakoa’pa’ tetuk tarampak, angku tiroi kemisa’oi tetuk tarampak den misa’ inandirinding.

YEHEZKIEL 46.22–47.2 23322Dio a’pa’ tetuk tarampak den inandirinding, iatu lambe’na patangpulo sikuna iatu babana tallungpulo siku, iatuinan dio tetuk pada nasang tu suka’na.23 Iatu inan dirinding a’pa’ natikui rindingtembo’ bitti’, nadiongna lu tu rindingtembo’ bitti’ den lalikan tiku lao.24Ma’kadami lako kaleku Nakua: Iamotetu dapo’, nanii to ma’paraka Banuauntollo’ duku’ pemala’ pangrere’na tobuda.

Salu’-salu’ sun lan maiBanua Kabusungan

47:1-12

471Attu iato nabaamo’ sule lako to’lalan tama Banua; kutiromi naden

ia uai lolong lan mai diongna lu ampangBanua ma’palulako rampe matallo,belanna iatu tingo Banua ma’palulakorampe matallo, iatu uai lolong lan maidiongna lu sa’de kanan banua, rampelo’na lu inan pemalaran.2Nabaamo’ unnola babangan rampedaanna lu, anna solanna’ sun lakosalian ullilingi tiku lao lako babangan diosalian, iamotu babangan ma’palulako


rampe matallo; kutiromi naden ia uaima’kalimbuang-buang sun lan mai to’sa’de kanan.3 Iatonna sunmo tu tau ma’palulakorampe matallo untangke misa’ ulangpesuka’, nasuka’i sangsa’bu siku sianapalumingkana’ diong to’ uai; iatu uaiangge buku tara tu mandalanna.4Nasuka’omi sangsa’bu siku sianapalumingkana’ diong tu’ uai; iatuuai angge guntu’ tu mandalanna.Nasuka’omi sangsa’bu siku sianapalumingkana’ diong; iatu uai anggeaak tu mandalanna.5Nasuka’ poleomi pissan, sangsa’busiku; totemo dadimo misa’ salu, tu tangkuolamo kulamban, belanna iatu uainnamandalan tonganmo, naurungannima’dinmo tau unnorong lan, iamotumisa’ salu tae’mo nakullei nalambannitau.6Ma’kadami lako kaleku nakua:Mutiromoraka te iannate, e ma’rupa tau?Nabaamo’ sule unnola randan salu iato.7 Iatongku sule kutiromi tu kayu budatongan tuo dio randan salu patomali.8Ma’kadami lako kaleku nakua: Iate uaiiate lolong lako padang rampe matallo,


anna lolong rokko Araba-Yordan, annatama tasik, tibarrakmi tama tasik,naurunganni melo tu uainna.9Umba-umba tu nanii salu lolong tama,inde dukato tu nanii tuo tu mintu’olo’-olo’ kepenaa sibi’tokan lan, siatarru’ buda tu bale, belanna iake lolongilako te uai iate, la melo tu uai tasik.Umba-umba tu nanii rampo salu iato, latuo nasang tu olo’-olo’.10Na iatu to mebale la bendan diorandanna, randuk dio mai En-Gedi saelako En-Eglaim, iamoto tu inan la naniiumballa’ dalla’na, anna ma’rupa-rupa tubale lan, susitu mai bale lan tasik kapua,lendu’ budanna.11Apa iatu bukanna sia limbongna tae’anna melo len tu uainna, sangadinnadipopaélo’na mapi’da.12Siupu’ salu iato dio randanna patomalila tuo tu ma’rupa-rupa kayu membua,tu tang la malayu len tu daunna sia tangla muru’ tu buanna; bulanoi membuaoi,belanna iatu uainna tassu’ lan mai inanmaindan; iatu buanna la dipokande naiatu daunna la dipopedampi.


Katonanna tondok

47:13-2013 Inde sia tu kadanNa Puangta PUANG,Nakua: Iamote tu katonanna tondok tulan lili’na minii untaa-taa mana’ lakosangpulo dua suku to Israel; na iatuYusuf duang taan napotaa.14Pada la mipotaa mana’ sola nasang,belanna mangkaMo’ umpalao sumpa, laKukamasean nene’ to dolomi; na iatepadang la miappa’ butung taa mana’.15 Inde sia tu katonanna tondok iato.Rampe daanna lu randuk dio mai tasikkapua ullendu’i Hetlon sae lako lalantama Zedad.16Hamat, Berota, Sibraim, tunaparitangnga lili’ Damsyik solaHamat, na Hazar-Enon, lan tangnga, tusidampi’ katonanna Hauran,17naurunganni iatu katonan randukdio mai tasik sae lako Hazar-Enon,lili’na Damsyik, sia rampe daanna luma’palurekke Hamat katonanna. Iamotetu rampe daanna lu.18Na iatu rampe matallona: randuk diomai kasiallaranna Hauran na Damsyik


sia kasiallaranna Gilead na tondokIsrael siupu’ Yordan, la mipamanassa tukatonanna sae lako tasik rampe matallo.Iamote tu rampe matallo.19Na iatu rampe lo’na lu: randuk dio maiTamar ma’palusau’ Uai kasite’geran dioKadesh, sae lako salu’-salu’, tarru’ lakotasik kapua. Iamote tu rampe lo’na lu,ma’palusau’ Padang rampe lo’na lu.20Na iatu rampe matampu’na: tasikkapua randuk dio mai katonan iato saelako sitingoan lalan lako Hamat. Iamotetu rampe matampu’.

Kaditaanna padang

47:21–48:2921 Iatu padang iato la mitaa lakopadammi mintu’ suku Israel.22La miloterei mipotaa mana’ sola mintu’to sae, tu mempue dio kalemi sia iatuma’dadian taumo dio kalemi; iatu tauiato mai la mipapada to dadi diomo lu toIsrael; la unnappa’ taa mana’ dilotereidio lu suku to Israel;23na iatu suku nanii mempue to sae,inde to dio la minii umpaketaa mana’i,kadanNa Puangta PUANG.


481 Inde sia tu sanganna mintu’suku iato. Randuk dio mai tampak

rampe daanna lu, siupu’ lalan dio maiHetlon, sae lako naninna tau rampo lakoHamat sia Hazar-Enon na iatu lili’naDamsyik rampe daanna lu, dio sa’denaHamat, dio mai matallo sae lako tasik,iamoto tu misa’ taa napotaa Dan.2 Iatu siampingna lili’na Dan randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Asyer.3 Iatu siampingna lili’na Asyer randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Naftali.4 Iatu siampingna lili’na Naftali randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Manasye.5 Iatu siampingna lili’na Manasye randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Efraim.6 Iatu siampingna lili’na Efraim randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Ruben.7 Iatu siampingna lili’na Ruben randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Yehuda.8 Iatu siampingna lili’na Yehuda randukdio mai rampe matallo sae lako rampe


matampu’ la nanii pa’duruk tu lamipaden: duangpulo llima sa’bu siku tubabana na lambe’na la pada lambe’namisa’ taa randuk dio mai rampe matallosae lako rampe matampu’, na iatu inanmaindan la lan tangngana.9 Iatu padang tu la mipamarimbangananPUANG, la duangpulo llima siku tulambe’na na sangpulo sa’bu siku babana.10 Inde sia tu tau la diben tu padangmaindan dipamarimbangan Puang,iamotu to minaa: ma’palurekkenaduangpulo llima sa’bu siku na rampematampu’na sangpulo sa’bu sikubabana; iatu rampe matallona sangpulosa’bu siku babana na ma’palusau’naduangpulo llima sa’bu siku lambe’na;na iatu inan maindanNa PUANG la lantangngana.11 Iatu taa dipamaindan la napotaa tominaa, bati’na Zadok, tu ungkaritutuikamenomban lako Kaleku, tu tae’namemboko’, tonna memboko’ tu toIsrael sia tae’ nasusi to Lewi memboko’.12La napotaa marimbangan dio mai tupadang dipamarimbangan, iamotu misa’lili’ tarru’ maindan siampingna taana toLewi.

YEHEZKIEL 48.13–17 24013 Iatu to Lewi umpotaa misa’ taasipatu lili’na to minaa duangpulo llimasiku lambe’na sia sangpulo sa’bu sikubabana. Iatu mintu’ lambe’na duangpulollima sa’bu siku na babana sangpulosa’bu siku.14Moi sidi’ tae’ nama’din nabalukba’tu napenukaran tu taa iato: tae’nama’din umbenan lakoi to senga’ tutaa ditonno’na padang iato, belanna iatuiannato dipamaindanan PUANG.15Apa limangsa’bu siku, tu la’binnapa diobabana sipatu tu duangpulo llima sa’busiku, iamotu padang tang maindan,sangadinna dipamanassa la nanii kota,inan la nanii torro tau sia la dipopadangkariuan, na iatu kota la lan tangngana.16 Inde sia tu mai suka’na: rampe daannalu patangsa’bu llimaratu’ siku, rampelo’na lu patangsa’bu llimaratu’ siku,rampe matallona patangsa’bu llimaratu’siku sia rampe matampu’na patangsa’bullimaratu’ siku.17 Iatu kota iato la den tu padangkariuanna; ma’palurekke dua ratu’llimangpulo siku, ma’palusau’ dua ratu’llimangpulo siku, ma’palulako rampematallo dua ratu’ llimangpulo siku, sia


ma’palulako rampe matampu’ dua ratu’llimangpulo siku.18 Iatu la’binna dio lambe’na sipatu tupadang maindan dipamarimbangan:sangpulo sa’bu siku ma’palulakorampe matallo sia sangpulo sa’bu sikuma’palulako rampe matampu’; iatuiannato la sipatu padang maindandipamarimbanganan Puang, na iatuburana la napokande to mengkarang lankota.19 Iatu mai to mengkarang lan kota,iamotu dio mai mintu’ suku to Israel, laumpa’lakki tu padang iato.20 Iatu mintu’ padangdipamarimbanganan Puang lambe’naduangpulo llima sa’bu siku na babanaduangpulo llima sa’bu siku; iatu padangmaindan dipamarimbanganan Puang lamipapada sappa, na iatu mintu’ apanaala lili’ kota la tama bilanganna.21Apa iatu la’binna la napotaa arung,iamotu lili’ dio sa’de patomalinna padangmaindan dipamarimbanganan Puangsia mintu’ apa naala lili’ kota, siupu’tu duangpulo llima sa’bu siku, suka’napadang dipamarimbanganan Puangsae lako katonan rampe matallo, sia


ma’palulako rampe matampu’ siupu’tu duangpulo llima sa’bu siku sae lakokatonan rampe matampu’, sipatu mintu’taa suku, iamotu napotaa arung. Na iatupadang maindan dipamarimbangananPuang sia inan maindanna Banua la lantangngana.22Sangandinna mintu’ apa naala lili’to Lewi sia mintu’ apa naala lili’ kotatu naparitangnga lili’na arung, iamotunaparitangnga katonanna Yehuda solaBenyamin, la napotaa arung.23 Iatu suku torronapa, randuk dio mairampe matallo sae lako rampe matampu’misa’ taa napotaa Benyamin.24 Iatu siampingna lili’na Benyamin,randuk dio mai rampe matallo sae lakorampe matampu’ misa’ taa napotaaSimeon.25 Iatu siampingna lili’na Simeon, randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Isakhar.26 Iatu siampingna lili’na Isakhar, randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Zebulon.27 Iatu siampingna lili’na Zebulon, randukdio mai rampe matallo sae lako rampematampu’ misa’ taa napotaa Gad.

YEHEZKIEL 48.28–33 24328 Iatu siampingna lili’na Gad, rampelo’na lu ma’palusau, nanii katonanranduk dio mai Tamar, naolai uainnaMeriba dio Kadesh, siupu’ salu’-salu’ saelako tasik kapua.29 Iamote tu padang la miloterei lakomintu’ suku Israel la napotaa, sia iamotetu taanna, kadanNa Puangta PUANG.

Kota maindan

48:30-3530 Inde sia tu lalan sun dio mai kota:Rampe daanna lu, iatu lambe’napatangsa’bu llima ratu’ siku,31namintu’ babangan kota iato disangaisikona sanga suku to Israel –, tallubabangan ma’palurekke: misa’ babanganRuben, misa’ babangan Yehuda na misa’babangan Lewi.32Rampe matallona, iatu lambe’napatangsa’bu llima ratu’ siku, tallu dukababangan: misa’ babangan Yusuf, misa’babangan Benyamin na misa’ babanganDan.33Rampe lo’na lu, iatu lambe’napatangsa’bu llima ratu’ siku, tallu dukababangan: misa’ babangan Simeon,


misa’ babangan Isakhar na misa’babangan Zebulon.34Sia rampe matampu’na, iatu lambe’napatangsa’bu llima ratu’ siku, tallu dukababanganna: misa’ babangan Gad, misa’babangan Asyer na misa’ babanganNaftali.35 Iatu mengguririkna lao sangpulo karuasa’bunna siku; naranduk dio mai allo iatoiatu kota la disangai: Naisungi PUANG.

DANIEL

Kasaeanna Daniel tama tongkonanlayukna datu Babel

1:1-21

11 Iatonna taun ma’pentallunkaparentanna Yoyakim, datu Yehuda,

saemi tu Nebukadnezar, datu Babel, lakoYerusalem, anna patama limbui.2Nasorongmi PUANG tu Yoyakim, datuYehuda, tama limanna sola tu sangtaanpareanan banuanNa Puang Matua,nabaai lako padang Sinear, napatamaibanua deatanna; iatu pareanan iatonapatama inan pareanan deatanna.3Mesuami tu datu lako Aspenas, panguluto mase’ponna, kumua nabaai sae tuba’tu pira-pira to Israel, dio mai bati’datu sia dio mai to la’bi’.4 Iamotu ba’tu pira-pira to mangura, tutae’ tattanna sia melo pantarisanna, tukinaa sia paissan sia tarru’ manarang,tu malute untoe pengkarangan lan

DANIEL 1.5–9 2

tongkonan layukna datu, anna ada’isura’ sia basa to Kasdim tu tau iato mai.5Napamanassami datu tu kandena tauiato mai kiallo-kiallo, iamotu dio maikandena datu sia uai anggoro’ nairu’datu. Lan tallung taun la dinii unnada’itu tau iato, namane ma’din untoei tupengkaranganna datu.6Dio lu tau iato mai ba’tu pira-pira tu toYehuda, iamotu Daniel, Hananya, Misaelna Azarya.7Nasondaimi pangulu to mase’ponnadatu tu sanganna tau iato; iatu Danielnasangaimo Beltsazar, na iatu Hananyanasangaimo Sadrakh, Misael nasangaimoMesakh, na iatu Azarya nasangaimoAbednego.8 Iatu Daniel napamanassamo lanpenaanna, kumua tae’ nala urruttakkilenni kandena datu sia uai anggoro’nairu’ datu, tu kalena; iamoto annamessiman lako pangulu to mase’ponnadatu, kumua da anna ruttakki lenni tukalena.9Attu iato Nakamasei Puang Matua tuDaniel, anna maturu-turu sia mamasepenaanna tu pangulu to mase’ponnadatu lako kalena.

DANIEL 1.10–16 310Apama’kada tu pangulu to mase’ponnadatu lako Daniel, nakua: Mataku’na’,natiro manii puangku datu tu mangkamoumpamanassai tu la mikandena sia lamiiru’na tu rupammi, sosso’ na iatu maipia muane sangbara’mi; iake susito lamipapassannina’ tu sala dio olona datu.11Ma’kadami tu Daniel lako pa’kampakande, tu mangka nasua pangulu tomase’ponna datu la ungkaduttu’ Daniel,Hananya, Misael na Azarya, nakua:12Tobai te taummi lan sangpulo allona:ben bangmokan utan kikande sia uaikiiru’.13Ammi pasitiroi rupangki tu to manguraungkande kandena datu mimaneumpogau’i lako te taummi susitupatiromi.14Napalalomi tu palakunna tu tau iatomai, natobai lan sangpulo allona.15 Iatonna upu’mo sangpulo allonanatiromi kumua mandu maelo ia turupanna sia malompo tu kalena tauiato mai anna iatu mintu’ to manguraungkande kandena datu.16 Iamoto naalai pa’kampa kande tukandena sia uai anggoro’ la nairu’,nabenni utan tu tau iato mai.

DANIEL 1.17–21 417Nakamaseimi Puang Matuakapaissanan, kamatarrusan untandaimintu’ sura’ sia kakinaan tu to mangurasola a’pa’i, na iatu Daniel matarru’mountandai ma’rupa-rupa patiro mendeatasia tindo.18 Iatonna ganna’mo tu attunapamanassa datu, maneri dipopennolotu tau iato mai, nasolammi panguluto mase’ponna datu umpennoloiNebukadnezar.19Napa’kadaimi datu tu tau iato mai; diolu mintu’ tu tau iato, tae’ misa’ naappa’susi Daniel, Hananya, Misael na Azarya;randukmi diala to mase’ponna datu.20Na lan mintu’na apa dionakamatarrusan sia kapaissanan, tunapekutanan datu lako kalena,naappa’mi datu kumua losong iapessangpulo manarangna na iatu mintu’to paissan-issan sia to ma’basa-basa lanmintu’ kadatuanna.21Torromi tu Daniel dio sae lako taunbunga’na kadatuanna Koresh.

DANIEL 2.1–5 5

Tindona Nebukadnezar

2:1-49

21 Iatonna taun ma’penduankaparentanna Nebukadnezar,

ma’tindomi tu Nebukadnezar;napomagiangmi penaanna tu tindoiato, anna tang mamma’mo.2Mesuami tu datu untambai mintu’ topaissan-issan sia to ma’basa-basa sia tounnampui balik mata sia to Kasdim, laussembanganni tu tindona datu; saemitu tau iato mennolo dio olona datu.3Ma’kadami tu datu lako tau iatomai, nakua: Mangkamo’ ma’tindosia magiangmo penaangku la moraiuntandai.4Ma’kadami tu to Kasdim lakodatu (ma’basa Arami), nakua:Namasakkemora tu datu sae lakona!pokadanni taummi tu tindo iato, angkisembangi.5Mebalimi tu datu lako to Kasdimnakua: Manda’mo kupamanassa lanpenaangku, iake tae’i mipokadanna’ tutindo iato situang sembangna, manassa

DANIEL 2.6–10 6

la dita’tak-ta’takkomi sia iatu banuammila disanggang anna daun lauan.6Apa iake mipokadai tu tindo iatosituang sembangna, manassa lamitarima tu pamengan sia pa’kamaseansia kadipangkeran kapua dio mai kaleku;iamoto pokadammo’ tu tindo iato situangsembangna.7Mebali pole’omi tu tau iato mainakua: Melo ke napokadai datu lako tetaummi tu tindo iato, angki pokadai tusembangna.8Mebalimi tu datu nakua: Kutandaitonganmo, kumua undaka’ bangrokomilalan umpadapai tu iannato, belannamiissan, kumua manda’mo kupamanassalan penaangku.9Kumua, iake tae’i mibela umpokadanna’tu tindo iato, iatu ukungammisangrupari, apa pada situru’mokomila umpokadanna’ tu apa mo’rang siabuttok, sae lako tileluk senga’ tu apaiato. Pokadammo’ totemo tu tindoiato, angku issanni, kumua mibela siaussembangi.10Mebalimi tu to Kasdim lako datunakua: Tae’ misa’ tau dao kuli’na padangumbelai napokada tu apa natuntun

DANIEL 2.11–15 7

datu, iamoto tae’ duka misa’ datu, moinakapua sia makuasa untuntunni tu apasusite lako misa’ to paissan-issan, ba’tuto ma’basa-basa, ba’tu to Kasdim.11 Iatu apa natuntun datu, lendu’ iamagasanna, sia moi misa’ tau senga’ tae’umbelai umpokadanni datu, sangadinnake iatu mintu’ deata, tu tang torro solatolino.12Tete dio tu iannato napobannangisengke tongan tu datu sia re’dek ara’na,anna mesua umpatei tu mintu’ to paissandio Babel.13 Iatonna tassu’mo tu parenta iato,kumua la dipatei tu mintu’ to paissan,nadaka’mi tau tu Daniel sola to nasolanla napatei.14Mennolomi tu Daniel situangkamanaranganna sia ma’sipa’ melo lakoAriokh, pangulu to ma’kampana datu, tutassu’mo la umpatei tu mintu’ to paissandio Babel.15Ma’kadami lako Ariokh, to makuasannadatu, nakua: Ma’apari anna patassu’ridatu tu parenta makarra’ susito?Napokadami Ariokh tu iannato lakoDaniel.

DANIEL 2.16–22 816Malemi tu Daniel umpalakui lako datu,anna dampapi kumua naia umpokadailako datu tu sembangna tindo iato.17Sulemi tu Daniel lako banuannaumpokadanni solana, iamotu Hananya,Misael na Azarya te iannate,18anna ma’kada kumua la umpalakukamamasean lako Puang Matua daosuruga diona te rasia iate, kumua na iatuDaniel sola to nasolan da nadipatei solato paissan torronapa dio Babel.19Attu iato dipaombo’mi lako Daniel turasia iato lan patiro mendeata tonnaibongi, anna pudi-pudi Daniel tu PuangMatua dao suruga.20Umpakendekmi pa’pudi-pudian tuDaniel, nama’kada nakua: Mintu’kadipudian lu lako sanganNa PuangMatua tempon dio mai landa’ lako attusituran, belanna Ia unnampui kakinaansia kamatotoran.21 Ia duka umpopembali pentaunansia attu. Ia untassu’i datu, Ia dukaunnangka’i, Ia duka ungkamaseikakinaan tu to kinaa sia kapaissanan tuto paissan.22 Ia umpaombo’i tu apa tang dilambi’la diissan sia apa kabunian, Naissan

DANIEL 2.23–27 9

duka tu apa lan malillinna sia siayokakamasiangan.23Kamu, o Kapenombanna nene’ todoloku, tu kupudi sia kupakala’bi’,belanna mangkamoKomi ungkamaseina’kakinaan sia kamatotoran, siaMipokadammo’ totemo tu apa kipalakulako Kalemi, belanna Mipaombo’mo lakokaleki tu diona a’ganna datu.24 Iamoto malemi tu Daniel lako Ariokh,tu mangka nasua datu la umpatei topaissan dio Babel; malemi anna ma’kadalako nakua: Da mipatei tu mintu’ topaissan dio Babel, solanna’ umpennoloidatu, angku pokadanni datu tu sembangtindona.25Tikarami nasolan Ariokh tu Danielumpennoloi datu, anna ma’kada lakonakua: Unnappa’mo’ misa’ muane diolu mintu’ to Yehuda dipali’, iamo laumpokadai tu sembang tindona datu.26Ma’kadami tu datu lako Daniel, tudiganti Beltsazar, nakua: Ma’dinrokokaumpokadanna’ tu tindo mangka kutirosola sembangna?27Mebalimi tu Daniel lako datu nakua:Iatu rasia napekutanan datu moimisa’ to paissan, to ma’basa-basa, to

DANIEL 2.28–31 10

paissan-issan ba’tu to pakita-kita, tae’nabelai umpokadanni datu.28Apa den misa’ Kapenomban daosuruga, tu umpaombo’ mintu’ rasia.Iamo umpamanassai lako datuNebukadnezar tu apa la dadi allo undi.Inde sia tu tindomi sia mintu’ patiromendeatammi, tu bu’tu dio pentiromidao katindoammi.29 Iatu kamu, o datu, tommi mamma’ daokatindoammi, bu’tumi tu tangnga’ lanpenaammi diona tu apa la dadi undinna;na Ia tu umpaombo’ mintu’ rasia, Iadukamo tu mangka umpamanassai lakokalemi tu apa la dadi undinna.30 Iatu aku te, tae’ to kumua denkamanarangan losong lan kaleku naiatu mintu’ to tuo, anna dipaombo’ lakokaleku te rasia iate, sangadinna iari tusembangna dipamanassan datu, ammiissanni tu mintu’ tangnga’ penaammi.31 Iatu kamu, o datu, mitiromo tu misa’patiro mendeata, mitiro den misa’rapang-rapang kapua! Rapang-rapangiato malangka’ sia lendu’ tonganpandillakna; bendan dio olomi, sia lendu’ia mentakuranna untiroi.

DANIEL 2.32–38 1132 Iatu ulunna rapang-rapang iato bulaanmassang, iatu dadanna sia takia’nasalaka, na iatu tambukna sia pupunnatambaga,33 iatu bi’ti’na bassi na iatu lenteknasisese bassi na losso’ pitti’.34 Iatommi marassan ummanta-mantai,pakalan melolinmi tu misa’ batu tangnatumbu limanna tau, anna ruai tulentek rapang-rapang iato, tu bassi siraulosso’ pitti’, anna nisak-nisakki.35Attu iato sangmanisakammi tubassi na losso’ pitti’ sia tambagasia salaka sia bulaan, susito ta’piandio to’ panglulluran, ke pealloanni,napasisarombonan angin, naurunganmoi sidi’ tae’mo tinampe len; apa iatubatu tu unnisak-nisakki tu rapang-rapangiato, mendadimo misa’ buntu kapua,ussamboi mintu’ kuli’na padang.36 Iamote tu tindo, na iatu sembangna lakipokadan datu.37Kamumo, o datu, datunna mintu’datu, tu Nakamaseimo Puang Matuadao suruga kadatuan sia kuasa siakamatotoran sia kamala’biran,38ondongpi tu mintu’ ma’rupa tau,tu umba-umba nanii torro sia mintu’

DANIEL 2.39–42 12

olo’-olo’ dao kapadanganna siamintu’ manuk-manuk dao lu langi’.Nasorong nasangmo tama limammisia Napadadikomi la umparentai tumintu’nato, – kamumo tu ulunna, bulaaniato.39Undinna nakamu la bu’tu misa’kadatuan senga’, tu tae’ napadakamala’birammi; namane misa’kadatuan senga’ pole’o, iamotuma’pentallunna, tu tambaga, iamoto tula umparenta mintu’ lino.40Na iatu kadatuan ma’penna’pa’nala makarra’ susito bassi; susito bassiuntesse sia unnisak-nisakki tu mintu’apa; sia susito bassi umpoka-pokamintu’ apa, iatu kadatuan iato la untessesia la unnisak-nisakki tu mintu’ kadatuaniato.41 Iatu lentek sia taruno lentek mitirosangsesena losso’ pitti’ ditampa kurinsangsesena bassi, battuananna to: iatekadatuan la titaa; na lan to den tu susimakarra’na bassi, susitu bassi mitirosirau losso’ pitti’.42Na iatu taruno lentek sangsesena bassina sangsesena losso’ pitti’, kadatuan

DANIEL 2.43–46 13

iato sangsese la makarra’ na sangsesemarapo.43 Iatu bassi sirau losso’ pitti’ mitiro,battuananna, kumua tau iato mai lasirau tete dio rampanan kapa’, apa tae’anna belai sangkombong susi bassi tae’nabelai sirau losso’ pitti’.44Lan attunna mintu’ datu iato laNapabendan Puang Matua dao suruga tumisa’ kadatuan tang la sanggang len saelakona sia iatu parentana kadatuan iatotang la lele len lako bangsa senga’: iamola unnisak-nisakki sia la umputtai tumintu’ kadatuan dipokada undinna, apaia manna ia la marendeng sae lakona,45 susitu mitiro tongan, misa’ batu, tangnatumbu limanna tau, melolin dao maibuntu, anna nisak-nisakki tu bassi,tambaga, losso’ pitti’, salaka sia bulaan.PUANG Matua pasareongan mangkaumpaissanni datu tu apa la dadi undi;tongannamo tu tindo sia tang balle tusembangna.46Attu iato lumbangmi sae rokko padangtu datu Nebukadnezar sia umpenombaiDaniel; sia mesua duka umpennoloannipemala’ sia dupa.

DANIEL 2.47–3.2 1447Mebalimi tu datu lako Daniel nakua:Tonganna iatu Kapenombammu, IamoPuang Matua undaoanni mintu’ deatasia Puangna mintu’ datu, sia Iamoumpaombo’i tu mai rasia: iamotomubelai umpaombo’i te rasia iate.48 Iamoto napamatandemi datu tuDaniel, nakamasei ba’tu sangapa-apapamengan kapua, anna angka’i dadi toma’parenta lan mintu’ propinsi Babel siapangulunna mintu’ to paissan dio Babel.49Napalalomi datu tu palakunna Daniel,anna dipatanggungi tu kaparentan diopropinsi Babel lako Sadrakh, Mesakh siaAbednego, na iatu Daniel tontong lantongkonan layukna datu.

Tallu muane lan to’ api ma’lullu-lullu

3:1-30

31Nagaragami datu Nebukadnezarmisa’ rapang-rapang bulaan, annan

pulona siku malangka’na, anna annansiku tu sangka’na; napabendanni diopadang marantena Dura lan propinsiBabel.2Mesuami tu datu Nebukadnezarumpasirampunni sae tu mai to maraa

DANIEL 3.3–6 15

lompo, pangulu, to maraa, pebangunada’, sandan uai, to ma’paolai salu, sia todiala parea, iamotu mintu’ to ma’parentalan propinsi, la ma’dio ren nasang, kedirarai tu rapang-rapang dipodeata iato,tu napabendan datu Nebukadnezar.3Sirampunmi tu mai to maraa lompo,pangulu, to maraa, pebangun ada’,sandan uai, to ma’paolai salu sia to dialaparea, iamotu mintu’ to ma’parentalan propinsi, la urrarai tu rapang-rapang dipodeata napabendan datuNebukadnezar, anna bendan sola nasangdio tingayo rapang-rapang dipodeataiato, tu napabendan Nebukadnezar.4Meolimi tu misa’ lentek maringanumpekapui gamaranna nakua: Inde siatu parenta dipokadangkomi, e kamumintu’ bangsa sia to sangpetayanan siato ma’rupa-rupa basana, kumua:5 Iake mirangii tu oni tarompe’, suling,katapi, su’dekan, dandi sia suling rapi’ siama’rupa-rupa oni-onian, la lumbangkomisae rokko padang umpenombai turapang-rapang bulaan, tu napabendandatu Nebukadnezar.6Minda-minda tae’ nalumbang saerokko padang sia menomba, ta’pa la

DANIEL 3.7–11 16

dipembuangan tama dapo’, nanii apima’lana-lana.7 Iamoto iatonna rangimi mintu’bangsa sia to sangpetayanan sia toma’rupa-rupa basana tu oni tarompe’,suling, katapi, su’dekan sia dandi siama’rupa-rupa oni-onian ta’pa lumbangmisae rokko padang tu mintu’ bangsa, siato sangpetayanan sia to ma’rupa-rupabasana umpenombai tu rapang-rapangbulaan iato, tu napabendan datuNebukadnezar.8Attu iato ta’pa saemi tu ba’tu pira-pirato Kasdim mennolo umparapa’i tu toYahudi tu diona to.9Messimanmi tu tau iato nama’kadalako datu Nebukadnezar, nakua:Namasakkemora tu datu sae lakona!10Kamu, o datu, mipa’parentammo,kumua mintu’ to urrangii tu onitarompe’, suling, katapi, su’dekan,dandi sia sulingrapi’ sia mintu’ oni-onian, la lumbang sae rokko padangla umpenombai tu rapang-rapangdipodeata bulaan iato,11 sia minda-minda tae’ nalumbangsae rokko padang sia menomba, la

DANIEL 3.12–15 17

dipembuangan tama dapo’, nanii apima’lana-lana.12Den tu ba’tu pira-pira to Yahudi, tumangkamo naangka’ datu la umparentapropinsi Babel, iamotu Sadrakh,Mesakh sia Abednego; tau iate tae’nabilangkomi, o datu: iatu mai deatammitae’ napakarayai, sia iatu rapang-rapangbulaan, tu mipabendan tae’ dukanapenombai.13Sengkemi tu Nebukadnezar siare’dek tongan ara’na, namesua unnalaitu Sadrakh, Mesakh sia Abednego.Nabaammi tau tu tau sola talluumpennoloi datu.14Ma’kadami tu Nebukadnezar lako tauiato mai nakua: E Sadrakh, Mesakhsia Abednego, miangga’iraka tangumpakarayai tu mai deatangku sianokarokomika umpenombai rapang-rapang dipodeata, tu kupabendan?15Kusanga melo, ke naalai penaammi,iammi rangii tu oni tarompe’, suling,katapi, su’dekan, dandi sia suling rapi’ siama’rupa-rupa oni-onian, la lumbangkomisae rokko padang umpenombai turapang-rapang dipodeata, tu mangkakugaraga, (tae’ ammi dipatumba-

DANIEL 3.16–19 18

tumba), apa ke tae’i mipenombai, ta’padipembuangangkomi tama dapo’, naniiapi ma’lana-lana, sia den pole’raka misa’deata tu ma’din urrampanangkomi lanmai limangku?16Mebalimi tu Sadrakh, Mesakh naAbednego lako datu Nebukadnezar,nakua: Kisanga tae’ gai’naumpebaliikomi, moi sangbuku kada.17 Iake matoto’ siai tu Kapenombangkitu kipenombai la urrampanangkan,manassa la Narampanangkan lan maidapo’ nanii api ma’lana-lana sia lan mailimammi, datu.18Apa iake susinna tae’ Nabelai lamiissan, e datu, kumua tae’ kilaumpakarayai tu mai deatammi siaumpenombai tu rapang-rapangdipodeata bulaan, tu mangkamipabendan.19Attu iato nakabu’mi kare’dekannaara’na tu Nebukadnezar, sia bali’ turupanna sengke lako Sadrakh, Mesakh,na Abednego; mebalimi sia mesuala umpemalassui tonganni tu dapo’pempitu manglokkon tu malassunna naiatu biasanna.

DANIEL 3.20–25 1920Nasuami tu ba’tu pira-pira muane,tu mawatangna tongan dio maisurodadunna la umpungo Sadrakh,Mesakh na Abednego, napembuangannitama dapo’, nanii api ma’lana-lana.21Dipungomi tu tau iato sola talluisituang bayu lamba’na, seppana siapassapunna sia mintu’ tamangkalesenga’na, anna dipembuangan tamadapo’ nanii api ma’lana-lana.22Belanna makarra’ tongan tu parentanadatu, sia iatu api lan dapo’ dipopa’lana-lana liu, iamoto anna mintu’ tuto unnangka’ Sadrakh, Mesakh naAbednego, mate nadurru’ api.23Na iatu tau iato sola tallui, Sadrakh,Mesakh na Abednego tobang situangpungo tama dapo’, nanii api ma’lana-lana.24Tirambanmi tu datu Nebukadnezar,anna tikara ke’de’; ma’kadami lakomintu’ pebangun ada’na, nakua: Tangtalluraka tu tau tapungo dipembuangantama to’ api? Ma’kadami tu tau iato mainakua: Tonganna susitu kadanna datu.25Ma’kadami nakua: Tiromi, kutirotu a’pa’ tau tilendokmo tu pungonasumalong lan to’ api, tae’ namatumba

DANIEL 3.26–29 20

len, na iatu ma’penna’pa’na iatu rupannasusi bang anak deata.26Malemi tu Nebukadnezar lako to’ba’ba dapo’, nanii api ma’lana-lana:nama’kada nakua: E Sadrakh, Mesakhna Abednego, kamumo tu taunNa PuangMatua patodoranna, tassu’mokomimai. Tassu’mi tu Sadrakh, Mesakh naAbednego lan mai to’ api.27Sirampunmi tu mintu’ to maraa lompo,pangulu, to maraa sia pebangun ada’nadatu: natiromi iatu api tae’ nasau’i tukalena tau iato mai iatu beluakna tae’namampu’ len, iatu bayu lamba’natae’ nale’ke’i api, ondongpi tae’ bangnabusasa.28Ma’kadami Nebukadnezar nakua:Mintu’ kadipudian lu langnganKapenombanna Sadrakh, Mesakh naAbednego! Nasua tu malaeka’Na saeurrampanan taunNa, tu nanii sande’,tu untengkai tu parentana datu siaumpopa’elo’na batang kalena, belannamoi misa’ deata noka ia umpakarayaiba’tu umpenombai, sangadinnaKapenombanna manna.29 Iamoto angku pa’parentanni, kukualako mintu’ tau, dio mai mintu’ bangsa

DANIEL 3.30–4.3 21

ba’tu sangpetayanan ba’tu ma’rupa-rupabasana tae’ duka misa’ dipasalian,ke umpa’kada solangi KapenombannaSadrakh, Mesakh na Abednego, tau iatomai la dita’tak-ta’tak sia iatu banuannala dipopendaun lauan, belanna tae’tu kapenomban senga’, tu ma’dinmerampanan susito.30Mangkato nakaduttu’ tonganmi datutu Sadrakh, Mesakh na Abednego lanpropinsi Babel.

Kada napa’peissanan datuNebukadnezar sia kabomboananna

4:1-37

41 Iate kada lu dio mai datuNebukadnezar dipalanda’ lako

mintu’ bangsa, to sangpetayanan sia toma’rupa-rupa basana, tu untorroi mintu’kuli’na padang, kumua la marampa’tongankomi.2Naalamo penaangku umpa’peissanannitu mintu’ tanda kalle-kallean sia tandamangnga, tu mangka Napogau’ PuangMatua patodoranna lako kaleku.3Tumba kapuanna tu tanda kalle-kalleanNa sia tumba kuasanna tu

DANIEL 4.4–8 22

tanda mangngaNa! Iatu kadatuanNamisa’ kadatuan tontong sae lakonasia iatu pekapuanganNa tontongdisituran-turananni.4 Iatu aku te, Nebukadnezar,marampa’na’ lan banuangku siatorro manamanna’ lan tongkonanlayukku.5Ta’kala angku ma’tindo,kupotirambanni; iatu apa kutirolan tindoku dao katindoangku sia iatupatiro mendeata, tu bu’tu dio pentirokuumpamagiangna’.6Attu iato kupa’parentammi mesuaumbaai lako kaleku tu mintu’ to paissandio lu Babel, kumua anna pokadanna’ tusembangna tindo iato.7Pakalan saemi tu mintu’ to paissan-issan, to ma’basa-basa to Kasdim siato pakita-kita, angku uleleananni tutindoku lako kalena, apa tang naissanumpokadanna’ tu sembangna.8Undinna saemi tu Daniel umpennoloina’,sikona sanga deatangku disangaBeltsazar, tu natorroi penaa deatamasero angku uleleananni lako tu tindoiato.

DANIEL 4.9–14 239E Beltsazar, pangulunna mintu’ topaissan-issan, tu kuissan, kumuanatorroiko penaa deata masero,na moi misa’ rasia mukaringanannasang, iamoto pokadammo’ tu patiromendeata lan tindoku, tu kutiro, iamotusembangna.10 Inde sia tu patiro mendeata bu’tu diopentiroku dao katindoangku, kutiro: denkayu sangbatang, bendan lan tangngalino, lendu’ ia ma’layukna.11 Iatu kayu iato kapua sia mawatang,iatu ma’layukna tu’tun dao langi’ siapayan ditiro lako mintu’ randan langi’.12 Iatu daunna maballo sia tarri’ tubuanna, iamoto napokandei mintu’angge menono’; sia napentiongannimintu’ olo’-olo’ dao kapadanganna siaiatu tangkena napopembuyan mintu’manuk-manuk dao lu langi’, sia mintu’angge menaa umpokandei.13Kutiro lan patiro mendeata, tu bu’tudio pentiroku dao katindoangku, kutiroden misa’ to ma’kampa, tau iato misa’ tomaindan songlo’ dao mai langi’.14Metambami umpekapuai gamaranna,nakua: Lellengi tu kayu iato sia totoitu tangkena, purru’i tu mai daunna,

DANIEL 4.15–18 24

samboranni tu buanna; namallainasang tu mintu’ olo’-olo’ diong siamanuk-manuk dao mai tangkena.15Apa patorroi iatu garonto’panglellengan mennuaka’napa diongpadang, dipori bassi sia tambaga lan to’riu maluna, diong padang; anna sakka’iambun dao mai langi’, na iatu kandenapotaa sola olo’-olo’, iamotu riu dio lupadang.16La dipopembali tu penaanna, annatang susimo tolino: dibenmo penaaolo’-olo’, la nalambi’ pempitu attu lananii susito.17 Iate parenta iate napamatu’tunmomintu’ to ma’kampa na iatu iannatenalampakmo to masero, anna tandaimintu’ to tuo, kumua Puang Patodorannaungkuasai tu kadatuan tolino siaNakamasei minda-minda tu Naporai,ondongpi ma’din natokko tu to tarru’madiongan dio lu tolino lan kadatuaniato.18 Iamote tu tindo tu akumo, datuNebukadnezar, mangka untiroi; na iko,e Beltsazar, pokadanna’ tu sembangna,belanna mintu’ to paissan lan parentakutae’ nakullei umpokadanna’ tu

DANIEL 4.19–22 25

sembangna; apa iko ma’dinko, belannanatorroiko penaa deata masero.19Sangattu’ to naalami sumangngatu Daniel, tu diganti Beltsazar, iatutangnga’na umpamagiang penaanna.Ma’kadami tu datu lako nakua, EBeltsazar, da napamagiangko tu tindoiato sola sembangna. Mebalimi tuBeltsazar nakua: O puangku, kennaiaora tu to ungkabiri’komi napatu tutindo iato sia kenna ualimmiora narampoitu sembangna.20 Iatu kayu mitiro kapua sia mawatang,tu ma’layukna tu’tun dao langi’ sia payanditiro lako mintu’ randan langi’.21 Iatu daunna maballo sia tarri’ tubuanna, iamoto napokande mintu’angge menono’, sia napentiongannimintu’ olo’-olo’ dao kapadanganna siaiatu tangkena napopembuyan mintu’manuk-manuk dao lu langi’.22 Iatu kayu iato, kamu bangsiamodatu, tu kapuamo sia matoto’; iatukataromposammi sakerangngan-rangnganna, naurunganni sumpulangngan langi’ sia iatu kadatuammi saelako randan langi’.

DANIEL 4.23–26 2623Natiro datu tu misa’ to ma’kampa, tauiato misa’ to maindan songlo’ dao mailangi’, nakua: Lellengi tu kayu iato siasanggangi, apa patorropi ia tu garonto’panglellengan mennuaka’na diongpadang, dipori bassi sia tambaga, lanto’ riu maluna dio padang, anna sakka’iambun dao mai langi’, na iatu kandenapotaa sola olo’-olo’, iamotu riu dio lupadang, sae lako nalambi’ pempitu attu.24 Inde sia tu sembangna tindomi, odatu, sia inde sia tu Napamatu’tun PuangPatodoranna diona puangku datu.25La naali’komi tau dio mai sangbilangantolino na iatu katorroammi la sisola olo’-olo’ dio lu padang; anna pakandekomitau riu ten to sapi, ammi dipopa’elo’nanasakka’i ambun dao mai langi’; lanalambi’ pempitu attu la minii susitosae lako miakunna, kumua PuangPatodorana ungkuasai kadatuanna tolinosia Nakamasei tu minda-minda Naporai.26Apa iatu napokada tau tu dionagaronto’ panglellengan mennuaka’,la dipatorropa lan padang, iamobattuananna to, kumua iatu kadatuammila bantang temponna miaku, kumua iatusuruga unnampui kaparentan.

DANIEL 4.27–32 2727 Iamoto, e datu, lala siai maniinaala penaammi tu pa’pakilalangkukumua puttaimi tu kasalammi tetedio kamalamburan sia puttaimi tukakelokammi tete dio ungkamaseito makario-rio, dennoupa’ annadipamalambe’ tu karapasan dio kalemi.28 Iate mintu’na te urrampoimo datuNebukadnezar.29 Iatonna lendu’mo sangpulo duabulanna, sumalong-malongmi tu datudao bubungan marantena tongkonanlayuk kadatuanna dio Babel.30Ma’kadami tu datu nakua: Tangiarakate tu Babel kapua, tu kubangundipoisungan kadatuan tete diokakapuanna kuasangku, dikua annadipakala’bi’ tu kapayungangku.31Tae’ bangsiapa naupu’ nasa’bu’dio randan dipudukna datu tukada iato, denmi gamara daomai langi’ nakua: Dipokadangko,datu Nebukadnezar, kumua: iatukadatuammu sisayurammoko.32Sia la naali’ko tau dio mai sangbilangantolino na iatu katorroammu la sisolaolo’-olo’ dio lu padang; anna pakandekotau riu ten to sapi; sia nalambi’ pempitu

DANIEL 4.33–35 28

attu la munii susito sae lako muakunna,kumua Puang Patodoranna ungkuasaikadatuanna tolino sia Nakamasei tuminda-minda Naporai.33Attu ia bangsiamoto anna rampoiNebukadnezar tu kada iate, belannanaali’mo tau dio mai sangbilangan tolino,anna kande riu ten to sapi, anna sakka’iambun dao mai langi’ tu kalena, sae lakokala’dok tu beluakna susi bulu langkanmaega sia iatu kanukunna susito kanukumanuk-manuk.34Apa iatonna lendu’ nasangmo tu attuiato, mentingaramo’ langngan langi’tu aku, Nebukadnezar, tibalikmi suletama kaleku tu tangnga’ kinaangku,iamoto kupudimi tu Puang Patodorannasia kupakala’bi’mo sia kupangke’motu Puang Tuo sae lakona, belanna iatuparentaNa misa’ parenta matontongansia iatu kadatuanNa tontong siosso’.35 Iatu mintu’ to untongkonni kuli’napadang direken tae’ bang gai’na;Napogau’i lako tu mintu’na angge maritikdao langi’ sia mintu’nato untongkonnikuli’na padang unturu’ pa’poraianNa, siamoi misa’ tau tae’ untukka’i tu limanNa,

DANIEL 4.36–5.2 29

ba’tu ma’kada lako Kalena kumua aparatu Mipogau’?36Attu ia bangsiamoto natibalik suletu tangnga’ kinaangku, sule dukamilako kaleku tu kapayungangku siakamala’birangku, anna tarompo’tu kadatuangku; sae pole’omiumpennoloina’ tu mai pebangun ada’kusia to ma’parentaku, sia diangka’mo’ suletama kadatuangku, ondongpi mandupole’ ia tu kamala’biran dikamaseanna’anna dolona.37Totemo, iate aku, Nebukadnezarumpangke’mo’ sia umpalayukmo’ siaumpakala’bi’mo’ Datu dao suruga, tubelanna tongan nasang tu penggauranNasia malolo tu lalanNa sia ullese lu rokkoto unturu’ kamatampoan.

Pangoki’ dio to’ rinding

5:1-30

51 Iatu datu Belsazar umpadenanpa’maruasan sangsa’bu to

ma’parentana; unniru’mi uai anggoro’ tudatu dio tingayona to sangsa’bu.2Marassan mangiru’ anggoro’ tuBelsazar, mesuami umbaai sae tu

DANIEL 5.3–7 30

pareanan bulaan sia salaka, tu nabaaNebukadnezar, ambe’na lan mai BanuaKabusungan dio Yerusalem, anna iru’idatu sia mintu’ to paana sia bainena siagundi’na.3Nabaami tau sae tu mintu’ pareananbulaan, tu dipatassu’mo dio mai BanuaKabusungan, banuanNa Kapenomban dioYerusalem, anna iru’i datu sia mintu’ toma’parentana, sia bainena sia gundi’na.4Unniru’mi anggoro’ anna pudi-pudii tumintu’ rapang-rapang dipodeata bulaan,salaka, tambaga, bassi sia batu.5Ta’kala payanmi tu mai taruno lima tau,tu mangoki’ dio to’ rinding dikapu’i lantongkonan layukna datu sitingoan to’inan lampu, anna tiroi datu tu boko’ limaiato marassan mangoki’.6Attu iato bali’mi tu rupanna datu sia iatutangnga’na umpamagiang penaanna,sia langga’ tu aakna, na iatu guntu’nasigalatuan.7Metambami tu datu umpekapuaigamaranna, mesua ussolanni sae tuto ma’basa-basa, sia to Kasdim sia topakita-kita.Ma’ kadami tu datu lako mintu’ topaissan lan Babel, nakua: Minda-minda

DANIEL 5.8–11 31

ma’din umbasai te pangoki’ iate siaumpokadanna’ tu battuananna, ladipakei tamangkale lango-lango, siadipaluangi manik bulaan tu barokona,sia iamo la ma’parenta lan kadatuanuntoe pangka’ ma’pentallun.8 Iatonna sae nasangmo tu mintu’to paissanna datu, tae’ bangungkullei umbasai tu pangoki’ iatosia umpokadanni datu tu battuananna.9Lendu’mi magiangna tu datu Belsazarsia bali’ tu rupanna; sia mintu’ toma’parentana tiramban nasang.10 Iatonna rangimi datu baine tu kadannadatu sia mintu’ to ma’parentana, tamamito’ inan pa’maruasan. Ma’kadami tudatu baine nakua: Namasakkemora tudatu sae lakona! Da naiatu tangnga’miumpamagiangkomi, sia da nabali’ turupammi.11Den misa’ tau lan parentami, natorroipenaa deata masero; na iatonnaambe’mipa iatu tau iato iatu penaanna,naniimo arrang sia tangnga’ kinaa siakakinaan, susitu kakinaanna deata; iatuambe’mi datu Nebukadnezar unnangka’itu tau iato pangulu to paissan-issan,to ma’basa-basa, to Kasdim sia to

DANIEL 5.12–16 32

pakita-kita, – susimoto tu ambe’mi, odatu.12Belanna lan kalena tu penaa liumatarru’, kapaissanan sia kamanaranganussembang tindo sia umpabu’tu rasia siaungko’ka’i ponto bannang, iamotu lankalena Daniel, tu naganti datu, iamotuBeltsazar, iamoto melo ke ditambai tuDaniel, naia la umpokadai tu battuanna.13Attu iato nasolammi tau tu Daniel,lako datu. Ma’kadami tu datu lako Danielnakua: Ikoraka Daniel, misa’ to Yehudatu dipali’ tu nabaa datu, ambe’ku, diomai Yehuda?14Kurangimoko, kumua naniiko penaadeata sia iatu penaammu naniimo arrangsia kamatarrusan sia kakinaan kapuatongan.15Saemo disolan umpennoloina’ tuto paissan sia tu to ma’basa-basa,dikua anna basai te pangoki’ iate sianapokadanna’ tu battuananna, apa tae’naissanni umpokadai tu battuananna tekada iate.16Apa kurangimoko kumua ma’dinkoussembang tindo sia ungko’ka’i pontobannang; totemo iake muissanniumbasai te pangoki’ iate sia

DANIEL 5.17–20 33

umpokadanna’ battuananna, ladipakeiko tamangkale lango-lango sia ladipaluangi manik bulaan tu barokomusia la ma’parentako lan kadatuan untoepangka’ ma’pentallun.17Mebalimi tu Daniel lako datu nakua:Da’i bangmi to tu pa’kamaseammi, naiatu pamenganmi ben bangmi to senga’;moi tae’ tu apa, la kubasan duka datu tepangoki’ iate sia la kupokadangkomi tubattuananna.18O datu, mangkamo Puang Matua,Patodoranna, ungkamasei kadatuan,kataromposan, kadipangkeran siakamala’biran tu Nebukadnezar, ambe’mi.19Na diona tu kuasa kapuaNakamaseanni Puang, anna mintu’bangsa sia to sangpetayanan siama’rupa-rupa basana ma’parondopenaanna ungkataku’i, belannaminda-minda tu la napatei, manassanapatei, minda-minda tu la napatuo,manassa napatuo, minda-minda tu lanapamatande, manassa napamatande,minda-minda tu la napamadiongan,manassa napamadiongan.20Apa iatonna pamadaomo penaanna siaumpamakarra’ pa’inaanna, naurunganni

DANIEL 5.21–23 34

matampo, iamoto nadisuale dio maiisungan kapayunganna, sia sisayurammokamala’biranna.21Ondongpi diali’ dio mai sangbilangantolino, na iatu penaanna susimo tu penaaolo’-olo’, sia sangtorroammo keledailampung sia dibenmo riu nakandesusi sapi sia nasakka’imo ambun daomai langi’ tu kalena sae lako naaku,kumua Puang Matua, Patodorannamo,ungkuasai kadatuanna tolino siauntokkoi tu la dadi datu tu minda-mindanaala penaanNa.22Apa kamu, Belsazar, anakna datu, tae’mipamadiongan penaammi, moi ammiissanni te mintu’na te,23 sangadinna umbali-baliorokomi Puangdao suruga, belanna napatassu’ nabaatau lan mai banua kabusunganNa lakoolomi tu mintu’ pareanan, ammi iru’iuai anggoro’ sola to ma’parentami,bainemi sia gundi’mi sia umpangke’komirapang-rapang dipodeata salaka, bulaan,tambaga, bassi, kayu sia batu, tu tae’napatiro sia parangi sia tang paissan,apa iatu Puang Matua, untoe bannangpenaammi sia umpasirundunanni tumintu’ lalanmi, tae’ mipangke’I.

DANIEL 5.24–30 3524Attu iato Nasuami tu misa’ boko’ limaussura’i tu pangoki’ iate.25 Inde sia tu pangoki’ iato, nakua: Mene,mene, tekel ufarsin.26Na inde sia tu battuananna tu kadaiato, kumua iatu Mene, battuananna:Nabilangmo Kapenomban tu kadatuammisia Napaupu’mo;27Tekel, battuananna: Ditimbangkomilan timbangan apa maringan maro’komi;28Peres, battuananna: Dipokamo tukadatuammi sia disorongmo lako toMedia sia to Persia.29Attu iato mesuami Belsazar umpakeitamangkale lango-lango tu Daniel sianapaluangi manik bulaan tu barokona,anna petambanni tau, kumua iamo lama’parenta lan kadatuan untoe pangka’ma’pentallun.30 Iatonna bongi ia bangsiamoto,napateimi tau tu Belsazar, datu toKasdim.

DANIEL 5.31–6.4 36

Daniel lan lo’ko’ singa

5:31-6:28 (6:1-29)31 (6-1) Mangkato natarimami Darius,to Media, tu kadatuan, tonna annanmopulona ndua taunna.

61 (6-2) Nakalo’mi penaanna Dariusunnangka’ saratu’ duangpulo to

maraa lompo, tu titale’ umparenta mintu’lili’ kadatuan iato;2 (6-3) anna daona pole’o to maraalompo iato den tu tallu to maraaakkele’na datu, iamotu Daniel misa’, tunanii to maraa lompo iato umpatu’tunnitu passananna, kumua da anna rugi tudatu.3 (6-4) Attu iato iatu Daniel losongtu kamatarrusanna na iatu mintu’ tomaraa akkele’na datu na iatu mintu’ tomaraa lompo, belanna to natorroi penaama’iringan naurunganni iatu datu lamorai unnangka’i la umparenta mintu’kadatuan iato.4 (6-5) Undaka’-daka’mi lalan tu mintu’to maraa akkele’na datu na iatu mintu’ tomaraa lompo la umpa’parampoan Danieldiona kama’parentan lan kadatuan iato,

DANIEL 6.5–8 37

apa moi misa’ tae’ nakabu’tui tu lanapobannang nanii umpa’parampoanniba’tu kadakena, belanna ia misa’ tomaruru’ sia to tae’ bang sala ba’tukakadakean diappa’ dio kalena.5 (6-6) Ma’kadami tu tau iato mainakua: Tae’ bang bannangna takabu’tuila umpa’parampoanni tu Daniel,sangadinna ke diona kapengkaolanlangngan Kapenombanna tanii unnappa’bannangna la umpa’parampoanni.6 (6-7) Mennolomi tu to maraa akkele’nadatu sia mintu’ to maraa lompo lakodatu sia ma’kada lako kalena umpalakutonganni nakua: O datu Darius,namasakkemora tu datu sae lakona.7 (6-8) Iatu mintu’ to maraa akkele’nadatu lan kadatuan, pangulu, to maraalompo, pebangun ada’ sia to maraanasangamo melo, ke dipatassu’i tuparentana datu sia la dipamanassatu misa’ atoran kumua minda-mindalan te tallungpulo allona umparampopalakunna lako misa’ deata ba’tu tolinosangadinna lako manna kamu, o datu,tau iato dipembuangan tama lo’ko’ singa.8 (6-9) Na totemo, o datu, melo kemipatassu’mi tu atoran iato sia sura’i tu

DANIEL 6.9–12 38

sura’ parenta, tu tang lelukmo, situru’atoran napondok to Media sia to Persia,tu tang diriu’ sule.9 (6-10) Iamoto nasura’mi datu Darius tusura’ parenta sola atoran iato.10 (6-11) Iatonna issanmi Daniel,kumua mangkamo disura’ tu sura’parenta iato, malemi lako banuanna;dao bilik mengkadaoanna denpentiroan tibungka’ ma’palulakoYerusalem; pentallun lan sangallo naniimalinguntu’ massambayang sia umpudiKapenombanna, susitu biasa napogau’dolona.11 (6-12) Ma’dondomi tu mai tau urrekke’ilako, naapparanni tu Daniel marassanmassambayang sia mengkamoya-moyalangngan Kapenombanna.12 (6-13) Saemi tu tau iato maimennolo lako datu nama’kada lako tudiona atoran kadatuan, nakua: Tangmipatassu’moraka tu atoran, kumuaminda-minda lan te tallungpulo allona tuumparampo palakunna lako misa’ deataba’tu tolino, sangadinna lako mannakamu, o datu, tau iato la dipembuangantama lo’ko’ singa? Mebalimi tu datunakua: Iatu apa iato dipantokmo situru’

DANIEL 6.13–16 39

atoran napondok to Media sia to Persia,tu tang diriu’ sule.13 (6-14) Ma’kadami tu tau iato mai lakodatu nakua: Iatu Daniel, misa’i to dipali’dio mai Yehuda, tae’ nabilangkomi, datu,sia iatu atoran mipatassu’ tae’ naperangiisangadinna massambayangora pentallunsangallo.14 (6-15) Iatonna rangimi datu teiannate, matana’ tonganmi penaannatu diona to, naundaka’ lalan laurrampananni tu Daniel, ondongpi saelako lambunna allo nanii masara’ tu datula ullendokanni.15 (6-16) Naparuku tonganmi tau iatomai tu datu nama’kada lako nakua: Lamiissan datu, kumua iate misa’ atorannapondok to Media sia to Persia, tae’nama’din disondai len tu misa’ atoranba’tu parenta, tu mangkamo napatassu’datu.16 (6-17) Mesuami tu datu, namale tu tauunnala Daniel, napembuanganni rokkolo’ko’ singa. Ma’kadami tu datu lakoDaniel nakua: Na Kapenombammumoratu tontong mupenombai, Iamo laurrampanangko.

DANIEL 6.17–22 4017 (6-18) Nabaami tau tu misa’ batu,natuturanni tu baba lo’ko’ iato, naca’isissin peca’na datu sia sissin peca’na toma’parentana dikua da nadipogau’ tusenga’na diona Daniel.18 (6-19) Mangkato sulemi tu datu lakotongkonan layukna, tang kumande tobongi iato, sia tae’ namesua umbaapaningoan tu la umpatibalik pa’inaanna,sia tang rapa’ bang mamma’.19 (6-20) Millikmi tu datu tonna tilalekmasiang, mela’bik tongan anna madomi’male lako to’ lo’ko’ singa.20 (6-21) Iatonna reke’mi tu lo’ko’singa, tang masero bangmo gamarannatu datu untambai Daniel belannamasussa, anna ma’kada lako Danielnakua: E Daniel, taunNa Puang Matuamatontongan, iatu Kapenombanmu tutontong mupengkaolai, Narampanansiarokoka dio mai singa?21 (6-22) Mebalimi tu Daniel lako datunakua: O datu, namasakkemora tu datusae lakona.22 (6-23) Iatu Kapenombangku ussuamalaeka’Na ungkamummu’i tu sadangsinga, anna tae’ napatumba lenna’,belanna tae’ angku sala dio oloNa sia

DANIEL 6.23–26 41

tae’ duka kupogau’ kadake lako kamu,datu.23 (6-24) Attu iato sende tonganmi tudatu, anna mesua kumua la nariu’ tautu Daniel diong mai lo’ko’; diriu’mi tuDaniel diong mai lo’ko’, na moi misa’bangkena tae’ diapparan dio kalena,belanna sande’ lako Kapenombanna.24 (6-25) Mesuami tu datu, anna baaitau sae tu mai to umpa’parampoanDaniel, nadipembuangan tu tau iatorokko lo’ko’ singa, la kalena tu tau iatola iatu mai anakna sia bainena, natae’panarampo melo rokko lo’ko’ iato, ta’panadammakmi mintu’ singa; iatu mintu’bukunna puramo nanisak-nisak.25 (6-26) Mangkato massura’mi tudatu Darius lako mintu’ bangsa siato sangpetayanan sia to ma’rupa-rupa basana, tu untongkonni mintu’kuli’na padang, nakua: Nakapuamorakamarampasammi.26 (6-27) Dio mai kaleku dinii umpatassu’parenta, kumua mintu’ tau lanmintu’ lili’na kadatuangku la magiangsia mataku’ lako KapenombannaDaniel, belanna Iamo Puang Matuamatontongan, tu tang leluk sae lakona;

DANIEL 6.27–7.2 42

iatu kadatuanNa tang la sanggang siaiatu parentaNa tae’ katappuranna.27 (6-28) Iamo parampanan siapakarimmanan sia Ia umpaden tandakalle-kallean sia tanda mangnga daolu langi’ sia dao kuli’na padang. Iamomangka urrampanan Daniel lan maikuasa singa.28 (6-29) Iatu Daniel dipakala’bi’ tonganlan lu parentana Darius sia lan luparentana Koresh, to Persia.

Patiro mendeata tu diona a’pa’olo’-olo’ lan tindona Daniel

7:1-28

71 Iatonna taun pamulannakadatuanna Belsazar, datu

Babel, ma’tindomi tu Daniel sia natiro tupentiro mendeata, tu bu’tu dio pentironadao katindoanna. Nasura’mi tu tindoiato. Inde sia tu pamulanna tu kada iato.2Ma’kadami tu Daniel nakua: Iatonnabongi kutiro lan patiro mendeata, songlo’tu a’pa’ angin dao mai langi’ umpatigega’tasik kapua;

DANIEL 7.3–7 433 sia bu’tu diong mai tasik tu a’pa’olo’-olo’ kapua, pantan sisengaran turupanna.4 Iatu bunga’na susi singa sia kepani’susi langkan maega. Iatongku marassanumpenunui, dilampi’i tu pani’na,anna diangka’ diong mai padangnadipabendan umpellesean lentekna susitolino, nadipatamai penaa tolino.5Kutiromi tu misa’ olo’-olo’ senga’, tuma’penduanna, susito misa’ beruang;bendanmi natumbiring sangpiak,ussamang tallu usuk lan to’ alla’ isinna;anna ma’kada tu tau ungkuanni: ke’de’kokandei tu duku’ buda.6Undinnato kutiro tu misa’ olo’-olo’senga’ susi misa’ arimau bulu, a’pa’ tupani’ manuk-manuk dao boko’na siaa’pa’ tu ulunna; disorongmi lako tukaparentan.7Undinnato kutiromi lan patiro mendeatatonna ibongi, kutiro misa’ olo’-olo’,tu ma’penna’pa’na, metakuran,mekarrangan bulu sia lendu’ matoto’na;sia iatu isi bassinna kapua: nakandemisia nakaru’tukki tu mintu’ apa, naiatu sesanna nalullu’-lullu’ lentekna;

DANIEL 7.8–11 44

sisengaran bang tu mintu’ olo’-olo’dolonamo, sia sangpulo tu tandukna.8 Iatongku marassan umpenunui tutanduk iato, ta’kala anna tuomo tu misa’tanduk bitti’ lan alla’na, tu untumanginadilampi’i tallu tanduk dio mai tandukdolo; kutiro lan tanduk iato, nanii matasusi mata tolino sia puduk ussa’bu’ bangkada matampo.9 Iatongku marassan umpenunui,dipabendanmi tu ba’tu pira-pira isungankapayungan. Nanii misa’ ToKaubanan;iatu tamangkaleNa mabusa susitoambun makko sia iatu beluakNa maputesusi bulu domba; api ma’lana-lana tuisungan kapayunganNa sia api dukku tulentenanna.10Sia misa’ salu api tikula’dak-la’dak, nalolong dio oloNa; massa’bu-sa’bu dialapessangsa’bu umpengkaolai sia sangpulosa’bu-sa’bunna diala pessangpulo sa’bubendan dio oloNa. Unnisungmi tu toma’paolai salu anna bungka’i tu mintu’sura’.11Kupenunu tu diona gamarannatanduk tu umpokada kada matampo;marassan bangsia kupenunu, ta’kalanadipateimo tu olo’-olo’ iato sia iatu

DANIEL 7.12–16 45

kalena disanggang sia disorong la diballaapi.12 Iatu olo’-olo’ torronapa dialai tuparentana anna diben kamalamberansunga’ sae lako attunna sia allona.13Tontongmi kupenunu lan patiromendeata tonna ibongi sia kutiro denmisa’ tu susi anak rampan dilino saesola gaun dao langi’; anna male lakoToKaubanan sia dipopengkareke’ lakooloNa.14Dikamaseimi kaparentan siakadipangkeran sia kuasa kabarrealloan,anna mintu’ bangsa sangpetayanansia ma’rupa-rupa basa mengkaola lakokalena. Iatu kaparentanna la tontongsae lakona, sia tang la pa’de len, sia iatukadatuanna tang la sanggang len.15Tigiang tu penaangku lan ba’tengku,te aku, Daniel, sia napatirambanna’ tumintu’ patiro mendeata, tu bu’tu diopentiroku.16Kupengkareke’imi tu tau iato misa’,tu bendan inde to dio, angku kutanaimanassana te mintu’na apa iate;ma’kadami lako kaleku sia napokadanna’battuananna te mintu’ apa iate.

DANIEL 7.17–22 4617 Iatu olo’-olo’ kapua, a’pa’i iamotu a’pa’datu la kendek diong mai padang.18Mangkato iatu Tomaserona PuangPatodoranna la untarima kadatuan, siala umpomana’ kadatuan tontong saelakona, ondongpi matontongan tontongsae lakona.19Moraimo’ la unnissanni manassanatu diona olo’-olo’ ma’penna’pa’na, tusisengaran mintu’ solana, sia lendu’ iametakuranna, ma’isi bassi, ma’kanukutambaga, nakandemi sia nakaru’tukki tumintu’ apa, na iatu sesanna nalullu’-lullu’lentekna,20 sia diona sangpulo tanduk dao ulunna,na iatu senga’na misa’ tu tuo, tuuntumangi anna lesok tu tanduk dolotallu, na iatu tanduk iato kemata siakepuduk ussa’bu’ bang kada matamposia ditiro kapua na iatu solana.21Kutiromi tu tanduk iato sirari tomasero, anna patalo,22 sae lako saena tu To Kaubanan, anNasanda tonganni tu to maserona PuangPatodoranna sia mengkareke’mo tuattunna, ke natarimami to masero tukadatuan.

DANIEL 7.23–27 4723Ma’kadami susite nakua: Iatu olo’-olo’ma’penna’pa’na iamotu kadatuanma’penna’pa’na, tu la den dao kuli’napadang sia la sisengaran mintu’ kadatuansenga’, sia iamo la umpepurai mintu’issinna lino sia la nalullu’-lullu’ siananisak-nisak.24Na iatu sangpulo tanduk battuananna:dio mai kadatuan iato la nanii bu’tusangpulo datu, naundinna la bu’tu tusenga’na misa’, la sisengaran tu dolona,anna tallu datu la naputtai.25Sia la ussa’bu’ ba’tu pira-pirakada umbali-bali Puang Patodorannasia umpandasa to maserona PuangPatodoranna; sia undaka’ lalan laussondai attu sia atoran, sia la disorongtu tau iato mai tama limanna lan misa’attu sia ba’tu pirang-pirang attu nasangtangnga attu.26Attu iato unnisungmi tu to ma’paolaisalu, anna dialai tu parentana siadisanggangi sia disabu’i sae lako roto’na.27Sia iatu kadatuan sia kuasa siakataromposanna mintu’ kadatuandiong nasambo langi’ la dikamaseankombonganna tomaseroNa PuangPatodoranna; na iatu kadatuanNa iamo

DANIEL 7.28–8.3 48

misa’ kadatuan tontong sae lakona, siamintu’ to kuasa la umpengkaolai siaumperangii.28Rampomo inde te tu kada iato.Iatu aku Daniel, mintu’ tu tangnga’kuumpamagiang tonganna’, naurungannibali’ tu rupangku; sia mintu’ te kada iatekupalan penaangku.

Patiro mendeata diona dombalaki sia bembe’ laki

8:1-27

81 Iatonna ma’tallung taunmoma’parenta tu datu Belsazar

dipapayanmi lako kaleku, te akuDaniel, tu misa’ patiro mendeata, tonnamangkamo tu patiro mendeata dolopayan lako kaleku.2Kutiromi lan patiro mendeata, – diona’kota Susan ditambakuku dio propinsiElam, tongku tiroi tu iannato, – kutirolan patiro mendeata iato, kumua, diona’biring salu Ulai.3 Iatongku bangunammi tu matangku,kutiromi, tonganna den misa’ dombalaki kutiro bendan sambalinna lu salu;den tu tandukna da’dua, kalando dua tu

DANIEL 8.4–7 49

tandukna, iatu misa’ mandu kalando naiatu misa’na, iatu kalandona undi tuo.4Kutiro tu domba laki iato messendokma’palulako matampu’, sia ma’palurekkesia ma’palusau’, tae’ misa’ olo’-olo’ungkulle untanananni; sia tae’ misa’ tauungkullei merrampanan lan mai limanna,sia umpogau’ bang lalan penaanna siaumpalayuk kalena.5Apa iatongku marassan umpemarangai,kutiromi tu misa’ bembe’ laki sae dio mairampe matampu’ umpasitarru’-tarru’mintu’ kuli’na padang, tang ullesepadang; na iatu bembe’ laki iato misa’tu tandukna kalle-kallean tuo lan maikasiallaran matanna.6Saemi lako to’ domba laki, ketandukpatomali, tu kutiro bendan sambalinnalu salu, nama’dondo lako situangkamasarrangan mawatangna.7Kutiromi mengkareke’ tarru’ lakodomba iato, sengkean tonganussendokki, nale’toi tu tanduknapatomali, naurunganni tae’mokamabukuanna tu domba la bendanunneai; napembassanammi tu dombarokko padang, anna lullu’ bannangi, na

DANIEL 8.8–12 50

moi misa’ tau tae’ urrampananni lan maikuasanna.8 Iatu bembe’ laki umpatarompo’ tongankalena, apa iatonna paamo, le’tomi tutanduk kapua, anna tuo tu a’pa’ tandukkalle-kallean dio inanna, tu tingo lakoa’pa’ mata angin dao langi’.9 Iato misa’na mentaruk misa’ tanduklan mai, tu pamulanna bitti’, apa tarru’mengkapua ma’palusau’, ma’palulakorampe matallo sia ma’palulako Padangballo.10Satarompo’-rompo’nami sae langnganma’dandan maritik dao langi’, nadaomai tu ma’dandan maritik, iamotu maibintoen, naronnosan ba’tu pira-pirarokko lino, anna lullu’i.11Umpatarompo’ duka kalena unneaarungna ma’dandan maritik, sia naputtaitu pemala’ allo-allo lako Puang sianasongkan tu inan maindanNa.12Sia patodo-tintingmo, belannaumpondok misa’ kamenomban, annaumputtai pemala’ allo-allo; sia untibekamanapparan rokko padang, naapa duka tu napogau’ umpabu’tuannikamauparan.

DANIEL 8.13–18 5113Kurangimi tu misa’ to masero ma’kada,namisa’ to masero senga’ ma’kada lakotu to mangkamo ma’kada nakua:La sangapa dadi tu apa ditiro lan patiromendeata iate, diona tu pemala’ allo-allosia kapatodo-tintingan metakuran, inanmaindan tae’ nadipamaindan sia iatuma’dandan maritik dilullu’.14Ma’kadami lako kaleku nakua: Sae lakopenduang sa’bu ntallu ratu’ makaroensia melambi’, namane dipemeloi siadipasirundunan sule.15 Iatongku tiroi, te aku Daniel, tupatiro mendeata iato sia moraimo’ launnissanni tu battunanna, pakalanbendanmi dio tingayoku tu misa’ tau tususi bang misa’ muane.16Sia kurangi tu gamara tau daona luUlai, tu nakua: E Gabriel! battuanannilako tau iate tu patiro mendeata iato.17Saemi dio tu kuninna bendan; iatonnasaemo, tirambanmo’ angku tukkurokko padang, apa ma’kada lako kalekunakua: Tandai, e ma’rupa tau, kumuaiate patiro mendeata iate umpatu attuma’katampakanna lino.18 Iatonna marassan ma’kada lakokaleku, limpumo’ sia lumbang rokko

DANIEL 8.19–24 52

padang; apa naremme’na’ annapabendanna’ sule,19 sia ma’kada nakua: Manassa lakupokadangko tu apa la dadi, kekatampakanna kare’dekan ara’, belannaiatu patiro mendeata iato umpatumanassana attu ma’katampakanna.20 Iatu domba laki, tu mangka mutiro,da’dua tandukna, umpatu datu Mediasola Persia.21Na iatu bembe’ laki, kalando bulunna,iamo datu Yunani, na iatu tanduk kapuadio pararra’ matanna, iamo bunga’datunna.22Le’tomi tu tanduk kapua iato, nabu’tua’pa’ sondana, iamotu a’pa’ kadatuan labu’tu lan mai bangsa iato, apa tae’ annamatoto’ susi datu bunga’na.23 Iake tampaknami kadatuanna tu tauiato mai, ke ma’kalolokannami tu gau’nato bulituk, la bendan misa’ datu, tumatoro lindona sia lando pa’du.24 Iatu kamawatanganna la matoto’ – apatae’ natete dio kamawatanganna kalena –sia la metakuran tu kapasangganganna,sia apa tu napogau’ umpabu’tuannikamauparan; la nasanggang tu mintu’

DANIEL 8.25–9.1 53

to paa, sia ia duka tu mintu’ bangsa tomasero.25Sia tete dio kabulitukanna anna palaloitu pa’pakenanna; la napakapua tupenaanna, sia nasanggangi buda tu totae’ namangea. Sia la pabali-bali dukalako Arungna mintu’ arung, apa la sabu’ia tang narumbu lima.26Na iatu patiro mendeata dionamakaroen sola melambi’, iatu apamangka disa’bu’ dionato, tang balle.La mubuni bang tu patiro mendeata,belanna budapa allona namane sae.27Sia aku te, Daniel, langga’mo’ sia ba’tupirang-pirang allomo’ masaki; undinnatomilikmo’, angku pengkaranganni tu datu.Napussakkimo’ te patiro mendeata iate,apa moi misa’ tau tae’ untandai.

Kada ombo’ dionapitungpulo minggunna

9:1-27

91 Iatonna taun pamulannakaparentanna Darius, anakna

Ahasweros, bati’ to Media, tu mendadidatu undatui to Kasdim,

DANIEL 9.2–6 542 tonna taun pamulanna kadatuanna,iate aku, Daniel, kuparessa tonganmi lanlu ba’tu pira-pira sura’ tu bilangan taun,diona tu napomangka kadanNa PUANGrampo lako nabi Yeremia kumua Puangumpadaun lauanni tu Yerusalem pitungpulo taunna.3Mentingaramo’ langngan PuangKapenomban la massambayang siamengkamoya angku ma’puasa siama’karoro’ sia undudung barra’-barra’.4Massambayangmo’ langngan PUANG,Kapenombangku sia mangaku sala,kukua: O Puang, Puang Matuapasareongan sia metakuran, tuungkanana’i basse sia kamasokananlako tu mintu’ to ungkamali’Komi siaungkaritutui pepasanMi.5Kasalammokan sia patodo tinting,tang mekaalukmokan sia pabali-bali;untanannimokan boko’ pepasanMi siaatoramMi.6Sia tae’ kiperangii tu mai taumMi,iamotu mai nabi, tu ma’kada tete diosangamMi lako mintu’ datungki, mintu’arungki, mintu’ nene’ to doloki sia lakomintu’ tau lan tondok.

DANIEL 9.7–11 557O Puang, dio Kamu kalemi tukamaloloan, apa iatu dio kaleki siri’manna, susite allo iate, iamotu dio luto Yehuda, to lan Yerusalem sia diolu mintu’ to Israel, la mandappi’nasia mambelanna, tu torro lan lumintu’ tondok, tu Minii urrambai malebelanna katangmarurusan, tu napogau’umbali-baliKomi.8O PUANG, natodingmokan siri’ sia iatumai datungki, arungki sia nene’ to doloki,belanna kasalammokanni lako Kalemi.9Dio ia Puang, Kapenombangki, tukamamasean sia kama’pagarrisan, moiangki pabali-balimo lako Kalena,10 sia tang umperangiimokan gamaranNaPUANG, Kapenombangki, sia tangunturu’mokan sukaran aluk, tu mangkaNabenkan nalopian mintu’ taunNa,iamotu mai nabi.11Ondongpi mintu’na to Israeluntengkaimo Sukaran alukMi siamemboko’mo, belanna tae’ naperangiitu gamaramMi. Iamoto anna dibarrakanlako kaleki tu tampak ropu, tu diarra’isumpa, tu mangka disura’ lan Sukaranalukna Musa, taunNa Puang Matua,belanna kasalammokan lako Kalena.

DANIEL 9.12–16 5612Napalanda’mo tu mintu’ kadanNa,tu mangka Napokada diona kamisia diona mintu’ to ma’parentaki, tuumparentakan, belanna Naparampoikankasanggangan lendu’ kapuana, susitutae’ bangpa nadadi lan mintu’ nasambolangi’, sangadinna lan manna Yerusalem.13Susitu disura’ lan Sukaran aluknaMusa, susi dukamoto tu mintu’kasanggangan iate urrampoikan,sia tae’ kiparadan kasengkeanNaPUANG, Kapenombangki, belanna tae’kimengkatoba’ dio mai kakadakeangkisia tae’ kipalan penaa kamanapparamMi.14 Iamoto namatangkin tu PUANG laumparampoikanni tu kasanggangan,belanna iatu PUANG, Kapenombangki,malambu’ lan mintu’ pengkaranganNapogau’, apa tae’ kiperangii tugamaranNa.15Tonganna, o Puang, Kapenombangki,tu mangka ussolan taumMi tassu’ lanmai tondok Mesir tete dio lima mawatangsia iatu umpakalelean sangamMi,susi allo iate, kasalammokan sia tangmekaalukmokan.16O Puang, ke ma’dinni, natete diomintu’ kamaloloamMi, natilendok tu

DANIEL 9.17–20 57

kasengkeamMi sia kare’dekan ara’Mi diomai Yerusalem, kotaMi, iamotu buntumaindanMi; belanna diona kasalangkisia kakadakeanna nene’ to doloki na iatuYerusalem sia iatu taumMi napamatunamintu’ to untikuikanni.17Totemo perangiimi, o Kapenombangki,tu passambayangna taumMi siapengkamoyanna sia la MipaarrangilindoMi tu inan maindan sanggangMibelanna pa’poraianNa Puang.18Patananni tu talingamMi, oKapenombangku, sia perangiina’:bungka’i tu matamMi, amMi tiroi tukasanggangangki sia iatu kota, tu diniiussa’bu’ sangamMi naposanga; belannatae’ nabannang dio kamaloloangki angkibarrakanni tu pengkamoyaki dio oloMi,sangadinna bannang diori kamamaseankapuaMi.19O Puang, perangii! O Puang, pagarri’i!O Puang, palan penaai! Pogau’idamo Midampai, belanna Kalemi, oKapenombangku, belanna disa’bu’ tusangamMi naposanga kotaMi sia taumMi.20Marassan bangsiapa’ ma’kada siamassambayang sia unnaku kasalangkusia kasalanna bangsaku to Israel sia

DANIEL 9.21–25 58

umbarrakan pengkamoyaku langnganPUANG, Kapenombangku, diona buntumaindanna Kapenombangku,21marassan bangsiapa’ ma’kada tongkumassambayang, saemi tu misa’ muane,iamotu Gabriel, tu mangka kutiro dolonalan patiro mendeata, matira’ tonganmentia’ umperreke’ina’, tonna attupemala’ karoen.22Naparandukmi unnada’ina’ annasipa’kadanna’ nakua: E Daniel, totemotassu’mo’ sae la umbenko kapaissanan.23 Iatonna bunga’ pengkamoyamu,tassu’mi misa’ kada sia saemo’umpokadangko, belanna ikomo tu tarru’dipakaboro’. Palan penaai tu kada iatosia pariba’tengi tu patiro mendeata.24Pitungpulo minggunnadipamanassanni tu taummu siakota maindanmu la ungganna’i tukapatodo-tintingan sia la umpogau’i tukasalan, sia la umbasei tu kakadakean,la umbaa kamaloloan sae lakona sia laussanda tonganni patiro mendeata sianabi, sia la umminnakki tu apa tarru’maindan.25 Issanni sia tandai, kumua randuk diomai attu tassu’na tu kada la umpemeloi

DANIEL 9.26–27 59

sia umbangunni sule tu Yerusalem saelako kaparentanna misa’ to ditokko,iamotu misa’ arung, den pitung minggu,sia annan pulona ndua minggu la diniiumpemeloi sia umbangunni, anna torrosusito, sola tana lapangna sia kalo’na,apa siappa’ attu kadipakario-rioan.26Sia iake lendu’mi annan pulonandua minggunna la diputtai tu misa’to ditokko, moi tae’ apa naposala; siaiatu taunna misa’ arung, tu la sae, laussanggang kota sia inan maindan,apa ma’katampakanna la nasamboi uaisaba’; sia sae lako ma’katampakanna laden kasirarian, iamotu kasanggangan,tu mangka dipamanassa.27Sia la napamabanda’ tu basse lakobuda tau lan sangminggu; iatonnama’tangngana minggu la napa’deitu pemala’ pangrere’ sia iatu kandedipemalaran; anna dao pani’ megi’giranla sae tu misa’ to ma’kasanggangsia manassa la nasanggang sae lakotappunna, sia iatu apa dipamanassa ladibarrakan dao apa sanggang.

DANIEL 10.1–6 60

Diona apa la dadi undinnalako bangsana Daniel

10:1–12:13

101 Iatonna taun ma’pentallunnaparentana Koresh, datu Persia,

dipaombo’mi misa’ kada lako Daniel,tu diganti Beltsazar, iatu kada iatoiamo kamanapparan sia ussa’bu’kamaparrisan kapua. Napalan penaamitu kada iato sia napariba’teng tu patiromendeata.2Attu iato ma’pote dibolongna’, te akuDaniel, malebu bang tallung minggu.3Tae’ angku kande len kande mammi’sia tae’ natamai duku’ sia uai anggoro’tu sadangku, sia tae’ kuma’minna’busarungngu’ sae lako malebu tallungminggu.4 Iatonna allo ma’penduangpulo nna’pabulan bunga’na, tongku dio randan salukapua, iamotu Tigris,5kubangunammi tu matangku, angkutiroi den tu misa’ tau ma’pakean lenangma’beke’ bulaan dio mai Ufaz.6 Iatu batang kalena susi parimatapirusa’; iatu lindona pandila-dila

DANIEL 10.7–11 61

susi kila’, iatu matanna susi sulomarorrongan, sia iatu takia’na sialentekna parrang susi tambagadipopandilak, na iatu gamaranna susitoongngo’ tau buda.7Aku manna, te Daniel, untiroi tupatiro mendeata iato, apa iatu tokusolan, tae’ anna tiroi; narampoimimisa’ katirambanan kapua tu tau iatomai, naurunganni mallai umpembuniankalena.8Aku manna tu torro misa-misa.Iatongku tiroi tu patiro mendeatakalle-kallean iato, soyang sumanga’mo’,tae’mo rara dio lindoku sia ma’ipumo’.9Attu iato kurangimi tu kadanna; naiatongku rangi tu kadanna limpumo’ sialumbang, angku songka rokko padang.10Denmi tu lima ungkaka’na’sia umpopengguntu’na’ siaumpopa’dangkanna’ millik, angkuma’parondo-rondo.11Ma’kadami lako kaleku nakua: EDaniel, to tarru’ dipakaboro’, palanpenaai te kada la kupokadangko siabendanko, belanna totemo disuana’ saelako kalemu. Iatonna pokadai te iannatelako kaleku, bendanmo’ ma’parondo.

DANIEL 10.12–17 6212Ma’kadami lako kaleku nakua: Damumataku’, e Daniel, belanna randukdio mai allo bunga’na muparinaai lamorai unnissanni sia umpamadionganpenaammu dio oloNa Kapenombammu,dirangimo tu kadammu sia saemo’bannang dio kadammu.13Apa naeana’ tu arungna kadatuanPersia duangpulo mmisa allona; apatonganna iatu Mikhael, misa’i arungtarompo’ sae lako kaleku, untunduina’,kuurunganni pasau’ dio lu mintu’ datu toPersia.14Na totemo saemo’ umpaissanniko tudiona apa la urrampoi bangsamu, ke alloma’katampakannai; belanna den dukapatu patiro mendeata diona tu allo la sae.15 Iatonna ma’kada lako kaleku susito,tukkumo’ rokko padang littu bang.16Apa kutiro denmo misa’ apa susi rupatolino ungkaka’ pudukku; kubungka’mitu pudukku sia kuparanduk ma’kadaangku kuai lako tu to bendan diotingayoku, kukua: O Puang, ta’panapamasakina’ te patiro mendeata iate,sia tae’mo kamabukuan torro lan kaleku.17Umba la kukua te taunna puangku,ussipa’kadangkomi, o puangku? Inang

DANIEL 10.18–11.2 63

tae’mo kamabukuangku sia tae’mopenaa kururu.18Nakaka’mo’ tu to susi tolino rupanna,sia napamatoto’na’ sia ma’kada nakua:19Da mumataku’, e to tarru’ dipakaboro’,torro marampa’ko, mengkabatta’ko,ondongpi mengkabatta’ko. Iatonnamarassan ussipa’kadanna’, matoto’mo’,angku ma’kada kukua: O puangku,ma’kadamokomi, belanna mangkamo’mipamatoto’.20Ma’kadami nakua: Mutandairaka,ma’apari kusaera lako kalemu? Ta’pa’ lasulena’ sirari arungna to Persia, na iaketassu’mo’ inde to dio mai, manassa lasaemo tu arungna tondok Yunani;21apa moi susito, la kupokadangko tuapa disura’ lan Sura’ Kamanapparan.Tae’ misa’ tau batta’ untunduina’ unneaitu tau iato mai, sangadinna Mikhael,arungmi.

111Apa bendanna’, tonna taunbunga’na parentana Darius, to

Media, dadi misa’ to patunduanna siapentilindunganna.2Totemo la kupokadangko tukamanapparan. Manassa tallupa tudatu la bendan lan Persia na iatu to

DANIEL 11.3–6 64

ma’penna’pa’na la kapuapa kasugirannana iatu mintu’ senga’na, sia iakematoto’mi tete dio kasugiranna, lanapatiangka’ tu mintu’na ullaoi tukadatuan Yunani.3Sia la bendan misa’ datu lalong, tu lakapua kaparentanna sia la umpogau’lalan inaanna.4Apa mane bendan, nata’pa la dipokamotu kadatuanna, sia ditaa lako a’pa’ mataangin dao langi’, apa tae’ nalako bati’na,sia tae’ nakuasa susito mangkannanatoe, belanna iatu kadatuanna ladisialai sia tobang lako to senga’, tangiatau iato mai.5Attu iato la matoto’ tu datu rampe Lo’nalu, apa misa’i tu kamandangna la mandumatoto’ na ia sia la ma’parenta; sia iatulili’ parentana la misa’ lili’ parenta kapua.6Ba’tu pirang-pirang taun undinnato lasibassemi sola duai; iatu anakna bainedatu rampe Lo’na lu la sae lako daturampe Daanna lu la sitama, apa tae’nala untoe manda’i tu kamatotorannakuasanna, sia tae’ duka nala bendanmatoto’ tu kuasanna datu rampe Daannalu; iatu baine iato la ditibe, susi dukato

DANIEL 11.7–11 65

tu to nasolan, sia iatu to padadianna siaiatu to umpobainei.7Attu iato la tuo tu misa’ taruk dio maiuaka’na dio to’ inanna sia la male ullaoisurodadunna sia la tama bentengnadatu rampe Daanna lu, anna palulun topatalo.8Ondongpi, sae lako rapang-rapangdipodeatanna sola rapang-rapangdipodeata dipati’no’na sia pareanankeangga’na, iamotu salaka sia bulaan, lanabaa lako Mesir butung pangrampa; siaba’tu pirang-pirang taun tae’ nala siraridatu rampe Daanna lu.9Mangkato iatu datu rampe Daanna lula male ullaoi kadatuanna datu rampeLo’na lu, apa inang la diparuku sule lakotondokna.10Na iatu mai anakna la ma’pasakka’parari sia la urrampun ba’tu pira-piratuntunan surodadu kamban; namisa’i tula male ullaoi datu rampe Daanna lu, siasamasai-sainna ma’parekan susi to uaisaba’, sia tonna torroi naparandukomipalaoan sae lako bentengna.11Namapalla tu datu rampe Lo’na luanna tassu’ sirari datu rampe Daannalu, na iatu datu rampe Daanna lu la

DANIEL 11.12–16 66

urrampun surodadu makamban, apa iatusurodadu makamban iato la disorongtama limanna.12 Iatonna roto’imi tu surodadumakamban iato, la napakapuamo tupenaanna; moi anna patei ma’pulo-pulosa’bu, apa tae’ duka namatoto’.13Na iatu datu rampe Daanna lu laurrampun poleomi surodadu makamban,mandu buda na iatu dolona, sia iatonnalendu’mo ba’tu pirang-pirang taun,la malemi ullaoi umbaa surodadumakamban sia parea kamban.14Attu iato buda tu tau bendan lapabali-bali lako datu rampe Lo’na lu; siaden duka tu mai to masa’ga’ dio maibangsamu la umpatarompo’ kalena, laumpalanda’i tu misa’ patiro mendeata,apa iatu tau iato mai la songka.15Sia la sae tu datu rampe Daanna lu,la unggaragai misa’ tampo malangka’sia la untalo misa’ kota ditambakuku;iatu surodadu rampe Lo’na lu tae’natananni bendan mangea, moi annasurodadu pa’tonno’, ondongpi tae’ tukamatotoranna la bendan mangea.16 Iatu to ullaoi la umpogau’ lalaninaanna sia moi misa’ tau tae’ natananni

DANIEL 11.17–21 67

bendan mangea; sia la matoto’bendan lan Tondok ballo; na iatu a’ganma’kasanggang lan limanna.17Sia undaka’ lalan la umpatundukki tumintu’ lili’ kadatuanna datu rampe Lo’nalu sia naangga’-angga’i bang umpogau’kasiturusan; la naben misa’ baine tudatu rampe Lo’na lu la nopobaine,kumua anna sanggangi tu kadatuaniato, apa tae’ nala dadi to sia tae’ nalaumpomaupa’i.18Undinnato ma’palulakomi tondokma’biring tasik, anna buda natalo dio,apa misa’ kamandang lompo la napa’deima’pamatuna sia tae’mo nakulleiumpabala’i tu kadipamatunanna.19Undinnato ma’palulakomi tambakukulan tondokna; apa la titodo anna tobang,sia tae’mo nala diapparan len.20La bendan misa’ tau ussondai, tu ussuamisa’ tau ma’paruku umpalaku simama’lele-lele unnolai lili’ tarru’ marua’nakadatuan, apa ba’tu pirang-pirang allorinala sanggangmo, tu tae’ natete diokamarukkan sia kasirarian.21Sia la bendan misa’ to matunaussondai, tu tae’ naia dipamanassa ladinii ussorong kapayungan lako kalena;

DANIEL 11.22–26 68

tae’ nadikapang nasae sia la urrampai tukadatuan tete dio pa’pakena.22 Iatu surodadu ussabu’i mintu’ apa,la diputtai duka dio tingayona siadisanggang, ondongpi moi arungmangkamo nasibassean.23Sia ianna sibasse tau, la ma’pakena;susimoto la sakendek-kendekna siamatoto’ moi anna sidi’ri tau nasiban!24Tae’ anna dikapang anna saemo tamapadang malompo sia umpogau’ apa tae’bangpa napogau’i nene’na sia nene’ todolona: iatu pangrampa sia panglo’do’sia eanan la nasamboran lako taunna;sia la ma’tangnga’ la ullaoi tu kotaditambakuku, apa tae’ anna masae lako.25Sia la napatiangka’ duka tukamatotoranna sia kabaranianna situangsurodadu kamban la unneai tu daturampe Lo’na lu, na iatu datu rampe Lo’nalu la umpasakka’ surodadu kamban siamatoto’ tongan, apa tae’ nakullei labendan mangea belanna la nasitangnga’itau unneai.26Na iatu to ungkande kandena laumpasosso’i tu kuasanna, sia iatusurodadunna la disabu’i, sia buda taunnala tibambang mate.

DANIEL 11.27–32 6927 Iatu datu iato sola duai padama’tangnga’ kadake lan penaanna siaianna unno’ko’ dio misa’ meda padala ma’kada tang tongan, apa tae’ naladadi tu nasanganna, belanna tae’panalambi’i tu ma’katampakanna sae lakoattu dipamanassa.28Mangkato la sule lako tondokna umbaaianan sanda makamban, sia la naeapenaanna tu basse masero; susimo lanapogau’ to, namane sule lako tondokna.29 Iake nalambi’mi tu attu dipamanassa,la male pole’ tama rampe Lo’na lupalaoan, apa iate ma’katampakanna tae’nala susi tu bunga’na;30 la sae kappala’ to Kitim unneai, annaselang penaanna; apa iatonna sule laumpasau kare’dekan ara’na lako bassemasero, anna palalo penggauranna, siaiatonna sulemo, napapatuimi penaa tuto umboko’i tu basse masero iato.31Sia la napake’de’ tu ba’tu pira-pirasurodadu, anna ruttakki tu inan maindan,iamotu tambakuku, sia la naputtai bangtu pemala’ allo-allo sia napabendanni tuapa megallian, tu ma’kasanggang.32Na iatu to untodo tinting basse, lanasede anna memboko’, apa iatu tau

DANIEL 11.33–37 70

untandai Kapenombanna la matoto’ siaumpalalo penggauran.33Sia iatu to paissan dio lu bangsa iatola unnada’i buda tau, apa la songkabelanna nakande pa’dang sia api siaditarungku sia dipangrampai ba’tusangapa-apa masainna.34Apa iake songkai tu tau iato mai launnappa’ pa’tunduan tang siagi, sia budatu tau la menturu’ lako tau iato mai, apapudukna bangri.35Ba’tu pira-pira tu to paissan la songka,kumua anna disudi, dipamasero siadipamatasak tu tau iato mai, sae lakoattu ma’katampakanna; belanna iatuiannato tae’pa nalambi’i lako tu attudipamanassa.36Na iatu datu iato la umpogau’ bangapa naala penaanna; la umpalayuk siala umpatarompo’ kalena unnea mintu’deata, ondongpi sae lako Puang Matuaundaoanni mintu’ deata napa’kadasolangi; sia la maupa’ ia sae lakosundunna tu kare’dekan ara’, belannaiatu apa pura dipamanassa la dadi.37Sia tae’ duka nabilangi tu deatannanene’ to dolona; tae’ nabilangi tu deatanaporai baine, sia moi misa’ tae’ duka tu

DANIEL 11.38–41 71

deata senga’, belanna la napalayuk tukalena unnea mintu’ deata.38Apa naposondana deata iato mai lanapenombai, iamo deata tambakuku,tu deata tae’ natandai nene’ to dolonala napenombai umpennoloan bulaan,salaka, parimata sia ma’rupa-rupa iananmasuli’.39Sia la ke’de’ ullaoi tu bentengditambakuku tete dio pa’tunduannakapenombanna lembang senga’; mintu’tu to umpatonganni, la unnappa’kamala’biran kapua; la naangka’ tu tauiato mai umparenta buda tau sia lanataa-taan padang la naposaro.40Apa iake attu ma’katampakannai lasae tu datu rampe Lo’na lu urrarii tu daturampe Daanna lu, anna iatu datu rampeDaanna lu la ullaoi umbaa kareta siapakkanarang sia kappala’ buda; la tamaullaoi tu tondok iato sia samasai-sainnama’parekan susito uai saba’.41Sia la tama duka ullaoi tu Tondokballo sia buda tau songka; apa iatu to latilendok dio mai limanna iamotu Edom,Moab sia pa’tonno’na to Amon.

DANIEL 11.42–12.2 7242Sia la napake’deran surodadunna lakotu ba’tu pira-pira tondok, sia tae’ dukaanna lussu’ tu tondok Mesir.43Apa la nakuasai tu mintu’ pareananbulaan sia salaka sia mintu’ ianan masuli’lan Mesir, sia la naturu’ to Libia sia toEtiopia.44Apa la napatiramban kareba diomai rampe matallo sia daa mai rampedaanna lu, iamoto nala mandu re’dekara’na tassu’ la ussanggang sia ussabu’ibuda tau.45Sia la naosok tu tenda kapayungannalan kasiallaran tasik sia buntunnaPadang ballo maindan, apa la nalambi’lampakna, anna moi misa’ tau tae’untundui.

121Attu iato la bendan tu Mikhael,arung kapua, tu untundui mintu’

bati’na bangsamu; sia la den tu misa’attu kadipandasan kapua, tu tae’ bangpasusinna dadi temponna den tu maibangsa sae lako attu iate. Apa lan attuiato la tilendok tu bangsamu; iamotumintu’ to diappa’ tisura’ lan Sura’ iato.2Anna buda tu to matindomo lan lipudaenan, la malimbangun sule, den lulako katuoan sae lakona, den lu lako

DANIEL 12.3–7 73

kaditattan, iamotu apa megi’giran saelakona.3 Iatu mintu’ to paissan la parrang susiarrangna batara, sia mintu’ to urrendenbuda tau lako kamaloloan la parrang susibintoen tontong sae lakona.4Apa iko, e Daniel, nannai te mintu’kada iate sia ca’i te Sura’ sae lakoattu ma’katampakanna; buda tu taula unnunnungi sia iatu kapaissanan lasakerangngan-rangnganna.5Naaku te, Daniel, kutiro manassa denpada’dua senga’na, iatu misa’ dio randanindena mai salu, na iatu misa’nao diorandan sambalinna lu salu.6Ma’kadami tu misa’ lako tu tauma’tamangkale lenang, tu bendan daonalu uai salu, nakua: Sangapapira namanema’katampakanna te apa kalle-kalleaniate?7Kurangimi umpalao sumpa tu toma’tamangkale lenang, tu bendan daonalu salu, unnangka’ lima kananna sia limakairinna langngan langi’, sia ussa’bu’sanganNa Totuo tontong sae lakona:Misa’ attu sia ba’tu pirang-pirang attu,na sangtangnga attu; na ianna lambi’mikatappuranna unnisak-nisak kuasanna

DANIEL 12.8–13 74

bangsa masero, maneri diganna’i tumintu’na apa iate.8Kurangi sia tu iannato, apa tae’kupebuyu’i angku ma’kada kukua: Opuang, umbara la nakua kasundunannate apa iate?9Apa ma’kada nakua: Malemoko, eDaniel, belanna mintu’ apa iate lamanda’ dibuni sia dica’ sae lako attuma’katampakanna.10Buda tu tau la dipamasero siadipamatasak sia la disudi, apa iatuto tang mekaaluk la tontong lolangtang mekaaluk; moi misa’ tu to tangmekaaluk tae’ la untandai, apa iatu tounnampui tangnga’ kinaa la untandai tuiannato.11Randuk dio mai pemala’ nenne’ bangkiallo-kiallo dipa’dei sia dipabendan tuapa megallian ma’kasanggang, densangsa’bu dua ratu’ ngkasera pulonaallona.12Maupa’ tu to matangkin ma’peagi,anna lambi’i tu attu sangsa’bu talluratu’tallungpulo llima allona.13Apa iko, e Daniel, malemokoumpellambi’i lampakmu sia melayoko

DANIEL 12.13 75

mumane malimbangun untimangdalle’mu, ke allo ma’katampakanna.

HOSEA

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanNa PUANG turampo lako Hosea, anakna Beeri,

tonna linona Uzia, Yotam, Ahas, naHizkia, datu Yehuda, sia iatonna linonaYerobeam, anakna Yoas, datu Israel.

Gomer undadian anak tallu

1:2-2:1 (1:2-12)2 Inde sia tu bunga’ kadanNa PUANGnalopian Hosea. Ma’kadami PUANG lakoHosea, Nakua: Maleko, muala misa’baine kadake gau’ sia pia dadi dio maigau’ sala, belanna lendu’ ia gau’ salanatu tondok sia memboko’mo dio maiPUANG.3Malemi umpobainei tu Gomer, anaknaDiblaim, anna ma’tambuk napadadiannimisa’ pia muane.

HOSEA 1.4–9 24Ma’kadami tu PUANG lako kalekuNakua: La musangai Yizreel, belannatae’mo nala masai angKu pembalarannitu rarana Yizreel lako bati’na Yehu, siaangKu pa’dei tu kadatuanna bati’naIsrael.5Allo iato la dadi, kumua la Kule’to tupanana to Israel diong lombok Yizreel.6Ma’tambuk pole’omi tu baineiato anna dadian misa’ pia baine.Ma’kadami tu Puang lako kalena, Nakua:Sangai Lo-Ruhama, belanna tae’moKula ungkamasei tu bati’na Israel,Kuurunganni tang umpa’dei tu salana,moi misa’ duka.7Apa iatu bati’na Yehuda la Kukamaseisia la Kurampanan tete dio PUANGKapenombanna. Apa tae’ angKu laurrampananni tete dio pana ba’tupa’dang ba’tu pa’buno, ba’tu darangba’tu pakkanarang.8 Iatonna disarakki susumo tu Lo-Ruhama, ma’tambukomi, anna dadiannitu misa’ pia muane.9Ma’kadami tu Puang Nakua: SangaiLo-Ami, belanna tangiakomi taungKu siaiatu Aku tangiaNa’ Puangmi.

HOSEA 1.10–2.3 310Apa undinna iatu to Israel la budasusi karangan dio biring tasik, tu tangdikemba’ disuka’ ba’tu diia’. Anna dadidio inan dinii umpokadanni tau iato maikumua: Kamu te tangia taungKu, indedukato la dinii ussangai anakNa PuangMatua matontongan.11La sita’pa tu mai to Yehuda anna toIsrael, unnangka’ misa’ pangulu, annake’de’ lan mai padang iato, belanna lakapua tu allona Yizreel.

21 (1-12) La mikua lako siulu’mimuane: Ami, sia lako siulu’mi baine:

Ruhama.

To Israel ditibe sia ditarima sule

2:2-23 (2:1-22)2 (2-1) Parapa’i tu indo’mi, parapa’i,belanna tangia baineKu sia iatu AkutangiaNa’ muanena. Da anna lindo batumassede sia tang ma’bayu la pasandaksalu lako rampanan kapa’.3 (2-2) Da angKu kalosso’i tu pakeannanama’kambelang, sia Kupopa’elo’na susitonna mane ditibussanan, da angKupasusi padang pangallaran sia Kupadadi

HOSEA 2.4–8 4

padang rangke sia Kupopa’elo’na matema’rang.4 (2-3) Sia tae’ angKu kamasei tumai anakna, belanna bati’ dadi lanpenggauran sala.5 (2-4) Belanna mangkamo ma’gau’sala tu indo’na, sia iatu untambukkitu pia iato, mesirisan gau’na. Belannanakua: La undina’ urrundu’i tu tokusigau’-salan, iamotu to umbenna’rotingku sia uaingku, bulu dombakusia batang ramingku, minna’ku sia apakuiru’.6 (2-5) Iamoto manassa la Kurompo duritu lalanmu sia la Kupaampangi rindingtembo’, naurungan tae’mo nakabu’tuilalanna.7 (2-6) Sia la undi unnula’i tu to nasigau’-salan, apa tae’ nalambi’i; nadaka’, apatae’ naapparanni. Undinna la ma’kadanakua: La moraina’ male angku sulelako muane doloku, belanna iatu dolonamandu melo na iate totemona.8 (2-7) Apa tae’ natandai, kumua Akumotu mangka umbenni gandung, anggoro’ba’ru sia minna’, sia Aku duka mangkaumpopemba’karanni tu salaka siabulaan, tu napake umpenombai Baal.

HOSEA 2.9–14 59 (2-8) Iamoto la Kuala sule tugandungKu, ke attu pegandungan sia uaianggoro’ ba’rungKu, ke attunnai, sia laKusintak tu bulu dombaKu sia batangramingKu, tu la napaluangan kalena.10 (2-9) Totemo la Kupapayan tukamasirisanna dio matanna to nasigau’-salan, sia tae’ tau la ullendokanni lanmai limangKu.11 (2-10) Sia la Kupa’dei tu mintu’kasendeanna, mintu’ pa’gauranna, bulanba’runna sia allo katorroanna, ondongpitu mintu’ allo kapuana.12 (2-11) Attu iato la Kusanggang tumai garonto’ anggoro’na sia garonto’arana, tu napobannang ma’kada kumua:Iamo to tu saroku tu nabenna’ tokusigau’-salan. La Kupopempangala’napurai mintu’ olo’-olo’ dio lu padang.13 (2-12) Susimoto la Kunii unnukungidiona tu mintu’ allo, nanii untunupemala’ lako mintu’ Baal sia umbeloikalena ma’sissin, sia ma’manik-ata siaundi urrundu’ to nasigau’-salan, apa iatuAku nakalupaiNa’, kadanNa PUANG.14 (2-13) Iamoto manassa la Kunaran siala Kusolan tama padang pangallaran siala ma’kada malamma’Na’ lako kalena.

HOSEA 2.15–20 615 (2-14) Sia la Kuben tu pa’lakanggoro’na dio, sia iatu lombok Akhor laKupopendadi misa’ ba’ba pa’rannuanan.Sia attu iato la menani pole’ susi tonnamangura, iamo tonna sun lan mai tondokMesir.16 (2-15) La dadi allo iato, kadanNaPUANG, la mukua ussangaiNa’ muaneku,sia tae’mo ammu sangaiNa’: Baalku.17 (2-16) Ondongpi, la Kupatoyang diomai pudukna tu mintu’ sanga Baal,naurunganni tae’mo nala ussa’bu’i tauiato mai tu sanganna.18 (2-17) Iake allo iato la sibasseNa’ tuolo’-olo’ dio lu padang napomeloi tauiato mai, sia iatu manuk-manuk dao lulangi’ sia olo’-olo’ mendonglo’ dao kuli’napadang. Attu iato la Kule’to tu pana siapa’dang sia mintu’ pa’buno lan tondok,angKu patorro marampa’i tu tau iatomai.19 (2-18) Sia la Kupotumaiko tontongsae lakona, la Kupotumaiko tete diokamaloloan sia unnola salunna, tete diokamasokanan sia kamamasean.20 (2-19) La Kupotumaiko tete diokamarurusan, ammu tandai tu PUANG.

HOSEA 2.21–3.1 721 (2-20) Sia la dadi attu iato, kumuala Kuperangii, kadanNa PUANG, laKuperangii tu langi’, anna perangii langi’tu lino.22 (2-21) Anna perangii lino tu gandungsia uai anggoro’ ba’ru sia minna’, na iateapa iate mai la umperangii Yizreel.23 (2-22) Attu iato la KuamboranKaleku tu tau iato mai lan tondoksia la Kukamasei tu Lo-Ruhamasia Kukua lako Lo-Ami; Ikomo tutaungKu. Anna ma’kada nakua: Kamu tuKapenombangku.

Pa’kaboro’na Hosea lakobaine tang maruru’

3:1-5

31Ma’kadami tu PUANG lako kalekuNakua: Male pole’ko, mupakaboro’

misa’ baine, tu unneloran kalenanapakaboro’ to senga’, anna pasandaksalu lako rampanan kapa’, susi PUANGumpakaboro’ to Israel, tu mentingo lakokapenomban senga’ sia umporai deppabua anggoro’.

HOSEA 3.2–4.1 82Susi to kualli tu baine iato sangpulolima sikele’ salaka sia dalle sisikansangome’ sangtangnga.3Ma’kadamo’ kukua: La mari’piko masai,tae’ ammu la ma’gau’ sala, tae’ ammula sisola muane, sia tae’ duka kulaurrumbuko.4Belanna iatu to Israel la masai torrotang didatui, tang diarungi, tangmemala’ sia tae’ batu dipodeatanna, tae’epo’na ba’tu balo’ taunna.5Undinnato la mengkatoba’ tu to Israel,sia undaka’ PUANG Kapenombanna,sia Daud datunna, na sae mennoloma’parondo tu tau iato mai lako PUANGsia lako kameloanNa, – lan attu la sae.

Peada’ unta’tan to minaa tangmaruru’ sia bangsa tang maruru’

4:1-19

41Perangii tu kadanNa PUANG, e toIsrael, belanna den apa Napasalanni

PUANG tu pa’tondokan, belanna tae’mokamarurusan, tae’mo kamamasean siatae’mo kapaissanan diona Puang Matualan tondok iato.

HOSEA 4.2–7 92Ma’tampakki ropu, mo’rang,papatean, boko sia pasandak salulako rampanan kapa’! Kamasa’garan siakaumpatibolloan rara situru’-turu’.3 Iamoto anna makarorrong tu tondok siamintu’ apa lan silayuan sia sipa’du’dunan,la mintu’ olo’-olo’ dio lu padang, lamanuk-manuk dao lu langi’; ondongpi iaduka tu bale lan lu tasik siaangan mate.4Da naden misa’ tau ma’parapa’ siada naden misa’ tau ma’ta’tan, belannapa’parapa’Ku diona iko, e to minaa.5La songkako, ke allona, sia la padasongkako tu nabi, ke bonginnai, sia laKusanggang tu indo’mu.6 Iatu taungKu la sanggang, belanna tae’kapaissananna. Belanna mutumpu tukapaissanan, iamoto angKu tumpuko,damo mutoe toean to minaa dio oloKu;belanna tae’mo mukilalai tu SukaranalukNa Kapenombammu, iamoto natae’dukamo Kula ungkilalai tu bati’mu.7Sabuda-budanna tu tau iato mai,samandu-mandunna kasalan lakoKaleku. Iamoto angKu popembaliikamatunan tu kamala’biranna.

HOSEA 4.8–14 108Tau iato mai unnappa’ kandena dio maikasalanna taungKu sia iatu kamoraiannama’palulako kakelokanna.9La dipapada to minaa tu to buda.Iamoto Kula unnukungi diona tu kedonasia la Kupapakkanni tu penggauranna.10La kumande tu tau iato, apatae’ anna dia’, la ma’gau’ sala, apatae’ namemba’ka’, belanna tae’monamakaritutu menomba lako PUANG.11 Iatu gau’ sala sia uai anggoro’ sia uaianggoro’ ba’ru umpapusa penaa.12 Iatu taungKu mekutana lako kayunna,natekkenna ma’patudu. Belannamisa’ penaa ma’patudu lako gau’ salaumpapusa tau iato mai, naurungannima’gau’ sala umboko’i Kapenombanna.13Umbaa pemala’ dao lu bottona mintu’buntu sia umpennoloan pemala’ ditunudao lu mintu’ tanete, iamo tu diongto’ garonto’ pallin, libne sia tarpin,belanna masakka’ naonganni. Iamotoanna ma’gau’ sala tu anakmi baine siapasandak salu tu minintummi baine.14Tae’ angKu la umpapakkanni tu gau’salana tu mai anakmi baine sia tupasandak salunna tu mai minintummibaine. Belanna ia kalena tu tau iato mai

HOSEA 4.15–19 11

male senga’ ussolan baine bualang, siaumpennoloan pemala’ sola to ma’gau’sala dio to’ dipa’deatainna. Susimoto tu bangsa tae’ inaanna manassa lasanggang.15 Iake la moraikomi ma’gau’ sala, e toIsrael, da anna lakoi sala tu to Yehuda!Da milao lako Gilgal, sia da milao lakoBet-Awen, sia da mipalao sumpa dio,kumua: La lelukraka tuoNa PUANG!16Belanna iatu to Israel tang sopati susisapi tang sopati. Ma’dinraka la Nakambi’PUANG susi misa’ domba dio lu padangkalua’?17 Iatu Efraim manda’ mengkale’pe’ lakorapang-rapang dipodeata. Elo’na ia!18 Iake tae’mo namalango, umpogau’omigau’ kadake tang untandai siri’. Iatubalulangna tau iato mai ungkamali’tongan kamatunan.19Natalimbungmo pani’ angin tu tauiato mai sia la kasirisan diona mintu’pemala’na.

HOSEA 5.1–5 12

Iatu to Israel sola panglalannala narua kasanggangan,belanna tang maruru’

5:1-7

51Perangii te, e kamu to minaa, siaparinaai te, e to Israel, sia tananni

talinga, e kamu to lan banuanna datu!Belanna iatu kamu, la narampoikomiukungan, belanna dadikomi poya lakoMizpa, sia misa’ dalla’ tiballa’ dao Tabor.2 Iatu to sorong boko’ ungkalimo misa’patuang lambe’; na Aku nasuale pala’sola nasangi.3Kutandai tu Efraim sia tae’ dukanakarerungan tu Israel dio oloKu.Tonganna totemo ma’gau’ salamoko, eEfraim, sia urruttakkimoko kalemu, eIsrael.4Tae’ anna eloranni tu penggaurannala mengkatoba’ lako Kapenombanna.Belanna den penaa pa’gau’ sala torro lanba’tengna, sia tae’ natandai tu PUANG.5 Iatu kamatampoanna Israel kendekduka dio tingayona la titanan sa’biumpasalai. Iamoto anna songka tu Israelsola Efraim natumang kakadakeanna.

HOSEA 5.6–10 13

Iatu Yehuda la songka duka sola tau iatomai.6Tau iato mai male undaka’ PUANGumbaa domba sola bembe’na siasapinna, apa tae’ nala ungkabu’tui.Napatoyangmo Puang tu Kalena dio maitau iato mai.7Umpogau’mo tang maruru’ tu tauiato mai lako PUANG, belanna kianakbule’mo. Iake nalambi’ (oi) bunga’sombona bulan ma’din narampoikasaburan sisola tu mai iananna.

Iatu kadirampanan tete diomannari pengkatobaran

5:8–6:38Pannonikomi napiri tanduk dio Gibeasia tarompe’ dio Rama! Unnarrakkomidio Bet-Awen diona kasirarian! Naula’koualimmu, e Benyamin!9La mempadang lo’bang tu Efraim, keallo kadiukungan. La Kupa’peissanan tuapa mangka dipamanassa la urrampoi tumintu’ suku Israel.10 Iatu mai arung Yehuda butungmo toumpalele katonan padang. Lako tu tau

HOSEA 5.11–6.1 14

iato mai la Kubarrakan tu kare’dekanara’Ku butung to uai.11 Iatu Efraim dipakario-riomo, siadisanggangmo napobua’ salunna,belanna naala penaanna male unturu’apa tae’ gai’na.12 Iamoto angku susi busung lako Efraimsia susi pasi lako bati’na Yehuda.13 Iatonna perasai sakinna tu Efraim,sia iatonna ussarroan bundangna tu toYehuda, malemi tu Efraim lako Asyur siamesua lako datu Passirarian. Apa tae’anna iate umpamalekekomi, tae’ anna iala umpamondoi tu bundangmi.14Belanna susiNa’ misa’ singa lakoEfraim sia susi misa’ singa mangura lakobati’na Yehuda. Aku, Akumo la usserek-serekki, Kumane male; la Kusintak,natae’ misa’ tau la urrampananni.15La maleNa’, angKu sule lako inangKu,sae lako ussa’dingna salana sia undaka’oloKu; ianna kapussakan tu tau iato mai,manassa la mamali’ tonganmo penaannaumpeagi’Na’.

61Maikomi, anta sule lako PUANG!Belanna Iamo mangka usserek-

serekki’, sia Ia la umpamondoki’, Iaumbambaki’, sia Ia la umbimbinki’.

HOSEA 6.2–6 152Naupu’ duang allo to, Napatuoki’sule, ke allo ma’pentallunnaNapamalimbangunki’, anta tuo diooloNa.3Moraiki’ untandai tu PUANG,tapengkullei untandai. Tonganna labu’tu lako kaleta, susito kabu’tuannaarrang melambi’. Attu iato Nata’paiki’susito uran, susito uran undi, tu ussakka’ipadang.

Iatu to Israel bati’ to bulituk

6:4-114Apara tu la Kugaurangko, e Efraim?Apara tu la Kugaurangko, e Yehuda?Belanna iatu kamamalirammu susi banggaun melambi’ sia susi damo’ tu pa’de,ke mane berre’i allo.5 Iamoto Kupasisikki kada tu tau iatomai nalopian mintu’ nabi, sia Kupongkokada sun dio pudukKu. Iatu ukunganurrampoikomi susi arrang melambi’.6Belanna nakalo’ penaangKu tukamamaliran, tangia pemala’ pangrere’;sia kapaissanan diona Puang Matua,tangia pemala’ ditunu pu’pu’.

HOSEA 6.7–7.2 167Apa untengkaimo basse tu tau iato maisusi Adam; inde to dio nanii umpogau’tang maruru’ lako Kaleku.8 Iatu Gilead misa’ tondok ponno patoro’buku, naponnoi katibolloan rara.9 Iato tuntunan to minaa mangodo’susito pa’gora’, umpatei tau dio lu lalanlako Sikhem. Inang umpogau’ gau’ liukadake tu tau iato mai.10Dio lu bati’na Israel Kutiro tu apamegi’giran: inde to dio nanii Efraimma’gau’ sala sia Israel urruttakki kalena.11Sia iko duka, e Yehuda,dipasakkarammoko tu bura padang, keKupopembalii sule tu dalle’na taungKu.

Katangmengkatobaranna to Efraim

7:1-16

71 IangKu la umpakatanai sule tuto Israel, la payan tu kakelokanna

Efraim sia kakadakeanna Samaria.Belanna ma’pakena bang: tama bangtu to boko, anna mangrampa tuntunanpa’gora’ dio salian.2Tae’ nakilalai, kumua iatu mintu’kakadakeanna Kupalan penaa. Totemo

HOSEA 7.3–9 17

natikuimo gau’ kadakena, sia dionasangmo oloKu.3Napasende kakadakeanna tau iato maitu datu sia mo’rangna tu mai arung.4Mintu’ tau iato mai pasandak salu lakorampanan kapa’, butung to dapo’ tangpa’de apinna, moi na iatu to unggaragairoti tae’mo umpadukku apinna, belannaullemun ta’pung, sae lako messu’mo.5 Iatonna allo kapuana datunta,napelangoi uai anggoro’ tu mai arung.Natadoan limanna tu to tae’mo apanadampang.6Apa napamalassu tu penaanna tetedio pa’pakena butung to dapo’; moianna mamma’ situ’turan bongi tu tounggaragai roti, melambi’o to malassubang tu dapo’ susi api ma’lana-lana.7 Iatu mintu’ tau iato mai malassu susidapo’. Pura namangsanni tu mintu’to ma’parentana, sia mintu’ datunnatibambangmo mate. Moi misa’ tau dio lutau iato mai tae’ nameongli’ lako Kaleku.8 Iatu Efraim umpasirau kalenamintu’ bangsa. Iatu Efraim susi misa’pa’ranggina tang dibaliangan.9Napurai to salian lembang tukamawatanganna, apa tae’ nasa’dingi.

HOSEA 7.10–14 18

Ondongpi nasitutu’imo uban, apa tae’naissanni.10Sia iatu matampona Efraim kendekdio tingayona titanan sa’bi umpasalai.Apa tae’ namengkatoba’ lako PUANG,Kapenombanna, sia tae’ nadaka’i tuPuang, moi narampoi te mintu’na apaiate.11Susi bang bu’ku’ baga tu Efraim,tae paissanna. Natambai tu Mesir launtundui, namaleo lako Asyur.12 Ianna male lako, la Kusalokko’idalla’Ku tu tau iato mai. La Kutobangantu tau iato mai susi manuk-manukdao mai langi’. Ianna marekomo tutuntunanna, Kutingkanmi.13Upu’ allona tu tau iato mai, belannamale umboko’iNa’! Sumpu sumandakna,belanna sepangmo dio mai Kaleku. Moimangkamo Kurampanan, tontong dukama’kada mo’rang lako Kaleku.14Tae’ duka nadio mai penaanna tutau iato mai metamba lako Kaleku, kesumarroi dao patindoanna. Natori’-tori’piso tu kalena umpalaku gandung sia uaianggoro’ ba’ru; pabali-bali tongan tu tauiato mai lako Kaleku.

HOSEA 7.15–8.4 1915Moi Kuada’i sia Kupamawatang tutakia’na, apa nenne’ bang untangnga’kadake unneaNa’.16Messaile sia tu tau iato mai, apa tae’nalu langngan; butungi to misa’ panadisanga melo, apa tae’mo gai’na. Iatumai arungna la tibambang nakandepa’dang natumang kada layukna.Dionamo to nanii tau ullo’boi lan lutondok Mesir.

Mareke’mo tukasangganganna Efraim

8:1-14

81Padioi pudukmu tu napiri tanduk.Susi misa’ langkan maega tu

kasanggangan sae urrampoi banuanNaPUANG! Belanna natengkaimo tau iatomai tu basseKu sia nabali-bali tu SukaranalukKu.2Tau iato mai metamba lako Kaleku,nakua: O Kapenombangku. Kami te, toIsrael, kitandaiKomi.3Untibemo maelona tu to Israel; iamotoanna ula’i uali.4Unnangka’mo datu, apa napasalianNa’,sia unnangka’ arung, natae’ Kuissanni.

HOSEA 8.5–10 20

Iatu mai salakana sia bulaannanagaragamo rapang-rapang dipodeatanapourunganni dipisanni.5 Iatu anak sapimmu apa megi’giran, eSamaria! Dukku tu kasengkeangKu laurrampoi tu tau iato mai. Sangapapira tutau iato mai tang la ma’din diseroi?6Tonganna bu’tu dio duka mai Israel,tu misa’ apa nagaraga pande, apatangia misa’ kapenomban. Tonganna ladinisak-nisak tu anak sapi Samaria.7Belanna unnambo’mo angin tu tau iatomai, tae’ duka nasalai tang talimpuru’napolean: la langko tu gandung, iamotananan, tu tang la umpaden ta’pung;moi naden issinna, to tama sae launnampello’i.8Diampello’mo tu Israel. Totemo diomolu mintu’ bangsa susi misa’ pareanan, tumoi misa’ tau tae’mo umporai.9Belanna malemo lako Asyur. Iatu misa’keledai lampung messarak ia, apa Efraimumpatassu’ pamengan la napa’gau’ –salan.10Moi anna tarima pamengan dio lumintu’ bangsa, manassa la Kurampuntu tau iato mai; sidi’ri la naappa’

HOSEA 8.11–14 21

kenarannuanni tu kada pangra’ta’nadatunna mintu’ arung.11Manassa budamo tu inan pemalarannapabendan Efraim la umpogau’ kasalan;mintu’ inan pemalaran iato napake laumpogau’ kasalan.12Moi angKu surasanni pessangpulosa’bunna tu Sukaran alukKu, apa inangnasanga iate apa iate lu dio mai to tamasae.13Umpennoloan pemala’ tu tau iato mai,iamo tu duku’, anna kandei. Apa tae’nakalo’i penaanNa PUANG to; totemoNakilalaimo Puang tu kakadakeannatau iato mai sia Naukungi diona tukasalanna; la sule tu tau iato mai lakoMesir.14Ondongpi nakalupaimo Israel tu Totumampana sia umpabendan tongkonanlayuk, tonna marassan to Yehudaumpebudai kota ditambakuku. Apala Kupasonglo’ tu api tama kota iatomai, anna purai nakande tu mintu’tambakukunna.

HOSEA 9.1–4 22

Tae’ kamenombandio lu tondok senga’

9:1-9

91Da musende-sende, e Israel, ammumela’tek-la’tek, susi mintu’ bangsa,

belanna sorong boko’moko dio maiKapenombammu sia pasandak salu lakorampanan kapa’, ammu kamorai sarogau’ sala dao lu mintu’ panglullurangandung.2 Iatu panglulluran sia pa’parrananggoro’ tae’mo nala umpabu’tuanni tuapa dikande sia diiru’ sia la napakenamouai anggoro’ ba’ru.3Tae’mo nala torro lan tondok PUANG tutau iato mai, sangadinna iatu Efraim lasule lako Mesir, sia la ungkande apa tangmasero dio lu Asyur.4Tae’ anna untedokan uai anggoro’PUANG tu tau iato mai, sia tae’ annaalai penaanNa Puang tu pemala’pangrere’na; disanga kande ro’ lakokalena tau iato mai; mintu’ tau tuungkandei urruttakki kalena, belannaiatu roti iato la napokandena siamo, sia

HOSEA 9.5–9 23

tae’ anna ma’din dibaa tama banuanNaPUANG.5Apara la mipogau’, ke allo kapua siaiake allo pa’gauranNa PUANG?6Belanna, moi anna tilendok dio maikasanggangan, la narampun duka Mesir,sia la napeliang Memfis. Ria la ussitutu’itu ianan salakana sia duri la tuo lan lutendana.7Saemo tu allo kadiukungan, saemo tuallo pa’papakkan. La naperasai to Israelte iannate. Iato nabi iato baga sia iatuto natamai penaa bomboan, napobua’kakapuanna kakadakeammu sia belannakakapuanna tu kamabirisan.8 Iatu to ma’kampana Efraim diooloNa Kapenombangku, iamo nabi –misa’ poyana to ma’poya dio mintu’lalanna, sia kamabirisan lan banuanNaKapenombanna.9Lendu’ ia kadakena penggauranna, susilan allona Gibea: La Nakilalai Puangtu kakadakeanna sia la Naukung tukasalanna.

HOSEA 9.10–14 24

Efraim tang membati’

9:10-1710Kukabu’tuimo tu Israel susi buaanggoro’ dio padang pangallaran;iatu nene’ to dolomi Kutiro susi buaara bunga’, iamotu pamulanna diogaronto’ ara. Apa tau iato mai male lakoBaal-Peor, sia mengkaola lako deatamesirisan; iamoto megallian tu tau iatomai susitu apa nakamali’.11 Iatu kamala’biranna Efraim la mettia’male susi manuk-manuk; tae’mo tau ladadi, tae’mo tau la ma’tambuk, iatu inantau tang la kasampean.12Moi umpelobo’i pia muane tu tau iatomai, la Kupasisayuran, naurunganni moimisa’ tau tae’mo torro. Manassa upu’allona tu tau iato mai, ke untoyangammo’Kaleku dio mai.13 Iatu Efraim, susitu mangka Kutiro,butung Tirus, tu ditanan lan misa’ pa’lak;apa totemo inang la nasorong Efraim tuanakna lako to papatean.14Benni tau iato mai, o PUANG, tusipatunna la Mibenni: benni tau iato mai

HOSEA 9.15–10.1 25

tu inan tau tang kasampean sia susutang sekka’.15Mintu’ kakadakeanna sirampun dioGilgal, iamoto inde dukato dio Kuniiungkabiri’i tu tau iato mai; belannapenggauran kadakena, angKu la unnula’ilan mai banuangKu. Sia tae’mo angKukamasei; mintu’ arungna pabali-balinasang.16 Iatu Efraim dipandasamo siamarangkemo tu daka’na; tae’mo anna lamembua. Ianna la kianakpa, manassa laKupatei tu sun dikalena tu napakaboro’.17La Natibe Kapenombangku tu tau iatomai, belanna tae’ naperangii; iamotoanna salamba salao dio lu mintu’ bangsa.

Iatu kamenomban lakorapang-rapang dipodeata dipakasiri’

10:1-8

101 Iatu Israel misa’ garonto’anggoro’ loboran; satarri’-

tarri’na tu buanna, sanarangngan-rangnganninna tu inan pemalaranna,samelo-melona tu padangna, sanaballo-balloinna tu batu dipodeata.

HOSEA 10.2–7 262Mo’rang tu penaanna, totemo lanapassan tu bua kasalanna: laNasanggang Puang tu inan pemalarannasia la Naro’pok tu mintu’ batudipodeatanna.3 Inang ma’kada tu tau iato maitotemo, nakua: Tae’ datunta – apa iaketae’i takataku’ PUANG, apara ma’dinnapogaurangki’ tu datu.4Tau iato mai ma’kada tang kebattuan:umpalao sumpa tang tongan sia untananpunala basse. Sia la bu’tu tu ukungansusi lelating tuo lan lu gorri’ pa’lak.5Belanna anak sapi dio Bet-Awen annaselang tu to umpa’tondokki Samaria;ondongpi iatu to buda mario-rio tu dionato, sia silallakan to minaa umpengkaolairapang-rapang dipodeata, belannasisayurammo kamala’biranna.6Ondongpi iatu kalena dibaa dukalako Asyur, la dipennoloan lako datuPassirarian. La matuna tu Efraimsia la kasirisan tu Israel napobua’pa’tangngaranna.7La disanggangmo tu Samaria; iatudatunna susi to bulisak naangan uaimale.

HOSEA 10.8–11 278La disanggang tu inan madao diniimemala’ dio Awen, tu napokasalanIsrael. La nakabu’ duri sia a’da’ tu inanpemalaranna. Anna ma’kada tu tau iatomai lako buntu, kumua: Samboikan sialako tanete, kumua: I’pinnikanni!

La diukung tu to Israel susito Gibea

10:9-109Tempon allonapa Gibea, mupogau’mokasalan, e Israel. Tontong bangkomiumpengkaolai tu iannato. Tangnalambi’raka dio Gibea tu tau iato mai tukasirarian unneai tu to tang mekaalukunturu’ pa’poraiangKu?10Manassa la Kupandasa, anna sirampuntu mintu’ bangsa unneai, sia la dipandasatu tau iato mai natumang tu kasalannada’dua.

Tae’ nadadi tu apa NarannuanPUANG diona Efraim

10:11-1511 Iatu Efraim misa’ sapi manguradiada’imo, tu moraimo dipanglulluran:apa Kukasayangi tu sokkong melona. La

HOSEA 10.12–15 28

Kuayokai tu Efraim, sia la dipa’tengkoantu Yehuda sia la dipassalagan tu Yakub.12Mangambo’komi situangkamalamburan, mebura padangkomisituang kamamasean, bungka’komipadang ba’ru. Iake susito, nalambi’moattunna la undaka’ PUANG, kumuaanNa sae sia umpasaeangkomi urankamaloloan.13Untengkomokomi katangmekaalukansia urrampunmokomi kakadakean;ungkandemokomi bura padangkamo’rangan, belanna murannuammo tulalanmu sia kabudanna to lalongmu.14 Iamoto anna dadi tu kamarukkanunnea bangsamu, sia la disanggang tumintu’ kota bentengmu, susi Salmanussanggang Bet-Arbel, tonna bendankasirarian, tonna pessambakanni tuindo’ sola anakna.15 Iatu iannato buntu tumangna Betelsia pa’pobua’na kaliuan kadakemi. Iannatilalekmo masiang, iatu datu Israel ladisabu’imo.

HOSEA 11.1–6 29

KamamaseanNa PUANG siaukunganNa lako bangsa iato

11:1-6

111 Iatonna piapa tu Israel,Kupakaboro’ sia Kutambai tu

anakku dio mai Mesir.2Saditamba-tambainna tu tau iatomai, sauntoyang-toyanganora kalena;memala’ lako mintu’ Baal sia mantunudupa lako mintu’ rapang-rapangdipodeata dipa’.3Aku unnada’i lumingka tu Efraim, siaKukayun, apa tae’ naakui, kumua Akuumpamalekei.4Ulang tau Kurendenanni tu tau iatomai sia Kupori pepori kamamasean;iatu penggaurangKu lako kalena butungto manglendokan ayoka sia kambu diomai popona. TukkuNa’ untiroi sia Kubenkande.5Tae’raka pa’tangngaranna sule lakoMesir? Manassa Asyur la undatui,belanna manoka mengkatoba’ tu tau iatomai.6 Iatu pa’dang la unta’pai tu mai kotanasia la ussanggangi tu salli’ babangan

HOSEA 11.7–10 30

kotana sia la naimbakan tiku lao,natumang pa’tangngaranna.

Iatu kamamasean undaoannikama’paolaian salu

11:7-117Manassa iatu taungKu tontong bangmemboko’ dio mai Kaleku. Moi annameongli’ langngan PUANG, inang tae’Nala unnendekanni.8Umba la Kukua ussa’biangangko, eEfraim, umba la Kukua ussorongko, eIsrael? Umba la Kukua ussa’biangangkosusi Adma, sia la umpapadako Zeboim?Tibalik senga’omo tu penaangKu, annatiakka’ tongan tu kamamaseangKu.9Tae’ angKu la umpalanda’i tukasengkean dukkungKu, tae’ra angKutarru’ la ussanggangi tu Efraim. BelannaAkumo tu Puang Matua tangia tolino,maindanNa’ lan lu tangngami, siatae’ angKu la sae situang kasengkeandukku-dukku.10 Iatu tau iato mai la undi urrundu’PUANG, la umburrung-burrung susisinga. Iake umburrungI, iatu mintu’ pia

HOSEA 11.11–12.3 31

muane la sae dio mai rampe matampu’sipa’parondoan.11La sae sipa’parondoan susito manuk-manuk dio mai Mesir sia susito bu’ku’dio mai tondok Asyur, angKu patorroi lanbanuanna, kadanNa PUANG.

Kasalanna Efraim solaYakub, nene’ to dolona

11:12-12:14 (12:1-15)12 (12-1) Nalilingi bangMo’ Efraimma’kada mo’rang sia bati’na Israelma’pakena bang – na iatu Yehudatontong bang umbali-bali Puang Matuasia To tarru’ maindan, tu maruru’ bang.

121 (12-2) Iatu Efraim umpodia’angin sia situ’turan allo unnula’

angin matallo; napapa’i bang tukamo’rangan sia kasanggangan.Untanan basse sola Asyur na iatu minna’dibaa lako Mesir.2 (12-3) Den kara-karaNa tu PUANGnaYehuda: iamoto anNa ukungi tu Yakubsitinaya kedona sia la Napapakkannisitinaya penggauranna.3 (12-4) Lan bang siapa pa’tambukannaindo’na anna pakenami tu siulu’na, na

HOSEA 12.4–9 32

iatonna matona’mo sibobo’mi PuangMatua.4 (12-5) Sibobo’mi misa’ malaeka’, annapatalo. Tumangi’mi sia mengkamoyaumpalaku kamaturu-turuan lako Puang.Nakabu’tuimi tu Puang dio Betel, na dioNanii ma’kada tu Puang lako kaleta,5 (12-6) iamo tu PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik, PUANG tusanganNa.6 (12-7) Iamoto tibalikmoko sulelako Kapenombammu, karitutuitu kamasokanan sia katonganansia tontongko ma’rannuan lakoKapenombammu.7 (12-8) Iatu Kanaan – lan lu limannatu timbangan ma’pakena, ia umpogau’pakira-kira.8 (12-9) Apa ma’kada tu Efraim nakua:Tonganna, sugi’mo’, na iatu kasugirangkudaka’kumo; iatu mintu’ daka’ku, tae’nadiappa’ tu kakadakean dio kaleku, tudisanga kasalan.9 (12-10) Apa Akumo tu PUANG,Kapenombammu, tempon dio maitondok Mesir. La Kupatorro pole’ko lantenda, susi tonna allo kasirampunan.

HOSEA 12.10–14 3310 (12-11) Sia la ma’kadaNa’ lako mintu’nabi sia la Kupabuda tu patiro mendeatasia la ma’kadaNa’ lan pa’pasusiannalopian mintu’ nabi.11 (12-12) Moi inan kakadakean tuGilead, anna tae’ pissanmo gai’na tupa’tondokanna; moi anna pemalarannitau tu sapi laki dio Gilgal, ia duka tu inanpemalaranna la susimo batu ditombondiong kalo’ pa’lak.12 (12-13) Iatu Yakub mallaimo lakopadang Aram, sia iatu Israel dikurinni,la urrampanni kapa’ tu misa’ baine, siabelanna la urrampanni kapa’ tu misa’baine, anna mangkambi’ domba.13 (12-14) Apa tete dio misa’ nabi anNasolanni PUANG tu to Israel lan mai Mesir,sia tete dio misa’ nabi anna dikambi’i.14 (12-15) Iatu Efraim mepa’diran tonganpenaa, apa Puangna umpasuleanni turarana sia umpabala’i tu kamatunannapogau’ lako Puang.

HOSEA 13.1–4 34

Kare’dekan ara’NaPUANG urrampoi Efraim

13:1–16 (13:1–14:1)

131 Iake ma’kadai tu Efraim,tiramban tu tau, anna matande

dio lu to Israel, apa natumang Baal,iamoto nakasalan, anna mate.2Totemo napatontong duka umpogau’kasalan sia nagaragai rapang-rapangdipodeata dipati’no’ tu salakana, iamotu rapang-rapang dipodeata nagaragaiunturu’ inaanna; mintu’nato panggaragapande bulaan. Napokadammi tau tudiona tau iato mai: iatu to memala’,iamo unnudung anak sapi.3 Iamoto anna la susi bang to gaunmelambi’ sia susi damo’, tu pa’de, kemane berre’i allo, sia susito ta’piannasarombonan angin, sia susito rambutassu’ dio pentiroan.4Apa Akumo tu PUANG,Kapenombammu, tempon dio maiMesir, tae’ Kapenomban mutandaisangadinna Aku sia tae’ misa’ tomerampanan sangadinna Aku.

HOSEA 13.5–12 355Kutandaimoko lan padang pangallaran,lan padang mampu’.6 Iatonna dikambi’imo, dipedia’imitu tau iato mai. Iatonna dia’moumpamadaomi penaanna: iamoto annatang ungkilalaiNa’.7 Iamoto angKu butung singa lako tauiato mai, angKu mangodo’ susito arimaubuluh dio to’ lalan.8La Kudammak tu tau iato mai susitoberuang sisayuran anakna, Kuserekki tubarangkangna, angKu ampello’i susitosinga birang, anna olo’-olo’ dio lu padangumbesse-besei.9 Iamoto tu kasanggangammu, eIsrael, belanna mubali-baliNa’ tuTopatunduammu.10Umbamira tu datummu, tu laurrampanangko lan mintu’ kotamu, siaumbamira tu to ma’parentamu – e iko tumangka ma’kada kumua: Benna’ misa’datu sia ba’tu pira-pira arung.11Kubenmoko misa’ datu situangkasengkeangKu sia Kuala pole’ situangkamagalliangKu.12 Iatu kakadakeanna Efraim manda’modinanna sia iatu kasalanna dipalumpunnimelomo.

HOSEA 13.13–16 3613Narampoi saki susi baine mangurria’,apa iatu Israel susi misa’ pia tangpaissan; ianna attunnamo la dadi, tae’naditibussanan.14La Kurampananraka tu tau iatomai dio mai kuasanna lino tomate, sia la Kula’bakraka dio maikamatean? E kamatean, umbamira turopummu, e lino to mate umbamira tupasanggangammu? Tang natandaimomatangKu tu kamamasean.15Moi anna maloboran dio lu tomassiulu’, la sae duka tu angin dio mairampe matallo, iamo tu anginNa PUANG,tu kendek dio mai padang pangallaran,naurunganni iatu kalimbuangna ma’ti siaiatu mata uainna be’ko’ tongan; narampatu mai ianan ballo napalumpunni.16 (14-1) Iatu Samaria la umpassannitu salana, belanna pabali-balimo lakoKapenombanna. La tibambang tutau iato mai nakande pa’dang sia ladipessambakan tu mai anak bitti’na siaiatu mai baine ma’tambukna la ditessetu pa’tambukanna.

HOSEA 14.1–4 37

Kamengkatobaran sia pangallonan

14:1-8 (14:2-9)

141 (14-2) Mengkatoba’ko, e Israel,lako PUANG, Kapenombammu,

belanna tete dio kakadakeammu, ammutisumbang.2 (14-3) Saemokomi umparampoi tupangakuan kasalan, sia mengkatoba’lako PUANG, ammi ma’kada lakoKalena kumua: Pa’dei nasangi tu mintu’kakadakeangki, ammi katuru-turuikan;kipennoloammo tu pangakuan diorandan pudukki butung to sapi lakidipangurrandean.3 (14-4) Tae’mo anna Asyur tu laurrampanangkanni, tae’mo angki lama’darang. Sia tae’mo angki la ma’kadalako panggaraga limangki kumua: OKapenombangki! Belanna diori maiKalemi nanii unnappa’ kamamasean tupia biung.4 (14-5) La Kuparapa’ tukamembokoranna tau iato mai, la kalebutallang tu penaangKu ungkamasei,belanna iatu kasengkeangKu toyangmodio mai kalena.

HOSEA 14.5–9 385 (14-6) La butungNa’ to ambun lakoto Israel, anna menta’bi susi bungabakung, sia la merrorro tu aka’na susiLibanon.6 (14-7) Marambak tu mintu’ tarukna;iatu kameloanna la susi kayusaitun sia iatu busarungngu’nasusi busarungngu’na Libanon.7 (14-8) Tau iato mai, tu torroumpentionganni, natananni pole’gandung. Ondongpi la menta’bi susitugaronto’ anggoro’, nakalelean susito uaianggoro’ Libanon.8 (14-9) E Efraim, la siapaRa’ tu mintu’rapang-rapang dipodeata? – Kutandingtalingamo sia Kupenunumo, – Akumo tubutung kayu sanoba’ tu tontong maluna,dio Kaleku tu nanii bu’tu buammu.

Ma’katampakanna pa’pakilala

14:9 (14:10)9 (14-10) Minda-minda kinaa, lanaparinaa te mintu’nate! Minda-minda tumatarru’ la nasanda tonganni. Belannaiatu lalanNa PUANG malolo; naolai mintu’to malambu’, apa napotilende’ mintu’ topatodo tinting.

YOL

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanNa PUANG turampo lako Yoël, anakna muane

Petuel.

Kasanggangan naparampo batikumpa’peissananni lako to Yehuda tu

allo pa’paolaian salunNa PUANG

1:2–2:112Perangiimi, e mintu’ pekaamberan, siatananni talinga, e mintu’ pa’tondokan!Kela den lenni nadadi tu apa susite tonnaattummi, ba’tu iatonna linona nene’ todolomi.3Uleleananni tu apa iate lako mintu’anakmi; sia iatu anakmi la nauleleanduka lako anakna sia anakna tau iato maila ullelean pole’oi lako bati’ siosso’na.4 Iatu apa nasesa batik pa’benga’,nakande batik pa’kande; iatu apa

YOL 1.5–10 2

nasesa batik pa’kande’ nakande batikpa’ampello’; iatu apa nasesa batikpa’ampello’ nakande batik pa’kasopu.5Pana’dingkomi, e to pa’malangoanammi tumangi’, sia sumarrokomi, epangiru’ uai anggoro’ diona uai anggoro’ba’ru, belanna disintakkimo dio maipudukmi.6Belanna ke’de’mo male tu misa’ bangsala ullaoi tu padangKu, misa’ bangsamatoto’ sia tang dikemba’ budanna; iatuisinna susi isi singa sia iatu torana susitora singa birang.7 Iatu garonto’ anggoro’Ku napopendadiapa megiangan sia kayu araKu nasa’pek-sa’pek, napekuli’i tu mintu’ pa’pakna sianatibe; iatu mai tangkena sibusammo.8Sumarroko butung misa’ anak darama’karoro’ belanna sikampanna tonnamangura.9 Iatu kande dipemalaran sia pemala’pantedok dialai dio mai banuanNaPUANG; iatu mintu’ to minaa, iamo tuto untoe pentoeanNa PUANG rossomopenaanna.10Sanggangmo tu pa’lak;makarorrongmo tu padang, belannamangsan nasangmo tu gandung,

YOL 1.11–14 3

ma’timo tu uai anggoro’ ba’ru siameremo tu minna’.11Bangngo ara’na tu mintu’ to lakopadang sia sumarro tu mintu’ toma’palak anggoro’ diona gandung siadalle sisikan, belanna iatu bura padangtallanmo.12Marangkemo tu garonto’ anggoro’ siamalayumo tu garonto’ ara; iatu garonto’dalima sia ia duka tu garonto’ koroma siagaronto’ appel, mintu’ kayu dio padangmalayu nasangmo. Tonganna masiri’motu kaparannuan, anna mallai dio maima’rupa tau.13Ma’tambeke’komi sia unnurrukkomi,e kamu mintu’ to minaa; sumarrokomie mintu’ to untoe pentoean dio inanpemalaran; maikomi ammi ma’bongima’pote dibolong, e kamu to untoepentoeanna Kapenombangku, belannaiatu kande dipemalaran sia pemala’pantedok dipatoyang dio mai banuanNaKapenombammi.14Pamaindanni tu misa’ allo pa’puasan,pasirampunni tu misa’ kasirampunankamenomban; e kamu pekaamberan,rampunni tu mintu’ tau lan tondok lako

YOL 1.15–20 4

banuanNa PUANG, Kapenombammi siametamba-tambakomi lako PUANG.15A’a tu allo iato! Belanna mandappi’motu alloNa PUANG; saemo tu allo iato susikasanggangan lu dio mai To umpoissanangge maritik.16Tae’raka naka’tu tu mintu’ kande diomai pentirota? Sia ka’tu dukamo tukaparannuan sia la’tek lan mai banuanNaKapenombanta.17Mintu’ tu lise’ banne tikkurrungmodiong to’ apa’ litakna; mintu’ tu alangsanggang; mintu’ tu palipu’ tiserang-serangmo, belanna malayu nasangmo tumintu’ gandung.18A’a, tumbai sarrona tu mintu’ patuoan!Mintu’ tuntunan sapi male-male bang,belanna tae’mo padang kariuanna;sia ia duka tu mintu’ tuntunan dombamandasa.19Lakori Kalemi, o PUANG, kuniimetamba, belanna napoppongimo api tukariuanna dio lu padang pangallaran, sianalepa’i api tu mintu’ garonto’ kayu diolu padang.20Ondongpi mintu’ olo’-olo’ dio lupadang mentingara langngan Kalemima’peagi, belanna ma’timo tu salu’-salu’

YOL 2.1–5 5

sia napoppongimo api tu kariuanna diolu padang pangallaran.

21Pannonii tu napiri tanduk dao Sion,sia rembangi tu katto’-katto’ dao

buntu maindanKu! La ma’parondo tumintu’ pa’tondokan, belanna saemo tualloNa PUANG. Belanna mandappi’mo!2 Iamotu misa’ allo kamalillinan siakapi’tukan, misa’ allo saleburan sialillinan parrak. Susi arrang allo berre’ussamboi mintu’ buntu, susi dukamoto tu misa’ bangsa makamban siamawatang. Tae’ lenpa susinna tempondio mai sia tae’ dukamo nala den, keattu undi sae lako osso’ situran-turan.3Dio tingayona den tu misa’ api tontongma’kande, nadio boko’na tu dukkuapi ma’pamampu’; iatu padang diotingayona susi pa’lak Eden, sia dioboko’na padang lo’bang sanggang; moimisa’ duka apa tae’ natilendok dio maikalena.4 Iatu rupanna susi darang sia ma’dondo-dondo susi darang dipatetta’.5Mengkondong-kondong dao lu bottobuntu susi kareta magaluntu’-luntu’,susito api sikane’tekan ungkande

YOL 2.6–11 6

dalame, susito misa’ bangsa mawatangma’pampang la parari.6 Iatu mintu’ bangsa ma’parondo diotingayona, sia pa’de rupa tu mintu’ taunapobua’ kamatakuran.7Susito pa’barani tu tau iato maima’dondo-dondo, susito parariungkendekki rinding tembo’, anna maletarru’, pantan unturu’ lalanna, tae’nasidoloan len.8Tae’ nasisi’pin-si’pin tu tau iato mai,sangadinna pada tarru’ umpeloloilalanna, sia moi den pa’buno lan lutangnga tarru’ bang tu tau iato mai; tae’napopa’elo’nai lo’bang tu tibangna.9Nalaoi tu kota, anna ma’dondo-dondodao rinding tembo’, tau iato mai unteka’banua, anna tama pentiroan susi toboko.10Dio tingayona tigega’ tu lino siagumalugu tu mintu’ langi’: iatu mataallo sia bulan napamalotong sia mintu’bintoen tae’ napasombo arrangna.11Napakapua PUANG tu gamaranNa, diotingayona mintu’ surodadunNa, belannalendu’ ia budanna tu surodadunNa;iatu surodadunNa mawatang umpalalokadanNa; ondongpi iatu alloNa PUANG

YOL 2.12–15 7

kapua sia tarru’ metakuran! Mindarama’din la umpatananni?

Pa’pakilala la mangakusala sia mengkatoba’

2:12-1712Apa moi totemo den dukapa tukadanNa PUANG, Nakua: Palantuktonganni tu penaammi mengkatoba’ lakoKaleku situang ma’puasa sia tumangi’sia umbating.13Sessei tu penaammi, da na iatutamangkalemi sia mengkatoba’komilako PUANG, Kapenombammi. Belannasumpu mamase sia sa’pala buda tuPuang, kalando pesuka’ sia kapuakamasokananNa, sia Napenassanni tudiona kamandasan.14Mindara unnissanni, den sia manii upa’anNa sule sia menassan sia untampepa’kamasean dio boko’Na, la dipokandedipemalaran sia pemala’ pantedok lakoPUANG, Kapenombammi.15Pannonii tu napiri tanduk dao Sion,pamaindanni tu misa’ allo pa’puasan,pasirampunni tu misa’ kasirampunankamenomban.

YOL 2.16–19 816Rampunni tu bangsa, pamaindannitu kombongan, pasipulungi tu mintu’to matua, rampunni tu mai pia’-pia’sia mintu’ pia ma’susupa, la tassu’ tumuane la diparampo lan mai biliknasia iatu baine la di parampo lan maikatindoanna.17 Iatu mintu’ to minaa, iamo tu tountoe pentoeanNa PUANG, la tumangi’lan kasiallaranna sarambi sia inanpemalaran, anna ma’kada nakua:Kasayangi tu taumMi, PUANG sia daMisa’bianganni tu taa mana’Mi la ditatta,naurunganni napoparumbasan to kapere’tu tau iato mai. Ma’apai nala ma’kadatu mai tau dio lu mintu’ bangsa, nakua:Umbara tu Kapenombanna tau iato mai?

PebalinNa PUANG dionapassambayang sia pangakuan sala

2:18-2718Attu iato Napa’tunduammi PUANG tutondokNa, sia Nakamasei tu taunNa.19Mebalimi tu PUANG lako taunNaNakua: Manassa la Kupasaeangkomigandung, uai anggoro’ ba’ru siaminna’, ammi podia’i, sia tae’ lenmo

YOL 2.20–23 9

Kula ussa’biangankomi natatta mintu’bangsa.20 Iatu to sae daa mai rampe daannalu la Kurambai dio mai kalemi sia laKuula’i lako misa’ padang marangke sialo’bang, iatu diona tingayo ma’palulakotasik rampe matallo, na iatu dio boko’ma’palulako tasik rampe matampu’, annakendek tu bubosinna sia sumarombontu bumappangna, belanna mangkamoumpogau’ apa kapua.21Da mumataku’, e lipu daenan,mela’tekko sia parannu-rannuko,belanna mangkamo Napogau’ PUANG tuapa kapua.22Da mimataku’, e mintu’ olo’-olo’ daolu padang, belanna iatu mai kariuan diolu padang pangallaran maluna, belannamembuamo tu mai garonto’ kayu siagaronto’ ara sia garonto’ anggoro’umpatassu’i tu kasebaranna.23E kamu, mintu’ to Sion,sila’tekangkomi sia parannu-rannukomitete dio PUANG, Kapenombammi,belanna Nabenkomi to mangada’ lakokamaloloan, ondongpi Napasaeangkomiuran kamban, uran bunga’ sia urantampak, susi dolona.

YOL 2.24–28 1024Mintu’ panglulluran la ponno gandungsia mintu’ pa’parran la lempan uaianggoro’ ba’ru sia minna’.25La Kubenkomi tu sondana burapadang lan mintu’ taun, nanii umpuraitu mintu’na nakande batik pa’kande,tu batik pa’ampello’, batik pa’kasopusia batik pa’benga’, iamo tu surodadukambanKu tu Kupasae lako kalemi.26La kumande seba’komi sadia’mi,ammi pudi-pudi sanganNa PUANG,Kapenombammi, tu umpogaurangkomiapa kalle-kallean; iatu taungKu tae’lenmo nala dipakasiri’ sae lakona.27Attu iato la miissan kumua Akumo tudio lu to Israel, sia Akumo tu Puang,Kapenombammi, tae’ senga’na; iatutaungKu tae’ lenmo na la dipakasiri’ saelakona.

AlloNa PUANG

2:28-3228Undinna dio mai to la dadi kumuala untuaranNa’ PenaangKu lako mintu’ma’rupa tau, anna ma’nubua’ tu anakmimuane sia anakmi baine; sia iatu maito matua-tuammi la ungkita tindo

YOL 2.29–3.1 11

ma’rupa-rupa tindo sia iatu mai tomangurammi la ungkita ma’rupa-rupapatiro mendeata.29Sia lako duka mintu’ kaunan muane siakaunan baine la Kutuaran tu PenaangKuallo iato.30Sia la umpadenNa’ ba’tu pira-piratanda kalle-kallean dao langi’ sia daokuli’na padang, iamotu rara, api sia ba’tupira-pira lentong rambu.31 Iatu mata allo la membali malillinsia iatu bulan la membali rara, to ke lasaemi tu allo kapuanNa sia metakuranNaPUANG.32La dadi kumua minda-minda tumeongli’ ussa’bu’ sanganNa PUANG,iamo la dikarimmanni. Belanna daobuntu Sion sia dio Yerusalem la denkatilendokan, susitu mangka NapokadaPUANG; sia iatu naala bilanganna totilendok, iamo la Natambai PUANG.

Ukungan lako ualinna to Israel

3:1-8

31Belanna manassa allo iato sia attuiato, ke Kupopembali tu dalle’na

Yehuda sia Yerusalem,

YOL 3.2–7 122 la Kurampun tu mintu’ bangsa, angKusolanni rokko lombok Yosafat, na indeto diong la Kunii urra’ta’i tu ukungannatau iato mai belanna taungKu sia taamana’Ku, iamo tu Israel, tu napatitale’tau iato mai dio lu mintu’ bangsa, tonnataa-taai tu padangKu.3Sia naloterei tu taungKu nataa-taa,sia misa’ pia muane napassaroan bainebualang, sia misa’ pia baine nabalukanbelanna uai anggoro’, kumua nama’dinmangiru’.4Sia la siapariKi’, e Tirus sia Sidon siamintu’ tondok lan lili’na tondok Filistin?La ma’papakkannirokomika lako Kaleku?Apa iake denni la mipapakkanni lakoKaleku, madoi’-doi’ duka la Kupasule tupa’pakkan langngan ulummi.5Belanna miala tu salakaKu sia bulaanKusia mibaa tu ianan keangga’Ku tamabanua pa’deatammi.6Sia iatu to Yehuda sia to Yerusalemmibaluk lako to Yunani, la umpatoyangitu tau iato mai dio mai lili’na.7Manassa la Kupake’de’ tu tau iato diomai minii umbalukki sia iatu pa’pakkanmiKupasule langngan ulumi.

YOL 3.8–13 138La Kubaluk tu anakmi muane sia bainelako to Yehuda, na tau iato mai laumbalukki lako to Syeba; iamo tu misa’bangsa mambela tondokna, belannamangkamo Napokada PUANG.

Kamauparan la dikamaseanlako taunNa PUANG

3:9-219Petambanni te dio lu mintu’ bangsa.Pamaindanni tu rari, pake’de’i tu mintu’to lalong; iatu mintu’ surodadu la ke’de’male.10Tampai pa’dang tu mintu’ tengkobassimmi sia tampai doke tu mintu’sae’mi; la ma’kada tu to langga’ nakua:to lalongna’.11Ke’de’komi ammi sae, e mintu’ bangsatiku lao, sia sirampunkomi. O PUANG,pasonglo’mi tu to lalongMi inde to rokko.12La ke’de’ tu mintu’ bangsa sia malerokko lombok Yosafat, belanna indeto diong la Kunii unnisung la urra’ta’iukunganna tu mintu’ bangsa tiku lao.13Popa’ka’ta’mi tu pesae’, belannamatasakmo tu bura padang. Maikomiammi manglullu’, belanna ponnomo

YOL 3.14–18 14

tu pa’parran; iatu inan uai anggoro’lempanmo. Belanna kapuamo tukakadakeanna tau iato mai.14Ma’tombon-tombon tu tau dionglombok pangra’tasan ukungan, belannamandappi’mo tu alloNa PUANG dionglombok pangra’tasan ukungan.15 Iatu mata allo sia bulan la malotongsia iatu mintu’ bintoen tae’ napasomboarrangna.16 Iatu PUANG umburrung lan mai Sionsia umpa’perangian gamaranNa lanmai Yerusalem, naurunganni tigega’ tulangi’ sia lino. Apa PUANGmo tu misa’pentilindungan lako taunNa sia misa’kota tambakuku lako to Israel.17Sia la miissan, kumua Akumo tuPUANG, Kapenombammi tu unnisungdao Sion, buntu maindanKu, siaYerusalem la dadi misa’ inan maindan siatae’mo nala unnolai lendu’ to tama sae.18Allo iato la dadi kumua iatu mintu’buntu umpato’do uai anggoro’ ba’rusia mintu’ tanete la umpalolong uaipangandu’ sia mintu’ salu’-salu’ Yehudala saba’ uainna; sia misa’ mata uaima’kalimbuang-buang lan mai banuanNaPUANG sia la ussakka’i lombok Sitim.

YOL 3.19–21 1519La mempadang lo’bang tu Mesir sia lamempadang pangallaran makarorrongtu Edom, belanna pa’pakario-rio tunapogau’ lako to Yehuda, sia belannaumpatibollo rara tang sala lan tondok toYehuda.20Apa la tontong sae lakona tu Yehudasia la manda’ disiosso’i tu Yerusalem.21Sia la Kupamanassa, kumua iaturarana tau iato mai tang sala, tu tae’paKupamanassai, kumua tang sala. Siaiatu PUANG la tontong unnisung daoSion.

AMOS

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanna Amos, misa’i tuto umpatuo domba dio mai Tekoa, tu

natiro diona to Israel tonna linona Uzia,datu Yehuda sia tonna linona Yerobeam,anakna Yoas, datu Israel, duang taundolona, namane lino’.

Pa’nubua’ diona ukungan laurrampaoi tu mai to sibala lembangIsrael sia la urrampoi duka Israel

1:2–2:162 Inde sia tu kadanna, nakua: IatuPUANG umburrung lan mai Sion siaumpa’perangian gamaranNa lan maiYerusalem, naurunganni mario-rio tupadang kariuanna to mangkambi’ siamarangke tu botto Karmel.3 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintinganna

AMOS 1.4–8 2

Damsyik, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai to. Belannamangka napalullu’i panglulluran bassi tuGilead,4 iamoto angKu la umpasae apitama banuanna Hazael naurunganunnimbakanni tu mintu’ bentengnaBenhadad.5La Kule’to tu salli’na Damsyik siala Kusabu’i tu pa’tondokan lan maiBikeat-Awen sia iatu to untoe tekkenkapayungan lan mai Bed-Eden, sia iatupa’tondokanna Aram la dipali’ lako Kir, –kadanNa PUANG.6 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintingannaGaza, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai to. Belannamangkamo narampa tu mintu’pa’tondokan anna sorongi lako Edom,7 iamoto angKu la umpasae api tamarinding tembo’na Gaza, naurunganunnimbakanni tu mintu’ bentengna.8Sia la Kusabu’i tu pa’tondokan lan maiAsdod sia iatu tekken kapayungan lanmai Askelon, sia la Kubalik tu limangKuunta’pai Ekron, naurungan iatu mintu’ to

AMOS 1.9–13 3

Filistin tinampepa la sanggang, kadanNaPuangta PUANG.9 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintingannaTirus, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai to. Belannamangkamo nasorong tu mintu’pa’tondokan lako Edom sia tae’ nakilalaitu basse kasiuluran,10 iamoto angKu la umpasae api tamarinding tembo’na Tirus, naurunganunnimbakanni tu mintu’ bentengna.11 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintingannaEdom, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai to. Belannanaula’imo pa’dang lao tu siulu’na sianapa’deimo tu kamamaseanna, sia tetedio kasengkeanna, anna ma’kase’bu-se’bu bang sia unnanna bang kare’dekanara’na,12 iamoto angKu la umpasae api tamaTéman, naurungan unnimbakanni tumintu’ bentengna Bozra.13 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintinganna toAmon, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai to. Belanna

AMOS 1.14–2.4 4

naballak tu baine ma’tambukna toGilead, la umpakalua’ lili’na,14 iamoto angKu la umpadukkui apitu lanna lu rinding tembo’na Raba,naurungan unnimbakanni tu bentengna,naturu’ arrak ke attu kasirarian, siaongngo’ angin bara’, ke attu talimpuru’;15 sia iatu datunna tau iato mai la maledipali’, la ia la iatu mintu’ arungna, –kadanNa PUANG.

21 Inde sia tu kadanNa PUANGNakua: Belanna tallu tu kapatodo-

tintinganna Moab, ondongpi belannaa’pa’, iamoto natae’ Kula undampai to.Belanna natunumo tu bukunna datuEdom napadadi kapu’,2 iamoto angKu la umpasae api tamaMoab, naurungan unnimbakanni tubentengna Keriot; sia la mate tu Moablan rukka kasirarian naturu’ arrakkasirarian sia oni tarompe’,3 sia la Kusabu’i tu to ma’parentana lanmai sia la Kupatei tu mintu’ arungna solato ma’parentana, – kadanNa PUANG.4 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintingannaYehuda, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula umpasalai ukungan. Belanna

AMOS 2.5–9 5

natumpu tu Sukaran alukNa PUANG siatae’ nakaritutui tu mintu’ apa NapondokPuang, sangadinna napapusamo deatamo’rangna tu naturu’mo nene’ to dolona,5 iamoto angKu la umpasae api lanYehuda, naurungan unnimbakanni tubentengna Yerusalem.6 Inde sia tu kadanNa PUANG, Nakua:Belanna tallu tu kapatodo-tintingannaIsrael, ondongpi belanna a’pa’, iamotonatae’ Kula undampai umparampoiukungan. Belanna ungkamorai doi’ annabalukanni tu to malambu’ sia nabalukantu to bongko sangpasang sepatu.7Nakaduangi ke nasamboi barra’-barra’tu ulunna to bongko sia ulleko’ lalanna totang pa’bela; sia misa’ tu pia muane solaambe’na male ma’gau’ sala lako misa’baine mangura, la umpamatuna sangamadatungKu.8Umbambangan kalena mamma’ diongpakean ditoe dio to’ la’pekna mintu’ inanpemalaran sia unniru’ uai anggoro’na todidosa lan banuanna kapenombanna.9Moi mangkamo Kusabu’i tu to Amori diotingayona, moi anna pada lando kayuarasi’ sia pada buku kayu jati, ondongpi

AMOS 2.10–16 6

Kusabu’i tu buanna dao mai sia uaka’nadiong mai.10Sia mangkamokomi Kusolan lan maitondok Mesir sia Kuanta’komi lan padangpangallaran patangpulo taunna, kumuaammi pomana’i tu tondok to Amori.11Na iatu anakmi muane Kupadadimonabi, na iatu to mangurammiKupadadimo nasiri. Tang susiraka to, eto Israel? KadanNa PUANG.12Apa mipairu’mo uai anggoro’ tu mainasiri sia mipokadan tu mai nabi, kumuada mima’nubua’.13Manassa la Kupasikanetekan diong to’lentekmi susito kareta sikanetekan len,ke ponnoi dao tu pa’kutu’ gandung.14Attu iato iatu mai to malinta’ tangnabelamo umpallaian kalena, iatu tomawatang tang nakullemo umpalalokamabukuanna sia tu to lalong tae’monakullei ullendokan sunga’na.15 Ia duka tu mai to ma’pana tangnaattamo bendan sia to matipa lumingkatae’mo nalussu’ sia pakkanarang tae’monalendokan sunga’na.16Ondongpi moi to barani tongandio lu mintu’ to lalong la mallai tang

AMOS 3.1–6 7

ma’tamangkale attu iato, kadanNaPUANG.

Nabi umparampo kadanNa PUANG

3:1-8

31Tananni talinga te kada, tuNapokada PUANG diona a’gammi e

to Israel, iamotu diona mintu’ pa’rapuantu mangka Kusolan lan mai tondok Mesir,tu nakua:2Mintu’na tu pa’rapuan dao kuli’napadang kamu manna tu Kutandai,iamoto angKu ukungkomi belanna mintu’kakadakeammi.3Ma’dinraka tu tau sola dua lumingka,ke tae’i nasituru’?4Ma’dinraka tu singa umburrung-burrung lan lu pangala’, ke tae’i tukandena? Ma’dinraka tu singa manguragumarau-rau lan mai lo’ko’na, ke tae’iapa nadammak?5Ma’dinraka tu manuk-manuk malerokko poya ba’tikan, ke tae’i pea’panlan? Ma’dinraka tu poya ba’tikan tisintakdiong mai padang, ke tae’i apa naala?6 Iake dipannonii tu napiri tanduklan kota, tae’raka nala tiramban tu

AMOS 3.7–10 8

pa’tondokan? Ma’dinraka tu kotanarampoi kamandasan, ke tae’i naPUANG umpasaei?7Manassa tae’ Napogau’i Puangta PUANGtu mintu’ apa, ke tae’pi Napasamboi tupa’timbanganNa lako taunNa, iamotumintu’ nabi.8 Iake umburrung-burrungi tu singa,mindara tang mataku’? Iake ma’kadamitu Puangta PUANG, mindara tangma’nubua’?

To Israel narampoi ukungan,belanna kakadakeanna

3:9-159Pa’perangianni tu apa iate dao lumintu’ benteng lan Asdod sia daolu mintu’ benteng lan tondok Mesir,ammi ma’kada kumua: Sirampunkomidao mintu’ buntunna Samaria, ammitiroi tu kamarukkan kapua lan tutangnga-tangngana sia pa’pakario-riolan kotana.10Ondongpi tae’ naissanni umpogau’malambu’na, kadanNa PUANG, iamotu to umpasipapa’ pa’pandasa siapa’pakario-rio lan mintu’ bentengna.

AMOS 3.11–15 911 Iamoto, inde sia tu kadanNa PuangtaPUANG, Nakua: Iatu uali untikui tondok!Iatu kamabukuammu napalurokkomo,dialaimo dio mai kalemu sia iatubentengmu dilo’do’imo lan mai.12 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:Susi ke misa’ to manglaa unnalai da’duabuku bi’ti’ ba’tu sangira’ talinga lanmai sadang singa, susi dukato tu toIsrael la dirampanan, iamotu to torrodio Samaria, tu unno’ko dao tetuk inankatindoan sia dao sambo malamma’nabale-bale.13Tananni talinga sia titanan sa’bikomilako bati’na Yakub, kadanNa PuangtaPUANG, Kapenombanna mintu’ma’dandan maritik.14Tonganna iangKu ukungi tu Israelbelanna kapatodo-tintinganna, manassala Kuparampoi duka kasanggangan tumai inan pemalaran Betel, naurungandita’takki tu tanduk inan pemalaran,anna tipessambak rokko padang.15Attu iato Kuro’pokan tu banuapentionganan sola banua pentuanginansia la sanggang duka tu banua gading,ondongpi la buda banua mangsan,kadanNa PUANG.

AMOS 4.1–4 10

Pa’nubua’ dionakasangganganna baine Samaria

4:1-3

41Tananni talinga te kada iate, e sapiBasan, tu untorroi buntu Samaria tu

umpandasa to bongko sia umpakario-rioto mase-mase, tu ma’kada lako puangmimikua: Benkanni angki mangiru’-iru’.2Umposumpamo kamaseroanNa tuPuangta PUANG, Nakua: Tonganna,manassa narampoikomi attu, kenariu’komi pekadang bassi langngan siato torromipa la nariu’ pekan.3Ammi tassu’ unnolai tembo’ ro’pok,pantan mentiro lako bang tingayo ammidiriu’ lako Hermon, kadanNa PUANG.

Iatu kamenombanna to Israel,kamenomban umpabu’tu kasalan

4:4-54Malekomi lako Betel, ammi pogau’kadake, sia lako Gilgal –, ammipamakamban kadakena! Pennoloannitu pemala’mi, ke makale’ sia pa’taasangpulomi, ke allo ma’pentallun.

AMOS 4.5–9 115Padukkuanni api tu pemala’ pa’pudiandio mai roti diragii sia petambanni tupemala’ tanning inaa sia pa’peissanannitu iannato! Belanna iamo pa’poraiammito, e to Israel, kadanNa Puangta PUANG.

To Israel manoka mengkatoba’

4:6-136Apa iatu Aku, Kubenkomi kamaseroanisi lan lu mintu’ kotami sia kapu’duranroti lan lu mintu’ inanmi. Moi susito,tae’ duka mimengkatoba’ lako Kaleku,kadanNa PUANG.7Sia Aku duka, tae’mo Kubenkomiuran, tonna tallung bulanpa, namanepegandungan, Kubenmo uran tumisa’ kota, apa iatu kota senga’ tae’;iatu sangteppe’ pa’lak kauranan, naiatu senga’na, tu tae’ nato’doi uran,marangke.8 Iatu tau lan da’dua ba’tu tallu kotatipa’re’ba-re’ba male lako misa’ kota launniru’ uai, apa tontong ma’rang. Moisusito, tae’ duka mimengkatoba’ lakoKaleku, kadanNa PUANG.9Kuparampoimokomi kamalangkoansia pasian tu mintu’ pa’lakmi sia pa’lak

AMOS 4.10–13 12

anggoro’mi Kupamalayu iatu kayuarami sia kayu saitunmi nakandebatik pa’kande. Moi susito, tae’ dukamimengkatoba’ lako Kaleku, kadanNaPUANG.10Kuparampoimokomi tu ropu, susi dioMesir. Kupateimo pa’dang tu mintu’to mangurammi, anna dirampa tudarangmi. Sia Kupasongngonnimobubosi tu illongmi lan mai to’ tendami.Moi susito, tae’ duka mimengkatoba’lako Kaleku, kadanNa PUANG.11Kubaliangammokomi susi PuangMatua umbaliangan Sodom na Gomora,ammi susi to lalotin disintak lan mai to’api. Moi susito, tae’ duka mimengkatoba’lako Kaleku, kadanNa PUANG.12 Iamoto la Kupasusi dukako to,e Israel. Belanna la Kupasusikoto,– la ma’parandanko la sitammuKapenombammu, e Israel.13Belanna tonganna Puangmo tuungkombong buntu sia umpadadiangin, sia umpokadanni tolino tu apalan penaanna, sia umpopemmalillinnitu arrang melambi’, sia unnola inanmadao dao kuli’na padang – PUANG,

AMOS 5.1–5 13

Kapenombanna mintu’ ma’dandanmaritik, iamoto tu SanganNa.

Bating diona Israel

5:1-3

51Tananni talinga te kada laKusaurangkomi, iamo misa’ bating, e

bati’ to Israel:2 Iatu anak dara Israel songkamo, tang

nakullemo milik sule,tipessambakmo rokko padangna, namoi

misa’ tau tae’ umbangunanni.3Belanna inde sia tu kadanNa Puangta

PUANG:Iatu tau lan kota sun massa’bu, la

saratu’mora tinampe,na iatu to sun ma’ratu’, la sangpulomora

tinampe dio lu bati’na to Israel.

Lalan lako katuoan

5:4-64Belanna inde sia tu kadanNa PUANGlako bati’na to Israel, Nakua: Daka’Na’,ammi tuo.5Apa da midaka’ Betel, sia da mimalelako Gilgal, sia da mike’de lako Bersyeba.

AMOS 5.6–10 14

Belanna iatu Gilgal inang la male dipali’sia iatu Betel la diputtai.6Daka’i tu PUANG, ammi tuo, danarampoi bati’na Yusuf susi tu apima’kande pu’pu’, anna tae’ misa’ tauuntundui tu Betel umpa’deanni.

Upu’ allona tu tauumpoka kamalamburan

5:7-137O! tu to umpopembali apsantintu kamalamburan sia umpentibeankamaloloan rokko padang.8Puangmo, tu ungkombong Bunga’ siaOrion. Puangmo tu umpopembali malillindadi arrang melambi’, sia umpamalillinmasiang dadi bongi; Puangmo, tuunnongli’ uai tasik, anNa patibarrakkidao kuli’na padang – PUANG iamo to tusanganNa.9Puangmo, tu umpata’pai kasanggangantu kota ditambakuku, naurunganninarampoi kasanggangan tu benteng.10Nakabiri’ tau iato mai tu tau untuntunapa tongan lan lu babangan sia natapa’tu tau umpokada salunna.

AMOS 5.11–15 1511Belanna ullullu’komi to bongko siamiparuku la umbenkomi pamengan,iamotu gandung, iamoto moi ammibangun banua batu dipa’, tae’ dukaammi la unnii, moi ammi garagai pa’lakanggoro’ ballo, tae’ duka ammi la unniru’itu uai anggoro’na.12Belanna Kuissan, kumua tumbaibudanna tu kapatodo tintingammi siatumbai makambanna tu kasalammi;mipapussak tu to malambu’,ungkandekomi pappe’ sia mitumputu to mase-mase lan lu babangan.13 Iamoto nakappa tu to unnampuitangnga’ kinaa lan attu iato, belannaattu iate kadake.

Diona katuoan sia kamatean

5:14-1714Daka’i tu melona, da na iatukadakena, ammi tuo; ianna susito laNarondongkomi PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik, susitumipokada.15Kabiri’i tu kadakena, kabarii tumelona, patunannangi tu salunna lanlu babangan, den sia manii upa’ anNa

AMOS 5.16–19 16

katuru-turui PUANG, Kapenombannamintu’ ma’dandan maritik, tu totinampena Yusuf.16 Iamoto, inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombanna mintu’ ma’dandanmaritik, iamotu Puang, nakua: Dio lumintu’ tana lapang nanii tau umbating,sia dio lu mintu’ batatta ma’kada tutau nakua: A’a, a’a! Natambai tau tuto ma’pa’lak anna ma’pote dibolong sianakua lako to manarang umbating: launnurruk-urrukkomi.17Ondongpi la umbating tu tau lan lumintu’ pa’lak anggoro’, ke lendu’Na’ lanlu tangngami – kadanNa PUANG.

Diona alloNa PUANG

5:18-2018Upu’ allona tu to ungkabarii alloNaPUANG. La matumbari tu alloNa PUANGlako kalemi? Iamo kapittukan, tangiakamasiangan!19Susi, ke den misa’ tau mallai diomai singa, la nadammak beruang;iake rampomi lako banuanna, annamerremme’ lako rinding tembo’ lanatotokki ula’.

AMOS 5.20–25 1720 Inang la kapittukan tu alloNa PUANG,tangia kamasiangan, ondongpi lamalillin, tae’ naparrang.

Iatu PUANG ungkabiri’kamenombanna Israel

5:21-2721Kukabiri’ sia Kupamatuna tupa’gaurammi sia tang Kuporai unnudukkitu bau allo kapuammi.22Ondongpi, moi ammi pennoloanpemala’ ditunu pu’pu’ lako Kaleku, siakande dipemalarammi, tae’ kuporai siaiatu pemala’ kasalamarammi, iamotusapi malompo inang tae’ duka Kulauntiroi.23Patoyangi dio mai Kaleku tu arraknaniammu, tae’ Kuporai urrangii tu onidandimmu.24Sangadinna iatu salunna la tikalulun-lulun susi uai sia iatu kamaloloan susisalu’-salu’ tontong lolong.25Mipennoloammoraka tu pemala’pangrere’ sia kande dipemalaranlako Kaleku lan padang pangallaranpatangpulo taunna, e bati’ Israel,

AMOS 5.26–6.4 1826 sia mibulle dukaraka tu Sakut,datummi sia Kewan, bintoenmipa’deatainna, iamo rapang-rapangdipodeatammi tu mangka migaragai?27 Iamoto la malekomi Kupali’ –ullendu’i Damsyik – kadanNa PUANG,Kapenombanna mintu’ ma’dandanmaritik, iamoto tu sanganNa.

Karapasan tae’ gai’na

6:1-10

61Upu’ allona tu to tang matangkindao Sion sia ussa’ding kalena

marampa’ dao buntu Samaria, to la’bi’nabangsa ditonno’ dio lu mintu’ bangsa, tunanii to Israel rampo mengkanorong.2Malekomi lako Kalne, ammi tiroi, siaammi ke’de’ inde to dio mai lako Hamatkapua, ammi solo’ rokko Gat, lili’nato Filistin. Mandu meloraka to na iatekadatuan iate, mandu kalua’raka tulili’na na iatu lili’mi?3E kamu, tu ussangai mambelapa tu allokamandasan, sia umpamareke’ kaderapa’pakario-rio.4E kamu, tu matindo dao inan katindoangading, sia melundan-lundan dao

AMOS 6.5–10 19

bale-balemi, sia ungkande anak dombadio mai tuntunan domba sia anak sapilan mai lantang sapi.5Tu unnarrak-arrak unturu’ oni dandisia ma’tangnga’-tangnga’ unggaragaioni-onian, susi Daud.6Tu unniru’ uai anggoro’ lan mai balubusia umperruda’ minna’ tu mandu melo,apa tae’ mipalan penaai tu karo’pokannaYusuf!7 Iamoto totemo la male dipali’ tu tauiato mai dio tingayona mintu’ to dipali’,sia la upu’ tu arrakna to kasode-sode.8 Iatu Puangta PUANG mangkamoumposumpa Kalena, KadanNa PUANG,Kapenombanna mintu’ ma’dandanmaritik, Nakua: Kukagallimo tukamatampoanna Yakub sia Kukabiri’motu tongkonan layukna; ondongpi laKusa’biangan tu kota iato sola mintu’apa lan.9Attu iato, iake den sangpulo muanetorro lan misa’ banua, – la mate.10 Iake naangka’i pa’amberanna, ba’tuiatu to untunui, la umpatassu’i tubukunna lan mai banua iato, la ma’kadalako tu to dio boko’ banua lanna lu,kumua: Denparaka tau iti’ misolan?

AMOS 6.11–14 20

Mebalimi nakua: Tae’mo! Ma’kadaminakua: Kappakomi! Belanna tae’ tasipatuussa’bu’ sanganNa PUANG diona te.

Ukungan la urrampoito kapua sia to bitti’

6:11-1411Belanna manassa PUANG umpasunparenta – anna dipopendaun lauan tubanua kapua sia diro’pok tu banua bitti’.12Ma’dinraka tu mai darang ma’dondodao lu buntu batu ba’tu ma’dinrakatu tasik natengko tau sapi? Apa kamuumpopembali rasunni tu salunnasia umpopembali apsantinni tukamalamburan?13E kamu, tu umposendeLodabar, tu ma’kada kumua: Tangkamatotorantaraka anta taloi tuKarnaim?14Belanna tonganna la Kupake’de’ullaoikomi, e bati’ Israel, kadanNaPUANG, Kapenombanna mintu’ma’dandan maritik, tu misa’ bangsa, laumpandasakomi randuk dio mai lalanlako Hamat sae lako salu’-salu’ Araba.

AMOS 7.1–4 21

Patiro mendeatabunga’na, iamotu batik

7:1-3

71Susite tu apa Napatiroanna’Puangta PUANG, iamotu umpadadi

batik, tonna randuk tuo tu riu tuo undi.Manassa iamoto tu riu tuo undi, tonnamangka disasaran datu tu riu tuo dolo.2 Iatonna sidi’mora anna imbakannasangi tu apa tuo diong mai padang,ma’kadamo’ kukua: O Puangta PUANG,pagarri’mi! Umbara nakua tu Yakubungkullei torro bendan, belanna bitti’?3Napenassannimi PUANG tu iannato.Tae’ anna la dadi tu iannato, kadanNaPUANG.

Patiro mendeata ma’penduanna,iamotu api ma’kande

7:4-64Susite tu apa Napatiroanna’ PuangtaPUANG: Manassa untambai apila umpalalo ukungan. Api iatonapamarangke tu uai kapua sia lanakande duka tu pa’pa’lakan.

AMOS 7.5–9 225Apa ma’kadamo’ kukua: O PuangtaPUANG, paradanmi! Umbara nakua tuYakub ungkullei torro bendan, belannabitti’?6Napenassannimi PUANG tu iannato.Tae’ duka anna la dadi tu iannato,kadanNa Puangta PUANG.

Patiro mendeata ma’pentallunna,iamotu batu petimbang

7:7-97Susite tu apa Napatiroanna’ Puang,iamotu bendan tu Puang dio to’ rindingtembo’ malolo, sitangke batu petimbang.8Attu iato ma’kadami tu PUANGlako kaleku Nakua: Apara mutiro, eAmos? Ma’kadamo’ kukua: Misa’ batupetimbang. Ma’kadami tu Puang Nakua:La Kupalako taungKu, to Israel, tu batupetimbang; tae’mo Kula ullendu’i lenni.9Sangadinna iatu inan madaona Ishak ladisanggangi sia iatu mai inan maindannaIsrael la diro’pok, sia la ke’de’Na’unnukungi tu bati’na Yerobeam laumparampoi pa’dang.

AMOS 7.10–14 23

Amos diula’i male

7:10-1710Ta’kala mesuami tu Amazia, to minaadio Betel mennolo lako Yerobeam, datuIsrael, nakua: Iatu Amos umpaden misa’kasipakulu-kuluan la unneakomi dio lumintu’ to Israel; tae’mo nabelai tondokla umpassanni tu mintu’ kadanna.11Belanna susite tu kadanna Amosnakua: Iatu Yerobeam la mate nakandepa’dang sia iatu to Israel manassa lamale dipali’ lan mai tondok-12Undinnato ma’kadami tu Amazia lakoAmos nakua: E to patanda-tandan!mallaiko madoi’ lako tondok Yehuda;inde to dio la munii ungkande roti siama’nubua’.13Apa dio Betel da’mo muma’nubua’,belanna iate inan iate inan maindannakadatuan sia inan kemenombannatondok.14Mebalimi tu Amos lako Amazia nakua:Tangiana’ nabi sia tangiana’ anak nabisangadinna misa’na’ to manglaa sia toungkaduttu’ bua ara pangala’.

AMOS 7.15–8.1 2415Apa Naalamo’ PUANG dio mai boko’domba, sia ma’kada tu PUANG lakokaleku, Nakua: Maleko ammu ma’nubua’diona ukungan diparampo lako taungKuIsrael.16 Iamoto, perangii tu kadanNa PUANG.Ma’kadako mukua: Da muma’nubua’diona ukungan diparampo lako Israel siada mupalolong kada diona ukungannabati’na Ishak.17 Iamoto inde sia tu kadanNa PUANGNakua: Iatu bainemu la pasandaksalu lako rampanan kapa’ lan lu kota,iatu anakmu muane sia anakmu bainela songka nakande pa’dang, sia iatupa’lakmu la ditaa-taa ulang pesuka’, naiko kalena la mate dio to’ padang tangmasero, sia iatu to Israel manassa lamale dipali’ lan mai tondokna.

Patiro mendeata ma’penna’pa’na,iamo tu baka ponno bua matasak

8:1-3

81Susite tu apa napatiroanna’ PuangtaPUANG: Tiroi, den misa’ baka ponno

bua matasak.

AMOS 8.2–6 252Ma’kadami tu Puang, Nakua: Aparamutiro, e Amos? Mebalimo’, kukua:Den misa’ baka ponno bua matasak.Ma’kadami tu PUANG lako kaleku, Nakua:Nalambi’mo tu ma’katampakanna Israel,taungKu, Tae’mo Kula ullendu’i lenni.3Allo iato iatu mintu’ nanian lan BanuaKabusungan la membali kasumarroan,kadanNa Puangta PUANG. La makambantu batang rabuk. Umba-umba nii Puangtu umpasilentenanni. Kappakomi.

Peada’ lako to ma’baluk ma’pakena

8:4-84Tananni talinga te, e kamu to masa’ga’lako to mase-mase, la umbala’-bala’ tobongko lan tondok,5 tu ma’tangnga’-tangnga’ kumua:Sangapapira nalendu’ tu bulan ba’ru,angki ma’din umbalukan gandung siaallo katorroan, angki ma’din umpatassu’gandung dibalukan; angki pabitti’i tu epasia umpakapua sikele’ sia ma’pakenaumpake timbangan tang tongan,6kumua angki ma’din unnalli doi’i tu tobongko sia angki allii sangpasang sepatu

AMOS 8.7–10 26

tu to mase-mase; angki balukan ta’piansondana gandung!7Umposumpa kamala’biranna Yakubtu PUANG Nakua: Tonganna tae’ Kulaungkalupai sae lakona moi misa’ tupenggauranna tau iato mai.8Tang bannang dionaraka mintu’na te,anna tiseno te lino, naurunganni ma’potedibolong tu mintu’ tau untorroi? Tangkendek nasangraka susi Nil sia tise’go’,sia mere sule susi salu Mesir?

Misa’ allo la nanii bosi allosia ma’pote dibolong

8:9-109Allo iato, kadanNa Puangta PUANG,la Kupopentilindung tu mata allo, kematangngai allo, sia la Kupapittuk tupadang, ke kulla’i allo.10Attu iato la Kupopembali passandabolong tu mintu’ pa’gaurammi sia laKupopembali bating tu mintu’ naniammi.Attu iato la Kupatambeke’i nasangkomisanda bolong sia la Kupopa’galettung tumintu’ ulu. Iatu kapassanda-bolongan laKupabutung sanda-bolong diona anak

AMOS 8.11–14 27

tungga’ sia iatu ma’katampakanna lasusi allo nanii kamaparrisan.

Katangdiaran sia kama’rangan

8:11-1411La rampo tu allo, kadanNa PuangtaPUANG, ke la umpasaeNa’ karoreanlan tondok – tangia karorean roti siatangia kama’rangan la unniru’ uai,sangadinna kalaurrangiannari mintu’kadanNa PUANG.12Attu iato la salamba salao tu tau iatomai ullelei tasik, sia ma’lele-lele daamai rampe daanna lu sae lako rampematallo, la undaka’ kadanNa PUANG, apatae’ nala unnappa’i tau iato mai.13Attu iato iatu mai anak dara ballo siapia muane mawatang la langga’ belannama’rang,14 tu umposumpa kasalanna Samaria,sia ma’kada: La lelukraka tuonakapenombammu, e Dan!, sia: Lalelukraka tuona kalingkan lako Bersyeba!Tonganna la songka tu tau iato mai siatae’mo nala bendan sule.

AMOS 9.1–4 28

Patiro mendeata ma’pellimanna,iamo tu ukungan pasaburan

9:1-6

91Kutiromi tu Puang bendansikandappi’ inan pemalaran, anNa

ma’kada, Nakua: Pa’tongi tu parandelentong, naurungan tigoyang tu ampang,sia tessei anna ruai tu ulunna mintu’ tauiato mai; na minda-minda tu torronapala Kupatei pa’dang. Moi misa’i tu tau iatomai tae’ nala lussu’, sia moi misa’i tu tauiato mai tae’ nala tilendok.2Moi anna kali tau iato mai sae rokkolino to mate, la naala duka limangKuinde to diong mai; moi kendek langnganlangi’, la Kupopengkalao duka inde todao mai.3Sia iake la messu’bui dao botto Karmel,manassa Aku la umparessai sia launnalai inde to dio mai, moi umbunikalena dio mai pentiroKu diong salinnatasik, manassa la Kusua tu misa’ ula’inde to dio mai untotokki.4Sia iake malei dipali’ tu tau iato maidio tingayona mintu’ ualinna, manassala Kusua tu pa’dang inde to dio mai

AMOS 9.5–8 29

umpatei. Sia Kupatontongi matangKu tutau iato mai la napokadakena, tangia lanapomelona.5Tonganna tu Puang, iamo PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, tuungkaka’ kuli’na padang, annatigega’, naurunganni iatu mintu’ tauuntorroi sumarro-marro, sia kendek susiNil sia mere sule susi salu Mesir,6 tu umpabendan bilik mengkadaoannadao langi’ sia unnoton bilik massaloko’nadao kuli’na padang, tu unnongli’ uaitasik, anna patibarrakki dao kuli’napadang – PUANG iamoto tu sanganNa.

Moi to Israel ditonno’, ladiukung duka kakadakeanna

9:7-107Tae’raka mipada to Etiopia lako Kaleku,e to Israel? kadanNa PUANG. Tae’rakakumangkamo ussolanni tu to Israel sunlan mai tondok Mesir sia to Filistin diomai Kaftor sia to Aram dio mai Kir?8Tonganna iatu matanna PuangtaPUANG unneai te kadatuan kasalan iate,kumua angKu pisanni dao mai kuli’napadang. Moi nasusito, tae’ duka Kula

AMOS 9.9–13 30

ussanggangi nasangi tu bati’na Yakub,kadanna PUANG.9Belanna manassa la mesuaNa’, sia lakuseno tu bati’na Israel dio lu mintu’bangsa, susi to usseno benoan, annamoi sanglise’ batu’-batu’ tae’ la tobangrokko padang.10Mintu’ tu to kasalan dio lu taungKula mate nakande pa’dang, tu ma’kadanakua: Da mipopengkareke’i tukasanggangan sia da mipasitammukantu iannato.

Pangallu’ kasalamaran,tu tang la dilendai

9:11-1511Allo iato la Kupabendan sule tulantangna Daud, tu robokmo, sia laKupasule tu rassakna, sia la Kupabendansule tu ro’pokna; la Kubangun sule susito dolona,12kumua anna iatu Edom torronapala napomana’ sia iatu mintu’ bangsa,tu dinii ussa’bu’ sangangKu, kadanNaPUANG, tu umpogau’i te apa iate.13Tonganna la sae tu allona, kadanNaPUANG, kumua to ma’tengko la ussonda

AMOS 9.14–15 31

to megandung sia to manglullu’ buaanggoro’ ussonda to mangambo’ banne;attu iato iatu mintu’ buntu la umpato’douai anggoro’ ba’ru sia mintu’ tanete laseba’ uai anggoro’ ba’ru.14Sia la Kupopembali tu dalle’na Israel,taungKu: anna bangunni tau iato maisule tu mintu’ kota sanggang, annapa’tondokki, sia la untanan garonto’anggoro’ anna iru’i tu uai anggoro’na,sia la unggaragai pa’lak, nanii kayumembua, anna kandei tu buanna.15Attu iato la Kutanan tu tau iatomai lan lu padangna, sia tae’mo naladilampi’i len lan mai padang, tu mangkaKukamaseanni, kadanNa PUANG,Kapenombammu.

OBAJA

Pa’nubua’ diona Edom

1:1-21

11Patiro mendeatanna Obaja. Inde siatu kadanNa Puangta PUANG diona

Edom – diori mai PUANG kinii urrangikareba, iamotu misa’ pesua disua ulleleimintu’ bangsa, tu ma’kada nakua,Maikomi, take’de’ urrarii!-2Tonganna la Kupabitti’ko dio lu mintu’bangsa sia dipamatuna tonganko.3Kamatampoammu umpakenamoko, eto untorroi lo’ko’ buntu batu, iamotuinan madaoammu, sia iatu ma’kada lanpenaammu, kumua: Mindara umbelai launtua’na’ rokko padang?4Moi unggaragaiko serangmu padalangka’ serangna langkan maega,ondongpi napetangngai mintu’ bintoen,inde dukato dio mai la Kunii untua’ko,kadanNa PUANG.5 Iake denni to boko sae lako kalemu,ba’tu to mangrampa bongi, a’a! lendu’

OBAJA 1.6–11 2

ia nasanggangmu! tae’raka na ia mannanaala tu silasanna lako kalena? Iakesaei lako kelemu tu to mebua anggoro’,tae’raka nala untampeangko pira?6Tumbai kadiparessanna tu Esau siadidaka’ tu barang apanna sadiappa’na.7Mintu’ solamu musibassean ussuakosorong boko’ lako katonan tondok, siamintu’ sangmuanemu umpakenako siaussau’ko, sia iatu musolan kumandeuntananniko poya, tae’ tu tangnga’kinaanna.8Tae’raka naallo iato, kadanNa PUANG,Kula umputtai tu mintu’ to paissan lanmai Edom sia iatu tangnga’ kinaa daomai buntunna Esau?9Mintu’ to lalongmu, e Téman, la naalasumangnga, anna mintu’ muane dao maibuntunna Esau sabu’ nakande padang.10Belanna penggauran masa’ga’ tumupogau’ lako siulu’mu Yakub, iamotola natodingko siri’, sia la dipisannikotontong sae lakona.11 Iatu allo munii bendan mentiro-tiro,iamotu allo nanii untingkanni to tama saetu surodadunna sia tama babangannato salian lembang, anna loterei tu

OBAJA 1.12–16 3

Yerusalem, attu iato susiko to misa’solana tau iato mai.12Da musende untiroi tu allona siulu’mu,iamo allo kamandasanna, sia damuparannu diona to Yehuda ke allokasangganganna tau iato mai, damupakapua kada ke allo kapu’duranna.13Da mutama babanganna taungKuke allo kamandasanna, na iko damusende untiroi tu kamaparrisanna keallo kamandasanna; sia da muparampoilimammu tu barang apanna ke allokamandasanna.14Da mubendan dio kasepangan lalan laussabu’i tu mintu’ taunna, tu umpallaiankalena, sia da’ musorongi tu mintu’ totilendokna, ke allo kamaparrisanna.15Belanna mandappi’mo tu alloNaPUANG la urrampoi mintu’ bangsa;susitu penggaurammu, susi dukamola dipogau’ lako kalemu, sia iatupenggaurammu la sule langnganulummu.16Manassa, susitu kamangkammimangiru’ dao buntu maindanKu, susidukato tu mintu’ bangsa tang toremangiru’; ondongpi nabarakki mangiru’,

OBAJA 1.17–21 4

naurunganni iatu tau iato mai butung totae’ lenpa natuo.17Apa dao buntu Sion la denkatilendokan, sia iamo la dadi inanmaindan; na iatu bati’na Yakub laumpoapa pole’i sule tu apanna.18 Iatu bati’na Yakub la susi api na iatubati’na Yusuf la susi dukku api, na iatubati’na Esau la susi dalame; la natutungisia pura naballa, na moi misa’ tu bati’naEsau tae’ natilendok, belanna susimokadanNa PUANG.19 Iatu tau lo’ padang rampe Lo’na lu launnala buntunna Esau napobuntu, siaiatu tau dio padang Merrantena la unnalatondok to Filistin napotondok; iatu tauiato mai la umpopadang padang Efraimsia padang Samaria, sia Benyamin laumpopadang Gilead.20 Iatu sangtuntunanna to Israel, tudipali’ la umpotondok tondok to Kanaansae lako Zarfat; na iatu to dipali’ dio maiYerusalem, tu dio Sefarad, la umpokotaitu mintu’ kota rampe Lo’na lu.21 Iatu to mangrampanan la kendeklangngan buntu Sion, sia la unnukungbuntunna Esau, na iatu kadatuan iatoPUANG umpoissanni.

YUNUS

Kaditambaianna Yunussia kamallaianna

1:1-17

11Saemi tu kadanNa PUANG lakoYunus, anakna Amitai, nakua:

2Ke’de’ko ammu male lako Niniwe,tu kota kapua ammu pokadannitu kamandasanna, belanna iatukakadakeanna kendekmo dio oloKu.3Apa iatu Yunus ke’de’ la mallai lakoTarsis dio mai oloNa PUANG, anna malelako Yafo, nakabu’tui tu misa’ kappala’,tu la ke’de’ lako Tarsis; nabaya’mi tusewana, anna kendek langngan kappala’sola to ma’kappala’ la male lako Tarsis,la umpatoyang kalena dio mai oloNaPUANG.4Apa Napasae PUANG tu angin bara’dao tasik, anna ma’pamumbuk lantasik, naurungan iatu kappala’ sidi’moranasabu’.

YUNUS 1.5–9 25Mataku’mi tu mintu’ to ma’kappala’ siapantan metamba lako deatanna, sia iatuapa nabaa kappala’ napembuangammorokko tasik la umpamaringanni tukappala’. Apa iatu Yunus mengkalaomorokko sulluk kappala’, anna bambangankalena diong sia leppeng mamma’.6Saemi tu kapiteng kappala’umpellambi’i, nama’kada lako nakua:Ma’apai mileppeng bang mamma’!Millikkomi, ammi metamba lakodeatammi, nakilalai siaki’ manii tu deataiato, da anta sanggang.7Sipa’kada-kadami tu tau iato mai,nakua: Maikomi anta ma’loterei, antaissanni, kumua minda napobannanganna rampoiki’ te kasanggangan iate.Ma’lotereimi anna Yunus tu narua.8Ma’kadami tu tau iato mai lakoYunus, nakua: Pokadangkanni kumuaminda napobannang anna rampoiki’tu kasanggangan iate, apara tupengkarangammi, umbara minii sae,tondok apara tu minii sia mindara tubangsami?9Ma’kadami lako tau iato mai nakua:Iate aku te to Ibrani sia umpenombaina’PUANG, Kapenomban dao suruga,

YUNUS 1.10–14 3

tu mangka ungkombong tasik siakarangkean.10Mataku’ tonganmi tu tau iato mai,anna ma’kada lako, nakua: Apara tumipogau’? Belanna naissan tau iato mai,kumua mallai dio mai oloNa PUANG,belanna napokadammo tu apa iato.11Mekutanami tu tau iato mai lakonakua: Apara la kigaurangkomi, annarapa’ tu tasik sia tae’ napandasakan,belanna samasai-sainna, samongngo’-mongngo’na tu bombangna tasik.12Mebalimi lako tau iato mai nakua:Angka’na’ mipembuanganna’ rokko tasik,manassa la rapa’ tu tasik sia tae’monala umpandasakomi. Belanna kutandai,kumua iatu angin ma’pamumbuk saeumpandasakomi natumang salaku.13Apa iatu tau iato mai nabose tukappala’ la napasule lako karangkeanapa tang nakulle, belanna samasai-sainna samongngo’-mongngo’na tu tasikiato umpandasai.14Attu iato metambami tu tau iato mailangngan PUANG, nakua: O PUANG, kema’dinni, da kisanggang diona penaannate tau iate sia da Mipapassannikan turarana to tang kasalan, belanna Kamu,

YUNUS 1.15–2.3 4

o PUANG, Mipogau’mo tu apa naalapenaamMi.15Naangka’mi tu tau iato mai tu Yunus,nabuangi rokko tasik, anna rapa’ tutasik.16Lendu’mi mataku’na tu tau iatomai lako PUANG, natunui tu pemala’dipemalaran lako PUANG sia unnallu’ba’tu pira-pira pangallonan.17Belanna panglampakNa PUANG denmomisa’ bale kapua unnampello’i tu Yunus,anna torro tu Yunus lan tambuk bale iatotallung allo tallung bongi.

Pa’kurre sumanga’na Yunus

2:1-10

21 Iatonna lan tambuk balemassambayangmi tu Yunus

lako PUANG, Kapenombanna.2Nakua: Metambana’ lako PUANG lankamaparrisangku, anNa pebaliina’;melallakna’ lan mai panglisuanna lino tomate, amMi perangii tu gamarangKu.3Mipembuangammo’ rokko to’mandalanna, rokko atena tasik sianasamboimo’ landa-landa, sia mintu’bombangMi tikalulun-lulun ungkabu’na’.

YUNUS 2.4–10 54 Iatu aku ma’kadana’ kukua: Ditibena’dio mai pentiroMi, umbai tang la kutirolenmo tu banua maindanMi!5Mintu’ tu uai iato untikuina’, laussanggang katuoangku, sia iatumalikunna urraka’na’, sia nabi’bi’ lumu’tu ulungku.6Mengkalaomo’ rokko parandangannamintu’ buntu; iatu salli’na te lino diomoboko’ku tontong sae lakona. Attu iatoMiriu’mo langngan tu deatangku diongmai bambana mukkun, o PUANG,Kapenombangku.7 Iatonna langga’mo kusa’ding tudeatangku, kukilalaimi tu PUANG siapengkamoyaku rampomo lako Kalemilan banua maindanMi!8 Iatu tau umpengkaolai deatatae’ gai’na, umboko’imo Puang, tuungkasokanni.9Apa iatu aku, la memala’na’ lakoKalemi dipasituang pa’pudi-pudian, sia laKusundunni tu pangallonan, tu mangkakuallu’. Kadirampanan iato lu dio maiPUANG.10Mangkato Nasuami PUANG tu bale iatoulluai tu Yunus langngan karangkeanna.

YUNUS 3.1–6 6

Pa’pakilalanna Yunus dio Niniwe siabuanna pengkaranganna

3:1-10

31Saemi tu kadanNa PUANG tonnama’penduanna lako Yunus, nakua:

2Ke’de’ko mumale lako Niniwe, kotakapua iato, ammu pa’peissananni tupa’pakilala, la Kupokadangko.3Ta’kala ke’de’mi tu Yunus, anna malelako Niniwe, unturu’ kadanNa PUANG,Iatu Niniwe misa’ kota kapua tongan,iatu lua’na kalingkan tallung allo.4Naparandukmi Yunus ullingkai tukota iato lan kalingkan sangallo,anna ma’pakilala sia ma’kada nakua:Patangpulopa allona nadisanggang-sanggang tu Niniwe!5Napatonganmi to Niniwe tu PuangMatua, anna sangra’banan metamba,kumua anna ma’puasa tu tau, pantanma’pakean karung randuk dio maikapuanna sae lako bitti’na.6 Iatonna rampomo tu kada iato lakodatu Niniwe, mengkalaomi tu datudao mai isungan kapayunganna,nalossokki tu pakean kadatuanna, anna

YUNUS 3.7–10 7

ma’pakean karung, anna unno’ko’ diongto’ barra’-barra’.7Metambami tu tau sia ma’kada lankota Niniwe tete dio parentana datu solatu mai to kapuana, nakua: La tau lapatuoan, la sapi ba’tu domba tang laullepa’ kande, tang la unde’pa’ riu siatang la unniru’ uai.8Sangadinna iatu mai tau sola patuoanla ma’pakean karung sia la napemanduimetamba-tamba lako Puang Matua siala pantan mengkatoba’ dio mai lalankadakena sia kamasa’garan tu diolimanna.9Mindara unnissanni den sia manii upa’natibalik tu Puang Matua sia menassan,anna pasalai penaa tu kasengkeandukkunNa, naurunganni tae’ antasanggang.10 Iatonna tiromi Puang Matua tupenggauranna tau iato mai, kumuamengkatoba’mo dio mai lalan kadakena,Napenassannimi Puang Matua tukamandasan, tu Napokada la Naparampolako tau iato mai, sia tae’mo Napogau’i.

YUNUS 4.1–5 8

Pa’pakilalanNa PuangMatua lako Yunus

4:1-11

41Apa iatu ianna te manduumpamasussa penaanna Yunus,

naurunganni sengke.2Massambayangmi lako PUANG nakua:O PUANG, tang mangkamorakakupokada, tongku lanpa tondokku?Iamoto angku padoloi mallai lako Tarsis,belanna kuissan, kumua iatu KamuKapenomban sumpu mamase sia sa’palabuda, kalando pesuka’ sia kapua tukamasokananNa sia umpenassanni tudiona kamandasan.3 Iamoto, o PUANG, alami tu sunga’ku,belanna kula’biran mate na iatu tuo.4Ma’kadami tu PUANG Nakua:Sipaturokoka la sengke susito?5Tassu’mi tu Yunus lako salian kota,anna unno’ko’ dio rampe matallona kota;unggaragammi kalena misa’ lantanginde to dio, namale unno’ko’ dio to’karionganna, kumua anna tiroi apa laurrampoi tu kota iato.

YUNUS 4.6–11 96Napadenmi PUANG Kapenombanmisa’ kayu pallan, tuo dao patunnaYunus, kumua naonganni tu ulunna, laumpakatanai dio mai kamasussanna.Mandumi napoparannu tu kayu pallaniato.7Apa iatonna masiang pole’, tonna berre’allo tete dio panglampakNa Puang Matuadenmi misa’ ulli’, ungkandei tu garonto’kayu pallan iato, naurunganni malayu.8 Iatonna dellekmo allo, pakalanNapadenni Puang Matua tu misa’ anginlu dio mai rampe matallo mapannangtongan, anna nanangi allo tu ulunnaYunus, naurungan malayu tu kalena, sianapalaku, anna matemo, sia ma’kadanakua: Kula’biran mate na iatu tuo.9Ma’kadami Puang Matua lako YunusNakua: Sipaturokoka la sengke dionakayu pallan iate? Mebalimi nakua:Sipatuna’ sengke, sakupomatena.10Ma’kadami tu PUANG Nakua: Lamukasayangi te kayu pallan iate, tutang mukara’ta’i sia tang mupatuo, tusangbongiri tuo, sia sangbongi dukarianna pa’de.11Bua’raka Ku la tang ungkasayangi tuNiniwe, kota kapua iato, tu nanii tau

YUNUS 4.11 10

la’bi saratu’ duangpulo sa’bu, tu to tanguntandaipa umpasisengaranni tu limakananna na lima kairinna, sia iatu maipatuoan makamban?

MIKHA

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanNa PUANG rampolako Mikha, to Moresyet, tu natiro

diona a’ganna Samaria sia Yerusalem,tonna linona Yotam, Ahas sia Hizkia,datunna Yehuda.

Pa’nubua’ diona ukungan laurrampoi Samaria sia Yerusalem

1:2-72Perangiimi, e mintu’ bangsa, tanannimitalinga, e lino sola mintu’ issinna,kumua Puangta PUANG la titanan sa’bila umpasalakomi, iamotu Puang lan maibanua maindanNa.3Belanna iatu PUANG manassa tassu’lan mai inanNa, anNa mengkalaoumpopentengka lentekNa dao lu mintu’inan matande dao kuli’na padang.

MIKHA 1.4–7 24Lolong tu mai buntu diong to’ lentekNaPuang sia menganga tu mai lombok,susito lilin nakande api sia susitosarambu dao mai aa’.5Mintu’nate bannang dio kapatodo-tintinganna Yakub sia kasalanna toIsrael. Apara tu kapatodo-tintingannaYakub? Tangiaraka tu Samaria? Sia aparatu kasalanna inan madaona Yehuda?Tangiaraka tu Yerusalem?6 Iamoto iatu Samaria la Kupadadi misa’inan daun lauan dio padang sia misa’inan la digaragai pa’lak anggoro’; laKutuan tu mintu’ batunna rokko lomboksia la Kupasombo tu parandanganna.7Sia mintu’ rapang-rapang dipodeatadipa’na la dipoka, sia pamenganna tudipennoloan lako deata la diballa api, siamintu’ rapang-rapang dipodeatanna laKunisak-nisak, belanna iatu saro bu’tulu dio mai pa’gau’ salana naallianni turapang-rapang dipodeata narampun, naiatu apa iato la dadi duka saro gau’ sala.

MIKHA 1.8–13 3

Sarrona nabi

1:8-168Diona apa iato angku umbatingsia sumarro, angku lumingka tangma’sepatu sia ma’kambelang, siamelallak susi serigala sia kumarrak susiburung unta?9Belanna iatu bangke malua’na tangdampi-dampiammo, belanna naruadukamo tu Yehuda sia nalambi’motu babanganna taungKu, sae lakoYerusalem.10Da mipokadai tu apa iato dio Gat, daduka mitumangi’ dio! Pentombangannitu kalemi diong to’ barra’-barra’ dio Afra.11Tarru’komi male, e to Safir, situangsiri’ belanna kama’kambelangammi.Iatu to Zaanan tae’ nabarani tassu’.Iatu kaumbatingan dio Bet-Haezelundampakomi torro inde to dio.12Belanna iatu to Marot ma’parondomataku’ belanna kameloan, saba’songlo’mo tu kasanggangan dao maiPUANG sae lako babangan Yerusalem.13Papasangi kareta tu darang, e toLakhis. Iamo tiparandukna kasalanna

MIKHA 1.14–2.2 4

anak dara Sion, belanna lan kalemudinii unnappa’i tu kapatodo-tintingannaIsrael.14 Iamoto benni pamengan kasisarakanMoresyet-Gat. Iatu banuanna Akhzibdadimo misa’ salu’-salu’ ma’pakena lakodatu Israel.15La Kuparampoi pole’komi misa’ topatalo, e to Maresya; iatu kamala’birannaIsrael la rampo lako Adulam.16Galettungi sia ku’ku’i tu ulummu,belanna mintu’ tu anak pa’kaboro’mu;papada lua’i galepo’mu tu galepo’ diolangkan maega, belanna toyangmo maledipali’ tu tau iato mai dio mai kalemu.

Upu’ allona tu to paa masa’ga’

2:1-5

21Upu’ allona tu mintu’ to umparri-parri kakelokan sia untampa

kakadakean dao inan katindoanna; iakemasiangmi dio mai napalalomi, belannanakulle limanna umpogau’i.2 Iake ungkamorai pa’lak tu tau iato mai,narampa, sia banua, naala. Susimototu tau iato mai umpakario-rio tau sia

MIKHA 2.3–6 5

narampa tu banuanna sia umpakario-rioto ma’mana’ sia narampa tu mana’na.3 Iamoto, inde sia tu kadanNa PUANG,Nakua: Tonganna la Kupasae tukasanggangan lako bangsa iate, tu tae’minii umbelai urriu’ barokomi lan mai,ba’tu malolo lumingka lan, belanna iamomisa’ attu kadake.4Allo iato la nasa’burangkomi taumisa’ parumbasan sia tumangi’ annaumbating, nakua tu tau: Sabu’mokan,masappimokan sanggang. Iatu taamana’na bangsaku Nasorongmo Puanglako to senga’. Masang tongan tuapa naala Puang dio mai kaleku! SiaNataa-taa Puang tu pa’lakki lako toumboko’i Puang.5 Iamoto moi misa’ tau tae’mo tuumbuangangko ulang pesuka’ unturu’pa’loterei lan kombonganNa PUANG.

Nabi tang tongan

2:6-116Da mima’nubua’, nakua tau iato maima’nubua’ ungkuanni: tae’ nama’dintau ma’nubua’ diona apa iato. Tae’ bangupu’na tu kada ma’ta’tan.

MIKHA 2.7–11 67Ma’dinraka dipokada tu kada susito, ebati’na Yakub! Kondi’raka tu kama’tananpenaanNa PUANG, susiraka to tupenggauranNa? Tang masokanraka tukadangKu lako to malolo gau’na?8Apa masai allomo tu taungKu pabali-bali susi uali lako Kaleku; nalalakki tubayu lamba’ lan mai bayunna to lendu’malolo, iamotu to manoka massite’ge’.9Mintu’ tu bainena taungKu mirambailan mai banua karongkosanna, sia diomai anakna mialai tu kamala’birangKutontong sae lakona.10Ke’de’komi mimale, belanna iateinan iate tangia inan kapelayoan;belanna maruttak te tondok iate, iamotonaumpaden katune, ondongpi misa’katune ma’kasanggang tarru’.11 Iake denni misa’ tau ma’kedo tangkebattuan sia ma’kada tang tongan,nakua: La kupa’nubuarangko tu dionauai anggoro’ sia pangiru’ palango –,iamoto tu nabinna bangsa iate.

MIKHA 2.12–3.1 7

Kareba diona kasalamarannadipa’peissanan

2:12-1312Tonganna la Kurampunkomi solanasang, e Yakub, ondongpi la Kupulungtu to Israel, torronapa. Iatu tau iato maila Kurampun butung domba lan misa’bontong sia sangtinti misa’ tuntunan lanlu padang kariuan. Inde to dio la mamakbang belanna kabudanna tau.13 Iatu to undoloanni lumingka dolodio tingayona solana; iatu tau iato maima’kakei, anna tarru’ unnolai babangansia tassu’ inde to dio mai; iatu datunnatau iato mai lumingka undoloanni, annaPUANG umpangului.

Peada’ lako to ullopian tondok

3:1-12

31Ma’kadana’ kukua: Perangiimi,e kamu pangulunna Yakub sia to

ullopian to Israel, tang sipaturokomikauntandai tu salunna?

MIKHA 3.2–8 82Mikagi’gi tu melona, ammi kabarii tukadakena, mikalekei tu kuli’na sia issinnadio mai bukunna tau iato mai.3Ondongpi nakande tau iato mai tuduku’na taungKu, sia napekuli’i sianale’to tu bukunna, anna ira’-ira’i susiduku’ lan kurin ba’tu lan panti.4Attu iato la metamba-tamba tu tauiato mai lako PUANG, apa tae’ Nabalii,sangadinna la Nabunian lindoNa, belannama’gau’ kadakemo tu tau iato mai.5 Inde sia tu kadanNa PUANG dionamintu’ nabi, tu umpapusa taungKu, siaiatu ma’kada nakua: maupa’, ke denniapa nakeke’, apa iatu to tae’ bang apanasuak, nasa’buran rari, nakua:6 Iamoto la nasikapu’ikomi bongi natae’patiro mendeata, sia la den kapittukannatae’ kapakita-kitan, la nalambunnimata allo tu nabi, sia iatu allo la membalipittuk lako tau iato mai.7Mintu’ to patanda-tandan la kasirisansia mintu’ to pakita-kita la bangngo ara’,anna samboi tu puduk daoanna, belannatae’ Napebalii Puang Matua.8Apa iatu aku, naponnoina’ kamatotoran,sia PenaanNa PUANG, sia salunna siakamawatangan, la umpokadanni Yakub

MIKHA 3.9–4.1 9

tu kapatodo-tintinganna sia Israel tukasalanna.9 Iamoto perangiimi te, e mintu’pangulunna bati’na Yakub sia mintu’ toma’lopianna bati’na Israel, tu ungkasorrosalunna sia umpakelok tonganna,10 tu umbangun Sion umpato’do rara siaYerusalem umpogau’ kakelokan.11 Iatu mintu’ pangulu ma’paolai saluungkande pappe’, sia mintu’ to minaamangada’ umpalaku saro sia mintu’ nabipakita-kita umpalaku doi’. Moi na susitoiatu tau iato mai sande’ duka lako PUANGsia ma’kada nakua: Tae’raka PUANGdio lu kaleta? Tae’ nala urrampoiki’kamandasan!12 Iamoto kamu napobannang na iatuSion la ditengko susi misa’ pa’lak, siaiatu Yerusalem la mendadi misa’ inandaun launan, ondongpi iatu buntu BanuaKabusungan la membuntu pangala’.

Kasaeanna Kadatuan pasali rampa’

4:1-5

41Sia la dadi, ke alloma’katampakannai, kumua iatu

buntu banuanNa PUANG la bantang

MIKHA 4.2–4 10

butung tu buntu malangka’na mintu’buntu, sia la layuk untongloi mintu’tanete, anna mintu’ bangsa lolong saelako kalena.2Sia buda to sangpetayanan la ke’de’male anna ma’kada nakua: Maikomianta male langngan buntunNa Puang,langngan banuanNa KapenombannaYakub, anNa ada’iki’ diona mintu’ lalanNasia anta olai tu mai lalanNa, belanna lanmai Sion la nanii bu’tu tu Sukaran aluksia iatu kadanNa lan mai Yerusalem.3Sia Ia la umpaolai salunna tu mintu’bangsa sia urra’ta’ kara-karana mintu’ tosangpetayanan tarompo’ sae lako tondokmambela. Attu iato iatu pa’dangna lanatampa pole’ tengko bassi sia iatudokena la natampa pole’ pese’bo’,moi misa’ bangsa tae’mo la umbua’pa’dangna la unnea bangsa senga’ siatae’mo nala melada’ tu tau iato maiparari.4Sangadinna la pantan unno’ko’ dionglu garonto’ anggoro’na sia dionglu garonto’ arana, anna moi misa’tae’mo la umpatiramban lenni tu tauiato mai, belanna pudukNa PUANGna

MIKHA 4.5–9 11

mintu’ ma’dandan maritik tu mangkaumpokadai te.5Belanna mintu’ bangsa pantan lolangtete dio sanganna deatanna, apa iatukita la lolangki’ tete dio sanganNaPUANG, Kapenombanta, tontong saelakona.

Yerusalem lan kapussakan, apadipamanassammo kamala’biran

4:6-5:1 (4:6-14)6Allo iato, kadanNa PUANG, la Kurampuntu to keppa, sia la Kupulung tu totisambo’ sia iatu mai to Kuparampoikamandasan.7 Iatu to keppa la Kupadadi to torrona siaiatu to dirambai male la Kupadadi misa’bangsa mawatang, anNa PUANG, laUndatui dao buntu Sion, randuk totemotontong sae lakona.8Na iatu iko, e Migdal-Eder, e Ofelnaanak dara Sion, la nareke’moko sianarampoiko kaparentan dolo, iamotukadatuanna anak dara Yerusalem.9Ma’apai ammu melallak-lallak susito?Tae’raka datummu? Ba’tu sabu’raka tu

MIKHA 4.10–5.1 12

pa’bisarammu, muurunganni mapa’di’susito mangurria’?10Malimukku-mukkuko sia melallakko,e anak dara Sion, susito manguria’;belanna totemo la tassu’ko lan maikota, ammu torro dio lu padang sia larampoko lako Babel. Inde to dio la diniiurrampanangko; inde to dio la NaniiPUANG ullendokangko lan mai limannaualimmu.11Moi totemo budamo tu bangsasirampun unneako, tu ma’kada nakua:Da’ito namatuna, sia naporai matantamentiro lako Sion!12Apa tae’ natandai tau iato mai tutangnga’Na PUANG sia pa’timbanganNa,kumua la Narampun susi patukugandung dao panglulluran.13Bendanko sia lullu’i, e anak daraSion, belanna iatu tandukmu laKupopendadi bassi sia iatu kanukummula Kupopendadi tambaga ammu nisak-nisakki tu ba’tu pira-pira bangsa sia lamusabu’i, dipemalian PUANG tu sarobu’tu kadakena sia mintu’ apanna lamupa’pemalian Puangna mintu’ lino.

51 (4-14) Totemo lama’tuntunangkomi, e kamu to naala

MIKHA 5.2–5 13

bilanganna tuntunan! Nagaragaimo tautu panampo la untalimbung tamaki’. Iatuto ma’parentana to Israel la dibambatekken tu popona.

Pa’nubua’ diona Mesiasna kadatuanNa

5:2-15 (5:1-14)2 (5-1) Na iatu iko, e BetlehemEfrata, moi ammu bitti’ dio lu mintu’tongkonanna Yehuda, apa dio maikalemu la nanii bu’tu lako Kaleku tumisa’ tau tu la dadi to ma’parentana toIsrael, tu bu’tu tempon dio mai, dio maiallo tae’ tipamulanna.3 (5-2) Iamoto la Nasa’biangan Puang tutau iato mai sae lako attu, kumua iatutau la kianak, kianakmo. Attu iato iatu totorropa tu siulu’na la sule sola to Israel.4 (5-3) La tunannang ungkambi’ tauiato mai tete dio kamatotoranna PUANGsia kamala’biranNa sanganNa PUANG,Kapenombanna; sia la torro marampa’tu tau iato mai, belanna la tarompo’ tuMesias sae lako mintu’ randan langi’.5 (5-4) Sia Ia la oto’na kasalamaran. Iakela tamai tondokta tu to Asyur sia iake la

MIKHA 5.6–10 14

ullesei tongkonan layukta, manassa latapabendanan pitu to mangkambi’ siakarua arung dio mai tolino la unneai,6 (5-5) tu la umpakandei domba tutondok Asyur sia tondokna Nimrod lan lubabanganna, anna purai pa’dang. Sia lamangrampanan dio mai Asyur, ke saeitu tau iato mai tama tondokta sia iakeullesei lili’ta.7 (5-6) Sia iatu to torronapa Yakub ladio lu ba’tu pira-pira budanna bangsasangtinti ambun dio mai PUANG,sangtinti uran kamban dao lu tarukmaluna, tu tang untayan tolino ba’tuumpeagi rupa tau.8 (5-7) Sia iatu to torronapa Yakub la diolu mintu’ to sangpetayanan sia la lanlu ba’tu pira-pira budanna bangsa susimisa’ singa dio lu olo’-olo’ lan pangala’,sia sangtini misa’ singa mangura dio lutuntunan domba. Iake tamai inde to dionadammak sia nase’bu’-se’bu, na moimisa’ tau tae’ urrampananni.9 (5-8) Iatu limammu la matande daonalu mintu’ to unneako, sia mintu’ ualimmula dipisanni.10 (5-9) La dadi allo iato, kadanNaPUANG, kumua la Kupisanni tu mintu’

MIKHA 5.11–6.1 15

darangmu dio mai kalemu sia laKusanggangi tu mintu’ karetamu.11 (5-10) La Kupisanni tu mai kota lan lupadangmu sia la Kuro’pokan tu mintu’tambakukummu.12 (5-11) La Kupisanni duka tu balikmata lan mai limammu sia la tae’mo topakita-kita dio kalemu.13 (5-12) La Kupisanni tu rapang-rapang dipodeata dipa’mu sia batudipodeatammu lan mai tangngamu,sia tae’mo mula tukku menomba lakopanggaraga limammu.14 (5-13) La Kulampi’i duka tu lentongdipodeatammu lanmai tangngamu sia laKusanggangi tu mintu’ kotamu.15 (5-14) Sia la mapallaNa’ sia re’dekara’Ku la umpabala’i tu bangsa manokama’perangi.

PUANG la ma’paolai salu

6:1-8

61Perangii tu apa Napokada PUANG:Ke’de’ko, ammu tunannang butung

to ma’parapa’, anna perangii mintu’buntu, sia natananni talinga mintu’tanete tu gamarammu.

MIKHA 6.2–7 162Perangii, e mintu’ buntu, tupa’parapa’Na PUANG, sia kamuduka, e parandanganna lino, tu tangtigoyang. Belanna ma’parapa’mo tuPUANG unnea taunNa, sia la sikara-karaIsrael.3E taungKu, apara tu Kupogau’ lakokalemu sia apara Kupamasussangko?Bendan sa’biko untingoiNa’!4Tae’raka Kumangka ussolangko tassu’lan mai tondok Mesir sia Kula’bakko lanmai inan munii dipokaunan, sia Kusua tuMusa, Harun sia Miryam undoloangko?5E taungKu, kilalai tu apa natangnga’-tangnga’ Balak, datu Moab, sia iatuapa napebalian Bileam, anakna Beor,lako, sia apa dadi randuk dio mai Sitimsae lako Gilgal, kumua mukanassai tukatongananNa PUANG.6Apara la kubaa la mennolo lako Puangsia la kubaa tukku menomba lako PuangMatua dao inan madaona? Ma’dinrakakupennoloan tu pemala’ ditunu pu’pu’,iamotu anak domba sangtaun dadinna?7Umbani’ apa nala ungkalo’i penaanNaPUANG tu domba laki ma’sa’bu-sa’bu,ba’tu ma’lampa-lampa tu salu minna’?Ma’dinraka la kupemalaran tu anak

MIKHA 6.8–12 17

pa’bunga’ku belanna kapatodo-tintinganku, ba’tu anak sun di kalekubelanna kasalanna deatangku?8Napokadammoko, e tolino, umbatu melo sia apa tu Natuntun PUANGdio mai kalemu: tae’ senga’na,sangadinna umpogau’ kamalamburansia ungkamali’kamarurusan siaumpamadiong penaa lolang sikadamakKapenombammu.

Kasalanna Yerusalem siaukungan dio mai Kapenomban

6:9-169Ma’perangikomi! metamba tu PUANGlako kota – maupa’ tu tau ungkataku’sangamMi –: Perangii tu pebamba siaiatu tau umpamanassai.10Denparaka lan banuanna to tangmekaaluk tu ba’tu pira-pira ianan bu’tutete dio katangmekaalukan sia epa tangganna’ tu ditampakki ropu?11La Kusangaraka malolo tu timbanganto tang mekaaluk sia kandu’ ponno batutimbangan palassu?12 Iatu mai to sugi’na untambukkamasa’garan sia iatu pa’tondokanna

MIKHA 6.13–16 18

ma’kada tang tongan sia iatu lilana lansadangna nanii pa’pakena.13Apa la Kupa’di’iko, la Kubambasia la ma’kasanggangNa’ natumangkasalammu.14La kumandeko, apa tae’ mula dia’,sangadinna iatu katangdiaran la torro lantambukmu; la umpallaiangko apa-apa,apa tae’ mula unnannai; sia apa-apa tumunanna, la Kusorong lako pa’dang.15La mangambo’ko apa tae’ mulama’ke’te’, la ullullu’ko bua saitun, apatae’ mula umpa’minnakanni kalemu, siala ullullu’ko bua anggoro’ ba’ru, apa tae’mula unniru’ uai anggoro’.16Belanna mintu’ tu apa napondok Omridikaritutui sia mintu’ penggaurannato lan banuanna Ahab, sia lolangkounturu’ pa’timbanganna, kumua angKupopendadiko misa’ apa metirambanan siaiatu mintu’ pa’tondokkanna la Kupadadimisa’ apa ditatta; susimokomito laumpassanni tu kadilo’boanna taungKu.

MIKHA 7.1–4 19

Kakadakean kapuana to Yehuda

7:1-6

71Upu’ alloku, belanna iatu a’gangkususi ke attu pangalan bua, sia

susi ke attu ungkatote bua anggoro’;moi sanglise’ bua anggoro’ tae’mo ladikande, ba’tu moi sanglise’ bua ara tae’dukamo, tu kukaduangi.2 Iatu to mekaaluk tae’mo lan tondok siato ma’bulo sanglampa tae’mo dio lu torrotolino. Pada ma’penunumo tu tau iatomai la umpatibollo rara; pantan undaka’lalan la umpoya siulu’na.3Matira’ tu limanna tau iato maiumpogau’ kadake; iatu arung ma’tuntunbang sia iatu to ma’paolai salu untarimapappe’, sia iatu mai to kapua tae’ bangnamasiri’ umpokada pa’poraian kalena;susimoto tu tau iato mai unnalai tu apanakaduangi.4 Iatu melona dio lu tau iato mai susi bangto duri na iatu ma’bulo sanglampanamandu kadake na rompo pondan. Larampo tu allona to ma’kampamu, siaukungammu! Attu iato la narampoikamagiangan tu tau iato mai.

MIKHA 7.5–9 205Da’mo mipatonganni tu solami, da’momikatappa’i tu sangmanemi; kanandai tupudukmu lako tu baine mamma’ diongriammu.6Belanna iatu pia muane umpamatunaambe’na; iatu pia baine bendan umbali-bali indo’na sia minintu baine umbali-balimatusanna baine; na iatu mai tau,siruranna mendadi ualinna.

Kadirampananna Sion

7:7-137Apa iatu aku la ma’penununa’ untayanPUANG, sia la umpeagina’ Puang Matua,oto’na kasalamarangku; la Naperangiina’Kapenombangku.8Da muposendei tu a’gangku, e ualibaine: moi angku tobang, manassa labendanna’ sule; moi angku unno’ko’lan kapittukan, manassa PUANG la dadiarrangku.9 Iatu aku untanggung kare’dekanara’Na PUANG – belanna umpogau’na’kasalan lako kaleNa – sae lako nasandatongannina’ lan kara-karaku siaNapasirundunan tu salunna lako kaleku.La Napatassu’na’ lako masiang; sia la

MIKHA 7.10–14 21

kutiro kumua umba Nakua umpogau’i tukamaloloan.10 Iatu iannato la natiro ualingku baine,anna samboi siri’ tu lindona, tu toma’kada lako kaleku, nakua: Umbamiratu PUANG, Kapenombammu? La natiromatangku. Totemo la dilullu’ susi so’makdio lu lalan.11Allo iato, ke nabangunni tau sule turinding tembo’mu, allo ia dukato mintu’tu lili’mu la tarru’ dipekalua’i.12Attu ia dukato la sae tu tau dio maiAsyur sae lako Mesir, sia dio mai Mesir,sae lako Salu, sia dio mai tasik sae lakotasik, sia dio mai buntu sae lako buntu.13Apa iate lino la mempadang lo’bangnatumang to untorroi, belanna buapenggauranna.

Pengkamoya sia pa’pudi-pudian

7:14-2014Kambi’i tekkenMi tu taumMi, iamotutuntunan domba mana’Mi, tu torromakarorrong lan lu pangala’, lan lutangnga padang malompo. Popa’elo’naiungkande riu dio lu Basan sia dio Gilead,susitu attu dolo-dolona.

MIKHA 7.15–20 2215Susito allo, tommu tassu’ lan maitondok Mesir, susi dukamoto la Kuniiumpatiroanni tu ba’tu pira-pira tandamangnga.16La masiri’ tu mintu’ bangsa untiroi,anna pa’de tu mintu’ kamatotoranna; lanatampun limanna tu pudukna, sia lataru tu talinganna.17La ullepa’i barra’-barra’ tu tau iatomai, susi ula’, sia susito olo’-olo’mendonglo’ dao kuli’na padang; lama’parondo sun lan mai tambakukunnasia ma’paganggang la sae lako PUANG,Kapenombanta, sia la nakataku’Komi.18Mindara tu Kapenomban susi Kamu, tuumpagarri’ kakadakean sia umpaboko’ikapatodo-tintinganna mana’ torroNapa,tu tang unnanna kasengkeanNa tontongsae lakona, sangadinna umpopaimankamasokanan!19Manassa Puang la ungkamaseipole’ki’, sia Iamo la ullullu’i tu mintu’kakadakeanta. Manassa la Mitibe tumintu’ kasalangki rokko tasik mandalan.20La Mipatiroan Yakub tu kamarurusansia kamasokanan lako Abraham, susitusumpaMi dolo-dolona lako nene todoloki.

NAHUM

Bungkaran kada

1:1

11Kada Napa’petanggungan PuangMatua diona Niniwe. Sura’ patiro

mendeatanna Nahum, to Elkosh.

Peada’ sia pa’pakatana

1:2-152 Iatu PUANG iamo Kapenombannoka ditimba oloNa sia ma’pabala’i,iatu PUANG iamo To ma’pabala’i sianakabu’ kare’dekan ara’; iatu PUANG Toma’pabala’i lako to unneaI, sia tontongtu kasengkeanNa lako ualinNa.3 Iatu PUANG kalando pesuka’, moi annakapua kamatotoranNa, tae’ duka Ia nala tang mangukung. Lumingka naturu’talimpuru’ sia angin bara’, sia salebu’butung barra’-barra’ diong to’ lette’Na.4Nagarrak tu tasik sia Napamarangkesia mintu’ salu Napaba’ta’. Iatu Basan

NAHUM 1.5–10 2

sola Karmel tang me’dukmo, sia mintu’daun-daun dao Libanon malayumo.5Tigega’ tu mintu’ buntu dio oloNa siamintu’ tanete tuan; sia tiseno-seno tukuli’na padang dio oloNa, ondongpi tulino sola mintu’ issinna.6Minda la unnattai bendan dio olokatorrong-torronganNa? Mindara laumpatananni tu kasengkean ma’lana-lananNa? Iatu kare’dekan ara’Natibarrak susi api sia iatu mai buntu batutesse-tesse dio oloNa.7 Iatu PUANG masokan sia misa’pentirerungan lan attu kapussakan;Natandai duka Ia tu mintu’ toumpentirerungI.8Apa tete dio uai saba’ Nasabu’i Puangtu inanna, sia Naula’i tu ualinNa tamakapittukan.9Moi apa tu mitangnga’ la unnea PUANG,Nasanggangi duka, tae’ napenduannibu’tu tu kadipapussakan.10Belanna, moi sibintan susi duri, siamalango susito kabiasanna malango –,inang la dimangsanni tarru’ tu tau iatomai susi dalame marangke.

NAHUM 1.11–15 311Dio mai kalemu tassu’mo misa’ tauuntannun kadake unnea PUANG, tu misa’tau untangnga’ kabulitukan.12 Inde sia tu kadanNa PUANG: Moi annatepu tu kamatotoranna sia moi tarru’buda, manassa la susi dukato tu tauiato mai la disasa’, naurunganni tappu.Moi angKu mangka unti’tinko, manassatae’mo Kula untolei unti’tinko.13Belanna totemo la Kualai sia Kutessetu ayoka, tu napadao palempengmu, siala Kuka’tuan tu mintu’ pepungomu.14Apa diona tu apa la urrampoikoNapokada PUANG susite, Nakua: Iatusangammu tae’mo nala dipatale’: lan maibanua deatammu la Kupisanni tu mintu’rapang-rapang dipodeata dipa’ sia mintu’rapang-rapang dipodeata dipati’no’. LaKuparandan tu lamunammu, belannaKuangga’ maringanko.15Tiromi dao buntu tu lette’na toumpa’pekareban kaparannuan, tuumpatumale’ kasalamaran. Pakarayai, eYehuda, tu pa’gaurammu, pasundunni tumintu’ pangallonammu! Belanna iatu tobulituk tae’mo nala lendu’ dio tondokmu,saba’ mangka nasangmo disabu’i.

NAHUM 2.1–5 4

Ninewe ditalo sia disanggang

2:1-13

21 Iatu tau ma’patisambo’-sambo’ke’de’mo la ullaoiko; kampai tu

tambakuku, ma’penniroko dio lu lalan,pori tu aakmu, pematoto’i tonganni tukalemu.2Belanna la Nabangun PUANG suletu kamala’biranna Yakub, susi dukatotu kamala’biranna Israel, belannamangkamo narampa to mangrampa sianasanggangi tu tangke anggoro’na.3 Iatu balulangna mintu’ to lalongnamararang, sia iatu pa’barani ma’pakeankaramisi; iatu karetana bendanumpoarrang bae’-bae’na susi api, keallo kadipasakkaranna, sia mintu’ dokedipopangandu.4 Iatu mintu’ kareta sigalunturan dio lulalan, sia sisarrukan dio lu mintu’ tanalapang; iatu arrangna susi dama’, siasusi kila’ sipellepa’-leparan.5Nainaa-naamo tu mintu’ pa’baraninna –sasa-sasa tu tau iato mai anna tilende’,tikara-kara tu tau iato mai male lako

NAHUM 2.6–11 5

rinding tembo’na –, apa sakka’mo tupapa menarana to ma’tumbuk tembo’.6 Iatu babangan dio mintu’ randan salutibungka’mo, na iatu tongkonan layuktiseno-seno.7Upu’mo: iatu kota dipuraimo tu mintu’apanna sia dipali’ tu pa’tondokan, naiatu mai kaunanna baine sumarro susioni bu’ku’, namarassan ussa’pa-sa’paara’na.8 Iatu Niniwe susi misa’ limbongponno uai randuk bendanna; totemololongmo tu uainna male. Tadangkomi,tadangkomi, apa moi misa’ tau tae’tibalik.9Rampai tu salaka, rampai tubulaan! Tae’ upuranna tu mintu’ianan makamban, iamotu kala’biannama’rupa-rupa ianan maballo.10Mangsan, lo’bang, sanggang! pussaktu penaa, sia ma’parondo-rondomo tumintu’ guntu’; iatu mintu’ aak sipa’dikansia mintu’ lindo pa’de rupanna.11Umbamira totemo tu lo’ko’ singa,umbara tu inan dinii umpakande singamangura, tu nanii lumingka singa laki siasinga birang sola anakna sia moi misa’tae’ tau umpatirambanni?

NAHUM 2.12–3.2 612Umbara nanii tu singa, tu undammakpealanna la naben anakna siauntakessekki tu apa nadammak la nabenbirangna, sia umponnoi pangrampa tulo’ko’na sia iatu inanna naponnoi apanase’bu-se’bu?13Manassa la Kulaoiko!, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,la Kuballa nasang tu karetamunamerambu; iatu mintu’ singamangurammu la nakande pa’dang, siaiatu pangrampamu la Kupisanni daomai kuli’na padang, sia iatu gamarannamintu’ sumbungan pudukmu tae’mo naladirangi len.

Upu’ allona tu kota umpatibollo rara

3:1-19

31Upu’ allona tu kota umpatibollorara, tu buttok manna lan, naponnoi

pa’kasanggang, sia tae’ upu’namangrampa.2Perangiimi tu oni pebamba! perangiimitu oni lentenan karetana, sikane’tekan!Mintu’ darang sipa’tetta’-tettaran sia iatumintu’ kareta sitibuang-buang.

NAHUM 3.3–7 73Na iatu darang metteba’, sia mintu’tu pa’dang pandila-dila sia mintu’ dokedukku-dukku; lendu’ budanna tau dipateisia buda tu to mate, sia tae’ upu’na tubatang rabuk, anna potitodoanni tau iatomai.4Natumang kabudanna gau’ salanabaine bualang, tu melo pantarisanna,manarang ma’patama-tamai, tuumbalukan ba’tu pira-pira bangsa tetedio pa’gau’ salana, sia ba’tu pira-pirapa’rapuan tete dio pa’patama-tamainna.5Manassa la Kulaoiko! kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,la Kupoli’ tu tampak dodomu saelangngan lindomu sia la Kupasombotu kama’kambelangammu lako mintu’bangsa sia kasirisammu lako mintu’kadatuan.6Kuleba’ko apa masarepa sia laKupamatunako sia la Kupadadikopengkitan,7naurunganni minda-minda untiroko,la mallai ma’dondo untampeko siama’kada, nakua: Sanggangmo tuNiniwe! Mindara la untangi’i? Umbara lakunii undakarangko pa’pakatana?

NAHUM 3.8–14 88Mandu melorokoka na iatu No-Amon,tu dio biring salu kapua, tu natikui uai,tu umpobenteng tasik sia umporindingtembo’ uai?9To Etiopia sia to Mesir tang dikemba’diia’ iamo kamatotoranna, to Put sia toLibia iamo patunduammu.10Moi nasusito, inang mangka dukamomale dipali’, sia iatu mintu’ pia-pia’nadipessambakan dio lu mintu’ tetuk lalansia diloterei tu mintu’ to la’bi’na siamintu’ to kapuana dirante.11 Iko duka la malango sia limpu-limpu,sia la undaka’ko pembunian dio mai uali.12Mintu’ tambakukummu susi garonto’ara, tu membua bunga’; iake digoyakkironno’mi tu buanna tama sadangna to laungkandei.13Manassa iatu mintu’ muane lan lutangngamu dadimo susi baine; mintu’ tubabangan tondokmu tungangnga’ lakoualimmu, sia mintu’ salli’ babangammunapuraimo api.14Timbako uai, mupakei ke dipatamalimbuko, pematoto’i tu mintu’bentengmu, pelleseiko litak pitti’ sialullu’ko losso’ pitti’, ammu toei tu pandiribatu tela.

NAHUM 3.15–19 915 Inde to dio la nanii ungkandekoapi sia nasabu’iko pa’dang, susi batikpa’ampello’ dipisanni. Moi ammumemba’ka’ susi batik pa’ampello’, moiammu memba’ka’ susi batik,16– mupopemba’ka’ tu to ma’baluk-balukmu na iatu bintoen dao langi’ – apaiatu batik pa’ampello’ umballa’ pani’naanna male mettia’.17 Iatu mintu’ tau la’bi’mu susi batik siaiatu to diala pareamu susi sangtuntunanbatik londong, tu ma’kaponan dao lurinding tembo’, ke attu madingin, iakebu’tumi allo, malemo mettia’, naurungantae’mo ditandai tu inanna. Umbamirananii?18Mintu’ tu to mangkambi’mumamma’mo, e datu Asyur, sia iatuto kapuammu timbambangmo; iatutaummu tisambo’mo dao lu mintu’ buntu,sia moi misa’ tau tae’mo urrampunni.19Tae’mo kameloanna tu kale le’tomu,tae’mo na la mondo tu bangkemu.Iatu mintu’ to urrangi karebammu,ussa’pa-sa’pa pala’na diona iko, belannamindara tu tang la tontong narampoi tukakadakeammu?

HABAKUK

Bungkaran kada

1:1

11 Iatu kada Napa’petanggunganPuang Matua, tu dipasombo lako nabi

Habakuk.

Ukungan napalalo to Kasdim

1:2-172O PUANG, ba’tu sangapamo’ meongli’umpalaku pa’tunduan, apa tae’Miperangii, melallakna’ mati’ Kalemi,kukua: Kamasa’garan! Apa tae’Mibengan katilendokan.3Ma’apai amMi patiroanna’ tu kakelokansia Mitiro, tu kamandasan? ondongpiiatu pa’pakario-rio sia kamasa’garan diopentiroku, sia den kasigagan, sia bu’tutu kasite’geran.4 Iamoto natangkan kepatu tu Sukaranaluk sia tae’mo napayan len tu salunna,belanna iatu to tang mekaaluk untikui to

HABAKUK 1.5–10 2

malambu’, iamoto napayan tibalik suletu salunna.5Tiro tikui male tu mintu’ to kapere’, siapemarangai, ammi mangnga sia pussak,belanna Kupogau’ tu misa’ penggauranlan attummi, tu tae’ mila umpatonganni,ke diuleleanni.6Belanna tonganna iatu to KasdimKupabendan, misa’ bangsa masa’ga’sia malinta’, tu lumingka unnoloi lua’nalino, la unnala inan katorroanna tau lanapoapa, tu tangia apanna.7Megiangan sia metakuran, iatu salunnasia kataromposanna tu dio mannapi maikalena nanii sun.8 Iatu darangna mandu malinta’ na iatuarimau buluh, sia mandu matira’ na iatuguruk ke bonginna; mintu’ tu darangnasia pakkanarangna sae tiantak-antak,mambela nanii sae langkan maega tuussiok kandena.9Mintu’ bangsa iato sae umpogau’kamasa’garan, iatu to undoloannilumumpa’ susi angin rampe matallo,sia urrampun to dirampa susi karassikbudanna.10Natelle-telle tu mai datu sia napetaaitu mai pangulu. Napetaai tu mintu’

HABAKUK 1.11–16 3

benteng, belanna natopporan losso’ullaoi, anna taloi.11Tarru’ bang susi angin sia maletarru’; susimoto tu naposala, belannakamatotoranna tu napodeata.12O PUANG, tae’raka na Kamu tuKapenombangku tempon dio mai sia Tomaseroku? Tae’ kila mate. O PUANG,Kamumo umpadenni tu tau iato mai lamangukung, sia o Buntu Batu, Kamuumpamanassai tu tau iato mai laumpalalo peada’.13Mandu masero tu matamMi untirokakadakean, sia tang Mitananumpemarangai tu pa’pakario-rio,ma’apai Minenne’ umpemarangai tuto tang maruru’ sia kappaKomi, kenaampello’i to tang mekaaluk tu tomandu malambu’ na ia.14Miurunganni umpadadi tolino, susitobale diong tasik sia susito olo’-olo’mendonglo’, tu tae’mo to ma’parentana.15Napekan nasang kendek, napaalaidalla’na, anna riu’i sia narampuntama bundena; iamoto naparannu siamela’tek-la’tek.16 Iamoto anna memala’ lako dalla’na siauntunu pemala’ lako bundena, belanna

HABAKUK 1.17–2.4 4

bannang iarite namalompo tu taana siasebo tu kandena.17 Iamoto anna lo’bangiraka tu dalla’nasia tontong umpateiraka ba’tu pira-pirabangsa tae’ bang nakasayangi?

Kadiukunganna to Kasdim

2:1-20

21La bendanna’ dao menarapa’kampangku sia la tunannangna’

dao benteng tembo’ tu kunii ummanta-mantai tu apa la Napokada Puang lakokaleku sia apa la kupebalian sarroku.2Attu iato Napebaliimo’ PUANG Nakua:Sura’i te patiro mendeata iate siapamarorronganni dao ba’tu pira-pirapapan, kumua na iatu to lendu’ ma’dinla umbasai.3Belanna iatu patiro mendeataumpeagipa tu attu dipamanassa, apala madoi’ male lako ma’katampakannasia tae’ nabuttok; iake malelanpi, lamukampai, belanna la sae tongan, siatae’ nala torro.4Manassa matampo sia tang malolotu penaanna, apa iatu to malambu’ laumpotuo kapatongananna.

HABAKUK 2.5–9 55Tonganna iatu to matampo ma’pakenaiamo to ma’kada layuk, apa tae’ ianala tontong; umpopenganga sadangnasusi lino to mate sia tae’ len nadia’susi kamatean, naurunganni urrampunmintu’ bangsa sia umpulung mintu’ tosangpetayanan lako kalena.6Tang la nasa’buranraka parumbasanmintu’ bangsa tu diona kalena, petellesia ponto bannang, nakua: Upu’ allonatu to umpopemba’ka’ tangia apanna lasangapara? sia iatu to umpassan apadipa’pentoean.7Tae’raka nala ta’pa bendan tu toungkeke’ko sia malimbangun tuto umpatirambanko, naurunganniumpangrampaiko?8Belanna mangkamoko umpangrampaibuda bangsa, ia toda tu torronapabangsa iato la umpangrampaiko, tubelanna rarana tolino tu tibollo siabelanna kamasa’garan, tu diparampoantondok, kota sia mintu’ pa’tondokanna.9Upu’ allona tu to urrampun sarobu’tu kadake lako to lan banuanna,tu unggaragai serangna dao inanmadao, la urrampanan kalena dio maipa’dammakna kamandasan.

HABAKUK 2.10–16 610Mutangnga’-tangnga’ tu kaditattanurrampoi to lan banuammu, tonna saelan penaammu la ussanggangi ba’tupira-pira budanna bangsa; iamotosipatuko la kapa’dean katuoammu.11Belanna metamba tu batu dio mairinding tembo’, sia mebali tu lentong diomai pa’pasitammuan kayu.12Upu’ allona tu to umpatibollo raraumbangun kota, sia unnoton bentengdao pa’pakario-rio.13Tonganna, tae’raka nalu dio maiPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,kumua mintu’ bangsa tang mekata’ka’umpandakaran api sia mintu’ tosangpetayanan tang mekabo’yo’umpandakaranni tu apa tae’ gai’na.14Belanna la naponnoi kapaissanandiona kamala’biranNa PUANG tu mintu’lino, susi uai buda ussamboi salinnatasik.15Upu’ allona tu to umpairu’ solana,ammu ranganni rasunmu, sia iatuto umpamalangoi la untiroi tukama’kambelanganna.16Mupedia’imo apa mesirisan tu kalemuussonda kamala’biran, iamoto iru’dukami iko, ammu kambelangi kalemu.

HABAKUK 2.17–20 7

La tibalik lako kalemu tu irusan lu diomai kananNa PUANG, sia kamasirisankapua la ungkabu’ kamala’birammu.17Belanna iatu kamasa’garan mupogau’dao Libanon la ungkabu’ko siaiatu kaussabuirammu olo’-olo’ laumpatirambanko, napobua’ raranatolino tu tibollo sia kamasa’garan, tudiparampoan tondok, kota sia mintu’pa’tondokanna.18Apara gai’na tu rapang-rapangdipodeata dipa’, belanna to ma’pa’unggaragai? Apara gai’na tu rapang-rapang dipodeata dipati’no’, iamotumisa’ panganda’ tang tongan, moianna posande’ bangi to unggaragai tupanggaraga limanna? Tae’raka nadeatamamang tu nagaragai?19Upu’ allona tu to ma’kada lako kayusanglontok, nakua: Malimbangunkosia lako misa’ batu mamang, nakua:Pana’dingko, Ma’dinraka tu apa iatomai la mangada’? Manassa moi disapu’bulaan sia salaka, apa tae’ duka penaalan.20Apa iatu PUANG lan IaBanua Kabusungan maindanNa.

HABAKUK 3.1–5 8

Ma’pakappakomi dio oloNa, e issinnamintu’ lino.

Passambayangna nabi

3:1-19

31 Inde sia tu passambayangna nabiHabakuk, unturu’ baenan sengo

Syigyonot,2O PUANG, kurangimo tu karebamMi,mataku’na’, o PUANG, lakopenggauramMi;palaloi tu iannato lan taun-taun la sae,pasomboi tu iannato lan taun-taun lasae;lan attu kasengkean la Mikilalai tupa’kamasean.3Saemo tu Puang Matua dio mai Téman,sia iatu To masero dao mai buntu Paran.SelaIatu kamala’biranNa ussamboi mintu’langi’,sia nasitutu’i kadipudianNa tu lino.4Den misa’ silo susi arrangna matallo, diosa’deNa nanii dukku arrang pandila-dila,den dio tu pa’bungku’ kamatotoranNa.5Dio oloNa lumingka tu ra’ba biang, sialassu lalla’ sibaa melako lette’Na.

HABAKUK 3.6–11 96Ke’de’Mi anNa patigega’i te lino;mentiro tiku lao anNa patike’kenni tumintu’ bangsa,mintu’ buntu tempon dio mai bake, siamintu’ tanete dolo-dolona tuan; iatumintu’ lalan dolo-dolona, lalanNa Puang.7Kutiro tu mintu’ tenda to Kusyan nati’tinkapussakan,sambo tenda tondokna to Midianma’parondo-rondo.8SengkeroKomika lako mintu’ salu, oPUANG, dukkuraka tu kasengkeamMilako mintu’ salu,ba’tu re’dekraka tu ara’Mi lako tasik,amMi sakei tu darangMi, ba’tu karetakapataloamMi?9Dilossokammi tu panaMi,Miparandanmo tu anak pana budatongan. SelaMipiakmo tu kuli’na padang, Mipopendadisalu.10NatiroKomi tu mintu’ buntu, annama’parondo, lendu’mi tu uai budatibarrak dao mai,iatu uai buda diong aa’ mi’lan mongngo’sia unnangka’ limanna langngan.11 Iatu mata allo sia bulan sorongboko’mo lako inanna;

HABAKUK 3.12–16 10

napobua’ arrang anak panaMi tusumaang lendu’,napobua’ marorrongna doke pandila-dilaMi.12Tete dio Kare’dekan ara’Mi Miolai tekuli’na padang,sia tete dio kasengkeamMi amMi lullu’itu mintu’ bangsa.13Tassu’moKomi amMi rampananni tutaumMi,amMi rampananni tu to mangka Mitokko.Miro’pok dao mai tu bubungan banuannato tang mekaaluk,sia Mitesse tu parandangan banuannasae lako batu ringki’ diongna lu.14Anak panana duka ia la Mitossokantarru’i,tu ulunna surodadunna, tu sae palaoanla mela’tek umpatisambo’na’,butung to unnampello’ to mandasa laninan kabunianna.15Mipatetei darangMi tu tasik,iamotu uai kapua pambura-bura.16 Iatongku rangii tu iannato,ma’rundedemi tu ba’tengku, bannang diooni iato anna ma’parondo tu pudukku,sia langgang tu bukungku,

HABAKUK 3.17–19 11

angku ma’parondo dio inan kuniibendan;moi susito la rapa’na’ umpeagii tu allokapussakan,ke narampoi tu bangsa iato,tu ma’tuntunan sae ullaoikan.17Moi anna tae’ namenta’bi tu garonto’ara,anna tang membua tu garonto’ anggoro’,sia moi tae’ nama’pakarannu-rannu tubua garonto’ saitun;moi anna tae’ napakendek burana tu maipa’lak,sia diula’i tu domba lan mai bala sia tae’tu sapi lan lu bontong,18 la parannu dukana’ unnarrak tete dioPUANG, sia la mela’tekna’ tete dio PuangMatua, oto’na kasalamarangku.19 Iatu PUANG Puangta Iamo oto’nakamatotorangku:Napasusi lette’ donga birang tu lette’ku,sia Napalesei lette’ku tu inan matandeku.Lu lakona pangala sengo. Dipasiala onikatapi.

ZEFANYA

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia tu kadanNa PUANG, tu saelako Zefanya, anakna Kusyi anakna

Gedalya, anakna Amarya, anakna Hizkia,tonna linona Yosia, anakna Amon, datuYehuda.

Ukungan, ke alloNa PUANG

1:2-182La Kuputtai nasang tu mintu’ apa daomai kuli’na padang, kadanNa PUANG.3La Kuputtai tu tolino sia olo’-olo’la Kuputtai tu manuk-manuk dao lulangi’ sia bale diong lu tasik, sia iatukamasaki-inaan tete dio mai to tangmekaaluk, tu umpabu’tu kamasussan;ondongpi la kupisanni tu tolino dao maikuli’na padang, kadanNa PUANG.4La Kue’te’ tu limangKu unnukungYehuda sia mintu’ to lan Yerusalem, sia

ZEFANYA 1.5–10 2

la Kusabu’i lan mai inan iate tu mintu’apa torronapa Baal sia sanganna mintu’to untoean deata sola mintu’ to minaa,5 sia mintu’ tu to tukku menomba daopapa dio tingayona mintu’ ma’dandanmaritik dao langi’, sia iatu to tukkumenomba sia umpalao sumpa tete dioPUANG sia umpalao sumpa tete dioMilkom, deatanna;6 sia mintu’ tau iato mai, tu umboko’iPUANG sia tae’ nadaka’ PUANG sia tae’nareke’ Puang la mekutana.7Pakappako kalemu dio oloNa PuangtaPUANG, belanna mareke’mo tu alloNaPUANG; belanna Napasakka’moPUANG tu misa’ pemala’ siaNapamarimbangammo tu mintu’ toNatambai.8La dadi, ke allo pemala’Na PUANG,kumua la Kuukung tu mintu’ arung siamintu’ anakna muane datu sia mintu’ tumai to ma’pakean to sae.9Allo ia dukato la Kuukung tu mintu’to ungkondongi ampang sia iatu toumponnoi kamasa’garan sia pa’pakenatu banuanna puangna.10Allo iato, kadanNa PUANG, la denurruk kapua dio mai babangan Bale sia

ZEFANYA 1.11–15 3

tangi’ dio mai kota ba’ru sia ongngo’memassan dao mai tanete.11Tumangi’komi, e kamu to untorroiIssong batu, belanna iatu mintu’to ma’balili sanggang sia mintu’ tountimbang doi’ dipisanni.12La dadi attu iato, kumua la Kubia’iKuparessa tu Yerusalem; la Kuukungtu mintu’ muane malompona tu mari’pibang unniru’ anggoro ponno tainna, siaiatu ma’tangnga’ lan penaanna, nakua:Iatu PUANG tae’ Napogau’ melo sia tae’Napogau’ kadake.13 Iatu kasugiranna tau iato maila dirampa sia iatu banuanna ladisanggang. Moi naumpabendan banua,tae’ nala unnii torro, moi nauntanangaronto’ anggoro’, tae’ nala unniru’i tuuai anggoro’na.14Mareke’mo tu allo kapuanNa PUANG,mareke’mo sia madomi’ bangmo rampomengkareke’. Perangiimi tu alloNaPUANG. Moi anna iatu to lalong metambaduka diona kamaparrisan.15Allo iato iamo misa’ allo kare’dekanara’, misa’ allo kapussakan siakamatakuran, misa’ allo kasanggangansia kasaburan, misa’ allo kapittukan sia

ZEFANYA 1.16–2.1 4

kamalillinan, misa’ allo nakabu’ salebu’sia lillinan parrak;16misa’ allo nanii oni napiri tanduksia arrak kasirarian tu ullaoi mintu’kota ditambakuku sia ullaoi menaramalangka’ dio tetuk kota.17Attu iato la Kupapussak tu tolino,naurunganni male butung to buta,belanna kasalammo tu tau iato lakoPUANG, sia la tibollo tu rarana susibarra’-barra’ sia iatu tambuk barinni’nala tiampa’ susi tai.18Moi salakana moi bulaan tae’ nakulleiurrampananni tu tau iato mai, keallo kare’dekan ara’Na PUANG. ApikamangimburuanNa la umpurai nakandetu mintu’ lino, belanna la Napaden tukasanggangan, ondongpi katappuranmegiangan lako mintu’ to untorroi kuli’napadang.

Popengkadionganni tu penaammi,ke tae’pi nasae tu ukungan

2:1-15

21Timbang meloi lan penaammi, siamengkatoba’komi, e bangsa tang

unnissan siri’,

ZEFANYA 2.2–7 52ke tae’pi nadipalalo tu apa NapondokPuang – belanna iatu sangallo lendu’susi ta’pian mettia’ –, ke tae’pinarampoikomi tu kasengkean dukkunNaPUANG, ke tae’pi narampoikomi tu allokasengkeanNa PUANG.3Daka’i tu PUANG e mintu’ toumpamadiongan penaanna lan tondok,unturu’i tu atoranNa; daka’i tukamaloloan, daka’i tu kamadiongampenaa; den sia manii upa’, ammidipopentilindung, ke allo kasengkeanNaPUANG.4Belanna iatu Gaza la ditampe sia iatuAskelon la dipopempadang lo’bang,iatu Asdod la diula’i tu tau lan mai, ketangngai allo, sia Ekron la didu’dukki.5Upu’ allomi, e mintu’ to dio randantasik, iamotu bangsa Kreti! IatukadanNa PUANG la sae ullaoikomi, eKanaan, tondokna to Filistin, sia laKusanggangko, naurungan moi misa’pa’tondokan tae’mo torro lan.6 Iatu randan tasik la dadi padangkariuan, bubun to manglaa, sia bontongdomba.7 Iatu randan tasik la napotaa to Yehudatorronapa, la nasolan tu domba inde to

ZEFANYA 2.8–11 6

lako anna kande riu, lan lu banuannato Askelon la nanii torro ma’bongi,belanna PUANG iamo Kapenombanna,la umparinaai sia la umpopembalii tudalle’na.8Kurangimo tu pelo’bona Moab siapebe’sena to Amon, tu nalo’boantaungKu sia tu napokapua penaannaunnea lili’na.9 Iamoto, la lelukraka tuoKu, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna Israel, tonganna iatuMoab la dadi susi Sodom, sia iatu toAmon la susi Gomora, iamotu padangnanii a’da’ sia nanii pangkalian sia,sia padang lo’bang sae lakona. Iatutorronapa tu taungKu, la urrampaitu tau iato mai na iatu sesannasangpetayanangKu la umpomana’i.10 Iate apa iate la urrampoi tau iato maipakkanna kamatampoanna, belannaullo’bo sia umpakapua penaanna unneataunNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.11La masarrang tu PUANG lako tau iatomai, belanna la Napisanni tu mintu’deatanna kuli’na padang, anna diooloNa la nanii tukku menomba tu mintu’

ZEFANYA 2.12–15 7

bangsa dio mai tondok ma’biring tasik’pantan lu dio mai inanna.12Susi dukato tu kamu, e to Etiopia, lanatarru’komi pa’dangKu.13Sia la Nae’te’ tu limanNa unnea tondokrampe daanna lu, anNa sanggangi tuAsyur sia la Napopempadang talo tuNiniwe, anna marangke susi padangpangallaran.14 Inde to dio la nanii torro tu olo’-olo’sikapan, iamotu mintu’ olo’-olo’, tu biasatorro ma’rampun; la mundan la kayola membuya dao parande lentongna;perangii umba nakua tu ongngo’naullendu’i pentiroan; iatu ampangnanalolinni apa tuan, belanna nasanggangitau tu pareanna kayu arasi’.15 Iamote tu kota kasode-sode bang, tutang untandai kamasussan, tu ma’kadalan penaanna nakua: Aku mannari,na moi misa’ tae’ tu senga’na. Umbanakua anna mempadang lo’bangmo,sia napoinan kapelayoan olo’-olo’masuru! Minda-minda lendu’ inde todio mai la ma’uik-uik untelle-tellei sianadullu-dullu.

ZEFANYA 3.1–6 8

Yerusalem dipasala, belannamanoka mengkatoba’

3:1-8

31Upu’ allona tu kota pabali-bali, siamaruttak sia ma’pakario-rio.

2Tae’ naperangii pa’pakilala, sia tae’natarima peada’; tae’ naposande’PUANG sia tae’ namengkareke’ lakoKapenombanna.3Mintu’ arungna dio lu tangngana susibang singa umburrung-burrung, mintu’to ma’paolainna salu susi bang, gurukke bongi, tu tang massesa sae lakomelambi’na.4Mintu’ nabinna ma’kada punala bang,iamoto ma’gau’ tang maruru’; iatu tominaanna urruttakki mintu’ apa maindansia ullullu’ Sukaran aluk.5Apa iatu PUANG malambu’ dio lutangngana; tae’ Napogau’i tu tangmalambu’; melambi’oi NapasombooiPuang tu atoran malambu’Na; iannamasiangmo, sae dukami. Apa iatu toleko’ tae’ natandai siri’.6Kusabu’imo tu ba’tu pira-pira bangsa;sanggangmo tu manarana dio tetuk

ZEFANYA 3.7–9 9

kota; Kusanggangngimo tu batattana,naurunganni moi misa’ tau tae’mounnolai; iatu mintu’ kotana daunlauanmo, tae’mo tau lan sia tae’mo tauumpa’tondokki.7Ma’kadaNa’ Kukua: Kataku’Na’ siatarimai tu peada’; iake susito, iatuinanna tae’ nala disabu’i situru’ tu mintu’ukungan tu la Kuparampoanni. Apanatikarai pissan umpogau’i tu mintu’kakadakeanna.8 Iamoto, tayanNa’, kadanNa PUANG, toallo la Kunii ke’de’ unnala pangrampa;belanna mangkamo Kura’ta’ laurrampunni tu bangsa sia umpulungitu kadatuan, sia umbarrakanni tukare’dekan ara’Ku lako tau iato mai,iamotu mintu’ kasengkean dukkungKu,belanna api kamangimburuangKu laumpurai nakande tu mintu’ kuli’napadang.

Pangallu’ diona kasalamaran

3:9-209Apa attu iato la Kuben lila senga’, tumasero, tu mintu’ bangsa, anna sa’bu’imintu’ tau iato mai tu sanganNa PUANG,

ZEFANYA 3.10–14 10

kumua anna sangmamullean umpassankapengkaolan lako Puang.10Lu sambalinna mai mintu’ salu Etiopiatu nanii sae tu to umpenombaiNa’, iamotutau tisambo’Ku, la umpennoloanNa’pemala’ sipatu dibaa lako Kaleku.11Allo iato tae’mo mula masiri’belanna mintu’ penggaurammu, tumupobannangmo patodo tinting lakoKaleku, belanna la Kualai lan maialla’mu tu mintu’ to unnarrak tetedio kamatampoanna, sia tae’momula umpakapua kalemu dao buntumaindanKu.12Sia la Kupatorro dio lu kalemi tu maito mase-mase sia to bitti’ sia iatu mai toumpentilindungi sanganNa PUANG.13 Iatu to torrona Israel tae’mo nalama’pakario-rio ba’tu ma’kada tangtongan sia iatu lila pa’pakenan la tae’molan sadangna, belanna tau iato maila ungkande riu dio padang kariuansia la matindo sia tae’mo misa’ tau laumpatirambanni.14Mela’tekko, e anak dara Sion,unnarrakko, e Israel; sende paimankosia ponno penaammu parannu-rannu, eanak dara Yerusalem.

ZEFANYA 3.15–19 1115Napa’deimo PUANG tukadiukungammu, Naputtaimo tuualimmu. Iatu Datunna Israel, iamotuPUANG, lan lu tangngamu, tae’mo mulaungkataku’i tu kamandasan.16Alo iato la ma’kada tu tau lakoYerusalem nakua: Da mumataku’, eSion, da mupopa’elo’nai langga’ tulimammu.17 Iatu PUANG, Kapenombammu,lan lu tangnga’mu, iamotu to lalongmangrampanan. La parannu tu Puangumposendeko, la umpakappa kaleNatete dio pa’kaboro’Na; la mela’tek siaunnarrak umpopaimanko.18Mintu’ tu to rosso penaanna, sikambelakasirampunan pa’gauran, manassa laKurampun; inang naala bilangammu.Nati’tin kadilo’boan tu tau iato maibutung panglemba.19Manasa attu iato la Kupapakkannitu mintu’ to umpakario-rioko, apa laKurampanan tu to gento sia la Kurampuntu to tisambo’, belanna la Kupadadi misa’kadipudian sia sanga kalelean tu tauiato mai, iamo tu to kaissanan siri’na lanmintu’ lino.

ZEFANYA 3.20 1220Attu iato la Kupasaekomi, iamotuattu la Kunii urrampunkomi. Belannala Kupadadikomi misa’ sanga kaleleansia kadipudian dio lu mintu’ bangsa daokuli’na padang, ke Kupopembalimi tudalle’mi dio pentiromi, kadanNa PUANG.

HAGAI

Pa’pakilala la umbangunnisule tu Banua Kabusungan

1:1–15 (1:1–2:1)

11 Iatonna taun ma’penduankadatuanna Darius, bulan

ma’pennannan, allo bunga’na bulan iato,saemi tu kadanNa PUANG nalopian nabiHagai lako Zerubabel, anakna Sealtiel, tomaraya Yehuda, sia lako Yosua, anaknaYozadak, tominaa kapua, nakua:2 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Ma’kada tebangsa iate, nakua: Tae’pa nalambi’i tuallona, iamotu allo la dinii umbangunnisule tu banuanNa PUANG.3Saemi tu kadanNa PUANGna lopiannabi Hagai, nakua:4Denraka tu attummi la torro lanbanuammi tu melo rinding papanna naiate banua iate sanggangpa?

HAGAI 1.5–10 25Totemo, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Tangnga’meloi tu apa urrampoikomi.6Buda tu miambo’, apa ia tu mialannasidi’ri; kumandekomi, apa tae’ midia’;mangiru’komi, apa tae’ nabossakomi,ma’pakeankomi, apa tae’ namalassutu kalemi, sia minda-minda tu malesumaro, untarima sarona lan poro’-poro’lo’po’.7 Inde sia tu KadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Tangnga’meloi tu apa urrampoikomi.8Malekomi langngan buntu unnala kayu,ammi bangunni sule te banua iate,manassa la naposende penaangKu,angKu dipakala’bi’, kadanNa PUANG.9Misanga pangrekenmi la buda, apatonganna sidi’ri, apa iatommi patamami,Kupamurru’mi tama. Ma’apai nasusito?,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik. Belanna bannang dio tubanuangKu, tu sanggangpa, na iatukamu pantan umposara’komi banuammi.10 Iamoto na iatu langi’umpatadangangkomi ambun,sia iatu kuli’na padang tae’monapakendekangkomi burana.

HAGAI 1.11–14 311Sia Kutambai tu pealloan karingurrampoi padang sia buntu, gandung,uai anggoro’ ba’ru, minna’ sia mintu’burana padang, tolino sia olo’-olo’ siamintu’ panggaraga lima.12Attu iato naperangiimi Zerubabel,anakna Sealtiel sia Yosua, anaknaYozadak, tominaa kapua, sia mintu’to buda, tu torronapa, tu gamaranNaPUANG, Kapenombanna, sia iatukadanna nabi Hagai, tu Nasua PUANG,Kapenombanna, umparampoi lako tauiato mai, anna mataku’ tu to buda dioolona PUANG.13Ma’kadami Hagai, pesuanNa PUANG,tete dio pepasanNa PUANG, lako to buda,nakua: La Kurondongkomi kadanNaPUANG.14Napatiakka’mi PUANG tu penaannaZerubabel, anakna Sealtiel, to marayaYehuda, sia penaanna Yosua, anaknaYozadak, tominaa kapua, sia penaannamintu’ to buda, tu torronapa, annasae tu tau iato mai ungkarangitu pengkarangan dio banuanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna tau iato mai,

HAGAI 1.15–2.4 415 (2-1) tonna allo ma’penduangpulonna’pa’ bulan ma’pennannan, taunma’penduan kadatuanna Darius.

Kamala’birannaBanua Kabusungan ba’ru

2:1-9 (2:2-10)

21 (2-2) Iatonna bulan ma’pempitu,allo ma’penduangpulo mmisa, saemi

tu KadanNa PUANG, nalopian nabi Hagai,nakua:2 (2-3) Pokadai lako Zerubabel, anaknaSealtiel, to maraya Yehuda, sia lakoYosua, anakna Yozadak, tominaa kapua,sia lako to buda, tu torronapa kumua:3 (2-4) Mindaparakomi tu dennapa,untiroi tu kamala’biran dolona te banuaiate? Umba nakua mitiro totemo?Tae’raka nasusi to apa matuna bangditiro?4 (2-5) Apa totemo, pabatta’i tupeanaammu, e Zerubabel, kadanNaPUANG, sia pabatta’i tu penaammu, eYosua, anakna Yozadak, tominaa kapua,sia pabatta’i tu penaammi, e mintu’to budanna tondok, kadanNa PUANG,sia mengkarang tarru’komi, belanna

HAGAI 2.5–9 5

Kurondongkomi, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik,5 (2-6) situru’ tu kada Kuallu’ lakokalemi, tommi tassu’ lan mai Mesir,sia tonna bendan tu PenaangKu lantangngami: Da mimataku’.6 (2-7) Belanna inde sia tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Nakua: Sattu’mora, tae’mora namasai,angKu patigega’i tu langi’ sia lino, tasiksia karangkeanna.7 (2-8) Ondongpi la Kupatigega’ tumintu’ bangsa sia ianan maballonamintu’ bangsa la sae, sia la Kuponnoikamala’biran te banua iate, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.8 (2-9) Aku puangna tu mintu’ salaka siaAku puangna tu mintu’ bulaan, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.9 (2-10) Iatu kamala’biran undinnate banua iate la mandu kapua naiatu kamala’biran dolona, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik; sialan inan iate la Kunii umpa’kamaseankasalamaran, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.

HAGAI 2.10–13 6

Pangallu’ diona kamauparan tonnadibangun sule tu Banua Kabusungan

2:10-19 (2:11-20)10 (2-11) Iatonna allo ma’penduangpulonna’pa’ bulan ma’pengkasera, taunma’penduan kadatuanna Darius, saemitu kadanNa PUANG lako nabi Hagai,Nakua:11 (2-12) Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:Totemo pekutananni lako to minaa tudiona tu battuananna Sukaran aluk, siama’kadako, kumua:12 (2-13) Iake denni misa’ tau umbaaduku’ maindan diong biring sambu’na,anna iatu biring sambu’ iato urruaroti, utan sirau uainna, uai anggoro’,minna’ ba’tu umbanna tu kande senga’,ma’dinraka maindan to? Mebalimi tumintu’ to minaa nakua: Tae’.13 (2-14) Ma’kadami Hagai nakua. Iakedenni misa’ tau naruttakki batang rabuk,anna ruai ba’tu umbanna tu apa iato,ma’dinraka la maruttak to? Mebalimi tumintu’ to minaa nakua: La maruttak to.

HAGAI 2.14–18 714 (2-15) Ma’kadami Hagai nakua :Susimo a’ganna te bangsa iate siasusimo a’ganna te to sangpetayanan iatedio oloKu, kadanNa PUANG, sia susimoa’ganna to tu mintu’ pengkarangannalimanna, sia iatu apa napemalaran indeto dio, maruttak nasang.15 (2-16) Totemo la mipalan penaa tumintu’ apa dolo na allo iate; tonnatae’pa nadipasitoppo’ tu batu dio BanuakabusunganNa PUANG,16 (2-17) tonna tae’pa nadadi mintu’apa iato; iake saemi tu tau lakopatuku gandung, tu duangpulo suka’na,apa denri pessangpulo; iake saeilako pa’parran anggoro’ la untimbaipellimangpulo lan mai inan iato, apadenri penduangpulo.17 (2-18) Kuparampoikomi kalangkoansia pasi sia mintu’ panggaragalimammi Kupata’pai uran batu, apa tae’kapengkilalammi lako Kaleku, kadanNaPUANG.18 (2-19) Palan penaai tu mintu’apa dolo na allo iate, iamotu alloma’penduangpulo nna’pa’ bulanma’pengkasera, randuk dio mai allo iato,

HAGAI 2.19–23 8

tu dinii unnoton parandangan BanuakabusunganNa PUANG. Palan penaai:19 (2-20) Den paraka banne dao lu alang?Ondongpi ia duka tu garonto’ anggoro’,garonto’ ara garonto’ dalima sia garonto’saitun tae’ namembua. Randuk allo iatela umpa’benganNa’ kamasakke-sakkean.

Pangallu’ lako Zerubabel

2:20-23 (2:21-24)20 (2-21) Iatonna ma’penduanna saemikadanNa PUANG lako Hagai tonna alloma’penduangpulo nna’pa’ bulan iato,Nakua:21 (2-22) Pokadanni Zerubabel, tomaraya Yehuda, kumua: La Kupatigega’tu langi’ sia lino.22 (2-23) Sia la Kubalittua’ tu mintu’isungan kadatuan, la Kusanggangi tukuasa kadatuanna mintu’ bangsa, laKubalittua’ tu mintu’ kareta sia mintu’ todao, sia iatu darang sia pakkanarangnala pantan songka nakande pa’dangnasolana.23 (2-24) Allo iato, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, la Kualako,Zerubabel, anakna Sealtiel, taungKu,

HAGAI 2.23 9

kadanNa PUANG, angKu padadiko misa’sissin peca’, belanna ikomo tu mangkaKupilei langsa’, kadanNa PUANGnamintu’ na’dandan maritik.

ZAKHARIA

Petamba kumuanamengkatoba’ tu to Yehuda

1:1-6

11 Iatonna bulan ma’pengkarua taunma’penduan kadatuanna Darius,

saemi kadanNa PUANG, lako nabiZakharia, anakna Berekhya, anakna Ido,Nakua:2Lendu’ tongan sengkeNa PUANG lakonene’ to dolomi,3apa pokadai lako tau iato mai,kumua: Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:Mengkatoba’komi lako Kaleku, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,angKu sule lako kalemi, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.4Da misusi nene’ to dolomi, tu naniimintu’ nabi dolona mangka ma’kadanakua: Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:Mengkatoba’komi dio mai kedo

ZAKHARIA 1.5–7 2

kadakemi sia penggauran kadakemi,apa tae’ naperangii tau iato mai sia tae’nadampangNa’, kadanNa PUANG.5 Iatu mintu’ nene’ to dolomi, umbamirananii? Sia mintu’ nabi tuoraka tontongsae lakona?6Moi nasusito, apa iatu mintu’ kadangKusia mintu’ atorangKu, tu mangkaKupatangkean taungKu, iamotu mintu’nabi iato, tae’raka nalambi’i tu nene’ todolomi, naurunganni mengkatoba’, annama’kada nakua: Susi tanan penaanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik laumpogau’i lako kaleki, situru’ kedoki siasituru’ penggaurangki, susi dukamotoNapogau’ lako kaleki?

Patiro mendeata bunga’na,iamotu pakkanarang

1:7-177 Iatonna allo ma’penduangpulo nna’pa’bulan ma’pessangpulo misa, iamotubulan Syebat, tonna taun ma’penduankadatuanna Darius, saemi kadanNaPUANG lako nabi Zakharia, anaknaBerekhya, anakna Ido, Nakua:

ZAKHARIA 1.8–13 38 Iatonna bongi kutiromi den misa’muane ussakei darang balibi, annatadang dio lu tangngana mintu’ garonto’murdu’ dio to’ inan madiong, sia dioboko’na den ba’tu pira-pira darang balibi,pilla’ sia busa’ dio boko’na.9Mekutanana’ kukua: Apara battuanannate mintu’ te, o puangku? Mebalimi tumalaeka’ kusipa’kadan nakua: Lakupakitangko tu battuananna temintu’na te.10Mebalimi tu to bendan dio lu tangnganamintu’ garonto’ murdu’, nakua: Iamo tetu Nasua PUANG male ullelei tu lino.11Mebalimi tu tau iato mai lakoMalaeka’Na PUANG, tu bendan dio lutangngana mintu’ garonto’ murdu’,nakua: Mangkamo kilelei tu lino,manassa iatu mintu’ lino marampa’tongan.12Ma’kadami tu Malaeka’Na PUANGnakua: O PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, sangapapaKomi tangungkamasei tu Yerusalem sia mintu’kota Yehuda, tu nanii kasengkeamMipitungpulomo taunna?13Nabalimi PUANG kada melo sia kadama’pakatana tu malaeka’ kusipa’kadan.

ZAKHARIA 1.14–17 414Ma’kadami lako kaleku tu malaeka’kusipa’kadan nakua: Pa’peissananni,mukua: Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:Lendu’ tongan Kukamali’na tu Yerusalemdio Sion, angKu posara’i,15apa lendu’ ia mare’dekna ara’Kulako tu mintu’ bangsa matampo, tupatunduan mepalulako kakadakean, moitae’ namandu tu kasengkeangKu.16 Iamoto, inde sia tu kadanNa PUANG,Nakua: La suleNa’ lako Yerusalemsituang kamamasean, anna dibanguntu banuangKu lan, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, sia iatu tintingpesuka’ la dirittingan lan Yerusalem.17Pa’peissanan tarru’i, mukua: Indesia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Iatu mintu’kotaKu la sebo pole’ tu melona, sia laNapakatanapa PUANG tu Sion sia Napileilangsa’pa tu Yerusalem.

ZAKHARIA 1.18–21 5

Patiro mendeata ma’penduanna,iamotu tanduk sia pande bassi

1:18-2118Ta’kala kubangunanmi tu matangku,kutiroi den tanduk a’pa.19Mekutanamo’ lako malaeka’, tukusipa’kadan, kukua: Apara battuanannate? Ma’kadami lako kaleku nakua:Iamote tu tanduk umpatisambo’ Yehudasia Israel sia Yerusalem.20Mangkato Napakitammo’ PUANG tupande bassi a’pa’.21Mekutanamo’ kukua: Apa sae napogau’te tau iate? Mebalimi nakua: Iamote tumintu’ tanduk, tu umpatisambo’ Yehudanaurunganni moi misa’ tau, tae’ nabelaiunnadongan ulunna; apa saemo te tauiate umpatirambanni tu tau iato maisia umpempananni tu tandukna mintu’bangsa, tu unnangka’ tandukna unneatondok Yehuda, la umpatitale’i male.

ZAKHARIA 2.1–5 6

Patiro mendeata ma’pentallunna,iamotu muane untoe ulang pesuka’

2:1-5

21Kubangunanni tu matangku, angkutiroi misa’ muane untoe ulang

pesuka’.2Mekutanamo’ kukua: Umba la muolai?Nabalimo’ nakua: La malena’ ussuka’Yerusalem, la untiroi ba’tu la sangapaisangka’na sia landona.3Manassa iatonna malemo lako tingayotu malaeka’ kusipa’kadan, malemi tumisa’ malaeka’ senga’ umpessitammui,4anna ma’kada lako tu malaeka’ senga’,nakua: Ma’dondoko male muma’kadalako tu to mangura, mukua: Iatua’ganna Yerusalem la susi misa’ kotatang dibenteng, napobua’ kabudannatau sia patuoan lan.5Sia Aku kalena la napobentengapi tiku lao, kadanNa PUANG, sia lanapokamala’biran lan.

ZAKHARIA 2.6–10 7

Puang Matua lan lutangngana taunNa

2:6-136Madoi’komi, madoi’komi. Mallaikomi lanmai tondok rampe daanna lu! kadanNaPUANG, belanna mangkamokomiKupatisambo’ lako a’pa’ matanna angin,kadanNa PUANG.7Madoi’komi, lendokangkomi kalemi lakoSion, e kamu, tu torro sikandappi’ anakdara Babel.8Belanna, inde sia tu kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik, tukamala’biranNa ussuana’, diona mintu’bangsa, tu mangka umpangrampaikomi– belanna minda-minda tu urrumbukomi,iamo urrumbu mata taunNa –,9Nakua: Manassa la Kupakedo tulimangKu lako tau iato mai, annapangrampai tu to mengkanorong lakokalena. Attu iato la mitandai, kumuamangkamo’ Nasua PUANGna mintu’ma’dandan maritik.10Mela’tekko sia parannu-rannuko, eanak dara Sion! belanna manassa la

ZAKHARIA 2.11–3.2 8

sae’Na angKu torro lan lu tangngamu,kadanNa PUANG.11Allo iato buda bangsa la mengkara’palako PUANG sia dadi taungKu. Sia latorroNa’ lan lu tangngamu. Attu iato lamutandai, kumua mangkamo’ NasuaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik lakokalemu.12Attu iato la Naala PUANG tu Yehuda laNapomana’ dao padang maindan sia iatuYerusalem la Napilei langsa’ dukapa.13Ma’pakappakomi, e mintu’ anggemenono’, dio oloNa PUANG belannake’de’mo dio mai to’ inan maindanNa.

Patiro mendeata ma’penna’pa’na,iamotu Yosua dibilang malolo

3:1-10

31Undinnato Napakitammo’ tu Yosua,tominaa kapua, bendan dio olona

Malaeka’Na PUANG, anna bendan tudeata bulituk dio sa’de kananna laumparapa’i.2Apa ma’kada tu PUANG lako deatabulituk, nakua: Nagarrakko PUANG,e deata bulituk, ondongpi PUANG, tumangka umpilei langsa’ Yerusalem, la

ZAKHARIA 3.3–8 9

unggarrakko. Tae’raka na iate tu misa’lalotin disintak lan mai api?3 Iatu Yosua ma’pakean mariga tonnabendan dio olona Malaeka’ iato.4Ma’kadami tu Malaeka’ iato sia nakualako tu tau iato mai, tu bendan diooloNa: Lossokanni dio mai kalena tupakean mariga. Mangkato ma’kadamilako Yosua, Nakua: Kupa’dei tukakadakeammu dio mai kalemu, angKupakeiko pakean pa’gauran.5Ma’kadamo’ kukua: La dipassapui talibate’ masero tu ulunna. Nataliimi talibate’ masero tu ulunna sia napakeibayu lamba’, tonna bendan dio ren tuMalaeka’Na PUANG.6Napakilalami Malaeka’Na PUANG tuYosua, Nakua:7 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Iake muturu’itu mintu’ lalanKu sia mukaritutui tu apaKupatagerangko, manassa la muparentatu banuangKu sia la mukampai duka tutarampakKu, angKu elorangko male solatu tau bendan inde te.8Ma’perangiko, Yosua, tominaa kapua,la iko la mintu’ solamu tu unno’ko diotingayomu – belanna iatu tau iato mai


iamo muane dipotanda kalle-kallean –tonganna la Kupasae tu taungKu, iamotu Taruk.9Tonganna iatu batu, tu Kupadiotingayona Yosua – dio misa’ batu iato,nanii pitu mata –, Aku kalena la ussura’itu sura’na, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, sia sangallori la Kuniiumputtai tu kakadakeanna tondok iate.10Attu ia dukato, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik la padamitambai tu solami diong lu garonto’anggoro’ sia diong lu garonto’ saitun.

Patiro mendeata ma’pellimanna,iamotu tongkonan palitasia da’dua garonto’ saitun

4:1-14

41Sulemi tu malaeka’ kusipa’kadan,anna tundanna’ susito untundan to

mamma’.2Ma’kadami lako kaleku nakua: Aparamutiro? Mebalimo’ kukua: Untirona’misa’ tongkonan palita bulaan nasang,anna toppo’ daona lu tu inan minna’, pitutu palitanna, susi duka tu sulingna pitulako tu palita daona lu,

ZAKHARIA 4.3–9 113 sia da’dua garonto’ saitun untongloidaona lu, misa’ dio sa’de kananna namisa’ dio sa’de kairinna tu inan minna’.4Mebalimo’ lako tu malaeka’kusipa’kadan kukua: O puang,apara battuananna te?5Mebalimi tu malaeka’ kusipa’kadannakua: Tae’raka mutandai aparabattuananna te? Ma’kadamo’ kukua: Tae’kutandai, puang.6Ma’kadami lako kaleku nakua: Indesia tu kadanNa PUANG lako ZerubabelNakua: Tangia tete dio kamatotoransia tangia tete dio kamasa’garan,sangadinna tete dio PenaangKu,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.7Mindarako, e buntu malangka’? Diotingayona Zerubabel la dadiko padangmarante, la natassu’i tu batu daonalu naunnarrak-arrak tu tau, nakua:Salama’, salama’ lako kalena.8Saemi tu kadanNa PUANG lako kaleku,Nakua:9Mangkamo naoton Zerubabel teparandanganna te Banua iate, naia dukala ussundunni, ammi issanni kumua


Nasuana’ PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik lako kalemi.10Belanna mindara tu untapa’ allonanii bitti’pa tu mintu’ apa? Manassa laparannu penaanna tu tau iato mai, kenatiroi tu batu petimbang lan lu limannaZerubabel. – Iate pitu apa iate iamotumatanNa PUANG tu umpenunu mintu’lino tiku lao.11Mebalina’ lako kukua: Aparabattuananna tu da’dua garonto’ saituntu dio kananna sia kairinna tongkonanpalita iato?12Ma’penduannamo’ ma’kada lakokukua: Apara battuananna tu da’duatangke saitun, tu nalolongi mintu’ saitunsusi bulaan unnola da’dua suling bulaan?13Ma’kadami lako kaleku nakua:Tae’raka mutandai apara battuananna tuapa iato? Mebalimo’ kukua: Tae’, puang.14Ma’kadami nakua: Iamote tu da’duato diminnakki, tu bendan dio oloNaPuangna mintu’ lino.

ZAKHARIA 5.1–4 13

Patiro mendeata ma’pennannannaiamotu sura’ tilulun mettia’

5:1-4

51Kubangunan pole’omi tu matangku,angku tiroi, tonganna den misa’ sura’

tilulun mettia’.2Mekutanami lako kaleku nakua: Aparatu mutiro? Mebalimo’ kukua: Untirona’misa’ sura’ tilulun mettia’, tu duangpulosiku landona na sangpulo siku babana.3Ma’kadami lako kaleku nakua: Iamotetu tampak ropu, tu tassu’ lako mintu’tondok: situru’ sura’ iate minda-mindatu boko manassa la disabu’i randuk attuiate, sia situru’ sura’ iate minda-minda tuumpalao sumpa tang tongan la disabu’iranduk attu iate.4Aku umpatassu’i te tampak ropu iate,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, anna rampo tama banuannato boko sia tama banuanna to umpalaosumpa tang tongan tete dio sangangKusia ma’bongi lan banuanna, annasanggangi tu kayu pa’pasitammuannasia ia duka tu batunna.

ZAKHARIA 5.5–9 14

Patiro mendeata ma’pempitunna,iamotu baine unno’ko’ lan epa

5:5-115Mangkato saemi mengkareke’ tumalaeka’ kusipa’kadan sia ma’kada lakokaleku nakua: Bangunanni tu matammuammu tiroi tu apa tassu’ totemo.6Mekutanamo’ kukua: Apara to?Mebalimi naku: Iamoto tu misa’ epa, tutassu’ totemo. Ma’kada pole’omi nakua:Susito tu rupanna lan lu mintu’ tondok.7Denmi misa’ pesambo tumarra lotongdiangka’, nainde to dio unno’ko’ tu misa’baine lan epa.8Ma’kadami malaeka’ nakua: Iamotetu a’ganna katangmekaalukan.Napessambakammi rokko tangnga epa,anna pempananni tu tumarra lotongsanglontok dao babana.9Kubangunammi tu matangku kutiroi,den da’dua baine mengkareke’, umballa’pani’na lan angin, belanna ma’pani’ susitambolang. Anna angka’i tu epa iatotama alla’na langi’ na lino.

ZAKHARIA 5.10–6.4 1510Mekutanamo’ lako tu malaeka’kusipa’kadan, kukua: Umba la naolai tetau iate umbaai tu epa?11Mebalimi lako kaleku nakua: Lalu lako tondok Sinear, nadio la naniiumpabendananni misa’ banua. Iannamangkamo te, diomo to’ inanna naniiumpatorroi.

Patiro mendeata ma’pengkaruanna,iamotu a’pa’ kareta

6:1-8

61Kubangunan pole’omi tu matangku,kutiroi den a’pa’ kareta tassu’ lan

mai alla’na da’dua buntu. Na iatu buntuiato, buntu tambaga.2Dio tu kareta bunga’na nanii darangbalibi, dio kareta ma’penduanna naniidarang bolong,3dio kareta ma’pentallunna nanii darangbusa’ naiatu ma’penna’pa’na’ naniidarang saleko; mintu’nato darangmawatang.4Mekutanamo’ lako tu malaeka’kusipa’kadan kukua: Apara battuanannate, puang?

ZAKHARIA 6.5–10 165Mebalimi tu malaeka’ iato lako kalekunakua: Iate apa iate tassu’ dio maiinanna sikandappi’ Puangna mintu’ lino,nalulako a’pa’ mata angin dao langi’.6 Iatu kareta nariu’ darang bolong malerekke tondok rampe Daanna lu, iatubusa’na male unturu’i, na iatu salekonamale sau’ tondok rampe Lo’na lu.7Tassu’mi tu darang mawatang, moraimale ullelei te lino; ma’kadami Nakua:Malemokomi ullelei te lino. Malemi ulleleite lino.8Mangkato metambami lako kalekusia ma’kada Nakua: Manassa iatumalenamo rekke tondok rampe Daannalu, umparapa’ penaangKu lan tondokrampe Daanna lu.

Makota dipasakkaran Yosua;a’ganna Taruk dipa’peissanan

6:9-159Saemi kadanNa PUANG lako kaleku,Nakua:10Tarimai tu pamengan dio mai todipali’, iamotu dio mai Heldai, Tobiana Yedaya, na iko allo ia bangsiamotemumale, mutama banuanna Yosia,


anakna Zefanya, tu nanii ma’bongi torampo dio mai Babel.11Alai tu salaka sia bulaan mugaragaimisa’ makota, ammu palangnganniulunna Yosua, anakna Yozadak, tominaakapua,12 sia ma’kadako lako, mukua: Inde siatu kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Nakua: Manassa la den misa’muane diganti Taruk. Iamo la tuo diongmai inanna sia iamo la umbangunni tuBanua kabusunganNa PUANG.13Ondongpi Iamo la umbangunni tuBanua kabusunganNa PUANG sia laumpopake kamala’biran sia la unnisungdao isungan kapayunganna butung toma’parenta dao isungan kapayunganna.Dio kananna la den misa’ to minaaanna iatu kada situru’, tu umpabu’tukasalamaran naparitangnga sola duai.14Na iatu makota iato la torro lanbanua kabusunganNa PUANG dipotandakapengkilalan diona Heldai, Tobia,Yedaya na Yosia, anakna Zefanya.15 Iatu to mambela la sae umbangunnitu Banua kabusunganNa PUANG,ammi tandai, kumua PUANGna mintu’ma’dandan maritik ussuana’ lako kalemi.

ZAKHARIA 7.1–4 18

Iate iannate la dadi, ke miperangii siamipalan penaai tu kadanNa PUANG,Kapenombammi.

Tae’ gai’na tu ma’puasa,ke tae’i naden menturu’

7:1-14

71 Iatonna taun ma’penna’pa’nakadatuanna Darius, tonna

allo ma’penna’pa’na bulanma’pengkaseranna, iamotu bulanKislew, saemi kadanNa PUANG lakoZakharia.2 Iatu to Betel ussuamo Sarezer siaRegem-Melekh sola tu mai taunna laundaka’ pa’kamaseanNa PUANG,3 sia la mekutana lako tu mai to minaa,tu dio banuanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, sia lako mintu’nabi, nakua: Sipatura’ka la tumangi’ siama’puasa lan bulan ma’pellima, susitukipogau’ ba’tu pirang-pirang taunmolendu’na?4Attu iato saemi kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik lako kaleku,Nakua:

ZAKHARIA 7.5–11 195Pokadai lako mintu’ tau lan lu tondoksia lako mintu’ to minaa, kumua:Iammi ma’puasa sia umbating lanbulan ma’pellima sia bulan ma’pempitulan pitungpulomo taun lendu’na,tonganrokomika ma’puasa belanna Aku?6Sia iammi kumande sia mangiru’,tae’raka nakamu kalena kumande siamangiru’?7Tang susi dukaraka to tu diona mintu’kadanNa PUANG tu Napa’peissanannalopian mintu’ nabi dolona, tonnatorroipi tau tu Yerusalem sola mintu’kota untikui sia tonna rapa’pa sia tonnatorroipi tau tu padang rampe Lo’na lu siaPadang Merrantena?-8Lako duka Zakharia sae tu kadanNaPUANG –:9 Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua:La bulo lollongkomi ma’paolai salusia sipatiroangkomi pa’kaboro’ siakamamasean;10 sia da mipakario-rioi tu baine balu,pia biung, to sae, sia to bongko sia damisitangnga’ kadake lan penaammi.11Apa manoka ma’perangi tu tauiato mai, umpatanan palempengna la


mangea sia nasissing tu talinganna, danaperangii.12Sia napamakarra’ tu penaannasusi intan, kumua da naperangii tupangadaran sia kada, tu NaparampoPUANGna mintu’ ma’dandan maritik lakokalena tete dio PenaanNa, tu nalopianmintu’ nabi dolo. Iamoto napodennikasengkean kapuaNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.13Susitu katangma’perangianna tau iatomai, tonna tambai Puang, la susi dukatotu tau iato mai metamba, apa tae’Kutananni talinga, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.14 Iamoto la Kupamurru’i tu tau iatomai susi angin bara’ lako ma’rupa-rupa bangsa, tu tae’ natandai, siala disanggang tu tondok naboko’i,naurunganni moi misa’ tau tae’mo lulako lu dio mai lan tondok iato. Susimototu tau iato mai umpopempadang lo’bangitu tondok maballo.

ZAKHARIA 8.1–6 21

Pangallu’ diona kasalamaran

8:1-23

81Undinnato saemi kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik susite:

2 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Lendu’Kukamali’na tu Sion, angKu posara’i.Kukamali’ tongan, angKu posara’i.3 Inde sia tu kadanNa PUANG Nakua:La suleNa’ lako Sion, angKu torro lanYerusalem; iatu Yerusalem la disangaikota kamarurusan, na iatu buntunNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik, ladiganti buntu kamaindanan.4 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: La den pole’tu to matua muane sia baine unno’ko’dio lu tana lapang Yerusalem, pantanuntoe tekken, belanna tarru’ matuamo.5Sia dio duka lu tana lapang kota iatola ponno tu pia muane sia pia bainemaningo.6 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Moi nakalle-kallean tu mintu’ apa iate dio pentironate bangsa torronapa, umbaniapa nala


kalle-kallean dio pentiroKu? KadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.7 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Tongannala Kurampanan tu taungKu dio maitondok kabu’tuan allo sia dio mai tondokkalambunan allo.8La Kupasule tu tau iato mai anna torrolan Yerusalem. Tau iato mai la daditaungKu na Aku la dadi Kapenombannasituang kamarurusan sia kamaloloan.9 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, Nakua: Pamatoto’itu limammi, e kamu, tu urrangii te kadaiate sun dipudukna nabi allo iate, tu tuotonna dioton tu parandangan banuanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,iamotu Banua kabusungan, la dibangun.10Belanna dolo dio mai attu iato tae’naappa’ saro ra’ta’na tu tau, tang me’duktu patuoanna; tae’ kamanamananna tomale sia to sae napobua’ uali; ondongpissan Kuroso tu mintu’ tolino nasipakka.11Apa totemo tae’mo Kususi dolona lakote bangsa torronapa, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.12Belanna iatu banne diambo’ la dadi,iatu garonto’na anggoro’ la membua,


iatu padang la membura sia iatulangi’ la umpato’do ambunna; angKupa’kamasean nasangi te lako te bangsatorronapa la napomana’.13Susitu mangkakomi dadi kada tampakropu dio lu mintu’ bangsa, e to Yehudasia to Israel, la susi dukakomito la dadipa’passakke, belanna Kukamaseangkomikasalamaran; da mimataku’, pamatoto’itu limammi.14Belanna inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, nakua:Susimoto tu tanan penaangKu laumparampoikomi kamandasan, tonnapare’dekki nene’ to dolomi tu ara’Ku,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, Kuurunganni tang menassanmo,15 susi dukato te allo iate dennomotanan penaangKu la umpogau’ melo lakoYerusalem sia lako to Yehuda; iamoto damimataku’.16 Inde sia tu mintu’ apa la mipogau’,iamotu la sipokadangkomi tu tonganna,ma’paolaikomi salu lan lu babanganmisituang kamalamburan, anna bu’tukarapasan,17 sia da misitangnga’ kadake lanpenaammi sia da miporai tu umpalao


sumpa tang tongan, belanna Kukagi’gi’te mintu’ apa iate, kadanNa PUANG.18Sia rampo duka tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik lako kaleku,Nakua:19 Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua: Iatupa’puasa lan bulan ma’penna’pa’na,ma’pellimanna, ma’pempitunnasia ma’pessangpulona la membalikasendean sia kaparannuan, ondongpipa’maruasan ponno kapaimanan lako toYehuda; iamoto sipatu la mikamali’ tutonganna sia karapasan.20 Inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua: Lasaeomo ba’tu pira-pira bangsa sia toumpa’tondokki buda kota,21 sia iatu tau lan misa’ kota la male lakomisa’nao, nama’kada nakua: Maikomianta pada male umpengkamoyaipa’kamaseanNa PUANG sia undaka’PUANGna mintu’ ma’dandan maritik;morai dukana’ male lako.22Ondongpi, buda to sangpetayanansia bangsa tarompo’ la sae undaka’PUANGna mintu’ ma’dandan maritik


dio Yerusalem sia umpengkamoyaipa’kamaseanNa PUANG.23 Inde sia tu kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik Nakua: Allo iadukato la sangpulo tu tau dio maimintu’ bangsa ma’rupa-rupa basanala untoe, ondongpi la natoe tongan tutampak bayu lamba’na to Yahudi, annama’kada nakua: La moraikanni undiunturu’komi, belanna kirangimo, kumuaNarondongkomi Puang Matua.

PenggauranNa PUANG lako tu maito sibala lembang Israel

9:1-8

91 Inde sia tu kadaNapa’petanggungan Puang Matua,

iamotu kadanNa PUANG. Iatu Puangdiomo tondok Hadrakh, sia Damsyiktu inan Nanii torro, belanna PUANG,umpata’pai mata tu mintu’ to senga’,susi dukato tu mintu’ suku Israel;2ondongpi ia duka tu Hamat, tunasikandean sia iatu Tirus solaSidon, moi nasangtumba madaona tukapaissananna,

ZAKHARIA 9.3–8 263 sia moi nabangunan kalena bentengtu Tirus sia moi napopa’toppo’-toppo’tu salaka susi barra’-barra’ sia bulaanbutung pullan dio lu batatta.4Manassa, la Natalo Puang sia la Natuantu rinding tembo’ bentengna tama tasik,sia iatu kota la pura diballa api.5La natiro Askelon anna mataku’, susiduka tu Gaza anna ma’parondo siaEkron, belanna iatu apa narannuan ladipakasiri’; attu iato iatu datu la pa’dedio mai Gaza sia iatu Askelon tae’mo taula untorroi.6Lan Asdod la nanii torro tu to disese,sia la Kusabu’i tu mintu’ apa napokapuapenaanna to Filistin.7La Kupatoyang tu rara lan maisadangna sia iatu apa megi’giran lanmai alla’ isinna sia ia duka tu torronapala Napotau Kapenombanta, naurungannibutung to misa’ pangulu suku lanYehuda, na iatu to Ekron la susito Yebus.8La torroNa’ ungkampai banuangKutiku lao unnea tuntunan surodadu tumale sule, sia tae’mo nala ullaoi tuto ma’pakario-rio, belanna totemomatangKu kalenamo untiroi.


Diona datu Sion

9:9-109Sila’tekangko, e anak dara Sion,unnarrak-arrakko, e anak daraYerusalem! Manassa iatu datummusaemo lako kalemu, malambu’ siapasau’, umpamadiongan penaanna, siaussakei keledai, iamotu keledai laki,anakna keledai birang.10Attu iato la Kuputtai tu mintu’kareta dio mai Efraim sia darang diomai Yerusalem, sia ia duka tu panadipake parari; sia la umpakaleleankamarampasan lako mintu’ bangsa, siaiatu kaparentanna la randuk dio maitasik sae lako tasik sia dio mai Salu saelako randan langi’.

Diona kadirampananansia kapataloan

9:11-1711La Kurampanan duka tu to dirampadio lu kalemu lan mai bubun tu tae’uainna tu belanna umpotoding rarakasibasseammu.

ZAKHARIA 9.12–16 2812La sulekomi tama kota benteng, eto ditarungku, tu den siapa rannunna;allo ia duka te Kupa’peissananni, kumuala Kupakkanniko melo manglokkonpenduan.13Belanna la Kue’teran Kaleku tu Yehudasusito pana, la Kupatorro dao pana tuEfraim, sia la Kusarrang tu anakmu, eSion, sirari anakmu, e Yunani, sia laKupadadiko misa’ padangna to lalong.14La sombo tu PUANG lako tau iato maisia iatu anak panaNa la tassu’ susito kila’sia Puangta PUANG la umpannoni napiritanduk sia la ke’de’ naturu’ angin bara’rampe lo’na lu.15PUANGna mintu’ ma’dandan maritik laurrerungi tu tau iato mai, naurungannimangampello’, ondongpi nalullu’ tu batupelobang; la mangiru’ tu tau iato mai,namareko napobua’ uai anggoro’, sia laponno rara tu tau iato mai susi pindanpa’pi’pikan sia susi tetuk inan pemalaran.16Allo iato, PUANG, Kapenombanna, laurrampananni tu tau iato mai susi dombama’baanan; iatu taunNa susi tuntunandombaNa, ondongpi sangtinti parimatadio makotaNa, tu la pandillak-dillak lantondokNa.

ZAKHARIA 9.17–10.2 2917Manassa, lendu’ tongan ia kapuanakasalamaranna tu tondok iato,ondongpi lendu’ tongan ia kapuannakamaballoanna! Iatu gandungumpamaloboran pia muane sia iatu uaianggoro’ ba’ru umpamarumbo pia baine.

PUANG manna tu umpa sae uran

10:1-2

101Palakui tu uran dio mai PUANG,ke attunnai uran tampak, PUANG

umpadadii tu kila’ mellepa’ sia laNapasaean uran kamban tu tau iato mai,sia Nakamasean mintu’ tau tu tanananmaluna dio pa’lakna.2Belanna iatu balo’ tau umpokadaapa tae’ bua’na, iatu to pakita-kitauntiro patiro mendeata kamorang-morang, unnulelean ba’tu pira-pira tindoma’pakena, sia umpokada pa’pakatanatae’ gai’na. Iamoto nasalamba-salao lulako lu dio bang mai tu tau iato mai susitotuntunan domba, tu lan kapussakan,belanna tae’ to mangkambi’na.


Diona kapataloan siakasuleanna to Israel

10:3-123Dukkumi tu kasengkeangKu lakomintu’ to mangkambi’, sia la Kuukungtu mintu’ domba laki, apa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik ungkaritutui tudomba ma’baananNa, iamotu to Yehuda,sia umpadadii susi darang malinta’ lankasirarian.4Dio mai tau iato mai la nanii bu’tu tubatu petau, dio mai tau iato mai la naniibu’tu tu tana’ tenda, dio mai tau iatomai la nanii bu’tu tu pana dipake lankapararian, sia dio mai tau iato mai lananii pada bu’tu tu mintu’ to paa.5Sia iatu tau iato mai butung to lalong, tuullese so’mak dio lu lalan lan kasirarian;ondongpi parari tu tau iatu mai, belannaNarondong PUANG, apa iatu mai toussakei darang la kasirisan.6Tenmoto la Kupamatoto’ tu to Yehudasia urrampanan to Yusuf, ondongpi,la Kupasulei tu tau iato mai, belannaKukamasei, sia iatu a’ganna la susitonna tae’pa Kutibei. Belanna Akumo


tu PUANG, Kapenombanna, sia laKuperangii tu tau iato mai.7Attu iato iatu tau iato mai la susitolalong lu dio mai Efraim, sia la parannu tupenaanna susito napobua’ uai anggoro’;sia ia duka tu mintu’ anakna muane launtiroi, anna parannu sia sende paimantu penaanna diona PUANG.8La Kuongli’ tu tau iato mai sia laKupasirampun, belanna la Kurampanantu tau iato mai, sia la memba’ka’ susidolona.9Moi angKu patisambo’i tu tau iato maidio lu mintu’ bangsa, apa dio lu tondokmambela manassa la nakilalaiNa’, iamotola tuo tu tau iato mai sola mintu’ anaknasia la sule.10Ondongpi la Kusolan sule tu tauiato mai lan mai tondok Mesir sia laKurampun dio mai Asyur, angKu solannilako padang Gilead sia lako Libanon; apatang la ganna’mo lako tau iato mai.11Attu iato iatu tau iato mai la ullambantasik lan kapussakan sia la ussambakkibombang tu tau iato mai lan lu tasik; siamintu’ malikunna Nil la marangke. Lasusimoto tu mintu’ apa napomatampo

ZAKHARIA 10.12–11.3 32

Asyur la songka, sia iatu tekkenkapayunganna Mesir la pa’de.12La Kupabatta’ tu tau iato mai tete dioPUANG, anna lolang tete dio sanganNa,kadanNa PUANG.

Kasangganganna Libanon na Basan

11:1-3

111Bungka’i tu mintu’ ba’bamu, eLibanon, anna purai api tu mintu’

garonto’ arasi’mu.2Sumarroko, e sanoba’, belannasongkamo tu arasi’, sia diratoimo tumintu’ kayu umbalumbun; sumarrokomi,e mintu’ jati dio Basan, belannatibambangmo tu pangala’ tamman.3Perangii tu sarrona to mangkambi’,belanna sanggangmo tu kamala’biranna;perangii tu burrungna singa mangura,belanna iatu kamaballoanna Yordansanggangmo.


Diona da’dua to mangkambi’

11:4-174 Inde sia tu kadanNa PUANG,Kapenombangku, Nakua: Kambi’i tumintu’ domba la ditunu.5 Iatu tau unnallii untunui, apa nasangatae’ nasala’; iatu tau umbalukannima’kada nakua: Mintu’ kadipudianlu lako PUANG, belanna sugi’mo’;iatu mintu’ to mangkambi’na tae’ungkasayangi.6Belanna tae’mo Kula ungkasayangi tuto untorroi kuli’na padang, kadanNaPUANG; manassa la Kusorong tu mintu’tolino tama limanna padanna tolinosia tama limanna datunna; na tau iatomai la umpopempadang lo’bangi te linosia tae’mo Kula urrampananni lan mailimanna tau iato mai.7 Iamoto kukambi’i tu mintu’ dombala ditunu – iamo napobannang tonamakario-rio dio lu mintu’ dombaangku alai tu tekken da’dua, misa’kusangai Pa’kaboro’na iatu misa’ Pa’pori,susimoto kunii ungkambi’i tu tuntunaniato.

ZAKHARIA 11.8–13 348 Iatu to mangkambi’ tallu kuratoimolan sangbulan, belanna tappumo tukasa’barasangku lako sia nakanokadukamo’ tu tau iato mai.9Mangkato ma’kadamo’ kukua. Tae’mokula ungkambi’komi, iatu to la mate,nake matei, iatu la diratoinna, nakediratoi, na iatu torronapa nake padaungkande duku’ solana.10Kualami tu tekkenku, tu disangaPa’kaboro’, angku le’toi, kuurunganniumpokai tu basseku, tu mangka kutanansola mintu’ bangsa.11Susimoto tu apa iato dipoka tonna alloiato; susi dukamoto iatu makario-rionadio lu mintu’ domba, tu umpalanna’penaa, unnissanni, kumua iamote tukadanNa PUANG.12Ma’kadamo’ lako tau iato mai kukua:Iake misangai melo, benmo’ tu saroku,apa iake tae’i, elo’namo! Natimbangmitu saroku tallungpulo batu salaka.13Apa ma’kada tu PUANG lako kalekuNakua: Pembuanganni lako to tumampakurin; iatu allinna masuli’ naanggaranNa’tau iato mai! Kualami tu tallungpulobatu salaka, angku pembuanganni lako


to tumampa kurin, tu lan banuanNaPUANG.14Mangkato kule’toomi tu tekkenma’penduangku, tu disanga Pa’pori,kuurunganni umpoka kasiulurannaYehuda na Israel.15Mangkato ma’kadaMi tu PUANG lakokaleku Nakua: Alanomoko kalemupareanan to mangkambi’ baga.16Belanna manassa la Kupadenan misa’tu to mangkambi’ lan tondok, iamotutang umparinaa apa la sanggang,tang undaka’ apa tisambo’, tangumpoinaa umpamondo apa bangke,tang ungkaritutui apa tang pakulle,sangadinna la ungkande duku’ olo’-olo’malompo sia la nase’bu kanukunna.17Upu’ allona tu to mangkambi’tae’ gai’na, tu umpopa’elo’na mintu’dombana. Narampoimira pa’dang tutakia’na sia iatu mata kananna! Lakope tu takia’na, anna maraun tu matakananna.


Yerusalem dipatamalimbu sia dirampanan

12:1-9


Matua, iamotu kadanNa PUANG dionaIsrael. Susite tu kadanNa PUANG, tuumballa’ langi’ sia umparandanganni linosia ungkombong penaanna tolino lanba’tengna.2 Iatu Yerusalem la Kupadadi misa’irusan nanii apa palango lako mintu’bangsa tiku lao; ondongpi la urrampoiduka Yehuda, ke dipatama limbui tuYerusalem.3Attu iato iatu Yerusalem la Kupadadimisa’ batu tu manassa la naangka’mintu’ to sangpetayanan; apa mintu’ tutau unnangka’i, manassa la nabangkeitongan tu kalena. Sia mintu’ bangsa lante lino la sirampun ullilingi.4Attu ia dukato, kadanNa PUANG, laKuparampoi katirambanan tu mintu’darang, sia la Kupabomboan tu mintu’to ussakei; lako mintu’ to Yehuda latontong tibungka’ tu matangKu, apa iatu


mintu’ darangna to sangpetayanan laKupabuta.5Attu iato iatu mintu’ pangulupa’rapuanna Yehuda la ma’kada lanpenaanna nakua: Iatu to lan Yerusalemmisa’ lima matoto’ lako kaleku tete dioPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,Kapenombanna tau iato mai.6Allo iato iatu mintu’ pangulupa’rapuanna Yehuda la Kupasusimisa’ puaro lan lu alla’ kayu sia laKupasusi misa’ sulo lan lu alla’ patuku;iamoto la napurai nakande tu mintu’to sangpetayanan dio kananna sia diokairinna tiku lao; apa iatu Yerusalem latontong bendan dio inanna, iamotu dioYerusalem.7La Narampanan PUANG dolo tu tendanaYehuda, kumua na iatu passattuannarapunna Daud sia to lan Yerusalem, danapakapuai na Yehuda.8Allo iato PUANG la urrerungi tu mintu’to lan Yerusalem, naminda-minda tutitodo dio lu tau iato mai allo iato lasusi Daud, na iatu bati’na Daud la susiPuang Matua, sia la sangtinti Malaeka’naPUANG dio tingayona tau iato mai.

ZAKHARIA 12.9–13 389Allo iato la Kudakaran lalan ussanggangitu mintu’ bangsa sae ullaoi Yerusalem.

Bating diona to dirok

12:10-1410Lako to lan tongkonan layuknaDaud sia lako to lan Yerusalem laKubarrakan tu Penaa kamaturu-turuansia passambayang; iatu tau iato maila mentiro lako tu to mangka narok,anna sa’buranni bating, susito umbatingianak tungga’, ondongpi la si’dan-si’danuntangi’i butung to untangi’i anakpa’bung’a.11Allo iato la den bating kapuadio Yerusalem, susi bating dionaHadad-Rimon diong lombok Megido.12Mintu’ tau lan tondok la ussa’bu’bating, pantan simisa’-misa’ pa’rapuan;pa’rapuanna manna bati’na Daud sia iamanna tu mintu’ bainena, pa’rapuannamanna bati’na Natan sia ia manna tumintu’ bainena;13pa’rapuanna manna bati’na Lewi sia iamanna tu mintu’ bainena; pa’rapuannamanna Simei sia ia manna tu mintu’bainena;

ZAKHARIA 12.14–13.3 3914 iatu mintu’ pa’rapuan senga’, pantansimisa’-misa’ pa’rapuanna sia pantannisimisa’-misa’ bainena.

La diputtai tu mintu’ kamenombanlako deata sia pa’nubua’ tang tongan

13:1-6

131Allo iato la tibungka’ tu misa’kalimbuang lako bati’na Daud sia

to lan Yerusalem la umbasei sia usseroikasalan.2Sia allo iato, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik, la Kuputtai tu sangadipa’deatainna lan mai tondok iato,naurunganni tae’ lenmo nala ungkilalaitau iato mai; sia ia duka tu mintu’ nabisia penaa bulituk la Kupa’dei lan maitondok.3 Ianna denpa misa’ tau ma’nubua’,manassa iatu ambe’na sia indo’na, tuundadianni, la ma’kada lako nakua:Tae’mo mula tuo, belanna mangkamokoma’kada tang tongan tete dio sanganNaPUANG; ondongpi iatu ambe’na siaindo’na, tu undadianni, la untobokki, kema’nubua’i.

ZAKHARIA 13.4–8 404Allo iato iatu mintu’ nabi pantanla masiri’, diona mintu’ patiromendeatanna, ke ma’nubua’i, siatae’mo nala ma’bayu lamba’ kebulu lama’kada tang tongan.5Sangadinna pantan la ma’kada nakua:Tae’ aku kumisa’ nabi te, aku te misa’na’to mukkun padang, belanna bitti’pa’naallimo’ tau.6Sia iake ma’kadai tau lako nakua:Ma’apari tu mintu’ bangke dio alla’takia’mu? la mebali nakua: Iatu iannato,belanna dibambana’ lan banuannasangmaneku.

Iatu to mangkambi’ dibambanatisambo’ mallai tu pangkambi’na

13:7-97E pa’dang tinonokko, ta’pai tuto mangkambi’Ku ta’pai tu muanemarengke’Ku, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik; ba’tai tu tomangkambi’, naurunganni sisarak-saraktu domba; sia la Kubalik tu limangKuunta’pai tu bitti’na.8Lan lu mintu’ tondok, kadanNa PUANG,duang taanna tu la disabu’i sia la ka’tu

ZAKHARIA 13.9–14.2 41

sunga’na, apa iatu sangtaanna la torrolan tondok.9 Iatu taa tallunna to, la Kupatamaapi, sia la Kupakombong susito salakanapakombong tau, ondongpi la kusudi,susito bulaan nasudi tau. La nasa’bu’ tauiato mai tu sangangKu sia la Kuperangii.La ma’kadaNa’ Kukua: Iatu tau iatomai taungKu sia ma’kada duka tu tauiato mai nakua: Iatu PUANG iamoKapenombangku.

PUANG umpaombo’Kalena dao buntu Saitun

14:1-7

141Manassa la sae misa’ alloNaPUANG, la dinii untaa-taai lan lu

benteng tembo’mu tu pangrampa dialadio mai kalemu.2Attu iato la Kurampun tu mintu’ bangsaurrarii Yerusalem; iatu mai kota la ditalo,iatu mai banua la dipangrampai siaiatu mai baine la diparuku digau’ sala.Sesena tu pa’tondokan la male dipali’,apa iatu torronapa tu to buda tae’ naladisabu’i lan mai kota iato.

ZAKHARIA 14.3–7 423Attu iato la tassu’ tu PUANG, anNasirari tu mintu’ bangsa iato susitukapararianNa dolona, tonna allokasirarian.4Allo iato la mellese tu lette’Na daobuntu Saitun, tu dio tingayo Yerusalemrampe matallona; attu iato iatu buntuSaitun la tipa’dua ma’palulako rampematallo sia lako rampe matampu’, dadimisa’ lombok tarru’ kapua, iatu sesenabuntu iato menono’ ma’palurekke,na iatu sangsesena pole’o menono’ma’palusau’.5Attu iato la mallaikomi rokko lombokbuntungKu, belanna iatu lombokna buntuiato la sumpu sae lako Azal, ondongpi lamallaikomi, susi kamallaiammi dio mailino’ tonna linona Uzia, datu Yehuda. Siaiatu PUANG, Kapenombangku, la saesola mintu’ to masero.6Allo iate tae’mo nala den arrangmala’bi’ sia iatu uai tae’mo namakko;7ondongpi iatu iannato la mennallobangmo – tu kaissanan lako PUANG – tutangia allo sia tangia bongi; apa iannamakaroenmo, la masero.


Diona kadatuanNa PUANG

14:8-218Allo ia dukato ba’tu pira-pirakalimbuang boba la lolong lan maiYerusalem, sesena la lu lako tasik rampematallo na iatu sesena la lu lako tasikrampe matampu’; moi anna pealloan,moi anna attu madingin la dadi susito.9Sia PUANG la dadi datu lan mintu’ lino;allo iato la misa’ri tu PUANG sia iatusanganNa la misa’ dukari.10 Iatu mintu’ padang tiku lao la dadisusi Padang marante randuk dio maiGeba sae lako Rimon, rampe lo’na luYerusalem; iatu kota iato la dipamatandesia la tontong dio inanna, randuk diomai babangan Benyamin sae lako inanbabangan dolo, sae lako babangan Tetuk,sia randuk dio mai menara Hananeel saelako pa’parran anggoro’ datu.11La natorroi tau tu kota iato, sia tae’moukungan pasabu’i, sangadinna iatuYerusalem la torro marampa’.12 Inde sia tu kasanggangan tu laNapata’pa PUANG lako mintu’ bangsa, tuullaoi Yerusalem: la Napapoppong Puang


tu duku’na ke marassanpi bendan, siala pu’pu’ tu matanna lan lo’ko’na, sia lapoppong tu lilana lan sadangna.13Ondongpi, allo iato la den kamarukkankapua dio lu tau iato mai, tu NapadenPUANG, naurunganni pantan laundammak limanna solana, sia pantanla unnangka’ limanna unnea solana.14Ondongpi, ia duka tu Yehuda la urrariiYerusalem, na iatu iananna mintu’bangsa tiku lao la dirampun, iamotubulaan, salaka sia pakean tarru’ buda.15Sia iatu mintu’ darang, bagala’,unta, keledai sia mintu’ patuoan, tulan kaponan surodadu iato la naruakasanggangan susite kasangganganiate.16Mintu’ tu torronapa tu mintu’ bangsa,tu ullaoi Yerusalem, la male, ke taunoimenomba lako olona Datu, iamo tuPUANGna mintu’ ma’dandan maritik, siala umpakaraya allo kapua pekalumban.17Apa umba-umba tu suku dao kuli’napadang tae’ namale lako Yerusalemla menomba lako olona Datu, iamotuPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,manassa tae’ nala sae uran lako kalena.

ZAKHARIA 14.18–21 4518Sia iake tae’i namale sia sae tusukunna to Mesir, tu tae’ nato’doi uran,la sae duka tu kasanggangan, tu laNaparampo PUANG lako mintu’ bangsa,tu tae’ namale umpakaraya allo kapuapekalumban.19La susimote tu ukunganna to Mesirsia mintu’ bangsa, tu tae’ namaleumpakaraya allo kapua pekalumban.20Allo iato la tisura’ dio lu mintu’giring-giring darang susite nakua:Dipamaindanan PUANG, sia iatu mintu’kurin lan banuanNa PUANG la susi pindanpa’pi’pikan dio tingayo inan pemalaran.21Ondongpi mintu’ kurin lan Yerusalemsia lan Yehuda dipamaindanan PUANG,naurunganni mintu’ to memala’ ma’dinsae sia la napantollo’i. Sia allo iatola tae’mo to Kanaan lan banuanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.

MALEAKHI

Bungkaran kada

1:1

11 Inde sia misa’ kadaNapa’petanggungan Puang Matua,

iamotu kadanNa PUANG lako Israelnalopian Maleakhi.

Pa’kaboaro’Na PUANGuntonno’ Israel

1:2-52Kukaboro’ikomi, kadanNa PUANG. Apama’kadakomi mikua: Umbara Mikuaumpapayanni tu pa’kaboro’Mi? Tae’rakanasiulu’na Yakub tu Esau? kadanNaPUANG. Moi nasusito, Kukaboro’i tuYakub,3apa iatu Esau Kukabiri’ sia iatubuntunna Kupopendadi lo’bangmo siaiatu taa mana’na Kusa’biangan lakoserigala dio padang pangallaran.

MALEAKHI 1.4–6 24 Iake ma’kadai tu Edom nakua:Mangkamokanni disanggangi, apa lakibangun sule tu inan daun lauan –manassa inde sia tu kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, Nakua: Moinabangunni tu kotana, apa inang laKusanggang; la nasangai tau tu tau iatomai: lili’ katangmekaalukan, sia: bangsanarua kasengkeanNa PUANG tontongsae lakona.5 Iake natiroi matammi tu iannato, lama’kadakomi mikua: Pasareongan tuPUANG, moi nadio duka lu salianna lili’naIsrael.

To minaa tang umpakala’bi’kamaseroanna pemala’

1:6-146 Iatu pia muane ungkasiri’ ambe’na,sia misa’ kaunan ungkasiri’ puangna.Iate Aku te, ke misa’Na’ Ambe’, umbaniitu pa’pakaraya lako Kaleku? Sia iateAku te ke misa’Na’ Puang, umbanii tukamatakuran lako Kaleku? kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritiklako kalemi, e mintu’ to minaa, tuumpamatuna sangangKu. Moi susito,

MALEAKHI 1.7–10 3

ma’kadakomi mikua: Apara kipoteteumpamatuna sangamMi?7Umbaakomi pemala’ kadake langnganinan pemalarangKu. Ammi ma’kadakumua: Apara kipotete ma’gau’ tangmelo lako Kalemi? Belanna mikua: IatumedaNa PUANG apa dipamatuna.8Na iake umbaakomi misa’ patuoan butadipopemala’, tae’raka nakadake to? Iakeumbaakomi misa’ patuoan gento, ba’tumasaki, tae’raka nakadake to? Iakemipennoloanni lako to maraammi tu apasusito, la nakalo’ siarokomika penaanna,ba’tu matanaraka untirokomi? kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.9 Iamoto, pamalinomi tu penaaNa PuangMatua, anNa katuru-turuiki’! Denmo tugau’mi susito. Umbanii apa Na la matanauntirokomi moi misa’ duka! kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.10Melo ke den misa’ tau dio kalemi, tuuntutu’ ba’ba, kumua da mipadukkupunala bang api dao inan pemalarangKu!Tae’ nakalo’komi penaangKu, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik,sia tae’ Kuporai tu pemala’ natangkelimammi.

MALEAKHI 1.11–14 411Belanna dio mai tu inan nanii berre’mata allo sae lako naninna lambun,pasareongan tu sangangKu dio lumintu’ bangsa, sia dio mintu’ inan diniiumpennoloan dupa sia pemala’ maserotu sangangKu, belanna pasareongansangangKu dio lu mintu’ bangsa,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.12Apa mipamatuna tu sangangKu,belanna mikua: Iatu medaNa PUANGapa tang melo, sia iatu apa dao, iamotukande, iamo dipamatuna to.13Sia ma’kadakomi mikua: Tiromi,lendu’ ia tu sara’! Mipessa’da-sa’dai,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik; mipennoloan tu apa dirampa,apa sondo’, sia apa masaki. Iammipennoloanni tu pemala’ susito, lanakalo’raka penaangKu untarimai diongmai limammi? kadanNa PUANG.14Tampak ropu duka lako tu toma’pakena, ke denni misa’ patuoan lakilan tuntunanna, tu mangka nadandilan pangallonanna, apa napennoloantu misa’ patuoan tu den tattannalako PUANG! Belanna Aku te, Datupasareongan, kadanNa PUANGna mintu’

MALEAKHI 2.1–4 5

ma’dandan maritik, sia metakuran tusangangKu dio lu mintu’ bangsa.

Tampak ropu dipa’peissanan lakoto minaa tang umpogau’tongan pengkaranganna

2:1-9

21Totemo, e mintu’ to minaa, kamunapatu te apa dipa’peissanan iate:

2 Iake tae’i miperangii sia tae’ mipalanpenaai, ammi pangke’i tu sangangKu,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik, la Kuparampo tu tampak ropulako kalemi, sia la Kupopembali tampakropu tu pa’passakkemi; ondongpimangkamo Kupopembali tampak ropu,belanna tae’ mipalan penaai.3Tonganna, la Kupa’peissanan tutampak ropu lako bati’mi, sia tai laKutampolakanni tu lindomi, iamotutai pa’gaurammi, ondongpi la nariu’sembangkomi tau inde to lako.4Attu iato la mitandai, kumuaKupa’peissanammo te kada iate lakokalemi, kumua anna manda’ tu basseKusola Lewi, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.

MALEAKHI 2.5–9 65 Iatu basseKu tu Kutanan sola, iamotukatuoan sia kamarampasan; mangkamoKukamaseanni tu iannato, kumuaanna mengkaola, anna kataku’Na’ sianakagiangi tu sangangKu.6 Iatu pangadaran manappa’ dionaSukaran aluk lan sadangna na iatukakelokan tae’ diappa’ dio pudukna.Lolang tu tau iato mai ussikadamakanNa’situang kamarampasan sia bulo lollong,sia buda tau napatibalik dio maikakadakean.7Belanna iatu pudukna to minaaunnanna kapaissanan sia lan maisadangna nanii tau undaka’ pangadarandiona Sukaran aluk, belanna iamo misa’pesuanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik.8Apa iatu kamu sepangmokomi diomai lalan pa’pangada’mi diona Sukaranaluk napobannang buda tau titodo;mipakadake tu basse sola Lewi, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.9 Iamoto Kupopendadikomi to dilo’bosia dipopengkadiongan dio tingayonamintu’ to buda, belanna tae’ mituru’i tumintu’ lalanKu sia mipelindo tu tau, kemipa’pangadaranni tu Sukaran aluk.

MALEAKHI 2.10–13 7

Dipasala tu katangmarurusanlan tananan dapo’

2:10-1610Tae’raka namisa’ri Ambe’ta solanasang? Tae’raka namisa’ri tu PuangMatua umpadadiki’? Ma’apari talasipogauranra tang maruru’ siaumpamatuna basse nene’ to dolota?11 Iatu Yehuda ma’gau’ tang maruru’mosia iatu penggauran megiangandipogau’mo lan Israel sia lan Yerusalem,belanna iatu Yehuda umpamatuna apamaseroNa PUANG, tu Nakamali’, siaumpobaine anakna deata to salianbangsa.12Kenna pisanniori PUANG tu to ma’gau’susito lan mai tendana Yakub, sae lakobati’na sia moi umpemalaran pemala’lako PUANGna mintu’ ma’dandan maritik.13 Iatu ma’penduanna mipogau’, susite,iamotu mipasitutu’i uai matammi tu inanpemalaranNa PUANG, ke tumangi’komisia sumarro, belanna tae’mo Nasaileitu pemala’ sia tae’mo Natarimai diongmai limammi butung to apa nakalo’penaanNa.

MALEAKHI 2.14–17 814Sia ma’kadakomi mikua: Ma’apaito? Iamotu belanna PUANGmo tu sa’bilan alla’mu anna bainemu, tommumangurapa, tu munii tang maruru’mototemo, moi na iamo dodo’mu sia bainetonganmu.15Tae’ misa’ tau umpogau’i susito, tubatta’ penaanna, belanna apara nadaka’tu tau iato misa’? Bati’na Puang Matua.Katangkinni tu penaammi, da mituru’kamoraiammi sia da mima’gau’ tangmaruru’ lako bainemi tommi mangurapa.16Belanna Kukabiri’ tu kasitantangan,kadanNa PUANG, KapenombannaIsrael sia iatu kedona to umpasitutu’ikamasa’garan tu bayu lamba’na,kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik. Iamoto, katangkinni tupenaammi, da mituru’ kamoraiammi siada mima’gau’ tang maruru’.

La sae tu PUANG mangukung

2:17–3:517Mipabo’yok tu PUANG napobua’ mintu’kadammi. Ammi ma’kada kumua: Aparakipabo’yokanNi? Iamotu belanna mikua:Minda-minda tu umpogau’ kadake iamo

MALEAKHI 3.1–5 9

melo dio pentiroNa PUANG, na iatu tosusito nakalo’ penaanNa; umbara Naniitu Puang Matua umpaden ukungan?

31Tonganna, Kusua pesuangKu, tula umparandan lalan dio oloKu;

simpolo saemi tu Puang, tu midaka’,lako Banua kabusunganNa, iamotuMalaeka’ kasibassean tu mikamali’.Tonganna la sae, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.2Apa mindara ungkullei umpatanannitu allo kasaeanNa, sia mindara ma’dinla bendan, ke somboI? Belanna susiapi to ma’kombong sia susi sabun toma’galantang.3Belanna la unno’ko’ ungkombongsalaka sia umpamatasakki. La usseroibati’na Lewi sia la ussudii susi bulaan siasalaka, kumua anna pemalaranni lakoPUANG tu pemala’ situang kamaloloan.4Attu iato iatu pemala’na Yehuda siaYerusalem la naala penaanNa PUANG,susitu allo dolo-dolona sia taun lendu’.5La Kureke’komi ma’paolai salu, siamadoi’Na’ umpasalai tu to balik mata, tuto pasandak salu lako rampanan kapa’,tu to umpalao sumpa tang tongan, tuto umpatadang sarona to sumaro, tu


to umpakario-rio baine balu sia piabiung, tu to untumpu to sae, apa tae’nakataku’Na’, kadanNa PUANGna mintu’ma’dandan maritik.

Pa’pakilala la mengkatoba’

3:6-126Tonganna, Aku te, iamotu PUANG, tangleluk, na kamu, iamotu bati’na Yakub,tae’ midisabu’i.7Randuk dio mai linona nene’ to dolomi,miboko’imo tu apa Kupondok sia tae’momikaritutui. Sulemokomi lako Kaleku,angKu sule duka lako kalemi, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik. Apamikuaora: Bannang apara angki la sule?8Ma’dinraka tu tolino urrampa apanNaPuang Matua? Moi tae’ nama’dinmirampa duka tu apangKu. Ma’kadakomimikua: Umbara kikua urrampai, tuapamMi? Bannang dio pissan taasangpulona tu mintu’ apa sia pa’duruk.9Narampoikomi tampak ropu, namoisusito mirampa duka tu apangKu, ekamu mintu’ bangsa.10Baa nasangi tu pissan taa sangpulonamintu’ apa tama inan pangrampunan,


kumua anna den kande lan banuangKu;tobaNa’ tu diona to, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik, ke tae’iKubungkarangkomi pentiroanna langi’sia umbarrakanni lako kalemi tukamauparan sebo.11 Iake susito la Kutampakki ropu tu batiklondong, ammi pomeloi, kumua da nasanggangi tu bura padangmi sia kumuaiatu garonto’ anggoro’ dio pa’lakmi tae’nala tang menta’bi’ lako kalemi, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.12Sia mintu’ bangsa la ussa’bu’ pa’pudi-pudian, kumua maupa’komi belannala dadikomi misa’ padang dikamali’,kadanNa Puangna mintu’ ma’dandanmaritik.

Kasisengaranna tomalambu’ na to kelok

3:13-1813Ma’kada layuk bangkomi tu dionaAku, kadanNa PUANG. Apa ma’kadakomimikua: Apara kisipa’kada-kadai tu dionaKalemi?14Ma’kadakomi mikua: Tae’ gai’na tumengkaola lako Puang Matua; apara


tapomaupa’ ungkaritutui tu parentaNasia iake lolangki’ ma’pote dibolongdio oloNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik?15Na totemo tapokada kumua maupa’ tuto matampo; tangia kumua manamanmanna, moi naumpogau’ kakelokan,ondongpi natoba duka tu Puang Matua,anna tilendok siapa.16Attu iato iatu mintu’ to ungkataku’PUANG pada sipa’kada-kada, kumua:Napalan penaa sia Narangi PUANGsia dio oloNa den disura’ tu misa’sura’ kapengkilalan, napomeloi tu toungkataku’ PUANG sia umpakala’bi’sanganNa.17 Iatu tau iato mai la dadi apangKu,lan to allo la Kupasakka’, kadanNaPUANGna mintu’ ma’dandan maritik.Sia la Kukaduttu’, susito misa’ ambe’ungkaduttu’ anakna, tu mengkaola lakokalena.18Attu iato la balik tu penaammi, ammitiroi tu kasisengaranna to malambu’ siato kelok, sia kasisengaranna minda tumengkaola lako Puang Matua na mindatu tae’ namengkaola lako Kalena.

MALEAKHI 4.1–4 13

Diona alloNa PUANG

4:1-6

41Belanna manassa la sae tu allo iatoma’ lana-lana susi dapo’ api. Attu

iato, mintu’ to matampo, sia mintu’ toumpogau’ kakelokan la susi dalame, siaiatu allo la sae la umballa tau iato mai–, kadanNa PUANGna mintu’ ma’dandanmaritik – naurungan moi iatu aka’ siamoi iatu tangke tae’mo ditampean tauiato mai.2Apa lako kamu tu ungkataku’sangangKu la berre’ tu mata allokamaloloan nadiongna lu pani’na laden kamalekean; la tassu’komi siamekkondong-kondong susi anak sapisun lan mai lantangna.3La milullu’ tu mintu’ to kelok, belanna lamembarra’-barra’ diong pala’ lette’mi lanto allo la Kupasakka’, kadanNa PUANGnamintu’ ma’dandan maritik.4La mikilalai tu Sukaran alukna Musa,taungKu, tu Kupokadanni dao Horeb,anna karitutui mintu’ to Israel, iamotuapa dipondok sia atoran.

MALEAKHI 4.5–6 145Tonganna la Kusua lako kalemi tu nabiElia, ke tae’pi nasae tu allo tarompo’metakuranNa PUANG.6 Iamo la umpatibalikki tu penaannamintu’ ambe’ lako anakna sia penaannamintu’ anak lako ambe’na, kumua daKusae ussabu’i tu tondok butung pepayu.

Sura' Madatu=============

Alkitab Bahasa Toraja (revised ed.)

© 2009 Indonesian Bible Society

Toraja [SDALAIN/IBS]

http://www.faithcomesbyhearing.com

==================================

http://bibles.org/versions/sda-SDA

alkitab bahasa toraja 2009 - selamat datang di...

Documents