6.4 seminar dan bengkel sepanjang rmke-9 · pihak jabatan bercadang untuk membuat rawatan bagi...

6.4 SEMINAR DAN BENGKEL SEPANJANG RMKe-9

Bil Tarikh Aktiviti Tempat Anjuran

1.23 – 25

September 2006

Seminar Hutan Pesisiran Pantai Negara: Peranan Agensi Kerajaan Dan

Masyarakat TempatanKuala Perlis, Perlis FRIM & JPSM

2.4 – 7

November 2007

Seminar Pengurusan Hutan Pesisiran Pantai Negara 2007

Paka, Terengganu FRIM & JPSM

3.25 – 26 Februari

2008

Seminar Pengurusan Dan Pemuliharaan Hutan Nipah 2008

Hotel Vistana, Pulau Pinang

JPSM

4.28 – 29 Oktober

2008

Seminar Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara 2008: “Hasil Penyelidikan Dan Aplikasinya Kepada Tanaman Serta

Kesedaran Komuniti ”

Hotel MS Garden, Kuantan, Pahang

JPSM & FRIM

5.1 - 2

Disember 2009

Seminar Kebangsaan Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara 2009: “Memulihara Hutan Pesisiran Pantai

Bersama Masyarakat”

Hotel Hilton, Kuching, Sarawak

JPSM, JH Sarawak & FRIM

6.5 - 6 Oktober

2010

Seminar Kebangsaan Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara 2010:

‘‘Kepelbagaian Hutan Pesisiran Pantai, Warisan 1Malaysia”

Grand Ballroom 1Borneo, Kota

Kinabalu, Sabah

JPSM, JP Sabah & FRIM

6.4.1 Sebanyak enam (6) seminar yang berkaitan dengan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara telah dianjurkan oleh Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia dan beberapa agensi yang lain yang terlibat sepanjang RMKe-9. Siri-siri seminar tersebut adalah seperti dalam jadual di bawah (Jadual 27).

114 Laporan Tahunan 2010

Jadual 27 : Seminar Yang Telah Dianjurkan Sepanjang RMKe-9

Bil Tarikh Aktiviti Tempat Anjuran

1.21 – 24 Ogos

2006

International Conference And Exhibition On Mangroves Of Indian And Western Pacific Oceans (ICEMAN). JPSM Menyertai Sesi

Poster: 2 Poster Presentation

Kuala Lumpur MIMA

2.28 – 30 Ogos

2006

Bengkel Penilaian Program Pembangunan NRE. JPSM Membentangkan Projek

Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai

Negara

Kuala Lumpur ICU JPM - NRE

3.19 – 21

September 2006

1st Conference On Island And Peripheral Communities Developement For IPC

Terengganu KUSTEM

4.12 Februari

2007

Dialog Antara Sekretariat Bakau JPSM Dan Masyarakat Nelayan Pesisir Pantai

Semenanjung Malaysia

Jawi, Pulau Pinang

JARING

5.4 – 5 Mac

2007Bengkel Penilaian Impak & Outcome Projek

PembangunanWater City

Resort, MelakaICU, JPM

6.19 – 22 Oktober

2009

Bengkel Lanjutan Penanaman Bakau Secara Kaedah Eko-Kejuruteraan

Pulau Carey, Selangor

IECAM, JPSM, Sime Darby dan

IOES

7.24 - 26 Mei

2010Bengkel Latihan Penanaman Bakau Teknik

Inovatif (Comp-Mat dan Comp-Pillow)

Pesisiran Pantai Kuala Muda, Pulau Pinang

JPN Pulau Pinang, FRIM dan JPSM

8.5 - 9 Julai

2010

Bengkel Penyertaan Masyarakat Setempat Untuk Melindungi Pesisiran Pantai Dan

Memulih Hutan Bakau

Pulau Carey, Selangor

IECAM, JPSM, Sime Darby dan

IOES

6.4.2 Sebanyak lapan (8) bengkel yang berkaitan dengan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara telah dianjurkan oleh Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia dan beberapa agensi yang lain yang terlibat sepanjang RMKe-9. Bengkel-bengkel tersebut adalah seperti dalam jadual di bawah (Jadual 28).


Jadual 28 : Bengkel Yang Telah Dianjurkan Sepanjang RMKe-9

6.5 PROGRAM KEMPEN KESEDARAN SEPANJANG RMKe-9

Kempen Kesedaran Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai di bawah Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara telah mula dilaksanakan pada RMKe-9 (2006-2010). Sepanjang tempoh ini, kempen tersebut telah mendapat kerjasama daripada Agensi-agensi Kerajaan, Badan-badan Bukan Kerajaan (NGO), pihak swasta, institusi penyelidikan, institusi pendidikan dan penduduk tempatan. Sejumlah 13,807 orang peserta telah direkodkan menyertai Kempen Kesedaran Pemuliharaan Pesisiran Pantai yang telah diadakan selama lima (5) tahun ini.

Para peserta yang menyertai kempen ini terdiri daripada pelajar sekolah dan IPT, guru, pegawai pengiring, penduduk tempatan dan kakitangan Jabatan Perhutanan Negeri. Penyertaan yang memberangsangkan daripada pelbagai lapisan masyarakat ini menggambarkan kerjasama masyarakat dalam menyahut seruan kerajaan bagi memelihara pesisiran pantai Negara. Jadual 29 menunjukkan Statistik Ringkas Penyertaan Kempen Kesedaran Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara Sepanjang RMKe-9.


Jadual 29 : Statistik Ringkas Penyertaan Kempen Kesedaran Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara Sepanjang RMKe-9

Negeri Bil. PelajarBil. Guru/ Pegawai Pengiring

Bil. OrangAwam /

Penduduk Tempatan

Bil. Jemputan

Bil.Pegawai & Kakitangan

JabatanJumlah

Johor 480 61 569 210 410 1,730

Kedah 450 23 40 25 58 596

Kelantan 130 15 80 - 105 330

Melaka 380 31 280 460 40 1,191

N. Sembilan 213 21 538 68 140 800

Pahang 440 45 350 45 190 1,070

Perak 315 26 150 26 305 822

Perlis 200 50 150 290 210 900

P. Pinang 425 27 266 444 205 1,367

Selangor 310 18 293 59 70 750

Terengganu 90 55 615 245 190 1,195

Sabah 155 12 331 49 190 737

Sarawak 535 88 1,003 307 386 2,319

Jumlah 4,123 472 4,485 2,228 2,499 13,807

6.5 PROGRAM KEMPEN KESEDARAN SEPANJANG RMKe-9 6.6 AKTIVITI-AKTIVITI NGO SEPANJANG RMKe-9

Bil. Organisasi 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1. Global Environment Centre (GEC) - - / / / /

2. Persatuan Pencinta Alam Malaysia (MNS) - - / / / /

3. Wetlands International (WI) - - / / / /

4.World Wide Fund For Nature (WWF-Malaysia)

- - / / / /

5. Sahabat Alam Malaysia (SAM) - - / / / /

6.Jaringan Bertindak Nelayan Pesisir Pantai Semenanjung (JARING)

- - / / / /

7. Institut Rimbawan Malaysia (IRIM) - - - / / /

8.Mangrove Research Unit, Institute of Oceanography, Universiti Malaysia Terengganu (MARU, UMT)

- - - / / /

9.Persatuan Kawalan Hakisan Antarabangsa Malaysia (IECAM)

- - - / / /

10.Persatuan Kebajikan Nelayan-nelayan Pantai Pulau Pinang (PIFWA)

- - - - / /

11.Pertubuhan Muafakat Warga Desa (Rural Citizens) Negeri Kedah Darul Aman

- - - - / /

Jumlah - - 6 9 11 11

6.6.1 Penyertaan Badan Bukan Kerajaan (NGO) Dalam Pelaksanaan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara Sepanjang RMKe-9


6.6.

2Pe

runt

ukan

Kew

anga

n Ba

gi B

adan

Buk

an K

eraj

aan

(NG

O)

Dal

am P

elak

sana

an P

rogr

am P

enan

aman

Pok

ok B

akau

Dan

Sp

esie

s-Sp

esie

s Ya

ng S

esua

i Di P

esis

iran

Pan

tai N

egar

a Se

panj

ang

RMKe

-9

Bil.

Bada

n Bu

kan

Kera

jaan

(NG

O)

Pe

runt

ukan

Kew

anga

n M

engi

kut

Tahu

n (R

M)

2006

2007

2008

2009

2010

KUM

ULA

TIF

1.G

loba

l Env

ironm

ent C

entr

e (G

EC)

-50

,000

.00

50,0

00.0

050

,000

.00

50,0

00.0

020

0,00

0.00

2.Pe

rsat

uan

Penc

inta

Ala

m M

alay

sia

(MN

S)-

40,0

00.0

040

,000

.00

50,0

00.0

050

,000

.00

180,

000.

00

3.W

etla

nds

Inte

rnati

onal

, Mal

aysi

a (W

I-Mal

aysi

a)

-30

,000

.00

40,0

00.0

050

,000

.00

50,0

00.0

017

0,00

0.00

4.W

orld

Wid

e Fu

nd F

or N

atur

e (W

WF-

Mal

aysi

a)

-40

,000

.00

50,0

00.0

050

,000

.00

40,0

00.0

018

0,00

0.00

5.Sa

haba

t Ala

m M

alay

sia

(SA

M)

-30

,000

.00

35,0

00.0

035

,000

.00

25,0

00.0

012

5,00

0.00

6.Ja

ring

an B

ertin

dak

Nel

ayan

Pan

tai

Sem

enan

jung

(JA

RIN

G)

-10

,000

.00

20,0

00.0

020

,000

.00

15,0

00.0

065

,000

.00

7.In

stitu

t Rim

baw

an M

alay

sia

(IRIM

)-

-50

,000

.00

50,0

00.0

050

,000

.00

150,

000.

00

8.M

angr

ove

Rese

arch

Uni

t, In

stitu

te o

f O

cean

ogra

phy,

Uni

vers

iti M

alay

sia

Tere

ngga

nu (M

ARU

, UM

T)-

-50

,000

.00

50,0

00.0

050

,000

.00

150,

000.

00

9.Pe

rsat

uan

Kaw

alan

Hak

isan

A

ntar

aban

gsa

Mal

aysi

a (IE

CAM

)-

-35

,000

.00

35,0

00.0

050

,000

.00

120,

000.

00

10.

Pers

atua

n Ka

bajik

an N

elay

an-N

elay

an

Pant

ai P

ulau

Pin

ang

(PIF

WA

)-

--

10,0

00.0

020

,000

.00

30,0

00.0

0

11.

Pert

ubuh

an M

uafa

kat W

arga

Des

a N

eger

i Ked

ah (R

URA

L CI

TIZE

N)

--

-10

,000

.00

20,0

00.0

030

,000

.00

Jum

lah

-20

0,00

037

0,00

041

0,00

042

0,00

01,

400,

000


Jadu

al 3

1:

Peca

han

Peru

ntuk

an K

ewan

gan

Men

giku

t Tah

un (R

M)

7.0 ISU & MASALAH SEPANJANG RMKe-9 (ULASAN OLEH JABATAN PERHUTANAN NEGERI)


Bil Cabaran Cadangan Penyelesaian Halatuju

1. Ombak i. Pembinaan struktur pemecah ombak (hard structure).

i. Model simulasi hidrodinamik diperlukan.

2. Hakisan pantai ii. Pematuhan kepada garis panduan pembangunan di kawasan zon pantai sedia ada.

ii. Keperluan garis panduan sedia ada sebagai dokumen yang mengikat dari segi perundangan.

3. Mendapan lumpur dalam dan cair

i. Keperluan mengintegrasikan R&D.

Integrasi pelbagai disiplin R&D.

ii. Keperluan untuk penambahan kawasan mendapan untuk tujuan pemuliharaan bagi mempercepatkan kestabilan kawasan pesisiran pantai.

4. Topografi : pantai berbatu dan tiada kawasan langsung

Tidak perlu ditanam kerana pantai berbatu menjadi benteng semulajadi.

Mewartakan sebagai kawasan perlindungan.

5. Penempatan penduduk berhampiran pantai

Pematuhan kepada garis panduan pembangunan di kawasan zon pantai sedia ada.

Keperluan menjadikan garis panduan sedia ada sebagai satu dokumen yang mengikat dari segi perundangan.

6. Projek Pembangunan: Projek akuakultur

i. Keperluan menyediakan satu garis panduan dan maklumat saintifik bagi menyokong kesan negatif pembangunan di kawasan pesisiran pantai.

i. Penyebaran maklumat saintifik bagi menyokong kesan negatif pembangunan di kawasan pesisiran pantai.

ii. Pematuhan kepada garis panduan pembangunan di kawasan zon pantai sedia ada.

ii. Penyediaan kaedah ternakan alternatif yang tidak melibatkan pembangunan kawasan pesisiran pantai.

7. Vandalisme/Haiwan ternakan

i.

ii.

iii.

Meningkatkan kempen kesedaran kepada penduduk tempatan.

Meningkatkan langkah-langkah mitigasi yang sesuai.

Meningkatkan pemantauan di kawasan tanaman

i.

ii.

Kempen kesedaran berterusan

Menguatkuasakan undang-undang dengan kerjasama Pihak Berkuasa Tempatan/agensi berkaitan.

7.1 RUMUSAN MAKMAL JTPP, JTRD DAN JTP7.1 RUMUSAN MAKMAL JTPP, JTRD DAN JTP


Satu makmal yang dihadiri oleh JTPP, JTRD dan JTP bagi membincangkan isu, cabaran dan halatuju penanaman pokok bakau dan spesies-spesies yang sesuai di pesisiran pantai negara telah diadakan pada 2010 di Port Dickson, Negeri Sembilan. Sebanyak 15 isu dan cabaran telah dikenal pasti, dibincang serta cadangan penyelesaian seperti berikut:

Bil Cabaran Cadangan Penyelesaian Halatuju

8. Kebakaran rhu belum ada garis panduan untuk menangani kebakaran Rhu pantai

i.

ii.

Penyediaan satu garis panduan.

Latihan pencegahan kebakaran.

i.

ii.

Menyebarluaskan garis panduan kebakaran ke negeri-negeri.

Kempen kesedaran.

9. Serangan perosak dan penyakit

Pemantauan berterusan dan pencegahan secara biologi.

Kajian R&D kawalan biologi.

10. Pencemaran air(alam sekitar)

i.

ii.

iii.

Mengenalpasti jenis-jenis dan punca pencemaran.

Membaikpulih kualiti air.

Menguatkuasakan undang-undang alam sekitar.

i.

ii.

Kajian R&D.

Meningkatkan kempen kesedaran cintai alam sekitar.

11. Masalah reba/sarap (alam sekitar)

i.

ii.

iii.

Mengenalpasti jenis-jenis dan punca pencemaran.

Membaikpulih kualiti air.

Menguatkuasakan undang-undang alam sekitar.

i.

ii.

Kajian R&D.

Meningkatkan kempen kesedaran cintai alam sekitar.

12. Masalah alga hijau (Sabah) Kajian R&D diperlukan. Kajian R&D.

13. Skop projek yang terhad. Berlaku masalah logistik dan pengangkutan (Sabah dan Sarawak)

i.

ii.

Memerlukan peruntukan tambahan.

Meluaskan skop program

Semak semula skop pelaksanaan program khususnya di Sabah dan Sarawak.

14. Kekurangan sumber manusia. Tenaga kerja yang terhad di negeri-negeri

Pengambilan tenaga kerja tambahan. Permohonan dana dan sumber manusia.

15. Projek pembangunan dan pemberian milik tanah

Kawasan yang telah diwartakan sebagai HSK terus dikekalkan.

Tanah Kerajaan yang telah dipulih/ditanam diwartakan sebagai HSK.


7.2 ULASAN OLEH JABATAN PERHUTANAN NEGERI7.2 ULASAN OLEH JABATAN PERHUTANAN NEGERI


7.2.1 Negeri Selangor

• Penelitian Sepanjang RMKe-9 :

Di sepanjang RMKe-9, Negeri Selangor telah berjaya menanam pelbagai spesies Bakau kurap, Bakau minyak, Nyireh dan Nipah. Daripada pemerhatian yang dijalankan, terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi peratus kehidupan di setiap kawasan. Faktor tersebut adalah:-

i. Pemilihan spesies

ii. Binatang di sekitar seperti monyet, ketam dan teritip

iii. Manusia

iv. Kesesuaian tempat tanaman

Dari pemerhatian yang telah dilakukan, didapati bahawa Bakau kurap mempunyai peratus kehidupan yang paling tinggi berbanding Bakau minyak. Bagi kawasan tanaman yang berisiko dengan gangguan binatang dan manusia, pihak Jabatan tidak melakukan rawatan, hanya rondaan dijalankan dari semasa ke semasa manakala pokok yang mempunyai peratus kehidupan yang tinggi di kawasan tersebut dibiarkan.

• Syor :

Pihak Jabatan bercadang untuk membuat rawatan bagi kawasan yang tidak berisiko tinggi dengan menyulam dengan Bakau kurap dan membaiki papan tanda yang dimusnahkan oleh penduduk sekitar. Bagi kawasan yang mengalami gangguan dari haiwan ternakan, pihak jabatan berpendapat akan merawat kawasan yang tidak serius dan membiarkan kawasan yang diklasifikasikan serius. Rawatan dari semasa ke semasa perlu dijalankan di kawasan yang mempunyai risiko rendah.


7.2.2 Negeri Kelantan


Pengalaman Negeri Kelantan sepanjang menjalankan kerja-kerja penanaman pokok bakau dan spesies-spesies lain yang sesuai di pesisiran pantai Negara sepertimana berikut:-

i. Spesifikasi kerja penanaman bakau berdasarkan daripada Negeri Perak

ii. Anggaran kos berdasarkan daripada syor Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia (JPSM)

iii. Pelaksanaan dijalankan tanpa pengalaman dan latihan

iv. Lawatan sendiri ke Perak cara semaian dan penanaman bakau

v. Masalah:

- Kontraktor yang kurang mahir

- Cara tanaman

- Kesesuaian anak benih

- Air pasang surut

- Kos tanaman

- Permasalahan mencari kawasan – JPS buat benteng batu sebelah bahu jalan dan menyukarkan kerja-kerja untuk menanam bakau

- Permasalahan pekerja dan kenderaan – Tenaga kerja tidak mencukupi dan kurang pengalaman dan penggunaan minyak

• Syor :

- Dalam permohonan kewangan kepada Kementerian, pelbagai aspek perlu diambil kira

- Bekerjasama dengan JPS kerana mereka ada peruntukan dalam menangani masalah hakisan pantai di seluruh Negara dengan pembinaan benteng batu

- Mewujudkan Jawatankuasa kerja peringkat negeri bagi menangani permasalahan peruntukan kos tanaman dan kawasan tanaman bakau

7.2.3 Negeri Johor


Sebanyak 10 lokasi di negeri ini yang telah terlibat dalam aktiviti penanaman melalui program ini dan keseluruhan daripada lokasi ini adalah berstatus tanah kerajaan dan diuruskan oleh Pejabat Tanah Daerah yang berkenaan. Antara masalah yang dihadapi oleh Negeri Johor adalah:-

i. Masalah yang timbul di kawasan-kawasan tanah kerajaan ini adalah seperti kawasan yang telah ditanam di bawah program ini dijadikan padang permainan

ii. Terdapat beberapa kawasan tanaman di negeri ini yang mengalami masalah hakisan yang disebabkan serta pukulan ombak yang kuat dan juga laluan kepada kapal serta bot laju berkuasa tinggi

iii. Gangguan haiwan ternakan terhadap anak pokok yang ditanam juga merupakan satu masalah yang menyumbang kepada kemerosotan pencapaian fizikal, kualiti dan pertumbuhan pokok yang ditanam melalui program ini

iv. Keseluruhan pokok yang ditanam di kawasan pesisiran perairan Sungai Tebrau, Johor Bahru telah mati dipercayai berpunca daripada masalah pencemaran kualiti air kerana berhampiran kawasan penempatan dan kebanyakan sisa buangan seperti sampah dan lain-lain dibuang ke dalam sungai ini

v. Tiupan angin yang kuat juga merosakkan pokok rhu yang ditanam kerana rebah ditimpa oleh kotak tanaman

• Syor :

- Penglibatan pelbagai Agensi Kerajaan, Badan Bukan Kerajaan dan Pemimpin Masyarakat

- Pemantapan penyelidikan dan pembangunan

- Masyarakat tempatan perlu dilibatkan secara terus dalam program ini dengan memberi penerangan yang jelas bagi meningkatkan pengetahuan dalam konsep memulihara dan memelihara ekosistem pesisiran pantai yang berperanan besar dalam pembangunan sosio-ekonomi negara

- Pemilihan kawasan tanaman seperti struktur tanah, kelajuan arus, ketinggian air pasang surut serta kualiti air amat penting dalam menentukan kejayaan projek ini


7.2.4 Negeri Sembilan


Pengalaman jabatan selama empat (4) tahun (2006-2010) dalam program penanaman semula kawasan paya laut ini memberi gambaran betapa sukarnya untuk mengkayakan (enrichment) semula kawasan yang telah terganggu ini. Di mana kadar pertumbuhan atau mortaliti anak pokok yang ditanam adalah amat rendah. Di antara faktor-faktor yang menyebabkan kadar mortaliti yang rendah adalah seperti:-

i. Ancaman pukulan ombak kuat yang menhanyutkan setiap anak pokok yang ditanam

ii. Serangan teritip - sejenis serangga laut yang menggunakan anak pokok bakau sebagai perumah untuk lava teritip menumpang. Ini akan memakan dan memberatkan anak pokok untuk dihanyutkan oleh arus laut.

iii. Penentuan kawasan yang sesuai dengan spesies yang hendak ditanam kerana ia memerlukan penelitian terhadap profil dan struktur tanah bagi menentukan kesesuaiannya

iv. Kawasan tanaman sering diganggu aktiviti manusia dengan aktiviti penangkapan ikan dan udang di samping gangguan oleh haiwan ternakan yang memakan anak pokok yang ditanam semasa paras air laut surut

• Syor :

Walau bagaimanapun terdapat pelbagai halangan dan masalah dalam mendapatkan kadar kehidupan pokok bakau yang tinggi, Jabatan tetap komited bagi melaksanakan program ini dalam RMKe-10 sekiranya mempunyai peruntukan dengan pelbagai cara yang difikirkan sesuai seperti:-

i. Menjalankan tanaman di kawasan yang mempunyai risiko yang rendah (pesisiran sungai)

ii. Kempen kesedaran masyarakat yang berterusan bagi sama-sama menjaga dan menghargai usaha penanaman bakau ini adalah penting sebagai tempat mereka mencari rezeki pada masa akan datang

iii. Menjalankan petak kajian bagi kawasan yang berisiko tinggi dengan menggunakan teknik inovatif dengan bantuan R&D walaupun teknik ini memerlukan kos yang tinggi


7.2.5 Negeri Perak


Selama tempoh 6 tahun Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara ini dijalankan, pihak Jabatan Perhutanan Perak telah dapat mengenal pasti beberapa masalah yang menyebabkan berlakunya kegagalan di beberapa lokasi tanaman seperti di Negeri ini seperti :

i. Masalah ombak besar yang mengakibatkan anak-anak pokok bakau yang ditanam hanyut dibawa arus ombak besar yang datang melanda, maka hanya 10% - 20% sahaja anak pokok yang dapat hidup

ii. Haiwan ternakan seperti kambing dan lembu berkeliaran masuk ke dalam kawasan tanaman Nyireh, Rhu dan Bintangor manakala haiwan liar seperti monyet dan ketam pula memakan pucuk, mengoyakkan daun dan mencabut, batang anak pokok yang mengakibatkan banyak anak-anak pokok yang ditanam mati

iii. Masalah kesesuaian tanah di kawasan tanah dipilih juga mempengaruhi kadar kehidupan pokok. Tanah yang berasid menyebabkan anak pokok Bakau yang ditanam mati dengan cepat

iv. Masalah vandalisme oleh penduduk sekitar serta orang ramai yang mengunjungi kawasan pantai juga merupakan punca kematian pokok yang ditanam

v. Serangan ulat bulu dari Famili Lasiocampidae ke atas tanaman pokok Bakau juga merupakan masalah yang dihadapi. Walaubagaimanapun, ulat bulu tersebut tidak menyerang tanaman pokok Api-api yang berada di kawasan tersebut

vi. Gangguan dari pokok musuh seperti piai dan selaput tunggul

• Syor :

- Mengenal pasti terlebih dahulu kawasan yang hendak ditanam sama ada terdedah kepada ancaman ombak besar atau sebaliknya

- Pihak Jabatan akan bekerjasama dengan Jabatan Teknikal Penyelidikan & Pembangunan untuk mengenal pasti kawasan yang sesuai untuk penanaman terutamanya dari segi kesesuaian tanah, risiko ombak besar serta serangan serangga perosak

- Mengadakan kempen kesedaran secara berterusan kepada penduduk tentang kepentingan tanaman pokok di pesisiran pantai ini

- Membuat pemantauan secara intensif dan berterusan di kawasan serangan ulat bulu, teritip serta di kawasan gangguan pokok musuh.


7.2.6 Negeri Sarawak


Pelaksanaan projek ini di Sarawak tidak dapat lari daripada menghadapi beberapa masalah seperti yang terdapat di negeri-negeri lain. Antara masalah tersebut adalah :

i. Pesisiran pantai yang dinamik dan ombak laut yang memukul pantai menyebabkan pokok-pokok yang ditanam mengalami kerosakan dan hanyut dibawa ombak besar

ii. Ancaman dari haiwan liar dan peliharaan juga telah menyebabkan beberapa kawasan tanaman pokok musnah

iii. Ancaman berbentuk vandalisme di kawasan tanaman seperti pembakaran dan pokok-pokok dirosakkan

iv. Pemilihan lokasi penanaman yang tidak tepat juga telah menjejaskan prestasi kejayaan program terutama dari segi kadar pertumbuhan dan kematian pokok seperti kawasan penanaman digenangi air dalam tempoh masa yang lama, mencatatkan kematian 100% di kawasan tersebut

v. Pelaksanaan projek ini di Sarawak sejak tahun 2006 juga tidak mendapat sokongan dari aspek R&D terutamanya dalam penilaian kawasan tanaman, pemilihan spesies dan kajian-kajian lain yang berkaitan

vi. Cabaran yang paling kritikal adalah dari segi logistik dan kemudahan pengangkutan kerana faktor geografi Negeri Sarawak telah menghalang aktiviti pemantauan yang kerap dan kos pengangkutan yang tinggi

vii. Mengekalkan minat masyarakat dalam kerja-kerja memelihara dan mendapat kesepakatan serta sokongan masyarakat dalam menjaga kawasan yang telah ditanam

• Syor :

- Pesisiran pantai yang dinamik memerlukan kajian terutamanya dari segi kesesuaian tanah, pemilihan biji benih yang berkualiti, langkah-langkah mitigasi dan sebagainya

- Kawasan pesisiran pantai yang terdedah perlu dibuat benteng pemecah ombak bagi mengurangkan tekanan terhadap pokok-pokok yang telah ditanam terutamanya pokok bakau

- Kempen kesedaran mengenai projek perlu terus dijalankan bagi memberi kesedaran kepada orang awam mengenai kepentingan projek ini dan memulihara hutan pesisiran pantai

- Menjadikan kawasan yang telah berjaya sebagai kawasan terlindung sepenuhnya iaitu dijadikan Taman Negara atau rezab semulajadi perlindungan


OUTCOME DARI PELAKSANAAN PROGRAM PENANAMAN POKOK BAKAU DAN SPESIES-SPESIES YANG SESUAI DI PESISIRAN PANTAI NEGARASasaran outcome merupakan matlamat yang ingin dicapai daripada projek yang dilaksanakan (Rajah 6). Dalam proses perancangan projek, sasaran outcome biasanya ditetapkan manakala outcome sebenar merupakan hasil yang diperoleh daripada pelaksanaan program pembangunan dalam jangka pendek dan jangka panjang.

Aktiviti

• Penanaman spesies pokok bakau• Penanaman spesies lain yang sesuai

End outcomes

• Lokasi penanaman• Keluasan kawasan

• Bilangan pokok yang ditanam

• Kestabilan pesisiran pantai• Lapisan kawasan perlindungan• Zon penampan• Stok karbon• Koridor habitat kepelbagaian hayat

Intermediate outcomesImmediate outcomes

8.0 PENILAIAN OUTCOME SEPANJANG RMKe-98.0 PENILAIAN OUTCOME SEPANJANG RMKe-9


Output

OUTCOME

• Peluang pekerjaan kepada penduduk setempat• Kontraktor berpeluang membekal anak pokok

• Menambah kawasan bagi aktiviti eko-pelancongan

• Memperkaya hasil sumber pesisiran pantai

• Peningkatan kesedaran masyarakat awam

Rajah 6 : Sasaran Outcome Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

Sasaran outcome yang digunakan sebagai asas dalam keseluruhan aktiviti Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara ini terbahagi kepada tiga (3) iaitu;

a. Outcome Awal (Immediate Outcome)

(i) Sosio-ekonomi : menyediakan peluang pekerjaan kepada penduduk setempat

• Masyarakat tempatan terlibat dalam aktivitimenyedia dan membekal anak pokok untuk tanaman.

• Kontraktor-kontraktor tempatan berpeluang mendapat tawaran kerja menanam pokok di setiap negeri.

b. Outcome Pertengahan (Intermediate Outcome)

(i) Penambahan kawasan bagi aktiviti-aktiviti eko-pelancongan, pembelajaran dan penyelidikan

Keindahan hutan paya laut menjadi aset penting kepada aktiviti eko-pelancongan negara. Beberapa kawasan telah dibangunkan pada tahun 2008, 2009 dan 2010 untuk tujuan tersebut (Jadual 32). Kawasan-kawasan ini bukan sahaja berharga dari segi nilai estetika tetapi juga amat penting dari segi nilai pembelajaran dan penyelidikan terutamanya berkaitan dengan ekosistem hutan paya laut.

Lokasi Tahun dibangunkan

Delta Sg. Kelantan (Pusat Informasi Hutan Paya Laut)

2008


Jadual 32 : Kawasan Yang Telah Dibangunkan Sebagai Tempat Pelancongan,Pembelajaran Dan Penyelidikan

Lokasi Tahun dibangunkan

H.S. Merbok, Kedah (Pusat Informasi Hutan Paya Laut)

2008

Seberang Jaya, Perlis

2009

Pantai Teluk Senangin, Mukim Segari, Perak

2010


(ii) Memperkaya hasil sumber pesisiran pantai

Hutan pesisiran pantai merupakan habitat dan kawasan pembiakan bagi hidupan marin sepertiudang, ketam, ikan dan siput yang menjadi hasil tangkapan dan merupakan sumber pendapatan nelayan.

(iii) Peningkatan kesedaran masyarakat awam

Setiap tahun penyertaan masyarakat dalam Kempen Kesedaran Pemuliharan Pesisiran Pantai adalah semakin meningkat. Penglibatan Badan-Badan Bukan Kerajaan (NGO) yang terlibat secara langsungdengan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara turut bertambah. Pada tahun 2008, bilangan NGO yang terlibat secara langsung dalam program ini adalah sebanyak 9 NGO sahaja. Jumlah ini bertambah pada tahun 2009 dan 2010 iaitu menjadikan jumlahnya 11 NGO.

c. Outcome Akhir (End Outcome)

(i) Kestabilan pesisiran pantai

• Pemantauan dan penilaian dibuat terhadap dirian pokok yang telah ditanam di tapak Projek Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai negara bagi mengetahui peratus kehidupan tanaman tersebut. Kawasan penanaman yang mempunyai peratusan kehidupan tanaman lebih daripada 70% adalah dikira berjaya dan keadaan ini menunjukkan bahawa sesuatu spesies itu sesuai hidup di kawasan tersebut. Peratus kehidupan tanaman bagi setiap negeri adalah seperti Jadual 33.


Negeri% Kehidupan (2005-2009)

Jumlah %Bakau Lain-Lain Spp.

Johor 80.7 89.3 85.0

Kedah 92.8 - 93.0

Kelantan 98.1 88.9 93.0

Melaka 45.0 - 45.0

Negeri Sembilan 79.2 - 80.0

Pahang - 90.5 90.5

Perak 78.4 - 78.0

Perlis 82.8 96.7 89.0

Pulau Pinang 88.0 94.0 86.0

Terengganu - 89.3 89.0

Selangor 92.0 - 92.0

Sabah 90.0 - 90.0

Sarawak 87.5 81.0 84.0

PURATA 83.1 89.9 84.2

Contoh Kawasan Selepas Aktiviti Penanaman

Lokasi : Seri Menanti Laut, Muar, Johor

SEBELUM SELEPAS

2005 2009


Jadual 33 : Peratus Kehidupan Tanaman Bagi Setiap Negeri

(ii) Lapisan Kawasan Perlindungan

• Penanaman pokok bakau dan spesies-spesies yang sesuai di pesisiran pantai bertujuan melindungi infrastruktur dan penduduk berhampiran. Penilaian dibuat berdasarkan pemerhatian dan soal selidik bagi merekodkan bilangan kampung, bilangan rumah dan jumlah penduduk yang dapat dilindungi.

(iii) Zon Penampan

• Penanaman pokok di kawasan pesisiran pantai dapat mengurangkan kadar hakisan pantai yang berlaku di kawasan tersebut. Perubahan yang berlaku dari segi tahap perlindungan dapat dilihat berdasarkan maklumat mengenai kelebaran zon kawasan penanaman yang direkodkan secara berkala oleh pegawai negeri. Maklumat mengenai kekuatan ombak dirujuk kepada pihak Institut Hidraulik Kebangsaan (NAHRIM).

(iv) Stok Karbon

• Stok karbon ialah jumlah karbon yang tersimpan di dalam ekosistem hutan terutamanya biojisim tumbuhan dan kandungan karbon tanah. Karbon digunakan oleh tumbuhan dalam proses fotosintesis dan membantu pertumbuhan. Sekiranya karbon terbebas ke udara, ini akan menyumbang kepada peningkatan suhu bumi dan perubahan iklim. Jadual 34a dan Jadual 34b menunjukkan kajian berkaitan stok karbon bagi beberapa spesies hutan paya laut dan kandungan karbon mengikut jenis hutan.

Spesies Umur Dirian Stok Karbon (t/ha)

Rhizophora apiculata 10 thn hingga Pokok Matang 31-210

Bruguiera parviflora Pokok Matang (15 thn) 55.80

Avicennia alba Pokok Matang 51.08

Sonneratia caseolaris Pokok Matang 49.22

Bruguiera cylindrical Pokok Matang 37.75

Sumber : FRIM, 1982


Jadual 34a : Stok Karbon Bagi Beberapa Spesies Hutan Paya Laut

Jenis HutanKandungan Karbon (t/ha)

Litupan Hutan Tanah

Hutan Tanah Pamah 223 100

Hutan Bukit 140 97

Hutan Paya Gambut 100 780

Hutan Paya Laut (Bakau) 130 320

Sumber : FRIM, 1982

(v) Koridor Habitat Kepelbagaian Biologi

• Kawasan hutan pesisiran pantai menjadi habitat kepada pelbagai hidupan marin. Bilangan spesies dan populasi yang wujud di sesebuah kawasan tersebut dapat menyatakan sama ada sesebuah kawasan itu telah mencapai kestabilan ekosistem atau sebaliknya.


Jadual 34b : Kandungan Karbon Mengikut Jenis Hutan

9.0 PENGEMBANGAN DAN PEMBELAJARAN135 Laporan Tahunan 2010

Sebanyak lima (5) risalah telah diterbitkan bagi tujuan pembelajaran. Risalah tersebut adalah :

1. Mengenali Hutan Pesisiran Pantai (Pengenalan)

2. Mengenali Hutan Pesisiran Pantai (Taburan)

3. Kepelbagaian Spesies Pokok Di Hutan Pesisiran Pantai

4. Aktiviti Penanaman Pokok Bakau

5. Aktiviti Penanaman Pokok Rhu Pantai


9.1 RISALAH

Sebanyak sembilan (9) poster telah diterbitkan bagi tujuan pembelajaran. Poster tersebut adalah :

1. Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

2. Aktiviti Semaian dan Penanaman Pokok Bakau

3. Aktiviti Semaian dan Penanaman Pokok Rhu Pantai

4. Program Kesedaran Masyarakat (Jabatan Perhutanan Negeri)

5. Program Kesedaran Masyarakat (Badan-badan Bukan Kerajaan)

6. Gambar-Gambar Perkembangan Penanaman Pokok Pesisiran Pantai Tahun 2005 Sehingga Kini

7. Penilaian Outcome Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

8. Peta Lokasi Penanaman Dari Tahun 2005 Sehingga 2010 (Semenanjung Malaysia)

9. Peta Lokasi Penanaman Dari Tahun 2005 Sehingga 2010 (Sabah dan Sarawak)


9.2 POSTER

31 Mac 2010

3 Februari 2010

10.0 LAPORAN PERISTIWA 2010

m Lawatan Pemantauan Dan Peninjauan Ke Kawasan Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara Bagi Mendapatkan Input Perkembangan Tanaman Dan Lawatan Ke Kawasan Tanaman Tahun 2010 (MKRA/KPI Menteri NRE)

m Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Perak & Selangor

m Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara (JKTB)Bil. 1/2010

m Bukit Jawi, Golf Resort, Pulau Pinang

m Program Eksplorasi Hutan Bakau

m Tanjung Ketapang, Muar, Johor Darul Takzim

19-21 Januari 201027 Januari 2010


17 Jun 2010

5-9 Julai 2010

m Bengkel Latihan Penanaman Bakau Teknik Inovatif (Comp-Mat Dan Comp-Pillow)

m Pesisiran Pantai Kuala Muda, Pulau Pinang

m National Seminar On Coastal Morphology 2010: Muddy Coast Of Malaysia

m Auditorium NAHRIM, Selangor Darul Ehsan

m Bengkel Penyertaan Masyarakat Setempat Untuk MelindungiPesisiran Pantai Dan Memulih Hutan Bakau

m Pulau Carey, Selangor Darul Ehsan

25 & 26 Mei 2010


5 Oktober 2010

22 November 2010

25-27 November 2010

m Seminar Kebangsaan Pemuliharaan Hutan Pesisiran Pantai Negara 2010 : “Kepelbagaian Hutan Pesisiran Pantai, Warisan 1Malaysia”

m Grand Ballroom 1Borneo, Kota Kinabalu, Sabah

m Mesyuarat Pasukan Petugas Khas Jawatankuasa Operasi Menanam Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

m Hotel Premiere, Bukit Tinggi, Klang, Selangor Darul Ehsan

m Program Lawatan Jawatankuasa Teknikal Penyelidikan Dan Pembangunan (JTRD) Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

m Perlis, Kedah, Pulau Pinang, Perak & Selangor


Tahun 2010 merupakan tahun akhir pelaksanaan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara di bawah Rancangan Malaysia Ke Sembilan (RMKe-9: 2006-2010). Pelbagai usaha, cabaran dan pengalaman telah dilalui untuk memelihara dan memulihara hutan pesisiran pantai ini. Kejayaan pelaksanaan program ini dapat dicapai dengan adanya kerjasama dan sokongan yang padu daripada semua pihak terutamanya ahli-ahli Jawatankuasa Teknikal Mengenai Perancangan dan Pelaksanaan (JTPP) dan Jawatankuasa Teknikal Penyelidikan dan Pembangunan (JTRD). Komitmen yang diberikan telah membuahkan hasil sehingga mencapai kejayaan pada tahap ini. Diharap kerjasama ini dapat diteruskan sehingga semua objektif program dapat dicapai.


11.0 PENUTUP RMKe-911.0 PENUTUP RMKe-9

12.0 LAMPIRAN


LOKASI TANAMAN POKOK BAKAU DAN SPESIES-SPESIES YANG SESUAI DI PESISIRAN PANTAI

SEMENANJUNG MALAYSIA (TAHUN 2005-2010)


LOKASI TANAMAN POKOK BAKAU DAN SPESIES-SPESIES YANG SESUAI DI PESISIRAN PANTAI

SABAH DAN SARAWAK (TAHUN 2005-2010)

PengerusiY. Bhg. Dato’ Razani Ujang

Ketua Pengarah Perhutanan Semenanjung Malaysia

Ahli-ahli JawatankuasaSetiausaha Bahagian Pengurusan Biodiversiti Dan Perhutanan,

Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar (NRE)Institut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM)

Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS)Jabatan Perancang Bandar dan Desa (JPBD)

Jabatan Perikanan Malaysia (DOF)Institut Penyelidikan Hidraulik Kebangsaan (NAHRIM)

Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia (JUPEM)Agensi Remote Sensing Malaysia (ARSM)

Pusat Infrastruktur Data Geospatial Negara (MaCGDI)Mangrove Research Unit, Institute of Oceanography,

Universiti Malaysia Terengganu (MARU, UMT)Jabatan Hutan Sarawak

Jabatan Perhutanan SabahJabatan Perhutanan Negeri JohorJabatan Perhutanan Negeri Kedah

Jabatan Perhutanan Negeri Kelantan Jabatan Perhutanan Negeri Melaka

Jabatan Perhutanan Negeri Negeri SembilanJabatan Perhutanan Negeri Pahang

Mengenai Perancangan Dan Pelaksanaan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang Sesuai

Di Pesisiran Pantai Negara

AHLI JAWATANKUASA TEKNIKAL


Jabatan Perhutanan Negeri PerakJabatan Perhutanan Negeri Perlis

Jabatan Perhutanan Negeri Pulau PinangJabatan Perhutanan Negeri Selangor

Jabatan Perhutanan Negeri TerengganuBahagian Ladang Hutan dan Perlindungan Hutan, Ibu Pejabat Perhutanan,

Kuala LumpurBahagian Silvikultur dan Pemeliharaan Biologi Hutan, Ibu Pejabat Perhutanan,

Kuala LumpurBahagian Pengurusan Hutan, Ibu Pejabat Perhutanan, Kuala Lumpur

Bahagian Perancangan dan Ekonomi Hutan, Ibu Pejabat Perhutanan, Kuala LumpurBahagian Pengurusan Maklumat, Ibu Pejabat Perhutanan, Kuala Lumpur

Global Environment Centre (GEC)Persatuan Pencinta Alam Malaysia (MNS)

Wetlands International, Malaysia (WI-Malaysia)World Wide Fund For Nature (WWF-Malaysia)

Institut Rimbawan Malaysia (IRIM)Sahabat Alam Malaysia (SAM)

Persatuan Kawalan Hakisan Antarabangsa Malaysia (IECAM)Jaringan Bertindak Nelayan Pantai Semenanjung (JARING)

Persatuan Kebajikan Nelayan-Nelayan Pantai Pulau Pinang (PIFWA)Pertubuhan Muafakat Warga Desa Negeri Kedah (RURAL CITIZEN)

UrusetiaSeksyen Pemuliharaan Pesisiran Pantai,

Bahagian Ladang Hutan & Perlindungan Hutan,Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia


PengerusiY. Bhg. Dato’ Dr. Hj. Abd. Rahman Bin Hj. Abd. Rahim

Timbalan Ketua Pengarah Perhutanan (Dasar dan Perancangan)

Ahli-ahli JawatankuasaInstitut Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM)

Jabatan Hutan SarawakJabatan Perhutanan Sabah

Pengarah Bahagian Ladang Hutan dan Perlindungan HutanPengarah Perhutanan Negeri Pulau Pinang

Pengarah Perhutanan Negeri PerlisPenolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. Johor

Penolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. SelangorPenolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. Kedah

Penolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. KelantanPenolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. PahangPenolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. Perak

Penolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. TerengganuPenolong Pengarah (Silvikultur dan Perlindungan Hutan) N. Sembilan

Pegawai Hutan Negeri MelakaKetua Seksyen Pemetaan / GIS

Pegawai Khas Ketua Pengarah Perhutanan

UrusetiaSeksyen Pemuliharaan Pesisiran Pantai,

Bahagian Ladang Hutan & Perlindungan Hutan,Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia

AHLI JAWATANKUASA KERJAProgram Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-Spesies Yang

Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara


AHLI JAWATANKUASA PENYEDIAANLaporan Tahunan Program Penanaman Pokok Bakau Dan Spesies-

Spesies Yang Sesuai Di Pesisiran Pantai Negara

Y. Bhg. Dato’ Dr. Hj. Abd. Rahman Bin Hj. Abd. Rahim (Ketua Editor)

En. Suhaili Bin Hj. Rosli(Editor)

Pn. Norzalyta Binti Mohd Ghazali(Editor)

Cik Nora Azlina Binti Musa @ Ab Ghani(Editor)

Cik Nabilah Hamidah Binti Sabar @ Sabal

(Editor)

Pn. Khairunnisa Binti M.Mamat(Editor)

Cik Ain Nur Nadillah Binti Daud(Editor)


Y. Bhg. Dato’ Dr. Hj. Abd. Rahman Bin Hj. Abd. RahimTimbalan Ketua Pengarah Perhutanan (Dasar Dan Perancangan)

Tn. Hj. Kamaruzaman Bin Ali BudinPengarah Ladang Hutan Dan Perlindungan Hutan

Pegawai-Pegawai Seksyen

En. Suhaili Bin Hj. Rosli (Ketua Seksyen)Pn. Norzalyta Binti Mohd Ghazali

Cik Nora Azlina Binti Musa @ Ab GhaniCik Nabilah Hamidah Binti Sabar @ Sabal

Pn. Khairunnisa Binti M.MamatCik Ain Nur Nadillah Binti Daud

Seksyen Pemuliharaan Pesisiran Pantai,Bahagian Ladang Hutan Dan Perlindungan Hutan,

Ibu Pejabat Perhutanan Semenanjung Malaysia,Jalan Sultan Salahuddin,

50660 Kuala Lumpur.

603-2616 4488603-2692 5657

Seksyen Pemuliharaan Pesisiran Pantai


6.4 seminar dan bengkel sepanjang rmke-9 · pihak jabatan bercadang untuk membuat rawatan bagi...

Documents