tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian … hun sek.tp.pdfterlebih dahulu saya ungin...
TRANSCRIPT
TINGKAH LAKU METAKOGNITIF DALAM PENYELESAIAN MASALAH
MATEMATIK
YAP HUN SEK
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
TINGKAH LAKU METAKOGNITIF DALAM PENYELESAIAN MASALAH
MATEMATIK
YAP HUN SEK
Laporan Projek Ini Dikemukakan
Sebagai Memenuhi Sebahagian Daripada Syarat
Penganugerahan Ijazah Sarjana Pendidikan
(Pendidikan Matematik)
FAKULTI PENDIDIKAN
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
JUNE 2013
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
PSZ 19:16 (Pind.1/07)
DECLARATION OF THESIS / UNDERGRADUATE PROJECT PAPER AND COPYRIGHT
Author’s full name : YAP HUN SEK
Date of birth : 18 APRIL 1980
Title : TINGKAH LAKU METAKOGNITIF DALAM PENYELESAIAN MASALAH MATEMATIK
Academic Session : 2013 / 2014
I declare that this thesis is classified as :
CONFIDENTIAL (Contains confidential information under the Official Secret Act 1972)*
RESTRICTED
OPEN ACCESS
(Contains restricted information as specified by the organisation where research was done)* I agree that my thesis to be published as online open access (full text)
I acknowledged that Universiti Teknologi Malaysia reserves the right as follows :
1. The thesis is the property of Universiti Teknologi Malaysia. 2. The Library of Universiti Teknologi Malaysia has the right to make copies for the purpose of
research only. 3. The Library has the right to make copies of the thesis for academic exchange.
Certified by :
SIGNATURE SIGNATURE OF SUPERVISOR 800418-03-5418 PM DR. MD NOR BIN BAKAR
(NEW IC NO./ PASSPORT NO.) NAME OF SUPERVISOR
Date : 30 JUNE 2013 Date : 30 JUNE 2013
NOTES : * If the thesis is CONFIDENTIAL or RESTRICTED, please attach with the letter from the organisation with period and reasons for confidentiality or restriction.
ii
“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana Pendidikan
(Pendidikan Matematik)”.
Tandatangan : ……………………………….
Nama Penyelia : PM DR. MD NOR BIN BAKAR
Tarikh : 30 JUNE 2013
iii
PENGHARGAAN
Dengan ini, saya amat bersyukur kerana saya dapat menyipakan dan menyempurnakan
tesis di peringkat sarjana ini.
Terlebih dahulu saya ungin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan saya dan ucapan
jutaan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelaras penulisan ini iaitu Prof Madya Dr.
Md Nor b. Bakar selaku penyelia atas segala bimbingan, tunjuk ajar, nasihat dan juga teguran
yang telah diberikan disepanjang proses menyiapkan tesis ini. Jasa Prof tidak dapat lupakan.
Selain itu, ribuan terima kasih juga kepada ahli keluarga, Yap Beng Ek, Koh Sian Sim,
Dii Yong Heng, Dii Louis Bin, Yap Weoi Sheng dan Wee Fei Ling yang telah member dorongan
dan sokongan tanpa mengira jemu dan penat lelah.
Akhir sekali, ribuan terima kasih kepada rakan-rakan, Mazlan b. Sariyeo, Hafizah bt.
Sabri, Nora bt. Mohd Asri dan Mastura bt. Yusoff yang telah memberi sumbangan idea-idea
serta tip-tip yang telah diberi amat berguna kepada saya untuk menyiapkan tesis ini.
iv
ABSTRACT
This study was conducted to identify the metacognitive behaviorism in mathematical
problem solving especially in Arithmetic Progression and Geometric Progression. The sample of
research consisted of 26 form 5 students from Sekolah Menengah Sains Sembrong, Kluang,
Johor Daul Ta’azim. In conducting this research, the data was collected through diagnostic test
and interviews. From the analyzed data, it is evident that students use metacognitive behavioral
skills at the most minimum, especially in additional mathematic on the topic of Arithmetic
Progression and Geometric Progression. It is now clear, based on this research, that majority of
the students faces problems in understanding the concept and requirements of the questions.
Based on the result, a suggestion could be developed on teaching and learning activities which
could combine metacognitive behaviors in the mathematical problem solving. This study is to
provide benefits to all parties especially to mathematic and additional mathematic teachers.
v
ABSTRAK
Kajian ini dijalankan adalah untuk mengenal pasti tingkah laku metakognitif dalam
penyelesaian masalah matematik terutamanya dalam tajuk Arithmetric Progression and
Geometric Progression. Sampel kajian ini melibatkan 26 orang pelajar di tingkatan lima
daripada Sekolah Menengah Sains Sembrong, Kluang, Johor Darul Ta’azim. Dalam menjalan
kajian ini, data dikumpul melalui ujian diagnostik dan juga temu bual. Hasil dapatan analisis
data menunjukkan bahawa pelajar menggunakan kemahiran tingkah laku metakognitif dalam
penyelesaian masalah matematik pada tahap minimum sahaja, terutama matematik tambahan
yang bertajuk Arithmetric Progression and Geometric Progression. Hasil daripada dapatan
kajian didapati bahawa majority pelajar mengalami masalah dalam kefahaman konsep dan
pemahaman soalan. Dengan demikian, satu cadangan dikemukakan bagi aktiviti pengajaran dan
pembelajaran yang menggabungkan tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian masalah
matematik bagi tajuk Arithmetric Progression and Geometric Progression. Kajian ini
diharapkan memberi manfaat kepada semua pihak khasnya kepada guru matematik dan
matematik tambahan.
vi
KANDUNGAN
BAB PERKARA HALAMAN
PENGAKUAN ii
PENGHARGAAN iii
ABSTRACT iv
ABSTRAK v
ISI KANDUNGAN vi
SENARAI JADUAL xiii
SENARAI GAMBAR RAJAH xiv
SENARAI SINGKATAN xv
vii
1 PENDAHULUAN 1
1.1 Pengenalan 1
1.2 Latar Belakang Masalah 3
1.2.1 Mengapa Perlu Penyelesaian Masalah Dalam 4
Matematik?
1.2.2 Peranan Metakognitif Dalam Penyelesaian Masalah 5
1.2.3 Masalah-masalah Yang Dihadapi Oleh Guru dan 7
Pelajar
1.3 Pernyataan Masalah 7
1.4 Objektif Kajian 8
1.5 Persoalan Kajian 9
1.6 Kepentingan Kajian 10
1.7 Skop Kajian 12
1.8 Kesimpulan 12
2 KAJIAN LITERATUR 14
2.1 Pengenalan 14
viii
2.2 Perkembangan Pendidikan Matematik 16
2.3 Penyelesaian Masalah Matematik 17
2.3.1 Teori Pemprosesan Maklumat 18
2.3.1.1 Model Pemprosesan Maklumat 19
Atkinson & Shiffrin
2.3.1.2 Teori Pemprosesan Maklumat Sternberg 21
2.3.2 Perspektif Teori dan Kajian Penyelesaian Masalah 22
2.3.2.1 Teori Penyelesaian Masalah 22
2.3.2.2 Perspektif Kajian Penyelesaian Masalah 23
2.3.2.3 Aspek Kognitif Dalam Penyelesaian Masalah 24
2.4 Metakognitif 27
2.4.1 Komponen Metakognitif 27
2.4.2 Metakognitif Dalam Penyelesaian Masalah Matematik 28
2..4.2.1 Model Penyelesaian Masalah yang Menfokuskan 30
Strategi Metakognitif
2.4.2.2 Tingkah Laku Metakognitif Dalam Penyelesaian 32
Masalah Matematik
2.5 Kajian-kajian Lepas Yag Berkaitan 33
2.5.1 Kajian oleh Foong (1993) 33
2.5.2 Kajian oleh Zan (2000) 34
2.6 Masalah Pengajaran dan Pembelajaran Dalam Matematik 35
2.6.1 Guru 35
2.6.1.1 Kaedah Pengajaran Matematik 36
2.6.1.2 Transformasi Pengajaran 37
ix
2.6.2 Pelajar 40
2.6.2.1 Kelemahan Kemahiran Asas Matematik 40
2.6.2.2 Kefahaman Konsep 41
2.6.3 Buku Teks 43
2.6.3.1 Teks 44
2.6.3.2 Gambar Rajah 45
2.6.3.3 Aktiviti Dalam Buku Teks 45
2.7 Kesimpulan 46
3 PENGKAEDAHAN 48
3.1 Pengenalan 48
3.2 Reka Bentuk Kajian 48
3.3 Subjek Kajian 50
3.4 Instrument Kajian 50
3.5 Tatacara Kajian 51
3.6 Andaian 52
3.7 Batasan Kajian 52
3.8 Analisis Data 53
x
4 ANALISIS DATA DAN KEPUTUSAN 54
4.1 Pengenalan 54
4.2 Skor Ujian Dan Pencapaian 55
4.3 Analisis Kesilpan Berdasarkan Ujian Diagnostik 57
4.4 Analisis Kesilapan Berdasarkan Soalan 58
4.5 Dapatan Temu Bual 62
4.5.1 Analisis Temu Bual Mengikut Soalan 63
4.5.2 Soalan 1 63
4.5.3 Soalan 2 64
4.5.4 Soalan 3 65
4.5.5 Soalan 4 66
4.5.6 Soalan 5 67
4.5.7 Soalan 6 68
4.6 Rumusan 69
xi
5 PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 71
5.1 Pengenalan 71
5.2 Perbincangan 73
5.2.1 Jenis kesilapan Kefahaman Konsep 73
5.2.2 Jenis Kesilapan Penggunaan Hukum AP dan GP 74
5.2.3 Jenis Kesilpan Pemahaman Soalan 74
5.2.4 Jenis Kesilapan Kecuaian Semasa Pengiraan 75
5.2.5 Peranan dan Kepentingan Tingkah Laku Metakognitif 76
Dengan Proses Penyelesaian Masalah
5.3 Implikasi Kajian 77
5.4 Cadangan Kajian 78
5.5 Tingkah Laku Metakognitif Dalam Pengajaran dan Pembelajaran 79
Matematik
5.5.1 Persediaan Guru 80
5.5.2 Pembaharuan Kurikulum 81
5.5.3 Pembangunan Profesional Yang Berterusan 82
5.5.4 Sumber Bahan 82
5.5.5 Penilaian Untuk Kemahiran Teknik Berfikir 83
5.6 Cadangan Kajian Lanjutan 83
5.7 Kesimpulan 84
5.8 Penutup 86
xii
RUJUKAN 89
Soalan Diagnostik 96
Soalan Temu Bual 97
Penilaian Kendiri Guru 98
Rekod Mengajar Guru Matematik Tambahan SM Sains Sembrong 99
xiii
SENARAI JADUAL
NO JADUAL TAJUK HALAMAN
Jadual 2.1 Model Penyelesaian Masalah (De Corte, 2003) 31
Jadual 4.1 Taburan Markah Ujian Diagnostik Mengikut Responden 56
Jadual 4.2 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Dalam 57
Ujian Diagnostik
Jadual 4.3 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Berdasarkan 59
Soalan 1
Jadual 4.4 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Berdasarkan 59
Soalan 2
Jadual 4.5 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Berdasarkan 60
Soalan 3
Jadual 4.6 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Berdasarkan 61
Soalan 4
Jadual 4.7 Taburan Kesilapan Yang Dilakukan Oleh Pelajar Berdasarkan 61
Soalan 5
xiv
SENARAI RAJAH
NO RAJAH TAJUK HALAMAN
Rajah 2.1 Peta Konsep Kajian 15
Rajah 2.2(a) Model Pemprosesan Maklumat Atkinson & Shiffrin 19
Rajah 2.2 (b) Struktur Memori 20
Rajah 2.2 (c) Tiga Komponen Dalam Teori Pemprosesan Maklumat 21
Sternberg
Rajah 2.3 (a) Carta Metakognitif 28
Rajah 3.1 Tatacara Kajian 51
xv
SENARAI SINGKATAN
KBSM - Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah
FPK - Falsafah Pendidikan Kebangsaan
SPM - Sijil Penilaian Malaysia
KBKK - Kemahiran Berfikir Secara Kreatif dan Kritis
UTM - Universiti Teknologi Malaysia
AP - Arithmetic Progression
GP - Geometric Progression
1
BAB 1
PENDAHULUAN
1.1 Pengenalan
”Pendidikan di Malaysia adalah usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi
potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan
harmonis dari segi intelek, rohani, emosi, dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan
kepada Tuhan. Usaha ini adalah melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan,
berketrampilan, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi
sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara” (Abu Hassan,
1997:57). Untuk menjayakan Falsafah Pendidikan Kebangsaan yang telah digubalkan ini, para
pendidik dan para pendidik dan para pelajar perlu memainkan peranan yang amat penting.
Dalam perkembangan pendidikan matematik yang terkini, penyelesaian masalah
semakin diambil berat dan ditekankan dalam pengajaran dan pembelajaran matematik. NCTM
(2000) dalam Piawai Kurikulum dan Penilaian Sekolah Matematik telah meletakkan
penyelesaian masalah sebagai visi utama pendidikan matematik di samping penaakulan,
komunikasi dan perkaitan. Penyelesaian masalah adalah satu proses yang kompleks yang
melibatkan pelbagai operasi kognitif seperti mengumpul dan menapis maklumat, strategik
heuristik, metakognitif (Garofalo & Lester, 1985; Schoenfeld, 1994 dan De Corte, 1995).
2
Perkembangan teori pembelajaran telah banyak mempengaruhi perkembangan
kurikulum. Secara amnya, perkembangan kurikulum ini dapat dilihat dalam dua perspektif, iaitu
berorientasikan teori tingkah laku dan satu lagi ialah berorientasikan sains kognitif. Selari
dengan perkembangan dunia, perkembangan kurikulum di Malaysia juga dipengaruhi oleh dua
perspektif ini. Dalam pendidikan matematik Malaysia, kurikulum sekolah menengah yang pada
mulanya berorientasikan kepada objektif tingkah laku telah berkembang ke arah yang sehaluan
dengan sains kognitif. Ini boleh dikatakan teori pembelajaran telah berubah daripada
behaviorisme kepada kognitivisme (PPK, 2001).
Teori behaviorisme telah diperkenalkan oleh Edward Thorndike, B.F. Skinner dan John
B. Watson. Mereka tidak mementingkan struktur mental yang melibatkan pemikiran, idea, dan
imej dalam minda individu diwakili melalui struktur mental yang dikenali sebagai skema.
Dengan ini, pembelajaran tidak berlaku dengan cara penyerapan dan penerimaan sahaja, tetapi
pelajar akan memperkembangkan aktiviti mental, dan seterusnya dapat membina ilmu sendiri.
Anjakan paradigma ini dapat dilihat pada kurikulum matematik yang dilaksanakan
sebelum tahun 70an, yang pada keseluruhan berasaskan kepada objektif tingkah laku.
Pengajaran matematik hanya berfokus kepada hasil pemikiran matematik dan bukan proses
pemikiran matematik (Noor Azlan, 1995). Berikutan dengan reformasi pendidikan, matematik
moden telah ditekankan pada awal 70an yang merangkumi tajuk moden seperti set, statistik,
matriks dan vektor. Guru digalakkan menggunakan kaedah inkuiri dalam pengajaran dan
pembelajaran, dan pelajar telah didedahkan kepada proses matematik. Matematik KBSR/KBSM
telah diperkenalkan untuk mengimbangi antara kefahaman konsep dan penguasaan kemahiran
asas matematik. Matlamat Pendidikan Matematik adalah untuk memperkembangkan pemikiran
mantik, analitis, bersistem dan kritis, kemahiran penyelesaian masalah serta kebolehan
menggunakan ilmu pengetahuan matematik supaya individu dapat berfungsi dalam kehidupan
seharian dengan berkesan .
Manakala, matlamat Kurikulum Matematik Sekolah Menengah yang disemak semula
pula bertujuan untuk membentuk individu yang berpemikiran matematik dan berketrampilan
mengaplikasikan pengetahuan matematik dengan berkesan dan bertanggungjawab dalam
menyelesaikan masalah dan membuat keputusan serta berupaya menangani cabaran dalam
kehidupan harian yang bersesuaian dengan perkembangan sains dan teknologi (KPM, 2000).
3
Dengan ini, banyak kajian dan penyelidikan matematik telah semakin memberi fokus
kepada ’proses pembelajaran’, dan penyelesaian masalah adalah suatu proses pembelajaran yang
paling jelas dan utama dalam pendidikan matematik (Schoenfeld, 1994). Manakala isu
metakognitif adalah suatu unsur yang perlu diberi penekanan dalam proses penyelesaian masalah
untuk menjamin kejayaan.
1.2 Latar Belakang Masalah
Dalam pendidikan matematik, proses penyelesaian masalah masih kurang
didedahkan kepada pelajar di negara kita (Poon, 2003). Dalam kajian Poon telah didapati
kebanyakan guru masih menggunakan pendekatan tradisional dalam pengajaran dan
pembelajaran matematik dan hanya mengutamakan penyelesaian masalah rutin, iaitu hanya
melibatkan kemahiran algoritma. Ini telah banyak mengabaikan perkembangan kognitif terutama
pemikiran matematik.
Di luar negara pula, perspektif guru terhadap penyelesaian masalah dalam matematik
pun masih kabur. Ia masih perlu digalakkan dan diperkembangkan lagi dalam pengajaran dan
pembelajaran matematik. Kenyataan ini dapat disokong oleh kajian Foong et al. (2001) yang
menyatakan bahawa guru masih kurang tumpu perhatian dalam penyelesaian masalah. Dengan
ini, pelajar masih kurang mampu menyelesaikan masalah matematik dengan baik, malah mereka
menganggap ianya sukar dan tidak yakin untuk menghadapinya.
Seperti mana apa yang telah dinyatakan dalam kajian lepas, metakognitif adalah satu
aspek penting untuk menentukan kejayaan atau kegagalan penyelesaian masalah. Akan tetapi,
terdapat banyak kajian yang menyatakan pelajar masih kurang didedahkan dan lemah dalam
kemahiran metakognitif ini (Zan, 2000; De Corte et al., 2003). Kelemahan dalam kemahiran
metakognitif akan mempengaruhi pencapaian dalam metamatik terutama dalam penyelesaian
masalah matematik, walaupun pelajar tersebut mempunyai keupayaan dan potensi dalam bidang
ini.
4
Pernyataan NCTM (1989, 1991, 2000) sangat menekankan konteks penyelesaian
masalah dalam kurikulum matematik. Untuk mengikut perkembangan ini, matlamat pendidikan
matematik di Malaysia pun mulai menuju ke arah ini (PPK, 2001). Maka, perlulah kita meninjau
mengapa penyelesaian masalah sangat dipentingkan, apa peranan metakognitif dalam
penyelesaian masalah ini, dan apakah masalah yang dihadapi oleh guru dan pelajar semasa
mengaplikasikan kemahiran metakognitif dalam proses penyelesaian masalah.
Selain itu, masalah yang sering dialami oleh para pelajar ialah kekurangan buku-buku
atau bahan rujukan yang menekan tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian masalah
matematik untuk dijadikan bahan bacaan atau untuk dirujuk. Buku-buku dan bahan rujukan yang
ada di pasaran pada masa kini kurang melibatkan para pelajar dalam P & P kerana kebanyakan
para pelajar ’disuap’ ilmu pengetahuan oleh para pendidik tanpa melibatkan para pelajar dengan
kemahiran metakognitif. Ini adalah tidak selaras dengan kehendak Falsafah Pendidikan
Kebangsaan yang ingin melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketrampilan,
bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan
terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara.
1.2.1 Mengapa Perlu Penyelesaian Masalah Dalam Matematik?
Strategi dan kaedah penyelsaian perlu ditentukan terlebih dahulu sebelum melaksanakan
kerja penyelesaian. Maka, penyelesaian masalah merupakan proses yang terancang untuk
mencapai tujuaan yang dikehendaki dalam suatu masalah dengan menggunakan pengetahuan
dan pengalaman yang telah diperolehi (Schoenfeld, 1985, 1994). Semasa membuat perancangan,
pelajar perlu menggunakan pengetahuan matematik serta menentukan beberapa strategi seperti
yang dikemukakan dalam model Polya yang boleh digunakan untuk menyelesaikan masalah.
Dalam kehidupan harian, kita sering menghadapi pelbagai jenis masalah dan
penyelesaian masalah itu dapat membantu kita berfungsi dengan lebih berkesan. Oleh yang
demikian, kemahiran penyelesaian masalah merupakan suatu perkara yang asas dalam
5
kehidupan kita. Maka dengan mengajar kemahiran penyelesaian masalah dalam matematik, ini
akan membantu pelajar kita (PPK, 2001b);
(a) Memperkembangkan konsep matematik;
(b) Menghubungkaitkan kemahiran metematik;
(c) Memindahkan kemahiran matematik kepada kehidupan harian sebenar;
(d) Memperkembangkan kemahiran berkomunikasi secara matematik;
(e) Berfikir dan dapat menyelesaikan masalah secara berkesan serta berupaya membuat
keputusan;
(f) Memupuk semangat ingin tahu dan membina sikap pembelajaran kendiri;
(g) Mampu merancang langkah-langkah penyelesaian yang tepat apabila berhadapan
dengan sesuatu masalah;
(h) Memberi keseronokan dan kepuasan kepada pelajar apabila berjaya menyelesaikan
masalah kerana aktiviti itu melibatkan interaksi seimbang antara proses kognitif,
afektif dan psikomotor.
Selain daripada itu, Foong et al. (2001) telah menyatakan bahawa penyelesaian masalah
merupakan suatu proses sense-making untuk pelajar memahami pembelajaran matematik.
Dengan ini, pelajar akan menjadi lebih kritis dan kreatif, dan akan berusaha sendiri untuk
mencari cara-cara penyelesaian alternatif. Tambahan pula, ini akan mendedahkan pelajar supaya
dapat mempertimbangkan dan menghayati apa yang dibuat dan difikir semasa ahli matematik
alami dalam aktiviti meraka.
1.2.2 Peranan Metakognitif Dalam Penyelesaian Masalah
Manusia boleh mengubah pola pemikiran dan tingkah laku mereka untuk mencapai
tahap keberkesanan yang lebih tinggi apabila mereka berhadapan dengan keadaan yang asas atau
hampir sama paada masa hadapan. Produktiviti dan kualiti boleh dikawal sekiranya seseorang
memberi tumpuan kepada aspek metakognitif apabila menjalankan sesuatu tugas. Perubahan
seperti ini dikenali sebagai perubahan berfungsi (Nik Aziz, 1992). Satu aspek utama
metakognitif ialah proses penyesuaian diri, iaitu pengetahuan tentang bila sesuatu cara bekerja
6
atau bertindak sudah tidak lagi produktif, dan oleh itu adalah munasabah untuk menggunakan
cara yang lain (Nik Aziz, 1992).
Schoenfeld (1994), De Corte et al., (2003), dan ramai penyelidik lagi telah menjelaskan
bahawa metakognitif merupakan satu unsur penting dalam penyelesaian masalah. Pelajar perlu
menilai kemampuan mereka dalam melaksanakan tugas yang kompleks, dan memikirkan cara
kerja alternatif apabila cara kerja yang sedang digunakan kelihatan kurang produktif atau
berkesan.
Daripada hasil kajian penyelidikan di atas, dapat dirumuskan bahawa jika seseorang
pelajar mahir dalam aspek metakognitif, secara umumnya dia akan dapat menjalankan beberapa
kemahiran metakognitif dalam proses penyelesaian masalah iaitu:
(a) Mengenalpasti dan menakrif masalah;
(b) Mewakilkan masalah dalan perwakilan mental;
(c) Membuat perancangan yang strategik;
(d) Menetapkan matlamat yang jelas;
(e) Memilih dan melaksanakan strategi;
(f) Mengawasi proses perlaksanaan;
(g) Menggunakan maklum balas;
(h) Menilai hasil kerja secara sistematik
Dengan adanya langkah-langkah ini, seseorang akan dapat melaksanakan proses
penyelesaian masalah dengan terekawal dan berkesan. Seperti mana yang dinyatakan oleh
penyelidik-penyelidik yang telah dibincangkan, kejayaan atau kegagalan penyelesaian masalah
pelajar adalah bergantung kepada kecerdasan metekognitif seseorang itu. Seterusnya ia akan
dapat meningkatkan pencapaian prestasi pelajar samada dalam bidang matematik ataupun bidang
yang lain.
7
1.2.3 Masalah-masalah Yang Dihadapi Oleh Guru Dan Pelajar
Walaupun kita sebagai penyelidik, pendidik ataupun pelajar telah menyedari dan
percaya kepentingan metakognitif dalam penyelesaian masalah, tetapi ia masih didapati dalam
tahap minimum atau masih perlu diperkembangkan dalam pendidikan matematik (Zan, 2000).
Berdasarkan beberapa kajian yang lepas seperti Zan (2000), De Corte et al. (2003), dan
sebagainya, masalah yang dihadapi untuk mengintegrasikan kemahiran metakognitif dalam
proses penyelesaian masalah adalah seperti berikut:
(a) Guru kekurangan maklumat tentang bagaimana mengajar penyelesaian masalah
terutama melibatkan kemahiran metakognitif;
(b) Pelajar selalu lebih berminat mempelajari ’masalah’ untuk menghadapi peperiksaan;
(c) Pelajar amat sukar untuk memahami dan memperkembangkan kemahiran
pemantauan;
(d) Guru dan pelajar masih kurang persediaan untuk bertukar kepada pengajaran dan
pembelajaran yang lebih berkesan dan aktif;
(e) Guru selalu kurang sedar dan tidak dapat mengesan pelajar yang tidak berminat
tentang pembelajaran;
(f) Pelajar kekurangan latihan untuk menggunakan dan mempelajari strategi yang
berkesan;
(g) Masalah kekurangan masa.
Dengan ini, guru perlu mengambil perhatian terhadap masalah yang wujud dan
memberi lebih usaha untuk membantu pelajar dalam pengajaran dan pembelajaran penyelesaian
masalah supaya aspek metakognitif dapat sentiasa diberi perhatian.
1.3 Pernyataan Masalah
Seperti mana yang telah dibincangkan, pelajar yang lemah dalam penyelesaian
8
masalah bukan kerana mereka tiada pengetahuan untuk menyelesaikan masalah, tetapi sebab
utamanya ialah mereka kekurangan pengetahuan dan kemahiran metakognitif untuk
menguruskan pemikiran mereka. Schoenfeld (1987) dan Zan (2000) serta penyelidik-penyelidik
yang lain telah mendapati bahawa pelajar mempunyai pengetahuan yang diperlukan untuk
menyelesaiakan masalah tetapi gagal menggunakannya dengan betul kerana kekurangan
kemahiran metakognitif.
Dalam perbincangan yang lepas (Schoenfeld, 1994; Tan, 2004), ramai penyelidik
berpendapat bahawa metakognitif adalah merupakan suatu aspek penting untuk meningkatkan
prestasi, terutama dalam pencapaian penyelesaian masalah matematik. Sejak kebelakangan ini,
aspek metakognitif telah semakin diberi perhatian dan dapat dikaji oleh penyelidik-penyelidik
tertentu.
Berdasarkan fenomena-fenomena dan dapatan-dapatan tersebut, pengkaji telah membuat
kajian untuk mengesan dan memahami tingkah laku metakognitif yang ditunjukkan oleh pelajar
semasa mereka menyelesaikan masalah berpandukkan modul pengajaran kendiri. Ini bukan
sahaja dapat membimbing pelajar ke arah menyelesaikan masalah sendiri, tetapi juga dapat
memberi pendedahan yang berguna kepada guru-guru terhadap kewujudan dan kepentingan
metakognitif dalam proses penyelesaian masalah pelajar.
1.4 Objektif Kajian
Objektif utama kajian ini adalah untuk mengkaji jenis tingkah laku metakognitif pelajar
yang wujud semasa pelajar menjalankan proses penyelesaian masalah matematik. Berdasarkan
persoalan kajian, objektif-objektif spesifik kajian ini adalah:
(a) Menentukan tingkah laku metakognitif pelajar dalam penyelesaian masalah
matematik.
(b) Mengenal pasti kesilapan pelajar dalam menjawab soalan di bawah topik Aritmetric
Progression and Geometric Progression.
9
(c) Mengenalpasti masalah yang dapat mempengaruhi pelajar semasa menggunakan
tingkah laku metakognitif ketika menyelesaikan masalah matematik.
(d) Mencadangkan satu contoh P&P yang menggabungkan kemahiran metakognitif
dalam penyelesaian masalah matematik.
1.5 Persoalan kajian
Kajian ini adalah untuk mengkaji jenis tingkahlaku metakognitif semasa pelajar
menyelesaikan masalah matematik dengan berdasarkan model penyelesaian masalah De Corte
(sila rujuk Rajah 2.1). Pengkaji telah mengkaji apa jenis tingkah laku metakognitif yang telah
wujud dan bagaimana pelajar menggunakannya dalam proses penyelesaian masalah. Pengkaji
juga telah meninjau sejauh mana pola metakognitif ini akan saling berhubungkait dalam proses
penyelesaian masalah, dan masalah yang telah dihadapi oleh pelajar dalam perjalanan proses ini.
Dalam kajian ini, pengkaji telah mengumpul maklumat dan mengesan apakah jenis
tingkahlaku metakognitif yang terlibat dalam setiap fasa dalam model De Corte semasa pelajar
menyelesaikan masalah matematik. Taksonomi tingkahlaku metakognitif dalam kajian Foong
(1993) telah digunakan untuk mengenalpasti dan mengekodkan jenis tingkah laku metakognitif
yang terlibat.
Persoalan-persoalan utama bagi kajian ini adalah untuk menentukan:
(a) Apakah tingkah laku metakognitif pelajar dalam penyelesaian masalah matematik?
(b) Apakah kesilapan yang sering dilakukan oleh pelajar dalam menjawab soalan dalam
topik Aritmetric Progression and Geometric Progression?
(c) Apakah masalah yang dapat mempengaruhi pelajar semasa menggunakan tingkah
laku metakognitif ketika menyelesaikan masalah matematik?
(d) Apakah contoh P&P yang menggabungkan kemahiran metakognitif dalam
penyelesaian masalah matematik?
Persoalan di atas telah mendorong pengkaji melaksanakan satu kajian untuk
10
mengenalpasti jenis tingkah laku metakognitif dan kaitanya dalam proses penyelesaian masalah
serta masalah yang telah mempengaruhi pelajar menggunakan tingkah laku metakognitif ini.
1.6 Kepentingan Kajian
Matlamat utama matematik KBSM adalah untuk memperkembangkan pemikiran
matematik pelajar dan menitikberatkan konteks penyelesaian masalah dalam pengajaran dan
pembelajaran matematik. Ini selaras dengan matlamat NCTM dan perkembangan dunia. Kajian
ini juga berhasrat sedemikian supaya sedikit sebanyak dapat memenuhi matlamat matematik
KBSM, iaitu menitikberatkan konteks penyelesaian masalah demi kebaikan pelajar sendiri dan
kemajuan negara.
Berpandukan kepada persoalan kajian dan objektif kajian, ini mendedahkan tingkah laku
metakognitif yang memainkan peranan yang penting dalam proses penyelesaian masalah kepada
guru. Guru-guru akan dapat melihat dan meninjau bagaimana tingkah laku metakognitif ini
berfungsi dalam penyelesaian masalah. Di samping itu, perkaitan antara pola tingkah laku
dengan 5 fasa dalam model De Corte juga akan memberi suatu rujukan yang baik dan berguna
kepada guru-guru akan dapat menggunakan pendekatan pengajaran dan pembelajaran serta
strategi-strategi yang sesuai dan berkesan untuk mencungkil kemahiran metakognitif supaya
pelajar dapat menyelsaikan masalah matematik dengan berjaya.
Selain daripada itu, dengan adanya rekod kewujudan pola tingkah lau metakognitif ini,
guru yang kreatif dan proaktif akan dapat membina dan mereka suatu model pengajaran dan
pembelajaran matematik yang berkesan untuk pelajar kita. Guru juga boleh mereka modul atau
program pembelajaran sendiri yang berkesan berpandukan kepada kemahiran metakognitif dan
model yang sesuai dalam penyelesaian masalah matematik. Dengan ini, pelajar akan dapat
mempelajari dengan kehendak dan kemampuan sendiri supaya mencapai kejayaaan pada akhir
pembelajaran. Ini merupakan satu pendekatan yang telah diutarakan dalam matlamat utama
sekolah bestari.
11
Daripada maklumat yang melibatkan perkaitan antara jenis tingkah laku metakognitif
dengan pencapaian penyelesaian masalan matematik, guru akan dapat mengesan kelemahan dan
kekuatan pelajar semasa menyelesaikan masalah matematik. Dengan ini, guru akan lebih
memahami pemikiran pelajar dan dapat memberi bimbingan dan panduan yang dapat menepati
kehendak dan kekurangan pelajar dengan lebih berkesan dab berhasil.
Dengan mengetahui masalah yang dihadapi oleh pelajar semasa mempamerkan tingkah
laku metakognitif dalam proses penyelesaian masalah matematik, guru mungkin dapat
mengubahsuai pengajaran dan pembelajaran dan dapat membimbing pelajar kita untuk
menghadapi masalah tertentu. Pelajar akan dapat bimbingan yang sepatutnya serta berkesan
untuk mencapai pembelajaran bermakna.
Bagi guru yang ingin membuat kajian yang berkaitan dengan isu metakognitif dalam
proses penyelesaian masalah, kajian ini juga boleh memberi suatu pendedahan dan cadangan
kepada guru berkenaan. Ini akan dapat memberi suatu haluan supaya guru dapat
memperkembangkanya dengan lebih menyeluruh serta produktif, dan bermanfaat kepada
pendidikan matematik. Ini bukan terhad kepada guru matematik sahaja, guru-guru matapelajaran
lain, pereka kurikulum, ahli pendidikan atau penulis buku teks juga boleh mempertimbangkan
pola tingkah laku metakognitif dan kepentingannya dalam pengajaran dan pembelajaran, dan
diharapkan ia dapat diintepretasikan serta diintegrasikan dalam bidang-bidang mereka.
Secara tidak langsung, ini juga akan memberi peluang kepada bidang-bidang lain
tentang kepentingan metakognitif dalam kehidupan harian kita. Perkembangan metakognitif
akan menjadikan seseorang dapat menyelesaikan masalah harian dengan teratur, terkawal dan
berkesan. Ini akan dapat menyediakan bentuk tenaga kerja yang dikehendaki oleh negara untuk
menangani perubahan dan perkembangan dalam segala aspek di dunia ini.
12
1.7 Skop Kajian
Kajian ini adalah terbatas kepada 26 orang pelajar Tingkatan Lima di Sekolah
Menengah Sains Sembrong, Kluang Johor sebagai sampel. Kebolehpercayaan kajian ini
bergantung kepada kejujuran pelajar tersebut semasa menjawab soalan diagnostik yang
diberikan iaitu diharapkan pelajar menjawab soalan tersebut dengan menggunakan kefahaman
yang mereka ada tanpa meniru rakan atau mana-mana sumber rujukan yang lain. Faktor jantina,
anutan agama dan bangsa adalah berada diluar kawalan kajian ini. Kajian ini hanya menguji
tingkahlaku metakognitif pelajar dalam penyelesaian masalah matematik yang bertajuk
Aritmetric Progression and Geometric Progression.
Selain daripada itu, pengkaji juga dijangka akan berhadapan dengan kekangan-kekangan
diluar jangkaan iaitu responden tidak menjawab semua soalan yang diuji dan secara tidak
langsungnya pengkaji akan menghadapi masalah dalam mengumpul data penguasaan dan
mengenal pasti kesilapan yang dilakukan oleh mereka. Selain itu, kekangan lain yang bakal
wujud ialah responden tidak serius semasa menjawab soalan yang diberikan dan menyebabkan
pelajar tidak menunjukkan tahap penguasaan tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian
masalah matematik mereka yang sebenar dalam topik Aritmetric Progression and Geometric
Progression.
1.8 Kesimpulan
Sebagai kesimpulannya, salah satu sebab utama topik Aritmetric Progression and
Geometric Progression dipilih dalam mengenal pasti tingkah laku metakognitif dalam
penyelesaian masalah matematik kerana pengkaji telah mengkaji soalan-soalan SPM dari tahun
2005 – 2012, didapati soalan-soalan yang ditanya dalam SPM bagi topik adalah berbentuk terus
kepada formula, pelajar tidak perlu melibatkan tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian
masalah.
13
Seperti yang telah dibincangkan, masalah yang sering dialami oleh para pelajar dan para
guru ialah kekurangan pendedahan terhadap tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian
masalah matematik di kalangan pelajar dalam proses P & P.
Konsep-konsep dan kefahaman terhadap soalan sangat penting memandangkan ianya
mempunyai perhubungan dalam penggunaan harian, bukan semata-mata untuk mendapat
keputusan yang cemerlang dalam peperiksaan sahaja. Dengan penguasaan tingkah laku
metakognitif dalam penyelesaian masalah matematik ini, pelajar bukan sahaja dapat
meningkatkan keyakinan diri untuk mempelajari mata pelajaran matematik atau matematik
tambahan, malah mereka juga akan menggunakan konsep tersebut dalam bidang pekerjaan nanti.
Jadi, demi melahirkan generasi muda yang selaras dengan kehendak Falsafah
Pendidikan Kebangsaan kajian yang ini diharapkan dapat membantu para guru untuk
menggalakkan tingkah laku meakognitif pelajar dalam penyelesaian masalah matematik.
Segala aktiviti P & P haruslah melibatkan setiap pelajar secara aktif. Kini, kesedaran
telah timbul di kalangan guru sama ada di peringkat Sekolah Rendah, Sekolah Menengah atau di
Institusi Tinggi untuk melaksanakan pengajaran yang melibatkan tingkah laku metakognitif
dalam penyelesaian masalah matematik.
Oleh itu, tingkah laku metakognitif dalam penyelesaian masalah matematik adalah perlu
untuk digunakan dalam proses P & P supaya dapat meningkatkan keberkesanan KBSM di semua
peringkat.