sel-sel penting sistem imuniti

8/14/2019 SEL-SEL PENTING SISTEM IMUNITI

1/4

BAB 2

SEL-SEL PENTING SISTEM IMUNITI

2.1 Pengenalan

Kebanyakan jenis sel yang terlibat dalam sistem imun dihasilkan daripadasatu sel sterr^ hemopoietik dan berkembang melalui satu prosesdiferensiasi kepada semua jenis sel darah yang matang dari segi fungsiseperti monosit, granulosit dan limfosit (Rajah 2.1). Sel stem inimempunyai kebolehan untuk replikasi sendiri. Pada awal kehidupan,sel ini didapati dalam pundi yolk, kemudian dalam hati dan limpa fetusdan akhirnya dalam tulang sum-sum. Masih tidak jelas tentang sifat selstem pluripotent atau regulasi yang terlibat untuk mendapatkanketurunan sel tertentu.

Rajah 2.1 Proses diferensiasi sel-sel stem kepada sel darah.


2/4

Sistem imuniti mesti mem punyai kebolehan untuk bertindak dengan

pelbagai bahan asing yang terdapat pada beberapa kawasan badan. Sel

yang paling penting dalam sistem imuniti ialah limfosit. Limfosit ialah

sel yang mengenali antigen secara spesifik dan bertindak terhadapnya.

Setelah limfosit spesifik mengenali sesuatu bahan asing atau antigen,

limfosit ini akan mengaktifkan mekanisme efektor yang diperlukan untuk

eliminasi bahan asing tersebut. Limfosit juga bertanggungjawab untukmenentukan ingatan yang merupakan satu lagi sifat penting respons

imun.

Limfosit biasanya bersirkulasi dalam darah, tisu dan organ limfoid.

Kebolehan sel ini untuk bersirkulasi dan saling bertukar dalam darah,

limfa dan tisu adalah penting dalam sesuatu respons imun.

Selain limfosit, sel seperti makrofaj, mononuklear fagosit dan sel

dendritik (yang dikenali sebagai sel aksesori) juga diperlukan untuk

pengenalan dan aktivasi respons-respons imuniti spesifik kerana sel

limfosit mesti bekerjasama dengan sel ini untuk mewujudkan sesuatu

respons imun. Sel aksesori ini tidak perlu spesifik untuk sesuatu antigen

kerana spesifisiti sesuatu respon s imun d itentuk an oleh sel limfosit. Tetapilimfosit dan sel aksesori mesti berinteraksi antara satu sama lain untuk

memulakan dan mengamplifikasikan respons imuniti.

2.2 Limfosit

Limfosit dihasilkan dalam organ limfoid primer dan berfungsi dalam

organ sekunder tempat ia mengenali dan bertindak terhadap bahan asing.

Terda pat tiga jenis sel limfosit iaitu sel NK, sel T da n sel B, tetapi ha nya

sel T dan sel B mempunyai spesifisiti dan ingatan untuk sesuatu antigen.

Morfologi am limfosit dalam keadaan rehat adalah seperti berikut: mem pun yai saiz yang kecil deng an diamet er antara 8-10 um

(mikron)

mempunyai nukleus yang besar dengan heterokromatin yang

banyak

mem pun yai satu kawasa n sitoplasm a yang nipis yang

mengand ungi beberapa organel seperti mitokondria, lisosom

dan ribosom

tiada organel khus us yang lain

Dalam peringkat awal perkembangannya, limfosit tidak mempunyai

reseptor permukaan tetapi apabila menjadi matang, ia mulamengekspreskan reseptor antigen yang berlainan untuk menjadi responsif

terhadap stimulasi antigen. Limfosit juga mengekspreskan molekul-

molekul permukaan lain yang penting untuk berinteraksi dengan sel-sel

lain Ini termasuk molekul yang diper lukan untu k aktivasi dan unt uk

reerakan ke dalam dan ke luar tisu badan. Molekul permukaan ini

iuea bertindak sebagai penanda untuk membezakan sel T dan sel B.

2.2.1 Limfosit B

Limfosit B mula dikenali sebagai B kerana ia berkembang dan matang

dalam Bursa of Fabricius pada burung. Dalam mamalia tidak terdapat

Bursa of Fabricius dan maturasi peringkat awal sel B berlaku dalam tulang

sum-sum. Limfosit B yang matang bermigrasi ke tisu limfoid sekunder

apabila ia bertindak terhadap antigen asing. Limfosit B mempunyai

antibodi permukaan sebagai reseptor antigen. Apabila diaktivasikan oleh

antigen, dan dalam beberapa keadaan dengan bantuan sel T, limfosit B

berproliferasi dan berdiferensiasi untuk menghasilkan sel memori yang

terus wujud untuk bertindak dengan antigen yang sama dalam sesuatu

reinfeksi atau menjadi sel plasma (Rajah 1.3). Sel plasma ini ialah sel

efektor yang secara aktif merembeskan molekul antibodi yang

mempunyai spesifisiti yang sama seperti reseptor antigen pada

permukaan sel B induk.

Terdapat dua jenis sel B:

1. Sel Bl yang wujud awal dalam ontogen i dan mengek spres kan

antibodi IgM. Sel ini tidak bermaturasi dalam tulang sum-sum.

Ia mengenali antigen bebas daripada perto longan sel T.

2. Sel B2 yang merupa kan sel yang bertangg ungjawab unt uk

perkembangan imuniti humoral. Sel ini dihasilkan dalam tulang

sum-sum dengan bantuan sel T untuk menghasilkan antibodi

IgG, IgA dan IgE.

Selain reseptor utama untuk antigen, sel B juga mempunyai beberapa

molekul permukaan yang penting: untuk memodulasikan aktivasi sel B

(CD19, CD20, CD21, CD32 dan CD81); sebagai molekul adhesi untuk

interaksi dengan sel T (ICAM-1 dan LFA-3); untuk persembahan antigen

kepada sel Th (molekul MHC kelas II); dan untuk interaksi dengan

reseptor komplemen (CD35).

2-2.2 Limfos it T

Kelas utam a ked ua limfosit ialah limfosit T. Pr ekursor sel T wujud dala m

tulang sum-sum yang akan bermigrasi dan bermaturasi dalam timus dan


3/4

oleh itu dikenali sebagai sel T. Sel T boleh diidentifikasikan secara in

vitro dari satu populasi sel darah putih menggunakan reseptor spesifiknya

seperti reseptor sel T (TCR) atau CD3.

Limfosit T boleh dibahagikan kepada beberapa kumpulan berasaskan

fungsi masing-masing:

1. Sel T penolong (helper T cell, Th)

2. Sel T sitotok sik atau sitolitik (cytotoxic T cell, Tc)

Fungsi utama limfosit T adalah untuk meregulasikan semua respons

imun terhadap antigen protein dan bertindak sebagai sel efektor untuk

menghapuskan sel yang mengalami jangkitan mikrob dan untuk

membantu respons sel B. Sel T tidak, menghasilkan antibodi.

Sel Th, seperti namanya, memberikan bantuan kepada sel B melalui

isyarat terus dari permukaan sel dan daripada penghasilan sitokin-sitokin

yang penting untuk pertumbuhan dan diferensiasi sel B. Sel Tc

mempunyai kesan sitotoksik iaitu mengeliminasikan sel yang dijangkiti

oleh virus.

Sel Th boleh dibahagikan kepada sel Thl dan sel Th2, bergantung

pada kebolehan untuk menolong dalam perkembangan respons imun

yang berlainan. Sitokin-sitokin yang terlibat dalam menginduksikan

diferensiasi sel ThO menjadi sel Thl ialah IFNy dan TNFa, sementara

untuk sel ThO menjadi sel Th2 ialah IL-4, IL-13, IL-5, IL-10.

Limfosit T penolong dan sitolitik mempunyai spesifisiti yang luar

biasa untuk antigen. la hanya boleh mengenali peptid antigen yang terikat

kepada prote in yang dikodkan oleh gen dar ipada kompleks

histokompatibiliti utama (MHC). Molekul MHC ini diekspreskan pada

permukaan sel tertentu yang dikenali sebagai sel persembahan antigen

(APC).

Satu penemuan penting dalam identifikasi dan analisis subset sel T

ini ialah bahawa populasi ini mengekspreskan protein permukaan yangberlainan yang bertindak sebagai penanda fenotip. Misalnya, sel Th

mengekspreskan satu protein permukaan yang dipanggil CD4, sementara

sel Tc mengekspreskan satu protein permukaan yang dipanggil CD8.

Maka, antibodi terhadap protein ini, iaitu anti-CD4 dan anti-CD8, boleh

juga digunakan untuk mengenali dan mengasingkan populasi limfosit

T.

Selain CD4 dan CD8, terdapat penan da fenotip lain yang memainka n

peranan penting dalam aktivasi dan fungsi sel T. Antaranya ialah CD3

yang memediasikan aktivasi sel T selepas pengikatan MHC-antigen

kepada TCR; CD28 yang mengikat kepada B7-l,2 pada sel B dan APC

untuk memulakan aktivasi sel T; LFA-1 dan CD2 sebagai molekul adhesiuntuk interaksi dengan sel B; CD45RA dan CD45RO sebagai molekul

yang terlibat dalam tr ansduks i isyarat dan CD154 (CD40L) yang men gikat

ada CD40 pada sel B; dan APC untuk memulakan aktivasi APC dan

aktivasi serta diferensiasi sel B.

2.3 Sel Natural Killer

Kelas ketiga limfosit ialah sel Natural Killer (NK). Sel ini berbeza daripadalimfosit T dan B kerana mempunyai saiz yang lebih besar, mengandungi

lebih sitoplasma dan mempunyai granul tumpat. Sel-sel ini dihasilkan

dalam tulang sum-sum dan didapati pada semua tisu badan, terutamanya

dalam sirkulasi. Jumlahnya adalah antara 5-15% bilangan limfosit. Sel

ini tidak mempunyai reseptor spesifik untuk pengenalan antigen tetapi

hanya mempunyai reseptor terhad seperti reseptor permu kaan Fc untuk

IeG (CD16), molekul adhesi d an aksesori unt uk interak si sel (CD2, CD56,

LFA1) dan reseptor unik yang dikenali sebagai 'killer activation receptors'

(KAR) dan 'killer inhibitory receptors' (KIR).

Sel NK mula-mula ditemui melalui kebolehannya untuk mem bun uh

sel tumor tetapi sekarang diketahui mempunyai fungsi penting dalamimuniti inat. Walaupun tidak mempunyai reseptor antigen-spesifik, sel

NK boleh mengesan dan menentang sesetengah sel yang dijangkiti virus

iaitu sel yang mengekspreskan protein virus pada permukaannya yang

boleh dikenali oleh antibodi. Pembunuhan sel target yang diselaputi

antibodi oleh sel NK dikenali sebagai sitotoksisiti yang dimediasi dan

bergantung pada antibodi (ADCC - antibody-dependent cell-mediated

cytotoxicity). Tindakan ini dimulakan apabila antibodi yang terikat pada

permukaan sel berinteraksi dengan reseptor Fc pada sel NK. Mekanisme

penentangan adalah seperti yang berlaku pada sel Tc yang melibatkan

pembebasan granul sitoplasmik yang mengandungi perforin dan granzim

(enzim proteolitik). Perforin akan membuat lubang pada membran sel

untuk membenarkan granzim ke dalam sel untuk menginduksikan

apoptosis. Sel NK juga, seperti sel sitotoksik T, dapat menginduksikan

apoptosis melalui molekul permukaan FasL yang meligasikan molekul

Fas kepada permukaan sel yang dijangkiti virus.

Jika sel NK adalah sel penting dalam pengawalan hos terhadap

jangkitan dengan virus, maka ia mesti mempunyai suatu mekanisme

untuk membezakan di antara sel sendiri yang telah dijangkiti dengan

yang tidak dijangkiti. Mekanisme sebenar yang digunakan oleh sel NK

untuk menenrukan pembunuhan yang tepat ini belum diketahui lagi.

Salah satu penerangan yang telah dicadangkan adalah apabila sel NK

mengikat kepada sel sendiri yang tidak mengalami apa-apa jangkitan,

reseptor KlR_.rnemberikan i s y a rat negatif kepada sel NK untuk

menghalangnya daripa da mem bunu h sel sendiri. Jika jangkitan dengan


4/4

virus berlaku pada sesuatu sel, aktivasi adalah melalui KAR untuk

menginduksikan pemusnahan sel oleh sel NK.

Sel NK yang diaktivasikan daripada pengenalan sel yang dijangkiti

virus akan merembeskan IFNy. Ini akan menghalang sel di persekitaran

kawasan tersebut^aripada dijangkiti oleh virus. Juga sitokin ini dapat

menamba hkan perkemba ngan respons spesifik sel T menentang sel yang

dijangkiti virus.Dalam bidang perubatan, sel NK diaktivasikan oleh IL-2 untuk

menjadi sel LAK (lymphokine activated killer) yang digunakan untuk

mengubati tumor.

2.4 Perkembangan limfosit dalam responsnya terhadap antigen

Limfosit yang belum distimulasi oleh antigen adalah kecil dan dikatakan

dalam peringkat rehat iaitu peringkat G 0. Apabila distimulasikan oleh

antigen, limfosit ini memasuki peringkat G: dan menjadi lebih besar serta

dikenali sebagai limfoblas yang mempunyai kawasan sitoplasma yang

lebih besar dan mengandungi lebih banyak organel dan RNA. Peringkat

seterusnya ialah fasa S. Dalam fasa S limfosit besar ini membahagi dan

melalui satu proses yang dikenali seb agai transformasi bias. Sel limfoblas

yang mengalami diferensiasi menjadi sel efektor T dan B.

Sel T akan melalui proses kematangan untuk menjadi sel Th dan sel

Tc. Sel Th menolong sel B sementara sel Tc biasanya mengandungi granulsitoplasmik protein yang dapat melisiskan sel target. Sel B pula

berdiferensiasi menjadi sel plasma yang berfungsi untuk mensintesiskan

dan merembeskan antibodi. Tidak semua sel limfoblas mengalami

diferensiasi. Ada yang menjadi sel memori yang dapat wujud bertahun-

tahun tanpa stimulasi antigen. Perkembangan dalam sel memori adalahpenting untuk kejayaan vaksinasi sebagai satu cara untuk mewujudkan

imuniti sepanjang hayat menentang jangkitan. Sementara itu, bilangan

limfoblas yang berlebihan akan mati melalui satu proses yang dikenalisebagai apoptosis (programmedcett death) (Jadual 2.1).

sel-sel penting sistem imuniti

Documents