1SG5 HOMILIJE. rm

litudine, de ejus intelleclu Salvator discipulosre-.

quirit, ostendenspiis raagistrisut alios possinTeru-

dire, aliquando interrogaredebere. Ait enim : In-

tellexistishmcomnia? Ulisquedicentibus, eliam, de

profectu illorum gloriabatur, dicens: ldeo omnis

scriba doetutin regnocmlbrumtimilis esthominipa-

trifamilias,qui profertde thesaurosuonovaet velera.

Quodspecialilerjadapostolospertinere ex eo mani-

festum est quod-kominipatrifamiliatcomparantur,

proferenli de thesaurosuo nova et vetera. Si enim

per nova et vetera, Vetus et NovumTestamentum

accipimus,Abrahamet Moysen,caeterosquepatres,

qui ante Dominiadventumfuerunt, nova cumvete-

ribus non protulisse cognoscimus: quia etsi nova

narraverunt, Dominitamen incarnationemnoVaw

corporalibus oculis non vidertuit, sicut ipse disci-

pulis suis ail: Multi regetet prophelmvolueruntvi-dere qumvotvidetis,et non viderunt, et audire quceauditit, et nonqudierunt(Luc. x ). Apostoliauterflnova et vetera spiritualiter intellexerunt, et nova

corporalibusoculis viderunt.Quibusipse ait: Man-dalumnovumdovobit,Utdiligatitinvicem(Joan.xm).Sivealiter: Veleraad pcenam,novapeninentad glo-rirnn.Velustumenimerat hominipost peccatumiread pcenam,cuialiquidnovumperRedemptorisadven-tum contigit, quandobeneoperantibusgloriaest re-

promissa.Cumergo Dominusdiscipulos eollaudat,dicens: Omnisteribadoctutin regnoccelorum,simi-lis ett hominipalrifamilias,qui profert de thesaurotuo novaet vettra, ostendithuncordinemdocioiibusin prsedicationeservandum,ut vetera proferant deterrore supplicii, et nova de promissioneprsemii.Qttodet in hujuslectionisseriesuo exemplo Domi-nus ostendit, cum in prioribussimililudinibusinci-tavit ad prsemium, et in sequentibuscomminatur

supplicium,ostendens, ut dictum est, docloribus,

quia sic bene operahlibus debent promittere glo-riam, ut non cessent peccantibuscomminari pce-nam. Quodeliamin lege figitrateosiendit, quandoper Moysentale praeceplumdedit dicens: Non ac-

eipiesloeopignorit tuperiotemet inferioremmolam,quia apposuittibi animamsuam(Deut. xxtv). Supe-rior eniro et inferior mola, spes et timoraccipitur.

AQuasi enim a debitoribus pignus accipimus, cum.

confessionempeccatorisaccipimus.Cuisi pcenitenii

spem non repromittimus, veniam negamus,supe-riorem molamtollimus.Si autem peccatori securi-tatemdamus, inferioremabstrahimus.Sed utrum-

que observandumesl, ut sic pcenitentibuspromil-tamusveniam, quatenusin peccatoperseverantibuscomminemurpoenamut quosnon provocanlad bene

agendumprsemiapromissa, saltem denunliata ter-reant supplicia.Tu autem.

HOMILIAXCIV.

ITEHDEVIRGINIBUS.

(Ex Opp. beati Augustini.)

Inillo lemporedixitJesusdiseiputissuis parabolanin hanc: Simiieest regnumcmlorumdecemvirginibus,

qum accipienles lampadet suas, exierunt obviam

sponsoet sponsm.Etc. (Mallh.xxv).

Qusesint decemvirginesdictse, elc. Reiiquavidi

apudbeatumAugutlinum,Operumejus lotrioV, Pa-

trolegiasXXXVIII, col. 573.

HOMILIAXCV.

1TEHDEVIRGINIBUS.

( Ex Opp. beati Gregoriipapae.)/n itlo temporedixitJesusdiscipulissuisparabolam

hanc: Simileest regnum cmlorumdecemvirginibus,' qumaccipienteslampadestuas, exieruntobviamsponso

et spomos.Etc. (Matth.xxv).Ssepevos, fratres charissimi, admoneo, etc. Re-

liquavideOperumsanctiGregoriilomo11, PatrologimC LXXVl,col. 1118. •

HOMILIAXCVI.1TEMDEVIRSINIBUS.

(Ex Opere imperfectoin Matlhseum,apud sanctum

Chrysostomum,inter spuria.)

tunc simileest regnumccelorumdecemvirginibus.Etc. (Matth.xxv).

Notandumquod priorem qtiidem parabolam da

doctoribusdicit, hancaulemde popularibus: (amen

etsi spiritualemintellectum babeat parabola, nibil

nocet eam ioterprelari etiam carnaliter. Elc. Reli-

quavideOperumsdnetiChrytottomiineditionenottra

tomo VI, col. 929.

EXPLICITIIOMILIARIUS.

PAULI WINFRIDI DIAGONI HOMILI^.

HOMILIAPRIMA.IMASSUMPTIONEBEAT.BMARI/EV1RG1NIS.

(Ex Marten.ampl. Coliecl.tom. IX.)

Licetomniumsanctorum, fratres charissimi, ve-

nerandanoslrissint sludiismerita, praecipuetamen

gloriossesemperquevirginisDeigenitrieisMariaetoto

nobis affectuest veneranda feslivilas. Unusquisqueenimsanctorumspecialibusquibusquelocisvariorum

suffragiacontulit.Hsecvero beatissiraaet singularisgloriaevirgoet mater universomundo peccati labetabidogeneraliterinvexit.Sedad lanlaepromerenda

D laudispraeconiaqtiandolenue ingeniumet arens suf-

liciat lingua, cumad hoc non possitsufftcerepbito-

sophorumetiam profusa Ioquacitas?Nec miruni si

hsecVirgosanctissimasuis in laudibushumanaevo-

cis modos exsuperat, quandoipsara etiam humani

generis excelientibusmeriiis transcendit naluram.

Sed non oranino ab ejus nobis est laude relicen-

dura, quia elsi niinussufficitsensusinopiaad effe-

ctum, sufficienstamenapud Deumest devntsemen-

lis effectus;necambigendumquinvaleatbsecde se

loquendisapientisepraebereigniculura, quse totius

1567 PAULIDIACONIOPP. PARS II. — ASCETICA. 15C8

sapientiaeplenitudinemcaslissimoportavitin utero; i

valetque cum vult efficaciamverbi tribuere; quaeVerbum, per quodfacta sunt omnia, virgineisvis-ceribuscorporatumgestavit.Sed quid.primum,cba-

rissimi, quidvepotissimumde lanlis nobis est vir-tulibusdecerpendum? quandoquidemnihilexile vel

mediocre,sed totumsummumest quoddicatur.Quaeenim, dileclissimi,huic beatseVirginiVirlusdeessepotuit, quando gratiarum omnium cbarismaiibus

plena fuit? Sicnaraqueinusitatoantea modosummoest salutataab angelo: Ave gratia plena, Dominuttecum(Luc.i, 28). Quidrogo justiliae, quid sancti-talis Virgobsccindigere potuit, quse efficaciadeomisericordiagratiaepleniludinemaccepit? Aut quispoluitin ejus animovel corporelocusessevitiorum,quando ad viccra cceli conlinentisomnia, Domini•

effectaest templum? Haecest revera ilia domusde

qua per Salomonemdicilur, salvo scilicet alio quoEcclesiasignalur inlellectu: Sapienliamdificavildo-

mum, exciditcoiumnatteptem(Prov. ix, 1). Septemnamquevirginalishsecdomuscolumnissuffultaest,quia venerandahcec maier Dbmini seplem sancli

Spiritus donis, id est sapientiaeet inlellectus, con-siliiet forlitudinis,scientiseet pietatisalque timorisDominiditata fuit. Quam talem utique aeternaSa-

pientiaeffecit, qusedignaomninoesset ex qua ipsecarnemassumeret, inaestimabilescilicetpretiumsa-lulis bumanse.Quiddigniushac, fratres charissimi,

Virgine?quidsanclius in humanigeneris serie po-tuit exoriri ? cui nulluspatriareharum, nullus pro-.phetarum, nullus antiquorttra, nullus sequentiumPatrum, nullttsprorsuspoterit hominumcomparari.Namquomodohuic qnisquamaestimabiturconferen-

dus, quandoprsetervirginilatisexcellentiam,tantsesublimilatissupereminctfroctu? Necmirum si haectam mirabilisVirgo cunctorumcelsitudinemtrans-cendatmortalium, cum in hac parte etiam beato-rura excellat raeritum angelorum. De boc frucluDeusPater ad Davidloquiturinquienspalriarcham:De frttcluventrittui ponamsupersedemluam(Ptal.cxxxi, II). Ilanc egregiamVirgineragloriosissimus

prophelarumIsaias ante multa annorumcurricula

prsesagospiritu praevidensdixit: Egredilurvirgade

radiceJesse,et flosderadiceejusatcendet(lta. xi, 1).Et quamdeccnler, charissimi, beata hoecvirgoet •

matervirgseappellationesignataest, quseet perfecti

operis intenlionemad superna emicuit, et vitiosi-tatis nodis fundituscarens, ffexibilisper lntmilita-tem effulsit.Inde nonimmeritofloreraprotulit; quiatotiusorbis carapossacris floribus decoravit. Flos

namquesingularisest Dominusnoster Jesus Chri-

stus, sicul ipse aiens in canticorura loquiturCanti-CO: Egoftot campietiitiumconvaltium(Canl.n, 1).In liliosiquidemcandiduscolor extrinsecus,intrin-secus vero fiamracusccrnilur: quiaRedemptorno-ster habet candoremcx virginitalecarnis; habet et

ignis splendorein ex potcniia deitalis; scriptumnamqneest: DominutDeut nosler ignis consumens

est (llebr. xn, 29). Qtiodliliuronon in montibus,

A sed in convallibusnascitur: quia superbos ChristusDominusdeserens, in bumiliumcordibusinvenitur.Potest etiam lilii nominesancta haecmater Domini,potestquoquevirgosignari; unde et in eodemCan-tico subinfertur: Sicut liliuminlertpinat, tic amicameainlerfilias(Cant. n, 2 ). Quodlicet et de uni-versaliEcclesiapossit accipi, convenientiustamenspecialiterhuicpotestVirginicoaptari.Liliumsiqui-dem fforesreliquoscandorisnimii nilore prsecellit,odorisnibilominusjucunditatepraepollet:unde satiscongrue virgineo assimilatur decori. Iste namqueflos, a qua altius ortus est tellure sustollitur, etrepandusad sellieratolus aperitur. A foris quoquenimis est candidus, intus vero rululo flammescitaspectu, habens praetereaquasi quemdampromi-

B nentemin mediotbirsulum.Sic nimirura, sic sacravirginitas toto adnisu infima despicit, et ea qusosuperna sunt ambit. Candescitexlerius munditiavirgineaecarnis, flammescitinterius amore geminsechariialis: flagrat passus odore bonse opinionis,exlenditurad sublimia intentione continua cordts.Sed hoc pretiosigerminisHlium, sicut sacra perhi-bet leclio, inter spinas invenitur; ut noverint ve-nerandse virgines et hominumse debere loleraremolestias, inter quosdegunt, et punctionumtenta-minamalignorumfortiter superarespirituum, ul perIIKCa Dominoamicseinter filias vocari mereantur.Ad hseccolligendalilia venientemsponsumsponsaviderat, cum dicebat: Dilectusmeus descendilin

- horlumsuum, ad areolamaromalis, ut litia colligat(Cant.vi, 1). In hortum suum Dominusdescendit,.cum aut generaliler ad Ecclesiam, aut specialiterad unamquamqueanimamvenit. Areolaquoqueestaroraalis illa anima, qusesupernomunereirrigatur,et variis quasi aromatibusexstat referta viriuiibus.VisitatsiquidemDorainustales in Ecclesia mentesquacvirtutumgerminapulliilant: sed ad hoc prseci-pue venit, ut anitnas beataruravirginumad ccete-stem thalamumducat. Ut enim lectionumfrequen-lium docemuraffatu, ad sacrum virginumobitum

ipse per se solet hurnanigenerisadvenlareRedem-

ptor ; unde si hoc de aliis etiamvirginibuscredilur,multo magis de hac illius est matre sanctissima

sestimandum,quodipseeamhodiernaluce ad coelosevexerit ejusdem Filius et creator. Sed ad hunclantse sublimitatis tantaequegloriosae ascensionis

triumphumquaeunquamlingua, qusevaleantverba

sufficere,quandoad tam excellentiacogilandahu-mana sestimaliosuccurabit?Atlendeergotibi, virgo,sollicite, ne tanto priveris bonore, qusepudicitiaedecoreresplendens, et Cbrisli bonus odor effecla,ceu liliumredoles, ne te male suadentishosiisve-nena illiciant, ne aliquo modoimminuasquodlanlaclarilate coruscas.Virgo carne, non animo, virgi-nitatis praemionon potilur. Sed aliud est tenlatio-

; numfortiter illecebriscontraire,aliudeisdemblande

, irrepentibusenerviter cedere: nec tibi solussufficit

i ad capescendaprsemiavirginitatispudor, riisietiam

, aliis fuerisdotata virlutibus. Sed neque tanlumpo-

1S69 HOMILLE. . 1570

teris custodirethesaurum,nisi tuum possederitcon-.tinuae humilitatis pectus. Memento semper hujusgloriosaevirginismatris, quaetanta sublimitateme-ruit cum esset humilisexaltari. Nonquserasdivitias

perituras in terris, quaepercnnia eris prsemiapos-sessura in ccelis.Fuge superfluitalemhabendi, fugeIsetitiam sseculi, quse ccelofruilura es et gavisuracum angelis suis. Serva cor tuum omni custodia,contine ab otiosissermonibuslinguaro; in omnibuste talemvirgovenerabilisexhibe, ut quasi liliumdehorto Ecclesisecolligaris,et regi digna sis virginumin perpetuumcopulari: sed ad vos nihilominusmilii

sermo est, quas ita divinusamoc inflammavit, ut

viros, soboles, censumet prsediarelinquentes, vi-rili animo ad Dei servitium venistis. Nolitesemel

coeptumiler deserere; nolite manu in aratro crucis

semel posita, retro respicere, ne revertamini cqrdein iKgyplum,ne ceparumet peponumillecebrisde-

lectemini, sed potius id esse per humilitatemsata-

gite quodccepistis:scientesper omnia, quod per-severantesusque in finemsecundumvirginale me-

ritum praemiorumgloriamaccipielis. Tibi quoque,si qua es quaete deliquissemeministi, suadeo, utMariseMagdalenseconfessiouemrecorderis ; et lan-

quamad vesligiapqsitaDominipraeteritasmaculas

lacrymarumfontibuslaves,ut et tu merearisab ipsoDominoaudire : Confide, filia, fides tua te salvam

fecit (Luc.vn, 50). In domoPatris, ut ait Dominus,mansionesmuttmsunt (Joan. xiv, 2), et unaquaequeanimaprosuis illic meritis honoratur: sed tamen

tanlus ibi erit charitatisperpeiuseardor; ut unus- '

quisqueet quod in se non habet, gaudeat se possi-dere in altero. Cbaritatis ergo bonum toto mentis

conamineomnespariter retinete, excluditea vestris

sensibuslotius invidiaeet malitisepestem, et juxtavocemApostoli,sempergaudete,sine intermissione

orate, in omnibus gr.atiasagite, ut in bac vita,serumniset miseriis plena, tranquille et sobrie vi-

ventes, in aeternapatria eliam quod unicuique ve-

strum non tribuitur, per charitatis concordiam in

altero possideatur.Habetis adjutricemvestri certa-

minis gloriosissimamhanc, sub cujus protectione

confugistis, virginem et matrem: quia quse toto

mundo protulit lauguenti salutem, pro universis

apud eumdem suura Natum el Dominumpietatesolitaintercedi'

HOMILIAII.

INEVANGFLiuM:Inlravit Jesus in quoddam. castellum,ETC.:

. Sacrselectionisseries, qusenobisevangelicode

fonle manavit, licet compendiosotramite in sui

superficiemodica,magnis tamen intrinsecus utili-

tatum est spatiis dilatata. Ecce enim audivimus

eum, quemsecundumdivinitatis suse excellentiam

non capitmundus,parvoftdeliumtuguriomulierunt

humanilatisin forma susceplum: cui altera, quseMarthavocitataest, corporaleprsebebatobsequium;altera vero, quseMariadicebatur, spirituali adhse-

rebat inluiiu.Sedhoc utrarumquetam diversumof-

ficiummysticisprofectoest inteUectibusexsequen-

A dum. Dusesiquidemvitsea bonis fidelibusin bocmortalitatis tempore geruntur, quarum scilicet al-tera acliva, altera vero contemplativavocatur: e

quibus primam Grseci practicen, sequentem verotheoricenappellaverunt.DuseergoistaeDominodile-ctae sorOresduas has vilas spirituales, quibus in

prsesenlisseculosancta exercetur Ecclesia demon-strant. Martha quidem actualem, qua proximo incharitate sociamur ; Maria vero contemplativam,qua in Dei amore per compunclionemsuspiramus.Erat ergo una intenla operi, allera contemplationi;una activaeserviebatper exteriusministerium;alteracoritemplativseper suspensionemcordis in verbo.Activanaraquevita est quaein operibus justitise exproximi ulililate versatur; contemplativa autem,

B qusevacansab omninegotio, in sola Deidilectione

defigitur.flarum una in operebonaeconversalionis,altera in conteroplationeest incommutabilisveriia-tis: una quse ex fide in hac peregrinalionevivit,altera quaebene vivenlesusquead regnumperducit.Activaeenimvitsemagna sunt prsemia,sed contem-plativsepotiora. Activa ex bonis operibus incipit,contemplativapervenit ad id quod intendit. Activaevitae opera cum corpore finiuntur; conteroplativseautem gaudiaIn fine amplius crescunt. Illa enim,quamvisutilis et bona, tamen cum requies venerittransitura ; ista vero boni operis transittiri mercesest et requies permansura. Contemplativavita perRachel oslenditur, quae erat^pulchra, sed sterilis:quia per contemplationisotium minus operum lili*

C generantur. Activamaulem vitam monstrabat Lia,'lippis oculis, sed fecunda; quia actio laboriosaqui-dem est, minusquealta considerans;sed in eo quodse erga proximi utilitatem plus exhibet, fecundiorin operibusquasi in filiiscrescit. HaedusevitseapudEzechielerasignificanlur,cumde sanctisanimalibusscribilur: Et manushominissubpenniseorum(Ezeehy1,8). Quiditaque per manus nisi activa, et quidper pennasnisi contemplalivavila signatur. Manusergo hominis sub pennis eorura est, id est virtusoperis, sub volatu contemplationis.Nam etsi peractivam boni aliquid agimus, ad cceleste tamendesideriumper contemplativamvolamus. Et cuni

utraeque islaevilae ex dono sint gratise, quandiutamen inter proxiraos vivimus, una nobis in ne-

D cessitateest, aliera in voluntate. Quisenim cogno-scens Deum ad ejus regnum ingreditur, nisi priusbene operetur? Sinecontemplativaergo vita intrare

possuntad ccelestempatriam, qui bonaquaepossuntoperari non negligunt: sine activa autem intrarenon possunt, si negliguntoperariquod possunt.

2. Hi autemqui ad conlemplationisotiumvenirei conlendunt,prius se in studioactivsevitseexerceret debent; ut duiri opera justitiaefseces peccatorumi exhauriunt, cor mundum exhibeant ad videndurai Deum.Nammens quseaut temporalemadhuc glo-; riam quserit, aut carnalis concupiscentiaetentatio-

nibus cedit, a conlemplationeprocul dubioprobi-betur. Unde et populus dum legem acciperet, a

monle, id est a sublimicontemplalione,quasi car-

1571 PAULIDIACONIOPP. PAIASll. — ASCEtlCA. 1572

nalium curiositate removebatur. Et in Evangelioj

curatus a daemonumlegionevult Deumper contem-

plationemsequi; sed jubetur domurareverti, el in

aciivsevilaeoperalioneversari. In ipso auiemcon-

temptationisvel actionis usu interdummagnadiffe-

renlia est animorum. Nam quibusdam sola proficit

conternplalio,quibusdamveroactiva sola est con-

solalio; his media et de ulrisquccomposita,utilior

est magisad refovendasmeniisangustias, qusesolet

per unius intentionemnulriri, ut de utriusquepar-

tibus melius temperelur. Nam et quod per diem

Salvalor signismiraculisquein urbibuscoruscabat,

aclivam nobis commendabatvitam: quod vero in

roonte orationis studio pernoclabat, vitam nobis

contemplativam significabat. Idcirco Dei servus

juxla imitalionem Cbrisii, nec aclualem vitam'

araittit, et contemplalivamagit. Aliter enim ince-

dens offendit. Sicut enim per contemplalionemamandusesl Deus, ita per acttialemvitam diligen-

dusest proximus; ac per hoc sine [ utraque vita]

esse.non possumus,sicut et sinc utraque dilectione

esse nequaquamvalemus.Aclivaenim vita est, pa-

nem esurienti tribuere, verbo sapientiaenescienlem

docere, errantcm corrigere, ad humilitalis viam

superbienlem proximurarevocare, infirroantiscu-

rarogerere, qusequesingulis quibusque expediant

sollicitedispensare, et his qui sibi commissi sunt,

qualiler subsisterevaleant providere.Contemplativa

vero vita esl, charitatem quidem Dei et proximitola menterelinere; sed ab exteriori actionequie-

scere, soliusdesiderioconditorisinhaerere; ul nihil

jam agere libeat, sed, calcatis curis omnibus, ad

videndara faciem creatoris sui animus inardescat:

ita ut jara noverit carnis corruplibilispondus cum

mcerore portare, totisque desideriis appelere illis

hymnidicisangelorumchoris interesse, ac miscere

se ccelestibuscivibus,ac de seternainconspectuDei

incorruptionegaudere.3. Sequiturserrao evangclicusde Maria,dicens:

Qumeliamsedenssecut pedesDomini,audiebatver-

bumUlius; Marthaautemsatagebatcirca[requensmi-

nislerium (Luc. x, 39). Contemplativsesiquidemvitseuniformisest perfectio, exulam scilicet men-

tem a cunctis habere terrenis, eamque, quantum

humana imbecillilassinit, unire cum Christo. Acti-

vacvero quam frequens sit ministerium, geniium

(nagisterPaulus edocet, qui creberrimis Epistola-rum dictis suospro Chrislo lerra mariquelabores,

sua pericula comraemorat. In quibus etiara dictis

visioneset revelationes Dominicommendans, non

ntinusse in speculativa virtule, quod perpaucisest

imiiabile, consummatunifuisse significat;unde et

dicit: Sive enim mente excedimus,Deo; sivesobrii

iuinusxvobis(IICor. v, 13). Qumstetit, et ait: Do-

mine,nonest libi curmquodsorormeareliquitmeso-

lam ministrare? Dic ergo ilti ut me adjuvel (Luc.

X,40). Ex illorumpersona Martbaloqtiitur,qui ad-

Irflcriivinaeconlemplationisignari, solumquoddidi-

ccre fiMiernaedileclionisopusDeoplacituraducunl;

Videoquecunctos qui Christo devoti esse cupiunt,actionisesse autumant mancipandosofficio.El beneMarlhasteiisse, Mariavero secus pedesDominise-disse describitur;quia vita acliva laboriosodesudat

cerlamine, contemplativavero pacatis.vitiorum lu-

multibus, optaia jam in Chrislo fruitur mentis

quiete. Et respondensdixit illi Dominus:Martha,Marlha,sollicilaes, et turbariscirca plurima; porrounumett necessarium(Luc. x, 40). El bealusDavidsolum hoc necessariumboraini esse diffi.niens,Deo

jugiter inhaereredesiderat,dicens: Mihi qutemad-hmrereDeobonumest, ponere in DominoDeo spemmeam(Psal. LXXII,28). Et alibi: Unamyeliia Do-

mino, hanc requiram, ut inhabitemm domoDominiomnibusdiebusvitmmem, ul videam voluntutemDo-

Bmini,elprotegara templosanctoejus (Ptal. xxvi, £).Una ergo et sota est iheoria, id est Deicontempta-lio, cui merito omnia justificationumnierita univer-

saquevirtutura studia postponunlur.Sequitur:4. Mariaoptimampartem elegit, qumnonaufere-

tur ab ea (Luc.x, 42). Et eccepars Martlisenon rc-

prehertditur,sed lamenpars Mariae laudatur : ne-

queenim partembonamelegisse Mariam dicit, sed

optimam, ut etiam pars Marlhaeesse indicarelurbona. Quare autem pars Marisesit optima, mox

subinfertur,cum dicilur : Qumnon auferelurab ea.Debemusergo et nos, fratres charissimi, bas duas

vitas, activamscilicetet contemplativam,incessantistudiogerere, et modoin ista, modo autem in illastudioseversari. Debemusnos igitnr iu actionesic

C exercere, ut ad exemplumbeatissimiapostoliPaulilaboremus raanibus nosiris, illud eliam terribile

ejusdiclum: Quinonlaborat,nontnanducet(U Thess.III , 10), semperprsc oculis habeuies. Manuumet-enim labor non solum terraecullusaut quorumlibetoperum, sed omnequod rei familiari potest essecoramodum, seu quod quorumcunque imperiisobedimus majorum. Debemusquoque totis viribusad utilitatemnosproxiraiimpendere,ad admonendumscilicetet coercendum,ad bona suadendum,ad visi-

tandum, ad consolandum,ad obsequendum,ad sub-

levandum, ad exhortandum, sive ad quoscunqueusus necessilatis exhibendos. Cumque ita nos inactivsevitaetramite exercuerimus,frequenteretiam,prout se locus dederit, recurrendum nobis est adorationem, ad confessionem, ad recordalionem

priorum gestorum, ad suspiria, foniemquelacryma-rum, ad actionem gratiarum,ad. ipsumeiiamChri-Btura Dominura,contttendura, Ila fiet ul et mala

quaegessimusbonisac praecipuisaclibusdeleamus;e( quia a Deoaversi fueramus,ad eum per contem-

plationisstudium revertamus, dum modo eum in

speculo et in senigmalecemimus, quandoqueejusdesideralamfaciemsine finevideamus.Hisde evan-

gelica lectione prselibatis,jam ad glpriosaeraalrisDomini sacra festa qusecoiimus sermouemverta-mus.

5. Primumquenobis quserendumest cur beatahaccaiater Dotuiui,qusepr.x cseieiissancliorcxstt-

1575 HOMILL*!. 1574

tit, Redempteremac DominiimFiliumqugsuum m- jter discipulorum catervas aliasque tunc rrtulieressecuta non fuerit? Neque enlm usquam,nisi fallor,alibi Iegitur Doinini miraculis interfuisse, praeter-quamin nuptiis in Cana Galilese celebratis. Etalibi cum de ea Bominonuntiatur : Ecce mater tuaet fratres tuistant, qumrentesloquitecum(Matth. xn,47). Et ad poslremum,cum jam in cruce positopropiusastiiisse perhibetur. Sed in hoc perspicuecausa ralionis occurrit.Namipse ejusdemqueFiliuset Redemplor inter csetera dicilur loca dixisse:Non tum missut,nisi ad ovesqum perieruntdomusIsrael (Matth.xv, 24). Et alibi: VenitFilius hominis

qumrereet salvum(acerequodperierat(Luc. xix, 10).Necnonet illud: iVontientvocarejustos, sed peeca-tores (Lue.v, 32). Si ergo Dominuspropler oves 1

perditas missusest, et salvare quod perierat, et utpeccatores ad pcenilentiamvocaret, quid necesseerat buic sanctissiiuaematri et virgini insestimabiiissanetitaiis lumine praeditae,ut inter publicanosetpeccatores suo DominoFilioquecorporalilcradhse-reret, a quo procut dubio spiritualiter in temporeaunquamcreditur defuisse. Ad hancquoquenihilo-tninus rationem pertinet, quod beatum BaptislamJoannem maximisac praecipuisJaudibusidem Do-minus extulit; nec tamen inlra eumdemdiscipulo-rum numerum aggregavU,quiaquera intus eoelestimagisterioerudiebat,extriosecusquasiin sua liber-tate reliquerat«. . - . . . ... . . . .

nitricem, qui mitis et humilis mundo apparens, Inon mundi eupiditatibusimplicitos, non diversisreatibus aslrictos, non publicanos et peccatores,non carnalibusillecebris dedilas merelrices, non

-ipsumetiamcruenlishuraanacaedemanibusdespexitiaironem. Ad hanc. igitur omnis setas omnisquesexusconeurtite; unusquisque vestrum quod sibiieesse considerat, aut etiam adesse desiderat, ab

hujus efflcacibusraeritis plena fide deposcat. Quiaquseomniumcaslis suis visceribusprotulit Redem-

ptorem,universispromptaestopemconferresalutis.Ad banc accede, virgo, qusecorpuspariter et ani-mam caste consecraredisponis. Hujus in quantumpraevales imitare propositum, ab bac ut munrri

possis,deposeeprsesidium,quae virginitatissplen-didse gloxiaaaprima arripuit, prima servavit. Ad^hancdeslitutaeviris accedileviduae; abbac veslra-rum angustiarumrelevationemsperate, qusevirumomnino nesciens, quantum virl solatiis destituta,tanlum supernisauxiliis jqxta est. Ad hanc nibilo-

a Hic deestpaginas^ltemupa^b Hanchomiliamvelpotius horaitraefragmentumeruimuse vetericodiceCasinensi.MABILL.

•>Benedi.ctiRam,regufamante saeculiimoctawmper. totummaximeOcciden^mpropagata,mtestatur|iic PaulusWinfridus, diaconusac monachusCasi-pensis, qui sub finemiltiussseculiscribebat. Obser-vatu dignumest miraculumin hac horailia relaturadc loqueadi facultatecuidam mutoconcessa,qubdper sanctuna.Renedictttmaate decenniumCasinipa-tralum fulsse dicit. Aliasuo.tempaie,id est ssecufo

A minus accedite, matres; ab hac utique quaema-ternis-est affectibus conscia, veslrarum aerumna-mm medelamdeposcite,quae,quodante ipsamnun-quam auditumest, virgo simul et mater est. Adliancomnesqui innocuam vitam ducltis; ad hancuniversiquos conscientisereatus deprimitconvenite.Hujus spleiididissirasematris et virginisefficacibusmeritis universorumquse poscitiseffectum prsesu-mite. Quiaquse ipsum misericordtsefontem JesuroChristumDeumac Dominumpeperit, ab ipsocunclf

percipiens, per ipsum omnibus desiderata coccedit.

»>HOMILIAIII.DESANCTOPATRERENED1CTO.

(ExMabill.Ann.ordinisS. Bened.)B QtiiaVenerabilisBedapresbyter ultimamhomilia-

Tiimsuarum, hocest quinquagesimam,de vita etaclibus cujusdamBenedictiinclausi sui monasteriipene totam contexuit,quaeutiqueminimead legen-dum nostris congruerevidebatur officiis: ego Pau-lus diaconus,extremusbeati Benediciiservukis,nenumerus ipse quinquagenariusharum homiliarumesset diminulus, hanc quinquagesimamhomiliamad Deigloriamet sanctissiminostri Patris Benedictilaudem,gralia superna suffragante,composni.

< LecliosanctiEvangeliiseeundumLucam: Iri illo

timpore dixit Jesus discipulit suit: Nemoaecendittucemam et in absconditopouit, nequetub modio,sed tupra candelabrum,ut qui ingredwntmlumenvideant.El reliqua.

C HomiliaPaulidiaconiet philosopbideeademlectione.Uis ganctiEvangeliiverbis, quemadmodumaudis-

tis, fralres charissimi,paulosuperiusdeJudaeisnoneredentibusDominuspraemisitdicens: Generatiohme,generationequamett; tignumqumrit,et tignumnon

, dabiturei, ete.

Etpostmulta:

Quis potius, fratrescharissimi,postsanclos apo-stolos, quamhic bealissimusPater noster salis va-

let nomineappellari? qui ab urbesegregatusRomu-

lea, lanquam ab inslabilibusamarisquepelagifluc-

tibus; dura intra specus sui sese ambitum tenuit,

quidquidvel modicumex mundansemobilitatisli-

quorehabefe poterat, in salissoliditaterarationem-

que mutavit, verique solis radiis per cliaritatemD fervoris torrefactus ad justitisecandorem pervenit.

Qui nen solum tunc corporali prsesentiamultorum

piis verbisvel actibusviiam condivii,sed usque ad

praesenteradiem prsesensspiritu, non tantum no-

Btrumcoilegium,sed » per totum maxiraeOcciden-

inseimenii, (bidera fqcla versihus suis celebrajUsaiicfus Beftharius Casiijensisabbas et martyr. Exhac porro homiPiadiscimus VenerabilemBedam

quinquagintatiOJWiltasin lesla et domiuieaaper an-.num corap,psuisse,easque i,n eq^iasticis olfici^Casinijam tunc leclasfuisse,quarumguinq^uagesiinaeralea quamde gesiis beati Benedicfi,cOgnoinentoBiscopi,monasterii sui conditoris et abbatisscri-

pserat: quaBquia CasinensibusoffichsroinimeCon-

gruebat, aliam ejus loco de sancto Palre nostroBenedietoPaulusdiaconuscomposuii, in ejus festo

t§75 PAULIDIACONIOPP. PARS H. — ASCEtlCA. i576

tem suos sequaceserudit. Qui per salubrem ratio-A

nisque plenam sanctae inslitutionis suse regulam,

vitamcarnalium,dissolulionislabe tabidam.restrin-

gendo revocat ad salutem-:cujus districtioniscen-

sura et si ut salis species,plagisvideaturcrudescen-

tibus austera, certum tamen est quod lolerata pa-

tientiusccelestemconferatmedicinam.Unde,fratres

charissimi, si quandoforte acrius a prselato nobis

Patre, seu ab hisqui ab eonobisprseponuntur,regu-

lariter castigamur,tanlo hanc humilius illatara per-

petuse salutis medelam nos suscipere convenit,

quanto sine dubionobis credendaest gehennsesup-

plicia miligare. Quis magis, ut dicere cceperamus,

quarohic indexarcliorisvise,ut lucisjubar mundo

resplenduit,qui vilaemeritis el miraculorummulti-

plicitatenon solum tuuc emicuit, sed et hacte-*

nus circumquaqueexcrescendoclarescit? Testatur

boc quod loquitur recetis illud miraculum, quodante hoc fere decenniumgestum, multisque ve-

slrum est cognitum, mutumscilicet ante ejus hoc

corpus (id est, cineres) sacratissimumfuisse locu-

tum; mox ut Benedicti opem totis volis expeliit,

linguaeconsecutusest officium; el qui nullum ex

die ortus sui verbumederepoterat, quod est admi-

randumvehementius,nonsoluraloquelampropriam,lioc est barbaram,ccepit effari, sed simul etiam et

Latinara. Plura sunt et relalu digna,quseper eum

quotidieChristus efficit, qusepropria, Deoprsesule,serie vestrse pandenda sunt charitati. Quis igitur,ut cceptaprosequar,simpliciorquamislo oculo, id .

est puriorecordis intentione, vitam transegit?. quicuncta semperperitura despiciens, mentemin coe-

leslibus solidavit; quique ideoad id quod voluitmox exauditus est, quia simplicitate menlis Deo

complacens,duplicitatisa sua intentionerugam ex-

clusit. El posl nonnulla. Cujus, inquam,corpus,quod opera signifioarediximus, magisquam istius,lucidumexistere potuit, qui tam multis per vitaeexcellenliamlumenexhibuit; aut quempotiusquamhunc splendorpropriseactionis ut lucerna fulgorisilluminavit,qui innumerisexteriusad ccelumseptus

lampadibus,potiora utique de Creatorisvisione in-terius percepturus ascendit? Quse lucerna clariorhoc prseceptoresurrexit, quse super candelabrumaltiorisvilseposita,totasOcciduiprovinciasradiavil?

qusefortasse si intra speluncsesuse sese, ut ccepe-rat, anguslias occuluisset, videretur ulique quasisub modio, hoc est censursepropriaemensura, re-

tenta, aut paucis, aut nullis fulgoris rutili crines

aspergeret. Sed, aspiranteDeo, supra candelabrum

regiminisposita,cunctis lustrari volentibusprsecla-rum lumen exhibuit, ut hodieque per omnespeneClirislianiscullibusdeditas regiones,auditistanto-rtim miraculorumprodigiis, cognito tantac lumine

sanctitatis,universorumad quos hsecpervenireva-

recitandam.Exhis intelligimus,prsedictasBedseho-niilias aliter apud Casinatestum dispositasfuisse,quam in duobus velerrimis codicibus bibliotbecseplimTbuanese,nunc Colbeninsc,in quibusquadra-

\ lent fldeliumin divinis laudibus ora resultent. Ut

enim pauca de multis loquar, quis non mireturau-

diens pandenlemin propaluloabdila, prsedicentem

futura; parere jussibus latices, prodire de rupibus

fontes, perdere toties elementa naturam, prseberevolucres obsequelam, terram susceptum cadaver

evomere,... cunctis terribile est, pavidare; morbos

imperiiscedere, mortemjus dominiiperdere, secre-

lum cordis patefieri,claustrisretentis corporeisquovelit spiritu properare? Poslremoquis non slupeattotum ab uno hominemundum conspici, in terris

positumccelicivesaspicere, carne adhucrevinciumanimarummerila contemplari?Haecet his multa si-

milia quisaurepercipiensnonin DeiPatris conlinuo

laudes erumpat, qui talia suis servis confert, et" super hsecomnia regnura sine termino largitur in

ccelis?Sed unde Pater hic eximiuspatrare ista pro-

meruit, ut ad insiar sanctoruraaposlolorumtot ad-

miranle raundomiraculis coruscaret,nisi quia eo-

rumdemapostolorumvitam tenuit, et ccelestisinsli-

tuta Prseceptorisaure pectoris servilurus accepit?Non illum carnis illecebra, non mundi gaudiamale

suadentia, non hostis aslula consilia valuerunt irt

aliquofJectere anhelantem ad praemiasempiterna.Proinde, fratrescharissimi,nos qui e diversismundi

partibus adejus properavimusmagisterium, disca-mus speruerequod sprevit, discamusdiligerequoddilexit; et, si sequi eura postad gloriam cupimuS,modo ipsius vestigia imitando sequamur : ne, si

_ nunc ab ejus rectitudinis forma deflectimus, abillius poslmodumcoacti consortiodirimamur.Certsi quemnostrumde hoc eliam conventualiquisvio-

lenlus ad carcerem traheret, magna re vera illura

qui hoc pateretur confusio, ingens simul moestitia"coarctaret. Quid pulamus, charissimi, ibi tunc esse

confusionis,quid terroris et angustise,si contingat(quodDeusavertat) aliquem nostrumab illo splen-didissimosanctihujusPatris noslri et prsecedenliura

i fratrum choro in perpeluum separari, et infinitist insuper tormenlis immergi?Circumspiciamusqua-i propter, dilectissimi,undiquevitamnostram; exclu-

darausa nobis cuncias sordes omnemquemalitiam;• simus mites, continentes et humiles; sectemur eai qusepacissunt et charitatis; teneamus hujusPalrisr j) nostri praecepta;sequamurvestigia,ut cum eo pa-• riler gaudiaconsequamurselerna,praestanteDomino

i nostro JesuChrislo,qui cum Deo Patre vivit et re->- gnat Deus\ omniasseculasseculorum.Amen.3 HOMILIAEADEM.> DESENTENTVANGELICA.ETDESANCTOBENEDICTO.,

lxMaiiNovaCollectione.)ji Deverbis MgeliisecundumLucam : DixitJe-' tttt discipuli is, nemoaccenditlucernamettn abt*

i condito pot 'tque submodio, ted tuper candeta-

brum,ut qui idiunlurlumenvideant.

• ginta novemu t homilisehabentur,nec ea qo, de BenedictoBtv t est, ultimumoccupatJocums sed intermedium.̂ \IM,,

l-;77 HOMILI/E. 1-"S

Ex antiquissimoetpiclurisornatissimocodiccolimCa-i

sinensi,posteaValicano,litterit Ldngobardicisscripto';cumseq&enleprmfaiunculaejusdemPauli diaconi.

VenerabilisBeda presbyter uliimam homiliarum

siiarum, hnc csl quinquagesimam,de vita et actibiis

cujusdamBenedictiiuclusisuimonasteriipene lotoiii

ciinlexuii,quspuiiijueini inie ad legendum noSiris

congrttere videbauir olfiiis. EgoPatiliis diacnnus

extremusbeati Benediciiservtilus,ne numemsipse

qiiinquagenariiishariimlioiniliariimessetdeiiiintitus,lianc quinquagesiniaihlioiiiiliamad Dcigloriain et

sauciissimiPalrisBencdiciilaudem, gratia superua

suffragarile,compoSiii.

Homilia.ilis sancli Evangeliiverbis quae modn atidistis,

fralres karissimi,pau'o superiusdeJudaeisnon cre- I

denlibusDomimispraemisitdicens: Generaiiohmc,

generatioriequamest; signiunqumrit el signumnon

dabiturei, nisisignuntJonm.Et posi paucamox sub

speciereginseau-lii vcnlurainad fidemEcclcsiain

ex gentibusaiiriuiiiians,ail : Reginaauslri sttrgetin

judiciocumviris generaiionishujiis, el condetnnabit

illos,quiaVenitd finibusterrmaudiresapientiamSa-

lomons; et eccepiusquamSalomonhic. Ex hortim

iiaqueoccasioneverbnrum, quia scilicelJudaenrum

aperle, Ecclesiaevero lypice, Veritas fcceriktirien-

lioneni, sciensprofectoincarnatiohissitaemysleriummUllomagisgemibusquairijtidaeispfofuturum, boc

quodmodoleclrimest siibintulildicens : Nemolu-

cernam accendit, et in abscondiloponit,nequt sub

modio, sed super candelabrum.Lucernum quippe'

Dominusaccendil, cuin lestam fragiliiatishumanx

fiatnmasuae diviniiaiisimplevil:quam profectolri-

cernam,bucest splendificamsuseiricarnaiioriisfidem,

neccredeiilibusabscondere, nec modio subponere,id est mcnsura legisiucludere,vel ictra tiniu-.Ju-

daaegemisVoluilterniinoscobibefe; sedpotiussub-

leciis sibi genlium populis tradere, ensque sibimet

arctius illiislrandouriire.Candeiabrumvidelicelsan-

CiatttEcclesiamsignificans,cui lucernam superpo-

suit, quia nostris in fronlibus fidem suae incarna-

lionis affixil.Causamqueproiinus,cur lucernastt-

per caudclabrumponideberet, insimianssubjunxit,ul qui ingrediunturlumen videant,id est ut qui cc-

clesiamfideliteringredivoltierint,lumenverilatisct

fideipalara valedni iutueri. Qua senleiitia Judseo-

rum quoque progeniescondemnalur,«qtttdumsigna

•quaeruni exiCrius,apdrlant Ittcisjanuaiti noliieruiit

inirare credendo.

Sed quia seraclipsum pritts Domiiiuslucernam

dignatusest asserere, quomodolucernaevocabuluraeiiara eteclisejus possilaptari, subdendoinanifestat,cumdicit: Lucernacorporistui est oculustuus.Cor-

pus quippe operanoslravull intelligi, quae p.ilamcuiictisapparent: oculuiiivero ipsaminentisiiiten-lioneraquaeoperaiur; ct de cujus merito eadem

opera lucis an leiiebrarumsint operadisccrnanlur,sicnl ipse coriseqiienierexposuitdicens: Si oculustuut (ueritsimplex, lottimcorpustuumtucidumeril;

PATIIOL.XCYr,

A ti veronequamfuerit,eiiameorput tuum tenebrotum

erit. Si, inqiiit, pura reciaqneintentionequsepotes

agerebmiastudueris, lucisprofectosunt opera qusefacis, etianisi corambomiiiibusimpeifectionisali-

qtiidbaberevideantur, quoniamdiligeniibusDeum,ul ail Aposiolus,omniacooperanlur in bonum. Siauleiiiperversa est inteuiinquaepraecedii,pravum

. est oinneopusquod seqiiitur quamvis recluui essevidealur. Quod quia summoperenObiscavendiim

est, aperteVeritas admonendOsubjungit dicens:

Videergone lumen quodm le est ienebrmtint; hoc

est, ne ipsacordis interttio,quaelumen est animae,vitiorumcatigiuefuscelur,sediilainienlioneperpen-de, juxta qtmd alibiprsrcipitur: omnicustodiaserva

tuutncor, quoniamex ipsovita procedit.Sequiiur :B Si ergocorpusluumlucidum(ueritnonhabensaliquam

parlemletlebrarum,eril lucidumtotum, el sicut lu-cerna(ulgorisilluminabitle. Tolumcorpusnostrum

omniaopera noslra dicit, quia et Aposlolusmcm-bra nosira nuncupatqusedainopera qitseimprobat,et morlificanda prsecipitdicens : Mortificaleergomembravestraqumsunttuperterram fornicatioitem,immitndiliam,fibidinem,et caeteralalia.

Si igitur, inquit ipse, bnnurabonaintentionepa-traverisnon habens in tuaconscientiaaliquam par-lem tenebrosaecogilationis, etiamsi contigeritali-

quem proximorumtua bona actione noceri; verbi

gratia, si de pecuniaquama le indigensacceperatroalialiquidfeceritvel passusfuerit,aut si de verbocxhortatioiiis, quo erranlemcorrigerevolebas,forle

^*perniciosiuserraverit, ailaraenpro luo simplici etlucidocorde bic et in futtirolucisgraiiadonaberis,et de fulgorepropriseactionis selernaerelrtbuiionisclarilaeiu percipies.Uude,fralreskarissiuii,studea-

musel ipsiper Dei graiiam lucernaeesse ardenies,Deiquedomum ingredientibusproximis bonorum

exemploIUCCIIIpracbere: sttideamuset lucisoperi-bus inservire,et solierti studione perversa intentio

bonisse nostrisaciibusinserat,praecavere.Sit nostri

cordis intentiopura semper el simplex, ut toiius.nostri operisactio et clara apud inteinum judicemvalcat inveniri , et dignse remuneraiionis luce

vestiri:Hac in cxpositioneleclionisevangelicaebreviter

TJdiximus.Jam v.roquia beatipatris noslri Benedictidiemsacratissimumcoliuius, quoille corusco tra-

mitemigravitad ca^los,videanutsan praesentislcc-

lionis series, ejus vaieatvitsevel tnerilisconvenire.

Sed libet prius paucaetiamde MaltlneiEvangclioi assumere,quscsatis htticcertumest congruerelec-

tioni, alquebujus lani subliinisviri astipularepra>coniis.Referl namquebeatusevangelisiaMattlixusdixisse inler cetera Domimiindiscipirlis: Vosetlis

i sal terrm; ei rursum : Vot estis iux tnundi. Quis

potius, fraires karissiini, post sanctus aposiolus,i qtiambic beatissiiuusPater noster, salisvaiei.no-

, niine appellari? qui ab urbe segiegaiusRoraulea,s lanquamab iiistnbilibusamarisquepelagilliiclibus,

; dura inlra specussuiscse ambimm lenuit, quicquid

50

1579 PAULlDIACONlOPP. PARSII. - ASCETICA. 158

velmodicumcx miindaiiaemobilitatisliquorehabere

polerat, in salissolidiiatemrationemquemulavit,

verique solis radiisper castitatis fervoremtorrc-

faclus, ad justiliaecandorempervenit: qtti nonso-

Iumtunc corporali praesenliamullorumpiisverbis

velactibus viiamcondivit,sedusqnead praeseniemdiem prsesensspirilu non lantum noslrumcolle-

gium, sed per loiummaximeOccidentemstios se-

quaces erudit : qui per salubrem rationisqueple-namsanctaeinslilulionissnaercgulam vitamcarna-

lium dissolutionislabetabidam restringendorevo-

cat ad salutem.Cujus discretioniscensura, etsi ul

salis species plagisvidelurcrudescentibusaustera,certumtamcnest quod toletata paticniiuscaelestein

couferatmedicinam.

Undc, fratres karissimi, siquando forte acrius '

a praelatonobisPaire , seu ab iis qui ab eo nobis

praponuntur, regulariter castigaraur, tanto hanc

humilinsillaiamperpeiuuesaluiismcdelamnossusci-

pere convenit, quanto sine dubio nubis credgndaesl gehennsesupplicia mitigare.Quis magis,ut di-

cere ccepeiauitis, quamhic indexarctiorisviae,ul

lucis jubar, mundorcsplenduii?qui vitsemeritiset

niiraculorumtnullipliciiaienon solumtuncemicuit,scd haclenus eircumquaquecxcrescendoclarescit?

Testaltirbocquodloquitnurrec.ensilludmiraculum,

qundante hoc ferme decenniumgeslummtiltisque

vertnn esl cognilum: mutumscilicet ante boc cor-

pus sacralissimunifuisseloculum.Moxenimut Be-

nediciiopein tolisvolis expeliit, linguaeconsecutus

est oflieium: et qui nullumex die ortus suiverbuni*

edere polerat, quod esl admirandumvehemenlius,iioii solum loquelampropriam, hocest barbaram,

coepiteffari,sed simuletiamet lalinam.Plurasiint

et relatu digna, quaeper cum cotidieCbristusefli-

cii, quaepropria, Deopraesule, serie veslrae pan-deiidasunl carilati.

Quis igiiur, ut coeptapersequamur,simpliciore

quain iste ocuto, id est puriore cordis intenlione,vitam iransegit? qui cunctasemperperitura despi-cicns,meniemin cseleslibussolidavit: quique ideo

ad id quodvoluil moxexaudiius£sl, quia simplici-laie mentis Deocomplacens,duplicitatisa sua in-

tentione rugamexclusit. Hinc per Salomonemde

Deo dicitur : Et cum simplicibus-sermocinatioejus.Sed et ipsumniliiloraitiusomniumquaafactasunt

crealorem, simplicisomnino confitemuresse na-

lura\ Tanlo ergo quilibel efficaciusexaudilur in

prece,quanto per intentionerasimplicem, divini-

tatis juxta modum proprium siiiiilitudinemtenet.

Cujus,inquam,corpus, quodopcra siguHicaredixi-

mus, magis quam isiius lucidum cxistere potuit,

qui lam inullis pcr vitaeexcelleniiaralumenexhi-buil? Aulquem potius, quainhunc, splendorpro-priaeactionis, ut lucernafulgoris,illumiuavit?quiinnumeris exterius ad caelumseptus lampadibus,potiorautiquede Creatorisvisioneinterius percep-turusascendit. Quselucernaclarior Iiocpraeceptoresurrcxii, qusesupercandelabrumallioris viucpo-

i A sit:i, totasocciduiprovinciasradiavit?Quaesi forlasse inlra speluncsesuaesese, ut coeperat,anguslias ucculuissei,videreturutiquequasi submodicbocest censuraepropriaemensura reienta, aUtpaucis aul ntitlis fulgorisrutili criries aspergere. Se

aspirante Deosupracandelabrumregiminisposilrcunctislustrari volentibuspraeclarumlumen exhibuit : ct ita exhibnit,ut hodiequeper omnespencliristianisculiibusdeditasregiones, audilistanlorum miraculorumprodigiis, cognitotanlse Itiminsanclitaiis, universorumad quoshaecpcrvenirevaleni fideliumindivinislaudtbttsora resultent.

Uteniinpaucade multisloqttar,quis nonmirelttaudiens pandentemin propatuloabdita, praedicentem futura?Parere jussibuslaiices,prodirede rup

B bus fontes,perdere loliensclementanamram,prsebere volucres obseqiielam, lerram suscepiumcadaver evomere, cunctis terribilespavidare, morbo

imperiiscedere, moriemjus duminiiperdere,secrcttimcordispatescere, claustrisretenlum corporeiquovelit spirituproperare? Poslremoquisnon st«»

peal totum ab uno bomine mundum conspici, iterris posilum coelicivesaspicere,carneadhuc revinctumanimarumtrieritacontemplari? Ilaec,el himultasimilia,quis aurepercipiens, nonin DeiPatris continuolaudeserumpat, qui suis talia confer

servutis,et superhaecomnia regnumsine termin

largilurincaelis?Sed unde Paier bic eximiusp»trare isla promeruii,ut instar sanctoriiraapostolorumlotadmirantemundomiraculiscoruscarel, "i

C quiaeorumdemapostolorumvitamtenuit,et ca'lest:institutapraecepiorisaure pectorisservaturusacce

pit?Non illnmcarnis illecebra, non mundigaudiimalesuadeulia,nonhoslisaslutaconsiliavaluertmin aliquoflectereanhelantemad praemiasempiterua

Proinde, fratrcs karissimi, nos qui e diversimundipanibusad ejus properatimus magisterimndiscamussperncrequodsprevit, discamusdiligerquoddilexit: elsisequi eumpost ad gloriam cupimus,modoipsius vestigia imilandosequamur: nsi nuncab cjus rectttudinisnorma dcflectimus, ailiiusposlmodumconcticonsonio dirimamur.Certsi quemnoslrumde bocetiamconventualiquisviolenlusad carceremtraheret, magna revera illum

quihoc paierelurconfusio, ingcns simul maestiti

|) coartaret.Quid putamus,karissimi, ibi lunc ess

confusionis,quid terroris et angustiah,si coniingatqnodDeusaverlat, aliquemnostrum ab illo splendidissimosancii hujusPatris noslri et praecedentiurfratrumchoroin perpeluumseparari, et infinitisin

super tormentis immergi? Circumspiciamusquapropter,dilectissimi, undique vitamnostram; eicludamusa nobis cunctas sordes omnemque tnalitiam ; simusmiles, conlinenteset humiles, sectemnr ea qusepacissunt et caritatis; teneamushujuPatrisnostriprsecepta,sequamurvestigia,ut cume

paritergaudiaconsequamuraelerna; praeslantedotninonoslroJesu Cbrislo, qui cum DeoPatre 6

Spiritusanctovivitct regnat per omniasseculasaeculoium.Amen.

ls8t HOMIUJ;. *5»

EXPOSITIO APROLOGIREGULJ; SANGTIBENEDICTI.

(ExTosti,StoriadellabadiaCasin.)

Trcs cnim sunt ecclesiasticaedisciplinae: prima

physica,id est naturalis; secundaetliica,id est mo-

ralis; lertia logica, id est rationalis.Nam pbysica

derivaturab eioquodest pbysin; physin Graece,La-

tinenatitradicitur; etbica amem derivatur ab eo

quodest etliin: Elhin qnippeGraece, Latinemores

dicuntur.Logica aulem derivatur ab eo quod esl

logos,logosenim Grsece,Latineratio dicitur. Pro-

pter hasergo tres diseiplinasecctesiasiicasSalomon

sapienlissimusomniiim reguin tres libros edidit:

priinum librum appellavit Parabolam, secundum

Ecclesiasticum,lerliuraCaniicacaulicorum. Primus

quidemliberconvenitparvulis,qnia in eo saepepar- jvulosquasi filiosalluquilur, dicens: Audi,fiti mi.

undeeiiam in ipso librofrequentermenliomalarum

rerum fit, id cst, merelricumel hxreiicortimet cae-

tcrarum his similium. Secundus autem liber bene

congruitmajoribus,quiain ipsojam majoresadmo-

nentur vanitates mundi despic.ere.Unde ipse li-

ber a vanitale inchoat, dicens: Vanitasvanitatum,

dixitEcctesiattes,vanilasvanitalumet oinniavani.as.

Tertius veroliberconveititperfectis, eoquodin eo

Honadversaaut trislia, sedlaetareperiuntur. Istius

eniraSalomonisordinem lenens bealus lieitedictus

n.onignarusecclesiaslicsedisciplinsedixit: Obtculta,

o fili, prmceplamagistri,id est, sicut Salomon in

primosuolibro parvulos quasililiosalloquitur, ita

el ipsein principiosui libri parvulum quasi filiuin

alluquiiur,dicendo: obsculla,o fili, prmceptamagi-

stri, el caeiera.Nam hocsciendumest quia quidamlibri babentausculta,quidamvero obsculta: sed sive

dicasauicultaperau, siveobscultaperob,nil obstat;

eo quodauscullaredicilurquasiauribusscullare, hoc

est, auribusaudire; obsculiarevero est, commuci-

tcr audire,quiaobiu hoclocopro simulponitur.Nuncvidendumestqua ralionesanctusBenedictus

cunidixit: Fili, praemisito; cum suffecissetilli di-

xisse, fili tantum; eo quodin eo nominc, quodest

(ili, vocaiio intelligilur.Sed sciendumest quiasicut

soleutmniu nomiaapro exaggeraiione, id est aug-memaiione,iuiellectussui sibi assumere quasdain

adjectionessyllabarum: verbi gralia, cuin dicis

prmdwes,prmpotens,excelsus,et caelera, assumpla

pro.'el ex,bocesl, valdedives,valdepoiens, valde

celsus; ita sanciusBenedictusul exaggeraretvoca-

lioneiusuamfecissecogiioscilur,cumdixii,fili, prae-mitietidoo: naino (ili, duovucativasiint, quasidi-

ceret : Fili, fili.Filiusenimmultismodis dicitur, id

esl natura,adoptione,imitatione,doctiina, et genle.Naturaauiemet adoplioueomnibusnotiimest; imi-

lationequidemdicilur,quiailliusest filiusquis,cujus

operaintiiatur: undeDoiuimisin KvaugeliodicitJu-

daeis: VosexpalrediaboloeAis,quiaejusoperafacerevultis.Doctrinavero,siculdicunturfiliipositisiibma-gistris, unde Aposiolus dicit: Ego vos genui per

Evangelium.Genleautcmsicul luit ille divespositusin infernoAbrahae: uude eumAbraliamfilium vo-

cavit,dicens: FUi, recordarequia recepistibonain

Vitatua, et Lazarussimilitermala. Et simililerdives .

Abrahampatremnominavit, dicendo: Paier Abra-

ham,et reliqua.Et qtianquammultismodisdiciiur

filius,semperibi pater eliamsi nonsil posilus,sub-

intelligitur:eo quodlilius non poleslesse sine pa-

tre. In hoc enim tocosanciusBenedicluscum dicit

fili, paternitatisaffectum,atque mngislridisciplitiam

erga te ostendit,se babuisse.Te vero sua orartio,

qua diciiurfiti,manifeslat ad quid adducat,id esl,

oslendiite duccread paternilatisaffeclum,et magi-sterii disciptinamsuscipicndam.Praeceptadicunlur,

eo quodpraemiumcaptenl, dumsui servatores ex

illis prSeiniacapiant.Magisierve;0 dicilurquasima-

gislralus,id csl, magisdocius, sicutdiciturdisci-

I pulusa discendo.Qtierilurcliam,quare sanctusBe-

nediclusdixit, inclina,ctimpotuissel dicere, aperi.Sriendumest, quia mulliaperitinl aures, sed non

inclinant,idest humiliant; narn ideodixit inclina,

quasidiceret bttinilia.Quiaenim nisisupcrbiaurcs

nt cunctametnbraerecia baberenlner|uaquamscri-

ptura dicereldiviua: Aureseorumaggrava,el ociilos

superborumhumiliabis: eo quodsupeibiscinper iit

fastu superbiaeerecti sunt. El boc scinniuiii est,

quudnon ita dicuntursuperbi ipsa meinbrasuperba

habere, ut ipsamembrasint superba , sedquia of-

liciaraembrorum superborumsunt superba, ideo

membra dtcuntur superba. Et quanquamcsclcra

membrapropter officiasua dicantursuperba, tamenin oculismagissoletcognoscisuperbia. Esi sensus,

Z cum dicit: lnclinaaures, hocesl, ad biim.iliiateindtscendamauribus subraiile, quia inclitiareest ab

excelsioribusad bumiliasubinitli.llcriim vjdendiMJi

est, quarecum dicit: aures, subjunxitcords, cui»

suffecissetilli dixisse, aures, sine adjec.ionecordis;eo quodscripturadivinaubiaures dicit, coidisau-

resrequirit: undeDominus in Evangeliodicit: Quihabelauresuudiendiaudiat. Ibi enim nonde auribus

corporisdicit , quia omnesqtti illic adcrant aures

corporeashabebant: etnemoillucvenissetadaudien-

dum,nisi aures corporishabuissel.Sed quia Dotni-nus cognoscens(utDeus vidit) illic multosnon au-

res cordishabuisse,ideoclamabal: Qui habetaures

audiendiaudiat: quasi diceret , illoseniin alloquorqtii ames cordis iiabent.Nauiaures etterioiis boini-

0 nis sonuralaiituinaudiunt sed non discernunl; eo

quodnosterliomoexteriorcouimiiiiisest cum be-

siiis, homo vero interiorcommtinisesl curaAngc-lis , quia ipsead imaginemDei pasmalus exis.il.

Sanclusvero Beuedictus,quia biiniilibiiset simpli-cibushominibusloquebatur, ne aliqua difficuliascsset intclligendide quibusauribusdiceret,ideoad-

jecit , coidis.Aures autem , secundumantiquorumsapicnlumsensiim,quasiaudesdictsesunl; eo quodaudiunt: secundumautemsensumnovoruinsapien-iiim,auresdicunlurab bauriendo;eo quodbauriuntsouum. lieiuui etiam quseripotest quare sanctus

Beuedictus,cum dixii, cordis, subjunxit tui, ctimilli sulficeret dixissesolummodocordis: sed ideo

subjuiixittui, propterexaggeralionemcordis, i.dest

loS5 PVULIDlVCJNtOPP. PAIiS III. - EPlSTOLiEET CVRMINA. lCiSi

proptcr niiniauiintentionem cordis. Namea inlen-

lionePatcr Benedictus dixit: tu, qua iiileniioucdi-

cil Deus ad Ezecbielemprophetamoculisluis. Ait

cnint: Ftli hominis,videoculisluis , el auribus tuis

andi, et ponecor luum in onmiaqua; ego oslendam

libi;quiaul oslendantur libi, adduclus es hoc. Et

pulchrebic Doininusluis addidil, quia o.ulos el au-

res coidis rcquirebal ; quasidiceret : Quianonpi>s-

A.sunt haecquaetibioslendiintiiroculiscorporeisvideri,

auribus corporeisaudiii, idcircodico tibi luis,ut ea

oculisprophelicisvideaset auribusspirilualibusau-

dias. Ita et sanctusBenedictnsin hoc loco addidit

tui, quasi diceret: Quia ista quseego te admoncre

studeo, lili, auribuscorporeisnon potes audire, id-

circo lui dico, ut ea auribuscordisinlente audi>s.

PAULI OTraFRIBI DIA.CON1

OPERUM PARS TERTIA. - EPISTOLJE ET CARMINA

SECTIO PRI3IA. - EPISTOL.*.

« EPISTOLAPHIMA. Eb Incipit epistolapauti diaconiad « Carolumregem.

(ExChronicoCassinensiedit.Ang.Mue.)

Propagatoriac defensoriChrisliansereligionisdo-

mino Carolo, Cbristi poteniia rcgumsapienlissimo,d Tbeodemarexiguus, et universnsbeati Benedicli

Patris grex vestro subdilus dominatui, aleiiiain in

Dominosalutem.« Tain per epistolse seriem quamque et pcr

sanciuni virum ' Adelgarititiiepiscopuins vesira

fiiuiinasuscipienlcs magna sumusexsullalionega-

visi ; dum vesiram sublimitaiem,domnamque no-

straui reginam, vestrosque liberos sospiles valen-

tesi|iie esse cognovimus. Nec minori eliam tri-

pudio cxsiiliabiiints,dum vestrarum proielalionem

linium, victoriamqiiede bosiibus iriumpbos agno-(vifniis. Auxitetiam iiosliumiila res gaudium,quia

veslram excelleniiamde virtuie in virtulcrasuccre-

a Varias hujiis episiolx leciionescollegit Ilcefte-nus : perplures colieciurus, si nostram editionem

praemanihusbaliuisset.Ciiramlianc lejelotinos re-lim|iiiimis,cui oiiumfuerit,ac libeat exieris ediiio-nibiis domesiicamnostramconferre; pro qua vetu-sias ipsa lesliiiioniuraperbibel.Codexenim355 non

intcgrosaeculoposiPaulum,et Tlieodeiuariumcom-

pilatusfuit ab Joanneabbate. Dl proptereanibil mi:eriidilissiniiMenardiapitd llrefientimaucloriinsn.o-veat, suspicamis,banc epistolam11011esse Tbeode-marii : cumct lemporabellecohaereanlel ipsa epi-stoa' plnasisPaulum auciorem prodat luculenter;prsctertnl nostrurumcodicumfidem.

)' ific. epist. Puuli Diaconi. Paulo inscribiturepi-siola, quodeam 1'auiussnodictaveritmarie ac inge-iiio : Tbeodemaiio,qttodejusiiomiiiescripla.

c AdCantumregem.Tunc regeintantuiii,nondumitnperatorein;

<iTUeodemar.AliasTheulmar.e Tamper epiit. serient.Caroli ad Tiieodemarum

epislolaexcidii.' Adflgariumepitc. Cujus sedis iioti cxploratum.

Forte Treceusis, inquii Uoellenus.* Vettra fumina. Eadeni uiitur vocu Paulus in

byintiosaucli Joannis :

NelevisallemmacularevitamKamineposses;

el alibi.h Deipto codice,quam ille suit... manibus.Tunr

enim exsiabat Casiui Kegulaeuutugraplium, quodpoSleaTeanicnnflagravii.

i Exarabil. Pro exaravit, supra ezultubimus,i:l

B scciitoiii,Deiagrumstudioseexcellereaddidicimus,ac monachorumreligionemad melioremperducereslaluin. Certuniest quiavos hocfaclumbealiorescf-

ficict, dum lale Deo nosiro, tainque beneplacilummtiiiusoffertis.Qtiade re, quia adbeaii Patris nostriBenedicli doctrinam et luculema exempla aliquosmoiiaclioriimregionis illiusvestraeclementiaeinfor-mariplacuil, juxla prxceptionem,en vobisregtitamejusdeinbeaii Pairis h de ipsocodicequamille suissanctismanibus ; exaralril traiiscriplamdireximus.In fidemautem sacrse ejusdem regulaeymnos, quisecundum institula beati Patris nosiri per singulaofliciavel festivilales cantaii debent, adnexuimus.Si quem autem movet quare beatus Benediciusin

i aeslatislemporecoiidianis diebus ad noclurnumof-.Q ficiumuuauitantumde VeteriTestamenlosectionem

prseceperitlegere,cognoscati necdumeo temporeinRomanaEcclesia,sicut nunc leguntur, sacras Scii-

infra. cmnoviopro cmnobio,et probidenlia,vicepro-i videnlia;et ociabumpro oclavum,devitum pro de-

bilum, Keciproceu, b ei v consonapermulabau-tur, ex illius aelatis grsecissantedialecto et scri-ptione.

I i Necdumeolemporein Rom.Eccl. sicutnuncle*guntur.sacrasScripluraslegi,mosfuisse.Alluciualuniliic fuisseTbeodemaitun(sive poiiusPauliimDiaco-IIIIIII)cei.sil lleeffenus,cuinjam Gelasiuspriinus,diu' anle Giegorium (unoauie Benedictiiiii)totius anui" lectiones suo ordine digessissei. Sed quisquis ille

> fuerit qui lecliouuiiiordiiiem et nuuierum sanrivii,sapieniissiiuelainen saiiciissimiis1'aier BenedictuSdiversuma ItomanafCcdesiariiumpsailendiurdina-vit, ut monacliia clericisnon solum conversalione,

IVsed cliain publicarumoraiiuiiiiiniiiodudistingueren-a tur. Auctor Vitaesancti Waierii abbatis, qui liiittliscipulussancii Colunbani, apud Surium die 5Apriiis, narrai sanclumviium uliumqiie cursumet

" moiiasterialem,et galliiaiminsiveclericalem,quoti-die persolvisse.Undeliqueta ritu clericorum,eiiam

'• ex Kegula sancli Culumbaiii iiioiiaclioruinlituindiscrepasse.Quod vero allinel ad lectiones,sanctus

II iegisl.itoruosier aestaiislemporeunam lantum die-lius ferialibusordinaviipropter noctiumbrevilatein.LeciioverosacraeScripiiirm,quaedeerat in officio,supplerisolebat in rcleciori". Moseniuiveiuslissi-musmonacborumluii universamsacramScripturam

1C singulisannispariim in clioro,partim in refectorio)(j audire, ut ex amiqus inoiiachoriiiiitiliialibuscon-

slai.i:l