zarilahca02005806ttt.unlocked.pdf

7/23/2019 zarilahca02005806ttt.unlocked.pdf

1/99

PSZ 19:16 (Pind.1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

CATATAN : * Potong yang tidak berkenaan

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan sebab dan tempoh kertas projek ini

perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana

secara penyelidikan atau disertasi bagi pengajian secara kertas kerja kursusdan penyelidikan, atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM).

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: POLISI, PROSEDUR DAN REKABENTUK PEMASANGAN PAIP BEKALANAIR. (KAJIAN KES: DAERAH KOTA TINGGI)

SESI PENGAJIAN:2005/2006-2

Saya WATI @ ZARILAH BTE ABDULLAH

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan kertas projek ini (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di PerpustakaanUniversiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis ini adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia.2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuanpengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusipengajian tinggi.

4. **Sila tandakan ( )SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA

RAHSIA RASMI 1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh

organisasi / badan di mana penyelidikan dijalankan.

TIDAK TERHAD

Disahkan oleh:

_____________________________ _______________________________

(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat tetap :

60 FELDA KERTEH 3

23100 PAKA PM IR FATIMAH MD NOOR

TERENGGANU DARUL IMAN Nama Penyelia

Tarikh : 27 April 2006 Tarikh : 27 April 2006


2/99

i

POLISI, PROSEDUR DAN REKABENTUK PEMASANGAN PAIP BEKALAN

AIR DI NEGERI JOHOR (KAJIAN KES: DAERAH KOTA TINGGI)

WATI @ ZARILAH BTE ABDULLAH

Laporan dikemukakan sebagai memenuhi

sebahagian daripada syarat penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Awam

Fakulti Kejuruteraan Awam

Universiti Teknologi Malaysia

APRIL 2006


3/99

iv

Saya akui bahawa saya telah membaca laporan ini dan pada pandangan saya

laporan ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan

penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Awam.

Tandatangan : .

Nama Penyelia : PM IR FATIMAH MOHD NOOR

Tarikh : 28 APRIL 2006


4/99

ii

Saya akui laporan ini adalah hasil kerja saya sendiri

kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya

telah saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan : .

Nama Penulis : WATI @ ZARILAH BTE ABDULLAH

Tarikh : 28 APRIL 2006


5/99

iii

Teristimewa buat ayahanda dan bonda yang dikasihi dan disayangi

Terima kasih atas segala pengorbanan, doa serta kasih sayang ayahanda dan bonda...

Buat adik-beradikku yang dikasihi lagi diingati...

Kasih sayangku pada kalian akan kekal abadi selamanya...

Buat rakan-rakan seperjuangan yang ku kasihi...

Pahit manis perjuangan telah kita rasa bersama...

Jasa kalian akan ku kenang sepanjang zaman

Segala kenangan bersama kalian akan kuabadikan dalam memori hidupku...


6/99

iv

PENGHARGAAN

Dengan nama Allah yang Maha Pemurah dan Maha Penyayang.

Syukur kehadrat Ilahi atas limpah nikmat dan kurnianya, Projek Sarjana Muda

ini dapat dijayakan.

Ribuan terima kasih dan setinggi-setinggi penghargaan kepada PM. Ir. Fatimah

Mohd Noor selaku penyelia projek yang banyak memberi pandangan dan bertukar

pendapat untuk mendapatkan maklumat samada di dalam pencarian maklumat dan

penulisan projek ini. Segala idea dan komen beliau banyak mempengaruhi kejayaan

projek ini.

Terima kasih juga kepada Jurutera Syarikat Air Johor iaitu Encik Nur Firdaus Hj

Mohd Daud dan Juruteknik , Encik Abdul Halim yang banyak memberi penerangan dan

maklumat tentang polisi, prosedur dan rekabentuk sistem bekalan air.

Ribuan terima kasih juga diucapkan kepada keluarga dan rakan-rakan

seperjuangan kerana memberi galakan dan bantuan bagi menyempurnakan projek ini.

Semoga jasa baik mereka diberkati dan dirahmati.


7/99

v

ABSTRAK

Kini, Malaysia berhadapan dengan masalah bekalan air yang serius disebabkan

oleh punca air tidak berhasil dari kebocoran paip. Maka, sistem agihan air yang

efektif perlu dititikberatkan untuk mengurangkan masalah ini. Sistem bekalan air

yang berkesan dipengaruhi oleh faktor-faktor seperti keperluan rekabentuk yang

mencukupi, penggunaan bahan yang sesuai, mengikut prosedur pemasangan paip

yang betul dan amalan kerja di tapak yang betul dan berkualiti. Tujuan kajian ini

adalah untuk mengumpulkan maklumat berkaitan dengan piawaian, polisi dan

prosedur yang digunakan dalam sis pemasangan paip bekalan air. Maklumat yang

berkaitan dengan teori yang digunakan dalam rekabentuk sistem pemasangan paip

juga dikumpulkan berpandukan kepada Panduan Rekabentuk Sistem bekalan Air

yang disediakan oleh MWA. Kajian ini juga khursus untuk melihat amalan

perlaksanaan kerja-kerja pemasangan paip bagi Projek Penggantian Paip lama dari

Telok Ramunia ke Pengerang di daerah Kota Tinggi berpandukan kepada Spesifikasi

SAJH. Hasil daripada kajian ini, dapat mengenalpasti polisi dan prosedur yang tidak

dipatuhi di tapak dan faktor-faktor yang menyumbang kepada berlakunya

perlanggaran prosedur ini.


8/99

vi

ABSTRACT

Nowadays, Malaysia is facing serious water problems as a result of non-revenue

loss due to leakage. Hence, an effective distribution system should be a priority to

decreased this problem. An efficient water supply system are influenced by many

factors such as design requirements, materials used, proper procedure and correct

pipe installation with good site working practice. This study is carried out to gather

information about standard, policy and procedure for pipeline installation based on

SAJH Specification. The theory about analyses and design of an effective pipeline

installation also carried out based on MWA. This study specially focused on proper

pipeline installation for proposed rehabilitation works for Kota Tinggi District from

Telok Ramunia to Pengerang based on SAJH specification SAJH. Finally, the

finding of this research can recognize policy and procedure not obedient and factors

for that.


9/99

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

SENARAI KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL x

SENARAI RAJAH xi

SENARAI SIMBOL xii

GLOSARI xiii

SENARAI LAMPIRAN xiv

BAB 1 PENGENALAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 2

1.3 Objektif Kajian 3

1.4 Skop Kajian 3

1.5 Kepentingan Kajian 4


10/99

viii

BAB 2 KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 5

2.2 Sistem Bekalan Air Johor 6

2.2.1 Permintaan Bekalan Air Negeri Johor 7

2.3 Sistem Agihan Air 7

2.3.1 Jenis Sistem Agihan Air 9

2.3.2 Jenis Rangkaian Agihan 11

2.3.3 Paip Pengagihan 15

2.3.4 Penyambung 18

2.3.5 Lekapan Sistem Bekalan Air 20

2.3.6 Injap 22

2.4 Prosedur Pemasangan Paip 25

2.4.1 Pengujian Paip Air 26

2.5 Teori Rekabentuk Sistem Bekalan Air 26

2.5.1 Halaju Aliran Dalam Paip 28

2.5.2 Aliran Pemadam Kebakaran 28

2.5.3 Kehilangan Turus 29

2.5.4 Faktor Rekabentuk Untuk Menentukan

Saiz Paip 32

2.5.5 Turus Atau Tekanan Ambilan Dari Paip Utama 33

2.5.6 Turus Tekanan Baki 33

2.5.7 Garis Pusat Paip Minimum 34

2.5.8 Langkah-Langkah Dalam Merekabentuk 34

BAB 3 METODOLOGI

3.1 Pengenalan Dan Pengumpulan Data 36

3.2 Pengurusan Data 38

3.3 Analisis Data 39


11/99

ix

BAB 4 KEPUTUSAN DAN PERBINCANGAN

4.1 Pengenalan 40

4.2 Polisi Pemasangan Paip 41

4.2.1 Sebelum Kerja Pemasangan Dilaksanakan 41

4.2.2 Semasa Kerja Pemasangan Dilaksanakan 43

4.2.3 Selepas Kerja Pemasangan Dilaksanakan 45

4.3 Prosedur Pemasangan Paip 46

4.3.1 Pemilihan Jajaran 46

4.3.2 Penjajaran Laluan Paip Air 46

4.3.3 Pembersihan Laluan Paip Air 47

4.3.4 Pengendalian, Penghantaran Paip

Dan Keperluan Ke Tapak Bina 47

4.3.5 Pemeriksaan Paip Dan Kelengkapan 48

4.3.6 Pengorekan Dan Pemasangan Paip 50

4.3.7 Penyambungan Paip 54

4.3.8 Kerja-Kerja Konkrit 55

4.3.9 Penyambungan Tee Dan Lekapan 55

4.3.10 Rekod Kerja Harian 59

4.3.11 Pengujian Paip Air 59

4.3.12 Pembasmian Kuman 63

4.3.13 Perkara-Perkara Yang perlu Diambil

Perhatian Semasa Pemasangan Paip 64

4.4 Kerja-Kerja Pengukuran Akhir 68

4.5 Ulasan Kepatuhan Kerja 71

BAB 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN

6.1 Kesimpulan 73

6.2 Cadangan 74

RUJUKAN 75

LAMPIRAN 1 76

LAMPIRAN 2 78


12/99

x

SENARAI JADUAL

NO JADUAL TAJUK MUKA SURAT

2.1 Kelebihan Dan Kekurangan Tiga Jenis Sistem Agihan 11

2.2 Kelebihan Dan Kekurangan Paip Air 152.3 Keperluan Air Purata bagi Setiap Jenis bangunan 26

2.4 Keperluan Bekalan Air Per Individu 26

2.5 Pekali Hazen Wiliams Mengikut Jenis Paip 31

2.6 Nilai Faktor Punca 32

2.7 Baki Tekanan Yang Disyorkan 34

4.1 Ketebalan Luar Paip Keluli Dan Diameter Dalaman 49

4.2 Purata Ketebalan Paip Luar Keluli Dan Diameter Dalaman 50

4.3 Saiz Injap Udara Yang sesuai Mengikut Saiz Paip 57

4.4 Tekanan maksimum Kebolehkerjaan Untuk Paip uPVC 61

4.5 Tekanan maksimum Kebolehkerjaan Untuk Paip Besi 61Mulur

4.6 Ujian Tekanan Hidraulik Untuk Paip Keluli 62

4.7 Jadual Kepatuhan Kerja Berdasarkan Polisi SAJH 71

4.8 Jadual Kepatuhan Kerja Berdasarkan Prosedur SAJH 71


13/99

xi

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

2.1 Sistem Bekalan Air 82.2 Kaedah-Kaedah Pengagihan Air 142.3 Carta Aliran Langkah-Langkah Merekabentuk 35

Sistem bekalan Air


14/99

xii

SENARAI SIMBOL

Qf - Kadar Alir Pemadan Kebakaran (m3/s)

Qpd - Kadar Alir Purata Ke Tangki Domestik (m3/s)

Qpb - Kadar Alir Purata Ke Tangki Bomba (m3

/s)

Qfh - Kadar Alir Hidrant (m3/s)

hf - Kehilangan Turus (m)

D, d - Diameter Dalam paip (m)

L - Panjang Paip (m)

f. - Faktor Geseran

f. - Faktor Puncak

v - Halaju Purata Aliran Di Dalam Paip (m/s)

g - Pecutan Graviti (m2/s)

C - Pekali Hazen Williams

c. - Pemalar

- Ketumpatan Bendalir (kg/m3)

R - Jejari Hidraulik (m)

A - Luas Keratan Rentas Konduit (m2)

P - Perimeter Keratan Rentas Konduit (m)

P - Tekanan (N/m2)

Q - Kadar Alir (m3/s)

P - Turus Tekanan (m)

p g

v2

- Tenaga Kinetik2g

z - Aras (m)


15/99

xiii

GLOSARI

Berikut ialah istilah-istilah dan terjemahan bagi maksud yang digunakan dalam

kajian ini.

1. Sistem - Cara atau kaedah bagi melakukan sesuatu2. Bekalan Air Rangkaian paip agihan yang mengagihkan air ke premis3. uPVC Polivinil Klorida bukan plastik4. MS Keluli Lembut5. AC Simen Asbestos6. CI- Besi Tuang7. DI- Besi Mulur8. GRP- Plastik Bertetulang Kaca9. PE- Polietilena Berketumpatan Tinggi, Rendah atau Sederhana10.HDPE- Polietilena Berketumpatan Tinggi`


16/99

xiv

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

1 Pelan Projek Penggantian Paip Lama dari

Telok Ramunia ke Pengerang 76-77

2 Gambar-gambar Prosedur Pemasangan Paip

di Tapak 78-81


17/99

BAB 1

PENGENALAN

1.1Pengenalan

Air merupakan satu sumber keperluan asasi yang tidak boleh dipisahkan

daripada kehidupan dan kewujudan manusia. Air adalah pemangkin kepada kehidupan

yang berkualiti serta menjana pembangunan ekonomi negara. Kehidupan tanpa air

adalah sesuatu yang tidak dapat dibayangkan. Hampir 75 peratus permukaan bumi

diliputi dengan air yang terdiri daripada 97.2 peratus air masin manakala 2.15 peratus

adalah air tawar. Air yang dimanfaatkan oleh manusia adalah sebanyak 0.3 peratus

sahaja (PM Dr Zulkifli Yusop, 2005).

Pembangunan pesat selama empat dekad yang lalu telah melibatkan penerokaan

tanah secara besar-besaran bagi tujuan industri, pertanian, perbandaran dan

pembangunan perumahan (Dato Ir. Syed Muhammad Shahabudin, 2005). Peratusan

penduduk yang mendapat air bersih akan meningkat dari 91 peratus pada tahun 2000 ke

angka hampir 100 peratus menjelang tahun 2020 apabila negara mencapai tahap maju.

Sistem rangkaian bekalan air yang berkesan perlu disediakan bagi memenuhi keperluan

permintaan ini.


18/99

2

1.2 Latar Belakang Masalah

Pemasangan sistem paip yang mengikut prosedur dan direkabentuk dengan

sempurna akan menjamin bekalan air dapat disalurkan kepada pengguna dengan

gangguan yang minimum. Semasa merekabentuk, membuat spesifikasi dan

melaksanakan sistem pemasangan paip, jurutera mesti merujuk kepada prosedur dalam

piawaian atau standard. Standard ini dibuat oleh pihak berkuasa yang diiktiraf dengan

tujuan untuk menjadi rujukan atau panduan semasa kerja-kerja dibuat. Ia bertujuan

untuk memastikan perlaksanaan yang efektif. Walau bagaimanapun, cara perlaksanaan

adalah bergantung kepada jurutera.

Dengan merujuk kepada spesifikasi ini, aspek keselamatan dan kualiti

pemasangan paip akan terjamin. Tanpa peraturan ini, pelbagai masalah akan timbul

akibat dari rekabentuk dan pemasangan paip yang tidak betul. Maka adalah penting bagi

jurutera untuk memahami dan menggunakan prosedur-prosedur dalam piawaian. Kajian

ini membuat liputan dalam mengkaji prosedur-prosedur dan rekabentuk serta amalan

perlaksanaan pemasangan sistem paip oleh SAJ Holdings Sdn Bhd.


19/99

3

1.3 Objektif Kajian

Kajian mengenai polisi, prosedur dan rekabentuk pemasangan paip oleh yang

akan dibuat SAJ Holdings Sdn Bhd adalah berpandukan kepada objektif-objektif seperti

berikut:

1. Mengumpulkan maklumat berkaitan dengan piawaian, polisi danprosedur yang digunakan dalam sistem pemasangan paip bekalan air.

2. Mengumpulkan maklumat berkaitan dengan teori yang digunakandalam rekabentuk sistem pemasangan paip.

3. Melihat amalan perlaksanaan kerja-kerja pemasangan paip danbagaimana prosedur yang ditetapkan dapat dipatuhi di tapak.

1.4 Skop Kajian

Secara amnya, kajian ini ditumpukan kepada polisi atau prosedur dan rekabentuk

pemasangan paip yang digunakan oleh pihak pembekal air di negeri Johor. Kajian ini

adalah kajian kes yang meliputi perlaksanaan kerja-kerja pemasangan paip di daerah

Kota Tinggi. Kerja-kerja yang terlibat bermula daripada kerja pengukuran semula,

pengorekan parit, pemasangan paip dan ujian-ujian yang dibuat ke atasnya. Selain

itu, ditumpukan juga kepada teori rekabentuk pemasangan paip dengan berpandukan

kepadaMWA Design Guidelines For Water Supply Systems.


20/99

4

1.5 Kepentingan Kajian

Pengumpulan maklumat dan pengetahuan tentang polisi atau prosedur dan

rekabentuk pemasangan paip adalah penting bagi memastikan pemasangan paip

dibuat mengikut prosedur yang ditetapkan. Dengan adanya prosedur pemasangan

paip, satu sistem paip yang dipasang akan selamat serta membekalkan air kepada

pengguna dengan berkesan. Selain itu, kerja-kerja pemasangan paip yang dibuat

tanpa mengikut prosedur dapat dikenalpasti dan suatu penyelesaian dipertimbangkan

agar dapat dibaiki pada masa akan datang. Tambahan lagi, dengan memahami

prinsip-prinsip dalam rekabentuk, satu rekabentuk yang selamat tetapi ekonomi

dapat dihasilkan. Ini secara langsung dapat menjamin kualiti dan kuantiti sistem

pemasangan paip.


21/99

5

BAB 2

KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan

Sistem bekalan air bermula daripada proses rawatan air sehingga air bersih

dibekalkan kepada pengguna. Sistem ini terbahagi kepada beberapa peringkat iaitu

proses rawatan, sistem pengepaman melalui paip pengepam, sistem takungan

pertama, sistem penghantaran kedua melalui paip pengimbang, takungan kedua dan

penyaluran kedua kepada pengguna. Air akan melalui paip utama, kemudian ke

sistem retikulasi dan seterusnya ke sistem paip dalaman premis-premis pengguna.

Pihak berkuasa bekalan air bertanggungjawab memastikan air yang dibekalkan

cukup dan selamat digunakan untuk gangguan yang minimum. Bagi memastikan

sistem bekalan air berjalan dengan lancar dan dapat menampung keperluan pengguna

dari masa ke semasa, maka salah satu faktor penyumbang kepada keberkesanannya

ialah pemasangan paip. Ia mestilah mengikut polisi dan kaedah rekabentuk yang

ditetapkan.


22/99

6

2.2 Sistem Bekalan Air Johor

Sistem bekalan air di Tanah Melayu mula diperkenalkan di Pulau Pinang

pada tahun 1804 yang mempunyai penduduk sebanyak 10,000 orang. Air bersih

yang mengalir dari Bukit Bendera disalurkan melalui saliran yang diperbuat daripada

batu-bata sehingga ke bandar, di mana paip bawah tanah menghantarkan air ke

rumah-rumah. Paip air yang dipasang pada awal abad ini terdiri daripada jenis besi

tuang untuk menyalurkan bekalan air awam yang kebanyakannya tertumpu di

kawasan bandar. Sebelum perang dunia ke-2, bandar-bandar utama di negara kita

telah mempunyai bekalan air yang dirawat. Semasa negara dijajah oleh Jepun (1941-

1945) tiada perkembangan pada sistem bekalan air kita. Sejurus selepas perang

dunia ke2, perkembangan sistem bekalan air di negara kita telah mula pulih.

Menjelang tahun 1950, negara kita telah mempunyai 100 loji rawatan air yang dapat

menghasilkan 195 juta liter sehari kepada penduduk seramai 1.15 juta orang

Paip air jenis asbestos telah diperkenalkan pada tahun 1950-an lagi disebabkan

kosnya yang murah dan popular digunakan sebagai paip utama dan paip agihan.

Paip air jenis keluli juga mula digunakan pada tahun 1950-an. Kebanyakkannya

dipasang sebagai paip utama dan paip pengepam. Paip air jenis Polivinil Klorida

Tak Diplastikan pula diperkenalkan pada tahun 1970-an. Ia biasanya digunakan

untuk retikulasi. Pada awal tahun 80-an, banyak paip jenis besi mulur dan HDPE

digunakan. Paip HDPE pada mulanya digunakan sebagai paip dalam air tetapi kini

digunakan secara meluas sebagai paip utama, retikulasi dan juga paip khidmat.

Projek bekalan air yang pertama selepas merdeka adalah Empangan Klang dan juga

Loji Rawatan Bukit Nanas yang siap pada 1959. ( Norlia Mohd Ali, 1998/1999 )


23/99

7

2.2.1 Permintaan Bekalan Air di Johor

Permintaan bekalan air Negeri Johor telah meningkat pada kadar 5% pada

tahun 2002 berbanding dengan tahun 2001. Bagi tempoh 2003 - 2005,

permintaan bekalan air dijangka akan terus meningkat pada kadar purata 5.0 - 6.0

% setahun, selaras dengan pertumbuhan pembangunan sektor ekonomi termasuk

sektor industri, hartanah dan perdagangan. Walau bagaimanapun peningkatan

bekalan air ini dijangka dapat dipenuhi berdasarkan Kajian Sumber Air Negara

Tahun 2000 yang mendapati bahawa sumber air mentah Negeri Johor adalah

mencukupi untuk keperluan sehingga tahun 2050. Bagi memenuhi permintaan

bekalan air yang akan mencapai jumlah 1,337 juta liter sehari menjelang tahun2005, SAJ Holdings akan membelanjakan sejumlah RM730 juta dalam tempoh

2003 - 2005 ini untuk mempertingkatkan keupayaan sistem bekalan air termasuk

membina loji air, atau meningkatkan membaikpulih sistem agihan air dan

penggantian aset serta mengurangkan lagi kadar air yang tidak berhasil. (SAJH,

2004).

2.3 Sistem Agihan Air

Selepas merawat air mentah di loji sehingga menjadi bersih dan bermutu,

maka peringkat seterusnya ialah pengagihan air kepada pengguna. Sistem agihan air

terdiri daripada paip penghantar, paip agihan dan retikulasi, tangki air pengimbang

dan tangki air perkhidmatan serta stesen pam penggalak. Paip penghantar adalah

paip air yang membawa air bersih dari loji air atau dari stesen pam penggalak ke

tangki air atau paip air dari satu tangki ke tangki air yang lain. Paip retikulasi adalah

rangkaian paip air yang mengagihkan air bersih di dalam kawasan permintaan. Paip

pengimbang pula menyalurkan air dari tangki pengimbang ke tangki-tangki servis.


24/99

8

Manakala paip agihan adalah paip air dari tangki air, loji air atau stesen pam

penggalak yang agihkan air bersih kepada sistem retikulasi. Objektif sistem agihan

ini adalah untuk membolehkan air dibekalkan pada tekanan dan kuantiti yang

mencukupi kepada pengguna. Rajah 2.1 menunjukkan Sistem Bekalan Air.

Rajah 2.1: Sistem Bekalan Air

Sistem pengagihan yang baik haruslah mempunyai ciri-ciri berikut (SAJH,

2004):-

1. Sistem itu mestilah kedap air supaya pencemaran kepada air paip tidakberlaku.


25/99

9

2. Saiz paip harus sesuai supaya bekalan air cukup.3. Sistem mempunyai tangki simpanan air untuk sehari.4. Tekanan air di hujung paip untuk pengguna mestilah sekurang-kurangnya 40

kaki.

5. Jenis paip mestilah sesuai dengan keadaan tempat dan tanah.6. Ketika berlaku kerosakan seperti paip pecah, bekalan air masih boleh

dibekalkan melalui sumber alternatif.

7. Pili bomba boleh digunakan ketika kebakaran.8. Penyelenggaraan bagi sistem pengagihan ini mestilah cepat dan ekonomi.

2.3.1 Jenis Sistem Agihan Air

Sistem agihan air boleh diklasifikasikan kepada tiga jenis iaitu sistem graviti,

sistem berpam dan sistem graviti dan berpam. Jenis agihan air bergantung kepada

topografi, lokasi dan kemudahan kawasan agihan, ketinggian dan keadaan tapak.

Jadual 2.1 memberikan ringkasan kelebihan dan kekurangan tiga jenis sistem ini.

2.3.1.1 Sistem Graviti.

1. Sistem agihan secara graviti memerlukan aras yang berbeza iaitu aras daripunca air ke sesuatu kawasan yang hendak dibekalkan air dengan tekanan

yang mencukupi pada setiap rangkaian paip. Tekanan dikawal supaya tidak

terlalu tinggi atau terlalu rendah sehingga menyusahkan pengguna. Sistem

pam tidak diperlukan dalam sistem ini.

2. Punca air terletak di kawasan tinggi seperti kawasan bukit. Air disalurkandari tempat tinggi ke tempat rendah dengan menggunakan daya graviti.


26/99

10

3. Kaedah sistem ini adalah paling baik dan ekonomi.

2.3.1.2 Sistem Berpam

1. Sistem agihan secara ini adalah memerlukan sistem pam dari punca air kesesuatu kawasan yang hendak dibekalkan air dengan tekanan yang

mencukupi.

2. Dalam sistem ini, sistem pam perlu dijalankan 24 jam sehari secaraberterusan.

3. Kaedah ini tidak dibuat dalam SAJH kerana memerlukan jenis pam yangberlainan.

4. Apabila berlaku kerosakan pada pam, maka bekalan air tidak dapatdibekalkan kepada pengguna.

2.3.1.3 Sistem Graviti dan Berpam

1. Sistem agihan ini merupakan sistem pembekalan air kepada penggunamelalui tangki air.

2. Sistem ini beroperasi melalui sistem pam di mana air dari punca air dipamkanke tangki air dan dari tangki air pembekalan dilakukan secara sistem graviti.

3. Kebiasaannya, aras tangki air adalah berada di tempat yang tinggi untukmemastikan sesuatu kawasan yang dibekalkan air dengan tekanan yang

mencukupi pada setiap rangkaian paip.

4. Oleh kerana keperluan air kepada pengguna dibekalkan melalui tangki air,kelajuan pam tidak perlu berubah-ubah mengikut keadaan semasa. Dengan

ini, pam tidak menjadi cepat lusuh dan haus.


27/99

11

5. Kaedah ini adalah baik dan berekonomi. Air yang disimpan di tangki bolehmenampung permintaan pengguna dan mengawal kebakaran walaupun ketika

berlaku kerosakan pada paip.

Jadual 2.1: Kelebihan dan Kekurangan Tiga Jenis Sistem Agihan

Sistem Kelebihan Kekurangan

Boleh diharapkanGraviti

Kos operasi yang rendah

Tekanan dan aliran boleh diubahsuaiPam

Tindakan pembaikan boleh

dilakukan dengan segera

Masalah biasanya

akan berkaitan dengan

operasi dan

penyelenggaraan

sistem pam

Graviti

dan Pam

Kos rendah jika berada pada

keadaan topografi yang tertentu

Masalah operasi dan

penyelenggaraan pam

2.3.2 Jenis Rangkaian Agihan

Rangkaian paip agihan air dapat dibahagikan kepada 4 jenis sistem iaitu

sistem hujung mati, sistem grid, sistem gelang dan sistem jejarian.

2.3.2.1 Sistem Hujung Mati


28/99

12

Sistem pembekalan cara ini sering ditemui di kawasan luar bandar seperti

kampung-kampung. Ianya cuma ada satu paip utama dan daripadanya bercambahlah

cabang utama berdasarkan permintaan pengguna terutama di tempat-tempat terpencil

dan jauh.

Kelemahan

1. Jika berlaku sebarang kerosakan dipangkal cabang utama seperti paippecah maka keseluruhan kawasan yang mendapat bekalan air dari cabang

utama itu terputus bekalan airnya.

2. Sistem ini secara tidak langsung akan banyak membazirkan air. Iamempunyai banyak hujung mati di mana air tidak dapat bergerak.

Kemungkinan air akan tercemar kerana tidak digunakan dan tidak

dibuang. Ini membahayakan pengguna, situasi seumpama ini perlulah

dihapuskan dengan memasang satu injap pembuangan air di bahagian

hujung paip supaya dapat dan mudah dibuang mengikut program yang

ditentukan.

2.3.2.2 Sistem Grid

Sistem ini adalah hasil ubahsuaian daripada sistem hujung mati. Bezanya

ialah di semua hujung paip utama dan cabang paip disambung antara satu sama

lain menyebabkan di semua bahagian air di dalam paip sentiasa bergerak.

Kebaikan


29/99

13

1. Ketika berlaku kerosakan, cuma sebahagian kecil pengguna sahaja yangterlibat.

2. Pencemaran air kerana air tidak dapat bergerak dapat diatasi.3. Tekanan air yang lebih baik boleh diperolehi berbanding dengan sistem

hujung mati.

Kelemahan

1. Perbelanjaan yang lebih untuk menyambung hujung paip.2. Banyak injap diperlukan.

2.3.2.3Sistem Jejarian

Di dalam sistem ini, air dari paip utama akan dimasukkan terlebih dahulu ke

dalam kolam pengagihan sebelum dibekalkan kepada pengguna. Satu kolam

pengagihan membekalkan kepada satu kawasan atau zon yang tertentu. Kolam ini

ditempatkan di tengah zon yang berkenaan, membekalkan air melalui satu atau

beberapa paip keluar. Sistem ini sesuai dilaksanakan di kawasan-kawasan

perumahan yang dirancang.

2.3.2.4Sistem Gelung


30/99

14

Perbezaan sistem gelung dengan sistem grid ialah ia mempunyai satu

gegelang sama ada berbentuk bulat atau segiempat yang disediakan di kawasan

sekitar yang perlukan bekalan air dengan paip utama mengelilingi kawasan bekalan.

Kebaikan sistem ini hampir sama dengan sistem jejarian. Rajah 2.2 menunjukkan

Kaedah kaedah pengagihan air.

Rajah 2.2: Kaedah-Kaedah Pengagihan Air

Paip Pengagihan


31/99

15

Paip pengagihan adalah installasi sistem pengagihan yang penting kerana ia

membawa air dan mengabungkan loji dan kolam, kolam dan pengguna. Oleh itu,

kajian untuk menentukan jenis-jenis dan saiz paip yang sesuai digunakan haruslah

diberi perhatian yang khursus. Antara masalah yang boleh timbul kerana kurang

perancangan termasuklah paip senang pecah, paip bocor, karat pada paip dan saiz

paip tidak sesuai.

2.3.3.1 Jenis-jenis paip pengagihan

Jadual di bawah menunjukkan jenis-jenis paip yang biasa digunakan dalam

sistem bekalan air. Bagaimanapun, bagi paip retikulasi ia banyak menggunakan

jenis uPVCdanMSbagi lintasan jalan dan longkang.

Jadual 2.2: Kelebihan dan Kekurangan Paip

Jenis paip Kelebihan Kekurangan

Simen

Asbestos

Kuat dan tegar.

Tahan karat pada tanah dan air.

Mudah untuk disambungkan.

Sambungan boleh lentur

memberikan sedikit pesongan.

Mudah rosak akibat

hentaman.

Kekuatan rasuk yang rendah

(0


32/99

16

lekapan/penyelenggaraan

rumit.

Perlu berhati-hati dengan

habuk asbestos semasa

menggunakan mesin.

Sukar mengenalpasti lokasi

paip.

Kesan kebocoran rumit.

Ductile Iron Ketegaran dan kekuatan

mekanikal tinggi.

Mudah disambung.

Kebolehlenturan pada

sambungan.

Mudah dikesan.

Paip mudah diresapi gas dan

bahan tercemar organik.

Mengesan lokasi dan kebocoran

dengan mudah.

Kaedah pembaikan yang

diterima pakai.

Berat.

Mudah karat sekiranya sistem

pelindung bahagian luar dan

dalam pelindung musnah.

Masalah nilai pH tinggi

apabila menyalurkan air

lembut.

Kesukaran mungkin timbul

semasa pemasangan pada

paip yang tidak diukur (garis

pusat paip >350mm).

Polietilina

ketumpatan

tinggi)

Ringan dan tahan karat.

Mudah lentur.

Mudahkan teknik pemasangan

alternatif.

Boleh dikimpal untuk

menjadikan satu sistem tahan

bocor yang boleh menanggung

beban hujung

Penyambungan perlu buruh

mahir dan peralatan khas.

Rendahkan mutu oleh

sesetengah bahan cemar.

Sukar kesan jika berlaku

kebocoran.

Sukar mengenalpasti lokasi

paip.

Keluli Ketegaran dan kekuatan

mekanikal tinggi.

Boleh lentur.

Panjang paip sehingga 13.5 m.

Kerja mengimpal perlu

kemahiran dan peralatan khas.

Mudah terdedah pada karat

sekiranya lapisan pelindung


33/99

17

Boleh dikimpal untuk

menjadikan satu sistem tahan

bocor yang boleh menanggung

beban hujung.

Mudah dikesan.

Paip mudah dirsapi gas dan

bahan tercemar organik.

Mengesan lokasi dan kebocoran

dengan mudah.

musnah.

Sambungan yang dikimpal

memerlukan pelindung

tambahan di tapak.

Pelindung katodik

memerlukan pengawsan yang

kerap.

Masalah nilai pH tinggi

apabila menyalurkan air

lembut.

Bergantung kepada tanah

sebagai sokongan.

Kesukaran semasa

pemasangan jika saiz paip

tidak piawai digunakan.

Polivinil

Klorida tak

diplastikan

(uPVC)

Tahan karat.

Ringan.

Senang untuk disambung.

Mudah rosak akibat

hentaman.

Bergantung kepada tanah

sebagai sokongan.

Boleh turun mutu oleh

pancaran ultra ungu sekiranya

terdedah lama kepada cahaya

matahari.

Mudah diresapi oleh

pencemaran bahan organik

Sukar mengenalpasti

pencemaran paip.

Sukar untuk mengesan

kebocoran.

2.3.3 Penyambung


34/99

18

Penyambung diperlukan untuk menyambung antara satu paip dengan paip

yang lain semasa kerja pemasangan dijalankan. Jenis penyambung adalah berbeza

mengikut jenis paip yang digunakan. Berikut adalah jenis penyambung yang biasa

digunakan.

a) Sambungan Bebibir

Sambungan ini digunakan untuk kerja paip yang terdedah, dalam stesen pam

penggalak dan hasil kerja yang tegar. Kerap digunakan untuk penyambungan paip

MS, CIdan memasang lekapan pada saluran paip.

b) Sambungan Kimpalan

Sambungan ini biasanya digunakan untuk paip keluli. Sesuai untuk pada

semua tekanan dan boleh digunakan bagi kerja atas dan bawah tanah.

c) Sambungan Gibault

Sambungan Gibault adalah sambungan boleh dibuka dan dibuat dari besi

tuang boleh lentur. Kekedapan dicapai dengan menekan gelang pada setiap hujung

spigot dengan menekan gelang pada setiap hujung spigot dengan mengetatkan skru.

Digunakan untuk penyambungan paip jenis AC, CI dan MS. Sambungan ini

membenarkan tekanan antara 10 hingga 12.5 bar.

d) Sambungan Sarung


35/99

19

Penggandingan sarung digunakan untuk penyambungan dua paip berhujung

rata dan bergarispusat sama. Bahannya sama dengan bahan paip. Kekedapan

dicapai dengan dua gegelang getah yang dipasang pada pengganding. Biasa

sambungan sarung menggunakan gegelang getah seperti penyambung uPVC,

pengganding AC dan sambungan paip GRP. Gegelang getah ini adalah fleksibel

yang mana ia membenarkan lenturan pada darjah yang berbeza bergantung kepada

jenis pengganding sarung yang digunakan. Membenarkan lenturan untuk paip AC

antara 4 hingga 8 darjah bagi paip berdiameter sehingga 250mm. Manakala lenturan

paip berdiameter lebih dari 250mm ialah 1.5 hingga 3.5 darjah.

e) Sambungan Soket dan Spigot Tolak

Sambungan dilakukan dengan memasukkan hujung spigot ke dalam hujung

soket yang lain.gegelang getah digunakan untuk mengelakkan kebocoran

sambungan. Banyak paip jenisDImenggunakan jenis ini yang kadangkala dikenali

sebagai sambungan T. sambungan ini membenarkan lenturan paip antara 4 hingga 8

darjah.

f) Pengganding Mekanikal Boleh Lentur

Sesuai bagi penyambungan paip di kawasan tanah yang mengalami enapan,

pengembangan dan pengecutan. Boleh digunakan untuk semua jenis paip.

Penyambung yang popular ialah Viking Johnson Coupling.

g) Penyambungan Mekanikal Sesendal Tunggal


36/99

20

Sesendal jenis ini dikedapkan dengan menekan gasket ke dalam soket dengan

menggunakan gelung kedapan dan bolt. Pesongan yang dibenarkan di antara 3

hingga 10 darjah bergantung kepada diameter paip.

2.3.4 Lekapan Sistem Bekalan Air

Kini terdapat pelbagai jenis lekapan dan lekapan khas yang boleh diperolehi

di pasaran untuk memudahkan pemasangan apabila terdapat perubahan pada garis

pusat paip dan sambungan, perubahan arah dalam rangkaian paip dan pemasangan

berbagai item dalam sistem agihan air. Oleh itu hanya lekapan dan lekapan khas

yang biasa digunakan dinyatakan di sini seperti penyambung bebibir, tee, injap dan

pili bomba. Semua injap bebibir mesti mempunyai bebibir mengikut BS 4504: 1969

Table 16/11 melainkan kelas tekanan yang lebih tinggi dinyatakan.

2.3.5.1 Pengecil

Bentuk pengecil terdiri daripada cembung atau rata yang digunakan untuk

menyambung paip dan lekapan yang terdiri daripada pelbagai diameter. Pengecil

jenis cembung digunakan meluas dalam paip rangkaian manakala pengecil jenis rata

digunakan dalam paip sedutan. Pengecil diperbuat daripada CI,DI, uPVC,PE, GRP

atau keluli. Ia berbentuk tanpa bebibir, kedua-dua hujung bebibir atau satu hujung

bebibir.

2.3.5.2 Penyuai Bebibir


37/99

21

Berfungsi untuk menyambungkan dari sistem yang boleh lentur kepada

sistem penyambung tegar seperti menyambung antara injap kedua hujung bebibir

kepada paip tanpa bebibir. Lekapan khas ini terdiri daripada CI,DI, keluli danPE.

2.3.4.3Sesiku

Sesiku digunakan untuk membolehkan perubahan hala paip dibuat samada

secara pugak atau ufuk. Lekapan ini terdiri daripada CI, DI, PE, uPVC, GRPatau

keluli. Sesiku piawai boleh diperolehi dalam sudut 11.25, 22.5, 45 dan 90 darjah.

2.3.4.4Tee

Tee digunakan apabila terdapat perubahan arah semasa pemasangan paip.

Tee terdiri daripada pelbagai saiz dan garis tengah cabang tee mesti setemu dengan

garis tengah paip yang hendak disambung. Lekapan khas terdiri dari jenis CI, DI,

PE, uPVC atau keluli dan boleh berbentuk bebibir pada semua cabang atau

kombinasi antara bebibir dan tanpa bebibir. Paras tee yang terbalik boleh digunakan

untuk tujuan pencucian. Tee jenis ini biasanya mempunyai bebibir pada semua

cabang atau bebibir pada satu cabang sahaja manakala bahagian utama tidak

mempunyai bebibir.

2.3.4.5Penapis


38/99

22

Penapis digunakan pada paip air keluar dan diperbuat dari besi, aluminium

atau keluli tanpa karat. Semua penapismempunyai bebibir.

2.3.4.6Mulut Loceng

Mulut loceng digunakan pada paip pengeruk, paip air masuk dan paip air

melimpah.

2.3.5 Injap

2.3.6.1 Injap Sluis

Injap ini berfungsi untuk mengawal kadar aliran serta tekanan air.

Pengawalan kadar aliran dan tekanan adalah penting supaya pengguna menerima

tekanan yang optima dan kerja-kerja pembaikan dapat dilakukan dengan mudah jika

terdapat sebarang kebocoran akibat paip pecah. Jenis injap adalah bergantung

kepada saiz paip bekalan air. Injap sluice bebibir (hingga 600 mm) mesti merujuk

kepada BS 5163:1974 manakala injap sluis tanpa bebibir (hingga 10 inci) mesti

merujuk kepada BS 1218:1946. Tekanan maksimum yang dibenarkan ialah 16 bar.

2.3.6.2 Injap Keruk


39/99

23

Injap keruk dipasang di cawangan paip untuk membolehkan kotoran dari

rangkaian paip dialirkan keluar. Injap ini biasa ditempatkan di bahagian terendah

dalam sesuatu rangkaian paip dan di hujung paip tertentu. Tekanan maksimum yang

dibenarkan dalam injap ini ialah 16 bar.

2.3.5.3Injap Udara

Terdapat 2 jenis injap udara iaitu injap udara tunggal dan injap udara kembar.

Injap udara tunggal boleh didapati dengan liang kecil. Injap udara kembar pula

kombinasi liang besar dan liang kecil. Injap ini berfungsi untuk menyingkirkan

udara di dalam paip air. Selain itu, ia digunakan untuk memasukkan udara semasa

mengosongkan paip air. Kedua-dua jenis injap udara ini direkabentuk untuk

beroperasi pada tekanan yang maksimum iaitu 16 bar. Injap udara biasanya

ditempatkan di puncak sesuatu seksyen paip.

2.3.5.4Injap Sekat Hala

Injap Sekat Hala berfungsi untuk mengalirkan air dalam satu hala sahaja.

Jika air berpatah balik dalam paip, maka injap ini akan tertutup dengan sendirinya

dan menyekat pengaliran air tersebut. Injap ini biasanya ada bebibir dan digunakan

dalam saluran paip pengepam dan ditempatkan di antara pam dan injap sluis .

Tekanan maksimum yang dibenarkan ialah 16 bar.

2.3.5.5Injap Ketinggian


40/99

24

Injap ketinggian ini digunakan untuk mengawal air masuk ke dalam tangki

meninggi Injap ini boleh digunakan pada tangki air rendah sekiranya air masuk

melebihi diameter 450 mm. Injap ini dipasang dalam kebuk dan dilengkapi dengan

paip air pirau bertujuan untuk mengurangkan gangguan pada bekalan air apabila

penyelenggaraan dilakukan ke atas injap tersebut.

2.3.5.6Injap Bola atau Lampong

Injap ini diletakkan pada akhir aliran masuk kepada tangki atau tangki

sedutan apabila aliran masuk ke dalam tangki secara graviti. Fungsi injap ini ialah

mengawal air masuk ke dalam tangki. Apabila tangki sudah penuh, ia akan

memberhentikan air masuk. Injap pelampong ini direkabentuk merujuk kepada BS

1968. Hanya injap piawai sehingga diameter 450mm digunakan. Tekanan

maksimum yang dibenarkan ialah 10 bar.

2.3.5.7Injap Pengurang Tekanan

Injap ini biasanya dipasang di saluran paip di bahagian selepas pam untuk

bertujuan mengurangkan tekanan dalam paip yang disebabkan oleh tukulan air yang

wujud setelah alat pam berhenti.

2.3.5.8Pili Bomba


41/99

25

Pili bomba digunakan untuk menyalurkan air keluar daripada rangkaian paip

air ketika berlaku kecemasan. Ia juga berfungsi sebagai pengeruk dalam rangkain

paip. Terdapat dua jenis pili bomba iaitu pili bomba bawah tanah yang merujuk

kepada BS 750 atau atas tanah yang terperinci dalam Pelan JKR No PBA H/310/15.

Semua pili bomba akan mempunyai tekanan maksimum 16 bar. Kedudukan pili

bomba adalah pada persimpangan, cabang dan biasanya dengan jarak antaranya tidak

lebih 180 meter. Pemasangan yang mempunyai risiko kebakaran yang tinggi mesti

mempunyai pili bomba tidak lebih dari 90 meter jarak berjalan dari pemasangan

tersebut.

2.4 Prosedur Pemasangan Paip

Pemasangan paip secara umumnya bermula dari mengenalpasti keadaan tapak

bina sebelum direkabentuk serta menentukan sumber bekalan air yang sesuai. Selain

rekabentuk, beberapa prosedur dan amalan piawai pemasangan paip perlu

dipraktikkan bertujuan untuk memastikan paip dipasang memenuhi kehendak dari

segi kuantiti, tekanan yang cukup dan ketahanan yang sesuai dari segi kegunaan dan

lokasi pemasangan. Berikut ialah prosedur pemasangan paip selepas proses

rekabentuk:-

a. Pemilihan jajaran paip.b. Penjajaran laluan paip air.c. Pembersihan laluan paip air.d. Pengendalian dan penghantaran paip dan keperluan ke tapak bina.e. Pemeriksaan paip dan kelengkapanf. Pengorekan dan pemasangan paip.g. Penyambungan paip.h. Kerja-kerja konkrit.i. Penyambungan Tee dan Lekapan.


42/99

26

j. Pengujian paip air.k. Pembasmian kuman

2.4.1 Pengujian paip air

Tujuan ujian paip adalah untuk memastikan bahawa paip dan kelengkapan

seperti sambungan, special dan sebagainya mempunyai kekuatan yang diperlukan

dan tiada kebocoran. Antara ujian-ujian yang terlibat ialah:-

a. Ujian Tekananb. Ujian kebocoran

2.5 Teori Rekabentuk Sistem Bekalan Air yang Berkesan

Dalam mereka bentuk, perkara pertama yang perlu diberi perhatian ialah

kapasiti air yang bersesuaian dengan permintaan air tersebut. Terdapat beberapa

garis panduan yang perlu diikuti sebelum proses mereka bentuk dimulakan iaitu:-

a. Ditentukan berdasarkan simpanan minimum satu hari tangki domestik.b. Kriterium berdasarkan Pihak Berkuasa Air Negari-negeri. Kriterium yang

disediakan oleh Jabatan Kerja Raya (JKR) dan Pihak Berkuasa Air Negeri

telah mengenengahkan beberapa kaedah yang boleh digunakan untuk

mengetahui keperluan tangki domestik iaitu seperti di Jadual 2.3 dan Jadual

2.4 di bawah:


43/99

27

Jadual 2.3: Keperluan Air Purata Bagi Setiap Jenis Bangunan

Jenis Bangunan Keperluan Air Purata

Rumah teres kos Rendah

Rumah teres 1 tingkat

Rumah Berkembar 1 atau 2 tingkat

Banglo

Rumah Kedai 1 atau 2 Tingkat

Rumah Kedai 3 Tingkat

250 gpd ( 1125 liter/hari )






Jadual 2.4: Keperluan Bekalan Air Per Individu

Jenis Bangunan Keperluan Bekalan Air per Individu

Hotel

Asrama

Sekolah ( biasa )

Sekolah Berasrama

Pejabat Tanpa Kantin

Pejabat Dengan Kantin

Restoran

Masjid

Berek Polis/ Tentera

270 liter/orang/hari


30 liter/orang/hari


70 liter/orang/hari

90 liter/orang/hari

14 liter/orang/hari

14 liter/orang/hari


Walau bagaimanapun, kesemua jadual tersebut adalah berpandukan penggunaan

tangki domestik sahaja dan Jabatan Bomba Tempatan pula menentukan kapasiti

tangki bomba.

2.5.1 Halaju Aliran Dalam Paip


44/99

28

Halaju aliran di dalam saluran paip agihan ditentukan dengan menggunakan

Persamaan 2.1 seperti di bawah. Nilai yang diperolehi dipastikan supaya tidak

melebihi had halaju maksimum yang telah ditetapkan iaitu 2.6m/s. Ini adalah perlu

bagi menghalang hakisan di dalam paip oleh aliran lampau.

Q = VA (2.1)

dengan

Q ialah kadar aliran, m/s, V ialah halaju aliran, m/s, A ialah keluasan paip, m

2.5.2 Aliran Pemadam Kebakaran

Aliran pemadam kebakaran disediakan sebagai langkah keselamatan bagi

tujuan kecemasan yang berlaku seperti kebakaran. Dalam rekabentuk sistem, kadar

alir kebakaran hanya menganggap satu pili bomba digunakan walaupun lebih

daripada satu pili bomba di pasang dalam keadaan sebenar. Nilai kadar alir pemadam

kebakaran boleh di kira dengan menggunakan Persamaan 2.2 seperti berikut :-

Qf= Qpd+ 1.1 Qpb + Qfh (2.2)

Dengan,

Q fh ialah 300gpm (22.71 liter/s), Qfialah Kadar alir pemadam kebakaran, Qpdialah

Kadar air purata ke tangki domestik, Qpb ialah Kadar alir purata ke tangki bomba, Qh

ialah Kadar alir hidrant = 22.71 liter/s.

Pemilihan sistem paip bagi sesebuah bandar atau skim perumahan perlu

mengambil kira faktor kos dan keberkesanan perkhidmatan. Pada kebiasaannya,


45/99

29

gabungan dua atau lebih sistem agihan digunakan untuk meningkatkan mutu

perkhidmatan. Selepas susun atur paip ditentukan, proses pengiraan saiz dan tekanan

pengguna dapat dilaksanakan. Tekanan pengguna seberapa mungkin diminimumkan

semua permintaan puncak berlaku.

2.5.3 Kehilangan Turus

Aliran bendalir menghasilkan kehilangan turus di dalam sebatang paip

seragam yang mengufuk. Di dalam paip, kehilangan turus boleh berlaku disebabkan

oleh rintangan kelikatan bendalir, geseran pada dinding paip, perubahan keratan

rentas paip atau kehilangan lain yang kecil seperti di sambungan-sambungan seperi

injap, lentur dan sebagainya. (Fatimah Mohd Noor, Faridah Jaffar Sidek, Goh Guit

Keau, 1991).

Bagi tujuan pengiraan saizpaip, hanya kerugian turus yang disebabkan oleh

panjang paip sahaja diambilkira. Ini adalah kerana kerugian-kerugian lain adalah

kecil, oleh itu ianya tidakdiambil kira kerana tidak menjejaskan reka bentuk dengan

ketara. Rumus-rumus yang kerap digunakan ialah RumusDarcy-Weisbach, Rumus

Manning dan RumusHazen-Williams.

2.5.3.1 Rumus Darcy-Weisbach

Persamaan 2.3 ialah persamaan yang digunakan untuk mencari kehilangan turus


46/99

30

hf= 4fLV2

/ 2gd (2.3)

dengan

hf ialah kehilangan turus, m, L ialah panjang paip, m

D ialah Garispusat paip, m, V ialah Halaju purata aliran di dalam paip, m/s

g ialah pecutan graviti, m/s, f ialah faktor geseran.

dengan f = 2c / (2.4)

c ialah pemalar, ialah ketumparan bendalir, kg/m3

2.5.3.2 Rumus Manning

Rumus Manning adalah seperti didalam Persamaan 2.5 iaitu:

hf= h2V

2L/ R

4/3(2.5)

dengan

hf ialah kerugian turus, m, h ialah Pekali Manning, L ialah panjang paip, m

V ialah halaju purata aliran di dalam paip, m/s, R ialah jejari hidraulik, m.

Jejari hidraulik ditakrifkan oleh Persamaan 2.6 berikut:

R=A/P (2.6)

Dengan

A ialah luas keratan paip, m2, P ialah perimeter perimeter basah, m.

2.5.3.3 Rumus Hazen-Wiliams


47/99

31

Formula Hazen-Williams secara umumnya tidak sesuai untuk paip

berdiameter kurang daripada 50 mm atau halaju aliran melebihi 3 m/s. Kebiasaannya

persamaan (2.7) yang merupakan persamaan Hazen-Williams akan digunakan :

hf = 10.69LQ1.852

(2.7)

C1.852

D4.87

Dengan,

L ialah panjang paip, Q ialah kadar alir (m3/s), D ialah diameter paip, (m) dan C

ialah pekali Hazen-Williams. Pekali Hazen William boleh diperolehi dalam Jadual

2.5 berikut:

Jadual 2.5: Pekali Hazen Wiliams Mengikut Jenis Paip

Jenis paip Pekali Hazen Wiliams ( C )

Simen Asbestos (AC) 115

Besi Mulur (DI) 130

Besi Tuangan ( CI ) 110

Polivinil Klorida Tak Diplastikkan (uPVC) 130

Polietilena Ketumpatan Tinggi (HDPE) 130

Keluli Lembut (MS) 110

2.5.4 Faktor Rekabentuk Untuk Menentukan Saiz Paip

Ketika menentukan saiz paip terdapat bebberapa faktor yang perlu diambil

kira seperti halaju aliran, kadar alir puncak, aliran kebakaran, baki tekanan yang

disyorkan dan garis pusat paip minimum.

2.5.4.1 Halaju Aliran


48/99

32

Halaju aliran maksimum yang digunakan dalam sistem agihan secara umumnya

ialah 2.5 meter per saat. Ia bertujuan untuk mengelakkan hakisan yang disebabkan

oleh pusaran pada halaju tinggi. Di bahagian sedutan pada rangkaian paip air

pengepam, kelajuan tidak melebihi 1.2 meter per untuk mengurangkan masalah

peronggaan.

2.5.4.2 Kadar Alir Puncak

Kadar alir puncak adalah kriteria seterusnya dalam sistem bekalan air. Ia

digunakan bagi tujuan rekabentuk paip yang menggunakan tangki simpanan air

domestik. Menurut piawaian MWA (Panduan Rekabentuk untuk Sistem Bekalan

Air), kadar alir puncak ini dihitung hasil jumlah faktor puncak berdasarkan jenis

kawasan penduduk sama ada bandar atau luar bandar (pedalaman) atau kawasan

felda di darab dengan kadar alir purata seperti yang dinyatakan dalam Jadual 2.6.

Kadar alir puncak boleh merujuk kepada persamaan (2.8) berikut;

Q puncak = f x Q purata (2.8)

Dengan,fialah faktor puncak, Q purata ialah purata permintaan air.

Jadual 2.6: Nilai Faktor Punca

Faktor Puncak

KawasanAgihan/ Rangkaian Graviti/PaipPenghantar

Bandar dan luar

bandar

2.5 1.5

Skim Felda 3.2 1.2

2.5.5 Turus atau Tekanan Ambilan Dari Paip Utama

Turus tekanan ialah tekanan yang terhasil daripada air yang mengalir di dalam

suatu paip. Tekanan ini dipengaruhi oleh halaju air dalam paip dan diameter paip


49/99

33

yang digunakan dalam agihan. Nilai turus tekanan akan berubah bergantung kepada

kedudukan paip agihan tersebut. Turus tekanan di paip utama ditentukan dengan

melakukan Ujian Tekanan di lokasi paip utama yang berdekatan dengan kawasan

petempatan. Nilai turus tekanan ini juga boleh didapati daripada pihak berkuasa

seperti SAJ Holdings. Dalam rekabentuk paip, tekanan yang paling rendah akan

digunakan. Turus Tekanan paling rendah ini kemudiannya akan digunakan untuk

menentukan tekanan berdasarkan Persamaan Bernoulli untuk merekabentuk sistem

bekalan air di sesuatu kawasan.

2.5.6 Turus Tekanan Baki

Turus tekanan baki dalam paip agihan boleh dihitung dengan menggunakan

Persamaan 2.8 iaitu Persamaan Bernoulli seperti berikut;

(2.9)

Dengan,

hfialah kehilangan tenaga disebabkan oleh geseran,zialah tenaga potensial,

V2

ialah tenaga kinetik, P ialah turus tekanan.

2g g

2.5.6.1Baki Tekanan yang Disyorkan


50/99

34

Baki tekanan maksimum dan minimum yang disyorkan oleh MWA (Panduan

Rekabentuk untuk Sistem Bekalan Air) dalam paip air retikulasi adalah seperti Jadual

2.7

Jadual 2.7 Baki Tekanan Yang DisyorkanBaki

Tekanan

Bandar

(meter)

Luar bandar

(meter)

Felda

(meter)

Minimum 10 22 10

Maksimum 60 60 40

2.5.7 Garis Pusat Paip Minimum

Garis pusat minimum dalam sistem agihan adalah 100 mm manakala untuk

kawasan perumahan adalah 150 mm.

2.5.8 Langkah-langkah Dalam Mereka Bentuk

Proses rekabentuk yang tepat dan mengikut prosedur yang ditetapkan akan

menghasilkan satu rekabentuk yang efisyen untuk keperluan pengguna. Rajah 2.3

menunjukkan Carta Aliran langkah-langkah merekabentuk sistem bekalan air di

sesuatu kawasan.

Langkah-Langkah Merekabentuk


51/99

35

Rajah 2.3: Carta Aliran Langkah-Langkah Merekabentuk Sistem Bekalan Air

i. Tentu kadar keperluan bagibangunan mengikut

keperluan.

ii. Tentu aliran puncak

i. Lakar sistem saliran yangekonomi dan efisyen.

ii. Tentu kadar alir setiap paip.iii. Tentu jenis paip dan diameter

paip yang digunakan.

i.

Tentu kehilangan dalam paip.ii. Tentu halaju dalam paip.iii. Tentu turus baki bagi sistem.

i. Buat semakan dan perubahanrekabentuk jika perlu bagi

mendapatkan hasil ekonomi dan

efisyen.


52/99

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan dan Pengumpulan Data

Kajian yang dibuat ini merupakan satu kajian yang menekankan kepada

aktiviti-aktiviti seperti mengumpulkan maklumat berkaitan polisi dan prosedur yang

digunakan oleh pihak SAJ Holdings dalam sistem pemasangan paip. Selain itu, ia

menekankan kepada mengumpulkan maklumat berkaitan dengan teori rekabentuk

berkesan dalam dalam sistem bekalan. Tambahan lagi, ia memerlukan kepada kerja-

kerja tapak ataupun perlunya kepada penglibatan secara langsung kepada tapak

projek. Oleh itu , beberapa kaedah kajian seperti pengumpulan maklumat, tinjauan,

pemerhatian, temubual dan soal selidik dijalankan bagi membantu mendapatkan

maklumat yang diperlukan bagi kajian ini.

3.1.1 Pencarian Maklumat

Maklumat-maklumat yang berkaitan diperolehi dan dikumpulkan daripada

pelbagai sumber yang berlainan seperti berikut:-


53/99

37

a) Buku Teks

Buku-buku teks mengenai sistem pembekalan air, sejarah sistem bekalan air,

keadah pengagihan air, jenis-jenis paip air diperolehi dari Perpustakan Sultanah

Zanariah (PSZ) UTM dengan bantuan perkhidmatan infolan atau abstrak-abstrak

yang berkaitan dengan tajuk kajian. Selain itu, ia juga diperolehi dari nota-nota yang

diterbitkan oleh SAJ Holdings. Rujukan utama kajian ini ialah merujuk kepada

MWA Design Guidelines For Water Supply System, Guidelines On Submission Of

Water Supply To JBA Johordan Spesifikasi Jabatan Penggantian Aset SAJH.

b) Tesis

Tesis tahun-tahun lalu oleh pelajar UTM yang berkaitan dengan tajuk boleh

diperolehi daripada pusat sumber, Fakulti Kejuruteraan Awam UTM melalui senarai

tesis yang disediakan.

3.1.2 Tinjauan dan Pemerhatian

Tinjauan di tapak projek akan memberikan data dalam satu masa tertentu dan

ia seolah-olah satu foto-snapshot. Pemerhatian pula dijalankan setelah tinjauan

dilakukan. Kedua-dua kaedah ini diperlukan bagi memerhati prosedur yang dibuat

dalam pemasangan paip. Setiap pemerhatian perlulah dicatatkan dengan sistematik

supaya tiada maklumat yang tercicir.


54/99

38

3.1.3 Soal selidik dan Temubual

Soal selidik dan temubual juga dilakukan bagi mengumpul maklumat-

maklumat yang tidak diketahui melalui pemerhatian dan juga untuk memastikan

maklumat yang diperolehi melalui tinjauan serta pemerhatian dengan lebih terperinci.

Temubual dijalankan kepada orang-orang tertentu yang dikatakan sebagai orang

yang bertanggungjawab terhadap projek ini seperti Mr Leong, kontraktor, En Abdul

Halim, Juruteknik dan En Nur Firdaus, Jurutera SAJ Holdings yang

bertanggungjawab terhadap kelancaran projek yang dikaji ini iaitu Projek

Penggantian Paip Lama dari Telok Ramunia ke Pengerang di daerah Kota Tinggi.

Mereka juga memastikan kerja-kerja yang dilakukan di tapak mengikut polisi dan

prosedur yang digariskan oleh SAJ Holdings.

3.2 Pengurusan Data

Berdasarkan kaedah soal selidik dan temuramah yang dijalankan bersama

ihak kontraktor, Juruteknik dan Jurutera yang bertanggungjawab maklunmat seperti

prosedur pemasangan paip, keadaan sistem paip yang dipasang, kemudahan dan

infrastuktur yang sedia ada di dalam kawasan kajian dapat diketahui. Data-data

keluasan kawasan dan status tanah kawasan kajian juga dapat dikenalpasti daripada

pelan-pelan susunatur yang disediakan oleh pihak SAJ Holdings. Selain itu,

temubual juga dibuat kepada penduduk setempat untuk mendapatkan komen

mengenai masalah yang dihadapi oleh mereka ketika paip baru dipasang. Maklumat

juga diperolehi daripada manual garis panduan Syarikat Air Johor dan Persatuan Air

Malaysia serta kajian-kajian terdahulu.


55/99

39

3.3 Analisis Data

Berdasarkan pemerhatian dan maklumat yang dikumpulkan, akan menghasulkan satu

prosedur pemasangan paip. Selain itu, setiap prosedur pemasangan paip di tapak

kajian ini akan dikaji samada mengikut spesifikasi yang digariskan oleh SAJ

Holdings.


56/99

BAB 4

KEPUTUSAN DAN PERBINCANGAN

4.1 Pengenalan

Bab ini akan membincangkan mengenai prosedur pemasangan paip yang

dilakukan di kawasan tapak kajian. Kawasan kajian yang dipilih ini ialah Projek

Penggantian Paip Lama dari Telok Ramunia ke Pengerang. Ia ialah milik SAJ

Holdings dan melibatkan Ranhill Engineers and Construction Sdn.Bhd sebagai

Kontraktor dan South Asia Engineering Sdn.Bhd sebagai subkontraktor.

Pemerhatian dan maklumat yang diperolehi, akan dianalisis dan

mengenalpasti prosedur pemasangan paip yang digariskan oleh SAJ Holdings.

Analisis yang dilakukan adalah berpandukan garis panduan manual yang disediakan

oleh Syarikat Air Johor Holdings (SAJH) dan Persatuan Air Malaysia (MWA).


57/99

41

4.2 Polisi Pemasangan Paip

Polisi mengikut Dewan bahasa dan Pustaka bermaksud rancangan tindakan

yang dipersetujui dan piawai. Polisi pemasangan paip oleh SAJ Holdings ialah

peraturan atau ketetapan , rancangan tindakan yang dipersetujui oleh pihak SAJ

Holdings dan juga pihak yang terlibat iaitu kontraktor yang terlibat dalam

pemasangan paip. Menurut Spesifikasi Pengantian Aset SAJH, polisi pemasangan

paip terbahagi kepada tiga bahagian iaitu sebelum, semasa dan selepas kerja-kerja

pemasangan paip dilaksanakan.

4.2.1 Sebelum Kerja Pemasangan Dilaksanakan

1. Tempoh Tanggungan Kecacatan hendaklah disediakan bagi tempoh(sekurang-kurangnya) untuk tempoh masa kerja dilakukan dan tambahan 6

bulan tanggungan kecacatan. Jika terdapat sebarang kecacatan yang berlaku

di atas kecuaian kerja kontraktor atau kerosakan barang-barang yang

dibekalkan oleh kontraktor semasa tempoh kerja tersebut, pihak SAJH berhak

memanggil semula pihak kontraktor tersebut untuk memperbaiki kecacatan

kecacatan kerja tersebut dengan kos pembaikan kecacatan tersebut

ditanggung sepenuhnya oleh pihak kontraktor seperti diarahkan oleh Pegawai

Penguasa.

2. Kontraktor hendaklah berhubung dan membuat lawatan tapak bersamadengan pegawai SAJH, pihak JKR, TNB, Majlis Daerah Tempatan (jika

terlibat) dan lain-lain agensi yang terlibat.

3. Kontraktor hendaklah berhubung dan memaklumkan dengan ketuamasyarakat setempat seperti penghulu, ketua kampung, ketua masyarakat dan

ahli majlis (jika terlibat) bersama pegawai SAJH.


58/99

42

4. Kontraktor hendaklah memasang papan tanda projek seperti di lukisannombor STD/DWG/SAJH/ASET/G/1 di lokasi yang ditetapkan oleh

penguasa projek atau wakilnya.

5. Kontraktor hendaklah mengambil gambar kawasan jajaran paip atau kawasantapak kerja sebelum kerja dijalankan.

6. Kontraktor hendaklah menyediakan jadual kerja dan carta organisasi syarikatserta mengembalikan semula kepada pihak SAJH sebelum kerja

dilaksanakan.

7. Tempat simpanan paip, fittingdan specialdi tapak bina hendaklah selamat,keadaan perlindungan yang sesuai dan telah mendapat kebenaran tuan punya

tanah.

8. Kontraktor hendaklah memastikan paip air yang belum ditanam dibenarkandisusun dengan teratur di tepi jalan sekurang-kurangnya satu meter dari

hujung edge of the road.

9. Kontraktor hendaklah mengendali dan mengangkut paip dan fitting dengancara yang betul dan tidak dibenarkan mengheret paip tersebut dan jika

terdapat kerosakan paip dan fitting akibat cara pengendalian yang tidak betul,

segala kos paip danfittingtersebut ditanggung oleh pihak kontraktor.

10. Barang-barang yang dibekalkan oleh pihak kontraktor hendaklah mendapatkelulusan daripada pihak SAJH.


59/99

43

4.2.2 Semasa Kerja Pemasangan Dilaksanakan.

1. Papan tanda keselamatan hendaklah diletakkan di tempat yang sesuai dansecukupnya seperti yang terdapat di lukisan nombor

STD/DWG/SAJH/ASET/G/02-04.

2. Semua pemasangan paip hendaklah ditanam di R.O.W. (Right Of way) jalanatau sempadan tanah dan kedalaman sekurang-kurangnya satu meter dari atas

paip bagi penanaman paip di bawah jalan berturap.

3. Kerja pengorekan di atas jalan berturap hendaklah dipotong menggunakanalat pemotong jalan sehingga menghasilkan kawasan korekan yang lurus dan

rata dan hanya pasir dan crusher run sahaja dibenarkan untuk menimbus

kembali lubang korekan serta dimampatkan. Tanah asal tidak dibenarkan

sama sekali digunakan untuk menutup lubang korekan tersebut.

4. Bagi korekan di kawasan yang sibuk (bandar), tanah korekan yang berlebihanyang sudah tidak digunakan lagi hendaklah dibuang di tempat pembuangan

kontraktor.

5. Lubang-lubang korekan hendaklah ditutup dengan segera atau diletak papantanda keselamatan secukupnya.

6. Kerja-kerja pemotongan dan pengorekan di atas turapan jalan hendaklahditurap kembali selewat-lewatnya 24 jam bagi jalan utama JKR dan Majlis

Tempatan dan 3 hari bagi jalan kampung. Kerja membaik pulihpremix perlu

mengikut spesifikasi JKR di bawah pengawasan Pegawai Penguasa.

7. Tidak dibenarkan sama sekali menebuk paip airMild Steel bagi membuattapping, tee, reducerdan sebagainya.


60/99

44

8. Bagi kerja-kerja penyambungan secara kimpalan untuk paip mild steelperludibuat perlindungan balutan bitumen. Bahan dan ketebalan balutan

hendaklah mendapat kelulusan dari penguasa tapak.

9. Semua S-Bend( paip terdedah ) hendaklah dicat dengan antirust (2 lapisan).10.Kelulusan bahan tapping, boltdan nut dan fittings perlu mendapat kelulusan

dari penguasa tapak.

11.Kerja menebuk paip hendaklah menggunakan peralatan yang sesuai.Contohnya paip D.I menggunakan mesin Talbot. Cara kerja dan

perlaksanaan perlu dirujuk dan diawasi oleh Pegawai Penguasa. Lubang

tappingperlu ditimbus semula dengan pasir sehingga ke paras atasferrule.

12. Semua paip komunikasi (Polypipe) hendaklah ditanam sekurang-kurangnya450 mm di bawah jalan dan 300 mm di bawah bahu jalan kecuali jika

terdapat halangan seperti konkrit, jubin, longkang dan keadaan meter stand

sedia ada yang mana keputusan pemasangan ditentukan oleh penguasa atau

pemeriksa kontrak semasa di tapak.

13.Semua paip G.I ke rumah sedia ada hendaklah diganti dengan Polypipesehingga bawah ke meter stand sebagaimana arahan penguasa tapak. Paip

komunikasi jenispolyetherlene tidak dibenarkan terdedah sama sekali. Ianya

perlu ditanam sebagaimana rujukan lukisan. Bagi paip yang terdedah

menyeberangi longkang atau parit, ianya perlu disaluti paip G.I atau diganti

denganstainless steel.

14. Meter stand sedia ada hendaklah diganti dengan meter stand stainless steelmegikut lukisan yang ditetapkan. Lokasi meter stand ditentukan oleh

Penguasa Tapak.

15. Semua dasarchamberhendaklah diletakkan pasir seperti di dalam lukisan.


61/99

45

16. Ujian tekanan kebocoran, pembasmian kuman dan flushingyang dilakukanhendaklah menggunakan air SAJH sahaja dan dibayar kepada SAJH.

17. Borang Perakuan Siap Kerja dan penyerahan hendaklah direkodkanmenggunakan borang-borang yang disediakan.

18.Mengambil gambar semasa kerja dijalankan seperti semasa pemasangan paipdanspecial, penyambungan paip, pengorekan, pemotongan jalan dan semasa

ujian tekanan dan kebocoran.

19.Bagi kerja-kerja pemasangan By-Pass pressure gauge stand hendaklahdaripadastainless steelberukuran 20 mm dan kedudukan hendaklah berada di

dalam injap sluis kecuali keadaan tapak tertentu yang memerlukan perubahan

dan tertakluk kepada arahan Pegawai Penguasa.

4.2.3 Selepas Kerja-Pemasangan Dilaksanakan

1. Mengambil gambar selepas kerja dijalankan (posisi sama semasa mengambilgambar sebelum kerja dilaksanakan).

2. Memulangkan semua lebihan atau baki paip,fittingdanspecialke stor SAJH.3. Mengaturkan pengukuran akhir di tapak bagi tujuan pembayaran dan lawatan

tapak bersama Jabatan Pelanggan yang berkaitan bagi tujuan pengerahan

projek.

4. Kontraktor hendaklah menyediakan draf lukisan skematik As Built danmengajukan kepada SAJH.

5. Semasa kerja-kerja ujian dilakukan, SAJH berhak menggunakan pressuregauge kepunyaan SAJH.


62/99

46

4.3 Prosedur Pemasangan Paip Air

Menurut polisi SAJH, pemasangan paip secara umumnya bermula dari

mengenalpasti tapak bina dan keadaan tapak bina bagi membolehkan paip yang

dirancang serta menentukan sumber bekalan air yang sesuai. Tujuan diadakan

prosedur yang sistematik adalah untuk memastikan paip yang dipasang memenuhi

kehendak. Kehendak yang dimaksudkan seperti dapat membekalkan air dengan

kuantiti yang dan tekanan yang mencukupi serta mempunyai ketahanan sesuai dari

segi kegunaan dan lokasi pemasangan.

4.3.1 Pemilihan Jajaran

Pemilihan jajaran paip yang sesuai adalah penting dalam menentukan kos

utama dan dan kos pemasangan. Pemilihan jajaran ini boleh dilakukan melalui

gambar udara, pelan ortografik, pemeriksaan di tapak, data teknikal keadaan kawasan

serta kedudukan utiliti sedia ada seperti talian eletrik atau telefon. Jajaran yang

dipilih dengan mmastikan profil tanah berada di bawah garisan hidraulik untuk

memastikan kedudukan pam sekiranya perlu.

4.3.2 Penjajaran Laluan Paip Air

Penjajaran laluan paip air dibuat berdasarkan pelan yang telah diluluskan dan

dilakukankan oleh juruukur berlesen. Penandaan laluan paip air ini adalah penting

untuk memastikan ianya tidak terkeluar dari kawasan yang dibenarkan ataupun

melalui proses pengambilan balik tanah. Masalah sebegini seringkali dihadapi oleh


63/99

47

pihak SAJ Holdings dan ianya mendatangkan masalah kerana ia perlu mendapatkan

kebenaran dari pemilik tanah tersebut. Oleh itu, penjajaran yang tepat dan efisyen

perlu dibuat untuk memastikan segalanya berjalan lancar. Kayu penanda akan

ditanam pada kedua-dua belah bahu jalan. Setiap jarak selang ialah kurang 50 m di

laluan paip yang akan dipasang bagi membolehkan kerja-kerja pembersihan laluan

boleh dibuat secara teratur dan mengikut penjajaran yang telah ditetapkan.

4.3.3 Pembersihan Laluan Paip Air

Pembersihan laluan paip perlu dibuat terutama pada kawasan yang tiada

laluan jalan masuk dan dipenuhi dengan semak samun. Ia adalah untuk memudahkan

jentera dan pekerja memamasuki kawasan ini dan seterusnya dapat menjalankan

kerja-kerja pemasangan paip. Pembersihan laluan ini mestlah berdasarkan

penandaan laluan yang telah dibuat sebelum ini. Kemudian penandaan jajaran laluan

paip dibuat dengan selang kurang dari 50 m untuk memudahkan kerja-kerja

pemasangan paip yang akan dijalankan.

4.3.4 Pengendalian, Penghantaran Paip dan Keperluan ke Tapak Bina

Jenis paip yang dipilih untuk pemasangan dipengaruhi oleh banyak faktor

seperti lokasi, kemudahan pemasangan, jangka hayat paip dan faktor ekonomi.

Penghantaran paip, injap,special, penyambung dan lain-lain yang berkaitan ke tapak

bina, penerimaannya perlu dibuat oleh pihak kontraktor. Ini adalah untuk

memastikan tiada sebarang kecacatan atau kerosakan yang berlaku ke atas barang-

barang tersebut. Kontraktor perlu menandatangani resit penerimaan setelah

dipastikan barang-barang tersebut di dalam keadaan baik dan mencukupi


64/99

48

bilangannya sebagaimana yang dicatitkan. Senarai untuk setiap barang yang

diterima mestilah direkodkan dengan sistematik untuk memudahkan kerja

pengesanan di masa hadapan. Projek penggantian paip ini menggunakan paip dari

jenis uPVC,Ductile Iron danMild Steel. Paippaip ini dikendalikan dengan cermat

untuk mengelakkan kerosakan pada salutan paip atau kecacatan kepada paip itu

sendiri. Pengendalian semasa menurunkan paip dan peralalatan ke tempat simpanan

yang sesuai terus ke tapak bina perlu di ambil perhatian dan dikawal supaya

kerosakan barang tersebut tidak berlaku.

4.3.5 Pemeriksaan Paip dan Kelengkapan

Pemeriksaan paip dan kelengkapan dibuat setelah penghantaran paip dan

peralatan dibuat. Ia dijalankan secara berperingkat. Pihak pembekal melalui

kontraktor menyediakan maklumat yang diperlukan dengan kelulusan bahan oleh

badan yang diiktiraf seperti IKRAM atau SIRIM kepada pihak perunding.

Pemeriksaan secara fizikal akan dibuat di tapak bina oleh wakil perunding,

kontraktor dan pembekal. Pemeriksaan yang dibuat ini adalah berkaitan dengan

ketebalan paip dan cement liningbagi paip jenis Keluli Sederhana, uPVC, Ductile

Iron agar memenuhi kehendak yang telah ditetapkan di dalam spesifikasi. Bagi

pemeriksaan ini, ia menggunakan satu alat iaitu Holiday Detector. Paip dipilih

secara rawak dengan mengambil beberapa sampel paip. Ia menggunakan arus eletrik

untuk mengesan sekiranya lapisan bitumen paip jenis Mild Steel terkopek atau tidak.

Jika lapisan ini terkopek, ia akan mengeluarkan bunyi. Paippaip yang bitumen

terkopek akan dibaiki dengan menampal dengan bitumen cair. Jadual 4.1

menunjukkan spesifikasi SAJH untuk ujian yang dibuat. Manakala Jadual 4.2

menunjukkan data ujian yang dibuat untuk paip jenis Mild Steelberdiameter 300

mm. Nilai diambil secara rawak.


65/99

49

Jadual 4.1: Ketebalan Luar Paip Keluli dan Diameter Dalaman

Diameter

Luar (O.D)

(mm)

Diameter

Nominal

(mm)

Ketebalan

Nominal

Minima

(mm)

Ketebalan

Lapisan

Konkrit

(mm)

Bitumen

Enamel

Wrapping

(mm)

88.9 80 3.2 6 3

114.3 100 3.6 6 3

139.7 125 3.6 6 3

168.3 150 3.6 6 3

193.7 175 4.0 10 4.5

219.1 200 4.0 10 4.5

244.5 225 4.0 10 4.5

273 250 4.0 10 4.5

323.9 300 4.0 10 4.5

355.6 350 4.5 13 6

406.4 400 4.5 13 6

457 450 5.0 13 6

508 500 5.0 13 6

559 550 6.3 13 6

610 600 6.3 13 6

660 650 6.3 19 6

711 700 6.3 19 6

762 750 6.3 19 6

813 800 7.1 19 6

864 850 7.1 19 6

914 900 7.1 19 6

1016 1000 7.1 19 6

1219 1200 8.0 19 6

1422 1400 8.8 25 6

( Sumber: Spesifikasi SAJH bagi Paip Keluli Sederhana)


66/99

50

Jadual 4.2: Purata Ketebalan Paip Luar Keluli Dan Diameter Dalaman

Diameter

Nominal

(mm)

Ketebalan

Nominal

Minima

(mm)

Ketebalan

Lapisan

Konkrit

(mm)

Bitumen

Enamel

Wrapping

(mm)

Keputusan

300 4.5 11.2 4.54 Lulus

4.3.6 Pengorekan dan Pemasangan Paip

4.3.6.1 Pengendalian Dan Pemasangan Paip

Pengorekan parit dibuat setelah penjajaran laluan paip dan pemeriksaan

fizikal paip telah diluluskan oleh SAJ Holdings. Lebar parit yang dikorek adalah

bersesuaian dengan garis pusat dan jenis paip yang hendak dipasang. Sekiranya garis

pusat paip yang hendak dipasang tidak melebihi 500 mm, maka lebar korekan tanah

ialah garis pusat + 450 mm. Untuk tempat penyambungan paip di dalam parit pula,

lebar parit adalah lebih lebar untuk memudahkan kerja-kerja penyambungan dibuat.

Pengorekan parit yang bersebelahan dengan bahu jalan perlu mendapat kelulusan

dari pihak berkuasa berkaitan sebelum kerja-kerja dijalankan dan pematuhan

prosedur perlu dituruti setiap masa. Mengikut spesifikasi, kedalaman paip yang

perlu dipasang di tapak bina ialah antara 1 m hingga 1.5 m di atas paip dan

kebanyakkan kontraktor memasang paip kurang dari kedalaman tersebut. Oleh itu,

pengawasan perlu diambil perhatian semasa kerja-kerja penggalian dan pengorekan

dijalankan.

Paip dibawa masuk ke dalam lubang korekan menggunakan tali yang

dikendalikan oleh puli mekanikal atau tripod. Untuk menyambungkan satu paip ke

paip yang lain, caranya ialah bersihkan soket paip dengan berus, masukkan gasket


67/99

51

yang dikenali sebagai EPDM getah sintetik. Dipastikan bahawa getah sintetik

tersebut masuk ke dalam soket dengan sempurna untuk mengelakkan kebocoran.

Kemudian, bahagian paip yang hendak disambung dengan paip tadi dibersihkan dan

disapu dengan pelincir. Didapati terdapat 2 garisan yang terpapar pada paip tersebut.

Jentolak digunakan untuk menolak masuk bahagian paip tadi ke sambungan tersebut.

Menurut spesifikasi SAJH, kelonggaran diberikan kepada kontraktor dalam

menyambungkan paip uPVC iaitu boleh menggunakan lengan jentolak tetapi perlu

dipastikan bahawa tidak mencacatkan paip tersebut.

Bagi pemasangan paip yang merentasi jalan raya utama yang sibuk dengan

kenderaan, pengorekan secara terbuka tidak digalakkan. Pemasangan paip secara

jacking akan dibuat dengan menolak jacking sleeve dari jacking pit dengan

menggunakan jack hydraulic yang berkuasa tinggi sehingga melintasi bawah jalan

raya ke receiving pit. Seterusnya, paip yang telah disambungkan akan ditolak masuk

mengikut jarak yang telah ditetapkan di dalamjacking sleeve. Kemudian, kedua-dua

hujung jacking sleeveditutup dengan bata sebelum ruang antara paip dan sleeve

diisi dengan simen mortar.

4.3.6.2Kecerunan

Semua paip perlu dipasang pada kecerunan yang rata ( smooth ). Cerun

minimum adalah 1: 500. Perlu diambil kira kemungkinan paip akan meluncur

sekiranya ia dipasang pada kecerunan melebihi 20 peratus untuk rangkaian paip yang

dipasang atas tanah manakala 25 peratus untuk paip ditanam dalam tanah. Dalam

kes ini, blok penahan konkrit perlu dibina. Untuk cerun 20% atau lebih kecil,

panduan am yang biasa dipraktikkan seperti berikut:

Cerun 1: 12 satu untuk setiap 3 batang paip

Cerun 1: 8 satu untuk tiap 2 batang paip.


68/99

52

Cerun 1: 5 satu untuk tiap batang paip

4.3.6.3Penutup

Penutup diukur dari tanah kepada permukaan luar paip dan ianya untuk

mengelakkan paip daripada dirosakkan oleh beban tanggungan .

1. Penutup MinimumKedalaman penutup mestilah 1200 mm di bawah aras tanah sekiranya paip

ditanam di tepi dan bawah jalan. Manakala 900 mm unntuk paip ditanam jauh

daripada jalan.

Paip perlu dilindungi oleh bonggol konkrit atau alas khas pada:

I. 150 mm sekeliling sekiranya penutup paip kurang daripada keperluanminima.

II. 150 mm sekeliling di mana paip berada di bawah anak sungai danparit.

III. 150 mm untuk alas dan separuh bonggol sekiranya rangkaian paipdalam tanah tambak dan penutup melebihi 2000 mm kedalaman.

2. Penutup Maksimum

Secara amnya, adalah tidak sesuai penutup melebihi 2m. Walau

bagaimanapun, kedalaman boleh melebihi had maksimum untuk disesuaikan

mengikut lokasi injap.


69/99

53

4.3.6.4 Jenis Alas

Paip dipasang pada dasar rata yang beralas. Alas yang sempurna adalah

untuk mengurangkan pesongan ke atas paip yang boleh lentur atau mengurangkan

kerosakan pada paip yang tegar.

Alas untuk tanah berbatu sesuai menggunakan bahan berpasir untuk

memudahkan ianya dikemaskan dan dibentuk mengikut yang dikehendaki. Ia juga

tidak banyak mendakan dan mudah dipadatkan. Alas berpasir ini terdiri daripada

batu kelikir atau batu hancur bersaiz sehingga 20 mm. Alas konkrit dan bonggol

biasanya untuk paip tegar bertekanan rendah dan pembentungan. Alas jenis ini perlu

diteruskan sehingga penyambung tetapi bonggol berhenti sebelum tempat

sambungan untuk memudahkan kerja pembaiakn kerosakan paip.

Untuk kajian ini, didapati alas yang digunakan adalah pasir. Maka ia

mengikut prosedur yang telah ditetapkan.

4.3.6.5Pengambusan

Kerja pengambusan semula parit dijalankan untuk mengelakkan pergerakan

paip dan menentukan paip berada di tempatnya. Bahan kambusan mestilah bebas

dari batu atau bahan keras dan bahan tersebut hendaklah diratakan di sepanjang

bahagian dasar parit pada kedalaman 150 mm. Lapisan ini hanya akan diratakan

menggunakan tangan, diikuti dengan lapisanlapisan yang berikutnya. Setiap lapisan

setebal 150 mm mengandungi bahan yang sama dikambus ke bahagian atas paip.

Pengambusan seterusnya mengandungi bahanbahan kasar tetapi bebas daripada

batu dan ketul-ketul tanah yang besar. Ianya dilakukan dalam lapisan setebal 150


70/99

54

mm dan dilantak dengan tangan atau jentera sehingga pengambusan adalah 300 mm

daripada atas paip. Pengambusan semula parit dijalankan dengan lapisan setebal

300 mm, dipadatkan dengan jentera dan disiapkan tinggi sedikit dari kawasan

sekelilingnya untuk mengelakkan mendapan.

4.3.7 Penyambungan Paip

Semua kerja-kerja penyambungan paip ini adalah perlu mengikut prosedur

pemasangan setiap jenis paip yang akan digunakan. Bagi paip mild steel, pihak

kontraktor perlu memberikan maklumat terperinci berkaitan prosedur kimpalan yang

hendak digunakan dengan kelulusan yang diberikan oleh pihak perunding.

Maklumat terperinci tersebut adalah seperti berikut:

a) Buatan, jenis dan tolok elektrod.b) Saiz, bentuk dan bilangan kimpalan yang dibuat pada setiap sambungan.c) Arahan kimpalan yang dibuat.d) Kekuatan arus eletrik yang digunakan.

Jurukimpal yang berkelayakan sahaja dengan prosedur kimpalan yang

dibenarkan untuk membuat kerja-kerja penyambungan ini. Bagi mild steel yang

bergaris pusat melebihi 628 mm sahaja, ujian udara dibuat pada setiap sambungan

paip dengan tekanan udara sebanyak 17 bar. Masa ujian ini ialah selama 10 minit

dan sekiranya tiada penurunan tekanan berlaku, ianya tiada kebocoran. Lubang

tempat ujian ini akan ditutup secara kimpalan. Setiap sambungan yang telah

disahkan tiada kebocoran direkodkan dan disahkan oleh perunding yang terlibat

dengan ujian ini. Setelah setiap sambungan telah lulus ujian udara ini, ianya

disalutkan dengan salutan bitumen supaya tidak berkarat. Di bahagian dalam


71/99

55

sambungan pula disaluti dengan lining dalaman. Pemeriksaan dibuat untuk

memastikan kerja ini dibuat dengan sempurna.

4.3.8 Kerja-kerja Konkrit

Kerja-kerja konkrit ini yang melibatkan penyiapan kebuk injap cuci, anchor

block, thrust blockyang menggunakan bancuhan yang telah ditetapkan iaitu antara

gred 20 hingga 30. Terdapat pengujian di tapak sebelum dan selepas sesuatu

bancuhan konkrit dituang dalam acuan bagi memastikan kekuatan konkrit memenuhi

spesifikasi yang telah ditetapkan. Prosedur pemeriksaan kerja-kerja konkrit adalah

berkaitan dengan penyediaan permukaan di mana konkrit akan dituang, acuan konkit,

besi tetulang, kesediaan untuk penuangan konkrit, tempoh pengawetan dan

penyiapan kerja-kerja pembaikan.

4.3.9 Penyambungan Tee dan Lekapan

Penyambungan tee dan lekapan bertujuan untuk membekalkan air ke sesuatu

kawasan atau mempertingkatkan sistem agihan yang sedia ada. Ia merupakan kerja

akhir yang dilaksanakan untuk mempastikan bekalan air dapat disalurkan dari sistem

paip yang sedia ada dengan sempurna kepada sistem paip yang baru disiapkan.

Biasanya, pada sambungan tee ini, ia akan dikimpal kepada paip yang sedia ada

dengan menggunakan sambungan kolar dan sambungan bebibir atau mekanikal.

Sebelum kerja-kerja yang melibatkan penyambungan ini, notis gangguan air akan

diedarkan untuk memudahkan pihak yang terlibat.


72/99

56

Setelah kerja penyambungan tee dan pemeriksaan terhadap kerja dibuat

selesai, bekalan air akan disalurkan semula ke kawasan yang terlibat dengan

memastikan bekalan airnya bersih dari kekeruhan dan bendasing. Kerja mengguna

pakai untuk paip baru dilakukan serentak selepas bekalan air ini memenuhi paip air

dengan lancar tanpa sebarang masalah. Kerja-kerja akhir dan penandaan kekal pada

laluan paip seta kebuk injap dilakukan secara intensif apabila kerja mengguna pakai

telah selesai sebelum pemeriksaan akhir dibuat oleh pihak perunding atau wakil

klien.

4.3.9.1Injap Dan Pili Bomba

I. Injap Sluis

Saiz injap sluis biasanya bersaiz lebih kecil dari saiz talian paip yang

dipasang. Jarak antara satu injap ke injap yang lain ialah 1.5 km. Walau

bagaimanapun, jarak ini boleh dijauhkan sehingga 3 km untuk paip pengepam. Injap

ini dipasang dipersimpangan untuk memudahkan kerja operasi dan ia biasanya

dipasang selepas kebuk pengeruk. Tekanan kebolehkerjaan maksima untuk injap ini

ialah 16 bar.

II. Injap Pencuci

Injap pencuci diletakkan di kedudukan paling rendah dalam sistem talian paip

di mana kerja mencuci paip diperlukan. Saiz injap pencuci adalah 1/3 daripada saiz

talian paip.


73/99

57

III. Injap Udara

Injap Udara digunakan untuk melepaskan udara yang terperangkap di dalam

sistem paip ketika ia beroperasi. Tekanan kebolehkerjaan maksima untuk injap ini

ialah 16 bar. Biasanya, injap udara dipasang pada jarak tidak melebihi 1 km di

antara satu dengan lain. Jadual 4.3 menunjukkan saiz dan jarak injap udara.

Berdasarkan kepada Panduan Rekabentuk Untuk Sistem Bekalan Air.

Jadual 4.3: Saiz Injap Udara Yang Sesuai Mengikut Saiz Paip

Saiz Injap Udara ( mm ) Saiz paip ( mm )

25 Sehingga pada 200

50 200 - 400

75 400 - 600

100 600 - 750

150 750 - 900

200 900 dan lebih

IV. Pili Bomba

Pili bomba dipasang pada persimpangan dan secara amnya jarak antara pili

bomba tidak lebih dari 180 m. Pili bomba dipasang pada installasi yang mempunyai

risiko kebakaran yang tinggi dengan jarak antara pili bomba tidak melebihi 90 m

jarak berjalan dari installasi tersebut.


74/99

58

4.3.9.2Kebuk Injap

Semua injap perlu dipasang di bawah tanah dan di dalam kebuk. Terdapat

tiga jenis kebuk injap iaitu jenis konkrit pratuang, batu bata dan konkrit bertetulang.

Ciri-ciri am kebuk batu bata dan kebuk konkrit adalah seperti berikut:

1) Dimensi dalaman kebuk bergantung kepada saiz injap, lekapan dansambungan yang akan dipasang dalam kebuk tersebut.

2) Ketebalan minimum dasar kebuk ialah 150 mm.3) Injap dipasang atas sokongan daripada mass concrete.4) Kebuk yang kedalaman melebihi 1 m perlu disediakan tangga besi

yang bergaris pusat 20 mm dengan jarak 300 mm antara satu sama

lain.

5) Penutup kebuk samada daripada konkrit beretulang, keluli atau besituangan. Penutup mesti dilengkapi dengan pengangkat. Penutup

yang diperbuat dari keluli dan besi tuangan perlu dilengkapi dengan

pemegang dan direkabentuk untuk kerja-kerja berat.

6) Injap pengeruk mesti dilengkapi dengan paip air keluar yang bergarispusat sama dengan injap pengeruk dan dihalakan ke anak sungai atau

manhole yang berdekatan.

7) Pengganding mekanikal boleh lentur hendaklah dipasang padasambungan yang terletak di bahagian luar kebuk. Ini adalah untuk

mengelakkan perbezaan mendakan antara kebuk dan paip.

8) Penyuai bebibir yang bergaris pusat melebihi 300 mm tidak bolehdigunakan. Penyuai bebibir khas adalah disyorkan.


75/99

59

4.3.10 Rekod Kerja Harian

Rekod kerja harian merupakan proses merekod kemajuan segala aktiviti kerja

harian. Ia dibuat pada setiap hari bekerja bagi kemudahan penyemakan dari segi

kualiti serta penggunaan sumber tenaga, jentera dan bahan. Di samping keadaan

cuaca, persekitaran tempat kerja dan data konkrit yang diuji dan lawatan oleh pihak

atasan. Arahan kepada kontraktor juga direkodkan seperti pindaan kerja yang

terlibat atau pembaikan untuk kerja yang tidak memuaskan. Format piawai yang

biasa digunakan di tapak bina untuk merekod kerja harian ini dan ia dikenali sebagai

Buku harian Tapak (Site Dairy). Buku ini hendaklah sentiasa berada di pejabat tapak

bagi tujuan penyemakan oleh pihak perunding. Ia merupakan dokumen penting

sebagai bukti terhadap kontraktor jika terdapat masalah seperti pemansuhan kontrak

dan sebagainya. Semua data yang berkaitan seperti penyambungan, bilangan paip,

jarak,specials, aras tanah asal, aras bawah paip dan perkara-perkara yang berkaitan

hendaklah direkodkan. Ini memudahkan

zarilahca02005806ttt.unlocked.pdf

Documents