1. MULTIMETERMeter pelbagai atau multimeter adalah satu alat yang amat berguna dalam kerja-kerja elektrik dan elektronik seperti mengukur bacaan voltan arus terus (AT), voltan arusulangalik (AU), mengukur nilai rintangan dan juga mengukur arus di dalam sesuatu litar Ia juga digunakan untuk tujuan pengukuran dan pengujian sesuatu alat atau komponen.Di samping itu ia dapat menentukan samada komponen itu berada dalam keadaan baikatau tidak sebelum digunakan dan dapat mengesan kerosakkan apabila digunakanuntuk mengesan kerosakan di dalam litar. Ia terbahagi kepada 2 jenis iaitu:i. jenis analogii. jenis digital

1.1. Jenis analogJenis ini adalah banyak sekali digunakan tetapi bacaan yang diperolehikurang tepat kerana ianya adalah bergantung kepada kemahiran seseorang itumengendalikannya. Kemahiran dalam menentukan bacaan dan cara memegangamat penting kerana semua ini akan mempengaruhi bacaan yang diperolehi.Salah satu contoh multimeter analog.]

1.2. Jenis DigitalJenis ini adalah amat sesuai digunakan untuk memperolehi bacaan yangtepat kerana ianya dalam bentuk digital atau berdigit yng dipamerkan pada skrin.Bacaan yang diperolehi adalah setepat bacaan sebenar.Memandangkan harganyayang lebih mahal, maka penggunaan multimeter jenis ini amat jarang digunakan.Salah satu contoh multimeter digital.

1.3. Bahagian-bahagian utama sesuatu multimeter

1.3.1. Skala bacaanMenunjukkan skala bacaan yang akan diukur iaitu pengukuran voltanarus terus, voltan arus ulang alik, arus elektrik dan nilai rintangan.

1.3.2. Julat pemilihJulat pemilih adalah satu tombol di mana tempat untuk memilih unitsukatan yang dikehendaki.

1.3.3. Terminal keluaranPada sesebuah multimeter mempunyai 2 keluaran iaitu terminal positif dan negatif di mana ianya akan disambungkan pada litar atau kakikomponen yang akan disukat. Ia adalah sebagai punca untuk menyukatsesuatu kuantiti atau nilai.

1.3.4. Pelaras 0 ohmMerupakan satu tombol yang membolehkan pelarasan dibuat untukmendapatkan bacaan yang tepat dan jarum penunjuk akan berada tepatpada kedudukan 0 sebelum sesuatu pengukuran dilakukan. Kedudukan 0 inibermaksud 0 pada bahagian sebelah kanan skala bacaan. Pelarasan 0 ohmini mesti dilakukan setiap kali julat pemilih menukar unit sukatan ohm pada julat pemilih.

1.3.5. Pelarasan sifar Ianya untuk memastikan kedudukan berada betul-betul padakedudukan 0 iaitu pada keadaan asal untuk mendapatkan bacaan yangtepat. Kedudukan 0 ini bermaksud 0 pada bahagian sebelah kiri skalabacaan.

1.4. CARA MENGUKUR PADA MULTIMETERMeter pelbagai mempunyai pelbagai fungsi yang tersendiri untuk mengukur dan membuat pengujian terhadap komponen atau peralatan. Antaranya adalah:-a. Menyukat nilai rintangan ( ) b. Menyukat voltan arus terus ( DCV)c. Menyukat voltan arus ulangalik (ACV)d. Menyukat arus terus (DCmA)

1.4.1. Menyukat rintangan (Ω)Garisan atas sekali digunakan untuk menyukat nilai rintangan dalamohm. Untuk mendapatkan bacaan yang tepat dan pelarasan pada julatpemilih yang sesuai adalah penting. Julat ini ditandakan dengan julat 0hingga infiniti (∞). Setiap kali pengukuran hendak dilakukan, pelarasan sifar perlu dilakukan iaitu untuk memastikan kedudukan jarum penunjuk beradabetul-betul pada kedudukan kosong atau sifar. Setkan julat pemilih padakedudukan julat yang paling tinggi dan tentukan nilainya. Jika bacaan yangditunjukkan besar, setkan juga julat pemilih pada julat yang sesuai iaitu padanilai yang lebih besar.Pelarasan sifar perlu dilakukan sekali lagi bagimendapatkan bacaan yang tepat. Bacaan yang diambil adalah dari kanan kekiri skala bacaan.

1.4.2. Menyukat voltan arus terusGarisan skala yang kedua digunakan untuk menyukat voltan DC iaituyang ditandakan dengan DCV. Skala ini ditandakan dengan beberapa angkaiaitu 0.1, 0.25, 2.5, 10, 50, 250 dan 1000. Julat ini diplotkan bagi membuatpengukuran untuk julat yang disetkan pada unit kawalan. Setkan julatpemilih pada kedudukan DCViaitu pada julat yang paling tinggi untukmengelakkan bacaan yang diperolehi melebihi skala yang telah ditetapkan.Sekiranya bacaan yang diperolehi kecil dan tidak dapat dibaca dengan tepat,laraskan julat pemilih kepada julat yang kecil sedikit. Bacaan yang diambiladalah dari kiri kanan pada skala bacaan.

1.4.3. Menyukat voltan arus ulang alikGarisan skala yang ketiga digunakan untuk menyukat voltan AC yangditandakan dengan ACV. Seperti juga skala DCV. Skala ini juga ditandakandengan angka yang serupa untuk membuat pengukuran dan ia jugamempunyai beberapa julat iaitu 10, 50, 250 dan 1000. Setkan julat pemilihpada keadaan kedudukan ACV dan setkan julat ke nilai yang paling tinggi.Ini adalah untuk memastikan multimeter tidak rosak akibat voltan lampau.Jika bacaan yang diperolehi kecil dan tidak dapat dibaca, laraskan julatpemilih pada julat yang sesuai. Bacaan yang diambil adalah dari kiri kekanan skala bacaan.

1.4.4. Menyukat arus terusGarisan skala yang kedua digunakan untuk menyukat arus terus(DcmA). Bacaan yang diambil adalah sama dengan skala voltan arus terus(DCV) dan menggunakan julat 10, 50 dan 250. Semasa membuatpengukuran arus litar perlu dipisahkan dari punca bekalan bagimembolehkan bacaan diperoleh adalah tepat. Setkan julat pemilih padakedudukan DcmA iaitu pada nilai yang paling tinggi. Putuskan litar daripunca bekalan dan ambil bacaan yang telah ditunjukkan pada skalapenunjuk. Jika nilai yang diperolehi kecil, laraskan julat pemilih pada julatyang sesuai untuk mendapatkan bacaan yang tepat. Bacaan yang diambiladalah dari kiri ke kanan skala bacaan.

2. FUNCTION GENERATOR

Function generators merupakan salah satu peralatan penjana gelombang yangumum. Peralatan ini digunakan secara meluas bagi mendapatkan bentuk-bentukgelombang yang diperlukan untuk kerja-kerja pengujian. Function generator berupayamembekalkan gelombang seperti gelombang segiempat (square waves), gelombangsegitiga (triangle wave) dan juga gelombang sinus (sine waves).Gelombang segiempat di hasilkan oleh pengayun (osilattor), manakala gelombangsegitiga pula terhasil daripada picuan gelombang segiempat yang melalui litar pengamir (intergrator circuit). Gelombang sinus pula terhasil daripada gelombang segitiga yangmelalui litar pembentuk gelombang (waveshapping circuit / sine shaper). Bentukgelombang yang di kehendaki di pilih, dikuatkan dan di keluarkan pada litar variableattenuator. Selaras dengan peningkatan teknologi, function generator kini telahmenggantikan peralatan yang hanya boleh menjanakan gelombang sinus berikutankeupayaannya mengeluarkan bukan hanya gelombang sinus bahkan gelombang-gelombang yang lain.Galangan keluaran bagi function generator kebiasaannya antara 50 atau 600ohms dengan 600 ohms lebih terkenal bagi keluaran frekuensi rendah manakala 50ohms bagi keluaran yang melebihi atau mencapai 1 Mhz. Function generator biasanyamenyediakan pelaras DC offset (DC offset adjustment) yang membolehkan penggunamenambah arus terus positif atau negative pada keluaran function generator.

Gambarajah ringkas bagi punca gelombang sinusGambarajah Function generator berupaya menjanakan frekuensi hingga 1 Mhz.

2.1. Petunjuk dan kawalan :

2.1.1. POWER SWITCHSuis yang membekalkan kuasa kepada function generator.

2.1.2. POWER ON INDICATORLED yang digunakan bagi menunjukkan function generator telahdibekalkan bekalan.

2.1.3. RANGE SWITCHTujuh julat frekuensi tetap di sediakan pada suis tekan yang di setkansecara interlocked iaitu hanya satu suis sahaja yang boleh di tekan padasatu-satu masa.

2.1.4. FUNCTION SWITCHTiga suis tekan interlock yang membolehkan pemilihan bentukgelombang keluaran yang dikehendaki.

2.1.5. MULTIPLIERMultiplier ialah potentiometer boleh laras yang membolehkan frekuensidi laraskan di antara julat yang tetap. Walau bagaimanapun tombol ini dicalibrate dari 0.2 hingga 2.0

2.1.6. DUTY CONTROLMasa simetri bagi gelombang keluaran dan juga keluaran TTL PULSE,di kawal pada DUTY control. Bila kawalan ini di set pada kedudukan CAL,masa semetri bagi gelombang keluaran ialah 50/50 atau 100% simetri.Simetri yang boleh ubah ini membolehkan masa bagi separuh kitar gelombang di ubah manakala separuh kitar gelombang lagi adalah tetap.Seperti yang disetkan pada RANGE dan MULTIPLIER.

2.1.7. RAMP / PULSE INVERTSuis butang tekan ini berfungsi untuk menyongsangkan masa simetriyang dihasilkan oleh DUTY control.

2.1.8. DC OFFSET (PULL ADJ)Kawalan DC OFFSET di sediakan bagi membolehkan aras keluaranDC di laras mengikut nilai yang di kehendaki.

2.1.9. AMPLITUDEKawalan AMPLITUDE memberikan pengecilan sebanyak 20db padagelombang keluaran yang dipilih pada suis FUNCTION.

2.1.10. ATTBila suis ditekan, tambahan sebanyak 20db di hasilkan oleh kawalanamplitude, pengecilan maksimum 40db akan terjadi pada keluaran.

OUTPUTAmplitude 20 Vp-p bagi gelombang segiempat, segitiga, sinus,songsang (ramp) dan pulse dihasilkan pada keluaran (bila butang

ATT ditarik).Masukkan VCF dan keluaran pulse menggunakan sambungan BNC.

2.1.11. VCF INPUTMasukkan VCF (voltage-controlled frequency) disediakan untukfrekuensi sapuan luaran

3. OSILOSKOPOsiloskop adalah alat uji terpenting yang digunakan didalam

bengkel elektronik. Iadigunakan sebagai penayang bentuk gelombang voltan elektrik. Bentuk gelombang iniditayangkan pada permukaan skrin tiub pancaran katod. Rekaan tiub yang digunakanadalah seperti tiub gambar televisyen , tetapi system pemesongannya berlainan sedikitdaripada tiub gambar televisyen kerana osiloskop menggunakan system pesonganelektrostatik , manakala tiub gambar televisyen menggunakan sistem pesonganelektromagnet. Elektron didalam tiub pancaran katod akan dipancar dari bahagian katoddalam alur ke permukaan skrin. Alur elektron ini akan menghasilkan titik cahaya padapermukaan skrin.Walau bagaimana pun , alur ini boleh dipesongkan dengan membentukberbagai-bagai bentuk gelombang voltan elektrik yang diukur Rajah 1 menunjukkancontoh sebuah osiloskop .

Pada permukaan tiub pancaran katod, tempat tertayangnya bentuk-bentukgelombang, ditapiskan pula dengan lapisan lutsinar yang mempunyai bentuk petak-petak segiempat yang kecil. Petak-petak ini merupakan graf yang disebut gratikul.Segala bacaan dan ukuran yang dilakukan ke atas bentuk gelombang dirujuk padagratikul ini. Gratikul terdiri daripada paksi Y dan paksi X. Bentuk gratikul ini ditunjukkan pada Rajah 1.2.

Paksi X dilaraskan untuk masa dan paksi Y dilaraskan untuk voltan. Segala graf dalam bentuk gelombang elektrik ditayangkan pada permukaan skrin. Dengan ini bentukgelombang ini digunakan untuk mengukur voltan elektrik, frekuensi dan sebagainya.Selain daripada itu, osiloskop juga merupakan alat bantu bagi mempelajari danmengenali bentuk-bentuk gelombang dalam memahami fungsi litar atau bagi mengesankerosakan semasa membaiki alat-alat elektrik atau alat-alat elektronik.

Rajah 1.3 menunjukkan bentukbentuk gelombang yang ditayangkan pada permukaan skrinosiloskop.

3.1. BINAAN OSILOSKOPRajah 1.4 menunjukkan binaan asas osiloskop dalam bentuk

gambarajahblok. Merujuk gambarajah blok ini, binaan osiloskop boleh dibahagikan kepadabeberapa bahagian litar asas seperti tiub pancaran katod bersama kawalannya,litar penjana pesongan dan litar penguat Y serta pemilih

3.2. Kawalan Anjakan.Tiub pancaran katod yang digunakan dalam osiloskop

menggunakan sistempesongan elektrostatik. Terdapat dua pasang plat logam didalam tiub ini.Sepasang daripadanya disebut plat Y dan yang sepasang lagi plat X. Kedua-duapasang plat ini disambung pada punca beza upaya yang tetap. Nilai bezakeupayaan yang dikenakan pada plat ini akan menentukan kedudukan alur elektron dan kedudukan titik cahaya pada skrin. Secara praktik plat X akanmempunyai keupayaan yang membolehkan titik cahaya berada

pada sebelah kiripermukaan skrin. Plat Y pula akan menentukan kedudukan titik cahaya dipertengahan satah pugak.Oleh yang demikian kawalan anjakan ini digunakanuntuk menentukan awal garis surih di permukaan skrin tiub pancaran katod.

3.3. Litar Penjana PesonganLitar pada peringkat ini biasanya boleh menghasilkan

keluaran bentukgelombang gerigi. Keluaran ini dibekalkan kepada plat X dan bukannya kepadakawalan anjakan. Gelombang gerigi ini dapat member tindakan kepada titikcahaya supaya bergerak dari bahagian kiri skrin ke bahagian kanan skrin . Dengankadar pergerakan yang laju apa yang dapat kita lihat hanyalah jalur cahayamelintang pada skrin. Jalur cahaya atau garisan ini dikenali sebagai garis surih.Frekuensi kelajuan gerakan titik boleh berubah-ubah dengan melaraskan kawalanpesongan.

3.4. Penguat YSetiap isyarat elektrik yang hendak diuji ukur dengan

osiloskop disalurkankepada plat Y. Jika isyarat yang hendak diuji, ukur didapati terlalu lemah ataukecil, isyarat ini akan diperbesarkan pada penguat Y. Sebaliknya pula jika isyarattersebut terlalu kuat atau terlalu besar nilainya yang boleh menyebabkan osiloskopterlampau beban, ia boleh dikurangkan oleh pengecil Y jika plat Y dikenakan pada

punca isyarat ini, titik cahaya akan bergerak dari atas ke bawah dan alur cahayadalam keadaan memugak dapat dilihat pada skrin.

3.5. KENDALIAN TIUB PANCARAN KATODLitar penjana pesongan berfungsi menggerakkan titik

cahaya merentaspermukaan skrin. Pada masa yang sama juga isyarat yang dimaksudkan ke tiubpancaran katod akan menyebabkan pergerakkan titik cahaya dalam keadaanmemugak. Kombinasi kedua-dua tindakan ini akan menghasilkan bentuk sebenar gelombang isyarat yang diuji ukur.Dengan adanya tiub pancaran katod ini, kitadapat mempelajari bentuk-bentuk gelombang dan ukurannya didalam sesuatu litar.Oleh itu osiloskop amat penting dalam kaedah mengesan kerosakan alat-alatelektrik atau elektronik. Bentuk gelombang hendaklah diwujudkan terlebih dahuludi atas skrin sebelum menguji sesuatu litar tanpa bentuk gelombang diatas layar ,pengujian tidak boleh dilakukan.

3.6. KEGUNAAN OSILOSKOP

3.6.1. Titik-titik praktikKawalan kecerahan termasuk juga suis ON / OFF sepatutnyadilaraskan serendah yang mungkin apabila terdapat hanya suatu titik sahajapada layar, jika tidak layar akan terbakar dan boleh menyebabkan kerosakanposfar. Jika dapat, eloklah keluarkan titik dari fokus atau jadikan ia satu garisdengan melarikan asas masa.

3.6.2. Pengukuran voltanSetiap osiloskop mempunyai galangan yang tinggi dan

bolehdigunakan sebagai meter volt A.T / A.U, jika bezaupaya yang hendak diukur dikenakan merentasi pangkalan-pangkalan masukan Y. Dengan A.T. , titik (asas masa dimatikan ) atau garis ( asas masa dihidupkan ) akandipesongkan menegak, rujuk rajah 2.1 ( a ) dan ( b ). Dengan A.U ( asasmasa dimatikan ) titik tersebut bergerak ke atas dan ke bawah menghasilkansatu garis menegak jika gerakannya cukup deras ( rajah 2.1c ).

Apabila kawalan gandaan bagi penguat Y dihidupkan, contohnya 1V /div, pesongkan sebanyak 1 bahagian pada layar akan memberi 1V voltanarus terus. pada kedudukan 0.5V / div pula, masukan Y sebanyak 0.05Vakan menghasilkan pesongan sebenar 1 div. Osiloskop juga mempunyaikebolehan mengukur beza upaya ulang-alik pada frekuensi-frekuensi megahertz yang lebih tinggi.

(a) Voltan A.T (b) Voltan A.T (c) Voltan A.U(Asas masa dimatikan) (Asas masa dihidupkan) (Asas masadimatikan)

Rajah 2 : Pengukuran-pengukuran voltan A.T dan A.U

3.7. Pengukuran masa

Setiap osiloskop mesti mempunyai satu masa yang tertentukur. Contohnya1ms/div - titik alur electron tersebut akan mengambil 1 millisaat untuk bergerakdari kiri ke kanan sebayak 1 bahagian , dan jika ia bergerak sebanyak 10 bahagianbermakna titik tersebut akan mengambil 10 milisaat. Kala dan frekuensi sesuatubentuk gelombang boleh dikirakan dengan cara yang tersebut tadi.

3.8. Paparan bentuk gelombangVoltan arus ulang-alik yang bentuk gelombangnya

dikehendaki dikenakanpada masukan Y dengan asas masa dihidupkan. Apabila frekuensi asas masaadalah sama dengan masukan, satu gelombang yang penuh dipaparkan, jikahanya separuh daripada masukan dipaparkan dua gelombang akan dihasilkan.Lihat rajah 2.2.

3.9. Hubungan Fasa

Jika dua gelombang sinus yang mempunyai frekuensi-frekuensi yang samadan amplitud-amplitudnya dikenakan terus ke masukan-masukan X dan Y ( asasmasa dimatikan ) bentuk-bentuk surihan seperti pada Rajah 2.3 akan diperolehi.Kaedah tersebut dapat digunakan bagi menentukan hubungan fasa antara bezaupaya dan arus didalam litar-litar A.U.

3.10. CRT circuit :

i. POWER ............................................ 3Main power switch of the instrument. When this switch is turned on, theLED 2 above the switch is also turned on.

ii. INTEN ............................................ 4Control the brightness of the spot or trace.

iii. B INTEN ............................................ 15Semi - fixed potentiometer for aadjusting trace intensity when in Bsweep mode.

iv. FOCUS ............................................ 6For focusing the trace to the sharpest image.

v. ILLUM ............................................ 8Graticule illumination adjustment

vi. TRACE ROTATION ............................................ 7Semi-fixed potentiometer for aligning the horizontal trace in parallelwith garticule lines.

vii. Bezel ............................................ 35For installing a camera mount in one - touch operation

viii. Filter ............................................ 36Blue ilter for ease of waveform viewing. Can be removed in one- touchoperationVertivcal axis :ix. CH1 (X) input ............................................ 11Vertical input terminal of CH1. When in X-Y operation, X-axis(abscissa) input terminal

x. CH2 (Y) input ............................................ 18Vertical input terminal of CH2. When in X-Y operation ,Y-axis(ordinated) input terminal.

xi. AC-GND-DC ............................................ 10 19Switch for selecting connection mode between input signal and verticalamplifier.

AC

: AC couplingGND: Vertical amplifier input is grounded and input terminals aredisconnectedDC: DC coupling

xii. VOLT/DIV ............................................ 12 16Select the vertical axis sensitivity, from 5mV/DIV to 5V/DIV with 10ranges

xiii. VARIABLE ............................................ 13 17Fine adjustment of sensitivity, with a factor of 1 / 2.5 or over of panel - indicated value. When in the CAL position, sensitivity iscalibrate to panel-indicate value. When this knob is pulled out (x5MAG state), the amplifier sensitivity is mutliplied by 5 times

xiv. POSITION ............................................ 9 20Vertical positioning control of trace or spot.

VERT MODESelects operation modes of CH1 and CH2 amplifiers. Also selectinternal triggering source signal.CH1: The osilloscope operates as a signal-channel instrumnet withCH1 alone. The CH1 input signal is used as the internal triggeringsource signal.CH2:The osilloscope operates as a signal - channel instrument withCH2 alone. The CH2 signal is used as the internal triggering source.TV V: 0.5 sec/DIV - 0.1 msec/DIV.TV H: 50µsec/DIV - 0.2µsec/DIV.SLOPESelect the triggering slope + : Triggering occurs when the triggeringsignal crosses the trriggering level in positive-going direction.- :Triggering occurs when the triggering signal crosses the triggeringlevel in negative-going direction

xv. HOLDOFF ............................................ 21xvi. LEVEL ............................................ 22These double knob controls are for holdoff time adjustment andtriggering level adjustment. The holdoff time control is used when thesignal waveform is complex and stable triggering cannot be attainedwith LEVEL knob 22 alone. The LEVEL knob is for displaying asynchronized stationary waveform. As this knob is turned in “→+ “direction, the triggering level moves upward on the displayed waveform; as the knob is turned “ -←“ the triggering level moves downward.When set in the LOCK position, the triggering level is automaticallymaintained at an optimum value irrespective of the signal amplitude(from very small amplitude to large amplitude), requiring no manualadjusment of triggering level.Time Base

xvii. TIME/DIV ............................................ 30Select the sweep time

xviii. A. TIME/DIV AND DELAY TIME ............................................ 33Selects the sweep time for the A sweep or the delay time when in thedelayed sweep mode.

xix. VARIABLE ............................................ 31PULL x 10 MAG

Vernier control of sweep time. The sweep time can be made slower bya factor of 2.5 or more of the panelindicated value.The panel-indicated values are calibrated with this knob set in the CALposition.The pulled out position of this knob is for the x10MAG state.

xx. POSITION ............................................ 32Horizontal positioning control of the trace or spot.

xxi. DELAY TIME POSITION ............................................ 34Vernier control of the delay time selected by the A TIME/DIV andDELAY TIME switch ti finely select the portion of the A sweepwaveform to be magnified.

xxii. SWEEP MODE ............................................ 28Select the desired sweep mode.

AUTO: When no triggering signal is applied or when triggering signalfrequency is less then 50Hz, sweep runs in the free run mode.

NORM: When no triggering signal is applied, sweep is in ready stateand the trace is blanked out. Used primarily for observation of signal of 50Hz or lower.SINGLE: Used for single sweep.PUSH: Operation (one-shot sweep operation), and in common as thereset switch. When theTOthree buttons are in the pushed out state,the circuits is in the single sweep mode.RESETThe circuit is reset as this button is pressed. When the circuit isreset, the READY lamp 27 turn on. The lamp goes off when the singlesweep operation is over.

xxiii. HORIZONTAL DISPLAY ............................................ 29Select A and B sweep modes sa follow :

A: Main sweep (A sweep) mode for general waveform observation.A INT: The sweep mode is used when selecting the section to bemagnified of the A sweep, in preparation for delayed sweep. The Bsweep section (delayed sweep) corresponding to the A sweep isdisplayed with high brightness.B: Display the delayed sweep (B sweep) alone.B TRIGD: Select between continuous delay and triggering delay.: For continuous delay. The B sweep starts immediately after thesweep delay time set by DELAY TIME switch 30 and DELAY TIMEPOSITION knob 34 has elapsed.: For triggered delay. The B sweepstarts when the triggering pulse is applied after the sweep delay timeset by DELAY TIME switch and DELAY TIME POSITION knob haselapsed. (The triggering signal is used in common for both A sweepand B sweep).Others

xxiv. CAL (Vp-p) ............................................ 1This terminal delivers the calibration voltage of 2 Vp-p, approximately1kHz, positive square wave. The output resistance is approximately2kExplanation of Real Panel

xxv. GND ............................................ 32

Ground terminal of oscilloscope mainframe.

xxvi. Z AXIS INPUT ............................................ 37Input terminals for external intensity modulation signal.

xxvii. CH1 SIGNAL OUTPUT ............................................ 38Delives the CH1 signal with a voltage of approximately 100mV per 1DIV of graticule. When terminated with 50 ohms, the signal isattenuated to about a half. May be used frequency counting, etc.

AC Power Input Circuitxxviii. AC Power Input Connector ............................................ 40Input connector of the AC power of the instrument. Connect the ACpower cord (supplied) to this connector.

xxix. FUSE ............................................ 41Fuse in the primary circuit of the power transformer.

xxx. STUDS ............................................ 39Studs for laying the oscilloscope on its back to operate it in the upwardposture. Also used to take up the power cord.

4. TACHO GENARATOR DAN TACHOMETERDi dalam kertas penerangan ini akan diterangkan berkaitan

dengan meter pengukuran iaitu tacho generator. Tacho generator digunakan bersama motor elektrikuntuk mengukur bacaan kelajuan dan daya kilas sesuatu motor. Daya kilas disinibermaksud daya yang diperlukan untuk memulakan pergerakan bagi sesuatu motor.Tacho generator ini digunakan bersama multi function machine dan 3 phasependulum machine untuk membolehkan ianya berfungsi. Tacho generator ini tidak bolehberfungsi dengan sendirinya. Bacaan kelajuan sesuatu daya kilas itu akan diambil padatacho meter atau control unit. Segala bacaan kelajuan dan daya yang dihasilkan melaluipenggunaan tacho generator akan dipaparkan pada tacho meter ini.Motor yang disambung bersama dengan tacho generator boleh berfungsi dalamdua keadaan iaitu motor dan juga generator. Apabila ia berfungsi sebagai generator ,tenaga yang dihasilkan iaitu tenaga mekanikal akan menukar ditukarkan kepada tenagaelektrikal. Manakala apabila sebagai motor, tenaga elektrikal yang dihasilkan akanditukarkan kepada tenaga mekanikal.Contoh alat elektronik yang menggunakan motor adalah seperti pencetak, kameradan lainlain. Manakala alat elektrik yang menggunakan motor adalah mesin

pengisar,peti sejuk, mesin jahit elektrik dan beberapa peralatan lain.

4.1. PENGENALAN SETIAP BAHAGIAN4.1.1. Suis utama - suis ON/OFF untuk kawalan elektronik dan juga bekalanmasukan untuk control unit.4.1.2. LED - 4 digit seven segment digunakan untuk memaparkan kelajuan dan koderror.

•Err 1 - suis off pada ketika pengoperasian 2 sukuan bila mesin elektriksedang diuji di dalam mod penjana

•Err 2 – mesin elektrik sedang diuji pada pengoperasian suhu lampau

•Err 3 – voltan lampau di dalam litar sambungan pada frekuensiconverter

•Err 4 – mesin pendulum sedang diuji pada pengoperasian suhu lampau

•Err 5 – control unit sedang diuji pada pengoperasian suhu lampau

4.1.3. Punat tekan untuk paparan limit kelajuan ( n stop )Suis lampau beroperasi diantara kelajuan henti dan kelajuan semasa.Jika kelajuan henti dipaparkan, lampu akan menyala. Nilai akan berubahdengan menggunakan punat kawalan penambahan (6)

4.1.4. LED – 3 digit seven segment menunjukkan bacaan daya kilas.4.1.5. Punat tekan untuk paparan limit daya kilas ( Mmax )Suis lampu beroperasi diantara kelajuan henti dan kelajuan semasa.Jika kelajuan henti dipaparkan, lampu akan menyala. Nilai akan berubahdengan mengunakan punat kawalan penambahan (6) Jika lampu penunjuk(4) menyala, maksima had suis off (daya kilas mesin > set had daya kilas). M= 0

4.1.6. Tombol pelarasan kawalan (kelajuan @ dayakilas)Kawalan penambahan atau pengurangan nilai merujuk kepadapelarasan tombol pelarasan.Nilai bacaan bergantung kepada mod yangdipilih (dayakilas atau kelajuan). Nilai bacaan pada control unit hanya bolehdibaca pada satu keadaani. Kelajuan tetap - dayakilas bolehubahii. Dayakilas tetap - kelajuan bolehubah

4.1.7. Operasi 2 sukuan untuk motor sahajaJika lampu penunjuk menyala control unit akan automatic off bilamesin elektrik beroperasi dalam sukuan 2 dan sukuan 4 (pengoperasianpenjana). Fungsinya melindungi kuasa masukan di mana tidak adaperlindungan pemulihan tenaga, jika mesin elektrik beroperasi denganmenggunakan bekalan kuasa masukan itu.

4.1.8. Punat tekan untuk rekodkan cirri-ciri beban dan tanpa beban

Jika pengoperasian dalam mod cirri-ciri beban atau ciri-ciri run-upaktif, dengan menekan punat tekan (8) maka dengan secara automatic ciri-ciri beban dan run-up akan direkodkan. Jika cirri-ciri beban pada julatkelajuan, bermula daripada kadar kelajuan seketika dan secara automaticpengoperasian bertukar kelajuan kepada kelajuan henti (3).

4.1.9. Punat tekan M = 0 digunakan untuk memintas pada mana-mana keadaanpengoperasianPada mana-mana keadaan pengoperasian boleh dipintas denganmenekan punat tekan (9) pada masa yang sama paparan dayakilasmemaparkan OFF.

4.1.10. Suis mod pengoperasian (MODE)Suis lampau kepada pengoperasian seterusnya seketika pada setiapmasa bila punat tekan ditekan. Mod pengoperasian semasa akandipaparkan dengan paparan LED.

A–ciri-ciri bebanPutaran kelajuan dapat dikenalpasti dengan menggunakan punattekan kawalan penambahan (6) atau punat luaran (26) ianya konsisten.Beban pada mesin elektrik yang sedang diuji akan dinilai dari segi ciri-cirikelajuan atau cirri-ciri dayakilas. Ciri-ciri dayakilas dan ciri-ciri kelajuan akandirekodkan dengan menekan punat tekan START (8)

B–ciri-ciri run-upPutaran kelajuan dapat dikenalpasti dengan menggunakan punattekan kawalan penambahan (6) atau punat tekan luaran (26) ianyakonsisten. Beban pada mesin elektrik yang sedang diuji akan dinilai dari segiciri-ciri kelajuan atau ciri-ciri dayakilas.Ciri-ciri dayakilas dan ciri-ciri kelajuanakan direkodkan dengan menekan punat tekan.

C–kawalan automatic dayakilas (kawalan dayakilas)Dayakilas dapat dikenalpasti dengan menggunakan punat tekankawalan penambahan (6) atau punat tekan luaran (26), ianya konsisten.Beban pada mesin elektrik yang sedang diuji dioperasikan pada nilai bebanyang tetap.

4.1.11. Paparan 4 sukuan

SUKUAN JENIS BEBAN ARAH PUTARANSukuan pertama pengoperasian motor arah ikut jam Sukuan kedua pengoperasian penjana arah lawan jam Sukuan ketiga pengoperasian motor arah lawan jam Sukuan keempat pengoperasian penjana arah ikut jam

4.1.12. Pengantaramuka berangkaian pc (SERIAL PC)Pengantaramuka ini diasingkan secara elektrik, keluarannya adalahkelajuan, arus dan dayakilas daripada mesin pendulum 3 fasa 0.1/0.3. Jikasoket (17) dan soket (18) disambungkan, had arus dan voltan bekalan yangdigunakan oleh mesin dipindahkan.Kawalan daripada unit kawalan jugaboleh dibawa keluar menggunakan software CBM10V3.

4.1.13. Pengantaramuka berangkaian control unitSambungan boleh digunakan daripada unit kawalan ciri-ciri PWM.

4.1.14. Masukan kelajuan digital (TACHO IN)Masukan untuk penyambungan dari penambahan tacho generator

4.1.15. Keluaran kelajuan digital (TACHO OUT)Signal daripada tacho generator disambungkan kepada TACHO IN

4.1.16. Masukan kelajuan analog (TACHO4.1.17. Masukan untuk pengukuran had arus daripada mesin yang sedang diuji.4.1.18. Masukan untuk pengukuran voltan yang sedang diuji4.1.19. Keluaran kelajuan analog4.1.20. Keluaran dayakilas analog (M out)4.1.21. Keluaran PEN-LIFT4.1.22. Alarm pengawalan untuk suhu daripada motor yang sedang diuji(ALARM)

Masukan ini disambungkan kepada sambungan termal dari mesinelektrik yang sedang diuji. Penyambungan ini digunakan untuk memastikankawalan pada keadaan tanpa beban lebihan untuk mesin elektrik yangsedang diuji.

4.1.23. Pesanan kesalahan lebihan suhu TEMP ALARM4.1.24. Punat tekan RESET4.1.25. Suis INTERNAL ./ EXTERNAL4.1.26. Masukan kawalan luaran (EXTERNAL)4.1.27. Soket penyambungan untuk control unit4.1.28. Masukan daya kilas ( M in )

Masukan ini disambungkan kepada keluaran dayakilas pada mesinelektrik 3 fasa.

LatihanJawab semua soalan yang dibawah1.Terangkan fungsi atau kegunaan multimeter?2.Nyatakan empat ruang pengukuran yang terdapat dalam sesebuah multimeter?3.Nyatakan bahagian- bahagian Utama bagi sesebuah multimeter analog?4.Mengapakah pelarasan 0 Ohm perlu dilakukan sebelum pengukuran nilai rintangandilakukan?5.Apakah tujuan pemilih julat di setkan pada nilai yang besar sebelum pengukuranvoltan dan arus di lakukan?6.Apakah yang menyebabkan pesongan songsang belaku pada meter?7.Apakah yang perlu dilakukan bagi memastikan bacaan yang di tunjukkan oleh jarumpenunjuk boleh diambil sebagai nilai sebenar ukuran sesuatu unit?8. Terangkan fungsi atau kegunaan fungtion generator?9.Lukiskan dan nyatakan tiga jenis bentuk gelombang yang standard bagi functiongenerator ?10.Nyatakan bahagian- bahagian Utama bagi sesebuah function generator?11. Rekaan tiub yang digunakan untuk osiloskop berlainan dengan tiub Televisyenkerana sistempermesongan osiloskop menggunakan

pesongan __________________ manakala televisyen menggunakan sistem pesonganelektromagnet.12. Apakah kegunaan paksi-X dan paksi-Ya.Paksi-X : _______________________________________________________________ b.Paksi-Y : _______________________________________________________________ 13.Terangkan fungsi atau kegunaan tacho generator?14.Lukiskan dan nyatakan tiga jenis bentuk gelombang keluaran yang standard bagitacho generator ?15.Nyatakan bahagian- bahagian Utama bagi sesebuah tacho generator? Nyatakan paparan 4 sukuan beserta jenis beban dan arah putaran.